Professional Documents
Culture Documents
Dư C Lý Lâm Sàng
Dư C Lý Lâm Sàng
Mc lc
PHN I: CC KIN THC C BN V VI KHUN ............................................ 3
Chng 1: Mng t bo ........................................................................................... 3
Chng 2: Sn xut protein ..................................................................................... 5
Chng 3: Sinh sn.................................................................................................. 8
Chng 4: Xc nh nhy cm ca vi khun vi khng sinh ........................... 12
PHN II: CC TC NHN KHNG KHUN ...................................................... 14
Chng 5: Khng sinh tc dng ln thnh ca t bo ........................................... 14
Chng 6: Khng sinh bt hot s sn xut protein.............................................. 48
Chng 7: Khng sinh tc ng ti ADN v s sao chp..................................... 73
Chng 8. Tc nhn khng Mycobacterium ......................................................... 83
Chng 9: Tng hp ngn v cc khng sinh ....................................................... 86
PHN III. IU TR C HIU ............................................................................ 90
Chng 10- Vi khun gram dng........................................................................ 90
Chng 11. Vi khun gram m ........................................................................... 106
Chng 12: Vi khun k kh ............................................................................... 124
Chng 13. Vi khun khng in hnh ............................................................... 130
Chng 14: Xon khun ...................................................................................... 137
PHN IV. IU TR KINH NGHIM .................................................................. 143
Chng 15: Mycobacteria ................................................................................... 143
Chng 16. Vim Phi ........................................................................................ 147
Chng 17 Nhim trng ng tit niu............................................................. 157
Chng 18. Bnh vim vng chu ...................................................................... 161
Chng 19: Vim mng no................................................................................ 164
Chng 20. Vim m t bo ................................................................................ 169
Chng 21: Vim tai gia .................................................................................. 172
Chng 22: Vim ni tm mc nhim khun ...................................................... 174
Chng 23. Nhim khun lin quan n catheter trong lng mch .................... 181
Chng 24: Nhim trng bng ......................................................................... 184
PHN V. CA LM SNG ..................................................................................... 187
Ca lm sng 1....................................................................................................... 187
Ca lm sng 2....................................................................................................... 189
Ca lm sng 3....................................................................................................... 191
Ca lm sng 4....................................................................................................... 192
Ca lm sng 5....................................................................................................... 192
Ca lm sng 6....................................................................................................... 194
Ca lm sng 7....................................................................................................... 195
Ca lm sng 8....................................................................................................... 196
1
Ca lm sng 9 ....................................................................................................... 196
Ca lm sng 10 ..................................................................................................... 197
Ca lm sng 11 ..................................................................................................... 198
Ca lm sng 12 ..................................................................................................... 198
PHN VI. HI V TR LI ................................................................................. 201
PHN VI. PH LC............................................................................................... 217
Ph lc 1. Liu khng sinh ngi trng thnh ............................................... 217
Ph lc 2: Liu khng sinh s dng tr em....................................................... 223
Ph lc 3. Liu khng sinh ngi trng thnh suy gim chc nng thn ...... 229
Ph lc 4. Khng sinh trong thai k ..................................................................... 238
Ph lc 5- Thuc gc v bit dc cc khng sinh thng dng .......................... 243
Ph lc 6. iu tr nhim trng do vi khun nhm khng b sinh hc gy ra .... 246
Ph lc 7. Ti liu tham kho y khoa................................................................... 247
Ph lc 8. Ti liu tham kho vn hc ................................................................. 248
Ph lc 9. Tr li cu hi ca mi chng .......................................................... 249
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Chng 1: Mng t bo
Dch: DS. Nguyn Quang Vit, Cu sinh vin dc H Dc HN
Hiu nh: DS. V Th H
Mng t bo l lp o gip bo v bao quanh vi khun v cho php chng tn ti trong mi trng
a dng v khc nghit. Mng t bo mt s vi khun bao gm mng sinh cht hay mng t bo
cht (cytoplasmic membrane) bao quanh bi mt li bn chc v khng linh ng gi l vch t
bo (cell wall) hay thnh t bo (Hnh 1-1.); cc vi khun ny gi l vi khun gram dng. Ngc
li, mng t bo ca vi khun gram m bao gm mng t bo cht bao quanh mt vch t bo
mng c bao quanh lp mng lipid th hai gi l mng ngoi (outer membrane). Mng ngoi
gm nhiu phn t lipopolysaccharid (LPS), phn t ny rt c hi i vi con ngi. Khong
trng gia mng ngoi v mng t bo cht c thnh t bo gi l khng gian periplasmic hoc
periplasm. D vi khun gram dng hay gram m thng c th xc nh c theo k thut
nhum gram, vi khun gram dng bt mu xanh hoc tm cn vi khun gram m bt mu hng.
Nhum gram thng l bc u tin phng th nghim vi sinh bnh vin s dng xc nh mt
loi vi khun cha c bit t mt mu lm sng.
Ging nh cc t bo ca con ngi, mng t bo cht ngn cc ion i vo hoc ra khi chnh cc
t bo , gi cho t bo cht v cc thnh phn vi khun vi nh dng xc nh. Vch t bo l
lp bn chc gip cho vi khun c hnh dng c trng v bo v vi khun khi tc ng c hc v
thm thu. vi khun gram m, mng ngoi ng vai tr nh mt hng ro bo v b sung v
ngn nga nhiu cht xm nhp vo vi khun.Tuy nhin, lp ny cng cha cc knh, gi l cc
porin cho php mt s hp cht nh cc phn t c s dng trong qu trnh chuyn ha ca vi
khun i qua.
Do cc t bo ca con ngi khng c thnh t bo, cu trc ny l mt mc tiu l tng cho cc
tc nhn khng khun. nh gi cch cc tc nhn ny lm vic, u tin chng ta phi hiu
c cu trc ca thnh t bo. Phc hp phc tp ny do mt cht gi l peptidoglycan to thnh,
bn thn cht gm cc polyme ng mch di. Cc polyme lp li hai cht ng: TV-
Acetylglucosamin v AT-acetyl-muramic acid (Hnh 1-2.). Nu thnh t bo bao gm ch ring
cc polyme s l kh yu. Tuy nhin, chui bn peptid m rng t cc loi ng trong polyme v
to thnh cc lin kt cho, mt peptid vi mt peptid khc. Nhng lin kt cho tng bn vng
ng k thnh t bo, cng nh lin kt ngang ca cc vng kim loi tng bn o gip st c
cc hip s thi trung c s dng.
Cc lin kt ngang peptidoglycan c iu ha bi cc enzym ca vi khun, gi l protein gn
penicilin (Penicillin-Binding Protein-PBP) lm trung gian. (L do dng thut ng ny s c
lm r trong chng sau). Nhng enzym ny nhn ra hai acid amin cui ca cc chui peptid bn,
thng l D-alanin-D-alanin v trc tip lin kt cho cc acid amin ny vi mt chui peptid th
hai hoc gin tip qua hnh thnh mt cu d glycin gia hai chui peptid bn.
S hnh thnh vch t bo c cc lin kt cho bn vng gip vi khun c hnh dng c trng. V
d, mt s vi khun hnh que c hnh dng gi l trc khun (bacilli), hnh cu l cu khun
3
(cocci), hnh thi trung gian gia trc khun v cu khun c (coccobacilli), cui cng, xon
khun (spirochete) c hnh dng xon c.
5
nh ly ngun nhin liu l glucose t mi trng v x l chng thng qua cc con ng
chuyn ha sn sinh ranng lng v to ra cc hp cht trung gian.
Nhng con ng chuyn ha ny kh phc tp v c s khc bit ng k gia cc t bo vi
khun v cc t bo ca ngi. Chng c th c s dng mt cch hiu qu phn chia vi
khun thnh hai loi: hiu kh v k kh. Vi khun hiu kh s dng oxy t mi trng trong qu
trnh chuyn ha, trong khi vi khun k kh khng s dng. Trong thc t, vi khun k kh nghim
ngt u b oxy git cht bi v chng thiu cc enzym gii c mt s cc sn phm ph c hi
ca oxy, nh hydrogen peroxid v cc gc super-oxid. Mycobacterium tuberculosis l mt v d
v vi khun hiu kh nghim ngt; vi khun k kh nghim ngt bao gm Clostridium difficile v
Bacteroides fragilis. Nhiu vi khun c cc qu trnh chuyn ha cho php chng s dng oxy khi
c hin din ca oxy nhng c th vn hnh nh vi khun k kh khi khng c oxy. Nhng vi
khun ny c gi l ty nghi (falcutative) lin quan n s dng oxy v d nhin l chng tn
ti tt d cho c hay khng c oxy. V d v cc vi khun tu nghi nh vy c Escherichia coli v
Staphylococcus aureus. Cc vi khun khc pht trin tt nht khi c mt lng nh kh oxy, t
hn lng oxy tm thy trong khng kh. Nhng vi khun ny c cho l vi hiu kh (micro-
aerophilic). Campylobacter jejuni l mt v d ca mt loi vi khun vi hiu kh.
Nng lng c sn tiu th bi vi khun c sn sinh v lu tr di dng triphosphate
nucleoside, v trong mt s trng hp di dng chnh lch gradient proton gia trong v ngoi
t bo. Cc dng nng lng tim nng lu tr di dng gradient ny c gi l ng lc
proton. Do proton di chuyn t gradient cao xung thp (t bn ngoi vi khun vo bn trong vi
khun) v xuyn qua mng t bo cht, dng nng lng ny c s dng cung cp nng
lng cho cc qu trnh quan trng nh vn chuyn tch cc nhng cht dinh dng vo t bo v
to ra cc ATP.
PHIN M
Phin m l qu trnh trong cc thng tin cha trong DNA ca mt gen vi khun c s dng
tng hp mt phn t RNA gi l RNA thng tin (mRNA). Cng ging nh cc t bo ca
ngi, phc hp enzym RNA polymerase c vi khun s dng thc hin iu ny. RNA
polymerase gn vo DNA v s dng nh khun mu lin tc gn thm cc acid ribonucleic
vo mt phn t mRNA tng ng. Qu trnh ny l kh hiu qu; iu kin l tng, RNA
polymerase vi khun c th to mt mRNA vi tc 55 nucleotide mi giy.
Mc d c hai phn t thc hin cc chc nng tng t, RNA polymerase vi khun kh khc bit
vi RNA polymerase ca TB c nhn in hnh (nh t bo ngi). (cc TB c nhn in hnh
khng ging nh vi khun, l nhng sinh vt c cha cc ht nhn v cc bo quan c mng ring
trong cc t bo. V d nh t bo cc loi ng vt, thc vt, nm v ng vt nguyn sinh.) V
mt cu trc, RNA polymerase vi khun bao gm nm n v nh v c kch thc tng th
khong 90 x 90 x 160 angstrom, trong khi RNA polymerase ca nm men c nhiu tiu n v hn
v c kch thc 140 x 136 x 110 angstrom. Khc bit chc nng cng tn ti. V d, trong khi
RNA polymerase vi khun chnh n bt u sao chp, RNA polymerase ca TB c nhn
in hnh i hi c tc ng ca cc yu t phin m b sung. Tm quan trng ca phin m i
vi sc khe ca vi khun v s khc bit gia RNA polymerase ca vi khun v RNA
polymerase ca TB c nhn in hnh lm cho phc hp enzym ny l mt mc tiu l tng cho
cc hp cht khng khun.
DCH M
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
7
Chng 3: Sinh sn
Dch: DS. Nguyn Quang Vit, Cu sinh vin dc H Dc HN
Hiu nh: DS. V Th H
Trong cuc chin gia cc vi khun v cc p ng min dch ca con ngi, s lng rt quan
trng. Vi khun lin tc nhn ln n lc p o kh nng phng th ca vt ch v cc yu t
min dch ang khng ngng c gng tiu dit nhng k xm lng. Cn bng ny thng
nghing v p ng min dch ca con ngi nh thuc khng sinh.
Mt v d minh ha ni ln tm quan trng v s nhn ln ca vi khun l ly nhim bnh l trc
khun. Bnh tiu chy ly nhim ny do trc khun l Shigella gy ra v c th xy ra ch sau khi
ung phi khong 200 c th trc khun. Tuy nhin trong mt thi gian ngn, 200 vi sinh vt ny
gy ra tiu chy, trong hng t vi khun b tng ra trong phn mi ngy. R rng vi khun nhn
ln nhanh chng l iu quan trng i vi bnh ny.
Vi khun nhn ln xy ra do s sinh sn nh phn, l qu trnh mt vi khun m phn chia thnh
hai t bo con ging ht nhau. iu ny i hi s tng hp nhiu phn t sinh hc cn thit
xy dng cc t bo con. Gn nh tt c cc vi khun c mt nhim sc th trn n. Qu trnh
nhn i nhim sc th (replication) l mt phn khng th thiu trong phn chia t bo. Tnh trng
sao chp xy ra khi cc enzym ca vi khun s dng cc nhim sc th c nh mt khun mu
tng hp nhim sc th th hai ging ht n. Mun thc hin iu ny phi c sn ngun cung
cp deoxynucleotid kt hp vi phn t DNA mi sinh ra. Qu trnh ny phc tp hn ngi ta
ngh v cc enzym khc cng phi iu chnh s thch ng vi DNA cho php ti to ti u
nhim sc th. Cc qu trnh phc tp ny a ra mt vi c hi cho cc tc nhn khng sinh c
th tc ng ln c ch vi khun pht trin.
TNG HP DEOXYNUCLEOTID
CU HI
1. Tetrahydrofolate cn cho mt s con ng lin quan n qu trnh tng hp ----------------------
--.
2. Cc nhim sc th ca hu ht cc vi khun l ------------------------.
3. ------------------------ l cc enzym iu ha qu trnh bi si xon DNA b ri.
11
Chng 4: Xc nh nhy cm ca vi khun vi khng sinh
Dch|: DS. Nguyn Quang Vit, Cu sinh vin dc H Dc HN
Hiu nh: DS. V Th H
Chng ta tho lun v ba qu trnh vi khun u rt cn thit cho s sng cn ca chng v
khc bit tng ng ca chng vi cc qu trnh t bo con ngi: hnh thnh vch t bo, sn
xut protein ca vi khun v s nhn ln ca nhim sc th ca vi khun. Mi qu trnh ny cung
cp cc mc tiu khc nhau thuc khng sinh c ch vi khun. Khng sinh c chia thnh hai
nhm: Khng sinh dit c vi khun c gi l khng sinh dit khun (bactericidal) v nhng
khng sinh ch n thun ngn chn tng trng ca vi khun c gi l cc khng sinh km
khun (bacteriostatic). Cc khng sinh km khun da vo h thng min dch loi b cc vi
khun bng cch khng cho vi khun nhn ln trong c th ngi bnh.
Nng c ch ti thiu (Minimum Inhibitory Concentration-MIC) v nng dit khun ti
thiu (Minimum Bactericidal Concentration-MBC) l i lng nh lng tnh nhy cm ca mt
vi khun phn lp i vi mt khng sinh nht nh. Nh tn gi th hin, MIC l nng ti
thiu ca mt thuc khng sinh vn c th ngn chn s pht trin ca chng vi khun phn lp.
Tng t nh vy, MBC l nng ti thiu ca mt thuc khng sinh dn ti git cht vi khun
phn lp.
Trong thc t mt s th nghim c trin khai xc nh mt chng vi khun nht nh c
nhy cm hoc khng vi mt khng sinh c th khng. Theo Phng php Kirby-Bauer (k
thut khoanh giy khng sinh khuch tn trn thch), khoang giy tm khng sinh c b vo
a thch lng mt loi vi khun. Khng sinh khuch tn t cc khoang giy, qu trnh xc lp
mt gradient c nng thp dn nu cng xa khoang giy tm khng sinh. S tng trng ca vi
khun s b c ch trn din tch xung quanh cc khoang giy tm khng sinh. o ng knh trn
c th s dng xc nh c xem cc chng vi khun nhy cm hay khng vi mt thuc
khng sinh. Phng php Etests (Epsilometer test Epsilon) hot ng trn nguyn tc tng t,
ngoi tr s dng cc di di thay cho cc khoang giy tm khng sinh. Cc di c ngm tm
mt gradient gim dn nng khng sinh dc theo chiu di. Khi th cc di di vo a thch
lng mt loi vi khun, vi khun s pht trin cho ti cui ca di di ni nng khng sinh thp
nhng khng pht trin u ca di di c nng khng sinh cao. Vt c mng vi khun u
tin chm vo di di c s dng tnh MIC, c thang nh s nng ngay trn di h tr
xc nh MIC. Phng php canh pha long Broth vn hnh theo nguyn tc tng t, ngoi tr
khng sinh c pha long tt hn trong cc mi trng cht lng hn trong mi trng thch.
Trong cc th nghim ny, mi trng vi pha long ln nht ca khng sinh m vi khun
khng pht trin th chnh l MIC. Hin ti cc phng xt nghim vi sinh hu ht cc bnh
vin ln u s dng cc my da trn nhng nguyn tc ny t ng kim tra hng trm chng
vi khun phn lp.
LI KHUYN QUAN TRNG
H thng min dch dng nh tng i khng c hiu qu trong vic loi tr vi khun mt s
loi bnh nhim khun nh vim mng no v vim mng trong tim. Trong cc bnh nhim khun
ny, nn s dng khng sinh dit khun (bactericidal) thay v khng sinh km khun
(bacteriostatic).
CU HI
1. Khng sinh ------------------------ dit vi khun thay v c ch tng trng ca vi khun.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
2. Phng php o lng s nhy cm khng sinh s dng khoang giy tm khng sinh b vo a
thch lng mt loi vi khun gi l phng php ------------------------
3. Cc phng phpo lng s nhy cm khng sinh bng cch pha long khng sinh trong mi
trng lng c gi l phng php ------------------------.
13
PHN II: CC TC NHN KHNG KHUN
15
Hnh 5-2: C ch hot ng ca cc khng sinh. A- Bnh thng, mt n v siu phn t
mi ca dissacaride l acid N-acetyl- muramic acid (NAMA) v N-acetyl glucosamine
(NAGA) vo mt chui peptide c ni vi mt polymer peptidoglycan ang tn ti. iu
ny c th xy ra bi c ch gn ng ha tr ca mt cu glycerin (G) t mt chui peptide
ti chui khc thng qua hot ng xa tc ca mt PBP. B - Vi s hin din ca mt
khng sinh beta-lactam, qu trnh ny b ph v. Khng sinh beta-lactam lin kt vi PBP
v ngn n lin kt cu glycerin vi chui peptide
Nhiu vi khun gram m c cc knh porin m n khng cho php mt s beta-lactam nht
nh i qua ti t bo cht. (3) Pump-Bm: mt s vi khun sn xut cc bm y
thuc ngc ra ngoi (efflux pump), l nhng phc hp protein c kh nng vn chuyn
cc khng sinh va mi tin vo t bo cht quay ngc tr li ra bn ngoi. Nhng bm
ny ngn cn cc khng sinh tch ly trong t bo cht ti nng cho hot ng khng
khun. (4) Penicilinase (thc ra l cc beta-lactamase, nhng do khng bt u vi P nn
dng t penicilinase cho d nh): nhiu vi khun, k c gram m v gram dng, sinh ra cc
beta-lactamase, l cc enzyme phn hy cc beta-lactam trc khi chng gn vi cc PBP.
(5) PBPs: mt s vi khun sn xut cc PBP m n khng lin kt vi cc hot cht beta-
lactam vi i lc cao. nhng vi khun ny, cc beta-lactam n c ch tc dng ca
chng l cc PBP, nhng khng th bt hot c chng. (6) Peptidoglycan khng c mt:
c mt s t vi khun khng to peptidoglycan v do vy chng khng b nh hng bi cc
beta-lactam. c hiu qu, cc cht beta-lactam phi ng u thnh cng cc cm by
tim tng ny xung quanh. Mt lu l quan trng l cc khng sinh beta lactam l nhm
cc hp cht khng ging nhau. Mt vi thuc c th b chn ngay ti mt s bc nht nh
trong khi mt s khc c th vt qua khng cht kh khan.
Mt iu lu v cc enzym beta-lactamase l: Chng rt a dngiu ngha l mt s
enzym c tnh c hiu vi mt t khng sinh beta-lactam trong khi nhng enzym khc
chng li gn nh tt c cc khng sinh beta lactam
17
Lch s:
Tnh c, Alexander Fleming tri qua k ngh 2 tun ngay sau khi ng nui cy trong
mi trng thch a b tp nhim sm. Bi v ng bit s khng th kim tra cc a
thch trong 2 tun v ng bn i ngh, ng chng nhit phng thay v 37 C lm
chm tc tng trng ca vi khun. K ngh ca ng thay i lch s nhn loi loi
ngi. Mc Penicillium pht trin nhit phng nhng khng th pht trin 37C. Nu
c Fleming khng c k ngh ny, ng y s khng bao gi quan st c cc tc dng dit
khun ca loi nm mc ny. V vy, cc k ngh thc s lm cho cng vic hiu qu hn
Cc cu hi:
1. Cc khng sinh beta-lactam hot ng bng cch ngn cn hnh thnh cu trc ca
lp ca vi khun
2. Bnnhm chnh ca cc khng sinh beta-lactam l.
3. Cc khng sinh beta-lactam hot ng bng cch lin kt vi.
4.l nhng enzyme c kh nng phn hy cc khng sinh beta-lactam, do
lm bt hot tc dng ca khng sinh.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Cc penicillin
Cc Penicilin t nhin
Cc Penicilin t nhin gm penicillin G v penicillin V, l nhng cht u tin ca gia nh
khng sinh penicillin nhng vn c nhiu iu ni v iu tr nhim khun. Chng c
gi l penicillin t nhin v chng c th c chit xut trc tip t nui cy Nm
Penicillium. Mch nhnh R ca penicillin G c th hin trong Bng 5-6 v cha 1 vng
hydrophobic benzene.
19
Hnh 5-6. Chui R ca penicillin G
PENICILLIN KHNG T CU
Cc penicillin khng t cu ( cn c gi l penicillin khng penicillinase) c phn cng
knh trn mch nhnh R ca chng ngn cn cc beta-lactamse do t cu sinh ra gn vi
khng sinh (Hnh. 5-7). Kt qu l nhng penicillin ny hiu qu trong iu tr nhim trng
gy ra bi t cu vng S. aureus v t cu da Staphylococcus.Tuy nhin chng khng c kh
nng lin kt vi cc PBP ca 2 nhm t cu c bit khng methicillin gi l t cu vng
khng methicillin (methicillin khng S.aureus - MRSA) v t cu da khng methicillin
(methicillin khng S.epidermidis - MRSE).
21
enterococci. Cn na, s cng knh ca mch nhnh lm cho kh nng thm nhp ca
nhnng khng sinh ny vo hu ht cc vi khun khc l hn ch v ni chung chng ch
c s dng iu tr nhim khun do t cu (Bng 5-4). Nhm ny bao gm cc khng
sinh: nafcillin, oxacillin v dicloxacillin.
Nhm Aminopenicillin
Cc aminopenicillin gm ampicillin v amoxicillin c ph hot ng tng t penicillin t
nhin ngoi tr mt iu: Mt nhm amino c thm vo trong chui mch nhnh lm tng
tnh phn cc ca chng v cho php chng i qua cc porin mng ngoi ca mt s trc
khun rut gram m nh E.coli, P. mirabilis, S. enterica v Shigella spp.(Hnh. 5-8). iu
ny gip m rng ph tc dng ca cc aminopenicillin bao ph c cc vi khun ny.Tuy
nhin, cc amiopenicillin c chung c im ca cc penicillin t nhin l d b tn cng bi
cc beta-lactamse, v nhiu vi khun gram m m ban u nhy cm vi cc aminopenicillin
by gi li khng do vi khun thu c cc gen m ha beta-lactamse.
Penicillin ph rng
Cc penicillin ph rng bao gm piperacillin v ticarcillin. Cc mch nhnh ca nhng
cht ny cho php cc thuc ny xm nhp vo vi khun gram m mnh hn so vi cc
aminopenicillin. V d, mch nhnh ca piperacillin l phn cc, n lm tng kh nng vt
qua knh porin mng ngoi ca mt s vi khun gram m (Hnh. 5-9). (Nhn tin,
piperacillin c t tn t tn mch nhnh ca n cha dn xut piperazin). Ngoi ra, ni
chung cc penicilin ph m rng bn hn vi s phn hy bi cc lactamse tit bi gram
m so vi cc aminopenicillin, mc d chng vn b phn hy vi mt vi trong s nhng
enzym ny. Do , so snh vi cc aminopenicillin, cc penicillin ph m rng tc dng ln
trc khun gram m bao gm nhiu chng P. aeruginosa. Chng gi nguyn hot tnh ph
trn mt vi gram dng tng t cc penicilin t nhin, nhng ging nh cc penicillin t
nhin, nhm ny b phn hy bi cc -lactamase do t cu tit. Chng c ph hot ng
kh hp tc dng ln vi khun k kh (Bng 5-7). Piperacillin c ph hot ng rng hn l
ticarcillin.
23
Phi hp penicillin ph rng/cht c ch beta- lactamase
Tim lc khng khun y nht ca cc penicillin t c bng cch phi hp cc
pencillin ph rng vi cc cht c ch lactamase. C 2 s phi hp c hiu lc l
piperacillin-tazobactam v ticarcillin-clavulanate. Cht c ch -lactamase lm mt tc
dng nhiu loi beta-lactamase lm cho cc enzym ny khng th phn hy cc penicilin ph
m rng. Do , phi hp ny gip m rng ph tc dng ca chng. Do , piperacillin-
tazobactam v ticarcillin-clavulanate to cc penicillin c ph rng ton din, vi ph hot
ng khng li hu ht vi khun hiu kh gram dng: bao gm nhiu chng t cu sn xut
beta- lactamamse, hu ht vi khun hiu kh gram m v gn nh l tt c vi khun k kh
ngoi tr Clostridium difficile (Bng 5-8). Theo nh d on da trn ph hot ng ca
thnh phn penicillin, piperacillin-tazobactam c ph rng hn ticarcillin-clavulanate. Ph
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
c tnh
Nhng tc dng khng mong mun ca cc penicillin l tng i ging nhau. c tnh 3 %
n 10 % ngi d ng vi nhng cht ny. Nh hu ht khng sinh, penicillin c th gy
bun nn, nn, tiu chy. Chng cng c lin quan gy st, pht ban, bnh huyt thanh,vim
thn k, c gan, c h thn kinh, bin dnh hng cu do thuc. Ni my ay, ph mch ,
v sc phn v c th xy ra v c coi nh l phn ng qu mn tc th.Trong tt c
nhng phn ng ny, ci ng s nht l sc phn v, n him nhng li e da tnh mng.
Bnh nhn d ng mt penicillin nn lu bnh nhn c th b d ng vi tt c penicillin, v
d ng cho c th m rng sang cc khng sinh - lactam khc.
Cc penicillin khc nhau nhiu v ph hot ng ca chng, c bit tc dng ln vi khun
gram m. Ph hot ng ca nhng cht ny tc dng ln vi khun gram m c th c tm
tt li nh sau: (1) cc penicillin khng t cu khng tc dng ln vi khun gram m, (2)
penicillin t nhin tc dng ln N.meningtidis v mt s chng ca H. influenza, nhng ch
mt s t vi khun gram m khc.(3) Ph tc dng ca cc aminopenicillin c m rng
bao gm nhng vi khun ny cng vi mt s trc khun ng rut gram m nh l
ccchng nht nh ca E.coli, P.mirablis, S.enterica v Shigella spp. khng sn xut -
lactamase.(4) cc penicillin ph m rng tc dng nhiu hn trn cc trc khun rut gram
m v quan trng l P.aeruginosa. ( 5)Cui cng, thm cht c ch beta- lactamase vi
penicilin ph m rng m rng danh sch ny ra gn hu ht cc trc khun rut gram m.
Cu hi:
5 . Tt c penicillin c cu trc c bn, bao gm 1 vng thiazolidine lin kt vi mt.
vi mt.thay i
6 . Cc penicillin hot ng bng cch lin kt vi., n l enzym ca vi khun c
chc nng ging vi
7. Cc penicillin t nhin c ph hot ng trung bnh tc dng ln vi khun hiu kh gram
dng v vi khun k kh nhng hot ng km trn vi khun ..hiu kh. v hu ht vi
khun khng in hnh.
8. Cc penicillin khng t cu c tc dng trong iu tr nhim trng gy ra bi.
9. So snh vi cc penicillin t nhin, c aminopenicillin ph hot tnh ci thin hn trn
..
10. Thm mt cht c ch beta- lactamase vi mt aminopenicillin lm m rng ph hot
ng tc dng ln.. hiu kh, bao gm.
25
11. Khi s dng kt hp cc cht c ch beta- lactamase vi cc penicillin ph m rng l
mt trong nhng liu trnh khng sinh mnh nht hin nay v tc dng ln hu ht
.hiu kh,.hiu kh v.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Cc Cephalosporin
Cc cephalosporin c tn nh vy l ly tn loi nm Cephalosporium acremonium, loi
l loi sn xut khng sinh u tin trong nhm ny. Thm ch hn c cc penicillin, nhng
cht ny to nn mt h m rng rt nhiu cc khng sinh trong nhm - lactam. Vi vai tr
, chng gn nh c phn loi nh hn thnh cc th h. Bi v cc cht trong mi th
h c mt cht tng t v ph hot ng, s sp xp theo h thng ny c ch trong vic
nh cc tnh cht ca cc cephalosporin.
27
i lc cao.( 6) Peptidoglycan mt s vi khun nh l Mycoplasma v Chlamydia khng
to peptidoglycan v do khng b nh hng bi cc cephalosporins.
C mt vi iu tng qut ha v ph hot ng ca cc cephalosporin. u tin, vi ngoi
l l cc cht thuc th h th nm mi, mi th h ni tip nhau c ph rng dn chng li
vi khun hiu kh gram m. Th 2, cng vi mt vi ngoi l quan trng, cc cephalosporin
c hot tnh hn ch trn cc vi khun k kh. Ba l, hot ng ca nhng cht ny chng li
vi khun gram dng hiu kh l thay i khc nhau gia cc cht, vi ceftaroline th h
nm c hot ng mnh nht chng li nhng vi khun ny.
CC CEPHALOSPORIN TH H I:
Cc cephalosporin th h I c s dng rng ri bao gm cefadroxil v cefazolin (Bng 5-
9). Tt c cc cht trong nhm ny c chung ph hot ng chng li cc chng vi khun
khc nhau.
im mnh ca cc cephalosporin th h 1 l hot ng chng li cu khun (cocci) gram
dng hiu kh nh l t cu (staphylococci) v lin cu (streptococci) (Bng 5-10). Mch
nhnh R1 ca nhng cht ny bo v vng lactam khi s phn hy bi cc beta- lactamase
tit bi t cu (Hnh. 5-11).
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
CC CEPHALOSPORIN TH H II:
Cc cephalosporin th h II c chia thnh 2 nhm: cc cephalosporin tht s (nh l
cefuroxime) v cc cephamycin (bao gm cefotetan v cefoxitin) (Bng 5-9). Cc
cephamycin l cc dn xut ca hp cht ban u c ngun gc c chit xut t vi khun
Streptomyces lactamdurans thay v loi nm C. acremonium.
29
Hnh 5-12. Cu trc cefotetan. c im ca nhm cephamycin l vng cha nhm methoxy
Chng c 1 nhm methoxy thay cho v tr ca hydrogen trn vng beta- lactam ca nhn
cephalosporin (Hnh. 5-12). Do , nhng cht ny khng thc s l cc cephalosporin
nhng c t trong nhm ny v chng tng t v mt ha hc v dc l.
CC CEPHALOSPORIN TH H 3:
Cc cephalosporin th h 3 c s dng rng ri bao gm: ceftriaxone, cefotaxim, v
ceftazidine (Bng 5-9) . Ni chung, cc cht trong nhm ny c ph chng li cc vi khun
hiu kh gram m trung bnh (Bng 5-12) v c ch hu ht cc chng ca S. pneumonia -
nhy vi- penicillin . Cc cephalosporin th h III cng hot ng chng li cc spirochete
l Borrelia burgdorferi nhng hot ng chng li vi khun k kh rt t.
Hnh 5-13. Cu trc cefotaxim. Nhm aminothiazolyl l kinh in ca nhiu khng sinh
cephalosporin th h III.
31
Tuy nhin nhng vi khun ny c th sn sinh AmpC -lactamases gy khng thuc trong
qu trnh iu tr. Do , hin ny nhim trng bi nhng vi sinh vt ny nn hoc l khng
nn iu tr vi cc cephalosporin th h III hoc l nn iu tr vi nhng khng sinh ny
cng vi mt khng sinh th 2 khc, k c nu chng vn nhy cm khi test in vitro.
Cc cephalosporin th h IV
Nh nhc n trc , cc cephalosporins l nhng cht khng khun mnh nht nhng
chng d b phn hy bi AmpC beta-lactamase ca nhiu chng Enterobacteriaceae. Ngoi
ra, hot ng chng P. aeruginosa ch t c nh i li hot tnh khng t cu gim.
Nhng c gng gii quyt nhng thiu st ny dn ti s ci tin mch nhnh R2 ca cc
cephalosporin th h III trong khi gi nguyn nhm aminothiazolyl c kt qu cao ti v tr
R1. (Hnh. 5-14) Kt qu ca nhng c gng ny l to ra cephalosporin th h 4 cefepime.
Cc mch nhnh ca cefepim cho php xm nhp nhanh qua mng ngoi t bo ca vi khu
gram m bao gm P. aeruginosa. Chng cng lin kt vi cc PBP ca nhng vi khun ny
vi i lc cao nhng bn ch tng i vi s phn hy bi cc beta- lactamases do gram m
tit ra, bao gm cc AmpC beta- lactamases (mc d ngha trn lm sng cn tranh ci).
Nhng tnh cht ny t c khng phi mt i hot ng chng li cu khun gram dng
hiu kh. Do khng sinh mnh ng kinh ngc ny c cc im ni bt nht ca cc
cephalosporin th h III khc nhau (hot tnh chng trc khun m xanh khng km vic
mt i hot ng chng t cu) v c th cng nng cao hot ng chng li nhiu
Enterobacteriaceae. Cefepime c tc dng hn ch trn k kh. (Bng 5-13)
CC CEPHALOSPORIN TH H NM
Ceftaroline l mt cephalosporin mi m rng hot ng chng li cu khun gram dng
hiu kh, khin cc chuyn gia cho n nh l mt khng sinh th h nm. Vng 1,3- thiazole
c thm vo mch nhnh R2 ca cephalosporin ny, lm tng kh nng ca n lin kt vi
PBP ca t cu staphylococci khng methicillin (Hnh.5-15). Kt qu l ceftaroline c hot
ng chng cocci gram dng hiu kh vt tri bao gm Staphylococcus aureus-khng -
methicillin v Staphylococcus epidermidis-khng methicillin v cc chng Streptococcus
pneumonia-khng-penicillin (Bng 5-14). Cc hot ng ca n chng li vi khun gram m
hiu kh tng t hot ng ca cefotaxim v ceftriaxone, n thiu hot ng chng li trc
khun m xanh. Ceftaroline cng c hot ng chng li vi khun gram dng k kh nhng
cng khng chng li vi khun gram m k kh. Khng sinh ny c s dng di dng
ceftaroline fosamil tin thuc khng c hot tnh, cht ny nhanh chng chuyn thnh
ceftaroline c hot tnh.
Hnh 5-15. Cu trc ceftaroline. Vng 1,3-thiazole R2 lin quan n hot tnh chng li
cc chng Staphylococcus aureus khng-methicillin
33
c tnh :
Mt trong nhng im hp dn ca cc cephalosporin l lch s dng thuc tng i an
ton ca chng.Him khi nhng cht ny gy nn phn ng qu mn tc th bao gm pht
ban, my ay, sc phn v . Gn 5% n 10% c th d ng vi penicillin cng c phn ng
vi cephalosporin. Do , khuyn co thng xuyn a ra l vi tin s phn ng qu mn
tc thi nghim trng nh l ph mch v sc phn v vi penicillin khng c iu tr
vi cc cephalosporin. Cc tc dng khng mong mun him gp khc bao gm gim bch
cu trung tnh, ri lon mu, tan mu,tiu chy v tng cc xt nghim chc nng gan.
Cefotetan c th gy gim protrombin huyt v khi s dng vi ru th gy phn ng cai
ru ging nh dng disulfiram. Tt c nhng tc dng ny lin quan ti nhm
methylthiotetrazole moiety ti R2 ca cht ny (Hnh. 5-12). Bi v ceftriaxone c o
thi qua mt, liu cao ca khng sinh ny c th gy cn mt (bn mt).
Lch s
Cc cephalosporin c tm thy bi nh khoa hc ngi Giuseppe Brotzu vo nm 1940.
ng y rng mu nc bin c thi ra t nc thi ca Cagliari, , c lm sch
mt cch c nh k, c mt hin tng m ng y nghi ng l nc thi c lm sch l
do s sn xutnhng cht c kh nng c ch vi khun c sinh ra bi s pht trin ca vi
sinh vt khc trong nc. Cui cng ng y tm ra loi vi sinh vt Cephalosporium
acremonium v ch ra n thc s sn xut c mt cht c ch s pht trin ca vi
khun. Nhng cht ny tr thnh nhng cht c bn m cc cephalosporin u tin c
tng hp t chng.
CU HI
13. Cc cephalosporin c chia nh thnh cc nhm v l mt nhm ln thuc nhm ln
hn gi l
14. Ging vi penicillin, cc cephalosporin hot ng bng cch lin kt vi - l enzyme
ca vi khun c chc nng tng hp peptidoglycan.
15. Cc cephalosporin th h I c tc dng trong iu tr nhim trng gy ra bi vi khun
hiu kh.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
35
Nhm carbapenem
Imipenem
Imipenem l khng sinh carbapenem u tin c mt trn th trng M. V mt cu trc,
cht ny khc cc carbapenem ch n thiu mch nhnh R1 (Hnh. 5-16).
Bng 5-15. Cc carbapenem
Thuc tim Thuc ung
Imipenem/cilastatin Khng c
Meropenem
Doripenem
Ertapenem
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Hnh 5-16. Cu trc carbapenem. Cc vng th hin s khc nhau vi cu trc chnh ca
penicillin
Meropenem
Cu trc ca meropenem khc so vi imipenem ti nhnh R1 v R2 (Hnh 5-16). im quan
trng l trong khi imipenem thiu nhnh R1, meropenem li c nhm methyl ti v tr ny
lm cho phn t bn vi s ph hy bi dehydropeptidase thn.
37
Kt qu l, meropenem khng cn s dng km vi cilastatin.Ph hot ng ca meropenem
th tng t nh l imipenem. Do , cc khng sinh ny c ph chng li ni tri trn vi
khun gram dng hiu kh, vi khun gram m hiu kh, vi khun k kh.
Doripenem
Doripenem l mt carbapenem mi c ph duyt gn y. Ging nh meropenem, chng
c nhm methyl ti v tr R1 (Hnh 5-16), do khng b ph hy bi dehydropeptidase
thn. N khc cc carbapenem khc mch nhnh R2 nhng ni chung th tng t ph
hot ng ca imipenem v meropenem. Bng chng invitro ch rng, doripenem c lin
quan lm xut hin t l thp hn cc trc khun m xanh khng thuc hn so vi cc
carbapenem khc, mc d ngha lm sng ca s pht hin ny vn cn cha r rng.
Ertapenem
Ertaenem cng c nhm methyl ti R1 (Hnh 5-16) v do n khng b phn hy bi
dehydropeptidase thn. N khc vi imipenem, meropenem v doripenem ti mch nhnh
R2, do to nn tnh khng khun v tnh cht dc l c mt cht khc bit. Tc dng ca
n yu hn trn cc vi khun hiu kh gram dng, trc khun m xanh v Acinetobacter
spp so cc carbapenem khc. Nhng b li vi nhc im ny th n c u im l dng
liu mt ln mt ngy (cc carbapenem khc phi dng nhiu ln mt ngy).
c tnh
S dng carbapenem th lin quan ti mt vi tc dng khng mong mun, bao gm nn v
bun nn, tiu chy, st, pht ban. Bin chng ng lo lng lin quan n carbapenem l co
git. Bnh nhn ng thi c bnh trn h thng thn kinh trung ng v suy gim chc
nng thn c nguy c cao nht xy ra bin chng ny v nn c s dng thuc mt cch
thn trng. Ban u, meropenem c cho l t gy ra co git hn imipenem, nhng hin nay
nhn nh ny vn ang gy tranh ci. Kt qu ca th nghim trn ng vt ch ra rng
doripenem th t gy ra co git hn l cc carbapenem khc.
Tm li, cc carbapenem c ph tc dng rng ni tri bao gm vi khun hiu kh gram
dng, vi khun hiu kh gram m v hu ht cc vi khun k kh. Kt qu l cc cht ny l
mt trong nhng khng sinh dit khun mnh nht hin nay cn s dng.
im quan trng
Cc chng ca Enterococcus faecalis cn nhy cm vi penicillin th cng nhy cm vi
carbapenem (ngoi tr eratapenem). Tuy nhin Enterococcus faecium li khng tt c cc
carbapenem.
CU HI
22. Imipenem c thy phn bi dehydropeptidase I thn, do phi c phi hp vi
NHM MONOBACTAM
Rt nhiu cc khng sinh -lactam mi c ph dit khun m rt rng, nhng cc
monabactams li theo xu hng tri ngc. Aztreonam, l mt sn phm c thng mi
ha, ch tp trung dit mt loi vi khun nhng n li dit kh l tt: Thuc c th dit vi
khun gram m hiu kh. N ch c dng ng tim duy nht.
c tnh
Tm li, aztreonam l khng sinh duy nht thuc nhm monobactam c thng mi
ha, c tc dng rt tt trn vi khun gram m hiu kh nhng khng phi l la chn tt i
vi vi khun gram dng hoc vi khun k kh. y l mt loi thuc tng i an ton v
c th c s dng cho cc trng hp d ng vi cc -lactam khc.
CU HI
NHM GLYCOPEPTIDES:
41
iu tr nhim trng gy ra bi tc nhn ny. Nhm glycopeptide cng c hot ng tt i
vi vi khun k kh Gram dng, bao gm C. difficile.
Ging nh cc -lactams, cc glycopeptide dit vi khun bng cch ngn chn s tng hp
ca cc vch t bo vi khun. Chng lin kt vi cc phn d-alanyl-d-alanine ca chui
peptide dng tin cht ca cc tiu n v peptidoglycan. Bi v phn ln cc glycopeptide
phn t ln, lin kt ny ngn cc tiu n v tip cn vi cc PBPs m thng thng s kt
hp chng vo cc chui polymer peptidoglycan ang c hnh thnh (Hnh. 5-19A).
Lch s
Vancomycin
Vancomycin l khng sinh thng c s dng nht ca nhm ny (xem Hnh. 5-18A).
y l mt loi thuc c ban u c xem l c c tnh ng k. Tuy nhin, c tnh ny,
by gi l c bit n l do cc cht tp bi hu qu ca qu trnh lm tinh khit khng
tt. K thut sn xut mi tng cng rt nhiu cc c tnh an ton ca vancomycin,
trong khi cc khng sinh khc, chng hn nh cc penicillin, dn dn hn ch phm vi s
dng ca chng do tnh trng tng khng. Kt qu l, vancomycin tr thnh mt trong
nhng khng sinh bn vng v ng mt vai tr quan trng trong iu tr. Tuy nhin, vi s
gia tng s dng, v tr u vit ca n, b e da bi cc chng khng thuc mi xut
hin, c bit l cc enterococci. Mc d vancomycin thng tim tnh mch, khng sinh
ny vn c th c a qua ng ung iu tr nhim trng ng rut, chng hn
nhtiu chy do C. difficile, nhng n s khng c hp thu khi dng theo ng dng ny.
Telavancin
Telavancin l mt dn xut c pht trin gn y ca vancomycin, c gn thm mt
chui bn decylaminoethyl lipophilic vo li peptide, trong phn loi n nh l mt
lipoglycopeptide (xem Hnh. 5-18B). Dng thay th ny tng cng lin kt vi d-alanine-d-
alanine trong giai on trung gian to peptidoglycan so vi vancomycin nn telavancin s c
kh nng ln hn c ch s tng hp peptidoglycan. Cc chui bn lipophilic cng pht
huy kh nng lin kt vi mng t bo vi khun, c th dn n mt mng, hnh thnh l
43
thng, v lm thot ra cc cht bn trong. Nh vy, telavancin c hai phng thc khng
khun v, v mt l thuyt, c th mnh hn vancomycin, mc d cn nhiu nghin cu
xc nhn iu ny. Telavancin c chp thun cho iu tr cc bnh nhim trng da v cu
trc da phc tp.
c tnh
Vancomycin c th gy mt thnh gic, c bit khi dng cng vi amynoglycosid. Truyn
tnh mch nhanh c th gy nn phn ng ni mn (hi chng red man), bnh nhn c
th b nga v pht ban mt, c v thn trn. Hi chng ny khng phi l mt phn
ng d ng m c th trnh khi bng cch truyn vi mt tc chm hn. Trng hp
him hn, gim bch cu c th xy ra khi s dng nhm khng sinh ny. Televancin c nh
hng lin quan n h thng thn kinh (mt ng, ri lon tm thn, nhc u), hi chng
tiu ha (nn, bun nn, c v kim loi).
Tm li, nhm khng sinh glycoglycosid c tc dng dit khun mnh trn vi khun hiu
kh v k kh Gram dng. Mc d hin tng khng khng sinh ang tng cao, nhng
nhm khng sinh ny vn s l cha kha trong phc iu tr hin nay cng nh trong
nhiu nm ti.
CU HI:
28. Glycopeptides c tc dng dit khun mnh trn c vi khun.hiu kh v k kh.
29. Gn y, vic khng khng sinh vancomycin tr nn ph bin hn trn chng vi
khun
30. Ging nh nhm vi khun -lactam, glycopeptides dit vi khun bng cch ngn khng
cho qu trnh tng hp
31. Khng ging nh vancomycin, telavancin s hu mt chui bn a lipid, c phn loi
n nh mt
Daptomycin
Daptomycin l mt khng sinh c mt vng lypopeptid c ph duyt s dng M t
nm 2003 (Hnh 5-20). Phn lipid ca phn t thuc m qua mng t bo cht ca vi khun,
to thnh mt knh ion dn in, lm cho cc ion trong vi khun thot ra ngoi dn n s
ph hy ca vi khun. Daptomycin c tc dng chng li rt nhiu vi khun Gram dng,
bao gm c nhiu chng khng thuc quan trng nh MRSA, ph cu khng penicillin, v c
enterococci khng li vancomycin. Daptomycin khng c tc dng trn cc vi khun Gram
m v n khng th xm nhp qua mng ngoi ca vi khun Gram m tip xc vi mng
sinh cht. Nhc im ca Daptomycin l khng c tc dng trn phi v khng c ch
nh cho iu tr vim phi. Khng sinh ny mi c lm nghin cu vi tc dng trn
nhim khun da v m mm. Dng ng dng ung th khng c sn.
c tnh
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
CU HI
32. Cu trc ca Daptomycin l mt
33. Daptomycin c tc dng tt trn vi khunhiu kh.
45
Colistin
Sau khi c a vo s dng ln u tin vo nm 1950, th khng sinh ny gp phi s
phn i v b rt ra khi th trng vo nm 1980 bi c tnh trn kh nng nhn thc
cng nh c nhiu khng sinh khc la chn hn ti thi im y. Tuy nhin, trong
nhng nm gn y, coliscin li tr thnh mt la chn kh ph bin khi m cc nh thc
hnh lm sng phi i mt vi vic gim s la chn trong iu tr bi tnh a khng thuc
ca cc chng vi khun Gram m.
c tnh
c tnh ca coliscin, m trc y l nguyn nhn dn n vic rt ra khi th trng ca
n, hin nay c nhn thy l t c hn ngi ta tng. Tuy nhin, n c lin quan gy
c thn (gim thanh thi creatinin) v nhim c thn kinh (v d, chng mt, suy
nhc, mt iu ha, d cm, chng mt).
Tm li, colistin c tc dng trn nhiu vi khun hiu kh Gram m v rt hu dng trong
vic iu tr bnh nhim khun c nguyn nhn bi cc vi khun m khng nhiu khng
sinh hin nay ang dng.
CU HI
34. Colistin lin kt v ph hy trong mng ngoi ca t bo vi khun.
35. Colistin c tc dng chng li cc vi khun hiu kh
47
Chng 6: Khng sinh bt hot s sn xut protein
H v tn: Nguyn Th Hng M. SV_H Dc H Ni
Hiu nh: DS. V Th H
Nhm rifamycin
Cc rifamycin l thuc khng sinh "ph kin". Cng ging nh mt chic v thi trang hay
vng c lp lnh c s dng t im cho mt chic vy, cc thuc khng sinh ny c
b sung vo cc iu tr truyn thng nhm t hiu qu ti u. Cc rifamycin gm
rifampin (cn gi l rifampicin), rifabutin, rifapentine, v rifaximin (Bng 6-1). Mi cht
c mt cu trc tng t gm mt nhn thm lin kt c hai u bi mt nhnh thn lipid
(Hnh. 6-1).
c tnh
49
Cc rifamycin l thuc gy cm ng mnh h cytochrome P-450. V vy, chng c th nh
hng ng k n nhng thuc chuyn ha bi h CYP ny. Cc Rifamycin cng thng
gy ra ri lon tiu ha nh bun nn, nn, tiu chy v c lin quan n vim gan. Pht ban
da v nhng bt thng v huyt hc cng c th xy ra. ng ch , rifampin gy ra s i
mu da cam-mu ca nc mt, nc tiu, v cc cht lng khc ca c th, c th dn
n s lo lng ca bnh nhn v xn mu knh p trng. Rifabutin c lin quan gy vim
mng gic mc.
Nhm Aminoglycoside
Cc aminoglycosid l mt trong cc loi thuc khng sinh lu i nht, bt u t khi phn
lp streptomycin t vi khun Streptomyces griseus vo nm 1944. Neomycin xut hin nm
1949, tip theo l gentamicin nm 1963, tobramycin nm 1967, v amikacin nm 1972
(Bng 6-3). Ging nh penicillin, cc thuc ny ban u l tc dng chng c vi khun gram
m v gram dng. Tuy nhin, khng ging nh penicillin, cc aminoglycosid vn duy tr
hiu qu ca chng chng li rt nhiu nhng vi khun mc d hn 30 nm s dng v ngy
nay l khng sinh c dng ph bin.
Cc khng sinh nhm aminoglycoside l nhng phn t tch in dng c kch thc kh
ln (Hnh. 6-2), mc d vn ch bng mt phn ba kch thc ca vancomycin. Mi phn t
aminoglycoside bao gm hai hoc nhiu ng lin kt bi mt lin kt glycoside vi mt
vng su cnh trung tm c cha nhm th nhm amin. Tn aminoglycoside c ngun gc
t cc nhm amin v cc lin kt glycoside. Khng ging nh vancomycin, cc
aminoglycosid c tc dng chng li vi khun gram m hiu kh tuyt vi bi v kch thc
ca chng khng ngn cn chng i qua mng ngoi vi khun. Thay vo , tnh cht tch
in dng ca aminoglycoside cho php chng bm vo cc mng ngoi tch in m v
kt qu l hnh thnh cc l thong qua cc phn t khng sinh di chuyn, xm nhp vo
cc ribosome ca vi khun, l mc tiu ca cc aminoglycoside, do i hi s thm
nhp qua cc mng t bo cht ca vi khun. iu ny c thc hin bi mt c ch vn
chuyn tch cc trong vi khun ph thuc nng lng m yu cu c oxy v mt lc thc
y proton hot ng. V nhng l do ny, cc aminoglycoside tc dng km trong mi
trng k kh v c tnh axit nh p xe v khng c tc dng chng li cc vi khun k kh.
Mi aminoglycoside hot ng bng cch gn vo tiu n v 30S ca ribosom vi khun,
gy ra s gn nhm gia mRNA codon v aminoacyl-tRNA. iu ny s thc y dch m
sai protein.
51
* Khng hp thu khi ung. c s dng cho nhim khun ng rut.
Streptomycin
Streptomycin l aminoglycoside lu i nht v him khi c s dng ngy nay. N
vn cn l mt thuc hng th hai trong iu tr bnh lao. Ngoi ra, do s khc bit trong c
ch khng, streptomycin vn c hiu lc i vi mt s chng Enterococcus khng vi
tc dng hip ng ca gentamicin v cc aminoglycosid khc.
Gentamicin
Gentamicin c s dng ph bin nht trong cc aminoglycosid. N c tc dng
chng c vi khun gram dng v gram m hiu kh.
Tobramycin
i vi cc mc ch thc hnh, tobramycin c ph tc dng nh gentamicin v
c s dng tng t. Nhn chung, hu ht cc chng khng gentamicin cng t nhy cm
vi tobramycin. Tuy nhin, khng ging nh gentamicin, tobramycin tc dng km trn
Enterococci v khng nn c s dng cho cc bnh nhim khun do vi khun ny.
GHI NH
Khng ging nh tobramycin, neomycin, v streptomycin; gentamicin c nh vn khng
c "y" m l I. iu ny dn n n l mt trong nhng t thng sai chnh t trong y
khoa.
Amikacin
Cc chng vi khun gram m hiu kh c kh nng khng gentamicin v tobramycin
c th vn cn nhy cm vi amikacin. Do , thuc ny c tc dng tng th tt hn chng
li cc vi khun. Tuy nhin, ging nh tobramycin, amikacin t c tc dng chng li
enterococci trn lm sng.
c tnh
Yu t chnh hn ch vic s dng cc khng sinh nhm aminoglycoside l c tnh
ca chng. Cc thuc c lin quan n mc tng i cao c tnh trn thn v tai.
Aminoglycoside thm nhp vo t bo ngi km ngoi tr cc t bo ng ln gn, ni
chng c tp trung. Kt qu l, khong 5% n 10% bnh nhn s dng aminoglycoside
s c c thn hoc suy gim chc nng thn. T l ny c th cao n 50% nhng bnh
nhn c yu t nguy c, chng hn nh tui cao v tip xc ng thi vi cht c thn
53
khc. May mn thay, nhng tn thng thn thng hi phc, v chc nng thn thng tr
li bnh thng sau khi ngng thuc. Lu rng c tnh thn thng ch c quan st thy
sau 4-5 ngy iu tr, v vy cc aminoglycosid c th an ton khi s dng mt thi gian
ngn bnh nhn khng c nguy c cao vi tc dng ph ny. c tnh trn tai bao gm
hai loi: suy gim thnh gic, c th dn n ic, v c tnh tin nh, kt qu l ri lon
cn bng. Streptomycin c lin quan vi t l cao c tnh tin nh.
Cc aminoglycosid vn l cc thuc mnh iu tr nhiu bnh nhim khun do vi
khun gram m hiu kh. Chng cng tc dng hip ng vi cc thuc tc dng trn vch t
bo v c ch nh mt liu php b tr chng li mt s vi khun hiu kh gram dng.
c tnh vn l mi quan tm khi s dng ca chng.
CU HI
4. Cc aminoglycosides c tc dng mnh trn vi khunhiu kh.
5. Cc aminoglycosides c dng vi liu hip lc cng vi thuc tc dng trn
vch t bo iu tr mt s chng vi khun.hiu kh.
6. Hai c tnh lin quan n dng cc aminoglycoside lv
C THM
Chambers HF. Aminoglycosides. In: Burunton LL, Lazo JS, Parker KL, eds. Goodman and
Gilmans the Pharmacological Basis of Therapeutics. 11th ed. New York, NY: McGraw-
Hill; 2006:11551172.
Gonzalez LS III, Spencer JP. Aminoglycosides: a practical review. Am Fam Physician.
1998;58: 18111820.
Mingeot-Leclercq MP, Glupczynski Y, Tulkens PM. Aminoglycosides: activity and
resistance. Antimicrob Agents Chemother. 1999;43:727737.
Vakulenko SB, Mobashery S. Versatility of aminoglycosides and prospects for the future.
Clin Microbiol Rev. 2003;16:430450.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
55
Bng 6-5 Cc macrolide v ketolide
Thuc dng ngoi ng tiu ha Thuc dng ng ung
Erythromycin Erythromycin
Clarithromycin
Azithromycin Azithromycin
Telithromycin
Hnh 6-4. Cu trc ca erythromycin (bn trn) v telithromycin (pha di). Nhm th
c khoanh trn A v B phn bit telithromycin vi cc macrolide. Nhm th A cho php
telithromycin gn vo v tr th hai ribosome vi khun.
Erythromycin
Erythromycin l macrolide lu nht, c pht hin vo nm 1952 v c mt vng lacton
macrocyclic 14 cnh (Hnh. 6-4). N t hiu qu hn so vi cc macrolid khc trong iu tr
cc bnh nhim khun ng h hp v n t hiu qu trn H.influenzae. Bi v n c ph tc
dng tng t nh clarithromycin v azithromycin nhng dung np km hn nn n c
thay th bng nhng thuc mi.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Clarithromycin
Clarithromycin l mt dn xut bn tng hp ca erythromycin v cng gm mt vng
lacton macrocyclic 14 cnh. N c tc dng chng li cc vi khun Gram dng hiu kh v
H. influenzae hiu qu hn erythromycin.
Azithromycin
Azithromycin c vng lacton macrocyclic 15 cnh linh hot cho php n thm nhp tt hn
vo mng ngoi ca mt s vi khun gram m hiu kh. Do , n phn no tc dng chng
li cc vi khun hiu qu hn v rt hiu qu trong vic iu tr H. influenzae. Mt trong
nhng u im chnh ca n l n c hp thu vi nng cao cc m v sau t t
gii phng t m vo mu trong nhng ngy tip theo. Do , liu trnh 5 ngy dng ng
ung cho kt qu duy tr nng thuc iu tr trong mu trong 10 ngy.
Telithromycin
Telithromycin l thuc thng mi u tin ca mt nhm thuc khng sinh mi gi l
ketolide. Ketolide c cu trc lin quan n cc macrolid (Hnh. 6-4), nhng c ph tc dng
m rng. Telithromycin gn vo cng v tr trn tiu n v 50S ca ribosom vi khun nh
cc macrolide nhng c phn m rng alkylaryl (c ghi "A" trong hnh. 6-4), gn vi mt
v tr ring bit th hai trn ribosome. Hai v tr gn thay v mt dn n s gn cht hn v
tip tc tc dng ngay c khi c mt mt s enzyme gy methyl ha ribosome v gy ra
khng vi cc macrolide. S gn cht hn cng hn ch y telithromycin ra bi bm tng
thuc macrolide. Nh vy, telithromycin c tc dng chng li nhiu chng Streptococcus
pneumoniae, Staphylococcus aureus v Streptococcus pyogenes khng macrolide.
57
Telithromycin c chp nhn cho s dng nhng bnh nhn b nhim trng ng h hp
do vi khun v c nghin cu mt cch cn thn nht vi cc vi khun gy cc bnh
nhim trng ny (Bng 6-7). Trong trng hp ny, n c tc dng chng li hu ht cc
chng S. pneumoniae, k c cc chng khng penicilin v khng nhm macrolid.
Telithromycin cng c tc dng chng li cc chng staphylococci v streptococci khc tt
hn cc macrolide, mc d mt s chng khng do chng c kh nng thay i cc
ribosome theo cch m ngay c telithromycin cng khng cn lin kt c.
Enterobacteriaceae khng telithromycin, nhng H. influenzae v Bordetella pertussis nhy
cm. Cc tc dng ca thuc ny i vi Neisseria spp. cha c nghin cu tt. Nhiu vi
khun khng in hnh nh Chlamydia pneumoniae, Mycoplasma pneumoniae v Legionella
pneumophila nhy cm vi telithromycin, nhng tc dng ca n i vi mycobacteria v
xon khun cha c xc nh. Telithromycin hin ch c sn dng ung.
c tnh
Cc macrolid l nhng thuc an ton, cc phn ng bt li tng i nh. Erythromycin lin
quan vi cc triu chng tiu ha nh bun nn, nn, tiu chy v vim tc tnh mch sau
khi tim tnh mch, nhng clarithromycin v azithromycin thng c dung np kh tt.
Ko di QT dn n nhp tht nhanh a hnh c bo co khi s dng cc thuc ny.
Erythromycin v clarithromycin, tr azithromycin c kh nng c ch cytochrome P-450 v
do nh hng n nng ca cc thuc khc b chuyn ha qua CYP ny.
Telithromycin l mt cht c ch mnh m P-450 v do nh hng n mc nhng
thuc khc c chuyn ha bi h thng CYP ny. Vic s dng n lin quan ti ri lon
tiu ha, nhc u, chng mt, v ko di QT. Ngoi ra, cht ny c th gy ri lon th gic
nh nhn o ngc m, nhn i, hoc tp trung kh khn. ng lo ngi l cc bo co gn
y cho rng n cng c th gy tn thng gan nghim trng.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Cc macrolid c mt s tc dng chng li vi khun gram dng hiu kh, vi khun gram m
hiu kh, vi khun khng in hnh, mycobacteria, v xon khun. Tuy nhin, trong mi
nhm, mt s vi khun khng vi thuc, v macrolide, do , phi c dng thn trng
khi dng theo kinh nghim. Telithromycin l mt thuc thuc nhm thuc khng sinh mi
gi l nhm ketolide c lin quan cu trc vi cc macrolid. N ng ch v tc dng vt
tri ca n trn S. pneumoniae. N c nghin cu ch yu iu tr cc bnh nhn b
vim phi mc phi ti cng ng t nh n trung bnh.
Cu hi
7. Trong cc macrolide, __________ c bao ph trn vi khun gram m mhieeus kh
tt nht nn hu ch tr li ____________ .
8. __________v ____________ l cc macrolides dung np tt hn erythromycin.
9. Cc macrolide c tc dng ngho nn chng li trc khun gram m hiu kh v vi
khun ______________ .
10. Telithromycin l mt thnh phn ca nhm khng sinh __________ .
11. Bi v ph tc dng ca n, telithromycin hu ch nht iu tr cc nhim
khun _________.
c thm
Clark JP, Langston E. Ketolides: a new class of antibacterial agents for treatment of
community- acquired respiratory tract infections in a primary care setting. Mayo Clinic Proc.
2003;78:11131124.
Leclercq R. Mechanisms of resistance to macrolides and lincosamides: nature of the
resistance elements and their clinical implications. Clin Infect Dis. 2002;34:482492.
Lonks JR, Goldmann DA. Telithromycin: a ketolide antibiotic for treatment of
respiratory tract i nfections. Clin Infect Dis. 2005;40:16571664.
Neu HC. New macrolide antibiotics: azithromycin and clarithromycin. Ann Intern
Med. 1992;116: 517519.
Zuckerman JM. The newer macrolides: azithromycin and clarithromycin. Infect Dis
Clin North Am. 2000;14:449462.
59
Nhm Tetracycline v Glycylcycline
Nhm tetracycline l mt nhm cc khng sinh xut hin t nhng nm 1950. Ngy nay, ba
thuc ca nhm ny thng c s dng: tetracycline, doxycycline, v minocycline
(Bng 6-8). Tigecycline, mt thuc thuc nhm glycylcycline c lin quan cu trc vi
nhm tetracycline, gn y c ph duyt cho s dng. Cu trc ct li ca tetracycline
bao gm bn vng 6 cnh hp nht (Hnh. 6-5). Cu trc ny cho php cc tetracycline
tng tc vi cc tiu n v 30S ca ribosom vi khun v ngn cn s gn bi cc phn t
tRNA vi cc axit amin. Bng cch ny, tng hp protein b chn li. khng vi
tetracycline thng xy ra bi mt trong hai c ch. Gen ngoi sinh m ha cho bm tng
thuc, ngn cn s tch ly trong t bo ca cc loi thuc ny. Ngoi ra, c s gp phn ca
gen m ha cc protein bo v ribosome. Nhng yu t lm thay i cu to ca ribosome vi
khun lm tetracycline khng cn gn vo chng c na, do qu trnh dch m protein
khng b nh hng.
Tetracycline
Tetracycline c pht hin nm 1953 nhng vn s dng cho ti nay. N c sn dng
ung.
Doxycycline
Ph tc dng ca doxycycline l c bn ging nh tetracycline. N thng c s dng v
thi gian bn thi di hn, cho php dng liu hai ln mi ngy.
Bng 6-8 Nhm Tetracycline v Glycylcline
Thuc dng ngoi ng rut Thuc dng ng ung
Doxycycline Tetracycline
Tigecycline Doxycycline
Minocycline
Minocycline
Ph tc dng ca minocycline tng t nhng tetracycline khc nhng thuc ny thch hp
cho vic iu tr cc bnh nhim khun t cu khng methicillin hn. Minocycline i khi
cng c s dng cho bnh phong do Mycobacterium leprae.
Tigecycline
Tigecycline khng phi mt tetracycline nhng l mt thuc thuc nhm khng sinh c cu
trc lin quan l nhm glycylcycline, trong tigecycline l thuc duy nht c thng
mi ha. S khc bit chnh ca nhm glycylcycline l c thm mt nhm glycyl amide vo
vng su cnh cui cng ca cu trc ct li tetracycline (Hnh. 6-6). Ngoi ra, iu ny
ngn cn s nhn ra ca tigecycline bi cc bm tng thuc ca vi khun v lm cho n vn
c th gn vi ribosom k c khi tiu n v 30S ca ribosome bin i khng li
tetracycline. Bi v c ch ny chim phn ln trong cc c ch khng tetracycline, nhm
tigecycline c ph khng khun rt rng. N c tc dng chng li hu ht cc vi khun
gram m hiu kh, bao gm c vi khun a khng thuc Acinetobacter spp. Tuy nhin, P.
aeruginosa v Proteus spp., sinh ra cc bm tng thuc ny, thng khng vi n (Bng
6-10).
61
Hu ht cc vi khun Gram dng hiu kh, bao gm c t cu khng methicillin,
enterococci khng vancomycin, v S. pneumoniae khng penicillin, d nhy cm vi
tigecycline. N cng c tc dng tt i vi vi khun k kh, mc d km hn cc
carbapenem v piperacillin-tazobactam. Nh d kin ca thuc lin quan tetracycline,
tigecycline dng nh c tc dng tt chng li cc vi khun khng in hnh.
c tnh
Nhm tetracycline l nhng thuc tng i an ton, nhng mt s chng ch nh cn phi
nh. Mt trong cc iu ct li ca cc thuc ny l gn phc chelate mnh ca cc ion kim
loi nh canxi. iu ny c th dn n lm rng b xm hay vng v nh hng ti s pht
trin xng. i vi nhng l do ny, tetracycline khng nn s dng cho ph n mang thai
v thn trng cho tr em di 8 tui. Phn ng qu mn nh pht ban v sc phn v xy ra
nhng khng ph bin. Mt ngoi l l tng sc t mu xanh-en ca da v nim mc c
quan st tng i thng xuyn vi vic s dng minocycline. Tetracycline cng lin quan
gy phn ng nhy cm nh sng. Tc dng ph trn tiu ha nh bun nn, nn, v lot
thc qun cng c th xy ra, cng nh gy c gan.
c thm
Chopra I, Roberts M. Tetracycline antibiotics: mode of action, applications, molecular
biology, and epidemiology of bacterial resistance. Microbiol Mol Biol Rev. 2001;65:232
260. Joshi N, Miller DQ. Doxycycline revisited. Arch Intern Med. 1997;157:14211428.
Livermore DM. Tigecycline: what is it, and where should it be used? J Antimicrob
Chemother. 2005;56:611614. Roberts MC. Tetracycline therapy: update. Clin Infect Dis.
2003;36:462467. Slover CM, Rodvold KA, Danziger LH. Tigecycline: a novel broad-
spectrum antimicrobial. Ann Pharmacother. 2007;41:965972.
Chloramphenicol
Chloramphenicol l mt khng sinh rt c m ln u tin c s dng trn lm sng vo
nm 1947. Mc d vn c hiu qu chng li vi khun khc nhau, c tnh ca n khin
cho vic s dng ca n ch hn ch cho cc trng hp m v chi ph v khng khng
c la chn no khc. Cu trc ca chloramphenicol (Hnh. 6-7) cho php gn vi tiu n
v 50S ca ribosome, ni n ngn cn vic gn ca tRNA vi mt axit amin. khng xy
ra khi vi khun c c gen m ha cho mt enzyme m acetyl ha chloramphenicol, m
ngn cn n gn vi mc tiu ca n. Bm tng thuc nhn ra thuc ny cng c m
t. Chloramphenicol l ch c dng tim ti Hoa K, nhng vin nang ung c sn nhiu
ni khc trn th gii. Chloramphenicol c ph tc dng chng li nhiu loi vi khun khc
nhau (Bng 6-11). N hiu qu chng li nhiu streptococci Gram dng hiu kh, trong
c mt t l cao ca S. pneumoniae v cc chng S. pyogenes. Nhiu vi khun hiu kh gram
m cng nhy cm, k c cc chng H. inuenzae, Neisseria spp., Salmonella spp., v
Shigella spp. Chloramphenicol l mt trong nhng loi thuc khng sinh hiu qu nht
chng li cc vi khun k kh v c th c s dng iu tr nhim khun gy ra bi
Bacteroides fragilis v mt s Clostridium spp. Cui cng, thuc ny c tc dng rt tt
chng li cc vi khun khng in hnh, bao gm Chlamydia trachomatis, M. pneumoniae,
v Rickettsia spp.
c tnh
Khng th tm tt tc dng ca chloramphenicol m khng tho lun c tnh ca n, v n
c tc ng ln v tnh hu ch ca cc thuc ny. Nghim trng nht l nhng nh hng
lin quan n ty xng. Cloramphenicol thng gy c ch ty xng ph thuc vo liu
v tc dng ny c th phc hi trong qu trnh iu tr. c tnh ny c cho l kt qu t
s gn chloramphenicol vi ribosome ti th, ging nh cc ribosome ca vi khun. ng s
hn, nhng rt him gp l s pht trin ca bnh thiu mu bt sn khng th phc hi,
thng xy ra sau khi hon thnh mt liu trnh iu tr. ng nh d on, nhng c tnh
nhanh chng gii hn vic s dng chloramphenicol. Cht ny cng c th dn n t
vong tr s sinh vi hi chng xanh xm v nhng bt thng v thn kinh nh vim dy
thn kinh th gic.
63
Tm li, chloramphenicol c ph tc dng rng bao gm nhiu vi khun Gram dng hiu
kh, Gram m hiu kh, vi khun k kh v vi khun khng in hnh. Vic s dng n, tuy
nhin, b hn ch bi c tnh ca n.
Cu hi
17. Chloramphenicol c chn s pht trin ca vi khun bng cch gn vica vi khun.
18. Chloramphenicol c tc dng tt tr vi khun.v . N cn tc dng trn nhiu vi
khun gram dng hiu kh v gram m hiu kh.
19. khng vi chloramphenicol c th xut hin khi vi khun c kh nng bt hot thuc
bng cch.hoc sn xut.cn tr tch ly thuc.
20. Yu t chnh hn ch vic s dng chloramphenicol lca n, m tc dng ch yu l
c ch.phc hi v .khng phc hi c.
c thm
Feder HM Jr, Osier C, Maderazo EG. Chloramphenicol: a review of its use in clinical
practice. Rev Infect Dis. 1981;3:479491. Trevett AJ, Naraqi S. Saint or sinner? A look at
chloramphenicol. PNG Med J. 1992;35:210216. Wallerstein RO, Condit PK, Kasper CK, et
al. Statewide study of chloramphenicol therapy and fatal aplastic anemia. JAMA.
1969;208:20452050.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Clindamycin
Clindamycin, c gii thiu vo nm 1966, l mt dn xut tng hp ca lincomycin. Cng
vi nhau, cc thuc ny thuc nhm khng sinh lincosamide v c c trng bi cc cu
trc chung ca mt axit amin lin kt vi mt ng amin (Hnh. 6-8). Ch clindamycin,
trong c sn c dng ung v tim tnh mch, thng c s dng ngy nay. Gn y,
c s ti quan tm clindamycin v tc dng chng li nhiu chng S. aureus khng
methicillin cng ng v hiu qu tim tng trong iu tr bnh trung gian qua c t gy
ra bi t cu v lin cu khun.
Cc khng sinh lincosamide gn vi tiu n v 50S ca ribosom vi khun v c ch
tng hp protein. V mt l thuyt, sau , nhng cht ny ngn nga sn sinh c t ca vi
khun, v chng thng c s dng v l do ny nh mt liu php b tr trong hi chng
sc c t do lin cu khun hoc t cu. C ch tc ng ca clindamycin tng t nh ca
cc macrolid. Trong thc t, cc v tr lin kt ca chng chng cho ln nhau. V vy, mt
s chng vi khun c kh nng khng erythromycin v s bin i ribosom cng khng
vi clindamycin. Hu ht cc vi khun gram m khng vi clindamycin v mng ngoi
ca chng chng li s xm nhp ca thuc ny.
Li ch ca clindamycin l tc dng ca n i vi hai nhm vi khun: Vi khun
Gram dng hiu kh v vi khun k kh (Bng 6-12). c bit, n c tc dng chng li
nhiu chng t cu v lin cu, bao gm c mt s chng S. aureus khng methicillin cng
ng. Tng t nh vy, n c ph tc dng chng li cc vi khun k kh tng i rng,
mc d mt s B. fragilis v chng clostridial khng. Nh cp trc , n khng hu
ch i vi cc vi khun Gram m hiu kh.
c tnh
c tnh chnh ca clindamycin, m hn ch vic s dng n, l s xut hin vim
i trng do Clostridium difficile 0.01% n 10% bnh nhn s dng n. Clindamycin tiu
dit nhiu thnh phn ca vi khun bnh thng trong rut, cho php pht trin qu mc ca
C. difficile vn khng thuc ny. dng vim i trng do C. difficile nghim trng nht,
cc mng vn hoi t c thy nm trong i trng, c gi l vim i trng gi mc.
Clindamycin cng lin quan gy tiu chy khng phi do C. difficile v pht ban.
65
Clindamycin vn l mt thuc hu ch cho vic iu tr mt s bnh nhim khun do
vi khun Gram dng hiu kh v vi khun k kh. N khng c tc dng chng li vi khun
gram m hiu kh. Cn thn trng khi s dng do lin quan n s xut hin tng i
thng xuyn ca vim i trng gi mng do C. difficile.
Lch s
Cc nhm khng sinh lincosamide c t tn t tn a im ni m cc vi khun
sn xut lincomycin c c lp: Lincoln, Nebraska.
Cu hi
21. Clindamycin c tc dng tr nhiu vi khun.hiu kh v vi khun..
22. khng vi.c th dn n khng vi clindamycin mt s chng vi
khun.
23. Dng clindamycin c th gy.nguy him n tnh mng.
c thm
Falagas ME, Gorbach SL. Clindamycin and metronidazole. Med Clin North Am.
1995;79:845867. Fass RJ, Scholand JF, Hodges GR, et al. Clindamycin in the treatment of
serious anaerobic infections. Ann Intern Med. 1973;78:853859. Russell NE, Pachorek RE.
Clindamycin in the treatment of streptococcal and staphylococcal toxic shock syndromes.
Ann Pharmacother. 2000;34:936939. Sutter VL. In vitro susceptibility of anaerobes:
comparison of clindamycin and other antimicrobial agents. J Infect Dis.
