1. L DO CHN TI: Ho hc l b mn khoa hc t nhin. Nh tn ca n, i khi chng ta ngh y l b mn kh khan, kh tip thu i vi hc sinh. C lc hc sinh hc l thuyt trn sch gio khoa, cn thc t hin tng ho hc xy ra nh th no th khng nhn thy c. Hc sinh ch hc thuc lng phng trnh v hin tng ho hc theo sch v, iu ny lm cho cc em mau qun v d chn. Cng c lc cc em cm thy kin thc ho hc tht tru tng nn khng hiu bi trong lp. M kh hiu th lm sao cc em c th yu thch? Mn ha hc trng ph thng nu khng c nhng bi ging v phng php hp l ph hp vi th h hc tr d lm cho hc sinh th ng trong vic tip thu, cm nhn. Trc tnh hnh , ha hc phi i mi phng php dy hc v ang thc s l yu t quyt nh hiu qu gi dy. Mt trong nhng yu t t gi dy c hiu qu v tin b l pht huy tnh thc t. C nhng vn ha hc gip hc sinh gii thch nhng hin tng trong t nhin, trnh vic m tn d oan, thm ch hiu c nhng dng khoa hc ha hc trong nhng cu ca dao tc ng, m th h trc li v c th ng dng trong thc tin i sng thng ngy, ch bng nhng kin thc rt ph thng m khng gy nhm chn, xa l, li c tc dng kch thch tnh ch ng, sng to, hng th trong mn hc. Trong vic dy mn ho hc trng trung hc, ngi gio vin phi c vn kin thc v thc t su, rng, c kh nng gn bi ging vi thc t, to ra c nhng gi hc sinh ng, nng cao s hiu bit v kch thch s ham m hc tp ca hc sinh. Vi nhng l do trn ti tm ti nghin cu, tham kho t liu v p dng ti: Nng cao hiu qu dy - hc mn ho hc bng vic gii thch cc hin tng thc tin c lin quan n bi hc trong chng trnh ha hc 10vi mc ch gp phn sao cho hc sinh hc ha d hiu, thit thc, gn gi vi i sng v li cun hc sinh khi hc ho hc khng cn mang tnh c th kh hiu nh mt thut ng khoa hc qua tng bc hnh thnh cc em lng yu thch b mn v nim am m khoa hc. 2. MC CH CA TI: ti ny c thc hin vi mc ch gip hc sinh gii thch nhng hin tng trong t nhin, trnh vic m tn d oan. ng thi, ti cng s lm r ngha khoa hc ho hc c th ng dng thc tin trong i sng thng ngy qua ging dy mn ho hc lp 10, nhm pht huy tnh tch cc, sng to, hng th trong mn hc. T nhng c s , ti cng s em li cho gio vin v hc sinh nhng nhn thc v phng php hc tp, lm vic mang tnh hp tc, thy r vai tr tch cc ca hc sinh v ch o ca gio vin lm cho ho hc khng kh khan, bt i tnh c th phc tp. Tm li, ti mun gp mt ting ni vo phong tro i mi phng php dy hc, gp phn nng cao hiu qu gio dc, o to trong tnh hnh t nc hin nay. 3. I TNG NGHIN CU: i tng p dng ti l hc sinh lp 10 trng THPT Nguyn Diu, c th l hai lp 10A5 v 10A7 (lp 10A7 l lp thc nghim, lp 10A5 l lp i chng).
Trng THPT Nguyn Diu Nm hc 2013-2014 Sng kin kinh nghim 2
4. PHM VI CA TI: ti ny c thc hin trong phm vi cc bi dy trong chng trnh ha hc 10 trng THPT Nguyn Diu . V mt kin thc, k nng ti ch nghin cu mt s dng thuc lnh vc ho hc trong sn xut v i sng, ho hc bo v mi trng. 5. PHNG PHP NGHIN CU: 5.1. Nhm phng php nghin cu l lun Thu thp cc loi sch, bo, tp ch, ti liu c lin quan n ti. c v khi qut cc ti liu c lin quan n vn nghin cu: ch yu l sch gio khoa v cc loi sch v ha hc trong sn xut v i sng. 5.2. Nhm phng php nghin cu thc tin 5.2.1. Phng php quan st Phng php ny thc hin bng cch theo di v phn loi hc sinh (Gii , Kh, Trung bnh, Yu, Km) a ra cch gii hp l cho tng i tng. 5.2.2. Phng php iu tra, kho st bng phiu S dng h thng cu hi, phiu iu tra nhm thu thp s liu nh gi thc trng v xut cc gii php. 5.2.3. Phng php phng vn Phng vn, trao i trc tip vi t trng, t chuyn mn, v tham kho kin cc gio vin dy gii v cc vn c lin quan n ti. 5.3. Phng php thng k ton hc Sau khi thu thp cc phiu thm d kin, da vo kt qu iu tra, cho hc sinh kim tra cc kin thc hc so snh, i chiu. T rt ra t l phn trm, nhm nh gi thc trng v nh hng nng cao hiu qu ca ca vic dy hc ho hc trng THPT.
Trng THPT Nguyn Diu Nm hc 2013-2014 Sng kin kinh nghim 3
B. NI DUNG
I. C S L LUN LIN QUAN N TI NGHIN CU 1. C s php l: Sng kin kinh nghim thc hin ch yu da trn sch gio khoa (SGK) ho hc 10 c bn v nng cao, v vy SGK l c s php l xy dng ti. Ngoi ra cn tham kho sch gio vin, sch bi tp, cc sch tham kho v cc ti liu c lin quan l c s cho sng kin kinh nghim. 2. C s l lun: Mn ho hc gi mt vai tr quan trng trong vic hnh thnh v pht trin tr tu ca hc sinh. Mc ch ca mn ha hc l gip cho hc sinh hiu ng n v hon chnh; nng cao nhng tri thc, hiu bit v th gii, v con ngi thng qua cc bi hc, cc gi thc hnh... Hc ho hiu, gii thch c cc vn thc tin thng qua c s cu to nguyn t, s chuyn ho ca cc cht bng cc phng trnh phn ng ho hc. Hc ho bit, l gp phn gii ta, xo b hiu bit sai lch lm phng hi n i sng, tinh thn ca con ngi... Hc ho lm, l khi ngun, l c s sng to ra nhng ng dng phc v trong i sng ca con ngi. t c mc ch ca mn ho hc, ngoi vic phi tip thu y nhng kin thc t trn lp, t sch gio khoa, t cc thy c, hc sinh cn t mnh su tm v tm hiu nhng hin tng xy ra trong cuc sng thng ngy. Vn dng nhng kin thc hc c gii thch nhng hin tng , nh vy hc sinh c cng c kin thc su sc hn. V cng nh hc sinh thy hc mn ha d hiu, thit thc, gn gi vi i sng v li cun hn. II. THC TRNG CA TI NGHIN CU 1. Tnh hnh hc sinh hc b mn ha ca trng THPT Nguyn Diu i vi hc sinh THPT cc em cha c nh hng ngh nghip cho tng lai nn thc hc tp b mn cha cao, cc em ch thch mn no mnh hc c kt qu cao hoc thch gio vin no th thch hc mn . Trong qu trnh ging dy ti pht hin ra rng a s hc sinh cn lo ra, cha hng th tham gia xy dng bi. Nhiu hc sinh t ra lng tng, khng tm ra cch x l, ngay c nhng vn tng chng ht sc c bn trong cuc sng hng ngy. V th, lm sao cc em c th yu thch hc b mn? 2. Thc t ging dy: Trong qu trnh hc tp hc sinh t c hot ng, nng v nghe ging, ghi chp ri hc thuc, t c suy lun, ng no. Thi gian dnh cho hc sinh hot ng trong mt tit hc l qu t, k c hot ng tay chn v hot ng t duy. Hc sinh cha c tr thnh ch th hot ng. Hnh thc hot ng ca hc sinh cng n iu, ch yu l nghe thy c v chp vo v, hc sinh t c ng no v thng t c ch ng tch cc. Do vy, phng php hc ca hc sinh l th ng, t t duy, sng to v hc sinh thng gp kh khn khi gii quyt nhng bi tp lin quan n thc t. Trng THPT Nguyn Diu Nm hc 2013-2014 Sng kin kinh nghim 4
Cc hnh thc hot ng ca thy v cc phng php dy m thy s dng cha nhm vo yu cu t chc cho hc tr hot ng, cha ch trng vo vic hnh thnh phng php t duy, rn luyn cho hc sinh nng lc sng to. Cc hin tng c gii thch cha ng nhn thc khoa hc b mn. i vi ho hc, phng php nhn thc khoa hc l gio vin phi tp luyn cho hc sinh bit gii quyt vn t n gin n phc tp trong hc tp chnh l chun b cho cc em c kh nng sng to, gii quyt cc vn trong thc tin cuc sng. III. BIN PHP CH YU THC HIN TI Nng cao hiu qu dy - hc mn ho hc bng vic gii thch cc hin tng thc tin c lin quan n bi hc trong chng trnh ha 10 bng cch: 1. Nu hin tng thc tin xung quanh i sng ngy, thng sau khi kt thc bi hc. Cch nu vn ny c th to cho hc sinh cn c vo nhng kin thc hc tm cch gii thch hin tng nh hay nhng lc bt gp hin tng , hc sinh s suy ngh, p cu hi v sao li c hin tng ? To tin thun li