Professional Documents
Culture Documents
Thiết bị chiếu sáng là các trang thiết bị phần cứng cần thiết để giữ và vận hành nguồn ánh sáng nhân tạo.
Trong quá trình thực hiện phối hợp giữa chiếu sáng tự nhiên và chiếu sáng nhân tạo thì việc lựa chọn thiết bị
chiếu sáng và bố trí nguồn sáng cũng quan trọng không kém bản thân nguồn sáng. Thiết kế thiết bị chiếu sáng tốt
kếp hợp cùng bố trí hợp lý sẽ phân phối ánh sáng thích hợp: phân biệt giữa chiếu sáng cho không gian
chung/không gian riêng, kiểm soát được chất lượng ánh sáng và thậm chí có thể thay đổi được cả màu sắc của
nguồn sáng.
Độ thành công của thiết kế thiết bị chiếu sáng và bố trí nguồn sáng được đánh giá thông qua việc kiểm tra tiện
nghi nhìn cho phòng đối với tất cả các hoạt động được thiết kế cho không gian đó; đồng thời cũng đánh giá tổng
mức năng lượng cần thiết để đạt được hiệu quả tiện nghi nhìn. Mức năng lượng cần thiết càng thấp để đạt được
hiệu quả mong muốn thì hệ thống được chứng minh có chất lượng và tính hợp lý càng cao. Nên sử dụng sản
phẩm của những nhà sản xuất có nêu rõ những giá trị đánh giá hiệu quả chiếu sáng của từng nguồn sáng cho
từng thiết bị chiếu sáng để nhằm tránh việc phải phỏng đoán về tác động của thiết bị tới nguồn sáng.
E = F/A
Trong đó, E là độ rọi trung bình (hoặc tối thiểu) cần thiết cho không gian làm việc (tính bằng lux), F là lượng
quang thông hữu dụng của tất cả các nguồn sáng (lumens) còn A là tổng bề mặt của khu vực làm việc. Trong
thiết kế kiến trúc, việc tính toán F cho phép kiến trúc sư hoặc kĩ sư có thể quyết định được tổng mức độ chiếu
sáng cần thiết cho không gian phòng. Giá trị F có thể được tính dựa theo công thức dưới đây:
F = AE
Điều cần phải lưu ý là kết quả tính ra không phải là quang thông của tất cả các đèn bởi vì không phải tất cả ánh
sáng được sản sinh ra bởi mỗi đèn đều tới được không gian làm việc. Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng tới mức độ
ánh sáng truyền tới khu vực làm việc gồm:
Một vài thiết bị có hiệu quả cao nhất trong điều kiện bố trí hợp lý nhất có thể giúp 80% lượng đèn có ánh sáng tới
được bề mặt làm việc trong khi việc sử dụng thiết bị không hợp lý trong phòng tối chỉ mang tới kết quả ở mức 2%.
Xác định độ rọi tối thiểu theo yêu cầu phù hợp với nhu cầu sử dụng thông qua việc sử dụng các tiêu chuẩn quốc
gia hoặc hệ thống đánh giá công trình xanh.
Một đánh giá sơ bộ ban đầu và lựa chọn thiết bị cần phải được thực hiện và kết quả lựa chọn sẽ dựa trên cả yếu
tố kinh tế lẫn thẩm mỹ. Tuy nhiên, thiết bị này có thể sẽ không thỏa mãn yêu cầu chiếu sáng. Các bước thực hiện
dưới đây sẽ giúp quyết định điều này.
Khoảng cách từ nguồn sáng tới bề mặt làm việc là vô cùng quang trọng, nó là một yếu tố quyết định tới độ rọi
cuối cùng. Đây là kết quả của định luật nghịch đảo.
Chỉ số phòng là tỉ lệ thể hiện mối quan hệ giữa chiều cao phòng so với chiều rộng và chiều dài theo công thức:
Trong đó L là chiều dài của phòng, W là chiều rộng và Hm là chiều cao treo thiết bị chiếu sáng.
Hệ số sử dụng là kết quả tổng hợp từ các yếu tố kể trên (phản xạ của tường, trần; chỉ số phòng và loại thiết bị)
vào một thông số. Hệ số này có thể tra được từ bảng của các đơn vị sản xuất nhằm xác định hệ số sử dụng cho
các loại thiết bị khác nhau.