1977;135(suppl):S7S12.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Nhm Streptogramin
Trong vi thp k qua, chng ta pht hin ra rng phi hp mt s thuc khng
sinh tng tc dng hip ng dit khun. Tuy nhin, khng bt ng khi chnh vi khun
cng t pht hin ra iu ny trc c chng ta. Streptomyces. spp t nhin tit ra cp
khng sinh thuc nhm streptogramin kt hp vi nhau tiu dit vi khun khc. Tht kh
khn ni cc streptogramin l khng sinh c hay mi. Chng c phn lp nm 1953,
nhng mi n nm 1968, cc thuc u tin ca nhm ny, pristinamycin, mi c
bn trn th trng chu u v phi n nm 1999, mt cp nhm ny, quinupristin /
dalfopristin, mi c mt ti Hoa K. Hin nay, quinupristin / dalfopristin dng tim tnh
mch l streptogramin duy nht c bn Hoa K.
Nhm Streptogramin bao gm hai hp cht macrocyclic khc nhau(Hnh. 6-9), mi
hp cht lin kt vi tiu n v 50S ca ribosom vi khun c ch tng hp protein.
Trong khi , mi hp cht c lp c hot tnh chng vi khun trung bnh, khi phi hp c
hai th tc dng ny mnh ln nhiu. Tc dng hip lc ny c gii thch bi thc t l
mi hp cht ring l c ch mt bc khc nhau trong qu trnh ko di protein v
dalfopristin gy ra s thay i v hnh dng trong ribosome lm tng cng lin kt ca
quinupristin. khng streptogramin xy ra bi ba c ch: s bin i ca cc tiu n v
50S ribosome ngn cn gn streptogramin, bt hot streptogramin bi enzyme, v sn xut
bm tng thuc. Bi v quinupristin v dalfopristin gn vo cng mt vng ca cc ribosome
nh cc macrolides v clindamycin, c ch khng u tin k trn i khi dn n s
khng cho gia ba thuc ny. Quinupristin / dalfopristin c tc dng chng li vi khun
Gram dng hiu kh, k c t cu khng methicillin, S. pneumoniae khng penicilin, v mt
s enterococci khng vancomycin (Bng 6-13). Hu ht cc vi khun Gram dng hiu kh
khc cng nhy cm. Mc d quinupristin / dalfopristin c tc dng in vitro chng li mt s
vi khun gram m hiu kh v mt s vi khun k kh, hiu qu lm sng ca n trong iu
tr cc bnh nhim khun hin nay cha r rng, v khng nn c s dng cho nhng mc
ch ny.
67
c tnh
Cc tc dng ph lin quan ti v tr truyn thuc l rt ph bin khi quinupristin /
dalfopristin c dng thng qua mt ng thng tnh mch ngoi bin. Chng bao gm au,
nhim khun, v vim tc tnh mch. V l do ny, thuc ny c khuyn khch dng thng
qua mt ng thng tnh mch trung tm. au khp, au c, v tng bilirubin mu cng ph
bin. Quinupristin / dalfopristin c ch cytochrome P-450 v do c th nh hng n
nng ca cc thuc khc.
Quinupristin / dalfopristin c hot tnh chng t cu, lin cu, v mt s vi khun
rut khng thuc cao. Tuy nhin km vi mt s tc dng ph.
Ghi nh
Quinupristin/dalfopristin c tc dng tr Enterococcus faecium nhng khng c tc
dng tr Enterococcus faecalis. E. faecalis c bm tng khng sinh ra khi vi khun mt cch
tch cc.
Cu hi
24. Nhm Streptogramin gm cc khng sinh/. lm vic hp ng hip lc vi
nhau.
25. Quinupristin/dalfopristin c tc dng tt tr vi khun.hiu kh.
26. mnh ca quinupristin/dalfopristin l trn vi khun staphylococci khng,
Streptococcus pneumoniae khng, and mt s enterococci khng.
c thm
Allington DR, Rivey MP. Quinupristin/dalfopristin: a therapeutic review. Clin Ther.
2001;23:2444. Bouanchaud DH. In-vitro and in-vivo antibacterial activity of
quinupristin/dalfopristin. J Antimicrob Chemother. 1997;39(suppl A):1521. Cocito C, Di
Giambattista M, Nyssen E, et al. Inhibition of protein synthesis by streptogramins and
related antibiotics. J Antimicrob Chemother. 1997;39(suppl A):713.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Linezolid
Linezolid l thuc gn y c ph duyt thuc nh khng sinh oxazolidinone.
Khng ging nh nhiu loi thuc tho lun cho n thi im ny, c phn lp t vi
khun hoc nm, nhm oxazolidinone l nhng hp cht tng hp. Cu trc linezolid gm
c mt li oxazolidinone c bin i ti mt s v tr (Hnh. 6-10). Bng cch lin kt
cc tiu n v 50S ca ribosom vi khun, n ngn chn qu trnh lin kt ca cc tiu n v
ny vi tiu n v 30S, nhm lm mt s lp rp ribosome. N cng c ch tng hp
protein bng cch ngn chn s hnh thnh ca cc peptit u tin ca peptide mi. Mc d
linezolid l mt thuc mi khng c tm thy trong t nhin v cu trc ca n c nht
trong s cc tc nhn khng khun, khng c pht hin. l hu qu ca t bin
gen m ha amino acid mt phn ca ribosome. iu th v l, mt s trc khun gram m
hiu kh nh Escherichia coli l khng t nhin vi linezolid v chng sn xut bm tng
thuc hot ng chng li hp cht ny.
Linezolid c tc dng tuyt vi chng li hu ht cc vi khun Gram dng hiu kh,
bao gm c t cu khng methicillin, S. pneumonia khng penicillin, v enterococci khng
vancomycin (Bng 6-14). N cng c tc dng in vitro chng li mt s vi khun gram m
hiu kh, vi khun k kh v vi khun khng in hnh, nhng hin khng c s dng
iu tr cc nhim khun do cc vi sinh vt ny. Linezolid c sn dng ung v tim tnh
mch v t nng cao trong huyt thanh tng t khi dng c 2 dng ny.
c tnh
Linezolid ni chung c dung np tt. Ging nh hu ht cc loi thuc khng sinh,
n gy ra cc triu chng trn tiu ha nh bun nn, nn ma v tiu chy. Gim tiu cu,
thiu mu, gim bch cu xy ra kh thng xuyn nhng c th hi phc. Linezolid khng
nn dng vi cc thuc c ch monoamine oxidase (MAO). S dng thn trng vi cc
thuc c ch th th serotonin v s kt hp ny c th dn n hi chng serotonin, bao
gm st, kch ng, thay i trng thi tm thn, v run.
Linezolid l mt s b sung quan trng vo danh sch khng sinh ca chng ta.
Thuc ny c tc dng tuyt vi chng li cc vi khun Gram dng hiu kh, trong c
nhiu chng khng vi cc khng sinh khc.
69
Cu hi
27. Linezolid c tc dng tt trn vi khun gram dng khng nh staphylococci
khng.v enterococci khng.
28. Thuc ny gn vivi khun v c ch tng hp protein.
29. Mt li th ca linezolid l t nng trong huyt thanh tng t nhau d dng
ng.hay ng..
c thm
Hamel JC, Stapert D, Moerman JK, et al. Linezolid, critical characteristics. Infection.
2000;28:6064. Moellering RC. Linezolid: the rst oxazolidinone antimicrobial. Ann Intern
Med. 2003;138:135142. Swaney SM, Aoki H, Ganoza MC, et al. The oxazolidinone
linezolid inhibits initiation of protein synthesis in bacteria. Antimicrob Agents Chemother.
1998;42:32513255.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Nitrofurantoin
Nitrofurantoin l mt loi thuc c, ln u a ra th trng vo nm 1953. N
thuc nhm cc hp cht c gi l nitrofuran (Hnh. 6-11). Bi v nitrofurantoin ch t
nng thp trong mu nhng c tp trung trong nc tiu, n c s dng hu nh
iu tr vim bng quang cp tnh. N khng c khuyn co cho vim b thn v cc bnh
nhim khun ny thng lin quan gy nhim khun huyt. C ch tc dng ca
nitrofurantoin vn km c trng nhng n c th lin kt ribosome v c ch dch m. iu
ny c th nh hng xu n qu trnh chuyn ha carbohydrate trong vi khun.
Nitrofurantoin c hot tnh chng li nhiu loi sinh vt thng gy ra nhim khun ng
tit niu, bao gm c vi khun gram m hiu kh (tr Proteus spp. v P. aeruginosa) v vi
khun Gram dng hiu kh, chng hn nh vi khun rut v Staphylococcus saprophyticus
(Bng 6-15). khng vi thuc ny l him gp. Nitrofurantoin ch c sn dng ung.
c tnh
S dng Nitrofurantoin lin quan vi mt s phn ng bt li, bao gm bun nn,
nn, pht ban, phn ng qu mn phi v vim phi k, vim gan, thiu mu tan mu, v
thn kinh ngoi bin.
Nitrofurantoin l mt "ngch" khng sinh vi hot ng tuyt vi chng li nhiu
loi vi khun thng gy vim bng quang cp tnh. N khng t c mc tc dng tr
liu trong cc m c th bn ngoi ng tit niu v khng nn s dng iu tr cc loi
bnh nhim trng khc.
Cu hi
30. Nitrofurantoin c tc dng tt tr nhiu vi khunhiu kh v vi khunthng
gy vim bng quang cp.
31. Nitrofurantoin khng t nng cao trong v v vy khng nn dng tr
cc bnh nhim khun h thng hoc vim b thn.
32. D hng thp k s dng, rt t.vi nitrofurantoin xut hin.
71
c thm
Cunha BA. Nitrofurantoin: an update. Obstet Gynecol Surv. 1989;44:399406.
Cunha BA. New uses for older antibiotics: nitrofurantoin, amikacin, colistin, polymyxin B,
doxycyline, and minocycline revisited. Med Clin North Am. 2006;90:10891107. Mandell
GL, Bennett JE, Dolin R. Mandell, Douglas, and Bennetts Principles and Practice of
Infectious Disease. 7th ed. Philadelphia, PA: Churchill Livingstone/Elsevier; 2010:515520.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
73
kt hp thuc ny. Mt s dng ca Enterobacteriaceae nh Escherichia coli, S almonella
spp., v Shigella spp., cng nhy cm, cng nh mt s chng ca Haemophilus influenzae.
Vi khun k kh v a kh c xu hng khng vi trimethoprimsulfamethoxazole. Tc nhn
ny c trong c dng ung v dng tim. Khi ung ng ung, c hai thuc hp thu tt, v
nng thuc trong huyt thanh tng ng vi ng tim tnh mch. Dapsone l loai
thuc sulfa ng th hai v s dng ph bin. Cu trc ca n lin quan n
sulfamethoxazole (Fig. 7-4) v n c cng c ch tc dng. Tuy nhin ph tc dng ca n
kh l khc bit. S dng Dapsone nh l mt yu t khng khun c gioi hn iu tr
bnh phong, do vi khun Mycobacterium leprae (Table 7-2).
Lch s
Thuc sulfa l nhng thuc khng khun u tin M. Nm 1935, sulfachroidine
c s dng cha cho b gi 10 tui b vim mng no do Haemophilus influenzae.
Cha ca bnh nhn l mt nh vvt l, nghe c rng s dng thuc sulfa c c
s dng iu tr thnh cong cc bnh nhim trng do vi khun. V th ng t hi mt s
sulfachrysoidine c th iu tr cho con gi mnh. iu ny c thc hin nhng tht bi
v c con gi cht.
- Vic s dng khng sinh u tin M- Am J Dis 1974; 128: 207-211.
c tnh
Bi v cc t bo ngi khng tng hp c acid folic, do thiu dihydropteroate
synthetase, ch ca sulfamethasone. T bo ngoi cha dihydrofolate reductase, ti ch
THF thnh dihydrofolate, nhng trimethoprim hot ng c ch enzym ca vi khun gp
50k 100k ln so vi enzym ca ngi. V vy, ngi ta hi vong rng trimethoprim-
sulfamethoxazole s t c, nhng khng phi. km theo cc tc dng ng tiu ho nhu
st, pht ban( bao gm hi chng Steve and Johnson), gim bch cu, gim tiu cu, vim
gan v tng kali mu. V nhng l do khng r rng, cc c nhn nhim HIV d dng b ng
c trimethoprim-sulfamethoxazole. Dapsone gy ra cc tc dng ph tng t, thm v ,
n cn lien quan n bnh tan huyt v methemoglobinemia. Cc thuc sulfa l cc khng
sinh lu i m vn c s dng ph bin ngy hm nay. Trimethoprim-sulfamethoxazole
c s dng iu tr cc bnh nhiim trng do vi khun a kh Gram dng v m.
Dapsone l mt la chonj cho bnh phong.
Kt lun
Mt s vi khun, nh cc t bo ngi, c kh nng chim acid folic t mi trng
v khng cn phi tng hp yu tos ny. V d, enterococci b c ch bi trimethoprim-
sulfamethoxazole mc trung bnh trong phng th nghim khng cha acid folic. Tuy
nhin, trimethoprim-sulfamethoxazole khng hiu qu trong iu tr nhim khun ng
rut bi v cc vi khun ny c th s dng acid folic trong c th con ngi.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
75
Cu hi
1. Trimethoprim v sulfamethoxazole l cc khng sinh c cu truc khng lin quan v cng
c ch s tng hp ca ..
2. S kthp ca cc khng sinh c hot ng chng lai vi khun a kh .. v
77
Quinolones
Nhm quinolone, nh penicillin, u c may mn pht hin ra. Vic khm ph ra
th h khng khun ny c th bt ngun t vic quan st thy mt sn phm ph trong qu
trnh tng hp chloroquine, mt hp cht chng st rt, c tc dng km vi vi khun Gram
m. Cc s thay i tip theo ca hp cht ny dn n cc yu t vi hiu lc chng li vi
khun a kh Gram m v dng, thm ch c mt s vi khun k kh. Ph tc dng rng, kh
nng hp th cao khi dng ng ung, v nhng c tnh thp l nhng nguyn nhn nhm
quinolon tr thnh mt trong nhng khng sinh c s dng ph bin nht hin nay. Trong
s cc quinolon, ciprofloxacin, levofloxacin, ofloxacin, moxifloxacin v gemifloxacin c
s dng nhiu nht (bng 7-3). Tt c cc quinolon thng mi u c cu trc vng i
(hnh 7-5). Trong thay i ca chnh cu trc ny, ta pht hin ra nu thm vo fuorine th s
tng cng hiu lc v th tt c cc quinolon s dng ngy nay u c tch hp thm
fluorine. V l do ny, nhng thuc ngy nay c gi l fluoroquinolon phn bit vi cc
nhm c hn nh acid nalidixic (khng c fluorine). Nhm quinolon hot ng bng cch c
ch hai enzym topoismerase, l enzym ca vi khun iu chnh vng xon ca vi khun. Cc
topimerase ny gi l DNA-gyrase v topomerase IV. Nhm quinolon n nh s phc tp
ca cu truc gia topoismerase v DNA giai on DNA t v nhng trc khi ti tht li,
kt qu hng ng cc mnh v kp b v trong nhim sc th. Nhng mnh v ny bt gi
cc thit b sao chp DNA, dn n s c ch tng hp DNA v lm cht vi khun.
S khng vi quinolon l kt qu t cc t bin t pht xut hin trong cc khu
vc c th do cc gen m ha DNA gyrase v topoisomerase IV. Khng may, mt t bin
duy nht trong cc gen l gim kh nng nhy cm vi quinolon. Vi khun vi mt t
bin nh vy sng st tt hn khi gp quinolon, v vy t bin th hai xut hin lm tng
kh nang khng quinolon. Cui cng, vi khun vi nhng t bin gen trong c DNA gyrase
v topoisomerase xut hin, v vy c kh nng khng thuc cao. Bi v mt t bin n
c c kh nng bt u qu trnh ny, khng ngc nhin khi dn n khng quinolon l yu
t chnh hn ch s dng nhng thuc ny. Mt c ch th hai ca s khng khun l s
hot ng qu mc ca bm protein trong mt s vi khun. Bi v cc bm ny
Ciprofloxacin
Ciprofloxacin l mt trong nhng fluoroquinolon lu i nht vn thng xuyn
c s dng. Nh nhiu loi fluoroquinolon, n c cha mt n xut piperazin ti chui
R1, gip tng cng hot ng chng li vi khun Gram m a kh (hnh 7-6)(ch thch: b
sung piperazine trong cu trc ca penicillin cng lm tng cng kh nng chng li vi
khun Gram m).N c phn ln hiu lc ca nhm quinolon chng li vi khun Gram m
a kh v hiu qu vi Pseudomonas aeruginosa. N kh l cn bng vi s hot ng yu
ca chng trn vi khun Gram dng. V d, ciprofloxacin khng nn c s dng iu
tr bnh nhim khun nng do Streptococcus pneumoniae. Ciprofloxacin cng c tc dn
chng li nhiu vi khun in hnh v mt s vi khun mycobacterim
Levofloxacin v ofloxacin
V mt cu trc, levofloxacin v ofloxacin gn ging nhau. Ofloxacin l mt hn hp
racemic ca cht ng phn lp th dng hot ng v khng hot ng, trong khi
levofloxacin chi gm dng cht ng phn lp th hot ng . Nh vy, hai thuc ny c
cng ph tc dng, nhng levofloxacin thng c tc dng mnh hn v th thng c s
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
79
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Cu hi
4. nhm fluoroquinolon c s dng hiu qu nht iu tr bnh truyn nhim do vi
khun a kh , mc d chng cng c kh nng chng li vi khun a
kh .., vi khun khng in hnh v mycobacteria.
5. Vi fluoroquinolon, hiu qu nht khi chng li vi khun
Pseudomonas
Aeruginosa
7. l khng sinh nhm quinolon hiiu qu nht chng li vi
khun k kh.
8. Nhm khng sinh quinolon tc dng ln vi khun v
.. dn n s t on trong nhim sc th ca vi khun.
9. nhm Fluoroquinolon nn c dng cho tr em mt cch thn trng v nhng lo ngi v
thng tn ti .
METRONIDAZOL
81
Thnh thong metronidazol gy ra triu chng thn kinh nh au u, chng mt, v bnh
thn kinh ngoi bin. Metronidazol c th n n mt phn ng nh disulfuram; trnh ung
ru khi dng thuc ny. Mtronidazol cc k tt khi chng li vi khun k kh v hu ch
trong iu tr mt s vi khun t a kh, nh l H.pylori.
LCH S
Metronidazole c pht hin bi v cc hot ng ca n i vi sinh vt n bo. Tuy
nhin, mt bnh nhn ang c iu tr vi metronidazole cho Trichomonas vaginalis vim
m o, mt sinh vt n bo nhim trng, c ghi nhn nh du s ci thin trong
bnh vim li ca mnh, l gy ra bi vi khun k kh. iu ny dn n cuc iu tra ca
metronidazole hot ng chng li cc vi khun k kh.
CU HI
10. Metronidazol nhy cm cc tt vi hu ht cc vi khun
11. Metronidazol nhy cm cc tt vi cc vi khun ., nh l H.pylori.
12. Vi khun a kh khng nhy cm vi metronidazole bi v chng khng
.. nhm nitro
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
ISONIAZID
Isoniazid c hot tnh khng khun thp vi hu ht cc vi khun nhng c kh nng git
cht vi khun M. tuberculosis ni bo v ngoi bo. Isoniazid c cho l c ch enzym ch
yu tham gia tng hp acid mycolic - thnh phn quan trng ca mng t bo vi khun M.
tuberculosis. iu ny c th gii thch s c hiu ca isoniazid i vi Mycobacteria bi
v cc vi khun khc khng to ra acid mycolic. Khng thuc xy ra khi c t bin gen
m ha catalase-peroxidase cn thit chuyn i isoniazid thnh dng c hot tnh.
Tng t nh vy, cc t bin gen m ha cc enzym ch cn thit cho tng hp acid
mycolic cng gy khng thuc. Tc dng ph lin quan ti Isoniazid gm: pht ban, st, c
tnh trn gan v bnh thn kinh ngoi bin. Ung d phng pyridoxin ngn nga bnh
thn kinh.
RIFAMPIN, RIFABUTIN V RIFAPENTIN
Khng ging nh isoniazid, cc rifamycin c ph hot tnh khng khun rng. Cc thuc ny
c ch RNA polymerase ca vi khun, tho lun chi tit hn trong phn cc Rifamycin.
Mycobacteria d dng tr nn khng cc rifamycin khi chng c s dng nh n tr liu.
Khng thuc l do t bin gen m ha RNA polymerase.
83
PYRAZINAMID
Ging nh isoniazid, pyrazinamid c ch tc dng l mt enzym cn thit cho qu trnh
tng hp acid mycolic. Thuc ny ch git mycobacteria pH acid. May mn thay, M.
tuberculosis ni bo nm trong mt th thc bo c tnh acid. Do , thuc ny c hot tnh
khng li vi khun ni bo. Khng thuc do nhng t bin gen m ha pyrazinamidase -
mt loi enzym cn thit chuyn i pyrazinamid thnh dng c hot tnh. Cc tc dng
c hi bao gm c tnh vi gan v tng nng acid uric trong huyt thanh c th dn n
bnh gt.
ETHAMBUTOL
Ethambutol nhm n mt enzym tham gia vo qu trnh tng hp vch t bo trc khun
lao. Cc t bin gen m ha enzym ny dn n khng thuc. c tnh chnh ca thuc l
gy vim dy thn kinh th gic, c th dn n gim th lc v m mu (-xanh).
CLARITHROMYCIN V AZITHROMYCIN
Clarithromycin v azithromycin ngn chn qu trnh dch m to protein bng cch nhm
vo cc ribosome ca nhiu loi vi khun khc nhau, bao gm c mt s vi khun
mycobacteria. Cc tc nhn ny c tho lun chi tit hn trong phn cc Macrolid.
Mt s khng sinh c hot tnh khng khun vi cc mycobacteria. Mt s thuc trong nhm
ny nh isoniazid c s dng c hiu iu tr nhim khun mycobacteria, trong khi
cc tc nhn khc chng hn nh rifampin, biu th ph hot tnh khng khun rng vi
nhiu chng vi khun. Bi v mycobacteria c xu hng khng i vi cc thuc khng
khun v rt kh loi tr, phc iu tr thng gm nhiu thuc v phi ko di nhiu
thng. c tnh l vn v phi theo di cn thn trong thi gian di vi cc thuc c
c ch nh.
CU HI
1. Nhim khun mycobactaria thng c iu tr vi ------------------------ thuc trong -----
------------------- thi gian di.
2.,,. v ------------------------ l nhng tc nhn hng u iu tr
Mycobacterium tuberculosis.
3. Isoniazid, rifampin v pyrazinamide tt c c th gy ra ------------------------
C THM
Blumberg HM, Burman WJ, Chaisson RE, et al. American Thoracic Society/Centers for
Disease Control and Prevention/Infectious Diseases Society of America: treatment of
tuberculosis. AmJRespir Crit Care Med. 2003;167:603-662.
Di Perri G, Bonora S. Which agents should we use for the treatment of multidrug-resistant
Mycobacterium tuberculosis? J Antimicrob Chemother. 2004;54:593-602.
Petri WA Jr. Drugs used in the chemotherapy of tuberculosis, Mycobacterium avium
complex disease, and leprosy. In: Brunton LL, Lazo JS, Parker KL, eds. Goodman and
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics. 11th ed. New York, NY: The
McGraw-Hill Companies; 2006:1203-1224.
Vilcheze C, Wang F, Arai M, et al. Transfer of a point mutation in Mycobacterium
tuberculosis inhA resolves the target of isoniazid. Nature Med. 2006;12:1027-1029
85
Chng 9: Tng hp ngn v cc khng sinh
Th.S-DS Trng L Thy Nguyn
Thc t l c nhiu loi khng sinh iu tr mt tnh trng nhim khun. v th vic nhm cc
khng sinh ny li da trn ph khng khun l iu cn thit qun l khng sinh.
1. Tc nhn gy bnh l vi khun Gr (+) hiu kh.
Nhng khng sinh c hot tnh khng khun mnh trn vi khun Gr(+) bao gm -lactam/ -
lactamase, carbapenem, glycopeptide, streptogramin, linezolid, and daptomycin. Trong iu tr
khng sinh theo kinh nghim, la chn nhm khng sinh ny l ti u, c hot tnh khng khun
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
mnh. Tuy nhin, phi nh rng, ngay c nhm khng sinh ny cng khng phi l hon ho,
mi loi s c cc nhc im ring, v d nh Carbapenem hay -lactam/ lactamase khng
c hot tnh khng khun trn Staphylococcus aureus khng Methicillin. Cng nh Vancomycin
th khng hiu qu trn enterococci khng Vancomycin, hay cc khng sinh h Streptogramin
nh Quinupristin, Dalfopristin khng c hot tnh khng khun trn Enterococcus faecalis.
c bo co v s khng ca cc vi khun Gr (+) i vi linezolid v daptomycin. V th
ng qun kim tra tnh nhy cm ca vi khun i vi khng sinh v thay i phc iu tr
theo khng sinh hp l.
C nhiu khng sinh c hot tnh khng khun trung bnh cc trn vi khun Gr (+) _ hnh 1, cc
khng sinh c ch c hot tnh trn mt s chng vi khun Gr (+), cn cc chng cn li th
khng. Do cc nhm khng sinh nh amiglycosid, nhm rifampicin ch c s dng phi
hp vi cc h khng sinh khc khi iu tr cc nhim khun do vi khun Gr (+) gy ra.
Cc vi khun Gr (-) hiu kh l nguyn nhn c bit rc ri trong nhim trng, mt s lng ln
cc khng sinh c nghin cu pht trin nhm ch yu tc ng ln nhm vi khun ny.
Trong c cc khng sinh c hot tnh khng khun rng bao gm penicillin ph rng/ cht c ch
-lactamase; Cephalosporin th h 3,4,5; Carbapenem; Monobactam; Aminoglycosid; Colistin;
Quinolon. Nhng khng sinh ny c kh nng thm qua mng ngoi ca cc vi khun Gr (-) v
khng b bt hot bi c ch khng chung. Tuy nhin, c mt s vi khun Gr(-) s khng
vi mt hay nhiu h khng sinh thuc nhm ny, do phi kim tra tnh nhy cm ca tng
chng vi khun m bo vic tr liu l ti u. Nhm th hai l nhm khng sinh c hot tnh
khng khun trung bnh, nhm ny ch s dng iu tr vi nhim khun do mt s chng vi
khun Gr (-) gy ra-hnh 2.
87
3. Tc nhn gy bnh l vi khun k kh.
O2
Nhm khng sinh c hot tnh khng khun
trung bnh
1. Penicillin t nhin
2. Aminopenicillin
3. Penicillin ph rng
4. Mt s Cephalosporins th h 2
5. Vancomycin
6. Tetracycline
7. Clindamycin
8. Daptomycin
4. Vi khun in hnh.
Chng vi khun in kh pht hin bng cc phng php thng quy nh nhum Gram v kh
nui cy trong phng th nghim. Tuy s phn loi khng r rng, nhng n cng gip nh
hng cc khng sinh tr liu trn nhm vi khun ny. Cc chng vi khun thuc nhm ny bao
gm: Chlamydia/ Chlamydophila spp., Mycoplasma spp., Legionella pneumophila, Brucella
spp., Francisella tularensis, v Rickettsia spp.. Nhiu chng vi khun trong nhm ny c tr
trong i thc bo, hoc cc loi t bo khc. Do , cc khng sinh c th thm nhp vo cc t
bo vt ch ny s c hot tnh khng khun tt. Cc nhm khng sinh l tetracylin,
quinolone; macrolid cng co hot tnh vi mt s chng vi khun khng in hnh. Hnh 4.
Phn loi hot tnh khng khun ca khng sinh trn tng chng vi khun s gip la chn khng
sinh ph hp trong iu tr. Tuy nhin phi nh l hot tnh khng khun ca tng khng sinh
trong mi nhm l khc nhau. V d nh Quinolon khng c hot tnh trn vi khun k kh
nhng moxifloxacin c hot tnh tt trn vi khun ny. Hay nh tegecyclin v tekithromycin
tng ng c ph khng khun rng hn so vi cc khng sinh khc cng nhm tetracyclin v
macrolid. Do , cc khng sinh tng kt trong chng ny ch l cc hng dn chung, mang
tnh tham kho.
89
PHN III. IU TR C HIU
1. Staphylococci (T cu)
Ba loi t cu quan trng trong y t l Staphylococcus aureus, S. epidermidis v S.
saprobyticus. S. aureus (t cu vng) l tc nhn gy bnh tham cng tic vic nht. N khng
ch l vi khun thng xuyn gy ra cc nhim trng ngi m cn a n hng lot mi quan
tm v cc biu hin bnh, bao gm nhim khun huyt, vim ni tm mc, nhim trng da v m
mm, vim ty xng, vim phi v hi chng sc nhim c (Hnh 10 - 1). Chng c kh nng
l nh vic sn sinh ra mt lng ln c t gy hi ln c th vt ch hoc iu khin p ng
min dch ca n. S. aureus l mt cu khun Gram (+) pht trin thnh tng cm nh chm nho
v thng hnh thnh cc khun lc mu vng trn mi trng thch (do c tn aureus, c ngha
l vng). S. epidermidis l thnh vin quan trng nht ca mt nhm vi khun ln hn c gi l
t cu coagulase m tnh. Nhng vi khun ny c hnh thi tng t S. aureus nhng t nguy him
v t di ng hn. Chng ch yu lin quan n cc nhim trng do cc foreign objects nh ng
thng tnh mch, van tim gi v khp gi. S. saprophyticus l mt vi khun thuc nhm t cu
coagulase m tnh, gy ra nhim trng ng tit niu ti cng ng.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Tuy nhin t cu vng S. aureus tm mi cch chng li, theo chng thay i mt trong
s cc bm PBP ca mnh. Mt trong s cc PBP c tn gi l PBP2, n khng lin kt vi bt c
hp cht lactam no c. Chng t cu c PBP2 ny c gi chung l t cu vng khng
Methicillin (MRSA), v thc s chng khng tt c cc penicillin (bao gm tt c cc
penicillin khng t cu), cc cephalosorin v carbapenem. Nhng chng ny tr thnh vn ph
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
bin v nguy him trong hu ht cc ca hi sc tch cc, l mt trong nhng nguyn nhn thng
xuyn ca nhim trng mc phi ti cng ng. Chng c iu tr bng Vancomycin, mt
trong s t khng sinh vn cn gi li c hot tnh ng tin cy chng li nhng chng ny.
Khng may thay, c nhng bo co v nhng chng t cu khng Vancomycin (VRSA).
Nhng chng ny c c kh nng lm thay i phn peptidoglycan hay lin kt vi
Vancomycin, do ngn cn khng sinh ny gy ra tc dng (bc 3 trong hnh 10 2). Ch c
mt vi loi khng sinh tng i mi, chng hn nh linezolid, tygecyclin, quinupristin-
dalfopristin, daptomycin, v ceftarolin l c hot lc ng tin cy chng li cc t cu ny.
Nhng khng sinh khc, nh clindamycin, cc quinolon (ciprofloxacin, levofloxacin,
moxifloxacin), trimethoprim-sulfamethoxazole, mt s tetracyclin (mynocyclin, doxycyclin) v
cc macrolid (erythromycin, azithromycin) i khi cng c tc dng trn S. aureus, nhng nhn
chung, ch s dng nhng khng sinh ny khi bit r nhy cm hoc trong trng hp khng
th s dng nhng khng sinh u tay (bng 10 1). Rifampin hoc nhng liu hip ng ca
gentamycin i khi cng c s dng cng vi lactam hoc Vancomycin trong iu tr vim
ni tm mc hoc vim ty xng do S. aureus. Rifampin c cho l to iu kin lm sch vi
khun ny trn b mt ca cc thit b gi nh van tim nhn to hoc khp gi.
Nhim trng S. epidermidis c iu tr tng t nh nhim trng S. aureus. Gn nh tt c
cc chng khng penicillin v rt nhiu chng khng li cc penicillin khng t cu. Do
vy, Vancomycin thng c la chn iu tr nhng nhim trng ny.
CU HI
1. Hai penicillin khng t cu c s dng qua ng tim tnh mch l ______ v ________
2. Chng Staphylococcus aureus khng cc penicillin khng t cu c gi l ________
3. Ngoi vic khng methicillin, chng t cu khng methicillin cng khng tt c cc
_________________
4. Cc chng t cu vng khng methicillin d b __________________
93
2. Pneumococci (Ph cu)
Ph cu l nguyn nhn thng gp ca vim phi mc phi ti cng ng, vim tai gia, vim
xoang v vim mng no (Hnh 10 3). Nhng vi khun ny, ni r ra chnh l S. pneumoniae,
khng hot ng mt cch m thm. Thay v trn trnh khi s pht hin, ph cu tn cng c th
con ngi mt cch mnh m v trc din, gy ra mt lng ng k cc tn thng m. Kt qu
l, vic nhim ph cu c lin quan n phn ng vim lan ta, lm gia tng thm tnh trng tn
thng m.
Trong nhiu nm, vic iu tr nhim trng gy ra bi S. pneumoniae l n gin: Penicillin G
hoc Ampicillin c ch nh. Tuy nhin, vic la chn iu tr tr nn phc tp. T l cc
chng ph cu sn xut PBPs ngy cng gia tng, theo chng kh m b pht hin bi cc
penicillin t nhin v cc aminopenicillin, dn n tnh trng khng thuc. C khong 40% s
lng S. pneumoniae c phn lp ti Hoa K hin ny c tnh trng khng khng sinh mc
trung bnh hoc cao. Tuy nhin, trong nhiu trng hp, tnh trng khng ny c th c khc
phc bng cch nng liu penicillin hoc ampicillin cao hn, dn n t c nng thuc cao
hn, v kt qu l, gn vo PBPs v gy dit khun.
Tnh trng ny tr nn phc tp hn khi m mt s lactam, v d nh penicillin, t c
nng trong mu v trong phi cao hn gp khong 100 ln
95
Nhng kh khn trong vic iu tr cc nhim trng gy ra bi nhng ph cu khng penicillin
s tr nn phc tp bi thc t rng nhng vi khun ny cng thng khng mt vi loi khng
sinh khc. Vt liu di truyn m ha cho vic khng penicillin cng thng mang gen gy mt
nhy cm vi cc khng sinh thng c s dng iu tr nhim ph cu khc. Nhng khng
sinh ny bao gm macrolid (azithromycin), tetracyclin (doxycyclin), clindamycin v thuc sulfa
(trimethoprim v sulfamethoxazol). i vi cc nhim trng gy ra bi chng khng thuc cao, c
mt vi la chn (Bng 10 2). Mt s quinolon nht nh (moxifloxacin, gemifloxacin, v
levofloxacin nhng khng c ciprofloxacin), mt s khng sinh tng t macrolid (telithromycin)
v cephalosporin th h V (ceftarolin) vn c hot tnh chng li ph cu khng penicillin cng
nh vancomycin. Cc la chn thay th t c s dng hn bao gm linezolid, cc carbapenem
(imipenem, meropenem, doripenem), hoc cc streptogramin (quinupristin/dalfopristin).
CU HI
5. Trc s xut hin ca cc chng khng thuc, nhim trng Streptococcus pneumoniae thng
iu tr vi _____________ hoc _________________
6. Hin nay, c nhiu chng ph cu khng penicillin do chng sn xut ra _______________
khin cc khng sinh kh pht hin ra.
7. Cc khng sinh thng c s dng trong iu tr nhim trng gy ra bi cc chng ph cu
khng penicillin bao gm ___________, ______________, _____________ v __________
8. Cc chng ph cu khng penicillin cng thng khng vi cc khng sinh khc s dng
trong iu tr nhim trng gy ra bi vi khun ny, bao gm ____________, ______________,
_______________ v ____________.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
97
Hng iu tr thng thy trong cc nhim trng gy ra bi lin cu bao gm cc penicillin t
nhin hoc cc aminopenicillin (Bng 10 3). Nhim trng gy ra bi S. pyogenes thng c
iu tr bng penicillin hoc ampicillin. Cc la chn thay th khc nh l cephalosporin th h I
(nh cefazolin) hoc mt macrolid (nh azithromycin), mc d vic khng vi macrolid ngy
cng tr nn ph bin. Trong nhim khun nng do xm ln bi lin cu nhm A, nh l hoi t
c, clindamycin c thm vo mt ch penicillin liu cao. V mt l thuyt, clindamycin c
ch s dch m to thnh protein, ngn chn s sn xut ca mt vi c t lin cu lin quan n
c ch bnh sinh ca nhng bnh ny. Globulin min dch ng tim tnh mch (IVIG) cng
thng c p dng trong cc tnh trng ny do n c th cha khng th lin kt v trung ha
cc c t ny. S. agalactiae u cn nhy cm vi penicillin v ampicillin. Liu hip ng ca
mt aminoglycosid nh l gentamicin thng c thm vo u trong cc phc iu tr nhim
trng nng. Mc d penicillin vn l khng sinh c la chn i vi nhim trng gy ra bi
nhm lin cu viridans, tuy nhin s khng vi khng sinh ny ngy cng gia tng ph bin.
Cng ging nh S. pneumoniae, s khng l do s thay i PBPs. Vancomycin hay cc
cephalosporin (v d cefotaxim) c s dng iu tr cc chng khng thuc ny. Mt
aminoglycosid (v d gentamicin) i khi c kt hp vi cc khng sinh ny mang li tc
dng hip ng.
CU HI
9. Khng ging nh Streptococcus pneumoniae, Streptococcus pyogenes tip tc gn nh l nhy
cm vi ____________
10. Trong iu tr nhim trng xm ln nghim trng do lin cu nhm A, _____________ nn
c s dng kt hp vi penicillin.
11. Lin cu nhm viridans khc vi lin cu nhm A v B l chng thng khng vi
___________
12. Trong iu tr nhim trng gy ra bi S. agalactiae v lin cu nhm viridans, ____________
i khi c s dng cng vi penicillin bi v tc dng hip ng ca cc khng sinh ny.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
99
HNH 10 6: C ch khng khng sinh ca Enterococci. mt vi chng, vic thay i
peptidoglycan ngn cn vic gn vi Vancomycin. PBPs ca cu khun rut khng b nhn ra bi
cc cephalosporin, v mt s chng n khng gn vi bt c mt lactam no c. Enterococci
khng cn tn hp folat bi v chng ng ha t chnh c th vt ch, kt qu l khng
trimethoprim sulfamethoxazol. Vic gim tnh thm vi aminoglycosid gy ra tnh trng
khng mc thp, trong khi vic bin i aminoglycosid v t bit ribosom lm cho
khng mc cao.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
101
khng mc thp vi cc khng sinh ny, lm cho cc khng sinh ny khng my hiu qu khi
dng n c. Tuy nhin cc aminoglycosid tng tnh thm vo cc t bo vi khun ny khi s
dng kt hp vi mt khng sinh thch hp c kh nng ph v vch t bo (v d mt penicillin
hoc vancomycin), v do c tc dng hip ng chng li cu khun rut. Tc dng hip ng
ny thay i hot tnh ca penicillin v vancomycin t km khun sang dit khun. ngha ca
thay i ny l tc dng dit khun c p dng trong nhng nhim trng cu khun rut
nghim trng nh l vim ni tm mc. Khng may thay, c mt vi yu t lm hn ch tnh hu
ch ca tc dng hip ng ca aminoglycosid. Tt c cc chng E. faecium c nhim sc th m
ha cho acetyltransferase enzym bin i tobramycin v cn tr khng sinh ny ngay c khi n
c tc dng hip ng. Nh vy, ch c gentamicin v streptomycin l c khuyn co s dng
trong iu tr nhim cu khun rut. Thm vo , s gia tng t l khng aminoglycosid mc
cao trong cu khun rut cng c quan st thy. iu ny xy ra khi m cc cu khun
rut c c vt liu di truyn m ha cho s tng hp cc enzym bin i aminoglycosid, lm
mt i tc dng hip ng. Cc t bin cng c th xy ra lm cho thay i v tr gn ln ribosom
cu khun rut ca cc aminoglycosid, ngn cn vic lin kt vi aminoglycosid. Trong c hai
trng hp, tc dng hip ng u b mt i.
CU HI
13. Nhng khng sinh la chn u tay cho nhim cu khun rut l lactam, _____________,
_______________, v _____________
14. Cu khun rut khng penicillin thng ng iu tr bng ____________
15. Khi s dng n c, nhng khng sinh tc ng ln thnh t bo nh lactam v
vancomycin ch ____________ cu khun rut. t c tc dng ____________, cn phi kt
hp vi gentamicin hoc streptomycin.
16. Nhng khng sinh sau y c s dng trong iu tr cu khun rut khng vancomycin:
______________, ____________, _____________ v ____________
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
L. monocytogenes l mt trc khun Gram + ph bin rng ri trong t nhin. Chng thng c
tm thy trong t v phn ca ng vt n c. Vic nhim mt lng ln c t ca vi khun ny
c th dn n vim d dy rut nhng ngi khe mnh, trong khi nhng ngi rt tr,
ngi cao tui v ngi suy gim min dch c th tin trin thnh nhim khun ton thn dn n
vim mng no (Hnh 10 7). Ph n ang mang thai cng c th b nhim trng ton thn, dn
n sy thai.
Bacillus anthracis
B. anthracis l mt bo t vi khun Gram dng v l nguyn nhn gy bnh than. Bnh than biu
hin mt trong ba th: ng h hp, da v ng tiu ha (Hnh 10 8). Trong bnh than
ng h hp, bo t than c ht vo trong phi, gy nn vim hch xut huyt trung tht, trn
dch mng phi c mu v nhim khun huyt. Vic s dng bo t bnh than nh mt tc nhn
khng b sinh hc din ra vo nm 2001 ti Hoa K v dn n 11 trng hp c xc nhn
l bnh than ng h hp. Bnh than da c c trng bi mt vt lot c vy en trung tm
v c bao quanh bi cc vng ph n.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Bnh than ng tiu ha tng i him v thng xy ra sau khi n tht b nhim khun dn n
nhim trng ng rut vo c trng.
Trong lch s, penicillin c s dng iu tr bnh than, nhng sau ngi ta nhn ra
rng vi khun ny c mt gen cm ng dn n khuyn co rng khng th s dng n c
penicillin cho ch nh ny. Hin nay, ciprofloxacin hoc doxycyclin c la chn trong iu tr
bnh than (Bng 10 6). Bnh than ng h hp c th c iu tr vi mt trong hai khng
sinh trn kt hp vi cc khng sinh hng th hai, v d nh rifampin, vancomycin, penicillin,
ampicillin, chloramphenicol, imipenem, clindamycin hoc clarythromycin. Do mc nghim
trng tim tng ca bnh than, ngi ta cho rng li ch ca ciprofloxacin hoc doxycyclin vt
tri so vi nguy c ca chng trn tr em v ph n mang thai, do m chng c khuyn co
s dng trn hai nhm bnh nhn ny. Do mc nghim trng ca bnh than ng h hp,
nhng ngi tip xc vi bo t B. anthracis nn c iu tr d phng bng ciprofloxacin.
CU HI
17. ____________ c hot tnh chng li L. monocytegenes, nhng ____________
thng c s dng vi khng sinh ny t c tc dng hip ng dit khun.
18. L. monocytegenes khng vi ______________ - khng sinh thng c s dng iu
tr vim mng no theo kinh nghim.
19. nhng bnh nhn khng th s dng penicillin do d ng, _____________ c s dng
iu tr nhim trng L. monocytegenes.
105
20. Nhng khuyn co gn y cho rng tt c cc bnh nhn mc bnh than s c s dng mt
trong cc khng sinh sau: ___________ hoc ____________
21. Bnh nhn mc bnh than ng h hp nn c iu tr vi t nht __________ khng sinh.
Vi khun gram m l mt trong nhng tc nhn gy nhim khun ph bin nht ngi. Nhm vi
khun ny bao gm Enterobacteriaceae, mt h vi khun ln gy ra nhiu nhim khun ng
tiu ha, tit niu v nhim trng c hi. Pseudomonas aeruginosa l mt tc nhn thng gp ca
nhim khun mc phi ti bnh vin v c cnh bo v s khng ca n vi nhiu th h
khc sinh. Neisseria spp., trc khun cong gram m Helicobacter pylori v Campylobacter jejuni,
v vi khun ng h hp Haemophilus influenzae v Bordetella pertussis cng c th l nhng
mm bnh cho ngi. Trong chng ny, chng ta s cp v phng php iu tr cho tng loi
vi sinh vt ny.
Enterobacteriaceae
H Enterobacteriaceae l mt h trc khun gram m ln, phn ln chng u c kh nng tr
ng trong ng tiu ha ca ngi. Bi v l do ny, chng thng c cp n nh l trc
khun gram m ng rut. Nhiu thnh vin trong h ny l mt phn ca khun ch bnh thng
ngi v ch gy bnh trong trng hp vt ch b tn thng. Nh vy, chng l nhng mm
bnh c hi. Nhng thnh vin khc ca Enterobacteriaceae, tuy nhin, li l nhng tc nhn
nguy hi, s phn lp nhng vi khun ny t phn, thng cho thy chng l tc nhn gy bnh.
Mt vi loi vi khun nm trong c hai nhm. Chng hn, trong khi phn ln vi khun Escherichia
coli sng v hi trong lng rut, mt s chng tip nhn vt liu di truyn ngoi lai khin chng
gy nn cc nhim khun tit niu hay tiu chy ngay c khi ch th khe mnh.
E. coli, Klebsiella spp., v Proteus spp. l nhng mm bnh d ly hay gy nn cc nhim khun
mc phi ti cng ng cc c th khe mnh v cng thng xuyn dn n cc nhim khun
lin quan n chm sc y t. Vi khun t c ba chi ny gy nn cc nhim khun ng tit niu
mc phi ti cng ng, trong E. coli l tc nhn gy bnh thng gp nht (Hnh 11-1). c
th khe mnh, mt vi chng E. coli c kh nng gy vim ng tiu ha, bao gm tiu chy khi
du lch v tiu chy c lin quan ti hi chng tan huyt ure huyt. tr s sinh, n l nguyn
nhn hng u ca vim mng no. Klebsiella spp. gy vim phi mc phi ti cng ng ngi
nghin ru. Ngoi ra, c ba mm bnh cng thng gy nn cc nhim khun do chm sc sc
khe nh nhim khun ng tit niu bnh nhn t catheter, vim phi mc phi bnh vin,
nhim trng mu, nhim khun vt thng v nhim khun trong bng.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
109
Cc chng Enterobacter, Serratia, Citrobacter, Providencia, v Morganella spp. cng thng
xuyn du nhp nhng plasmids khng nhng khng sinh khc, v vic iu tr phi ph hp vi
s nhy cm ca ring tng chng. Cc quinolone (ciprofloxacin, levofloxacin, moxifloxacin) v
trimethoprim-sulfametheoxazole thng cng hiu qu. Nh vi E. coli, Klebsiella spp., v
Proteus spp., cc aminoglycosides (gentamicin, tobramycin, amikacin) cng c dng phi
hp vi thuc khc trong cc nhim khun e da tnh mng (nhim trng huyt).
YERSINIA PESTIS
Yersinia pestis l nguyn nhn ca dch hch, mt trong nhng thm ha au thng ca lch s
loi ngi. Loi vi khun ny gy ra mt vi i dch, mt trong c bit n nh l Ci Cht
en, nguyn nhn dn n ci cht ca mt phn t n mt phn ba dn s Chu u vo th k
14. Mc d mt vi trng hp bnh dch hch vn cn c ghi nhn, nhng mi quan ngi hin
nay v mm bnh ny l v tim nng s dng n nh mt tc nhn cho cuc khng b v sinh
hc. Phng php iu tr c la chn l streptomycin hay gentamicin (bng 11-1).
Doxycycline cng hiu qu.
Cu hi
C THM
Livermore DM. Beta-lactamases in laboratory and clinical resistance. Clin Microbiol Rev.
1995;8:557584. Nataro JP, Kaper JB. Diarrheagenic Escherichia coli. Clin Microbiol Rev.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
1998;11:142201.
OHara CM, Brenner FW, Miller JM. Classi cation, identi cation, and clinical signi cance of
Proteus, Providencia, and Morganella. Clin Microbiol Rev. 2000;13:534546.
Pitout JD, Sanders CC, Sanders WE Jr. Antimicrobial resistance with focus on beta-lactam
resistance in gram-negative bacilli. Am J Med. 1997;103:5159.
Podschun R, Ullmann U. Klebsiella spp. as nosocomial pathogens: epidemiology, taxonomy,
typing methods, and pathogenicity factors. Clin Microbiol Rev. 1998;11:589603.
Sanders WE Jr, Sanders CC. Enterobacter spp. pathogens poised to ourish at the turn of the
century. Clin Microbiol Rev. 1997;10:220241.
Yu VL. Serratia marcescens: historical perspective and clinical review. N Engl J Med. 1979;300:
887893.
Pseudomonas
Chi Pseudomonas bao gm nhiu loi trc khun gram m c tm thy mi trng, mt vi
trong s thng gy ra nhng nhim khun nghim trng nhng c th b suy yu. P.
aeruginosa l mt trong nhng mm bnh c hi ph bin nht trn lm sng hin nay. Vi khun
ny l tc nhn thng thy nhim khun mc phi ti bnh vin, c bit l vim phi, nhim
khun ng tit niu v nhim khun vt thng ( Hnh 11-2). Ngoi ra, ng th ca hu ht
nhng c th vi chng x nang (cystic fibrosis) cng b nhim khun trng din vi P.
aeruginosa thi im h trng thnh.
111
gentamicin. Trong s cc carbapenem, ertapenem khng nn dng iu tr nhim khun P.
aeruginosa. Colistin c s dng ngy cng nhiu iu tr nhim khun gy ra bi nhng c
th vi khun khng cc khng sinh khc.
Khng may rng, P. aeruginosa cng c bit gii vi vic tip nhn khng vi hu ht khng
sinh, v vy chng khng nhy cm chc chn vi bt c thuc khnh sinh no. S khng c
c thng qua nhiu c ch ( hnh 11-3). Cc t bin c th lm tng ln qu trnh sn xut
lactamase trn nhim sc th, dn n khng vi tt c lactam ngoi tr carbapenem v
cefepime. Tng t th, nhng t bin cng c th sn xut ra nhiu cc knh porin tng thuc ra
khi VK, dn n khng penicillin, cephalosporin, aminoglycoside v quinolone. Nhng t bin
trn gen m ha mt trong cc porin mng ngoi, cng c th ngn chn s xm nhp ca cc
carbapenems, v s sn xut ra cc topoisomerase b t bin cng lm vi khun mt nhy cm vi
cc quinolone. S khng aminoglycoside cng c th xy ra cng vi s thu np ca gen m
ha cho qu trnh sn xut cc yu t acetyl ha hay adenyl ha aminoglycoside, ngn cn chng
gn ln robosome.
Bng 11-
Cc khng sinh dng trong iu tr nhim khun TKMX
2
IM QUAN TRNG
Tazobactam khng c hiu lc chng li cc -lactamase ph bin ca Pseudomonas
aeruginosa. Kt qu l cc chng P. aeruginosa khng vi piperacillin thng cng
khng vi piperacillin-tazobactam
Cu hi
8. Cc cephalosporins thng c dng sau c tc dng tr trc khun m xanh: _________,
_________.
9. _________th c hiu lc vi Pseudomonas aeruginosa hn ticarcillin
10. Mt s him khun P. aeruginosa nng thng c iu tr ng thi vi cc khng
sinh_________.
11. Mt vi phi hp khng sinh cho tc dng hip ng dit khun P. aeruginosa. Cc kt hp
ny bao gm: _________+_________ v _________ + _________
C THM
Bonomo RA, Szabo D. Mechanisms of multidrug resistance in Acinetobacter species and
Pseudomonas aeruginosa. Clin Infect Dis. 2006;43(suppl 2):S49S56. Cunha BA. Pseudomonas
aeruginosa: resistance and therapy. Semin Respir Infect. 2002;17:231239. Hauser AR, Sriram P.
113
Severe Pseudomonas aeruginosa infections: tackling the conundrum of drug resistance. Postgrad
Med. 2005;117:4148. Lambert PA. Mechanisms of antibiotic resistance in Pseudomonas
aeruginosa. J R Soc Med. 2002; 95(suppl 41):2226.
Nesseria
Chi Neisseria bao gm hai loi hay gp v quan trng vi Y khoa: Neisseria meningitidis v
Neisseria gonorrhoeae. N. meningitidis l tc nhn rt ang s gy vim mng no v nhim
khun huyt ( Hnh 11-4). Nhim trng c th din ra vi tc c rt nhanh v dn n t vong
ngay nhng c th cn tr v khe mnh. N. gonorrheae l tc nhn gy bnh lu, bnh ly
truyn qua ng tnh dc. Nhng nhim trng do vi khun ny thng gy cc bnh khu tr vi
triu chng nh vim c t cung, vim niu o, vim xng chu. Tuy nhin, vi khun ny cng
c th ly lan vo mu, i n cc khp v da, gy ra bnh lu lan ta.
V vy, nhng khuyn co hin hnh trong iu tr bnh lu khng bin chng ngi ln u
khuyn s dng ceftriaxone v cefixime (Bng 11-4). Lu rng bnh lu thng nng n hn
khi ng nhim Chlamydia trachomatis, nn trong thc t iu tr Chlamydia cng c khuyn
co cho bt k bnh nhn vi chn on nhim N. gonorrhoeae.
Cu hi
12. La chn iu tr nhim khun Neisseria meningtidis l ______.
13. La chn iu tr nhim khun Neisseria gonorrhoeae khng bin chng ngi ln l
______ hay ______.
14. Bi v thng xuyn ng nhim khun, cc khng sinh dng tr ______ nn c ch nh
cho bt k ai ang iu tr bnh lu.
C THM
Centers for Disease Control and Prevention. Sexually transmitted diseases treatment guidelines,
2006. MMWR Recomm Rep. 2006;55:194.
Deguchi T, Saito I, Tanaka M, et al. Fluoroquinolone treatment failure in gonorrhea. Emergence of
a Neisseria gonorrhoeae strain with enhanced resistance to uoroquinolones. Sex Transm Dis.
1997;24:247250.
Lyss SB, Kamb ML, Peterman TA, et al. Chlamydia trachomatis among patients infected with and
treated for Neisseria gonorrhoeae in sexually transmitted disease clinics in the United States. Ann
Intern Med. 2003;139:178185.
Tunkel AR, Hartman BJ, Kaplan SL, et al. Practice guidelines for the management of bacterial
meningitis. Clin Infect Dis. 2004;39:12671284.
115
Phy khun Gram m
C. jejuni, H. pylori, v Vibrio cholerae u c nhng im chung v hnh thi, chng u l nhng
trc khun gram m hnh cong. Ngoi ra, nhng trc khun ny u xm nhim ng tiu ha
ngi. Tuy nhin, mi loi li khc nhau biu hin bnh v cc phc iu tr chng.
CAMPYLOBACTER JEJUNI
C. jejuni l mt trong nhng nguyn nhn ph bin gy vim rut cp trn th gii. Vi khun ny
cu ng nhiu loi ng vt hoang d v thun ha; con ngi b xm nhp khi n thc n hay
nc ung nhim bn. Biu hin lm sng bao gm tiu chy, st, v au bng (Hnh 11-5).
HELICOBACTER PYLORI
Vic khm ph ra vai tr ca H. pylori trong bnh vim lot d dy l mt trong nhng bc ngoc
to ln trong lch s Y hc khi m trc y bnh lot d dy c xem nh l mt bnh t pht.
H. pylori tr ng d dy ngi, ni m n gy ra cc phn ng vim dn n lot d dy (Hnh
11-6). Nu khng iu tr khng sinh, bnh c xu hng ko di trong nhiu nm, i khi l c
i.
117
Metronidazole + clarithromycin + proton pump
inhibitor
Bismuth subsalicylate + metronidazole +
tetracycline + proton pump inhibitor
VIBRIO CHOLERAE
IM QUAN TRNG
Cng vi bnh lot d dy, nhim khun Helicobacter pylori cng c cho l c lin quan
n mt dng ung th d dy, c gi l ung th m lympho lin quan n mng nhy
(mucosa-associated lymphoid tissue (MALT) lymphoma ). ng ch l vic tiu dit H.
pylori c lin quan n s thuyn gim lu di ca nhng ung th ny. iu ny l mt v d
tiu biu cho s thnh cng ca vic s dng khng sinh iu tr ung th.
Cu hi
15. Liu php khng sinh iu tr nhim khun Campylobacter jejuni nn__________c ch
nh cho cc trng hp bnh tiu chy khng bin chng bnh nhn bnh thng.
16. Khng sinh u tay trong iu tr nhim khun C. jejuni bao gm__________v__________.
17. Helocobacter pylori rt d khng khng sinh, nn cc phc iu tr khuyn
co__________ khng sinh kt hp.
18. iu tr nhim khun H. pylori bao hm hai phn: mt __________ v mt__________.
19. Trc y, __________v__________ l nhng khng sinh c la chn tr bnh t,
nhng s khng ang dn tr nn ph bin.
20. Nhng khng sinh khng c dng iu tr bnh t bao
gm__________,__________,__________, v__________.
C THM
Bhattacharya SK. An evaluation of current cholera treatment. Expert Opin Pharmacother. 2003;4:
141146. Guerrant RL, Van Gilder T, Steiner TS, et al. Practice guidelines for the management of
infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2001;32:331351.
Howden CW, Hunt RH. Guidelines for the management of Helicobacter pylori infection. Ad Hoc
Committee on Practice Parameters of the American College of Gastroenterology. Am J
Gastroenterol. 1998;93:23302338.
Lariviere LA, Gaudreau CL, Turgeon FF. Susceptibility of clinical isolates of Campylobacter
jejuni to twenty- ve antimicrobial agents. J Antimicrob Chemother. 1986;18:681685.
Megraud F. Resistance of Helicobacter pylori to antibiotics and its impact on treatment options.
Drug Resist Update. 2001;4:178186.
Walsh JH, Peterson WL. The treatment of Helicobacter pylori infection in the management of
peptic ulcer disease. N Engl J Med. 1995;333:984991.
Yamamoto T, Nair GB, Albert MJ, et al. Survey of in vitro susceptibilities of Vibrio cholerae O1
and O139 to antimicrobial agents. Antimicrob Agents Chemother. 1995;39:241244.
119
Vi khun Gram m khc
Nhiu loi vi khun Gram m khc cng hay gy ra cc nhim trng ngi. y, chng ta s
bn lun bn trong s chng: H. influenzae, B. pertussis, Moraxella catarrhalis, v Acinetobacter
spp.
HAEMOPHILUS INFLUENZAE
H. influenzae l mt trc khun nh Gram m gy ra nhng nhim khun nh v thm ch cng c
th e da tnh mnh. Vi khun ny gy ra vim tai gia, vim xoang, vim phi mc phi ti cng
ng, vim kt mc, vim mng no, vim thng v v vim khp t hoi ( Hnh 11-8). H.
influenzae type B c bit nguy him v trong qu kh l nguyn nhn chnh ca cc nhim khun
nng n nh vim mng no. Tuy nhin, hin nay n tr nn t ph bin vi vic s dng rng ri
vaccine cha khng nguyn v type B.
Sulfa Trimethoprim-sulfamethoxazole
D phng serotype B
Rifamycin Rifampin
BORDETELLA PERTUSSIS
B. pertussis hnh cu trc khun rt nh gy bnh ho g (Hnh 11-9). tr em, bnh ny c c
trng bi nhng trng ho ngn v nhanh km theo th ngp, to nn ting whooop. Mc d bnh
thng hay gp tr, ho g ang ngy cng c nhn bit nhiu hn ngi ln nh l nguyn
nhn gy ra cc cn ho ko di vi tun hoc lu hn.
MORAXELLA CATARRHALIS
M. catarrhalis l mt song cu Gram m thng gy vim tai gia, vim phi v vim xoang
(Hnh 11-10). Hu ht tt c cc chng ny u sn xut -lactamase khng c amoxicillin v
ampicillin. Khng sinh c hiu lc vi vi khun ny bao gm penicilin ph rng (piperacillin), -
lactam/phong b -lactamase (amoxicillin + clavunanate, ampicillin + sulbactam),
cephalosporin th h hai v th h ba (cefuroxime, ceftriaxone, cefotaxime), aminoglycosise
(gentamicin, tobramcin, amikacin), trimethoprim-sulfamethoxazole, tetracycline
121
(tetracycline, doxycycline), macrolide (azithromycin, chlarithromycin), v quinolone
(ciprofloxacin, levofloxacin, moxifloxacin).
ACINETOBACTER
Acninetobacter spp. l nhng trc khun hnh cn cu hay cu trc khun gy ra cc bnh nhim
khun mc phi ti bnh vin v cng ng. Cc bnh ny bao gm vim phi, nhim khun mu,
v nhim trng vt thng (Hnh 11-11). iu tr c th gp kh khn v nhiu chng khng
khng sinh. ng ch l cht phong b -lactamase sulbactam c tc dng dit khun vi vi
khun ny, v khng ngoi mong i, ampicillin-sulbactam c chng minh c hiu qu
trong iu tr nhim khun gy ra bi vi khun ny (Bng 11-11). Tng t, carbapenems
(imipenem, meropenem, doripenm), rifampin, v amikacin cng c th c hiu lc. Tuy nhin,
s khng vi cc khng sinh ny ang gia tng. Colistin v tigecycline thnh thong c dng
iu tr nhng chng khng vi cc khng sinh khc.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Cu hi
21. Vic s dng ampicillin v amoxicillin trong iu tr nhim khun Haemophilus influenzae
hin nay b hn ch bi sn xut mt___________bi nhiu chng vi khun.
22. Khng sinh c la chn iu tr nhim khun H. influenzae l
___________,___________,___________, hoc___________.
23. Khng sinh c la chn iu tr nhim khun Bordetella pertussis l
___________,___________, v___________.
24. Khng sinh khc cng c hiu lc vi B. pertussis bao gm ___________, ___________,
___________, v ___________.
25. Hu ht cc chun Moraxella catarrhalis u sn xut mt___________lm chng khng
vi -lactam.
26. Cht phong b -lactamase __________c hiu qu vi Acinetobacter baumannii.
C THM
Doern GV, Brueggemann AB, Pierce G, et al. Antibiotic resistance among clinical isolates of
Haemophilus in uenzae in the United States in 1994 and 1995 and detection of beta-
lactamasepositive strains resistant to amoxicillin-clavulanate: results of a national multicenter
surveillance study. Antimicrob Agents Chemother. 1997;41:292297.
Gordon KA, Fusco J, Biedenbach DJ, et al. Antimicrobial susceptibility testing of clinical isolates
of Bordetella pertussis from northern California: report from the SENTRY Antimicrobial
Surveillance Program. Antimicrob Agents Chemother. 2001;45:35993600.
Hewlett EL, Edwards KM. Clinical practice. Pertussisnot just for kids. N Engl J Med. 2005;352:
12151222.
Munoz-Price LS, Weinstein RA. Acinetobacter infection. N Engl J Med. 2008;358:12711281.
Murphy TF. Respiratory infections caused by non-typeable Haemophilus in uenzae. Curr Opin
Infect Dis. 2003;16:129134.
Murphy TF, Parameswaran GI. Moraxella catarrhalis, a human respiratory tract pathogen. Clin
Infect Dis. 2009;49:124131. Verduin CM, Hol C, Fleer A, et al. Moraxella catarrhalis: from
emerging to established pathogen. Clin Microbiol Rev. 2002;15:125144.
Vila J, Pachon J. Therapeutic options for Acinetobacter baumannii infections. Expert
OpinPharmacother. 2008;9:587599.
von Konig CH. Use of antibiotics in the prevention and treatment of pertussis. Pediatr Infect Dis
J. 2005;24:S66S68.
123
Chng 12: Vi khun k kh
Vi khun k kh l nhng vi khun khng th sinh trng trong mi trng c oxy. Nhiu chng
trong s chng bnh thng c tr trong khoang ming, b my tiu ha, b phn sinh dc n.
Nhim khun thng din ra sau khi b mt nhu m ni tp trung nhiu vi khun b tn thng.
Bacteroides, Porphyromonas, v Prevotella spp. l nhng trc khun gram-m k kh thng gp
trong bnh cnh ny. Nhng vi khun k kh khc c tm thy ngoi t nhin v gy nhim trng
khi tnh c xm nhp vo c th chng ta. Clostridium spp., h vi khun gy cc bnh un vn,
ng c tht v hoi th sinh hi, l v d xc ng cho trng hp ny. Trong chng ny, chng
ta s tho lun v nhng sinh vt k trn, c bit nhn mnh vo hiu qu ca liu php khng
sinh s dng iu tr nhng nhim khun do chng gy ra.
Clostridia
Clostridia spp. l h vi khun Gram-dng, k kh, sinh nha bo. Chng gy nn nhiu bnh ph
bin v nguy him ngi, nh un vn, ng c tht v hoi th sinh hi. Thm vo , mt
chng ca h ny, Clostridium difficile, l nguyn nhn quan trng gy nhim khun tiu ha gy
ra bi dng thuc (iatrogenic gastrointestinal infections). Mc d tng i khc nhau nhng cc
bnh k trn u c im chung l gy nn bi c t v c t mnh.
Clostridium tetani l tc nhn gy Un vn (Hnh 12-1). Bnh ny c trng bi trng thi co cng
c lin tc, thng bao gm cng c nhai (cng hm) v cc c thn mnh. Cc triu chng xut
hin sau nhim nha bo un vn qua cc vt thng su. M hoi t to mi trng k kh thun
li cho s pht trin ca nha bo v gii phng c t un vn. c t ny c vn chuyn n
no v ty sng thng qua cc si trc thn kinh v gy nn co cng c ton thn v ri lon thn
kinh thc vt. Hng iu tr bnh un vn bao gm chm sc h tr tch cc, ch trng vo h h
hp v thn kinh c. S dng thuc khng c t trung ha c t un vn. Metronidazole v
penicilin l hai thuc khng sinh u tay. Vi s liu nghin cu ch ra rng s dng
Metronidazole em li kt qu tt hn (Bng 12-1).
Theo kinh in, bnh nhn b ng c tht khi n phi thc n c nhim nha bo Clostridium
botalinum, mc d nha bo cng c th xm nhp vo c th qua cc vt thng. C.botalinum,
cng nh C.tetani, sn sinh c t hng thn kinh gy cc tc dng ton thn. Tuy nhin c t
ng c tht dn n cc bnh l thn kinh s no v suy nhc hn l co cng c. V th, cc du
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
hiu v triu chng ca bnh ng c tht khc bit ng k vi un vn. Bnh nhn b Ng c
tht cn c chm sc h tr tch cc v s dng khng c t. Penicilin l thuc u tay v
metronidazole l thuc thay th hu ch (Bng 12-1).
125
Clostridium perfringensis l nguyn nhn gy hoi th sinh hi, mt nhim khun nguy him, tin
trin nhanh xy ra trn m mm, c, cc t chc su (Hnh 12-1). Hng iu tr bao gm can
thip ngoi khoa ct b t chc cng vi liu php khng sinh. Penicilin phi hp vi mt trong
cc thuc sau: clindamycin, tetracylin hoc metronidazole thng c s dng (Bng 12-1).
Khng nh nhng loi cn li trong h Clostridia, bnh l do C. difficile gy ra khng lin quan
n chn thng hay mc phi do n ung m lin quan n s dng khng sinh. Bnh thng, h
vi khun ch tn ti trong i trng vi s lng ngn cn s xm ln ca C. difficile. Tuy
nhin sau khi s dng khng sinh, nhiu thnh phn ca h ny b tiu dit to iu kin cho s
sinh trng rm r ca C. difficile. Clindamycin l mt trong nhng khng sinh dng nh l vn
gy ra bnh l do C. difficile. Nhim khun do C. difcile s dn ti nhiu hnh thi bnh khc
nhau t tiu chy th nh ti vim i trng gi mc cp tnh v e da tnh mng. Hng iu
tr bao gm: (nu c th) dng khng sinh l cn nguyn ca bnh v s dng khng sinh khng
Clostridium. Metronidazole ng ung l la chn cho th nh n va. Vancomycin ng
ung khng b hp thu ng k vo mu, do t c nng cao ng tiu ha nn c
khuyn co s dng vi th nng (Bng 12-1).
IM QUAN TRNG
S tin trin cc bnh gy ra bi C. diffucile ch yu lin quan n clindamycin, ampicillin v
cephalosphrin. Trong khi ampicillin v cephalosphorin, hai loi khng sinh thng xuyn c ch
nh, l nguyn nhn l gii cho t l ln cc bnh do C. difficile, th mi quan h gia nhng bnh
cnh ny vi clindamycin dng nh c th hn. Nh nhng chng k kh khc, C. difficile v
c bn nhy cm vi clindamycin. Tuy nhin nhng dng C. difficile gy dch tiu chy bnh vin
c xu hng khng khng sinh ny. Bi vy, bn cnh vic c ch h vi khun ch, clindamycin
cn khin C. diffucile nhn ln v gy hi cho i trng.
Johnson S, Samore MH, Farrow KA, et al. Epidemics of diarrhea caused by a clindamycin-
resistant strain of Clostridium diffi cile in four hospitals. N Engl J Med. 1999;341:16451651.
CU HI LNG GI
1. Clostridium spp l trc khun , sinh , gram .
2. Trong phn ln cc nhim khun do Clostridium spp, thuc u tay c s dng l
v .
3. Vim i trng do C. difficile c iu tr bng ng ung v
ng ung.
THAM KHO
Ahmadsyah I, Salim A. Treatment of tetanus: an open study to compare the effi cacy of procaine
penicillin and metronidazole. Br Med J (Clin Res Ed). 1985;291:648650.
Alexander CJ, Citron DM, Brazier JS, et al. Identifi cation and antimicrobial resistance patterns of
clinical isolates of Clostridium clostridioforme, Clostridium innocuum, and Clostridium ramosum
compared with those of clinical isolates of Clostridium perfringens. J Clin Microbiol.
1995;33:32093215.
Cohen SH, Gerding DN, Johnson S, et al. Clinical practice guidelines for Clostridium difficile
infections in adults: 2010 update by the Society for Healthcare Epidemiology of America (SHEA)
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
and the Infectious Diseases Society of America (IDSA). Infect Control Hosp Epidemiol.
2010;31:431455.
Darke SG, King AM, Slack WK. Gas gangrene and related infection: classification, clinical
features and aetiology, management and mortality. A report of 88 cases. Br J Surg. 1977;64:104
112.
Sobel J. Botulism. Clin Infect Dis. 2005;41:11671173.
127
Trc khun Gram m k kh
Nhiu chng Trc khun gram-m k kh c tr vi mt cao trong khoang ming, h tiu ha,
m o ca con ngi, bao gm Bacteroides (quan trng nht l chng Bacteroides fragilis),
Prevotella v Porphyromonas spp. Khi gp iu kin thun li chng s gy nn bnh l nha chu,
vim phi mng phi, vim vng chu, abces bng (Hnh 12-2). c tnh ca chng c gia
tng khi c mt cc chng vi khun khc v v vy nhng sinh vt ny thng lin quan n nhim
a trng.
Trc khun k kh gram-m, c bit l chng B. fragilis, thng tit ra -lactamase phn hy
penicillin v cephalosphorin. Tuy vy, nhm carbapenem v vi cephalosporin (nh cephamycin,
cefotetan v cefoxitin) vn vng bn trc -lactamase. Tng t, cc enzyme -lactamase ny b
kh hot tnh bi cc cht c ch -lactamase.
iu tr nhim khun k kh thng theo kinh nghim v da trn kt qu quan st, rng trc
khun gram m k kh gn nh u nhy cm vi -lactam/hp cht c ch -lactamase
ampicillin-sulbactam, piperacillin- tazobactam, ticarcillin-clavulanate), nhm carbapenem
(imipenem, meropenem, doripenem, ertapenem) v metronidazole (Bng 12-2).
Chloramphenicol cng em li hiu qu iu tr cao, nhng b hn ch s dng bi c tnh ca
thuc. Nhng khng sinh khc cng c tc dng tt tr trc khun gram-m k kh bao gm
clindamycin, piperacillin, tigecycline, cng nh mt vi thuc thuc nhm cephalosporin
(cefotetan, cefoxitin) v nhm quinolone (moxifloxacin).
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
CU HI LNG GI:
4. , , v spp. l nhng trc khun gram-m k kh
quan trng trn lm sng.
5. Bn loi khng sinh c tc dng vt tri chng li trc khun gram-m k kh l ,
, , v .
6. Nhng khng sinh khc cng c tc dng tt chng li trc khun gram-m k kh bao gm
, , , v . .
129
Chng 13. Vi khun khng in hnh
Ngi dch: Trn Th Hng Ngoan SVD5 - H Dc HN
Hiu nh: DS. V Th H
1. Clamydia
Vi khun thuc chi clamydia l cc vi khun ni bo bt buc, pht trin tip din ga hai th: th
c bn (elementary body) c th sng st khi b phng thch ra ngoi ngoi bo v th li
(reticulate body) thch hp nhn ln bn trong t bo. Trc y chi chlamydia gm 3 vi khun
quan trng trn lm sng: Chlamydia trachomatis, Chlamydia pneumoniae, v Chlamydia psittaci.
Tuy nhin nhng quan st gn y cho thy 2 loi mi y ca C.trachomatis kh khc bit v h
xp chng vo mt chi ring c gi l Chlamydophila.
Cu hi:
1) 3 nhm khng sinh c tc dng tt nht trn Chlamydophila trachoatis l: .
2) Chlamydia v Chlamydophila spp khng c peptidoglycan do khng vi nhiu .., mc d
cha c nguyn nhn r rng nhng c mt s tc dng vi Chlamydophila trachoatis.
c thm:
Adimora AA. Treatment of uncomplicated genital Chlamydia trachomatis infections in adults. Clin
Infect Dis. 2002;35(suppl 2):S183S186.
Hammerschlag MR. Pneumonia due to Chlamydia pneumoniae in children: epidemiology,
diagnosis, and treatment. Pediatr Pulmonol. 2003;36:384390.
Kirchner JT. Psittacosis. Is contact with birds causing your patients pneumonia? Postgrad Med.
1997;102:181182, 187188, 193194.
Workowski KA, Berman S, Centers for Disease Control and Prevention. Sexually transmitted
diseases treatment guidelines, 2010. MMWR Recomm Rep. 2010;59:1110.
131
2. Mychoplasma
Cc vi khun mychoplasma c th coi l vi khun sng t do nh nht. Mc d nhiu chng c
th gy bnh cho ngi nhng Mychoplasma pneumoniae l tc nhn ph bin nht. Nhng vi
khun ny ch pht trin c trong c th vt ch hoc trong cc phng th nghim vi cc iu
kin thch hp l cc nguyn nhn ph bin gy vim phi cng ng. Cc nhm khng sinh iu
tr hiu qu trong trng hp ny bao gm: macrolide ( azithromycin, clarithromycin,
erythromycin), tetracycline (doxycycline, tetracycline) (Bng13-2). Mt s khng sinh khc
cng c hiu qu: quinolones (levofloxacin, moxifloxacin, gemifloxacin) v telithromycin.
Mychoplasma khng c vch t bo nn -lamtam khng c tc dng i vi cc vi khun ny.
Bng 13-2 Khng sinh iu tr nhim khun do mychoplasma
Cu hi
3) 3 nhm khng sinh c tc dng tt nht i vi Mychoplasma pneumoniae l:..
4) M.pneumoniae khng c vch t bo nn .. khng c tc dng.
c thm:
Mandell LA, Bartlett JG, Dowell SF, et al. Update of practice guidelines for the management of
community-acquired pneumonia in immunocompetent adults. Clin Infect Dis. 2003;37:1405
1433. Taylor-Robinson D, Bbar C. Antibiotic susceptibilities of mycoplasmas and treatment of
mycoplasmal infections. J Antimicrob Chemother. 1997;40:622630. Communityacquired
pneumonia.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
3. Legionella
Legionella spp. l cc vi khun sng trong mi trng nc t nhin hoc cc h thng ng ng
nc. Nhiu vi khun thuc chi legionella c th gy bnh cho ngi trong hay gp nht l L.
pneumophila. Nhng vi khun ny gy bnh Legionaires - mt dng vim phi nng hoc st
potiac mt dng bnh nh hn v khng nh hng n chc nng h hp. Legionella c th gy
vim phi cng ng hoc vim phi mc phi ti bnh vin. Ti phi, cc vi khun legionella b
nut vo bn trong cc i thc bo v nhn ln trong . Kt qu l din bin ca bnh thng
nng v thng km theo cc du hiu v triu chng ton thn nh: st cao, n lnh, bun nn,
nn, tiu chy v khng tnh to. Cc nghin cu trong phng th nghim cho thy bng chng
ca suy gim chc nng gan, thn v h Na+ mu. Cc vi khun legionella c tr trong cc i
thc bo v vy cn s dng cc thuc c kh nng thm vo v c tc dng tt trong thc bo nh
macrolid, tetreacyclin, quinolone. Cc khng sinh nn la chon : azithromycin, levofloxacin, v
moxifloxacin (Bng 13-3). Ngoi ra c th s dng cc khng sinh sau: ciprofloxacin,
gemifloxacin, clarithromycin, telithromycin, erythromycin, v doxycycline.
c thm:
Blzquez Garrido RM, Espinosa Parra FJ, Alemany Francs L, et al. Antimicrobial chemotherapy
for Legionnaires disease: levofl oxacin versus macrolides. Clin Infect Dis. 2005;40:800806.
Roig J, Rello J. Legionnaires disease: a rational approach to therapy. J Antimicrob Chemother.
2003;51:11191129.
Sabri M, Pedro-Botet ML, Gmez J, et al. Fluoroquinolones vs macrolides in the treatment of
Legionnaires disease. Chest. 2005;128:14011405.
Yu VL, Greenberg RN, Zadeikis N, et al. Levofl oxacin effi cacy in the treatment of
communityacquired legionellosis. Chest. 2004;125:21352139.
4. Brucella
Brucella spp. l cc trc khun gram m nh v gy brucellosis, mt bnh trn ng vt v i khi
ly sang ngi. Cc chng hay gy bnh trn ngi nht l Brucella melitensis, Brucella abortus,
Brucella suis, v Brucella canis. Tip xc gn vi ng vt, s dng sa cha tit khun hoc ph
mai l cc yu t nguy c gy bnh. Triu chng ca bnh bao gm: st, v m hi, mt mi, kh
chu v bing n. Brucelsosis thng kh chn on v nu khng iu tr n c th ko di vi
tun hoc vi thng. Nhim khun ko di c th gy cc biu hin ti ch nh: vim khp
133
(osteoarthritis), sacroiliitis (vim khp gia xng chu v t sng), hoc vim mo tinh hon v
tinh hon (epididymo-orchitis).
Cc vi khun Brucella ny sng v nhn ln trong cc t bo thc bo. Do , phc iu tr
brucellosis phi c doxycycline- khng sinh thm tt vo bn trong cc t bo . Phc u tin
l doxycycline kt hp vi rifampicin hoc doxycycline kt hp vi steptomycin hay
gentamycin ( bng 13-4). Cc quinolone (ciprofloxacin, levofloxacin, moxifloxacin) cng c
hiu qu khi s dng kt vi cc khng sinh khc nh rifampicin, tuy nhin kinh nghim cn t.
Trimethoprim-sulfamethoxazole v rifampin c khuyn co cho tr em v trimethoprim-
sulfamethoxazole kt hp rifampin hay rifampin n c c khuyn co dnh cho ph n c
thai- nhng i tng c chng ch nh vi doxycycline. Qu trnh iu tr phi ko di (VD: 6
tun) v bnh nhn c th b ti pht.
Lch s:
Brucellosis b xem l nguyn nhn gy ra mt trong nhng thm ha ti t nht ca hi qun trong
thi bnh, cuc va chm gia tu HMS Victoria v HMS Camperdown ngoi khi b bin Syria
nm 1893. Cuc va chm nh chm tu Victoria ca Hm i a Trung Hi Anh lm cht 358
thy th. Mt s nh nghin cu tin rng thuyn trng ca nhng chic tu ny nhim
brucellosis- mt loi c hu mt s vng ca a Trung Hi vo thi im . iu ny lm
gim bn n ca h vi s vic ny.
Cu hi:
7) 4 khng sinh thng s dng nht trong iu tr brucellosis l:
8) Phc kt hp thng c dng iu tr brucellosis. 3 phc thng gp nht l :
Doxycycline + , Doxycycline + ., Doxycycline +
9) Do Doxycycline v quinolone khng c khuyn co cho ph n c thai, c s dng cho
cc bnh nhn ny khi h mc brucellosis.
c thm:
Ariza J, Gudiol F, Pallares R, et al. Treatment of human brucellosis with doxycycline plus
rifampin or doxycycline plus streptomycin. A randomized, double-blind study. Ann Intern
Med. 1992;117:2530.
Franco MP, Mulder M, Gilman RH, et al. Human brucellosis. Lancet Infect Dis. 2007;7:775786.
Pappas G, Akritidis N, Bosilkovski M, et al. Brucellosis. N Engl J Med. 2005;352:2325 2336.
5. Francisella tularensis
Francisella tularensis, trc khun gram m ch yu gy nhim trng ng vt, l nguyn nhn
gy tularemia. Francisella c th ly lan bng nhiu cch nh nhim trc tip do tip xc vi hoc
n tht ng vt nhim khun hoc gin tip qua cc vt cn ca cn trng, phi nhim vi nc
hay bn nhim khun, hoc do ht phi tc nhn. Ht phi F. tularensis c th gy ra bnh nng do
n c phn loi nh mt v kh sinh hc. Nhim tularemia bao gm cc th: th lot da
(ulceroglandular), th da khng lot (glandular), th mt (oculoglandular), th hu
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Cu hi:
10) Khng sinh c la chon iu tr tularemia l :
11) Do tnh c sn, thng c s dng thay th cho streptomycin trong iu tr tularemia.
12) Cc khc sinh khc c s dng trong iu tr tularemia bao gm:
c thm:
Ellis J, Oyston PC, Green M, et al. Tularemia. Clin Microbiol Rev. 2002;15:631646.
Enderlin G, Morales L, Jacobs RF, et al. Streptomycin and alternative agents for the treatment of
tularemia: review of the literature. Clin Infect Dis. 1994;19:4247.
Evans ME, Gregory DW, Schaffner W, et al. Tularemia: a 30-year experience with 88 cases.
Medicine (Baltimore). 1985;64:251269.
6. Rickettsia
C nhiu loi vi khun Rickettsia c th gy bnh cho ngi. Cc vi khun ny nh, c cu trc v
t bo ging nh vi khun gram m v sng ni bo bt buc. Cc triu chng ph bin ca nhim
khun rickettsial l : st, au u v pht ban. Bnh thng ly lan qua cc vt ch trung gian l
cc ng vt chn t. Cc th bnh bao gm: st ni mn ni (Rickettsia rickettsii), st ni
mn a Trung Hi (Rickettsia conorii), rickettsialpox (Rickettsia akari), st ban chy rn
(Rickettsia prowazekii), st ban b chut (Rickettsia typhi) v st do m (gy ra bi cc vi khun
c lin quan cht ch n Orientia tsutsugamushi).
135
Lch s:
Bnh rickettsial chy rn c cho l nguyn nhn khin i qun ca Napoleon suy yu khi rt
qun khi Nga. Gn y, cc nh nghin cu xc minh c vic ny nh pht hin ra DNA
ca Rickettsia prowazekii trong ty rng thi th ca qun lnh c chn Lithiania
Bng 13-6 Khng sinh iu tr nhim khun do
Rickettsia prowazekii
Nhm khng sinh Khng sinh
La chn u tay
Tetracycline Doxycycline, tetrecycline
La chn thay th
Cloramphenicol
Quinolone Ciprofloxacin
Cu hi:
13) Thuc c la chn iu tr rickettsial:
14) Cc khng sinh khc cng c th tiu dit rickettsial: , . v .
c thm:
Maender JL, Tyring SK. Treatment and prevention of rickettsial and ehrlichial infections.
Dermatol Ther. 2004;17:499504.Parola P, Paddock CD, Raoult D.
Tick-borne rickettsioses around the world: emerging diseases challenging old concepts. Clin
Microbiol Rev. 2005;18:719756.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Xon khun l vi khun hnh xon hoc xon c. Mt s loi vi khun trong nhm ny rt quan
trng v mt y hc, nhng hai vi khun ni ring thng gp bi cc bc s. Chng l Treponema
pallidum, nguyn nhn ca bnh giang mai ly qua ng tnh dc, v Borrelia burgdorferi, cn
nguyn ca bnh Lyme. Leptospira interrogans gy ra mt bnh t gp nhng nghim trng gi l
trng xon mc cu. Trong phn ny, cc vi khun v iu tr khng sinh ca cc bnh nhim
trng do chng gy ra s c tho lun.
Treponema pallidum
Giang mai l mt bnh ly truyn qua ng tnh dc do xon khun Treponema pallidum.
Nhim trng cp tnh, c gi l giang mai s cp, thng c biu hin bng s hin din ca
mt sng ch nhim (Hnh 14-1). Cc sng t cha lnh, nhng vi tun sau , cc du hiu v
triu chng ca bnh giang mai th cp c th tin trin. Chng bao gm pht ban da, cc mng
nhy, st, kh chu v ni hch. Cc biu hin ca bnh giang mai th cp thng c gii quyt
nhng d b ti pht. Tuy nhin, ti mt s im, cc c th thng bc vo giai on bnh c
gi l giang mai tim n, trong khng c bng chng r rng ca nhim trng. Giang mai tim
n c chia thnh hai loi: giang mai giai on sm, c nh ngha l nhim trng xy ra
trong nhng nm trc , v giang mai giai on mun, c nh ngha l giang mai tim n
trong nhim trng xut hin lu hn 1 nm. S khc bit ny l quan trng bi v phc
iu tr khng sinh khc nhau cho hai giai on ca bnh. Mt thi gian sau khi nhim bnh ln
u tin, mt s c nhn s pht trin bnh cnh lm sng th hin bnh mn tnh nng dn ln v
c gi l giang mai mun hoc giang mai cp ba. Giang mai cp ba thng c biu hin nh
bt thng v tim mch hoc s hnh thnh giang mai trong da hoc c quan ni tng. lm cho
vn thm phc tp, cuc xm chim h thng thn kinh trung ng ca T. pallidum c th xy
ra trong bt k giai on no ca bnh giang mai. Kt qu ny trong giang mai thn kinh, c th c
dng ca bnh mng no hoc bnh mch mu mng no, c lin quan n mt, bnh lit ni
chung, bnh ng mch lng, hoc bnh h thng thn kinh trung ng.
137
Bnh l h thng thn kinh
trung ng
(giang mai thn kinh)
IM QUAN TRNG
Benzathine Penicillin l mt dng tr penicillin bao gm cc mui benzathine tetrahydrat ca
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
CU HI
1. Khng sinh c la chn cho giang mai l ____________.
2. ng dng v thi gian iu tr cho bnh giang mai ph thuc vo ____________ ca bnh.
3. Tim bp ____________ ____________ cho php gii phng chm Penicillin vo vng tun
hon trong vi ngy.
C THM
Centers for Disease Control and Prevention, Workowski KA, Berman JM. Sexually transmitted
diseases treatment guidelines, 2006. MMWR Recomm Rep. 2006;55:194.
Golden MR, Marra CM, Holmes KK. Update on syphilis: resurgence of an old problem. JAMA.
2003;290:15101514.
Borrelia burgdorferi
Borrelia burgdorferi gy ra bnh Lyme, bnh truyn qua vector ph bin nht Hoa K v Chu
u. Tng t nh bnh giang mai, bnh Lyme din ra trong nhiu giai on. Giai on 1ca bnh
xy ra ngay sau khi gy nhim vi khun vo vt ch thng qua mt vt cn. iu ny dn n pht
ban da hnh khuyn c trng c gi l ban migrans, xy ra ti v tr vt cn (Hnh 14-2).
Giai on 2 ca bnh xy ra vi ngy n vi tun sau , khi cc sinh vt c lan ta. Bnh
nhn c th c pht ban da th cp, hch to, vim mng no v nhng pht hin v thn kinh, hoc
bng chng v tn thng tim. Vi thng n vi nm sau , bnh nhn c th pht trin bnh
giai on 3, c c trng bi vim khp hoc bt thng thn kinh mn tnh nh suy gim nhn
thc.
Cc la chn iu tr cho hu ht cc biu hin ca bnh Lyme ngi 8 tui tr ln v ph
n khng mang thai l doxycycline ng ung (Bng 14-2). Tc nhn thay th tt nht c
nghin cu l amoxicillin. La chn thay th khc bao gm cefuroxime ng ung hoc
erythromycin ng ung. C th vi tn thng thn kinh hoc tn thng tim nghim trng
nn c iu tr bng khng sinh tim tnh mch nh ceftriaxone hoc penicilin G. Cc quan st
trong ng nghim v trong c th sng ch ra rng rifampin, quinolones, aminoglycosides, v
cephalosporin th h u tin khng c hiu qu chng li cc sinh vt ny.
CU HI
4. Khng sinh c la chn bnh Lyme l ____________.
5. Cc khng sinh khc c s dng iu tr giai on 1 ca bnh Lyme bao gm
____________, ____________ v ____________.
6. Bnh Lyme vi tn thng thn kinh hoc tn thng tim nghim trng cn c iu tr vi
tim tnh mch ____________ hoc ____________.
139
Bnh h thng thn
kinh trung ng
Bnh tim
Pht ban
Vim khp
C THM
Steere AC. Lyme disease. N Engl J Med. 2001;345:115125.
Wormser GP, Nadelman RB, Dattwyler RJ, et al. Practice guidelines for the treatment of Lyme
disease. The Infectious Diseases Society of America. Clin Infect Dis. 2000;31(suppl 1):114.
ANTIBIOTIC BASIC FOR CLINIC 2nd
Leptospira interrogans
CU HI
7. Nh cc xon khun khc, Leptospira interrogans nhy cm vi penicillin /
amoxicillin v ____________.
8. ____________ v ____________ l tc nhn c la chn cho leptospirosis nh.
9. Vi leptospirosis nng, tim tnh mch ____________, ____________ hoc ____________
c khuyn co.
C THM
Bharti AR, Nally JE, Ricaldi JN, et al. Leptospirosis: a zoonotic disease of global importance.
Lancet Infect Dis. 2003;3:757771.
Levett PN. Leptospirosis. Clin Microbiol Rev. 2001;14:296326.
141
St
Vim mng no
Vim gan
Suy thn
Mycobacterium tuberculosis
Mycobacterium tuberculosis l vi khun cn nguyn gy bnh lao, l bnh truyn nhim
gy ra ch bi mt loi vi khun nhng gy t vong th hai ch sau bnh AIDS trn ton th gii.
Vic ht phi vi khun ny c th gy bnh tim n trong c th, v thng bnh nhn s mc th
bnh lao tim n, trong ngi bnh s khng c bt c triu chng no nhng vn mang vi
khun Mycobacteria trong c th. th nhim tim n, vi khun c th ph v c h thng bo
v ca vt ch v dn n s kch hot bnh. Thi im pht bnh ph bin nht l sau hai nm k
t khi b nhim khun hoc khi h min dch ca vt ch b suy yu do tui cao hoc do cc
nguyn nhn gy c ch min dch khc. Bnh lao khi c kch hot ch yu nh hng n
phi, tuy nhin chng c th nh hng n gn nh l tt c cc c quan khc trong c th (Hnh
15-1). bnh lao phi, nh phi thng b nh hng, v s to thnh cc hang lao l rt ph
bin. Cc bnh lao ngoi phi c th nh hng n cc hch bch huyt, mng phi, xng, h
sinh dc - tit niu, v h thn kinh trung ng. Bnh lao lan ta, hay cn c bit ti vi tn
bnh lao qun i (miliary tuberculosis) cng c th xut hin. Bt k xut hin b phn
143
no, bnh lao thng l bnh mn tnh, lm suy nhc c th, v c lin quan n s to thnh
cc u ht hoi t (nang lao).
Isoniazid x 9 thng
LCH S
Lao l mt bnh tt rt lu i. Phn ng khuch i chui gene bng polymerase trn cc mu m
t cc xc p xc nhn s tn ti ca bnh lao Ai Cp c i v chu M thi k trc
Columbus khm ph chu M.
Mackowiak PA, Blos VT, Aguilar M, et al. On the origin of American tuberculosis. Clin Infect
Dis. 2005;41:515518.Zink AR, Sola C, Reischl U, et al. Characterization of Mycobacterium
tuberculosis complex DNAs from Egyptian mummies by spoligotyping. J Clin Microbiol.
2003;41:359367.
CU HI N TP:
Bi v vi khun Mycobacterium tuberculosis c th pht trin cc c ch khng cc loi thuc
khng sinh, hu ht cc tr liu u tin cho th lao hot ng thng bao gm ________
Liu php khng sinh ph bin nht dng iu tr th lao hot ng bao gm _________,
_________, _________, v _________.
Cc khng sinh d phng thay th cho vic cha tr lao bao gm _________, _________,
_________, _________, _________, _________, v _________.
Bnh nhn mc phi bnh lao tim n thng ch cn c iu tr vi mt mnh _________.
TI LIU C THM:
Blumberg HM, Burman WJ, Chaisson RE, et al. American Thoracic Society/Centers for Disease
Control and Prevention/Infectious Diseases Society of America: treatment of tuberculosis. Am J
Respir Crit Care Med. 2003;167:603662.
Di Perri G, Bonora S. Which agents should we use for the treatment of multidrug-resistant
Mycobacterium tuberculosis? J Antimicrob Chemother. 2004;54:593602.
Espinal MA, Laszlo A, Simonsen L, et al. Global trends in resistance to antituberculosis drugs.
World Health Organization-International Union against Tuberculosis and Lung Disease Working
Group on Anti-Tuberculosis Drug Resistance Surveillance. N Engl J Med. 2001;344:12941303.
145
Jasmer RM, Nahid P, Hopewell PC. Clinical practice. Latent tuberculosis infection. N Engl J Med.
2002;347:18601866
CHNG
Vim phi xy ra hai hnh thc chnh: vim phi mc phi cng ng (CAP)
v vim phi mc phi bnh vin (HAP). ng nh theo tn gi, hai loi
vim phi ny c nh ngha bi ni nhim tc nhn gy bnh. Trong khi,
CAP thng xy ra nhng ngi c tr trong nh ca h, HAP lm nng
thm vi nhng ngi ang trong bnh vin. Tm quan trng ca s khc
bit ny l cc trng hp m vim phi mc cho thy mt phm vi ln cc
loi mm bnh c th gy ra n v, do , vic iu tr theo kinh nghim l
thch hp nht. Lu rng mt s lng ngy cng ln ca cc bnh nhn nm
ngoi hai loi ny; h c tr ti nh dng lo hoc cc c s chm sc di
hn, hoc l h thng xuyn tip xc vi nhn vin y t hoc cc thit b y t
nh ti cc trung tm lc mu. Khi nhng c nhn ny b vim phi, h s
c phn loi l vim phi lin quan chm sc y t (health careassociated
pneumonia - HCAP) v cn c x tr tng t vi nhng ngi c HAP.
Vim phi in hnh thng c xut hin t ngt nhng cn st, rt run, au ton
b ngc, v ho nhiu. Hay gp bnh nhn hn 50 tui. X-quang cho thy hnh nh
147
thm nhin thy phi v phn on. Nguyn nhn c nghi ngh trong CAP in
hnh thng l Streptococcus pneumoniae and Haemophilus inuenzae (Bng16-1).
Nhng vi khun hiu kh gram dng v Staphylococcus aureus th t gp hn.
Bng 16-1 Vi khun gy CAP
Tn vi khun T l
Streptococcus pneumoniae 42%
Mycoplasma pneumoniae 19%
Chlamydophila pneumoniae 10%
Haemophilus inuenzae
Gram dng hiu kh khc 7%
9%
Legionella spp. 4%
Vi nhng trng hp c mc trung bnh cn nhp vin, ng tim tnh mch thng
c s dng. Bnh nhn c iu tr hoc (1) mt liu php phi hp ca mt
macrolide (azithromycin, clarithromycin, erythromycin) v mt betalactam
(cefotaxime, ceftriaxone, liu cao ampicillin) hoc (2) n tr liu bng mt quinolone
khng t cu (moxifloxacin, levofloxacin). C hai liu php ny u c hiu qu trn S.
pneumoniae (bao gm c chng khng penicillin), H. influenzae, Legionella spp., v mt
s nguyn nhn khng in hnh khc.
Bnh nhn vi CAP nng cn phi nhp vin khoa hi sc tch cc s c iu tr bng
mt betalactam (cefotaxime, ceftriaxone, ampicillin / sulbactam) cng vi hoc
azithromycin hoc mt quinolone khng t cu (moxifloxacin, levofloxacin). Nu cc
yu t nguy c nhim Pseudomonas aeruginosa c xut hin (v d, tin s gin ph
qun, s dng steroid, hoc iu tr khng sinh ph rng), phc nn bao gm hai
ch phm khng Pseudomonas aeruginosa. Tng t nh vy, nu cc yu t nguy c
mc CAP do MRSA, c mt, cn thm vo phc mt ch phm khng t cu thch hp
(vancomycin, linezolid).
HAP c chia thnh khi pht sm (xy ra trong vng 5 ngy u tin sau nhp vin)
v khi pht mun (xy ra sau 5 ngy nhp vin). HAP khi pht sm thng ging
CAP c im nguyn nhn gy bnh mc phi cng ng. Nhng tc nhn gy
bnh l vi khun Streptococcus pneumoniae, H. influenzae, MRSA, v nhng vi khun
gram m ng rut cn nhy vi khng sinh (Bng 16-3). Ngc li, HAP khi pht
mun l do mc phi vi khun bnh vin, nh P. aeruginosa, Acinetobacter spp., trc
khun gram m ng rut khng khng sinh, v MRSA. Trong mt s bnh vin,
Legionella pneumophila cng l nguyn nhn chnh gy bnh. Vi khun mc phi
151
bnh vin thng khng vi nhiu khng sinh v iu ny cng th hin nhng kt
qu lm sng xu nhng bnh nhn mc HAP. V nhng l do trn, cc phng php
iu tr ca HAP khi pht sm v khi pht mun khc nhau.
Ngoi l v s khc bit gia HAP khi pht sm v khi pht mun l nhng bnh
nhn c khi pht sm HAP (hoc CAP) nhng c nhp vin gn y (trong
vng 3 thng), ngi c tr trong mt nh dng lo hoc mt c s chm sc di hn
, hoc nhng ngi c tip xc vi mi trng y t hoc nhng ngi c iu tr
khng sinh ko di. Nhng c nhn ny c th b HCAP v thng b nhim vi khun
khng khng sinh v phi c iu tr nh trng hp HAP khi pht mun.
153
Bng 16- iu tr khng sinh theo kinh nghim cho HAP
4
Nhm khng sinh Khng sinh
HAP khi pht sm (khng c yu t nguy c nhim vi khun a
Cephalosporin
khng) Ceftriaxone
Hoc
Quinolone Levooxacin, moxioxacin, ciprooxacin
Hoc
Aminopenicillin/ betalactamase Ampicillin/sulbactam
Hoc
Carbapenem Ertapenem
HAP khi pht mun (or HAP c yu t nguy c nhim vi khun
a khng)
Cephalosporin khng pseudomonas Ceftazidime, cefepime
Hoc
Carbapenem Imipenem, meropenem
Hoc
Penicillin ph rng/Khng betalactamase Piperacillin/tazobactam
Phi hp
Quinolone Ciprooxacin, levooxacin
Hoc
Aminoglycoside Gentamicin, tobramycin, amikacin
Nu nghi ng nhim MRSA, thm vo:
Glycopeptide Vancomycin
Hoc
Linezolid
155
Cu hi
1. Vi khun gy vim phi mc phi cng ng khng in hnh bao gm
, , v .
2 . Ba nhm thuc c s dng ph bin nht iu tr CAP l
, , v .
Nhim khun ng tit niu NKTNc phn loi thnh NKTN khng bin chng v NKTN
bin chng . NKTN khng bin chng thng NKTN xy ra ngi tr, khe mnh, ph n
khng mang thai; NKTN bin chng gm tt c cc NKTN khc. NKTN bin chng in hnh l
mt nhim trng mt ngi ph n mc bnh tiu ng hoc c mt cu trc bt thng ca
h thng tit niu hoc NKTN mc phi trong bnh vin. Vic phn bit NKTN bin chng v
NKTN khng bin chng l rt quan trng v n nh hng n ph ca cc vi khun lin quan v
thi gian iu tr khng sinh.
Trong vim b thn v vim bng quang cp tnh khng bin chng, vi khun gy bnh c th d
on trc. Trong hu ht cc trng hp, Escherichia coli s c coi l cc sinh vt gy bnh
(Bng 17-1 v Hnh 17-1 v 17-2). Staphylococcus saprophyticus, Proteus mirabilis, Klebsiella
spp., v cc vi khun khc h Enterobacteriaceae khc i khi cng c pht hin khi nui cy.
Khng ging nh cc vi khun mc phi bnh vin, cc vi khun mc phi cng ng thng
nhy cm vi hu ht cc khng sinh. Trong NKTN c bin chng, vi khun thng l cc vi
khun khng khng sinh nh Pseudomonas aeruginosa, Enterobacter spp., Serratia spp.,
Citrobacter spp., v Staphylococcus aureus, hoc vi khun c kh nng khng cao hn nh cu
khun rut enterococci (Bng 17-1 v Hnh 17-3).
Khuyn co iu tr kinh nghim vim bng quang cp tnh khng bin chng l mt phc
vi 5 ngy nitrofurantoin (Bng 17-2). Phc iu tr 3 ngy vi trimethoprim-
sulfamethoxazol ng ung l la chn iu tr trc y, nhng v gia tng s khng, hin
nay ch c khuyn co nu t l khng ca tc nhn gy bnh ng tiu ti a phng
khng vt qu 20% v phc ny khng c s dng iu tr BN c tin s nhim
trng tiu 3 thng trc. C nitrofurantoin v trimethoprim-sulfamethoxazole u c hiu qu
chng li vi khun E. coli, cc vi khun h Enterobacteriaceae khc, v cc chng S. saprophyticus
gy ra cc bnh nhim trng.
Cng loi vi khun gy vim bng quang khng bin chng cng c th gy vim b thn khng
bin chng (Hnh 17-2). Cc khuyn co iu tr, tuy nhin c s khc nhau v nitrofurantoin
157
khng t c nng cao cn thit iu tr nhim khun huyt lin quan n vim b thn v
v hu qu nghim trng ca vic iu tr khng ph hp do cc vi khun khng mnh hn vi
trimethoprim-sulfamethoxazol khi vim b thn. Phc iu tr khuyn co ph thuc vo mc
nghim trng ca bnh, vi thuc ung c s dng cho bnh nh v truyn tnh mch cho
bnh nng (Bng 17-2). i vi bnh nh, quinolon ung (ciprofloxacin, levofloxacin) thng
c s dng theo kinh nghim. Phc iu tr bnh vim b thn nng: quinolon tim
(ciprofloxacin, levofloxacin); aminoglycoside (gentamycin, tobramycin, amikacin), c hoc
khng phi hp vi ampicillin; penicilin ph rng (piperacillin, ticarcillin), c hoc khng phi
hp vi mt thuc aminoglycosid; cephalosporin th h th ba (ceftriaxone, cefotaxime), c hoc
khng phi hp vi mt thuc aminoglycosid; carbapenem (imipenem, meropenem, doripenem,
ertapenem). iu tr thuc khng sinh i vi vim b thn nn c lin tip trong 7-14 ngy.
Lu rng moxifloxacin khng c chp thun cho s dng trong iu tr NKTN.
iu tr khng sinh i vi NKTN c bin chng phi c hiu qu chng li cc vi khun khng
i khi gy ra cc bnh nhim trng (Hnh 17-3 v Bng 17-2). Phc in hnh bao gm mt
quinolon (ciprofloxacin, levofloxacin), cefepim, carbapenem (imipenem, meropenem,
doripenem, ertapenem), hoc Penicillin ph rng/kt hp cht c ch beta-lactamase
(piperacillin/tazobactam, ticarcillin/clavulanat). Nu vi khun Gram dng c tm thy trn
vt nhum Gram ca nc tiu (gi s hin din ca vi khun cu khun rut enterococci),
ampicillin hoc amoxicillin cn c b sung. iu tr thng c duy tr trong 7-14 ngy hoc
lu hn.
Bng 17-1. Cc vi khun gy nhim trng ng tit niu
Vi khun T l mc
NKTN khng bin chng
Escherichia coli 53%79%
Proteus mirabilis 4%5%
Staphylococcus saprophyticus 3%
Klebsiella spp. 2%3%
Other Enterobacteriaceae 3%
NKTN bin chng
E. coli 26%29%
Enterococci 13%17%
Pseudomonas aeruginosa 9%16%
Klebsiella spp. 8%10%
Other Enterobacteriaceae 9%11%
Nitrofurantoin
Trimethoprim-sulfamethoxazole
Vim b thn cp tnh khng bin chng
Hnh 17-1. Cc tc nhn s dng iu tr vim bng quang cp khng bin chng
159
Hnh 17-3. Cc tc nhn c s dng iu tr nhim trng tiu bin chng.
Cu hi
1. Nguyn nhn ph bin nht ca vim bng quang cp tnh khng bin chng l
2. Khuyn co iu tr khng sinh theo kinh nghim i vi vim bng quang cp tnh mt ngi
ph n tr, khe mnh, khng mang thai l .. hoc
3. Nu vi khun Gram dng c pht hin trong nc tiu ca mt bnh nhn b nhim trng
ng tit niu c bin chng, ngi ta phi quan tm n .. nh cc sinh vt gy
bnh.
4. Bnh nhn b i tho ng, c cc bt thng v cu trc ca h thng tit niu, nhim vi
khun mc phi ti bnh vin, hoc nhng ngi c kh nng mc phi nhng vi khun ph rng,
c cho l nhim trng ng tit niu
5. Khng sinh iu tr NKTN c bin chng l .., ,
, hoc .
Chng 18. Bnh vim vng chu
Ngi dch: SVD5. L Th Tho, i Hc Y Dc Tp. HCM.
Ngi hiu nh: DS. V Th H
Bnh vim vng chu (VVC) l hu qu ng tic do cc hng ro lin tip bo v ca h thng
sinh dc n khng pht hin c s xm nhp ca cc vi khun ly truyn qua ng tnh dc.
Trong VVC, vi khun di chuyn t c t cung vo trong t cung v sau n ng dn trng,
bung trng, v khoang phc mc. Tnh trng vim dai dng c th dn n hnh thnh p xe v
so nhng t chc ny, dn n v sinh v mang thai ngoi t cung.
Cc bnh nhn mc VVC thng c biu hin chy mu bt thng, au khi giao hp, c dch
tit m o, au bng di, st v n lnh. Khm thc th thng ng ch l st, bt thng
c t cung hoc m m o, au v nhy cm t cung hoc phn ph ca t cung, v s chuyn
ng nhy cm ca c t cung. Xt nghim c th cho thy s lng t bo bch cu ngoi vi tng,
s hin din ca cc t bo bch cu trong dch tit m o, v tc mu lng v protein C phn
ng (CRP) tng.
161
Bng 18-1. Mt s vi khun gy bnh vim vng chu
Vi khun T l mc
Neisseria gonorrhoeae 27%56%
Chlamydia trachomatis 22%31%
Vi khun k kh ty 20%78%
metronidazol ung
Mc bnh nng
Cephalosporin Cefotetan, cefoxitin
+ doxycycline
Hoc
Clindamycin
+ Aminoglycosid Gentamicin
Cu hi
1. Khng sinh iu tr bnh vim vng chu nn bao gm cc cht c hot tnh chng vi khun ly
truyn qua ng tnh dc nh . v . v c th l vi khun
163
Chng 19: Vim mng no
L V K Nam-BV Nng
Kh nng gy bnh mnh m ca cc loi vi khun th hin r nht bnh l vim mng
no cp tnh. Bnh l ny thng tin trin rt nhanh v s dn n t vong nu khng c iu
tr bng liu php khng sinh. Mc d y hc hin i c nhng k thut chn on phc tp v
nhiu loi khng sinh c hiu lc cao, vn c xp x 1 trong 4 bnh nhn ngi ln b vim mng
no cp t vong. Hin nhin, c t bin sai s khi la chn khng sinh thch hp iu tr bnh
l ny.
Ngi bnh b vim mng no cp tnh gy ra bi vi khun thng c triu chng au
u, st, cng c, thay i trng thi tm thn, s nh sng, bun nn, nn ma v co git.
Thm khm thc th thng cho thy du hiu cng gy v i lc l suy gim chc nng thn
kinh. Mt trong nhng phng php chn on quan trng l vic xt nghim dch no ty. Dch
no ty ca ngi bnh vim mng no thng cho thy s tng s lng bch cu v nng
protein, nhng li suy gim nng glucose. Hn na, Phng php nhum Gram trn dch no
ty cng c th cho thy r hnh th vi khun gy bnh.
Cc vi khun gy bnh vim mng no thng c s khc nhau r rt theo tui (Bng
19-1). tr s sinh, Streptococcus agalactiae v Escherichia coli l cc vi khun chim u th.
Hin nay, vi vic s dng rng ri vaccine phng nga Haemophilus influenza type B th
Streptococcus pneumoniae v Neisseria meningitidis l cc loi vi khun ph bin phn lp c
bnh nhn tr nh. Neisseria meningitidis l cn nguyn ph bin gy bnh vim mng no
nhng tr em c tui ln hn v ngi mi ln, v Streptococcus pneumoniae l vi khun tm thy
nhiu nht bnh nhn ngi ln. mt thiu s bnh nhn c tui i rt nh hoc c tui cao,
v nhng bnh nhn b c ch min dch, Listeria monocytogenes thng c xc nh l cn
nguyn gy bnh vim mng no cp. Cc loi trc khun Gram m cng l loi vi khun cn
c quan tm nhng bnh nhn cao tui.
S hiu r c ch sinh bnh hc ca bnh l vim mng no cp tnh do vi khun c th
gip rt nhiu trong vic chn la cc tr liu thch hp. bnh l ny, vi khun thng phn
chia trong dch no ty, ni t c khng th v b th t h min dch. Do ni y thiu trm trng
cc phn ng phng th t h min dch ca c th, nn cc loi thuc khng sinh m ch c tc
dng c ch s pht trin ca vi khun (khng sinh km khun) l khng cho vic tr bnh dt
im. Cc loi khng sinh s dng phi c kh nng tiu dit vi khun (khng sinh dit khun)
trit tiu ton b vi khun trong dch no ty. Hn na, cc khng sinh ny phi thm nhp c
hng ro mu no vi mt lng t c nng cn thit dit khun. Do , rt nhiu
khng sinh c s dng vi liu cao hn khi iu tr bnh nhn vim mng no, so vi khi s
dng iu tr cc bnh l nhim khun khc. Cui cng, mt lng ln cc tn thng m c
lin quan n bnh l vim mng no do vi khun c cho l kt qu ca cc phn ng vim gy
ra bi mt s lng ln vi khun trong dch no ty v mng no; cc phn ng vim ny c th
tng ln bi hin tng v mng t bo ca vi khun t ngt khi vi khun tip xc ln u vi
thuc khng sinh dit khun. V l do ny, mt s chuyn gia khuyn co nn s dng km nhm
corticosteroid vi cc loi thuc khng sinh trong mt s tnh hung lm sng.
Bng 19-1 : Vi khun cn nguyn gy vim mng no
Tui Vi khun
Streptococcus agalactiae
0 3 thng Escherichia coli
Listeria monocytogenes
Neisseria meningitidis
3 thng 18 tui Streptococcus pneumoniae
Haemophilus influenza
Streptococcus pneumoniae
18 50 tui
Neisseria meningiditis
Streptococcus pneumoniae
> 50 tui Listeria monocytogenes
Trc khun Gram m
Nu khng c kt qu xt nghim nhum Gram ca dch no ty, liu php khng sinh cho
vim mng no cp do vi khun phi l liu php theo kinh nghim (Bng 19-2 v Hnh 19-1).
Cephalosporin th h III (cefotaxime, ceftriaxone) l xng sng ca hu ht mi tr liu khng
sinh theo kinh nghim bi v chng c tnh cht dit khun, c kh nng xm nhp vo dch no
ty kh tt, v hiu qu trong vic chng li hu ht cc chng khun S. pneumoniae, N.
menigitidis, v H. influenza. Tuy nhin, t l cc chng S. pneumoniae khng cephalosporin ang
tng ln nhiu ni trn th gii. Mc d cephalosporin c th t c nng cao phi v l
liu php khng sinh hiu qu trong vic iu tr vim phi gy ra bi hu ht cc chng vi khun
S. pneumoniae, ch tr cc chng vi khun khng thuc rt mnh. Tuy nhin, cc khng sinh ny
thng tht bi trong vic t c nng cn thit trong dch no ty tiu dit cc chng
khun khng thuc mc trung bnh. Do , cc khuyn co hin nay u khuyn tr liu
khng sinh kinh nghim cho vim mng no cp tnh do vi khun nn s dng km vancomycin
vi cephalosporin. Ampicillin nn c s dng cho tr nh di 3 thng hoc bnh nhn tui
i trn 50 c th m rng ph hot ng khng sinh sang vi khun Listeria monocytogenes v
Streptococcus agalactiae. (Cn lu rng L. monocytogenes l mt trong nhng vi khun Gram
dng him hoi m vic s dng vancomycin s khng c hiu qu - do , cn phi c thm
ampiciliin trong tr liu khng sinh) . nhng bnh nhn b c ch min dch sau khi c phu
thut thn kinh hoc nhng bnh nhn c t shunt dn lu dch no ty, hoc bnh nhn ang s
dng nhm steroid liu cao, iu tr khng sinh nn c m rng c th ph ph khng sinh
ln cc loi vi khun Staphylococcus spp. v trc khun Gram m khng thuc khng sinh.