khi hc bi hc mi tip theo. 2. Nu hin tng thc tin xung quanh i sng ngy thng qua cc phng trnh phn ng ho hc c th trong bi hc. Cch nu vn ny c th s mang tnh cp nht, lm cho hc sinh hiu v thy c ngha thc tin bi hc. Gio vin c th gii thch gii ta tnh t m ca hc sinh. Mc d vn c gii thch c tnh cht rt ph thng. 3. Nu hin tng thc tin xung quanh i sng ngy thng thay cho li gii thiu bi ging mi. Cch nu vn ny c th to cho hc sinh bt ng, c th l mt cu hi rt khi hi hay mt vn rt bnh thng m hng ngy hc sinh vn gp nh- ng li to s ch quan tm ca hc sinh trong qu trnh hc tp. 4. Nu hin tng thc tin xung quanh i sng ngy thng thng qua cc bi tp tnh ton. Cch nu vn ny c th gip cho hc sinh trong khi lm bi tp li lnh hi c vn cn truyn t, gii thch. V mun gii c bi ton ha hc sinh phi hiu c ni dung kin thc cn huy ng, hiu c bi ton yu cu g? V gii quyt nh th no? 5. Nu hin tng thc tin xung quanh i sng ngy thng thng qua nhng cu chuyn ngn c tnh cht khi hi, gy ci c th xen vo bt c thi gian no trong sut tit hc. Hng ny c th gp phn to khng kh hc tp thoi mi. cng l cch kch thch nim am m hc ho. 6. Tin hnh t lm th nghim qua cc hin tng thc tin xung quanh i sng ngy thng a phng, gia nh sau khi hc bi ging. Cch nu vn ny c th lm cho hc sinh cn c vo nhng kin thc hc tm cch gii thch hay t ti to li kin thc qua cc th nghim hay nhng lc bt gp hin tng, tnh hung trong cuc sng. Gip hc sinh pht huy kh nng ng dng ho hc vo i sng thc tin. 7. Nu hin tng thc tin xung quanh i sng ngy thng t lin h vi ni dung bi ging rt ra nhng kt lun mang tnh quy lut. Lm cho hc sinh khng c cm gic kh hiu v c nhiu vn l thuyt nu cp theo tnh c th ca b mn th kh tip thu c nhanh so vi gn n vi thc tin hng ngy.
Trng THPT Nguyn Diu Nm hc 2013-2014 Sng kin kinh nghim 5
IV. T CHC TRIN KHAI THC HIN TI: 1. T chc trin khai thc hin: t chc thc hin GV c th dng nhiu phng tin, nhiu cch nh: bng li gii thch, hnh nh on phim, bi ht, cu ca dao, tc ng v c th dng my chiu. Bng cc v d minh ho thng qua mt s hin tng thc tin, c th p dng trong tng bi, tng chng c th nng cao hiu qu dy-hc mn ho hc trng THCS. 2. Mt s v d minh ha thng qua mt s hin tng trong thc tin trong s hng nghn, hng vn hin tng, tnh hung thc tin c th p dng: Vn s 1: Kho qung ln nht th gii cha cc nguyn t ha hc nm u? Nm i dng ( nc bin) v nc bin bay hi lin tc, tr li di dng ma v mang theo cht tan. Nc chy cng xa mi n bin s cng ha tan nhiu mui. Nc chy t nhng vng khc nhau th mang theo nhng nguyn t khc nhau ra bin. p dng: BNG TUN HON CC NGUYN T HA HC Vn s 2: Ti sao nc my li c mi clo? V sao khng dng nc my ti cy cnh? Khi sc vo nc lng nh kh Clo th c phng trnh ha hc ca phn ng xy ra nh sau: Cl 2 + H 2 O HClO + HCl HClO c tnh oxi ha mnh nn c kh nng dit khun. Trong nc vn cn lng nh clo nn nc my c mi clo. Khi dng nc my ti cy cnh th trn l cy xut hin nhng m trng v lm rng l v cht dip lc trn l b oxi ha bi lng HClO trong nc my. Do vy khng dng nc my ti cy, hoa cnh. Kh clo c dng lm v kh u v khi no ? l x chiu ngy 24 - 4 - 1915 (th chin th nht 1914 - 1918) gia 2 ngi lng c tn l Steenstraat v Poel Kappelle (nc B) xut hin mt m khi mu vng lc xut pht t phng tuyn ca qun c bay l l