Yếu tố bảo trì phụ thuộc vào mức độ lau chùi, làm sạch và thay thế thiết bị chiếu sáng. Nó kể tới cả các yếu tố
như giảm hiệu quả chiếu sáng theo thời gian, yếu tố bụi bên trong bản thân thiết bị và mức giảm phản xạ của
tường, trần theo thời gian. Để thuận tiện, thông thường lựa chọn 3 giá trị:
Tốt = 0.7
Trung bình = 0.65
Kém= 0.55
Đầu tiên, quyết định tổng lượng quang thông cần lắp đặt bằng việc tính toán với quang thông yêu cầu, cùng các
hệ số sử dụng và hệ số bảo trì. Công thức tính toán:
Số lượng thiết bị chiếu sáng được lựa chọn đơn giản bằng cách chia số lượng yêu cầu cho giá trị quang thông
của từng thiết bị.
Khi đã xác định được số lượng thiết bị chiếu sáng, các thiết bị này cần phải được bố trí đồng đều cho không gian.
Nói một cách rõ hơn là xác định hệ lưới lắp đặt các thiết bị dựa trên tổng số lượng.
Cuối cùng, cần phải đảm bảo khoảng cách giữa các thiết bị là hợp lý (không quá xa, không quá gần để tránh
chồng chéo). Nếu thiết bị lựa chọn là không hợp lý qua quá trình tính toán thì tiến hành chọn lại (dựa trên kinh
nghiệm thu được qua quá trình trính toàn này) và làm lại các bước từ 3 đến 9.
Kết hợp chiếu sáng nhân tạo và chiếu sáng tự nhiên
Về cơ bản, chiếu sáng nhân tạo phải được thiết kế để chiếu sáng không gian ngay cả khi không có ánh sáng tự
nhiên, do phần lớn các tòa nhà hoạt động vào cả buổi đêm. Tuy nhiên, chiếu sáng nhân tạo cũng cần có sự linh
động nhằm kết hợp với ánh sáng tự nhiên nhằm giảm mức năng lượng sử dụng trong khi vẫn đạt được hiệu quả
tiện nghi tối đa.
Để kết hợp ánh sáng nhân tạo và tự nhiên, sử dụng hệ thống điều khiển chiếu sáng nhằm giảm hoặc tắt không
sử dụng tùy theo điều kiện ánh sáng tự nhiên. Điều này có nghĩa là bên cạnh thiết bị và bố trí thì cần có các thiết
bị cảm ứng tốt và khu vực kiểm soát phù hợp.
Một cảm biến độ sáng giúp phát hiện ánh sáng quá mức và hạ màn nhằm tránh hiện tượng chói
Hệ thống kiểm soát đơn giản và ít tốn kém nhất là sử dụng thiết bị hẹn giờ; các thiết bị tinh vi có thể được điều
chỉnh hệ thống màn che vào từng thời điểm khác nhau trong ngày trong suốt cả năm, tương ứng với sự thay đổi
về đường đi của mặt trời giữa mùa đông và mùa hè. Hệ thống điều chỉnh dựa trên cảm biến có thể đắt hơn
nhưng cũng điều chỉnh hợp lý hơn trong các ngày nhiều mây hoặc dưới tác động của bóng từ các công trình, cây
xanh lân cận.
Tương tự như hệ thống điều chỉnh ánh sáng, hệ thống điều chỉnh màn che có thể hoạt động đơn lẻ hoặc là một
phần của hệ thống lớn hơn. Việc sử dụng hệ thống lớn là hiệu quả nhất trong việc tối ưu hóa tiện nghi nhìn trong
khi giảm tối thiểu năng lượng sử dụng.
Năng lượng chiếu sáng chuyển hóa thành nhiệt năng do tính kém hiệu quả và do hiện tượng hấp thụ ánh sáng
của vật liệu
Trong điều kiện khí hậu nóng, việc giảm mức tăng nhiệt bức xạ mặt trời trong buổi chiều có thể còn quan trọng
hơn là việc mang ánh sáng vào bên trong công trình. Ngay cả khi cửa sổ có hệ số hấp thụ nhiệt mặt trời thấp, nó
vẫn cho phép nhiệt từ mặt trời đi vào bên trong. Thiết bị màn che gắn động cơ có thể được sử dụng để giảm mức
tăng nhiệt không cần thiết và hệ màn che trong suốt còn có thể cho một lượng ánh sáng vừa đủ vào bên trong.