165
Bng 19-2: Liu php khng sinh theo kinh nghim cho vim mng no cp tnh
(Khi khng c kt qu nhum Gram cho dch no ty c gi tr chn on)
H khng sinh Khng sinh
Cephalosporin th h III Cefotaxime, ceftriaxone
cng vi
Vancomycin
Glycopeptide
Hnh 19-1: Ph khng khun ca cc loi khng sinh ph bin c s dng iu tr vim
mng no cp tnh do vi khun
Glycopeptide Vancomycin
Neisseria meningitidis
Penicillin t nhin
Penicillin G
hoc
Aminopenicillin Ampicillin
Haemophilus influenza
Cephalosporin th h III Cefotaxime, ceftriaxone
Listeria monocytogenes
Penicillin t nhin
hoc Penicillin G
Aminopenicillin
Ampicillin
cng vi hoc khng
Gentamicin
Aminoglycoside
Streptococcus agalactiae
Aminopenicillin
Ampicillin
cng vi
Aminoglycoside Gentamicin
167
Escherichia coli
Cephalosporin th h III Cefotaxime, ceftriaxone
CU HI N TP:
nhng bnh nhn ngi ln, vi khun gy bnh vim mng no cp tnh ph bin nht l
_______________, _______________, v _______________
Liu php khng sinh ph hp cho mt bnh nhn 65 tui b vim mng no cp tnh v cha c
c kt qu nhum Gram c ngha v mt lm sng l _______________ cng vi
_______________ cng vi _______________.
Liu php khng sinh thch hp dnh cho mt sinh vin 19 tui mc phi vim mng no cp tnh
v hnh nh nhum Gram cho kt qu song cu Gram m l _______________ hoc
_______________.
Liu php khng sinh thch hp dnh cho mt em b 2 thng tui m vic nui cy dch no ty
phn lp c Streptococcus agalactiae l _______________ cng vi _______________
TI LIU C THM:
Brouwer MC, McIntyre P, de Gans J, et al. Corticosteroids for acute bacterial meningitis.
Cochrane Database Syst Rev. 2010:CD004405.
Brouwer MC, Tunkel AR, van de Beek D. Epidemiology, diagnosis, and antimicrobial treatment
of acute bacterial meningitis. Clin Microbiol Rev. 2010;23:467492.
Tunkel AR, Hartman BJ, Kaplan SL, et al. Practice guidelines for the management of bacterial
meningitis. Clin Infect Dis. 2004;39:12671284.
van de Beek D, de Gans J, Tunkel AR, et al. Community-acquired bacterial meningitis in adults. N
Engl J Med. 2006;354:4453.
Chng 20. Vim m t bo
Dch: BS. L Th Lin
Hiu nh: DS. V Th H
Ging nh nhng lu i thi trung c c thit k bc tng thnh kin c trnh nhng k
tn cng, th c th chng ta cng c bao ph mt lp da bo v, c hiu qu khng ng trong
vic ngn chn vi khun c kh nng thm nhp lm tn thng lp m su. D l mi trng y
cc vi sinh vt nhng c th vn c gi an ton nh c hng ro ny, iu chng minh mc
nhim trng lin quan n nhng l hng trn da, nh l bng hay vt m.Vim m t bo l
mt trong nhng bnh l nhim khun thng xy ra khi vi khun xm nhp vo lp trung b v h
b.
Vim m t bo (VMTB) thng c st v nhng triu chng ti ch, nh l nhy cm, nng, ,
sng, da ph n cng, thng quanh vt thng hay vt try da c vai tr nh l ng xm nhp
vo c th. Trong mt vi trng hp, bnh c th tin trin nng n, v xut hin triu chng
nhim c ton thn gm mch nhanh, h huyt p.
169
Bng 20-1 Vi khun gy vim m t bo
Vi khun T l gy bnh
Staphylococcus aureus 13-37%
Streptococcus pyogenes 4-17%
Lin cu khc 1-8%
171
Chng 21: Vim tai gia
Th.S-DS Trng L Thy Nguyn
Trong cc bnh tr em M, vim tai gia cp l bnh thng c k khng sinh. Sinh l bnh
ca nhim khun ny th hin s lin tc ca tai gia vi ng h hp trn thng qua ng Ot-tat
(Eustachian tube). in hnh nh, khi c bt k mt bt thng no ng h hp trn nh
nhim trng hay d ng gy sung huyt nim mc h hp v tt ngn ng Ot-tat. Kt qu l dch b
li ng tai gia, v b nhim trng do cc vi khun ng h hp trn xm nhp vo.
Tr em b vim tai gia cp tnh c th c cc biu hin nh au tai, nghe km, d cu knh, bing
n, th , st, sng ty xung quanh tai, chy dch nc tai, kim tra tai th thy c dch trong ng
tai gia v cc du hiu vim.
Hin nay vn c nhiu tranh ci v vic c nn dng khng sinh cho tt c tr em b vim tai gia
cp tnh hay khng. Mt s chuyn gia cho rng i vi tr t 2 tui tr ln, khng c biu hin
bnh nghim trng th c th iu tr triu chng trong 48-72 gi, nu tnh trng c ci thin,
nhng tr ny c th khng cn phi s dng khng sinh. Nhng chuyn gia khc li cho rng tt
c tr em b vim tai gia nn c iu tr bng khng sinh, trong trng hp ny a s cc ch
nh l iu tr theo kinh nghim v vic nui cy vi khun t dch tai gia trong cc ca vim tai
cp khng phc tp t khi c thc hin.
Amoxicillin liu cao l la chn u tay trong iu tr vim tai gia cp tnh. Thot nhn, vic la
chn tc nhn ny ging nh khng ph hp vi tnh trng nhim khun thng c gy ra bi
cc vi khun khng penicillin. Tuy nhin khi c s dng liu cao, nng ca Amoxicillin
trong dch mng nhy tai gia vt ngng nng c ch ti thiu (MIC) ca tt c cc chng vi
khun tr chng S. pneumoniae khng cao. i vi bnh nhn c yu t nguy c nhim vi
khun khng amoxicillin nh tr va mi c iu tr bng -lactam, tr vim kt mc c m
do H. influenzae nn c iu tr vi amoxicillin/acid clavulanic. i vi tr d ng nh vi
penicillin (khng phi d ng type 1), c th chuyn sang s dng cephalosporin dng ung nh
cefdinir, cefpodoxime, cefuroxime. Trong trng hp, tr b d ng type 1 vi penicillin (phn ng
nga, phn ng qu mn), macrolid (azithromycin, clarithromycin) c khuyn co.
173
Chng 22: Vim ni tm mc nhim khun
SVY6. Hong Th Thu Trang, Hc vin Y Dc hc c truyn Vit Nam
Hiu nh: DS. V Th H
T lu tim c coi l c quan quan trng nht trong c th ngi. Ngn ng ca chng ta
khng thiu nhng thnh ng khun so minh ha cho nhn nh ny, nh tm s thn mt
(heart-to-heart talk), i thng vo trng tm vn (get to the heart of the matter). Nu tim chm
hot ng d ch trong giy lt cng c th gy nguy hi n tnh mng. V l do ny, cc vi
sinh vt tn cng vo tim s gy ra hu qu v cng nghim trng. Mt trong s l vim ni
tm mc nhim khun, mt nhim khun mng trong tim, c bit l cc van tim.
175
Ciprofloxacin
Trn van nhn to
Vancomycin
cng
Gentamicin
cng
Rifampin hoc ciprofloxacin
iu tr vim ni tm mc nhim khun gy ra bi lin cu viridans trn bnh nhn van tim t
nhin ph thuc vo nhy cm ca dng vi khun vi nhm penicillin (Bng 22-3 v Hnh
22-1). Nhng chng nhy cm cao vi nhm penicillin (Nng c ch ti thiu [MIC] 0.12
g/mL) nn c iu tr bng penicillin G hoc ceftriaxone trong vng 4 tun. Liu trnh c th
rt ngn cn 2 tun nu phi hp gentamycin vi mt trong 2 loi thuc k trn do phi hp thuc
lm hip ng tc dng dit khun. Nn ch nh penicillin G hoc ceftriaxone cho nhng chng
lin cu viridans nhy cm trung bnh vi penicillin (MIC 0.12 g/mL v 0.5 g/mL) trong
vng 4 tun, phi hp cng gentamycin trong 2 tun u tin. Nhng chng khng cao vi
penicillin (MIC 0.5 g/mL) c th c iu tr bng penicillin G hoc ampicillin t 4 n 6
tun, phi hp cng gentamycin trong sut liu trnh. iu tr tn gc vi khun trn bnh nhn c
van nhn to kh hn trn van t nhin, bi vy vi nhng bnh nhn b vim ni tm mc nhim
khun thay van nhn to, penicillin G v ceftriaxone c ch nh ti 6 tun thay v 4 tun.
Gentamycin cng c k trong vng 6 tun, tr trng hp chng vi khun nhy cm hon ton
vi penicillin (MIC 0.12 g/mL). Khi , gentamycin c th c s dng trong vng 2 tun
hoc khng s dng gentamycin.
Bng 22 3 S dng khng sinh c hiu trong iu tr vim ni tm mc nhim
khun do lin cu viridans
Khng sinh Thi gian
Van t nhin
Nhng dng nhy cm cao vi penicillin (MIC 0.12 g/mL)
Penicillin G hoc ceftriaxone 4 tun
Penicillin G hoc ceftriaxone 2 tun
+ Gentamycin 2 tun
Nhng dng nhy cm trung bnh vi penicillin (MIC > 0.12 g/mL v 0.5 g/mL)
Penicillin G hoc ceftriaxone 4 tun
+ Gentamycin 2 tun
Nhng dng khng cao vi penicillin (MIC > 0.5 g/mL)
Penicillin G hoc ampicillin 4 6 tun
+ Gentamycin 4 6 tun
Van nhn to
Nhng dng nhy cm cao vi penicillin (MIC 0.12 g/mL)
Penicillin G hoc cefrtixone 6 tun
Gentamycin 2 tun
Nhng dng nhy cm trung bnh hoc khng cao vi penicillin (MIC > 012 g/mL)
Penicillin G hoc ceftriaxone 6 tun
+ Gentamycin 6 tun
Vim ni tm mc nhim khun do cc enterococcus nhy cm vi penicillin, trn bnh nhn van
t nhin/ van nhn c iu tr tng t nh vi cc lin cu viridian khng cao (Bng 22-4
v Hnh 22-1). Penicillin G hoc ampicillin c s dng cng vi gentamycin trong vng 4 n
6 tun. Gentamycin hip ng tc dng vi cc khng sinh khc ph v mng t bo cc vi khun
enterococcus v kt qu l khin vi khun b tiu dit. Nhng nhim khun gy ra bi cc
enterococcus khng penicillin c iu tr bng vancomycin phi hp gentamycin trong vng 6
tun. Vi nhng dng vi khun khng gentamycin nhng nhy cm vi streptomycin, c th
dng thuc sau thay th cho thuc u trong liu trnh iu tr. Vi cc trng hp vim ni tm
mc nhim khun gy ra bi nhng dng vi khun khng ton b aminoglycoside, hoc c
penicillin v vancomycin, vic iu tr vn cn nhiu tranh ci v nn tham vn chuyn gia.
Vim ni tm mc nhim khun do S. aureus gy ra trn bnh nhn van t nhin c iu tr
bng nafcilin hoc oxacillin trong vng 6 tun (Bng 22-5 v Hnh 22-1). C th s dng
gentamycin liu phi hp trong 3 n 5 ngy u tin; hip ng tc dng gia thuc ny vi
nhm penicillin c tc dng trn t cu lm tng o thi nhanh vi khun khi mu. Vi nhng
nhim khun do S. aureus khng methicillin (methicillin-resistant S. aureus - MRSA) gy ra,
vancomycin c s dng thay cho mt penicillin c tc dng tr t cu.
177
Bng 22-4 S dng khng sinh c hiu trong vim ni tm mc nhim khun do
Enterococci
Khng sinh Thi gian
Van t nhin
Nhng dng nhy cm vi penicillin v aminoglycoside
Penicillin G hoc ampicillin 4 6 tun
+ Gentamycin 4 6 tun
Nhng dng khng Penicillin v nhy cm vi aminoglycoside
Vancomycin 6 tun
+ Gentamycin 6 tun
Van nhn to
Nhng dng nhy cm vi c Penicillin v aminoglycoside
Penicillin G hoc ampicillin 6 tun
+ Gentamycin 6 tun
Nhng dng khng Penicillin v nhy cm vi aminoglycoside
Vancomycin 6 tun
+ Gentamycin 6 tun
Khi iu tr nhng nhim khun gy ra bi cc dng khng cao vi aminoglycoside nn
tham kho kin chuyn gia.
Bng 22-5 S dng khng sinh c hiu trong vim ni tm mc nhim khun do
Staphylococci
Khng sinh Thi gian
Van t nhin
Nhng dng nhy cm vi Methicillin
Nafcillin hoc oxacillin 6 tun
Gentamycin 3 5 ngy
Nhng dng khng Methicillin
Vancomycin 6 tun
Van nhn to
Nhng dng nhy cm vi Methicillin
Nafcillin hoc oxacillin 6 tun
+ Rifampin 6 tun
+ Gentamycin 2 tun
Nhng dng khng Methicillin
Vancomycin 6 tun
+ Rifampin 6 tun
+ Gentamycin 2 tun
Vim ni tm mc trn van tim nhn to do S. aureus hoc Staphylococcus epidermidis gy ra,
phc iu tr bao gm nafcillin hoc oxacillin phi hp cng gentamycin v rifampin i vi
nhng dng vi khun nhy cm vi methicillin. Gentamycin phi hp lm tng kh nng dit
khun, rifampicin to iu kin thun li o thi cc t cu ny khi van nhn to. Vi nhng
nhim khun gy ra bi cc chng vi khun khng li nhm penicillin tr t cu, vancomycin l
la chn thay th cho nafcillin hay oxacillin. Nafcillin, oxacillin hoc vancomycin c duy tr
trong vng 6 tun hoc lu hn nu cn. Rifampicin c duy tr trong vng 6 tun v gentamycin
ch c s dng trong 2 tun u tin.
Vim ni tm mc nhim khun do nhm HACEK trn van t nhin hay van nhn to c iu
tr bng ceftriaxone hoc ampicillin-sulbactam hoc ciprofloxacin trong vng 4 n 6 tun
(Bng 22-6 v Hnh 22-1)
Bng 22-6 S dng khng sinh c hiu trong vim ni tm mc nhim khun do
nhm HACEK
Khng sinh Thi gian
Van t nhin
Ceftriaxone 4 tun
Ampicillin-sulbactam 4 tun
Ciprofloxacin 4 tun
Van nhn to
Ceftriaxone 6 tun
Ampicillin-sulbactam 6 tun
Ciprofloxacin 6 tun
LCH S
D iu tr khng sinh ph hp, t l t vong lin quan n vin ni tm mc nhim khun vn
mc cao (20 n 25%). Tuy vy, y l mt bc tin ng k so vi thi k tin khng sinh,
khi m chn on vim ni tm mc nhim khun ng ngha vi t vong. Chuyn bun di y
c ghi nhn vo nm 1931 bi Alfred S. Reinhart, mt sinh vin y khoa Harvard b h van ng
mch ch sau thp tim thu nh. Mt m n, Reinhart pht hin nhng m xut huyt trn tay
tri v ngay lp tc t chn on mnh b vim ni tm mc nhim khun.
Ngay khi va ci b tay o tri ca chic o khoc, ti thy mt trong c tay mnh du hiu m
n tn khi la i ti cng khng th no qun. Trong tm mt ti l mi lm, hai chc m xut
huyt ti, ng knh 1mm, n knh khng mt, chng c tr l nh th dm thch thc
c nhng v thn trn nh Olympus Ti lic nhn m y mt ln na ri quay sang ch du
ng ng bn cnh, bnh tnh m rng: Em s cht trong vng su thng na.
CU HI:
1. Ba loi vi khun thng gp nht gy vim ni tm mc nhim khun l ,
, v khc.
2. Hai vi khun thng gp nht gy vim ni tm mc nhim khun trn bnh nhn thay
van nhn to l v .
179
3. Khng sinh c s dng trong iu tr vim ni tm mch nhim khun do lin cu
viridans gy ra vi dng khng trung bnh vi penicillin bao gm
hoc v phi hp vi .
4. Khng sinh c s dng trong iu tr vim ni tm mc do enterococci khng penicillin
l v .
5. Khng sinh c s dng trong iu tr vim ni tm mc nhim khun do Staphylococcus
epidermidis khng methicillin trn bnh nhn thay van nhn to l
thm , thm .
6. Khng sinh c s dng trong iu tr vim ni tm mc nhim khun do Staphylococcus
aureus nhy cm methicillin trn bnh nhn van tim t nhin l hoc
s dng hoc khng liu ngn ngy. .
7. Khng sinh c s dng trong iu tr vim ni tm mc nhim khun do Eikenella
corrodens l hoc hoc .
THAM KHO
Baddour LM, Wilson WR, Bayer AS, et al. Infective endocarditis: diagnosis, antimicrobial
therapy, and management of complications: a statement for healthcare professionals from the
Committee on Rheumatic Fever, Endocarditis, and Kawasaki Disease, Council on Cardiovascular
Disease in the Young, and the Councils on Clinical Cardiology, Stroke, and Cardiovascular
Surgery and Anesthesia, American Heart Association: endorsed by the Infectious Diseases Society
of America. Circulation. 2005;111:e394e434.
Chopra T, Kaatz GW. Treatment strategies for infective endocarditis. Expert Opin Pharmacother.
2010;11:345360.
Horstkotte D, Follath F, Gutschik E, et al. Guidelines on prevention, diagnosis and treatment of
infective endocarditis executive summary; the Task Force on Infective Endocarditis of the
European Society of Cardiology. Eur Heart J. 2004;25:267276.
Mylonakis E, Calderwood SB. Infective endocarditis in adults. N Engl J Med. 2001;345:1318
1330.
Chng 23. Nhim khun lin quan n catheter trong lng mch
Th.S.DS. Lng Th Hi Vn-Khoa Dc - BV Nhn Dn Gia nh Tp H Ch Minh
Vic chn on cc nhim trng lin quan n catheter trong lng mch cn nhiu kh khn do
vic xc nhn thng i hi vic rt hoc cy catheter. Tuy nhin, nhng nhim khun ny nn
c nghi ng bt k ai c catheter trong lng mch v st khng r nguyn nhn. S vim
nhim hoc tnh trng c m ch li ra ca catherter l c trng nhng khng chnh xc vi cc
nhim trng catheter. S tng trng ca vi khun t nui cy mu lm gia tng s nghi ng vi
cc nhim trng ny,
Hu ht cc nhim trng lin quan n catheter trong lng mch c gy ra bi h vi khun trn
da nhim vo catheter trong qu trnh t hoc di chuyn sau khi t. V th, khng c g l khi
coagulase-negative staphylococci (nht l Staphylococcus epidermidis) v Staphylococcus aureus
l cc tc nhn gy bnh thng lin quan n cc nhim trng catheter (Bng 23-1). nhng
bnh nhn suy gim min dch hoc bnh nng, trc khun gram m hiu kh cng gy ra nhng
nhim trng ny mt t l ng k.
181
Bng 23-2: Tr liu khng sinh theo kinh nghim trong nhim trng lin quan n
catheter trong lng mch
Nhm khng sinh Khng sinh
Glycopeptide Vancomycin
iu tr theo kinh nghim cc nhim trng lin quan n catheter trong lng mch tp trung vo t
cu. Vancomycin tr thnh tc nhn c la chn trong rt nhiu v tr (Bng 23-2 v Hnh
23-1). nhiu vng v bnh vin ni chng t cu khng methicillin him gp, oxacillin hoc
nafcillin c th c s dng. bnh nhn bnh nng hoc suy gim min dch, nhm
cephalosporin th h 3 hoc 4 (ceftazidime, cefepime) nn c thm vo bao ph trc khun
gram m ng rut v Pseudomonas aeruginosa. Mt khi vi khun gy bnh c nh danh t
cy mu hoc t chnh catheter, ch tr liu bng khng sinh nn tp trung vo vi khun c
nh danh. Tuy nhin, trong hu ht trng hp tr liu khng sinh n c l cha ; thng cn
phi loi b catheter.
CU HI
1. ____________________________ Cc tc nhn vi khun in hnh gy ra cc nhim
trng lin quan n catheter trong lng mch l _____ , ___________________ v .
2. _____________ Trong trng hp ni m chng t cu khng methicillin khng ph bin,
______________v ____________l la chn khng sinh theo kinh nghim i vi
nhng nhim trng ny.
3. ______________________________________________________________ Tron
g trng hp ni m chng t cu khng methicillin ph bin, __________________ l
la chn khng sinh theo kinh nghim i vi nhng nhim trng ny.
4. ____________________ bnh nhn suy gim min dch hoc bnh nng, ___ hoc
______________________ nn c thm vo ch iu tr theo khng sinh i vi cc
nhim trng lin quan n catheter trong lng mch bao ph trc khun gram m ng
rut v Pseudomonas aeruginosa.
C THM
Ftkenheuer G, Cornely O, Seifert H. Clinical management of catheter-related infections. Clin
Microbiol Infect. 2002;8:545550.
Mermel LA, Farr BM, Sherertz RJ, et al. Guidelines for the management of intravascular
catheterrelated infections. Clin Infect Dis. 2001;32:12491272.
183
Chng 24: Nhim trng bng
Dch: DS. Dng Th Thanh, BV HNK Ngh An
Hiu nh: DS. V Th H
Nhim trng bng bao gm vim phc mc, nhim trng ng mt, p xe lch, vim rut tha,
vim ti tha v nhim trng sau khi mt tnh ton vn rut do chn thng hoc phu thut. Hu
ht cc hi chng thng thng l nhim trng ti v tr v trng ca bng do h vi khun ti
ng rut. V vy, chng thng l vi khun hn hp trong t nhin gy ra bi vi khun hiu kh,
trc khun ty kh gram m, trc khun k kh, cu khun hiu kh gram dng (Bng 24.1).
Nhng nhim khun ny c th kh nghim trng, thng xuyn gy nhim khun huyt v t
vong bnh nhn.
Bng 24.1 Cc vi khun gy nhim trng bng phc tp
Vi khun % bnh nhn
Escherichia coli 71
Klebsiella spp. 14
Pseudomonas aeruginosa 14
Proteus mirabilis 5
Enterobacter spp. 5
Vi khun k kh
Bacteroides fragilis 35
Bacteroides spp khc 71
Clostridium spp. 29
Peptostreptococcus spp. 17
Eubacterium spp. 17
Prevotella spp. 12
Fusobacterium spp. 9
Cu khun hiu kh gram dng
Streptococcus spp. 38
Enterococcus faecalis 12
Enterococcus faecium 3
Enterococcus spp. khc 8
Staphylococcus aureus 4
Triu chng ca nhim trng bng rt a dng ty thuc vo v tr v loi nhim trng bng.
Thng thng cc triu chng bao gm au bng, st, n lnh, bun nn v nn. Xt ngim cn
lm sng cho thy bch cu ngoi vi tng. Siu m bng cho thy bng chng ca tc rut, tc
nghn, p xe bng hoc c dch trong bng.
Hoc
185
Cephalosporin th h 3 hoc 4 + Metronidazol Ceftazidime, cefepime
Cu hi:
1. Nhim trng bng do vi khun hn hp v ch yu gy ra bi 3 nhm vi khun c tm thy
ng rut bao gm: , . v..
2. Trc khun ty kh gram m thng gp trong nhim trng bng bao gm:..
3. Nhm khng sinh c s dng n c iu tr nhim trng bng nghim trng bi v
chng c ph tc dng trn 3 nhm vi khun khc nhau gy ra nhim trng bng l: . v
4. Nhim trng bng do mc phi ti bnh vin c th iu tr bng ceftazidim hoc cefepim,
nhng do cc khng sinh ny khng tc ng ln vi khun k kh, v vy khuyn co nn phi hp
cc khng sinh ny vi .
TI LIU C THM
Blot S, De Waele JJ. Critical issues in the clinical management of complicated intra-abdominal
infections. Drugs. 2005;65:16111620.
Montravers P, Gauzit R, Muller C, et al. Emergence of antibiotic-resistant bacteria in cases of
peritonitis after intraabdominal surgery affects the effi cacy of empirical antimicrobial therapy.
Clin Infect Dis. 1996;23:486494.
Solomkin JS, Mazuski JE, Bradley JS, et al. Diagnosis and management of complicated
intraabdominal infection in adults and children: guidelines by the Surgical Infection Society and
the Infectious Diseases Society of America. Clin Infect Dis. 2010;50:133164.
PHN V. CA LM SNG
Dch: BS. L Th Lin
DS. Nguyn Quang Vit, Cu sinh vin dc H Dc HN
Hiu nh: DS. V Th H
Ca lm sng 1
Mt ngi n ng 62 tui b st, n lnh, mt mi v ho ra m c m. ng y cng ni rng ng
y au ngc phi khi ho hoc ht th su. Mc d b bnh, kh nng hp thu thuc theo ng
ung ca ng y gn nh bnh thng. im ng ch trong bnh s v phu thut ca ng y l
cao huyt p v phu thut ni soi khp u gi tri 10 nm trc. ng y khng nhp vin ln
no khc k t khi phu thut u gi tri. Thuc duy nht ng y s dng l lisinopril. ng y
khng s dng bt k loi khng sinh no trong vng 3 thng qua. ng y l mt k ton, c s
dng bia/ru v khng ht thuc. ng y cng khng i du lch hoc tip xc vi cc loi chim
hoc ng vt khc ngoi ch ch cnh ca mnh.
Ca lm sng 1
a. Bnh nhn ny b vim phi, bng chng l mi khi pht st, n lnh, ho c m, s
lng bch cu mu ngoi vi tng cao v thm nhim trn X-quang lng ngc. Vim phi
187
c phn loi l vim phi mc phi ti cng ng do bnh nhn gn y khng nhp
vin hoc tip xc vi mi trng chm sc sc khe hay khng s dng khng sinh.
b. Vi khun ph bin nht gy nn vim phi mc phi ti cng ng ngi ln l
Streptococcus pneumoniae, Haemophilus in uenzae, Legionella spp., Mycoplasma
pneumoniae, vi khun Gram m hiu kh khc, Chlamydophila pneumoniae, v
Staphylococcus aureus. Tui ca bnh nhn, ho c m v vim phi thy l mt trng
hp in hnh, tri ngc vi trng hp khng in hnh. Tuy nhin, nhng khc bit
lm sng c chng minh l khng ng tin cy v s la chn iu tr khng nn da
vo chng.
c. Vim phi bnh nhn ny nh v c th c iu tr ngoi tr. ng y khng c nguy
c nhim S. pneumoniae khng penicillin. La chn khng sinh thch hp l mt macrolid
ng ung (azithromycin, clarithromycin, erythromycin) hoc doxycycline.
d. Nu vim phi bnh nhn ny l nghim trng phi nhp vin iu tr, bnh nhn
nn c tim truyn tnh mch bao gm c mt khng sinh nhm macrolide
(azithromycin, clarithromycin, erythromycin) v mt khng sinh nhm -lactam
(cefotaxime, ceftriaxone, ampicillin liu cao). Mt quinolone tim truyn tnh mch vi
hot tnh khng lin cu (moxifloxacin, levofloxacin) cng s l mt la chn thch hp.
e. Nu bnh ca bnh nhn l nghim trng v yu cu iu tr mt n v chm sc tch
cc, bnh nhn s c tim truyn tnh mch -lactam (cefotaxime, ceftriaxone, liu cao
ampicillin/sulbactam) kt hp vi mt nhm macrolide (azithromycin) hoc quinolone vi
hot tnh khng lin cu (moxifloxacin, levofloxacin). Lu rng bnh nhn ny khng c
yu t nguy c b Pseudomonas aeruginosa hoc nhim trng MRSA, do khng sinh
khng MRSA v khng trc khun m xanh khng c ch nh.
f. S xut hin ca S.pneumoniae trong mu ca bnh nhn cho thy vim phi ca bnh
nhn ny l do vi khun ny. Trong trng hp ny, phc iu tr c th c thu hp
v tp trung vo tc nhn gy bnh ny. iu tr khng sinh thch hp s l liu cao
penicilin G. Cephalosporin th h 2 hoc th h 3 cng s thch hp. Lu rng mt vi
bo co cho thy rng nhng bnh nhn b vim phi do ph cu trong mu c kt qu tt
hn vi phc phi hp mt -lactam vi mt khng sinh nhm macrolide
(azithromycin) so vi ch s dng -lactam, v vy iu tr kt hp c th c xem xt.
g. Nu xt nghim chn on cho thy vim phi ca bnh nhn ny l do Legionella spp.,
iu tr s nhm mc tiu chng li vi khun ny. Khng sinh thch hp s l azithromycin
hoc quinolone (levofloxacin hoc moxifloxacin).
Ca lm sng 2
Mt ph n 68 tui c nhp vin lm phu thut ct b rut kt sau khi c chn on ung
th i trng khng di cn. Cuc phu thut c thc hin vo ngy hm sau. Sau phu thut tnh
trng sc khe ca c y tr nn phc tp v chc nng h hp km do bnh phi tc nghn mn
tnh. Kt qu l c y vn phi th my. Vo ngy hu phu th 6, c y st, m v dch tit ng
h hp tng ng k. Kim tra ng h hp ng ch l c ran ngy 2 bn. S lng bch cu
ngoi vi tng ln n 18.200 t bo/mm3 vi 81% bch cu trung tnh. X quang lng ngc cho thy
s pht trin ca cc vt thm nhim loang l 2 bn. Kim tra s b mu dch kh qun cho thy
nhiu bch cu trung tnh v trc khun Gram m.
Cu hi:
a. Chn on ca bn l g?
b. Nhng loi vi khun no thng gy nn triu chng ny?
c. Loi khng sinh no nn c s dng iu tr cho bnh nhn ny?
d. Loi khng sinh no nn c s dng iu tr cho bnh nhn ny nu dch kh qun c
c trc khun Gram m v cu khun Gram dng?
e. Loi khng sinh no nn c s dng iu tr cho bnh nhn ny nu sau khi nui cy
thy s xut hin ca Pseudomonas aeruginosa?
f. Loi khng sinh no nn c s dng iu tr cho bnh nhn ny nu sau khi nui cy
thy s xut hin ca Staphylococcus aureus?
Tr li
a. Bnh nhn ny mc vim phi, bng chng l s khi u st, tng sn xut dch tit m
ng h hp, s lng bch cu mu ngoi vi cao v vt thm nhim trn X quang lng
ngc. Bnh vim phi phn loi l vim phi mc phi ti bnh vin v triu chng xut
hin sau khi bnh nhn bnh vin.
b. Vim phi ca bnh nhn ny xut hin sau khi c iu tr ti bnh vin trong 8 ngy.
Do y l bnh vim phi mc phi ti bnh vin khi pht mun. Vi mt bnh nhn
nh vy, ngi ta phi c bit quan tm n Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter
spp., trc khun gram m ng rut khng khng sinh v MRSA. S xut hin ca nhiu
trc khun gram m trong dch kh qun cho thy c P. aeruginosa hoc trc khun gram
m ng rut khng khng sinh.
c. Phc iu tr thch hp s bao gm mt i din t mt trong hai nhm thuc khng
sinh. Nhm 1 gm cc cephalosporin khng trc khun m xanh (ceftazidime, cefepime),
cc carbapenem (imipenem, meropenem) v penicillin ph rng/kt hp thuc c ch -
lactamase (piperacillin/tazobactam). Nhm 2 gm cc quinolone (ciprofloxacin,
levofloxacin) v cc aminoglycoside (gentamycin, tobramycin, amikacin).
d. S xut hin ca cu khun gram dng trong dch kh qun cho thy c Staphylococcus
aureus. Bi v t l MRSA cao mt n v chm sc tch cc, thuc khng sinh c hiu
qu chng li cc sinh vt ny nn c la chn. V vy, mt phc thch hp s l s
kt hp ca cc loi thuc khng sinh c m t trong cu "c" vi s b sung ca
linezolid hoc vancomycin.
e. S pht trin ca P.aeruginosa t dch kh qun cho thy vi khun ny l nguyn nhn ca
bnh vim phi. Phc iu tr thch hp s bao gm hai i din vi hot tnh khng trc
189
khun m xanh, chng hn nh mt cephalosporin khng TKMX (ceftazidime, cefepime)
hoc piperacillin phi hp vi ciprofloxacin hoc aminoglycoside (gentamycin,
tobramycin, amikacin). La chn thc t nn da vo thng tin khng thuc ti a phng
v s phi nhim vi khng sinh trc ca bnh nhn ny. Lu piperacillin s c s
dng thay cho phi hp piperacillin/tazobactam v tazobactam khng c hot tnh chng li
cc -lactamase ca P. aeruginosa. Ngoi ra, cn nh l ciprofloxacin c hot tnh khng
TKMX tt nht ca cc quinolone.
f. S pht trin ca S. aureus t dch kh qun cho thy rng vi khun ny l nguyn nhn ca
bnh vim phi. Phc iu tr thch hp s l linezolid hoc vancomycin.
Ca lm sng 3
Mt ngi ph n 23 tui c i sng quan h tnh dc tch cc ni rng hin c y b kh tiu,
thng xuyn v tiu mu c 3 ngy. Khng c du hiu ca st, n lnh, bun nn, nn
ma hoc au mn sn v c y chc chn rng c y khng mang thai. im ng ch trong
bnh s ca c y l vim bng quang 1 nm trc. Thm khm cho thy khng st hoc au
nhc ni gc sn v ct sng. Que th nc tiu dng tnh vi leukocyte esterase.
Cu hi:
a. Chn on ca bn l g?
b. y l nhim trng phc tp hay khng c bin chng?
c. Bn s s dng khng sinh no iu tr cho bnh nhn ny?
d. Loi khng sinh no nn c s dng iu tr cho bnh nhn ny nu c y sng ti 1
khu vc m 40% cng ng mc Escherichia coli khng vi trimethoprim-
sulfamethoxazole?
e. Loi khng sinh no nn c s dng iu tr cho bnh nhn ny nu c y b tiu
ng v nhum Gram nc tiu cho thy nhiu trc khun Gram m?
Ca lm sng 3
a. Bnh nhn ny b vim bng quang cp tnh, bng chng l cc triu chng ca tiu kh,
thng xuyn v que th nc tiu dng tnh. S vng mt ca st, n lnh, bun nn,
nn, au mn sn cho thy c y khng c du hiu ca vim b thn.
b. Nhim trng ng tit niu ny s c phn loi l vim bng quang cp tnh "khng c
bin chng" v bnh nhn tr, khe mnh, khng mang thai, khng phi nhp vin v
khng c bng chng v cu trc bt thng ca ng tit niu.
c. Phc iu tr thch hp cho bnh nhn ny l mt liu trnh 5 ngy ca nitrofurantoin
hoc c th l mt t 3 ngy ca trimethoprim-sulfamethoxazole ng ung nu c sng
trong mt khu vc, trong t l khng ca cc tc nhn trong nc tiu vi thuc ny
thp hn 20%.
d. Nu bnh nhn ny sng ti mt khu vc m t l khng trimethoprim- sulfamethoxazole
l ph bin, nitrofurantoin s l la chn iu tr thch hp.
e. Nu bnh nhn c chn on trc mc bnh tiu ng, bnh nhn c xu hng b
nhim trng bi nhiu loi vi khun v c th gy ra nhim trng ng tit niu, do
bnh nhn s b phn loi l mt vim bng quang cp tnh "phc tp". Bi v nhim trng
nh, c c th c iu tr bng khng sinh ung. Ciprofloxacin s l mt la chn tt v
n c hiu qu chng li nhiu loi trc khun gram m c th gy nhim trng ny, k c
Pseudomonas aeruginosa v nhiu loi Enterobacteriaceae.
191
Ca lm sng 4
Mt ngi ph n 26 tui c i sng quan h tnh dc tch cc ni rng hin c y b st, n lnh,
kh tiu, thng xuyn v au mn sn t 6 ngy nay. C y cng bo rng bun nn v nn
nhiu ln v khng th duy tr ung thuc c. im ng ch trong bnh s ca c y l c y
thng (khng m) con gi hin 3 tui. C y ni rng hin c y hin khng mang thai.
Cc ch s cn quan tm nh sau: thn nhit 38,7C, huyt p t th nm 98/66 v mch 88, huyt
p t th ng 88/55 v mch 101, nhp th 13. im ng ch ca khm lm sng l au nhc
ni gc sn v ct sng khi thm khm pha bn tri. Phn tch phng th nghim cho thy s
lng bch cu trong mu ngoi vi 26.200 t bo/mm3 vi 82% bch cu trung tnh v 15% dng
khc. Cht in gii trong gii hn bnh thng v Glucose 93 mg/dL. Mu nc tiu ch ra rng
i m v >100.000 vi khun.
Cu hi:
a. Chn on ca bn l g?
b. y l nhim trng phc tp hay khng c bin chng?
c. Loi khng sinh m bn la chn iu tr cho bnh nhn ny?