cch mt t 1 mt theo chiu gi tin dn n phng tuyn qun Php. l khi ca 150 tn clo cha trong 5830 thng iu p va c cc binh s ca trung on qun tin phong 35 v 36 c th vo khng kh. Mi lm pht sau, b binh c c trang b c bit bm theo m khi clo tn cng thng vo c im Php. S tc ng ca kh c tht v cng gh gm. Hng trm binh s Php hn lon chy ngc v pha sau tm khng kh th. Khi qun c ti ni h trng thy nhiu xc cht vi gng mt xanh nht nm la lit bn nhng ngi hp hi, c th co git d di, ming a ra mt cht dch mu vng nht. Kt qu l tuyn phng th ca qun Php b ph v v kh clo git cht 3000 ngi v lm 7000 ngi b thng. p dng: Vn ny ang c s dng lm sch nc hin nay trong cc nh my nc gip hc sinh hiu c vai tr ca ho hc trong sn xut v i sng. Gio vin c th lin h trong khi dy bi CLO. Trng THPT Nguyn Diu Nm hc 2013-2014 Sng kin kinh nghim 6
Vn s 3: V sao khi luc rau mung nn cho vo trc mt t mui n (NaCl)? Do nhit si ca nc p sut 1at l 100 o C, nu ta thm NaCl th lc lm cho nhit ca nc mui khi si (dung dch NaCl long) l > 100 o C. Do nhit si ca nc mui cao hn ca nc nn rau chn nhanh hn, thi gian luc rau khng lu nn rau t mt vitamin. V vy khi rau mung s mm hn v xanh hn. p dng: Vn ny c th c hc sinh bit nhng c hc sinh khng v nu c bit n th cc em c th tin hnh th nghim ngay trong mi bui nu n, gp phn to thm kinh nghim cho hc sinh, rt thit thc. C th a hin tng ny vo phn trng thi t nhin trong bi CLO. Vn s 4: Axit clohidric c vai tr nh th no i vi c th con ngi? Axit clohidric c vai tr rt quan trng trong qu trnh trao i cht ca c th. Trong dch d dy ca ngi c axit clohidric vi nng khong chng 0,0001 n 0,001 mol/l (c pH tng ng vi l 4 v 3). Ngoi vic ho tan cc mui kh tan, n cn l cht xc tc cho cc phn ng phn hu cc cht laxity (cht ng, bt) v cht protein (m) thnh quch cht n gin hn c th c th hp th c. Lng axit trong dch d dy nh hn hay ln hn mc bnh thng u gy bnh cho ngi. Khi trong dch d dy c nng axit nh hn 0,0001 mol/l (pH>4,5) ngi ta mc bnh kh tiu, ngc li nng axit ln hn 0,001 mol/l (pH<3,5) ngi ta mc bnh chua. Mt s thuc cha au d dy cha mui hidrocacbonat NaHCO 3 (cn gi l thuc mui) c tc dng trung ho bt lng axit trong d dy. NaHCO 3 + HCl NaCl + CO 2 + H 2 O p dng: Nhu cu ngy cng cao ca con ngi ko theo nhu cu n ung ngy cng a dng, phong ph. Vn n ung nh hng d dy ngy cng tng. Gio vin c th a vn ny vo trong bi HIDRO CLORUA - AXIT CLOHIDRIC. Vn s 5: V sao mui th d b chy nc? Mui n c thnh phn chnh l NaCl, ngoi ra cn c cc mui khc nh MgCl 2 , KCl,... MgCl 2 l mui a nc, nn n hp th nc trong khng kh v d tan trong nc. Mui sn xut cng th s th cng d b chy nc khi ngoi khng kh. Vn s 6: Mui bin c t u? Em hy tm xem ngun gc ca mui c trong nc bin? Bin c l qu hng ca mui, trong NaCl chim 85%. Trong qu trnh lu di hnh thnh i dng ban u ho tan tt c cc loi mui khong. ng thi nham thch trong qu trnh phong ha (nham thch b tc ng lu ngy ca ma, nng, gi bo v vi sinh vt) khng ngng b phn gii v sn sinh ra cc loi mui, sau theo cc dng sng ra i dng. Vy sng ngi, nham thch v cc ni la di y bin chnh l ngun gc cung cp ch yu cc loi mui cho bin c. p dng: Gio vin c th a vn ny vo phn mui ca axit clohidric trong bi HIDRO CLORUA - AXIT CLOHIDRIC.
