Mời các em cùng tham khảo Cách giải các dạng bài tập về chất béo được hoc247 biên soạn và tổng hợp dưới đây. Tài liệu gồm 3 phần phương pháp giải, ví dụ minh họa và phần bài tập vận dụng có đáp án chi tiết rõ ràng sẽ giúp các em học sinh củng cố kiến thức, nâng cao kỹ năng làm bài. Hy vọng đây sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các em học sinh.
Cách giải các dạng bài tập về chất béo
A. Phương pháp
- Chất béo (lipit) thuộc loại este nên cũng tham gia phản ứng đặc trưng của este như:
+ Phản ứng thủy phân trong môi trường axit tạo ra glixerol và các axit béo
PTHH: (RCOO)3C3H5 + 3H2O ↔ C3H5(OH)3 + 3RCOOH
+ Phản ứng thủy phân trong môi trường kiềm: phản ứng xà phòng hóa tạo ra glixerol và hỗn hợp muối của các axit béo.
PTHH: (RCOO)3C3H5 + 3NaOH → 3RCOONa + C3H5OH (glixerol)
- Ngoài ra với lipit không no còn có phản ứng cộng như cộng H2, cộng Iôt…
B. Ví dụ minh họa
Ví dụ 1: Thủy phân chất béo glixerol tristearat (C17H35COO)3C3H5 cần dùng 1,2 kg NaOH. Biết hiệu suất phản ứng là 80%. Khối lượng glixerol thu được là:
A. 8,100kg
B. 0,750 kg
C. 0,736 kg
D. 6,900 kg
Giải
PTHH: (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3 (1)
Ta có: nNaOH = 1,2 : 40 = 0,03 (kmol)
Từ (1) ⇒ nC3H5(OH)3 = 1/3 .nNaOH = 0,01 (kmol)
⇒ mC3H5(OH)3 = 0,01 . 92 .80% = 0,736 (kg)
Đáp án C
Ví dụ 2: Thuỷ phân hoàn toàn 10 gam một lipit trung tính cần 1,68 gam KOH. Từ 1 tấn lipit trên có thể điều chế được bao nhiêu tấn xà phòng natri 72%.
A. 1,428
B. 1,028
C. 1,513
D. 1,628
Giải
Theo đề bài
⇒ Thủy phân 10 g lipid cần nNaOH = nKOH = 1,68 : 56 = 0,03 mol
⇒ Thủy phân 1 tấn lipid cần nNaOH = 3000 mol
⇒nC3H5(OH)3 = 1/3 . nNaOH = 1000 mol
BTKL ⇒ mxà phòng = 106 + 3000.40 - 1000.92 = 1028000 = 1,028 tấn
⇒ mxà phòng (72%) = 1,028 : 0,72 = 1,428 tấn
C. Bài tập vận dụng
Câu 1. Giả sử một chất béo có công thức: (RCOO)3C3H5 . Muốn điều chế 20 kg xà phòng từ chất béo này thì cần dùng bao nhiêu kg chất béo này để tác dụng với dung dịch xút? Coi phản ứng xảy ra hoàn toàn.
A. 19,37 kg chất béo
B. 21,5 kg
C. 25,8 kg
D. Một trị số khác
Giả sử ta cần x mol chất béo đó
(RCOO)3C3H5 + 3NaOH → 3RCOONa + C3H5(OH)3
X mol 3x mol x mol
Bảo toàn khối lượng ⇒ 860x + 3x.40 = mxà phòng + x.92
Mà mxà phòng = 20 000g ⇒ x = 22,522
⇒ mchất béo = 22,522. 860 = 19,37.103 (g) = 19,37 kg
Câu 2. Câu nào sau đây đúng? Dầu mỡ động thực vật và dầu bôi trơn máy:
A. Khác nhau hoàn toàn
B. Giống nhau hoàn toàn
C. Chỉ giống nhau về tính chất hoá học.
D. Đều là lipit.
Đáp án
Dầu mỡ động thực vật là các trieste, còn dầu mỡ bôi trơn máy là các ankan cao phân tử. Chúng hoàn toàn khác nhau.
Câu 3. Chỉ số axit của một loại chất béo chứa tristearin và axit béo stearic trong đó có 89% tristearin là:
A. 21,69 B. 7,2
C. 168 D.175,49
Đáp án
Giả sử trong 1g chất béo có 0,89g tristearin còn 0,11g axit stearic
⇒ nKOH = 0,11 : 284 = 0,00038mol
⇒ mKOH = 0,00038. 56 = 0,02169g = 21,69mg
Tức là chỉ số a xit là 21,69.
⇒ Chọn A
Câu 4. Xà phòng hóa hoàn toàn trieste X bằng dd NaOH thu được 9,2g glixerol và 83,4g muối của một axit no. Axit đó là:
A. Stearic B. Oleic
C. Panmitic D. Linoleic
Đáp án
nglixerol = 0,1mol
mmuối = 83,4 : 3 = 27,8g
⇒ Mmuối = 27,8: 0,1 = 278 ⇒ Maxit = 278 -22 = 256 (panmitic)
⇒ Chọn C.
Câu 5. Đun sôi ag một triglixrit X với dd KOH đến phản ứng hoàn toàn thu được 0,92g glixerol và mg hỗn hợp Y gồm muối của a xit oleic với 3,18g muối của axit linoleic. Công thức của X và a là:
A.(C17H31COO)2 C3H5OOCC17H33; 8,41g
B. (C17H33COO)2C3H5OOCC17H31; 8,41g
C. (C17H33COO)2C3H5OOCC17H31; 4,81g
D. (C17H31COO)2 C3H5OOCC17H33; 4,81g
Đáp án
nglixerol = 0,01mol
Nếu triglixrit là (C17H31COO)2 C3H5OOCC17H33
(C17H31COO)2C3H5OOCC17H33 + 3KOH → 2C17H31COOK + C17H33COOK + C3H5(OH)3
Khối lượng muối linoleat: 0,02. 318 = 6,36g > 3,18 : loại
Vậy công thức của X là:
(C17H33COO)2C3H5OOCC17H31 + 3 KOH → 2C17H33COOK + C17H31COOK + C3H5(OH)3
Và a = 0,01.841 = 8,41g.
⇒ Chọn B.
Câu 6. Xà phòng hóa 100g chất béo có chỉ số a xit bằng 7 cần ag dd NaOH 25% thu được 9,43g glixerol và bg muối natri, giá trị của a,b là:
A. 15,2 và 103,145
B. 5,12 và 10,3145
C. 51,2 và 103,145
D. 51,2 và 10,3145
Đáp án
Vì chỉ số a xit bằng 7 ⇒ nNaOH = nKOH = 0,7 : 56 = 0,0125mol;
nglixerol = 9,43 : 92 = 0,1025mol.
(RCOO)3C3H5 + 3NaOH → 3RCOONa + C3H5(OH)3
RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O
⇒ Tổng nNaOH = 0,1025.3 + 0,0125 = 0,32 mol
a = mdd NaOH = (0,32.40) : 25% = 51,2g
Theo định luật bảo toàn khối lượng cả 2 phương trình :
b = mmuối = mchất béo + mNaOH - mglixerol - mnước = 100 +0,32.40 – 9,43 – 0,0125.18 = 103,145g
...
Trên đây là một phần trích đoạn nội dung Cách giải các dạng bài tập về chất béo. Để xem toàn bộ nội dung các em chọn chức năng xem online hoặc đăng nhập vào trang hoc247.net để tải tài liệu về máy tính.
Hy vọng đề thi này sẽ giúp các em học sinh lớp 12 ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong kì thi sắp tới.