Ca lm sng 4
a. Bnh nhn ny b vim b thn cp tnh, bng chng l cc triu chng st, n lnh,
kh tiu, thng xuyn v au mn sn.
b. Trng hp ny, vim b thn cp tnh s c phn loi l khng c bin chng v
bnh nhn l tr, khe mnh, khng mang thai, khng phi nhp vin v khng c bng
chng v cu trc bt thng ca ng tit niu.
c. Bi v bnh nhn ny mt nc v khng th s dng thuc ng ung, c y cn
c nhp vin v tim truyn tnh mch khng sinh cng nh b nc. Da trn kinh
nghim, phc iu tr khng sinh thch hp l mt quinolone (ciprofloxacin,
levofloxacin); aminoglycoside (gentamycin, tobramycin, amikacin) c hoc khng c
ampicillin; mt penicilin ph rng (piperacillin) c hoc khng c mt aminoglycoside;
cephalosporin th h 3 (ceftriaxone, cefotaxime) c hoc khng c mt
aminoglycoside; hoc mt carbapenem (imipenem, meropenem, doripenem, ertapenem
Ca lm sng 5
Mt ph n 17 tui c i sng quan h tnh dc tch cc ni rng hin c y b st, n lnh, au
bng di v c dch tit m o sut 1 tun nay. Khng c du hiu bun nn, nn ma v tiu
chy. iu ng ch trong bnh s ca c y l 2 ln nhim Chlamydia trong vng 2 nm qua.
Cc ch s cn quan tm nh sau: thn nhit 37,4C, huyt p 126/78, mch 72 v nhp th l 11.
im ng ch ca khm lm sng l au bng di 2 bn m khng au ton b. Thm khm
ph khoa, au lc lay ng c t cung, au phn ph 2 bn, tit dch do vim c t cung nhy m
c ghi nhn. Xt nghim cho thy mt lng ln bch cu mu ngoi vi 8.300 t bo/mm 3 vi
60% bch cu trung tnh v khng xut hin dng khc. Glucose v cc cht in gii nm trong
gii hn bnh thng.
Cu hi:
a. Chn on ca bn l g?
b. Nhng nguyn nhn c th gy nn nhim trng bnh nhn ny?
c. Bn s s dng khng sinh no iu tr cho bnh nhn ny?
d. Nu bn tnh ca c y sau c pht hin nhim Chlamydia trachomatis, loi khng
sinh no nn c s dng iu tr cho anh ta?
e. Nu bn tnh ca c y sau c pht hin nhim Neisseria gonorrhoeae, loi khng
sinh no nn c s dng iu tr cho anh ta?
193
Tr li Ca lm sng 5
a. Bnh nhn ny b vim vng chu (VVC), bng chng l cc triu chng st, n lnh, au
bng di v au lc lay ng c t cung, au phn ph 2 bn, tit dch do vim c t cung
nhy m.
b. Cc vi khun thng ly truyn qua ng tnh dc nht l Neisseria gonorrhoeae v
Chlamydia trachomatis. Nhiu vi khun khc thng xuyn c phn lp t cc tn
thng VVC, k c Bacteroides v Peptostreptococcus spp. nh Escherichia coli,
Gardnerella vaginalis, Haemophilus influenzae v nhm lin cu nhm B. Trong s ny, vi
khun k kh c nhiu kh nng ng mt vai tr trng yu trong sinh bnh hc ca VVC,
v nhiu chuyn gia ngh rng khng sinh c hiu qu chng li cc vi khun k kh nn
c dng trong cc phc iu tr VVC.
c. Bi v bnh ca bnh nhn ny tng i nh, c c th iu tr ngoi tr. Mt phc
khng sinh thch hp s l mt liu tim bp duy nht ca mt cephalosporin (ceftriaxone,
cefotaxime, cefoxitin + probenecid) cng vi doxycycline ng ung. Vic b sung
metronidazole ng ung cng l la chn hp l.
d. Vim niu o do C. trachomatis khng bin chng c iu tr bng doxycyclin,
azithromycin, ofloxacin hoc levofloxacin.
e. Bnh lu c iu tr bng ceftriaxone hoc cefixime. Tt c cc bnh nhn b bnh lu
cng nn c iu tr Chlamydia.
Ca lm sng 6
Mt ngi n ng than phin v cc triu chng st, n lnh, bun nn, nn ma, bn chn v
cng c trong 24 gi qua. ng y ni rng ng y b nght mi v ho trong 1 tun trc v
khi. iu ng ch trong bnh s ca ng y l cao huyt p v nghin ru. Qua thm
khm thy thn nhit 38,7C, au np gp ca c, nghi vn ph gai th, v c th nh hng bn
thn v v tr nhng khng nhn bit thi gian trong nm. Do lo ngi v cc vn h thn kinh
trung ng, quyt nh chp ct lp u (chp CT) s c thc hin trc khi chc d ty sng.
Cu hi:
a. Bn nn quan tm n loi nhim trng no?
b. Loi vi khun no thng gy nn nhim trng ny?
c. C nn cho bnh nhn ung khng sinh trc khi thc hin chp CT u?
d. Nu quyt nh dng khng sinh l ph hp, loi khng sinh no nn c s dng?
Chp CT u c thc hin v cho thy khng c bng chng ca tn thng h thn kinh trung
ng. Chc d ty sng cng c thc hin, trong dch no ty vi cc thng s sau: bch
cu 412 t bo/mm3 (96% bch cu trung tnh); protein 110 mg/dL; glucose 23 mg/dL (ng thi
glucose huyt thanh l 98 mg/dL). Nhum Gram kim tra thy xut hin cu khun Gram dng.
e. Nhng vi khun no c th gy nn triu chng ca bnh nhn ny?
f. Nhng thay i no bn s thc hin trong phc iu tr ca bnh nhn ny?
Vi ngy sau , phng kim nghim vi sinh bo co rng S. pneumoniae nhy cm vi penicillin
c pht trin t dch no ty.
g. Nhng thay i no bn s thc hin trong phc iu tr ca bnh nhn ny?
h. Nhng loi khng sinh no bn s chn cho bnh nhn ny nu kt qu nhum Gram xut
hin nhng cp cu khun Gram m.
i. Nhng loi khng sinh no bn s chn cho bnh nhn ny nu kt qu nhum Gram xut
hin trc khun Gram dng.
Tr li Ca lm sng 6
a. Bnh nhn ny c th c vim mng no cp do vi khun, bng chng l s khi pht cp
tnh ca st, n lnh, bun nn, nn ma, nhc u, bn chn, cng c. Kim tra dch no
ty l cn thit chc chn vic chn on.
b. i vi bnh nhn trng thnh, bnh vim mng no cp tnh thng c gy ra bi
Streptococcus pneumoniae hoc Neisseria meningitidis. i vi bnh nhn cao tui nh
bnh nhn ny, Listeria monocytogenes v trc khun gram m hiu kh cng l mt mi
quan tm.
c. Ngay c s chm tr vi gi iu tr c th c mt tc ng bt li n kt qu iu tr ca
cc bnh nhn b vim mng no cp do vi khun. V l do ny, iu tr khng sinh khng
nn ch i cc kt qu ca hnh nh thn kinh m nn bt u sm. Lu rng hu ht
cc chuyn gia cng s bt u iu tr steroid trc hoc cng lc bt u dng khng
sinh.
d. Da trn kinh nghim, iu tr bnh nhn ny s bao gm mt cephalosporin th h ba
(ceftriaxone hoc cefotaxime) iu tr N. meningitidis v hu ht cc chng S.
pneumoniae, cng nh trc khun gram m hiu kh. Vancomycin nn c thm vo
iu tr cc chng S. Pneumoniae khng penicillin mnh. Bi v bnh nhn ny trn 50
tui, ampicillin cng nn c ch nh iu tr L. monocytogenes.
e. Kt qu chc d ty sng chn on vim mng no cp do vi khun. Cc cp cu khun
Gram dng xut hin khi nhum dch no ty cho thy nguyn nhn c kh nng l S.
pneumoniae. Nu bnh nhn l tr s sinh, phi cn quan tm n Streptococcus
agalactiae, nhng vim mng no m gy nn bi vi khun ny him gp ngi ln.
f. Vim mng no do S. pneumoniae c iu tr bng cephalosporin th h ba v
vancomycin, do ampicillin nn ngng s dng.
g. Vim mng no gy ra bi S.pneumoniae nhy cm penicillin c th c iu tr bng
penicillin hoc cephalosporin th h ba.
h. Dch no ty cha cp cu khun Gram m ch ra rng N. meningitidis l nguyn nhn gy
bnh vim mng no. Bnh nhn nn c iu tr bng penicillin G hoc cephalosporin
th h ba (ceftriaxone, cefotaxime).
i. Dch no ty c trc khun Gram dng cho thy L. monocytogenes l nguyn nhn gy
nn bnh vim mng no. Bnh nhn nn c iu tr bng ampicillin kt hp vi
gentamicin.
Ca lm sng 7
Ngi bnh n 56 tui than phin nhng m mn nh gy au trn chn phi. Nm ngy trc,
mt vt gip da xut hin trn bn chn ngi bnh sau khi i i giy mi. Ba hm trc, vng
da quanh ch gip b nh. Nhng ngy sau, vng mn lan rng, lan n hu ht bn chn v
mt c chn ngi bnh, n bnh nhn kh khn ng trn i chn v au. Ngi bnh cng
ghi nhn b st, n lnh v rt run trong 24 gi qua. Ngi bnh c tin s bnh tng huyt p
195
ng k, lipid mu cao v suy tuyn gip. Ngi bnh c k cc thuc hydrochloro-thiazide,
lovastatin v levothyroxine. Thnh ph ngi bnh sng c mt t l cao nhim khun mc phi
trong cng ng i vi Staphylococcus aureus (MRSA) khng methicillin. Du hiu sinh tn (cc
ch s sinh l chnh ca ngi bnh): nhit , 39,1 C; mch 96 nhp mi pht; nhp th 16
nhp mi pht; huyt p, 123/74 mm Hg. Khm thc th thy ban , nng, hi mm, chn phi
ngi bnh b sng v lan rng ln lng chng bp chn. Khng c bng nc. ng mach mu
bn chn nguyn vn, dng nh c cm gic trn vng pht ban. Ngi bnh th i li khng kh
khn.
CU HI
a. Chn on ca bn l g?
b. Nhng vi khun no thng gy nhim khun ny?
c. Nhng khng sinh no, theo kinh nghim bn s s dng iu tr bnh ny?
d. Nu nui cy mu sau mc vi khun Streptococcus pyogenes, bn s s dng khng sinh no
iu tr cho ngi bnh ny?
e. Nu nui cy mu sau mc vi khun S. aureus nhy cm vi methicillin, bn s s dng
khng sinh no iu tr cho ngi bnh ny?
Ca lm sng 8
Mt ngi m a con gi 5 tui i khm tai phi b au qua 72 gi. Mt ng nghip ca bn
khm cho bnh nhi 2 ngy trc v chn on chu b b vim tai gia cp tnh ti thi im
. ng ni vi m c b cn thn theo di v khm li nu triu chng khng sau 2 ngy
ti. T , bnh nhi au tai ko di hin ti b st. Bnh s 24 thng trc bnh nhi b nhim
khun tai trc r rt. Khm bnh thy nhit chu b 38,8 C; Du hiu sinh tn (cc ch s
sinh l chnh ca ngi bnh) trong gii hn bnh thng. Mng nh phi xng v vim. Khng c
bng chng vim kt mc.
CU HI
a. Chn on ca bn l g?
b. Nhng vi khun no thng gy nhim khun ny?
c. Nhng khng sinh no, theo kinh nghim bn s s dng iu tr bnh ny?
Khi hi thm, ngi m cho bit ngi bnh gy y c dng amoxicillin iu tr nhim
khun tai, nhng b ni pht ban ngay sau dng thuc. Ngi m ni vi bc s pht ban khng
nga, bc s khm v kt lun khng phi l pht ban.
CU HI
d. Khng sinh no bn s s dng iu tr cho bnh nhi ny?
e. Khng sinh no bn s s dng nu bnh nhi c tin s pht ban (m ay) lin qua ti vi
amoxicillin?
Ca lm sng 9
Ngi bnh n 38 tui biu hin bnh s st 2 tun, n lnh v mt mi. Tin s bnh qu kh
rng mc khng u, nn phi nh mt s rng 6 tun trc khi nhp vin v st do vim khp tr
em, mc d ngi bnh khng tun th iu tr khng sinh d phng trc khi lm cc th tc.
Ngi bnh lm k ton v i khi ung ru ngoi qun, khng ht thuc hoc dng cc thuc
gy nghin hoc ph thuc.
Ngi bnh gy, thn nhit 38,2 C, huyt p 122/54, mch 83 v mnh v nhp th 12
ln/pht. Khm thy khng r ting thi tm trng rt sm pha trn ra xng c III/VI khng
xut hin trong ln khm trc. Ghi nhn xut huyt kt mc. nh gi xt nghim c bch cu
mu ngoi vi 10.600 t bo/mm t l 65% bch cu trung tnh v c hemoglobin 12 g/dL. Cht
in gii trong gii hn bnh thng v glucose 95 mg/dL. Phn tch nc c huyt niu. Siu m
tim thy tro ngc ng mch ch c si mt l van ng mch ch.
CU HI
a. Chn on ca bn l g?
b. Nhng vi khun no ph bin nht gy ra hi chng ny l g?
c. Nui cy mu v quyt nh iu tr theo kinh nghim cho ngi bnh trong khi ch i kt qu
nui cy. Nhng khng sinh no theo kinh nghim bn s s dng iu tr cho ngi bnh ny?
d. Nu cy mu sau pht hin nhm viridans streptococci nhy cm hon ton vi penicillin
(nng c ch ti thiu 0,12 g/mL), nhng khng sinh no bn s s dng iu tr cho ngi
bnh ny?
e. Nu cy mu sau pht hin S. aureus khng methicillin, nhng khng sinh no bn s s
dng iu tr cho ngi bnh ny?
f. Nu cy mu sau pht hin vi khun nhy cm vi penicillin v aminoglycosid, nhng khng
sinh no bn s s dng iu tr cho ngi bnh ny?
Ca lm sng 10
Ngi bnh nam 74 tui biu hin bnh s st 1 tun, n lnh v ang gia tng kh th. Tin s
bnh qu kh thy r thay van hai l nhn to 5 thng trc khi nhp vin. ng l nhn vin qun
l ngn hng v hu. ng tha nhn ung ru va phi v ht mt gi thuc l mi ngy. Du
hiu sinh tn (cc ch s sinh l chnh ca ngi bnh): thn nhit 38,4 C, huyt p 122/75,
mch 92 v nhp th 19 ln/pht. Khm thy phng tnh mch mch cnh khng r rng, ting ran
khng lin tc hai y phi v ting thi tm trng c mun.
nh gi xt nghim c bch cu mu ngoi vi 12.400 t bo/mm t l 70% bch cu trung tnh
v c hemoglobin 13,2 g/dL. Cht in gii trong gii hn bnh thng v glucose 89 mg/dL. Siu
m tim thy thiu nng ng mch ch c cc ch si.
CU HI
a. Chn on ca bn l g?
b. Nhng vi khun no ph bin nht gy ra hi chng ny l g?
c. Nui cy mu v quyt nh iu tr theo kinh nghim cho ngi bnh trong khi ch i kt qu
nui cy. Nhng khng sinh no theo kinh nghim bn s s dng iu tr cho ngi bnh ny?
d. Nu cy mu sau pht hin nhm Staphylococcus epidermidis khng vi methicillin, nhng
khng sinh no bn s s dng iu tr cho ngi bnh ny?
e. Nu cy mu sau pht hin S. aureus nhy cm vi methicillin, nhng khng sinh no bn s
s dng iu tr cho ngi bnh ny?
197
f. Nu cy mu sau pht hin Haemophilus aphrophilus, nhng khng sinh no bn s s dng
iu tr cho ngi bnh ny?
Ca lm sng 11
Ngi bnh n 85 tui trong phng hi sc cp cu sau phu thut ct i trng do ung th rut
kt. Sau phu thut 3 ngy bn c yu cu khm cho b v b st.
Ngi bnh c th my v dng thuc an thn. Thn nhit 38,6 C, huyt p 128/75 v mch
96. B ang nhn c h tr h hp ti thiu v iu dng bo co dch tit ng h hp phi
ht khng nhiu. Khm thy phi sch v bng ngi bnh mm. Cc vt thng phu thut ch
hng ti thiu m khng c m xng hoc chy dch v phn c trong ti hu mn nhn to.
ng thng Foley c t. Ngi bnh khng b sng, nhng c thot m t cc im xut pht
ng thng xng i triple-lumen. nh gi xt nghim c bch cu mu ngoi vi 12.400 t
bo/mm t l 70% bch cu trung tnh. Cht in gii, glucose, nc tiu trong gii hn bnh
thng. X quang ngc cho thy khng c bng chng v s thm nhim.
CU HI
a. Chn on ca bn l g?
b. Nhng vi khun no ph bin nht gy ra hi chng ny l g?
c. Bn yu cu cy mu thu c t cc ng thng c g b v cc u ng thng c gi nui
cy. Trong khi ch i kt qu nui cy. Nhng khng sinh no theo kinh nghim bn s s dng
iu tr cho ngi bnh ny?
d. Sau khi xem xt thm cc biu ca ngi bnh, bn thy ngi bnh c tin s h thng
bnh lupus ban v iu tr liu cao corticoid mt thi gian. Nhng khng sinh no bn s s
dng iu tr theo kinh nghim cho ngi bnh ny?
e. Nu cy mu sau pht hin S. aureus nhy cm vi methicillin, nhng khng sinh no bn s
s dng iu tr cho ngi bnh ny?
f. Nu cy mu sau pht hin S. aureus nhy cm vi methicillin, nhng ngi bnh c tin s
phn ng phn v amoxicilin, nhng khng sinh no bn s s dng iu tr cho ngi bnh ny?
Ca lm sng 12
Ngi bnh nam 21 tui biu hin bnh s 4 ngy au bng d di m ban u tp trung gc
phn t pha di bn phi, nhng hin ti au lan ta hn. Anh cng ghi nhn c st, n lnh,
bun nn v nn. Tin s bnh qu kh ca mnh l khng r rng v anh khng c dng bt c
loi thuc no.
Thn nhit 38,5 C, huyt p 90/53 v mch 121. Khm thy thc th thy ngi bnh au bng
lan ta r rng vi bng gng cng. Khng nghe c nhu ng rut. nh gi xt nghim thy
c bch cu mu ngoi vi 23.100 t bo/mm vi 95% bch cu trung tnh. Cht in gii, glucose,
nc tiu trong gii hn bnh thng. X quang bng cho thy tc rut mc kh trong cht
lng, bng kh t do. Siu m kim tra ph hp vi vim rut tha b v. Ngi bnh c chun
b ngay cho phu thut.
CU HI
a. Ngi bnh hin b vim phc mc th pht v v rut tha. Cc vi khun ph bin nht gy ra
hi chng ny l g?
b. Nhng khng sinh no theo kinh nghim bn s s dng iu tr cho ngi bnh ny?
c. Nu ngi bnh ny b bnh x nang v gn y c nhp vin v trong qu kh iu tr
khng sinh nhim khun ng h hp nhiu t, nhng khng sinh no bn s s dng iu tr
cho ng?
199
PHN VI. HI V TR LI
SVD. Nguyn L Khuynh Trng H Y Dc Hu
Hiu nh: DS. V Th H
1. Khng sinh no sau y khng thuc nhm -lactam
a. Ampicillin
b. Meropenem
c. Ceftriaxone
d. Vancomycin
e. Aztreonam
2. Khng sinh no di y t tc ng ln vi khun k kh
a. Imipenem
b. Metronidazole
c. Ceftriaxone
d. Clindamycin
e. Amoxicillin/clavulanate
3. Khng sinh no sau y c th s dng ngi c tin s d ng penicilline
a. Aztreonam
b. Ertapenem
c. Cefazolin
d. Piperacillin/tazobactam
e. Cefotetan
4. Khng sinh no sau y khng hu dng iu tr nhim khun ng rut
a. Penicillin
b. Cefazolin
c. Ampicillin
d. Gentamicin
e. Vancomycin
5. Khng sinh quinolone no sau y hu dng nht khi chng li Pseudomonas aeruginosa?
a. Levofloxacin
b. Moxifloxacin
c. Gatifloxacin
d. Gemifloxacin
e. Ciprofloxacin
6. Rifapin hu dng trong d phng v iu tr cc loi vi khun sau ngoi tr
a. Staphylococcus aureus
b. Staphylococcus epidermidis
c. Bacteroides fragilis
d. Neisseria meningitidis
e. Mycobacterium tuberculosis
201
7. Nhim khun nghim trng c gy bi loi vi khun no sau y thng c iu tr bi mt
khng sinh duy nht
a. Treponema pallidum
b. Brucella melitensis
c. Pseudomonas aeruginosa
d. Mycobacterium tuberculosis
e. Helicobacter pylori
8. Khng sinh no sau y khng hu dng trong iu tr nhim khun do
Mycobacterium avium
a. Clarithromycin
b. Isoniazid
c. Ethambutol
d. Rifabutin
e. Ciprofloxacin
9. Khng sinh no sau u hu dng khi iu tr nhim khun bi Clostridium difficile?
a. Clindamycin
b. Imipenem
c. Penicillin
d. Metronidazole
e. Piperacillin/tazobactam
10. Khng sinh no sau y hu dng khi iu tr nhim khun do Escherichia coli
loi tit ra -lactam ph rng?
a. Ceftriaxone
b. Ceftazidime
c. Meropenem
d. Aztreonam
e. Piperacillin
11. Khng sinh no sau y khng ngn chn s hnh thnh mng t bo vi khun?
a. Gentamicin
b. Aztreonam
c. Imipenem
d. Vancomycin
e. Ampicillin
12. Penicillin vn thng c dng chng li nhng vi khun sau y NGOI TR
a. Treponema pallidum
b. Streptococcus pyogenes
c. Clostridium perfringens
d. Neisseria meningitidis
e. Staphylococcus aureus
13. Vi khun no sau y nhy cm vi vancomycin?
a. Bordetella pertussis
b. Clostridium difficile
c. Pseudomonas aeruginosa
d. Haemophilus influenzae
e. Enterobacter aerogenes
205
31. Streptomycin c dng trong iu tr nhim khun c gy ra bi cc loi vi khun sau
NGOI TR
a. Enterococcus faecalis
b. Borrelia burgdorferi
c. Francisella tularensis
d. Mycobacterium tuberculosis
e. Brucella abortus
32. Vi khun no trong cc vi khun sau thng thay i kt cu chui peptide bn ca
peptidoglycan (the peptide side chain of peptidoglycan) khng li vancomycin ?
a. Staphylococcus aureus
b. Staphylococcus epidermidis
c. Enterococcus faecium
d. Streptococcus pneumoniae
e. Enterobacter aerogenes
33. Tt c cc tc nhn sau y c dng iu tr bnh nhn nhim lao NGOI TR:
a. pyrazinamide
b. isoniazid
c. rifampin
d. dapsone
e. ethambutol
34. Tc nhn no sau y c nh gi cao trong iu tr trong liu php iu tr nhim khun
ng tit niu khng bin chng cp tnh (an acute uncomplicated urinary tract
infection?)
a. Nitrofurantoin
b. Amoxicillin
c. Ampicillin
d. Ceftriaxone
e. Meropenem
35. Khng sinh no sau y hiu qu trong iu tr Helicobacter pylori,
Mycobacterium avium complex, Bordetella pertussis, mt s chng
Staphylococcus aureus v Streptococcus
pneumoniae?
a. Amoxicillin
b. Amoxicillin/clavulanate
c. Ceftriaxone
d. Doxycycline
e. Clarithromycin
36. Khng sinh no sau y khng thuc nhm aminoglycoside?
a. Streptomycin
b. Gentamicin
c. Tobramycin
d. Erythromycin
e. Amikacin
37. Tt c cc kt hp sau l ph hp vi vic iu tr vim phi bnh vin khi pht mun ngoi
tr
a. Cefepime + levofloxacin
b. Piperacillin/tazobactam + ceftazidime
c. Imipenem + ciprofl oxacin
d. Ceftazidime + tobramycin
e. Piperacillin/tazobactam + amikacin
38. Khng sinh no sau y c nh gi cao trong liu php iu tr nhim khun do Leptospira
interrogans?
a. Amoxicillin
b. Vancomycin
c. Linezolid
d. Streptomycin
e. Metronidazole
39. Cc phn ng bt li ph bin lin quan n penicilline bao gm nhng phn ng sau NGOI
TR:
a. Tiu chy
b. Pht ban
c. Sc phn v
d. Tn thng sn
e. Bnh huyt thanh
40. Clindamycin nhy cm tr cc nhim khun bi vi khun no sau y
?
a. Clostridium perfringens
b. Clostridium diffi cile
c. Clostridium tetani
d. Clostridium botulinum
e. Clostridium septicum
41. Cephalosporins th h 3
nn c s dng thn trong trong cc bnh nhim khun gy ra bi mt s vi khun nht nh loi
m cung cp cc nhim sc th AmpC -lactamase bi v s khng thuc c th pht trin trong sut
qu trnh iu tr. Chng no sau y khng phi l v d cho vi khun ni trn
a. Morganella spp.
b. Serratia spp.
c. Haemophilus spp.
d. Enterobacter spp.
e. Citrobacter spp.
42. Khng sinh no sau y hu dng trn lm sng chng li vi khun k kh?
207
a. Cefotetan
b. Cefotaxime
c. Cefuroxime
d. Cefazolin
e. Ceftazidime
43. Khng sinh no sau y km hiu qu nht i vi Pseudomonas
aeruginosa?
a. Imipenem
b. Meropenem
c. Ertapenem
d. Ceftazidime
e. Piperacillin
44. Khng sinh no sau y khng hiu qu khi chng li Legionella pneumophila?
a. Azithromycin
b. Levofloxacin
c. Moxifloxacin
d. Telithromycin
e. Piperacillin/tazobactam
45. Khng sinh no sau y dng cha bnh phong?
a. Isoniazid
b. Ethambutol
c. Clofazimine
d. Streptomycin
e. Amoxicillin/clavulanate
46. Iu no sau y c nh gi cao trong liu php iu tr cho bnh nhn vim ni tm mc
nhim khun trn van nguyn gc gy ra bi lin cu khun nhm viridans cc k khng penicilline
(Nng c ch ti thiu >0,5g /mL) bnh nhn nhim khun ni tm mc van bnh thng gy
bi
chng lin cu nhm viridans nhy cm cao vi penicillin
(minimum inhibitory
concentration _0.5 _g/mL)
?
a. Penicillin G
b. Ampicillin + streptomycin
c. Ceftriaxone
d. Ampicillin + gentamicin
e. Oxacillin + gentamicin
47. Tt c cc khng sinh sau y th hiu qu chng li Campylobacter jejuni
NGOI TR:
a. Erythromycin
b. Cefazolin
c. Azithromycin
d. Ciprofl oxacin
e. Doxycycline
48. Khng sinh no sau y khng c nh gi cao khi iu tr vim m t bo
a. Ceftazidime
b. Vancomycin
c. Oxacillin
d. Cefazolin
e. Clindamycin
49. c tnh chnh ca khng sinh ethambutol l
a. Pht ban
b. Nhim c gan
c. gout
d. Bnh huyt thanh
e. Vim dy thn kinh th gic
50. Liu php khng sinh ti u cho bnh nhn vim ni tm mc nhim khun bi Staphylococcus
aureus c th bao gm cc tc nhn sau y NGOI TR
a. Nafcillin
b. Rifampin
c. Linezolid
d. Vancomycin
e. Gentamicin
209
P N CHO CU HI CNG C
1. d. vancomycin. Ging nh cc -lactam vancomycin c ch tng hp vch t bo ca vi khun.
Tuy nhin, tuy nhin cu trc ca vancomycin khng c vng -lactam nn n khng thuc nhm
ny Khng sinh -lactam bao gm cc penicillin (v d, ampicillin),
cephalosporin (v d, ceftriaxone),
carbapenems (v d, meropenem), v
monobactams (v d, aztreonam).
2. c. ceftriaxone. Trong khi imipenem,
metronidazol, clindamycin, v
amoxicillin/clavulanate c tc dng tt trn vi khun k kh th ceftriaxone t c tc dng nn nhm
vi khun ny
3. a. aztreonam. Tt c cc khng sinh -lactam nn trnh dng nhng ngi c tin s d ng vi
Penicilline (v d, m ay hoc sc phn v) ngoi tr azetreonam. Azetronam c rt t phn ng d
ng cho vi cc -lactam khc.
4. b. cefazolin. Nhim khun ng rut thng thng c iu tr vi khng sinh nhm
penicilline (V d, penicillin, ampicillin, hoc piperacillin) kt hp vi mt aminoglycosid
(gentamicin hoc streptomycin). Vancomycin thngch c s dng cho cc chng khng
penicillin. Tt c vi khun ng rut u khng vi cephalosporin.
5. e. ciprofloxacin. Ciprofloxacin l khng sinh nhm quinolone ph bin nht, lun sn c v c tc
dng tt ln Pseudomonas aeruginosa.
6. c. Bacteroides fragilis. Rifampin c s dng kt hp vi mt penicillin khng t cu hoc
vancomycin iu tr nhim khun do ghp c quan lin quan n t cu
N c s dng nh d phng khi
tip xc vi Neisseria meningitidis v
l mt trong nhng thuc chnh c s dng iu tr nhim Mycobacterium tuberculosis.
N khng c s dng trong iu tr
cc nhim khun k kh, chng hn nh nhng ngi b nhim khun do B. fragilis.
7. a. Treponema pallidum. Nhim trng
do T. pallidum, gy gianh mai thng c iu tr ch bng Penicilline n cn. Nhim trng
Brucella thng c iu tr vi doxycycline, rifampin, gentamicin, hoc streptomycin. Nhim
khun Psedomonas aeruginosa nghim trng thng c iu tr vi 2 khng sinh. S nhim trng
Mycobacterium
(bnh lao) v Helicobacter pylori(Vim lot d dy t trng) thng c iu tr vi phc c
nhiu khng sinh.
8. b. isoniazid. Mc d isoniazid
l mt phn ca phc khng sinh ci li
dng iu tr Mycobacterium tuberculosis, nhng n khng c hiu lc i vi
Mycobacterium avium phc hp (Mycobacterium avium complex). clarithromycin, ethambutol,
rifabutin,
v ciprofloxacin c dng iu tr
M. avium phc hp.
9. d. metronidazole.Nhim trng do Clostridium difficile c iu tr bng metronidazole hoc
vancomycin. Clindamycin,imipenem, penicillin, v piperacilli /tazobactam khng c tc dng
chng li vi sinh vt ny. c bit Clindamycin c th tr bnh do C. difficile
10. c. meropenem. Cc vi khun sn xut c -lactamase ph rng khng vi hu ht cc
khnh sinh nhm -lactam ngoi tr carbapenems. V vy trong cc khng sinh c lit k trn
th ch c meropenem l ng tnh cy chng li cc vi khun ny
11. a. gentamicin. Aztreonam, imipenem,
v ampicillin u l khng sinh nhm -lactam hot ng thng qua vic c ch penicilline-blinding
protein, mt protein rt quan trng i vi vic tng hp mng t bo vi khun. Tng t
vancomycine hot ng bng cch ngn vic gn cc chui peptidoglycan ca vi khun dn n c
ch tng hp mng t bo. Trong khi Gentamicin hot ng theo mt hng khc, c ch ARN
ribosome ca vi khun.
12. e. Staphylococcus aureus. Mc d penicilline vn thng c ung iu tr nhim
Treponema pallidum
(Giang mai), Streptococcus pyogenes
(Vim hng do lin cu), Clostridium
perfringens (k kh hoi t), v
Neisseria meningitidis (lu),
nhng n khng c tc dng iu tr bnh nhim trng do Staphylococcus aureus.
13. b. Clostridium cilediffi. Vancomycin
ch c hot tnh chng li vi khun Gram dng. Bordetella pertussis, Pseudomonas
aeruginosa, Haemophilus influenzae,
v Enterobacter aerogenes u l vi khun gram m
vi khun.
14. c. ampicillin. mt t l ng k cc chng Haemophilus influenzae nay
sn xut -lactamase ph hoi
ampicillin v amoxicillin. Tuy nhin -lactamase, c ch bi cc sn phm
thng mi c sn cc cht c ch -lactamase, v vy amoxicillin/clavulanate
c hiu qu chng li cc chng sn xut -lactamase. Cefuroxim v cefotaxim l
khng vi s phn hy ca -lactamase nn cng c hiu qu chng li cc chng ny.
doxycycline cng c hiu qu chng li hu ht cc chng Haemophilus influenzae .
15. b. azithromycin. cc Quinolone, chng hn nh ciprofloxacin v gemifloxacin,
nn c s dng thn trng tr s sinh
v tr em di 18 tui tui v n c lin quan n tn thng gan v sn trn ng vt tui thnh
nin. Tetracycline v doxycycline thng nn trnh tr em
tr hn 8 tui. azithromycin l an ton s dng tr em.
16. d. Cc cn bn mt (biliary sludging) l tc dng khng mong mun tng i ph bin i vi
cc khng sinh nhm
aminoglycoside. Cc tc dng khng mong mun nh suy gim gim chc nng thn v c tnh
tin nh.
211
cn bn mt (biliary sludging) c lin quan
vic s dng ceftriaxone.
17. a. Mycobacterium tuberculosis. Pyrazinamide l mt thnh phn ct li ca phc 4 loi thuc
c bn iu tr
: isoniazid, rifampin,
pyrazinamide v ethambutol.
N c hot tnh khng ng k ln Mycobacterium avium complex, Mycobacterium leprae, hoc
cc vi sinh vt khng thuc h Mycobacterium (nonmycobacterial organisms.)
18. e. ceftriaxone. Chlamydia trachomatis,
gy chlamydia(mt bnh ng sinh dc), d dng c iu tr bng doxycycline, azithromycin,
ofloxacin, v levofloxacin nhng khng li Ceftriaxone. Ceftriaxone c s dng iu tr cc
bnh ly truyn qua ng tnh dc khc nh bnh lu, gy ra bi Neisseria
gonorrhoeae.
19. e. HACEK sinh vt. cc HACEK
sinh vt (parainfluenzae Haemophilus,
Aggretibacter aphrophilus, Aggretibacter
actinomycetemcomitans, Cardiobacterium
hominis, Eikenella Corrdens, v Kingella kingae) l vi khun m gram- v do khng vi
vancomycin.
20. c. tetracycline. Tetracycline lin kt vi tiu n v 30S ca ribosome vi khun
v ngn nga s kt hp gia tRNA
vi mt axit amin v tr Loaded . isoniazid c ch s tng hp acid mycolic.
Vancomycin c ch tng hp vch t bo.
Levofloxacin c ch topoisomerases.
Trimethoprim-sulfamethoxazole c ch s tng hp ca tetrahydrofolate -mt tin cht cn thit
cho vic
sn xut ca DNA.
21. b. clindamycin. Clindamycin hot ng chng li nhiu vi khun Gram dng v vi khun k
kh nhng khng c tc dng ln xon khun nh Borrelia burgdorferi. Loi vi khun ny, nguyn
nhn gy bnh Lyme c iu tr d dng vi doxycyline, amoxicillin, cefuroxime, ceftriaxone
cng nh l erythromycin v penicillin.
22. d. aeruginosa Pseudomonas. Doxycycline hot ng tuyt vi chng li
interrogans Leptospira, Brucella abortus,
Chlamydia trachomatis, v Rickettsia
rickettsii nhng khng c tc dng ln P.aeruginosa.
23. c. rifampin. mc tiu Rifampin l
RNA polymerase ca vi khun, trong khi cefotetan ngn chn s tng hp thnh t bo,amikacin v
zithromycin c ch tc ng l ribosome ca vi khun, daptomycin to thnh mt knh ion dn
in trn mng t bo ca vi khun.
24. e. vancomycin. Kim tra li iu so v bn s thy. im mu cht l
quinupristin / dalfopristin, linezolid,
daptomycin, v tigecycline tng c hiu qu chng li nhiu chng Enterococcus faecium khng
vancomycin
. Lu :Enterococcus faecalis
c chng khng vi quinupristin /
dalfopristin.
25. a. ceftazidime+tobramycin. c
ceftazidime v tobramycin c
hot tnh khng pseudomonas
v cho php c 2 khng sinh chng li c Psedomonas aeruginosa. Ngc li,
mi phc cn li cha ch c mt tc nhn duy nht c th chng li vi khun ny. Ceftriaxone,
rifampin, ertapenem, v ampicillin t hoc khng c hiu lc chng pseudomonas(
antipseudomonal).
26. b. Streptococcus pneumoniae. Mt s
cc chng Streptococcus pneumoniae
khng ceftriaxone, do trn lm sng vancomycin c thm vo. Neisseria meningitidis v
Haemophilus influenzae s bao ph y v n c ceftriaxone. Vancomycin c nh gia cao
khi chng li Staphylococcus aureus v Staphylococcus epidermidis, nhng nhng vi khun ny
him khi gy vim mng no m cp cng ng
27. d. Staphylococcus aureus khng methicillin (MRSA). MRSA sn xut 1 protein PBP2, mt
Penicilline-Blinding protein (PBP) loi Protein ny s khng b bt k khng sinh -lactam no
nhn ra. V l do ny,MRSA khng th c iu tr bi cc tc nhn ny
28. a. Pseudomonas. aeruginosa . S kt hp gia clavulanate, sulbactam, hoc tazobactam vi
penicillin tng cng kh nng chng li vi khun k kh nh Bacteroides fragilis; nhiu vi khun
gram m nh Haemophilus uenzaeinfl v
Proteus mirabilis; v mt s t cu
nh Staphylococcus aureus.
Tuy nhin, tng cng khng ng k hot ng chng li Pseudomonas aeruginosa.