Trng THPT Nguyn Diu Nm hc 2013-2014 Sng kin kinh nghim 7
Vn s 7: Ti sao khng dng bnh thy tinh ng dung dch HF? Tuy dung dch axit HF l mt axit yu nhng n c kh nng c bit l n mn thu tinh. Do thnh phn ch yu ca thu tinh l silic dioxit SiO 2 nn khi cho dung dch HF v th c phn ng xy ra: SiO 2 + 4HF SiF 4 + 2H 2 O. p dng: y l phn kin thc m bt k hc sinh no cng nm c sau khi hc xong phn mt s hp cht ca flo. Hc sinh bit gii thch v vn dng vo trong thc tin, trnh vic dng bnh thy tinh ng dung dch HF. Gio vin c th hi hc sinh khi hc xong bi FLO. Vn s 8: Lm th no khc c thy tinh? Mun khc thy tinh ngi ta nhng thy tinh vo sp nng chy, nhc ra cho ngui, dng vt nhn khc hnh nh cn khc nh lp sp mt i, ri nh dung dch HF vo th thy tinh s b n mn nhng ch lp sp b co i SiO 2 + 4HF SiF 4 + 2H 2 O. Nu khng c dung dch HF th thay bng dung dch H 2 SO 4 c v bt CaF 2 . Lm tng t nh trn nhng ta cho bt CaF 2 vo ch cn khc,sau cho thm H 2 SO 4 c vo v ly tm knh khc t trn ch cn khc. Sau mt thi gian, thy tinh cng s b n mn nhng ni co sp. CaF 2 + 2H 2 SO 4 CaSO 4 + 2HF ( dng tm knh che li) Sau SiO 2 + 4HF SiF 4 + 2H 2 O. p dng: y l mt vn rt thc t khi m ngh khc thy tinh ang pht trin nc ta. Sau bi hc hc sinh khng nhng bit c phng php khc thy tinh m cn c th gii thch c vn ny. Thm ch y l c s cho vic hc ngh, khi gi nim am m hc tp, hc sinh c th t lm th nghim ny trong tit thc hnh. Gio vin c th lng vo bi FLO. Vn s 9: Em c bit v sao cho khng dnh khi chin? Nu dng cho bng gang, nhm thng chin c, trng khng kho d b dnh cho. Nu dng cho khng dnh th thc n s khng dnh cho. Thc ra mt trong ca cho khng dnh ngi ta c tri mt lp hp cht cao phn t. l Politetra floetilen c tn vinh l vua cht do thng gi l teflon. Politetra floetilen ch cha 2 nguyn t C v F nn lin kt vi nhau rt bn chc. Mt iu lu l khng nn t nng cho khng trn bp la v teflon nhit trn 250 0 C l bt u phn hu v thot ra cht c. Khi ra cho khng nn ch xt bng cc vt cng v c th gy tn hi cho lp chng dnh. p dng: Cho khng dnh hin nay c cc b ni tr s dng kh nhiu. Cng dng ca cho lm hi lng tt c cc u bp kh tnh. Nhng t ai hiu c v sao cho khng dnh li u vit nh vy. Gio vin c th lin h vn ny khi dy phn ng dng trong bi FLO. Vn s 10: V sao cht Florua li bo v c rng? Rng c bo v bi lp men cng, dy khong 2mm. Lp men ny l hp cht Ca 5 (PO 4 ) 3 OH v c to thnh bng phn ng: 5Ca 2+ + 3PO 4 3- + OH - Ca 5 (PO 4 ) 3 OH (1) Qu trnh to lp men ny l s bo v t nhin ca con ngi chng li bnh su rng. Trng THPT Nguyn Diu Nm hc 2013-2014 Sng kin kinh nghim 8
Sau cc ba n, vi khun trong ming tn cng cc thc n cn lu li trn rng to thnh cc axit hu c nh axit axetic v axit lactic. Thc n vi hm lng ng cao to iu kin tt cho vic sn sinh ra cc axit . Lng axit trong ming tng lm cho pH gim, lm cho phn ng sau xy ra: H + + OH - H 2 O Khi nng OH- gim, theo nguyn l L-Sa-t-li-, cn bng (1) chuyn dch theo chiu nghch v men rng b mn, to iu kin cho su rng pht trin. Bin php tt nht phng su rng l n thc n t chua, t ng v nh rng sau khi n. Ngi ta thng trn vo thuc nh rng NaF hay SnF 2 , v ion F - to iu kin cho phn ng sau xy ra: 5Ca 2+ + 3PO 4 3- + F - Ca 5 (PO 4 ) 3 F Hp cht Ca 5 (PO 4 ) 3 F l men rng thay th mt phn Ca 5 (PO 4 ) 3 OH nc ta, mt s ngi c thi quen n tru, vic ny rt tt cho vic to men rng theo phn ng (1), v trong tru c vi ti Ca(OH) 2 , cha cc ion Ca 2+ v OH - lm cho cn bng (1) chuyn dch theo chiu thun. p dng: Vn su rng v phng nga su rng c mi ngi quan tm. Nhng t ai bit rng v sao rng b su v c ch phng nga nh th no. Hc sinh s rt t m v vn ny. Gio vin c th cp vn ny trong phn ng dng ca FLO nhm gip cho hc sinh c thi quen bo v rng bng cch nh rng sau cc ba n. Vn s 11: Ti sao phi n mui iot? Trong c th con ngi c tn ti mt lng iot tp trung tuyn gip trng. ngi trng thnh lng iot ny khong 20-50mg. Hng ngy ta phi b sung lng iot cn thit cho c th bng cch n mui iot. It c trong mui n dng KI v KIO3. Nu lng iot khng cung cp th s dn n tuyn gip trng sng to thnh bu c, nng hn l n n, v sinh v cc chng bnh khc. p dng: Gio vin c th t cu hi trn khi kt thc bi ging IOT nhm gip cho hc sinh hiu c ch li ca vic n mui iot v tuyn truyn cho cng ng. Vn s 12: Lm th no phn bit mui iot v mui thng? Mui iot ngoi thnh phn chnh l mui n (NaCl) cn c mt lng nh NaI (nhm cung cp iot cho c th). phn bit mui thng v mui iot ta vt nc chanh vo mui, sau thm vo mt t nc cm. Nu thy mu xanh m xut hin chng t mui l mui iot. Gii thch: Nc chanh c mi trng axit. Trong mi trng axit, NaI khng bn b phn hy mt phn thnh I 2 . I 2 mi to thnh tc dng vi h tinh bt c trong nc cm to thnh phc cht c mu xanh m. p dng: Gio vin c th t cu hi trn khi kt thc bi ging IOT Vn s 13: V sao khi s dng my photocopy phi ch n vic thng gi? Chng ta u bit khi my photocopy lm vic thng xy ra hin tng phng in cao p do c th sinh ra kh ozon theo phn ng: Trng THPT Nguyn Diu Nm hc 2013-2014 Sng kin kinh nghim 9
3O 2
UV 2O 3
Vi mt lng t ozon trong khng kh th c tc dng dit khun, dit vi trng. Nhng nu lng ozon li vt qua gii hn cho php s gy tn hi cho i no, ph hoi kh nng min dch bnh, gy mt tr nh, bin i nhim sc th, gy qui thai ph n mang thai, v.v..Thm ch ozon cn l cht gy ung th nn tc hi ca ozon khng th k ht c. Hin nhin l lng ozon do my photocopy sinh ra rt b nn nu ngu nhin m tip xc vi n cng cha c th gy nguy hi cho c th. Nhng nu tip xc vi ozon trong thi gian di v nu khng ch lm thng gi cn phng th do ozon tp hp nhiu trong phng n mc vt tiu chun an ton th s c nh hng n sc khe con ngi. Cho nn khi s dng my photocopy cn ch n vic thng gi cho phng my. p dng: Gio vin c th cp vn trn khi ni v tc hi ca ozon trong bi ging v OZON. Sau bi hc, hc sinh s bit c s nguy him khi photocopy ti liu v bit cch trnh c s nguy hi ny. Vn s 14: V sao sau nhng cn ging, khng kh tr nn trong lnh, mt m hn ? Sau nhng cn ma, nu do bc trn ng ph, ng rung, ngi ta cm thy khng kh trong lnh, sch s. S d nh vy l c hai nguyn nhn: Nc ma gt sch bi bn lm bu khng kh c trong sch. Trong cn ging xy ra phn ng to thnh ozon t oxi: 3O 2
UV 2O 3
Ozon sinh ra l cht kh mu xanh nht, mi nng, c tnh oxi ha mnh. Ozon c tc dng ty trng v dit khun mnh. Khi nng ozon nh, ngi ta cm gic trong sch, ti mt. Do vy sau cn ma ging trong khng kh c ln t ozon lm cho khng kh trong sch, ti mt. p dng: y l mt hin tng t nhin khng xa l vi hc sinh. Mt s hc sinh cho rng y l iu hin nhin v sau cn ma tri li sng. Tuy nhin nhn di gc ha hc th ta c th gii thch c r rng vn ny. Gio vin c th cp trong phn ng dng ca ozon hay t cu hi trn sau khi dy xong bi ging v OZON. Vn s 15: Ti sao sau nhng cn ma c sm chp, ng x, khu ph, rng cy bu tri xanh cng nh sch quang, mt m, trong lnh hn? Do trong khng kh c 20% O 2 nn khi c sm chp to iu kin: 3O 2
UV 2O 3
To ra mt lng nh O 3 ,O 3 c kh nng st trng: O 3 O 2 + O . (st trng) Nn ngoi nhng ht ma cun theo bi th O 3 l tc nhn lm mi trng sch s v cm gic ti, mt. Trng THPT Nguyn Diu Nm hc 2013-2014 Sng kin kinh nghim 10
p dng: Vn ny gio vin nn cp trong bi ging v OZON, gip hc sinh kim nghim trong cuc sng m i khi c nhiu hc sinh khng ch n. y l mt hin tng t nhin khng xa l vi hc sinh. Vn s 16: Ti sao khi nh ri nhit k thy ngn th khng c dng chi qut m nn rc bt S ln trn? Thy ngn (Hg) l kim loi dng lng, d bay hi v hi thy ngn l mt cht c. V vy khi lm ri nhit k thy ngn nu nh ta dng chi qut th thy ngn s b phn tn nh, lm tng qu trnh bay hi v lm cho qu trnh thu gom kh khn hn. Ta phi dng bt S rc ln nhng ch c thy ngn, v S c th tc dng vi thy ngn to thnh HgS dng rn v khng bay hi. Hg S HgS Qu trnh thu