- 1 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ Đề tài: Nghiên cứu khảo sát ảnh hưởng của một số yếu tố đến khả năng giải phóng formaldehyde từ quần áo ra môi trường trong quá trình sử dụng. - Nội dung tóm tắt: a) Lý do chọn đề tài: Hàm lượng formaldehyde (FA) chiết tách được là một chỉ tiêu sinh thái quan trọng cần được kiểm soát của sản phẩm dệt may bởi mức độ nguy hại của nó đối với sức khoẻ con người trong quá trình sử dụng. - FA có ảnh hưởng lớn tới sức khỏe con người từ gây kích thích mắt và đường hô hấp đến gây ung thư cho nhiều cơ quan của cơ thể. - FA tồn tại trên sản phẩm may mặc do trong quá trình xử lý hàng dệt may có sử dụng các chất có chứa FA như các chất xử lý hoàn tất chống nhàu (cho sản phẩm từ xơ sợi thiên nhiên), các chất xử lý nâng cao độ bền màu ướt, các chất dùng trong in pigment. - Chỉ tiêu về hàm lượng FA trong các nhãn sinh thái hiện nay được quy định chung cho các nhóm sản phẩm dệt may mà chưa xét đến các điều kiện sử dụng của quần áo như thời tiết nóng ẩm, khô hanh, đặc điểm tiếp xúc với cơ thể,…Trong khi đó, trong quá trình sử dụng quần áo, dưới các tác động của các yếu tố môi trường sử dụng và tác động từ phía người sử dụng như nhiệt độ môi trường, nhiệt độ cơ thể, mồ hôi, ma sát giữa cơ thể người mặc và quần áo, FA từ quần áo có thể di dời ra bên ngoài nhiều hơn và ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng đặc biệt là quần áo mặc sát với cơ thể. - Vì vậy việc “ Nghiên cứu khảo sát ảnh hưởng của một số yếu tố đến khả năng giải phóng formaldehyde từ quần áo ra môi trường trong quá trình sử dụng” nhằm làm cơ sở để sử dụng hợp lý các hợp chất chứa FA trong sản xuất sản phẩm dệt may, đồng thời góp phần xác định hàm lượng FA giới hạn cho các nhóm trang phục có điều kiện sử dụng khác nhau là việc làm cần thiết có giá trị khoa học và thực tiễn cao. - b) Mục đích nghiên cứu của luận văn, đối tượng và phạm vi nghiên cứu. - Mục đích nghiên cứu: Đánh giá được ảnh hưởng của các yếu tố: Nhiệt độ môi trường, sự mài mòn và tác động của mồ hôi đến sự giải phóng FA từ quần áo 100 % cotton mặc sát da ra môi trường trong quá trình sử dụng. - làm cơ sở cho nghiên cứu 2 tiếp theo để thiết lập giới hạn cho phép về hàm lượng FA chiết tách được từ sản phẩm dệt may có điều kiện sử dụng khác nhau. - Đối tượng nghiên cứu: Vải dệt kim 100 % cotton được sản xuất trong nước, sử dụng để may quần áo trẻ em có hàm lượng FA chiết tách được nằm trong giới hạn Oeko-Tex 100. - Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu các yếu tố chính ảnh hưởng đến sự giải phóng FA từ quần áo mặc sát da trong quá trình sử dụng: nhiệt độ môi trường, số chu kỳ mài mòn, pH mồ hôi. - c) Tóm tắt cô đọng các nội dung chính và đóng góp mới của tác giả: Tóm tắt cô đọng các nội dung chính: Khảo cứu tài liệu để kế thừa các kết quả nghiên cứu đã công bố trong nước và trên thế giới về FA, sự tồn tại của FA trên sản phẩm và các yếu tố ảnh hưởng đến sự giải phóng FA từ quần áo trong quá trình sử dụng, các phương pháp xác định hàm lượng FA chiết tách được. - Qua khảo cứu tài liệu xác định được các yếu tố chính ảnh hưởng đến giả phóng FA từ quần áo ra môi trường trong quá trình sử dụng là: Nhiệt độ môi trường, pH mồ hôi, sự mài mòn. - Đề xuất và xây dựng phương pháp cùng thiết bị thí nghiệm tác động của các yếu tố nghiên cứu đến trang phục mặc sát da trong quá trình sử dụng. - Khảo sát hàm lượng FA trên một số quần áo trẻ em mặc sát da để lựa chọn được mẫu vải nghiên cứu. - Nghiên cứu ảnh hưởng độc lập của các yếu tố đến sự giải phóng FA từ quần áo mặc sát da trong quá trình sử dụng (Ảnh hưởng của nhiệt độ không khí, ảnh hưởng của mồ hôi, ảnh hưởng của số chu kỳ mài). - Nghiên cứu ảnh hưởng đồng thời của các yêu tố đến sự giải phóng FA trong quá trình sử dụng. - Nghiên cứu ảnh hưởng của nhiệt độ không khí môi trường và số chu kỳ mài đến lượng FA giải phóng ra từ vải được thấm ướt bằng nước cất hoặc mồ hôi axit hoặc mồ hôi bazơ. - Sử dụng quy hoạch thực nghiệm để tiến hành thí nghiệm và dùng phần mềm quy hoạch thực nghiệm để xử lý kết quả. - Từ đó xác định được phương trình hồi quy thực nghiệm thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến lượng FA giải phóng ra trong quá trình sử dụng. - 3 Đóng góp của tác giả: Xây dựng phương pháp và thiết bị thí nghiệm mô phỏng tác động của các yếu tố: Nhiệt độ môi trýờng, pH mồ hôi, sự mài mòn ma sát đến trang phục mặc sát da trong quá trình sử dụng. - Đã xác định được ảnh hưởng của các yếu tố sử dụng chính: nhiệt độ môi trường, mồ hôi và sự mài mòn đến hàm lượng FA chiết tách được từ vải dệt kim 100 % cotton sử dụng may quần áo trẻ em. - Kết quả nghiên cứu này làm cơ sở để cho hướng nghiên cứu tiếp theo nhằm xác định giới hạn cho phép về FA đối với trang phục phù hợp với điều kiện môi trường sử dụng khác nhau. - Phương pháp và kỹ thuật xây dựng được trong nghiên cứu này có thể áp dụng để xác định ảnh hưởng của các yếu tố sử dụng đến các chỉ tiêu sinh thái khác của sản phẩm dệt may như hàm lượng kim loại nặng, độ bền màu v.v. - d) Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu lý thuyết kế thừa các kết quả nghiên cứu đã công bố. - Nghiên cứu khảo sát để lựa chọn đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu thực nghiệm xác định ảnh hưởng của các yếu tố đến lượng FA giải phóng ra từ vải, sử dụng các tiêu chuẩn Việt Nam và quốc tế. - Sử dụng toán quy hoạch thực nghiệm, lý thuyết về quy hoạch thực nghiệm trong nghiên cứu ảnh hưởng đồng thời của các yếu tố đến lượng FA giải phóng ra từ vải. - Sử dụng các phần mềm chuyên dụng (Excel, Design- Expert) để xử lý số liệu thực nghiệm. - e) Kết luận: 1) FA là một chất độc hại với cơ thể con người từ gây kích thích mắt và đường hô hấp đến gây ung thư cho nhiều cơ quan của cơ thể, cho nên hàm lượng FA giới hạn là một tiêu chí sinh thái quan trọng trong nhiều nhãn sinh thái dệt may. - 2) Có nhiều yếu tố tác động đến trang phục trong quá trình sử dụng và chúng có ảnh hưởng đến sự di dời FA từ trang phục ra môi trường, trong số đó nhiệt độ không khí, mồ hôi và sự mài mòn là các yếu tố có ảnh hưởng chính. - 3) Đã đề xuất và xây dựng được phương pháp cùng thiết bị thí nghiệm mô phỏng tác động của các yếu tố sử dụng lên trang phục mặc sát da trong điều kiện khí hậu nước ta. - Phương pháp và thiết bị này có thể sử dụng để nghiên cứu ảnh hưởng của các yếu tố sử dụng đến các chỉ tiêu sinh thái khác của sản phẩm dệt may. - 4) Kết quả khảo sát được hàm lượng FA trên 18 mẫu quần áo trẻ em của 2 công ty 4 lớn tại Việt Nam cho thấy hầu hết mẫu vải có hàm lượng FA đều lớn hơn giới hạn sinh thái của Oeko-Tex 100. - Chỉ có 5/18 mẫu khảo sát có hàm lượng FA đạt tiêu chuẩn về sinh thái. - 5) Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của từng yếu tố: Nhiệt độ không khí, mồ hôi và sự mài mòn đến sự giải phóng FA từ vải bông 100 % cho thấy các yếu tố này thực sự có ảnh hưởng đến sự giải phóng FA từ vải quần áo mặc sát da. - 6) Sử dụng quy hoạch thực nghiệm đã xác định được các phương trình hồi quy thể hiện ảnh hưởng của nhiệt độ không khí (X1) và số chu kỳ mài mòn (X2) đến hàm lượng FA chiết tách được từ vải quần áo bị làm ẩm bằng mồ hôi axit Y1 và bằng mồ hôi bazo Y2 với hệ số tương quan rất chặt chẽ: Y X1+ 5.19X2 + 2.58X12 + 1.14X22 - 0.042X1X2. - 7) Kết quả thí nghiệm cho thấy sự tác động của các yếu tố nghiên cứu đến sự giải phóng FA từ quần áo là rất lớn. - Đặc biệt khi ở nhiệt độ cao (40 °C) và số chu kỳ mài mòn lớn (30 chu kỳ) thì hàm lượng FA giải phóng ra lên đến 45.81 ppm đối với trường hợp mồ hôi axit và 41.57 ppm với trường hợp mồ hôi bazơ, tương ứng cao hơn gấp 3.2 và 2.9 lần so với hàm lượng FA chiết tách được theo phương pháp và tiêu chuẩn quy định trong nhãn sinh thái Oeko-tex 100. - 8) Kết quả nghiên cứu này là cơ sở ban đầu cho hướng nghiên cứu tiếp theo về ảnh hưởng của của các yếu tố sử dụng đến khả năng giải phóng FA ra khỏi vải, cũng như xác định giá trị giới hạn về hàm lượng FA chiết tách được cho các loại trang phục khác nhau theo điều kiện sử dụng, đặc biệt là trang phục sử dụng trong môi trường nóng ẩm của nước ta
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt