- Ngày xửa ngày xưa, có một cặp vợ chồng nhà nghèo quanh năm bảo ban chăm chỉ làm lụng mà vẫn không đủ ăn. - Hỏi vay thì mọi người sợ hai vợ chồng sẽ chẳng có trả nên cũng không cho vay. - Chỉ có mỗi một bà cụ độc thân sống ở cuối bản là bảo với hai vợ chồng:. - Nhưng ta sẽ cho vay một thùng thóc giống và tính lãi. - Hai vợ chồng đồng ý vay, và hy vọng rằng đến mùa sẽ vừa có thóc ăn, lại vừa có thóc để trả bà cụ.. - Nhưng mùa vụ đã qua lâu rồi, mà bà cụ vẫn không thấy hai vợ chồng đem thóc tới trả.. - Ngược lại, hai vợ chồng còn tới gặp bà cụ để tiếp tục vay thêm thóc giống.. - Bà cụ giận quá, nói:. - Chắc chúng mày không chịu làm việc, chỗ thóc giống ấy mang về giã ăn thôi chứ gì. - Ta không cho hai vợ chồng chúng mày vay nữa.. - Hai vợ chồng mặt buồn rười rượi, thưa chuyện cho bà cụ hiểu rõ:. - Chỉ tội, số thóc giống bà cho vay, chúng cháu vừa quãi xuống nương thì bị bầy chim sẻ rừng bay đến ăn hết.. - Bà cụ hết giận, đem một thùng thóc giống nữa cho hai vợ chồng nghèo vay, và dặn:. - Hạt thóc giống gieo xong hãy nhớ lấp đất phủ lên, thì lũ chim sẽ không ăn được.. - Hai vợ chồng nghe theo lời của bà cụ, hạt thóc được quãi gieo xuống là liền lấy đất lấp phủ lên. - Nào ngờ, lũ chim sẻ rừng tai quái vẫn lấy chân bới đất lên và ăn hết sạch thóc giống.. - Vậy là hai vợ chồng nghèo vẫn không có thóc để trả cho bà cụ. - Thương tình, bà cụ gọi hai vợ chồng đến và lại tiếp tục cho vay thêm một thùng thóc giống nữa.. - Hai vợ chồng nghèo bèn hì hục cả đêm lẫn ngày để làm bẫy trên nương. - Làm bẫy xong, hai vợ chồng bỏ thóc vào trong đó rồi ngồi nấp rình đợi bầy chim sẻ tới. - Theo thói quen, thấy thóc là bầy chim sẻ rừng không bỏ qua, chúng rủ nhau sà vào trong bẫy để ăn thóc.. - Bẫy sập xuống, nhưng cả bầy chim sẻ bay thoát gần hết, chỉ có đúng mỗi con chim sẻ đầu đàn bị dính mắc ở lại.. - Hai vợ chồng không biết nên làm thế nào với con chim sẻ bắt được, nên cầm nó đến hỏi ý kiến của bà cụ.. - Bà cụ bảo:. - Vợ chồng anh chị đem nó về thịt mà ăn!. - Vậy là hai vợ chồng đem con chim sẻ đầu đàn về nhà định thịt. - Nhưng bỗng bất ngờ, con chim sẻ cất tiếng nói:. - Nói xong, chim sẻ đầu đàn nhả ra trước mặt hai vợ chồng nghèo một nhúm hạt dưa.. - Nhưng hai vợ chồng bảo:. - Lũ chim sẻ rừng chúng mày đã hại vợ chồng tao khốn đốn, làm sao có thể tin mày được!. - Chim sẻ năn nỉ:. - Hai vợ chồng làm y theo như lời của chim sẻ. - Giống mák teng lại (dưa bở) được hai vợ chồng chăm sóc mọc rất nhanh. - Chẳng mấy chốc chúng đã xanh um khắp mảnh nương của hai vợ chồng. - Xen cha đi tới chỗ hai vợ chồng nghèo thì thấy hai người đang làm cỏ, mồ hôi mồ kê nhễ nhại toát ra mà vẫn không dám hái dưa để ăn. - Thấy lạ, xen cha mới hỏi hai vợ chồng:. - Vợ chồng nghèo đáp:. - Chẳng giấu gì, chúng tôi còn phải dành dưa để bán lấy tiền mua thóc giống đem trả nợ bà cụ đã có ơn giúp chúng tôi.. - Sau đó, hai vợ chồng tiếp tục giãi bày, kể cho xen cha nghe tình cảnh của hai vợ chồng.. - Vua Then cảm động, bèn sai xen cha trở lại xuống mường lúm mua hết tất cả nương dưa chín của vợ chồng nghèo nọ để đem lên mường bun. - Có tiền bạc rồi, hai vợ chồng nghèo mua thóc giống, trả hết nợ cho bà cụ và có chút của ăn của để. - Vốn sẵn lòng thơm thảo, lại nhớ tới cảnh ngộ trước đây khi nghèo khó cũng luôn được mọi người giúp đỡ nên ai xin dưa là hai vợ chồng biếu ngay. - Thế là người khắp các nơi kéo nhau tới để xin giống dưa của hai vợ chồng. - Vậy là vụ dưa năm ấy, hai vợ chồng biếu hết cả nương dưa, chỉ còn sót lại đúng một quả bị lấp ở trong bụi rậm.. - Có một bà cụ người Mán (người Dao), cũng muốn xin dưa về để làm giống tìm đến gặp họ. - Người chồng mới hái nốt quả dưa còn sót lại, đưa biếu bà cụ và bảo là không lấy tiền.. - Nghe thấy người vợ nói có lý, nên bà cụ người Mán trả cho họ ít xu lẻ rồi mang dưa về trồng