gom thy ngn cng n gin hn. p dng: Gio vin c th vn dng vn ny vo bi LU HUNH Vn s 17: V sao ngi ta hay dng bc "nh gi" khi b cm? Khi b bnh cm, trong c th con ngi s tch t mt lng kh H 2 S tng i cao. Chnh lng H 2 S s lm cho c th mt mi. Khi ta dng Ag nh gi th Ag s tc dng vi kh H 2 S. Do ; lng H 2 S trong c th gim v dn s ht bnh. Ming Ag sau khi nh gi s c mu en xm: 4Ag + 2H 2 S + O 2 2Ag 2 S + 2H 2 O (en) p dng: Hin tng nh gi c ng b s dng t xa xa n tn by gi tr cm. Cch lm ny c c s khoa hc m mi ngi cn c bit, v vy gio vin c th a vn ny vo khi dy bi HIDRO SUNFUA. Vn s 18: Hin tng ma axit l g ? Tc hi nh th no ? Kh thi cng nghip v kh thi ca cc ng c t trong ( t, xe my) c cha cc kh SO 2 , NO, NO 2 ,Cc kh ny tc dng vi oxi O 2 v hi nc trong khng kh nh xc tc oxit kim loi (c trong khi, bi nh my) to ra axit sunfuric H 2 SO 4
2SO 2 + O 2 + 2H 2 O 2H 2 SO 4
Axit H 2 SO 4 v HNO 3 tan vo nc ma to ra ma axit. Vai tr chnh ca ma axit l H 2 SO 4 cn HNO 3 ng vai tr th hai. Hin nay ma axit l ngun nhim chnh mt s ni trn th gii. Ma axit lm ma mng tht thu v ph hy cc cng trnh xy dng, cc tng i lm t cm thch, vi, phin. Mn khi git ngi xy ra u ? Ngy 5 thng 12 nm 1952, nc Anh (nc c mnh danh l x s ca sng m) ti Lun n xy ra s kin mn khi git ngi lm chn ng th gii. Vic gim st mi trng cho thy hm lng kh SO 2 cao ti 3,8 mg/m 3 , gp 6 ln v nng bi khi ln ti 4,5mg/m 3 gp 10 ln so vi ngy thng. Dn trong thnh ph thy tc ngc, kh th v ho lin tc. Ch trong vng 4, 5 ngy c hn 4000 ngi cht trong phn ln l tr em v ngi gi, hai thng sau li c trn 8000 ngi na cht. Trng THPT Nguyn Diu Nm hc 2013-2014 Sng kin kinh nghim 11
Nguyn nhn ca mn khi git ngi thnh ph Lun n l do khi than (SO 2 , bi ) ca cc nh my quyn vo vi sng m bui sm ma ng gy ra. p dng: y l vn c lin quan n gio dc mi trng. Gio vin c th a vo khi ging lu hunh ioxit SO 2 trong bi HP CHT C OXI CA LU HUNH. Vn s 19: V sao khng nn nc vo axit sunfuric m c m ch c th axit sunfuric m c vo nc ? Trong bt k quuyn sch ha hc no cng ghi cu sau cnh tnh bn c: Trong bt k tnh hung no cng khng c nc vo axit sunfuric m c, m ch c t t axit sunfuric c vo nc. V sao vy ? Khi axit sunfuric gp nc th lp tc s c phn ng ha hc xy ra, ng thi s ta ra mt nhit lng ln. Axit sunfuric c ging nh du v nng hn trong nc. Nu bn cho nc vo axit, nc s ni trn b mt axit. Khi xy ra phn ng ha hc, nc si mnh lit v bn tung te gy nguy him. Tri li khi bn cho axit sunfuric vo nc th tnh hnh s khc: axit sunfuric c nng hn nc, nu cho t t axit vo nc, n s chm xung y nc, sau phn b u trong ton b dung dch. Nh vy khi c phn ng xy ra, nhit lng sinh ra c phn b u trong dung dch, nhit s tng t t khng lm cho nc si ln mt cch qu nhanh. Mt ch thm l khi pha long axit sunfuric bn lun lun nh l phi t t axit vo nc v khng nn pha trong cc bnh thy tinh. Bi v thy tinh s d v khi tng nhit khi pha. p dng: Vn an ton khi lm th nghim c t ln hng u trong nhng tit dy c s dng ha cht. c bit khi tip xc vi axit H 2 SO 4 c th rt nguy him. Gio vin c th t cu hi trn cho hc sinh tr li v cch pha long axit H 2 SO 4 khi dy phn tnh cht vt l ca axit sunfuric c trong bi HP CHT C OXI CA LU HUNH. Vn s 20: Lm th no phn kim vng? Phn kim vng l phng php k thut gip bn thu hi vng nguyn cht t cc loi vng khc (hp kim vng). Hng dn HS Phn kim c cc loi vng thp tui ly ra c vng y nguyn cht bng mt loi Acid: Vng thp tui (vng ln tp cht Cu, Ag) cn mng, ct nh cho vo H 2 SO 4 c, nng (lu trong thc t ngi ta thng s dng HNO 3 ). Tp cht s tan trong H 2 SO 4 c, nng, ta s thu c vng: Cu + 2H 2 SO 4
c, nng o t CuSO 4 + SO 2 + 2H 2 O p dng: Vn ny lin h thc t cho hc sinh bit c ng dng trong ngh th bc sau ny. Gio vin c th lng vo trong khi dy tnh cht ha hc ca axit sunfuric c trong bi HP CHT C OXI CA LU HUNH.