Trong điều kiện khí hậu lạnh với điều kiện ánh sáng mặt trời tốt, hệ chớp cách nhiệt có thể được mở trong ngày
nhằm đưa ánh sáng vào trong công trình qua lớp cửa có hệ số SHGC cao và đóng vào ban đêm để tránh mất
nhiệt qua chính cửa sổ đó.
Khi mức tiện nghi nhiệt là mục tiêu hàng đầu cho thiết bị che nắng, thực tế cho thấy thiết bị che nắng đặt bên
ngoài sẽ có hiệu quả hơn so với trường hợp đặt ở bên trong. Sở dĩ là do trong trường hợp đặt bên ngoài, các
thiết bị này sẽ ngăn hẳn nhiệt không vào bên trong công trình thay vì phản xạ lại chúng ra bên ngoài như trong
trường hợp chúng được đặt bên trong.
Thiết bị che nắng đặt bên ngoài cản nhiệt hiệu quả hơn so với thiết bị che nắng đặt bên trong
Thiết bị che nắng đặt bên trong cản được một lượng nhiệt nhất định nhưng vẫn còn có phần lớn nhiệt bị giữ lại
bên trong
Thay thế
Bóng đèn nên được thay thế không chỉ lúc chúng bị hỏng mà nên theo lịch trình nhất định dựa trên độ giảm chất
lượng của bóng theo thời gian. Một vài loại bóng đèn có thể giảm tới 1/3 độ sáng ban đầu của nó chỉ trong vòng
vài năm.
Độ giảm độ sáng của một số loại bóng đèn theo thời gian
Khi thay thế bóng đèn, việc mua sắm số lượng lớn có thể giảm một cách đáng kể chi phí trong khi vẫn có được
sản phẩm cùng chất lượng. Việc thay thế định kì cho phép có thể thực hiện được điều này.
Ngoài ra, cần phải tiêu hủy các bóng cũ đã được thay thế mọt cách hợp lý bởi nhiều loại đèn huỳnh quang, đèn
phát điện có chứa thủy ngân. Các loại bóng này cần được xử lý cẩn thận nhằm tránh làm vỡ trong quá trình vận
chuyển và cần được vận chuyển đến các trung tâm tái chế.
Với sự phát triển của công nghệ, hoạt động thay thế có thể đồng nghĩa với một cơ hội nâng cấp hệ thống. Chỉ
dẫn vận hành và bảo dưỡng của hệ thống ban đầu cần phải được xem xét tới nhằm đảm bảo tính nhất quán về
mặt mục đích sử dụng trước và sau khi nâng cấp. Sử dụng các đề xuất dựa trên con số xác thực thông qua các
hoạt động như kiểm toán chiếu sáng để nâng cấp hệ thống. Ngoài ra, công nghệ bóng đèn mới thường đi kèm
với công nghệ thiết bị chiếu sáng mới, do đó khi thay thế hệ thống chiếu sáng cần phải xem xét chi phí lắp đặt với
mức năng lượng tiết kiệm được trong vòng đời sử dụng.
Biểu đồ
Biểu đồ hệ thống chiếu sáng và đi dây cần phải được xây dựng và cập nhật thường xuyên nhằm đảm bảo tính dễ
hiểu cho hệ thống điều khiển chiếu sáng. Điều này không chỉ khiến việc tìm ra lỗi dễ dàng hơn mà còn giúp đưa
ra kế hoạch, lịch trình thay thế và giúp cho quá trình nâng cấp hệ thống.
Những biểu đồ này nên cần đề cập tới cả thiết bị chiếu sáng, cảm biến, thiết bị điều khiển và cách các thiết bị này
kết nối với nhau cũng như chỉ rõ ranh giới giữa các vùng có hệ thống điều khiển riêng biệt.
Kinh Nghiệm Chuyên Gia Trong Các Kiểu Chiếu Sáng Bên Trong Nhà
Chiếu sáng chung trực tiếp và định hướng (direct and aimed general lighting) cho độ rọi ngang đều trên mặt
phẳng làm việc. Kiến trúc căn phòng được nhìn thấy rõ ràng, người ta dễ dàng định hướng và làm việc trong đó.