29. c. cefotaxime. Cc phc s dng iu tr nhim trng Helicobacter pylori bao gm
amoxicillin + clarithromycin thuc c ch bm proton; metronidazole
+ clarithromycin + thuc c ch bm proton; v bismuth subsalicylate +
metronidazole + tetracycline + thuc c ch bm proton. Cefotaxime khng c s dng iu
tr vi khun ny.
30. e. azithromycin. Cc vi khun ph bin
gy vim phi khng in hnh l Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila
pneumoniae v Legionella pneumophila.
Thuc khng sinh nhm vch t bo,
nh -lactams (amoxicillin, amoxicillin /
clavulanate, v cefotaxime) v
vancomycin, khng c hiu qu chng li
cc vi khun ny. Tuy nhin cc vi khun ny nhy cm vi cc macrolid, chng hn nh
azithromycin.
213
31. b. Borrelia burgdorferi. streptomycin
c s dng iu tr nhim khun ng rut, tularemia, bnh lao, v
brucella. N khng phi l mt thnh phn ca phc c ngh cho bnh Lyme
(Borrelia burgdorferi).
32. c. Enterococcus faecium. Mt s E. faecium
thay d-alanined-lactate
bng ui d-alanined-alanine
ca chui peptide capeptidoglycan
. iu ny ngn cn rng vic gn kt ca Vancomycin, dn n vic khng thuc
Mc d gn cng y pht hin c mt s chng Staphylococcus aureus cng c kh nng ny.
Kiu khng vancomycin l kiu ph bin nht tn ti cc vi khun ng rut .
33. d. dapsone. Isoniazid, Rifampin, pyrazinamid, v ethambutol thng
dng iu tr bnh lao. Dapsone c s dng iu tr bnh phong.
34. a. nitrofurantoin. nitrofurantoin hoc
trimethoprim-sulfamethoxazole l
khng sinh ngh cho cc nhim khun ng tit niu khng bin chng.
35. e. clarithromycin. clarithromycin thng c dng iu tr nhim trng
do Helicobacter pylori, Mycobacterium
avium phc tp, v Bordetella pertussi.. Ngoi ra, mt s chng
Staphylococcus aureus v Streptococcus
pneumoniae vn cn nhy cm vi
n. Amoxicillin khng c hot tnh chng li Staphylococcus aureus, M. avium complex, hoc
B.pertussis. Amoxicillin/ clavulanate khng c s dng iu tr nhim trng gy ra bi M.
avium complex hoc B. pertussis. Ceftriaxone khng c s dng iu tr nhim trng do vi
khun H. pylori, M. avium complex, hoc B. pertussis. Doxycycline khng c thng xuyn s
dng iu tr nhim trng gy ra bi M. avium complex hoc Staphylococcus aureus.
36. d. erythromycin. Erythromycin l mt
macrolide, trong khi streptomycin,
gentamicin, tobramycin, v amikacin
u thuc nhm aminoglycosid.
37. b. piperacillin / tazobactam + ceftazidime.
ngh iu tr cho vin phi khi pht mun bnh vin
bao gm hai tc nhn vi hot tnh
chng li vi khun gram-
. Tc nhn u tin kinh phi l mt
antipseudomonal cephalosporin, antipseudomonal carbapenem, hoc piperacillin / tazobactam. Tc
nhn th hai l mt aminoglycoside hoc mt quinolone antipseudomonal. Nu c nghi ng v
nhim MRSA, th nn b xung linezolid hoc vancomycin nn.
38. a. amoxicillin. Amoxicillin thch hp
iu tr cho bnh nhim trng xon khun nh.Vancomycin, linezolid, streptomycin,
v metronidazole khng c khuyn khch cho cc bnh nhim trng ny.
39. d. Tn thng sn. Penicillin gy tc dng khng mong mun: tiu chy, pht ban, sc phn v
v bnh huyt thanh.
Tn thng sn xy ra ng vt cha trng thnh khi tip xc vi quinolone.
40. b. Clostridium difficile. Vic s dng
clindamycin lin quan n s pht trin ca tiu chy v Vim i trng do C. difficile.
41. c. Haemophilus spp. Trong khi , Morganella, Serratia, Enterobacter, Citrobacter (V
Providencia) spp. Sn xut mt cht cm ng chromosomally m ha cho AmpC -lactamase c
th dn n tht bi trong iu tr vi cephalosporin th h ba, Haemophilus spp.
khng sn xut ny -lactamase
42. a. cefotetan. Trong cc cephalosporin sn c, ch cefotetan v cefoxitin c hot tnh chng li
cc vi khun k kh.
43. c. ertapenem. Khng ging nh cc carbapenems imipenem v meropenem,
ertapenem c hot tnh antipseudomonal tng i yu. Ceftazidime v piperacillin c hot tnh
antipseudomonal mnh.
44. e. piperacillin / tazobactam. Cc First-Line cho cc nhim khun do Legionella
pneumophila bao gm azithromycin,
levofloxacin, v moxifloxacin. Telithromycin l mt second-line.
Piperacillin / tazobactam khng c hot tnh chng vi khun ny, c l v n khng xm nhp vo
c cc i thc bo, ni m cc vi khun Legionella c tr.
45. c. clofazimine. Phc khng sinh khuyn co iu tr
bnh phong l dapsone + rifampin c th km theo clofazimine. Isoniazid, ethambutol, v
streptomycin c s dng
iu tr lao nhng khng c hot tnh chng li Mycobacterium leprae.
Amoxicillin / clavulanate cng khng
c hot ng chng vi khun ny.
46. d. ampicillin + gentamicin. Ampicillin
+ gentamicin hoc penicillin G
+ gentamicin l pht khng sinh c ngh cho bnh nhn vim ni tm mc nhim khun
bm sinh gy ra bi cc chng khng penicillin mnh ca
nhm Streptococcus viridans. Penixilin
G hoc ceftriaxone c nh gi cao trong cc trng hp nhim khun gy ra bi cc chng vi
khun nhy cm vi Penicilline. Oxacillin s c s dng cho cc trng hp vim ni tm mc
gy ra bi cc chng Staphylococcus aureus nhy cm. Ampicillin + streptomycin c th c s
dng iu tr vim ni tm mc gy ra bi cc chng enterococci nhy cm tr loi Virridans
nhm Streptococci
47. b. cefazolin. Cefazolin l khng hiu qu trong iu tr tiu chy bnh nhn nhim
Campylobacter jejuni. erythromycin, azithromycin, v ciprofloxacin l nhng first-line cho nhng
trng hp nhim trng ny. Doxycycline ch dng d phng.
48. a. ceftazidime. Cc liu php c nh gi cao trong iu tr vim m t bo bao gm cc tc
nhn hot ng mnh chng li cu khun Gram dng ( nguyn nhn hu ht cc bnh nhim
215
trng). Vancomycin, oxacillin, cefazolin, v clindamycin tng c nh gi cao trong hot tnh
chng li cc cu khun Gram dng nhng ceftazidime c t hot tnh chng li cc vi khun ny.
49. e. vim dy thn kinh th gic. S dng ethambutol gn lin vi s pht trin
ca vim dy thn kinh th gic, c th dn n gim th lc v m mu -xanh(Khng phn bit
c 2 mu ny) 50. c. linezolid. Liu php khng sinh c ngh cho bnh nhn vim ni tm
mc do t van tim gi gy ra bi
Staphylococcus aureus nhy cm vi methicillin l mt penicilin c hiu qu antistaphylococcal
(khng t cu)
(Nafcillin hoc oxacillin)+ rifampin+
gentamicin. Liu php c khuyn co cho S. aureus khng methicillin
l vancomycin + rifampin +
gentamicin. Linezolid l mt khng sinh kim khun v s khng c hiu qu tt trong iu tr vim
ni tm mc nhim khun.
PHN VI. PH LC
Cc penicillin t nhin
Cc penicillin khng t cu
Dicloxacillin 125-500 mg PO mi 6 gi
Cc aminopenicillin
217
875 mg amoxicillin/125 mg clavulanate, 1 vin PO mi 12 gi
Penicillin ph rng
Cc cephalosporin th h 1
Cc cephalosporin th h 2
Cefaclor 250-500 mg PO mi 8 gi
Loracarbef 200-400 mg PO mi 12 gi
Cc cephalosporin th h 3
Cefotaxime 1 g IV mi 8-12 gi n 2 g IV mi 4 gi
Ceftazidime 1-2 g IV mi 8-12 gi
Cefditoren 200-400 mg PO mi 12 gi
Cefpodoxime 100-400 mg PO mi 12 gi
Ceftibuten 400 mg PO mi 24 gi
Cc cephalosporin th h 4
Cc cephalosporin th h 5
Ceftaroline 600 mg IV mi 12 gi
Cc carbapenem
Meropenem 0,5-2 g IV mi 8 gi
Ertapenem 1 g IV/IM mi 24 gi
Doripenem 0,5 g IV mi 8 gi
Monobactam
Cc glycopeptide
Vancomycin 15 mg/kg IV mi 12 gi
0,5-2 g/ngy PO chia nhiu liu mi 6-8 gi (Khng nn dng
ng ung i vi cc nhim trng ton thn; liu nn c iu
chnh da trn nng huyt thanh khi cn)
Telavancin 10 mg/kg IV mi 24 gi
219
Daptomycin 4-6 mg/kg IV mi 24 gi
Cc rifamycin
Rifaximin 200 mg PO mi 8 gi
Gentamicin Liu ti 2 mg/kg IV/IM, sau 5,1 mg/kg/day IV/IM chia nhiu
liu mi 8 gi;
Liu mt ln mi ngy: 4-7 mg/kg IV mi 24 gi
Tobramycin Liu ti 2 mg/kg IV, sau 5,1 mg/kg/ngy IV chia nhiu liu mi
8 gi;
Liu mt ln mi ngy: 15 mg/kg IV mi 24 gi
Cc macrolide v ketolide
Clarithromycin 250-500 mg PO mi 12 gi
Dng phng thch ko di: 1 g PO mi 24 gi
Telithromycin 800 mg PO mi 24 gi
Cc tetracycline v glycylcycline
Tetracycline 250-500 mg PO mi 6 gi
Streptogramin
Trimethoprim- 1 vin DS PO mi 12 gi
sulfamethoxazole 8-10 mg (trimethoprim)/kg/ngy IV chia nhiu liu mi 6-12 gi
cho ti 15-20 mg (trimethoprim)/kg/ngy chia nhiu liu mi 6-8
gi
Cc quinolon
Ofloxacin 200-400 mg PO mi 12 gi
Ciprofloxacin 250-750 mg PO mi 12 gi
221
Cipro XR 500-1000 mg PO mi 24 gi
200-400 mg IV mi 8-12 gi
Gemifloxacin 320 mg mi 24 gi
c chp thun bi Gilbert DN, Moellering RC Jr, Eliopoulos GM, et al. The Sanford Guide to
Antimicrobial Therapy, 2011. 41st ed. Sperryville, VA: Antimicrobial Therapy, Inc.; 2011; Rose
BD. UptoDate. Available at: http://www.uptodate.com. Accessed February 2011; Micromedex
Healthcare Series (http://www.micromedex.com). Greenwood Village, CO: Thomson Micromedex;
2006; Clinical Pharmacology. Tampa, FL: Gold Standard, Inc., 2006. Available at:
http://www.clinicalpharmacology.com. Accessed September 2006; American Society of Health-
System Pharmacists. AHFS Drug Information 2011. Bethesda, MD: American Society of Health-
System Pharmacists; 2011
Ph lc 2: Liu khng sinh s dng tr em
Th.S-DS Trng L Thy Nguyn
Tc nhn Liu thng dng cho tr s sinh c chc nng thn bnh thng
Penicillin t nhin
Penicillin G Tr nh nhi v tr nh
- Nhim trng nh-trung bnh: 25.000-50.000 n v/kg/ngy tim tnh
mch hoc tim bp/ chia nhiu ln, mi 4 gi/ln
- Nhim trng nng: 250.000-400.000 n v/kg/ngy/ tim tnh mch hoc
tim bp/ chia nhiu ln, mi 4-6 gi/ln. Ti a 24 triu n v/ngy
Penicillin V - Tr nh di 12 tui: 25-50 mg/kg/day PO, chia nhiu ln mi 6-8
gi/ln.
- Tr trn 12 tui: 125-500 mg PO mi 6-8 gi
Penicillin tr Staphylococcal
Nafcillin Tr nh nhi v tr nh
- Nhim trng nh-trung bnh: 50-100mg/kg/ngy IV hoc IM, chia lm
nhiu ln, mi 6 gi/ln
- Nhim trng nng: 100-200 mg/kg/ngy IV hoc IM, chia lm nhiu ln,
mi 4-6 gi/ln, ti a 12g/ngy
Oxacillin - Nhim trng nh-va: 100-150 mg/kg/ngy IV hoc IM, chia lm nhiu
ln, mi 6 gi/ln, ti a 4g/ngy
- Nhim trng nng: 150-200 mg/kg/ngy IV hoc IM, chia lm nhiu ln,
mi 6 gi/ln, ti a 12g/ngy.
Dicloxacillin - Tr nh < 40 kg: 24-50 mg/kg/ngy PO mi 6 gi.
- Tr > 40 kg: 125-500 mg PO mi 6 gi, ti a 2g/ngy.
Nhm Aminopenicillin
223
Nhm Aminopenicillin + cht c ch -lactamase
Piperacillin Tr nh nhi v tr nh: 200-300 mg/kg/ngy IV hoc IM, chia liu mi 4-6
gi, ti a 24g/ngy.
Penicillin ph
rng + cht c
ch -lactamase
Piperacilin + - Hiu qu v tnh an ton tr < 12 tui cha c chng minh
tazobactam - Tr nh nhi v tr nh: 200-300 mg/kg/ngy chia liu mi 6-8 gi.
Ticarcillin + - Tr nh nhi v tr nh > 3 thng tui: 200-300mg (tnh theo
clavulanate ticarcillin)/kg/ngy IV chia liu 4-6 gi, ti a 18-24 gi/ngy.
Nhm Cephalosporin th h 1
Cefazolin Tr nh nhi v tr nh: 25-100 mg/kg/ngy IV hoc IM, chia liu mi 4-6
gi, ti a 6g/ngy.
Cefadroxil Tr nh nhi v tr nh: 30mg/kg/ngy PO, chia liu mi 12 gi, ti a
2g/ngy.
Cephalexin Tr>1 tui: 25-100 mg/kg/ngy PO, chia liu mi 6-8 gi, ti a 4g/ngy.
Nhm Cephalosporin th h 2
Nhm Cephalosporin th h 3
Vancomycin Tr nh nhi > 1 thng tui v tr nh: 40-60 mg/kg/ngy IV, chia liu mi
6-8 gi, ti a 2g/ngy
Colistin 2.5-5 mg/kg/ngy IV hoc IM chia lm 2-4 ln
(colistimethate)
Rifammycin
Rifabutin Tr >-6 tui: 300 mg PO mi 24 gi
Rifampin iu tr Tr nh nhi v tr nh: 10-20 mg/kg PO hoc IV mi 24 gi, ti a 600 mg
lao PO mi 24 gi
Rifaximin Tr >= 12 tui: 200 mg PO mi 8 gi
Aminoglucoside (nn hiu chnh liu da trn im nh v y dng cong nng )
Erythromycin Tr nh nhi v tr nh: dng bazo, mui estolate v mui strearate: 30-50
mg/kg/ngy PO chia liu mi 6-8 gi, ti a 2g/ngy. Dng mui
Ethylsuccinate: 30-50mg/kg/ngy PO chia liu mi 6-8 gi, ti a
3.2g/ngy. Dang mui lactobionate: 15-50 mg/kg/ngy chia liu mi 6 gi,
ti a 4g/ngy
Azithromycin Tr >=6 thng tui:
- Nhim trng ng h hp: 10mg/kg/ngy trong ngy 1 (ti a
500mg/ngy), tip tc 5mg/kg PO mi 24 gi ngy th 2 n th 5 (ti a
250mg/ngy)
- Vim tai gia: 30mg/kg PO liu duy nht (ti a 1500mg)
- Phc 3 ngy: 10mg/kg PO mi 24 gi trong 3 ngy, ti a 500mg/ngy
- Phc 5 ngy: 10mg/kg PO ngy th 1 (ti a 500mg), 5mg/kg PO mi
24 gi t ngy th 2-5 (ti a 250mg)
Clarithromycin Tr nh nhi v tr nh: 15 mg/kg/ngy PO, chia liu mi 1 gi
Nhm Tetracycline
Tetracycline Tr>8 tui: 25-50 mg/kg/ngy PO, chia liu mi 6-12 gi, ti a 3g/ngy
Minocycline Tr>8 tui: 4mg/kg PO liu u tin, sau 4mg/kg/ngy PO chia liu mi
12 gi
Chloraphenicol Tr nh nhi >30 ngy tui v tr nh: 50-100 mg/kg/ngy PO/IV, chia liu
mi 6 gi, ti a 4g/ngy
Clindamycin - Tr nh nhi v tr nh: dang hydrocloride 8-20 mg/kg/ngy PO, dng
palmitate 8-25 mg/kg/ngy PO, chia liu mi 6-8 gi
- Tr >1 thng tui: 20-40 mg/kg/ngy IV/IM chia liu mi 6-8 gi
Nhm Streptogramin
227
Ethambutol Tr nh nhi v tr nh: 15-25 mg/kg/ngy, liu duy nht, ti a 2.5g/ngy,
thn trng vi tr < 13 tui
THANH
THI
CREATININE
TC NHN (CrCl) (mL/min) LIU TIU BIU*#$
Cc penicillin t nhin
Cc penicillin khng t cu
Cc aminopenicillin
Ampicillin >50 2 g IV mi 6 gi
10-50 2 g IV mi 6-12 gi
<10 2 g IV mi 12 gi
229
Ampicillin- >30 2 g (ampicillin) IV mi 6 gi
sulbactam 15-30 2 g IV mi 12 gi
<15 2 g IV mi 24 gi
Amoxicillin- >30 2 g PO mi 12 gi
clavulanate phng <30 Khng s dng
thch ko di
Penicillin ph rng
Piperacillin >40 4 g IV mi 8 gi
20-40 3-4 g IV mi 8 gi
<20 3-4 g IV mi 12 gi
Cc cephalosporin th h 1
Cc cephalosporin th h 2
Cc cephalosporin th h 3
231
liu theo chc
nng thn
Cc cephalosporin th h 4
Cc cephalosporin th h 5
Cc carbapenem
Meropenem >50 1 g IV mi 8 gi
25-50 1 g IV mi 12 gi
10-25 500 mg IV mi 12 gi
<10 500 mg IV mi 24 gi
Ertapenem >30 1 g IV mi 24 gi
<30 500 mg IV mi 24 gi
Monobactam
Aztreonam >30 2 g IV mi 8 gi
10-30 1 g IV mi 8 gi
<10 500 mg IV mi 8 gi
Cc glycopeptide
Cc rifamycin
233
Rifaximin Khng cn chnh 200 mg PO mi 8 gi
liu theo chc
nng thn
Cc macrolide v ketolide
Cc tetracyline v glycylcycline
Streptogramin
235
Nitrofurantoin >60 Furadantin, Macrodantin: 50-100 mg PO mi 6 gi
<60 Macrobid: 100 mg mi 12 gi chng ch nh
Cc quinolon
237
Ph lc 4. Khng sinh trong thai k
Th.S-DSLng Th Hi Vn-khoa dc bv Nhn Dn Gia nh Tp H Ch Minh
Cc khng sinh khc nhau v an ton trong thai k cng nh v cch s dng ng trong thai k
c nghin cu. T , C quan Qun l Dc phm v Thc phm Hoa K chia cc khng
sinh vo nm nhm phn loi s dng cho ph n mang thai:
Nhm A: Cc nghin cu y , c kim sot trn ph n mang thai khng cho thy c s gia
tng nguy c nhng bt thng bo thai.
Nhm B:
(1) Cc nghin cu trn ng vt cho thy khng c bng chng gy hi vi bo thai; tuy
nhin, khng c cc nghin cu y trn ph n mang thai; hoc
(2) Cc nghin cu trn ng vt cho thy tc ng bt li nhng cc nghin cu y trn
ph n mang thai tht bi trong vic chng minh nguy c vi bo thai.
Nhm C:
(1) Cc nghin cu trn ng vt cho thy tc ng bt li v khng c cc nghin cu y
trn ph n mang thai; hoc
(2) Khng c cc nghin cu trn ng vt c tin hnh v khng c cc nghin cu y
trn ph n mang thai.
Nhm D: Cc nghin cu trn ph n mang thai chng minh nguy c vi bo thai nhng li ch
ca tr liu c th cao hn nguy c c th c.
Nhm X: Cc nghin cu trn ng vt hoc trn ph n mang thai chng minh bng chng tch
cc v nhng bt thng hoc nguy c vi bo thai. Do , vic s dng b chng ch nh ph n
mang thai hoc c th bt u mang thai.
Cc penicillin t nhin
Penicillin G B
Penicillin V B
Cc penicillin khng t cu
Nafcillin B
Oxacillin B
Dicloxacillin B
Cc aminopenicillin
Ampicillin B
Amoxicillin B
Ampicillin-sulbactam B
Amoxicillin-clavulanate B
Cc penicillin ph rng
Piperacillin B
Piperacillin-tazobactam B
Ticarcillin-clavulanate B
Cc cephalosporin th h 1
Cefazolin B
Cefadroxil B
Cephalexin B
Cc cephalosporin th h 2
Cefotetan B
Cefoxitin B
Cefuroxime B
Cefuroxime axetil B
Cefprozil B
Cefaclor B
Loracarbef B
Cc cephalosporin th h 3
Cefotaxime B
239
Ceftazidime B
Ceftriaxone B
Cefdinir B
Cefditoren B
Cefpodoxime B
Ceftibuten B
Cefixime B
Cc cephalosporin th h 4
Cefepime B
Cc carbapenem
Imipenem/cilastatin C
Meropenem B
Ertapenem B
Doripenem B
Monobactam
Aztreonam B
Cc glycopeptide
Vancomycin C
Telavancin C
Daptomycin B
Colistin C
Cc rifamycin
Rifampin C
Rifaximin C
Rifabutin B
Cc aminoglycoside
Streptomycin D
Gentamicin D
Tobramycin D
Amikacin D
Cc macrolide v ketolide
Erythromycin B
Azithromycin B
Clarithromycin C
Telithromycin C
Cc tetracycline v glycylcycline
Tetracycline D
Doxycycline D
Minocycline D
Tigecycline D
Chloramphenicol C
Clindamycin B
Linezolid C
Nitrofurantoin B
Trimethoprim-sulfamethoxazole C
Cc quinolon
Ofloxacin C
Ciprofloxacin C
241
Levofloxacin C
Moxifloxacin C
Gemifloxacin C
Metronidazole B
Isoniazid C
Rifampin C
Pyrazinamide C
Ethambutol B
c chp thun bi Gilbert DN, Moellering RC Jr, Eliopoulos GM, et al. The Sanford Guide to
Antimicrobial Therapy, 2011. 41st ed. Sperryville, VA: Antimicrobial Therapy, Inc.; 2011; Briggs
GG, Freeman RK, Yaffe SJ. Drugs in Lactation and Pregnancy. 7th ed. Philadelphia, PA: Lippincott
Williams & Wilkins; 2005.
Ph lc 5- Thuc gc v bit dc cc khng sinh thng dng
Tn thng mi Tn gc Tn thng mi Tn gc
Amikin Amikacin Ery-Ped Erythromycin
ethylsuccinate
Amoxil Amoxicillin Ery-Tab Erythromycin
Ancef Cefazolin Erythrocin Erythromycin
lactobionate
Augmentin Amoxicillin Clavulanate Factive Gemifloxacin
Avelox Moxifloxacin Flagyl Metronidazole
Azactam Azetreonam Floxin Ofloxacin
Bactrim Trimethoprim- Fortaz Ceftazidime
sulfamethoxazole
Biaxin, Biaxin XL Clarithromycin Furadantin Nitrofurantoin
Ceclor Cefaclor Garamycin Gentamicin
Cedax Ceftibuten Geocillin Carbenicillin
Cefotan Cefotetan Ilosone Erythromycin estolate
Ceftin Cefuroxime axetil Ilotycin Erythromycin
Cefzil Cefprozil Invanz Ertapenem
Cipro, Cipro XR Ciprofloxacin Keflex Cephalexin
Claforan Cefotaxime Kefurox Cefuroxime
Cleocin Clindamycin Ketek Telithromycin
Coly-Mycin M Colistin Lamprene Clofazimine
Cubicin Daptomycin Levaquin Levofloxacin
Doribax Doripenem Lorabid Loracarbef
Duricef Cefadroxil Macrobid Nitrofurantoin
Dynapen Dicloxacillin Macrodantin Nitrofurantoin
E.E.S Erythromycin ethylsuccinate Maxipime Cefepime
Eryc Erythromycin Mefoxin Cefoxitin
Minocin Minocycline Merrem Meropenem
Myambutol Ethambutol Spectracef Cefditoren pivoxil
Mycobutin Rifabutin Suprax Cefixime
My-E Erythromycin stearate Synercid Quinupristin/
Dalfopristin
243
Nafcil Nafcillin Tazicef Ceftazidime
Nebcin Tobramycin Teflaro Ceftaroline
Omnicef Cefdinir Ticar Ticarcillin
Omnipen Ampicillin Timentin Ticarcillin-clavulanate
Pediamycin Erythromycin ethylsuccinate Tygacil Tigecycline
Pfizerpen Penicillin G Unasyn Ampicillin-sulbactam
Pipracil Piperacillin Unipen Nafcillin
Polycillin Ampicillin Vancocin Vancomycin
Polymox Amoxicillin Vantin Cefpodoxime proxetil
Priftin Rifapentine Veetids Penicillin V
Primaxin Imipenem-cilastatin Vibativ Telavancin
Principen Ampicillin Vibramycin Doxycycline
Prostaphlin Oxacillin Xifaxan Rifaximin
Rifadin Rifampin Zinacef Cefuroxime
Rimactane Rifampin Zithromax Azithromycin
Rocephin Ceftriaxone Zmax Azithromycin ER
Septra Trimethoprim- Zosyn Piperacillin-
sulfamethoxazole tazobactam
Zyvox Linezolid
Amikacin Amikin Clarithromycin Biaxin, Biaxin XL
Amoxicillin Amoxil, Polymox Clindamycin Cleocin
Amoxicillin- Augmentin Clofazimine Lamprene
clavulanate
Ampicillin Omnipen, Polycillin, Colistin Coly-Mycin M
Principen
Ampicillin-sulbactam Unasyn Daptomycin Cubicin
Azithromycin Zithromax Dicloxacillin Dynapen
Azithromycin ER Zmax Doripenem Doribax
Aztreonam Azactam Doxycycline Vibramycin
Carbenicillin Geocillin Ertapenem Invanz
Cefaclor Ceclor Erythromycin Ery-Tab, Eryc
Cefadroxil Duricef Erythromycin Ilosone
estolate
Cefazolin Ancef Erythromycin E.E.S., Ery-Ped,
ethylsuccinate Pediamycin
Cefdinir Omnicef Erythromycin Erythrocin
lactobionate
Cefditoren pivoxil Spectracef Erythromycin My-E
stearate
Cefepime Maxipime Ethambutol Myambutol
Cefixime Suprax Gemifloxacin Factive
Cefotaxime Claforan Gentamycin Garamycin
Cefotetan Cefotan Imipenem-cilastatin Primaxin
Cefoxitin Mefoxin Levofloxacin Levaquin
Cefpodoxime proxetin Vantin Linezolid Zyvox
Cefprozil Cefzil Loracarbef Lorabid
Ceftaroline Teflaro Meropenem Merrem
Ceftazidime Fortaz, Tazicef Metronidazole Flagyl
Ceftibuten Cedax Minocycline Minocin
Ceftriaxone Rocephin Moxifloxacin Avelox
Cefuroxime Kefurox, Zinacef Nafcillin Nafcin, Unipen
Cefuroxime axetil Ceftin Nitrofurantoin Furadantin, Macrobid,
Macrodantin
Cephalexin Keflex Ofloxacin Floxin
Ciprofloxacin Cipro, Cipro XR Oxacillin Prostaphlin
Penicillin G Pfizerpen Rifaximin Xifaxan
Penicillin V Veetids Telavancin Vibativ
Piperacillin Pipracil Telithromycin Ketek
Piperacillin- Zosyn Ticarcillin Ticar
tazobactam
Quinupristin/ Synercid Ticarcillin- Timentin
Dalfopristin clavulanate
Rifabutin Mycobutin Tigecycline Tygacil
Rifampin Rifadin, Rimactane Tobramycin Nebcin
Rifapentine Priftin Trimethoprim- Bactrim, Septra
sulfamethoxazole
Vancomycin Vancocin
Da theo Gilbert DN, Moellering RC Jr, Eliopoulos GM, v cng s. The Sanford Guide to
Antimicrobial Therapy, 2011. 41st ed. Sperryville, VA: Antimicrobial Therapy, Inc.; 2011; Rose
BD. UptoDate. Available at: http://www.uptodate.com. Accessed February 2011.
245
Ph lc 6. iu tr nhim trng do vi khun nhm khng b sinh hc gy ra
Clostridium - Chm sc h tr
botulinum gy ng - Khng c t ha tr III
c botulinum - Khng sinh khng c ch nh thng xuyn
247
Ph lc 8. Ti liu tham kho vn hc
Cc trch dn u ca nhiu chng c ly t nhng ngun sau y:
Anonymous. The Anglo-Saxon Chronicle. Swanton M, trans-ed. New York, NY: Routledge;
1998.
Anonymous. Gesta Stephani. Potter KR, trans-ed. Oxford, England: Clarendon Press; 1976.
Ceasar J. The Battle for Gaul. Boston, MA: David R. Godine, Publisher, Inc.; 1985.
Froissart J. Chronicles. London, England: Penguin Books; 1978.
Josephus. The Jewish War. Harmondsworth, England: Penguin Books; 1986.
Musashi M. The Book of Five Rings. New York, NY: Bantam Books; 1992.
Payne-Gallwey SR. Crossbow. New York, NY: Marlboro Books, Dorset Press; 1989.
Prestwich M. Armies and Warfare in the Middle Ages. The English Experience. New Haven, CT:
Yale University Press; 1996.
Seward D. The Hundred Years War. The English in France, 13371453. New York, NY:
Atheneum; 1978.
Tuchman BW. A Distant Mirror. New York, NY: Ballantine Books; 1979.
Tzu S. The Art of War. Oxford, England: Oxford University Press; 1971.
von Clausewitz C. On War. London, England: Penguin Books; 1982.
Warner P. Sieges of the Middle Ages. Barnsley, England: Pen & Sword Military Classics; 2004.
Ph lc 9. Tr li cu hi ca mi chng
Chng 1
1. peptidoglycan
2. penicillin-binding proteins or PBPs
3. bacilli
Chng 2
1. anaerobic
2. RNA polymerase
3. 50S, 30S, rRNA, proteins
Chng 3
1. deoxynucleotides
2. circular
3. topoisomerases
Chng 4
1. bactericidal
2. Kirby-Bauer
3. broth dilution
Chng 5
1. peptidoglycan
2. penicillins, cephalosporins, carbapenems, monobactams
3. PBPs or penicillin-binding proteins
4. -lactamases
5. -lactam ring, side chain
6. penicillin-binding proteins or PBPs, peptidoglycan
7. gram-negative
8. staphylococci
9. gram-negative bacteria
10. staphylococci, gram-negative bacteria
11. gram-negative bacteria, Pseudomonas aeruginosa
12. gram-positive bacteria, gram-negative bacteria, anaerobic bacteria
13. generations, -lactams
14. penicillin-binding proteins or PBPs
15. gram-positive
16. gram-negative, anaerobic
17. gram-negative
18. Pseudomonas aeruginosa, Enterobacteriaceae
19. methicillin-resistant
20. ceftriaxone
249
21. penicillins
22. cilastatin
23. gram-positive, gram-negative, anaerobic
24. Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter spp.
25. aztreonam
26. gram-negative, gram-positive, anaerobic
27. -lactam
28. gram-positive
29. enterococci
30. peptidoglycan
31. lipoglycopeptide
32. cyclic lipopeptide
33. gram-positive
34. lipopolysaccharide
35. gram-negative
Chng 6
1. RNA polymerase, mRNA
2. mycobacteria, staphylococci
3. resistance
4. gram-negative
5. gram-positive
6. nephrotoxicity, ototoxicity
7. azithromycin, Haemophilus infl uenzae
8. azithromycin, clarithromycin
9. anaerobic
10. ketolide
11. respiratory
12. ribosomes
13. atypical
14. pregnant women, children
15. glycylcyclines
16. gram-positive, gram-negative
17. ribosomes
18. anaerobic, atypical
19. acetylation, effl ux pumps
20. toxicity, bone marrow, aplastic anemia
21. gram-positive, anaerobic
22. macrolides or erythromycin
23. pseudomembranous colitis
24. two
25. gram-positive
26. methicillin, penicillin, vancomycin
27. methicillin, vancomycin
28. ribosomes
29. intravenously, orally
30. gram-negative, gram-positive
31. blood
32. resistance
Chng 7
1. tetrahydrofolate or THF
2. gram-positive, gram-negative
3. HIV
4. leprosy
5. gram-negative, gram-positive
6. ciprofl oxacin
7. moxifl oxacin
8. DNA gyrase, topoisomerase IV
9. cartilage
10. anaerobic
11. microaerophilic
12. reduce
Chapter 8
1. multiple
2. isoniazid, rifampin, pyrazinamide,
ethambutol
3. hepatotoxicity
Chng 10
1. oxacillin, nafcillin
2.methicillin-resistant Staphylococcus aureus or MRSA
3. -lactams
4. vancomycin
5. penicillin, ampicillin
6. penicillin-binding proteins or PBPs
7. cephalosporins, quinolones, vancomycin, telithromycin
8. clindamycin, macrolides, tetracyclines, trimethoprim-sulfamethoxazole
9. penicillin
10. clindamycin
11. penicillin
251
12. aminoglycosides
13. penicillin G, ampicillin, piperacillin
14. vancomycin
15. bacteriostatic, bactericidal
16. linezolid, daptomycin, quinupristin/dalfopristin, tigecycline
17. ampicillin, gentamicin
18. cephalosporins
19. trimethoprim-sulfamethoxazole
20. ciprofloxacin, doxycycline
21. two
Chng 11
1. community, health care
2. trimethoprim-sulfamethoxazole, quinolone
3. Escherichia coli, Klebsiella spp.
4. carbapenems, -lactam/-lactamase inhibitor combinations
5. carbapenems
6. aminoglycoside
7. gastroenteritis, quinolones, third-generation cephalosporins, azithromycin
8. ceftazidime, cefepime
9. piperacillin
10. two
11. antipseudomonal lactams aminoglycosides, extended-spectrum penicillins quinolones
12. penicillin
13. ceftriaxone, cefi xime
14. Chlamydia trachomatis
15. not
16. macrolides, quinolones
17. multiple
18. antibiotic, acid-blocking
19. tetracycline, doxycycline
20. ciprofl oxacin, erythromycin, azithromycin, trimethoprim-sulfamethoxazole
21. -lactamase
22. aminopenicillin -lactamase inhibitor combinations, second generation cephalosporins,
third-generation cephalosporins, tetracyclines
23. azithromycin, clarithromycin, erythromycin
24. trimethoprim-sulfamethoxazole, quinolones, tetracyclines, telithromycin
25. -lactamase
26. sulbactam
Chng 12
1. anaerobic, spore, positive
2. penicillin, metronidazole
3. metronidazole, vancomycin
4. Bacteroides, Prevotella, Porphyromonas
5. -lactam/-lactamase inhibitor combinations, carbapenems, metronidazole,
chloramphenicol
6. clindamycin, piperacillin, moxifloxacin, tigecycline, cephalosporins
Chapter 13
1. macrolides, tetracyclines, quinolones
2. -lactams, amoxicillin
3. macrolides, tetracyclines, quinolones
4. -lactams
5. azithromycin, levofl oxacin, moxifloxacin
6. macrophages
7. doxycycline, gentamicin, streptomycin, rifampin
8. rifampin, gentamicin, streptomycin
9. rifampin, trimethoprim-sulfamethoxazole
10. streptomycin
11. gentamicin
12. tetracycline, doxycycline, chloramphenicol
13. doxycycline
14. tetracycline, chloramphenicol, ciprofloxacin
Chapter 14
1. penicillin
2. stage
3. benzathine penicillin
4. doxycycline
5. amoxicillin, cefuroxime, erythromycin
6. ceftriaxone, penicillin G
7. doxycycline
8. doxycycline, amoxicillin
9. penicillin, ampicillin, ceftriaxone
Chapter 15
1. four
2. isoniazid, rifampin, pyrazinamide, ethambutol
3. streptomycin, amikacin, cycloserine, ethionamide, capreomycin, p-aminosalicylic acid,
quinolone
4. isoniazid
5. two, three
253
6. clarithromycin, ethambutol
7. azithromycin
8. multiple, prolonged
9. dapsone, rifampin
10. clofazimine
Chapter 16
1. Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae, Legionella pneumophila
2. macrolides, -lactams, quinolones
3. -lactam, azithromycin, quinolone
4. early-onset, late-onset
5. ceftriaxone, quinolone, ampicillin/sulbactam, ertapenem
6. cephalosporin, carbapenem, piperacillin/tazobactam, quinolone, aminoglycoside,
linezolid, vancomycin
Chapter 17
1. Escherichia coli
2. nitrofurantoin, trimethoprim-sulfamethoxazole
3. enterococci
4. complicated
5. cefepime, quinolone, extended-spectrum penicillin/-lactamase inhibitor combinations,
carbapenem
Chapter 18
1. Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis, anaerobic
2. cephalosporin, doxycycline, metronidazole
3. cephalosporin, doxycycline, clindamycin, gentamicin
4. Neisseria gonorrhoeae, anaerobic, Chlamydia trachomatis
Chapter 19
255