Trng THPT Nguyn Diu Nm hc 2013-2014 Sng kin kinh nghim 12
C. KT LUN
c nhng tit hc t hiu qu cao nht lun l nim trn tr, suy ngh l mc ch hng ti ca tng ngi gio vin c lng tm v trch nhim ngh nghip,nhng y khng phi l iu t c d dng. Ngi gio vin phi nhn thc r vai tr l ngi thp sng ngn la ch ng lnh hi tri thc trong tng hc sinh . Trong ni dung ti mnh, ti cp n mt s vn xung quanh cuc sng v c ngha thc tin, thm ch c th gp, tip xc hng ngy.Ti hi vng y l vn gi m ra mt quan nim trong dy hc ho hc, mc d trong ti ny ti khng th cp mi hin tng c lin quan. 1/ Kt qu nghin cu: Ring bn thn ti nh vn dng phng php dy Nng cao hiu qu dy - hc mn ho hc bng vic gii thch cc hin tng thc tin c lin quan n bi hc trong chng trnh ha hc 10 kt hp vi nhiu phng php khc, ti t c mt s kt qu nht nh. Hc sinh tr nn thch hc ho hn, thch nhng gi dy ca ti nhiu hn, thm ch c c nhng hc sinh v nh t quan st v ti to li hin tng thc t, ri li n hi ti. Trong gi hc, ti kt hp hi ho trong phong cch dy ca mnh c th lm cho gi hc mang khng kh rt thoi mi, nhng kh nng tip thu bi cng rt tt. Nh ti khng nh: Thi gian ginh cho vn ny l khng nhiu nn cn ph thuc vo ngi dy cn phi linh hot v kho lo. Bt c mt vn g nu chng ta qu lm dng th khng ti.V th ti vn lun ngh: Dy nh th no cho tt l mt iu khng d. 2/ Kt qu i chng: Thc t ging dy cho thy lp khng p dng so vi lp p dng gii thch thng xuyn c s khc nhau r rt.
Lp Mc Kt qu Gii Kh Trung bnh Yu Km 10A7 Thng xuyn p dng 02 (4,3%) 12 (25,5%) 28 (59,6%) 05 (10,6%) 10A5 Khng p dng 00 (0,0%) 07 (16,2%) 22 (51,2%) 14 (32,6%)
Trng THPT Nguyn Diu Nm hc 2013-2014 Sng kin kinh nghim 13
3/ Kin ngh, xut: Vn i mi phng php trong gi hc trong trng ph thng ang l vn bc xc. dy ho hc trong nh trng ph thng c hin qu ti ngh mt s vn sau: i vi gio vin: phi kin tr, u t nhiu tm, sc tm hiu cc vn ho hc,vn dng sng to phng php dy ha hc, c bi ging thu ht c hc sinh. i vi S GD & T: Cn trang b cho gio vin thm nhng ti liu tham kho cn thit b sung, h tr cho gio vin trong qu trnh ging dy. Vi nhng sng kin kinh nghim hay, theo ti nn ph bin cho cc gio vin c hc tp v vn dng. C nh th tay ngh v vn kin thc ca gio vin s dn c nng ln. Vi thc trng hc ho hc v yu cu i mi phng php dy hc, c th coi y l mt quan im ca ti ng gp kin vo vic nng cao cht lng hc ho hc trong thi k mi. Mc d c gng song khng th trnh c cc thiu st, rt mong c s ng gp kin ca cc cp lnh o, ca cc bn ng nghip ti ca ti c hon thin hn. Ti xin chn thnh cm n.