Chiếu sáng trực tiếp cho tính tạo hình tốt và sự rực rỡ. Khi độ cao của phòng tăng, thì chùm sáng mỗi đèn tỏa
rộng và độ đồng đều trên mặt phẳng làm việc (mplv) cũng gia tăng. Ánh sáng trực tiếp cho phép nhận rõ hình
dạng và cấu tạo bề mặt. Tiện nghi thị giác tăng khi góc bảo vệ tăng. Một đacë điểm của chiếu sáng trực tiếp là
hiệu suất cao sử dụng năng lươnïg điện. Tuy nhiên tại mplv, cần phải xem xét chói lóa phản xạ.
Một số chuyên gia cho rằng chiếu sáng trực tiếp cho vùng trần và phần tường trên tối, mang tính trình diễn nhưng
tạo ra khó chịu do tương phản cao. Chiếu sáng trực tiếp thường được áp dụng cho các sảnh tòa nhà, văn phòng
điều hành, nhà hàng, và những không gian khác, khi người thiết kế muốn tạo một cảm giác chú ý. Theo quan
điểm này, các chuyên gia cho rằng chiếu sáng trực tiếp tạo ra mệt mỏi, không nên dùng chiếu sáng những không
gian làm việc.
Công trình tiêu biểu áp dụng chiếu sáng chung trực tiếp, định hướng: SÂN BAY QUỐC TẾ DUBAI
Những chóa đèn dạng điểm làm cho tường sáng hơn, trong khi những chóa đèn dạng dài sẽ cho độ đồng đều
cao hơn. Với chiếu sáng quét bất đối xứng, các khu vực của phòng được xác định, làm tăng sự chú ý của người
quan sát. Chiếu sáng quét bất đối xứng cũng được dùng làm nền cho chiếu sáng điểm nhấn, hay được dùng để
taọ độ sáng môi trường cho nơi làm việc. Để đạt được phân bố cường độ sáng đồng đều, việc định vị các bộ đèn
là tối quan trọng.
Chiếu sáng quét bất đối xứng được áp dụng cho: triển lãm, bảo tàng, khu vực thương mại và trình diễn, phòng đa
chức năng. Nhưng nhóm chóa đèn thường dùng là: đèn chiếu điểm quét tường, đèn quét, đèn quét tường, đèn
chiếu lên, đèn chiếu biên
Công trình tiêu biểu áp dụng chiếu sáng trực tiếp/ gián tiếp:
Bảo Tàng Anh, London
Chiếu sáng điểm nhấn làm nổi rõ nhấn mạnh vào các vật thể hay yếu tố kiến trúc đơn lẻ. Bằng cách chiếu sáng
này, có thẻ tạo ra một thang bậc thu hút sự chú ý cho mỗi tiết mục trong một tổng thể nhiều tiết mục được nhấn
mạnh.
Chiếu sáng nhấn cho phép nhận rõ các hình dạng và cấu trúc bề mặt. Ánh sáng tiêu tụ tạo ra bóng đổ rõ rệt và
tăng khả năng tạo hình cùng với độ sáng. Một tia hẹp độ sáng cao làm nổi bật một đối tượng với vùng cận xung
quanh, làm cho nó được nhấn mạnh riêng. Chiếu sáng điểm nhấn tạo những điểm chú ý và làm cải thiện năng
suất thị giác, tại nơi chưng bày cũng như tại nơi làm việc. Những cấu trúc và bề mặt vật thể được nhấn mạnh rõ
ràng bởi ánh sáng trực tiếp. Chiếu sáng điểm nhấn được áp dụng cho triển lãm, bảo tàng, khu vực thương mại và
trình diễn, nhà hàng ăn, quán cà phê, quầy bar, khu vực làm việc đặc biệt.
Công trình tiêu biểu áp dụng chiếu sáng trực tiếp/ gián tiếp:
Neue Wache, Berlin – Iglesia del Sagrado Corazón
Những nhóm chóa đèn ưa dùng:
Đèn chiếu được dùng để chiếu các bảng hiệu, mô hình và hình ảnh, để tăng mức thông báo cho các thông tin
cảnh báo và quảng cáo. Những hiệu ứng lý thú có thể tạo ra với các gobos và kính lọc. Áp dụng chiếu sáng với
đèn chiếu cho triển lãm, bảo tàng, khu vực thương mại và trình diễn, nhà hàng ăn, café, quầy bar, khách sạn.
Chiếu sáng loại này cần đèn chiếu spotlight (spotlight projectors).
Công trình tiêu biểu áp dụng chiếu sáng trực tiếp/ gián tiếp:
Aragon Pavillon, Sevilla
Chiếu sáng dẫn hướng (orientation lighting) là chiếu sáng chỉ để cung cấp sự định hướng. Những bộ đèn xếp
theo dãy, làm nhiệm vụ tín hiệu dẫn hướng. Nhiệm vụ chiếu sáng của chúng chỉ là phụ, do đó chỉ cần độ rọi thấp.
Người ta sử dụng những đèn nho nhỏ với độ chói cao, để chúng nổi bật lên trong bối cảnh. Chiếu sáng dẫn
hướng cần thiết trong các tòa nhà phức tạp, để dẫn đường thoát nạn trong trường hợp khẩn cấp. Ngoài ra nó còn
được áp dụng để làm nổi rõ đường nét kiến trúc, các bậc thang bộ, khu cấm, lối vào, lối đi, lối thoát nạn.
Công trình tiêu biểu áp dụng chiếu sáng trực tiếp/ gián tiếp:
Tòa Nhà Ánh Sáng Frankfurt
Các bộ chóa đèn ưa dùng:
Thuyết Minh Giải Pháp Công Nghệ Chiếu Sáng Khu Công Cộng
Chiếu sáng tiện nghi giờ không còn là một khái niệm chỉ quan tâm đến độ lux và tiện ích khi sử dụng. Mà quan
trọng hơn là làm sao để tiết kiệm chi phí cho chủ đầu tư. Một ví dụ về giải pháp sử dụng cảm biến cho khu vực
công cộng sau giúp chúng ta có cái nhìn rõ hơn.
Lựa Chọn Phương Pháp Điều Khiển Chiếu Sáng Cho Khu Công Cộng (TT
Thương Mại, Sảnh, Hàng Lang…)
Khi thiết kế chiếu sáng cho khu công cộng chúng ta hay mắc phải vấn đề là:
Điều khiển chiếu sáng qua hình thức nào?
Bật tắt công tác? Cách này xem có vẻ không hiệu quả bởi một sàn công cộng rất rộng công
tác bố trí ở đâu ? lỡ sau này nhiều gian hàng cho thuê tách riêng ra rất khó.
Bật tắt aptomat trong tủ (bằng tay ), bật tắt tự động sử dụng timer 24h?
Cách này sẽ hợp lý và được xem là phương pháp điều khiển ưu việt bay giờ.
Hãy xem sơ đồ điều khiển chiếu sáng cho 1 tủ điều sáng bạn sẽ thấy:
Đó là một giải pháp thiết kế hiệu quả.
Bởi lẽ:
Các lộ chiếu sáng được kéo vẽ contactor trong tủ điện, cuộn hút của contactor được điều khiển bởi
rơle thời gian (0-24h) rơ le này sẽ bật tắt chiếu sáng ở các khung giờ khác nhau nó phù hợp với
việc chúng ta có thể giảm anh sáng những khung giờ vào ban đêm, hoặc mùa hè… mà không cần
phải sử dụng hệ thống BMS hay đi lên từng khu vực để bật tắt.
Như vậy nó đạt được các tiêu chí như:
Chọn đèn: TVTK kết hợp chủ đầu tư để thống nhất đèn
TVTK đề suất một số giải pháp yêu cầu chủ đầu tư lựa chọn.
o Đèn Led
o Đèn Huỳnh quang
Pdm = Pbóng đèn + P bộ khởi động(balas) = p bóng đèn + ¼ P bóng đèn + 1.25P bóng đèn.
Bố trí đèn
Tiêu chuẩn 394 : 2007 quy định lộ đèn tối thiểu dung dây S = 1.5 mm2 <> Idm = 14A
Kinh nghiệm: S>= Itt/(4÷5)
Khi đoạn dây quá dài phải kiểm tra tổn thất điện áp
∆U% ≤ 3%
∆U% = ∆U*100%/U = 2Itt*L*(¥0cosФ + ¥0SinФ)*100% / U.
20/1/2016
Thiết kế ổ cắm
Có 2 loại: ổ cắm chống nước ( IP ≥55) và ổ cắm thường (IP ≤ 54)
Ngoài ra còn có thể phân loại theo sô cực, phương pháp lắp đặt
Loại ổ đơn: Loaị âm tường, loại âm sàn, loại gắn nổi, loại 1 pha, loại 3 pha, loai 16A, 20A, 32A
Loại ổ đôi:
Tương tự ổ đơn
Ký hiệu 1P+1N+1E; 2P+N+E: P+N+E; P+N