- Sự cần thiết phải xây dựng thị trường điện cạnh tranh tại Việt Nam 9 1.2. - Mô hình tổ chức ngành điện Việt Nam trong điều kiện thị trường phát điện cạnh tranh 32 1.4. - Sự cần thiết tái cơ cấu ngành điện trong điều kiện thị trường điện cạnh tranh 43 2.3. - Phương pháp chuyển đổi giá phát điện của nhà máy nhiệt điện hiện có để áp dụng cho hợp đồng mua bán điện trong Thị trường phát điện cạnh tranh 79 3.4. - Do đó thị trường điện cạnh tranh ra đời để đáp ứng nhu cầu tất yếu đó. - Việc xác định giá điện trong thị trường phát điện cạnh tranh khá phức tạp bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của thị trường. - Cấu trúc thị trường phát điện cạnh tranh một đơn vị mua hoàn chỉnh.20 Hình 1.3. - Cấu trúc thị trường bán buôn điện cạnh tranh Hình 1.4. - Cấu trúc thị trường bán lẻ điện cạnh tranh Hình 3.1. - Sự cần thiết phải xây dựng thị trường điện cạnh tranh tại Việt Nam. - Đó chính là những yếu tố thúc đẩy việc hình thành và phát triển thị trường điện cạnh tranh. - Các điều kiện hình thành và phát triển các cấp độ thị trường điện tại Việt Nam. - Khâu truyền tải có thể độc quyền sở hữu nhà nước và việc mua bán điện được thông qua thị trường điện. - Có độ rủi ro thị trường cao hơn so với mô hình cạnh tranh phát điện. - Cấp độ 1: thị trường phát điện cạnh tranh. - Cấp độ 2: thị trường bán buôn điện cạnh tranh. - Cấp độ 3: thị trường bán lẻ điện cạnh tranh 1.2.1. - 15 - các nhà máy điện còn lại phải được chuyển đổi thành các đơn vị phát điện độc lập dưới dạng các công ty cổ phần để chuẩn bị cho thị trường phát điện cạnh tranh hoàn chỉnh. - Các đơn vị phát điện của EVN (PEVN) cạnh tranh bán điện cho SB qua các hợp đồng song phương hoặc qua thị trường ngắn hạn. - Đơn vị điều hành giao dịch thị trường (Market Operator - MO) lập kế hoạch huy động công - 16 - suất, điện năng của các nhà máy điện và chuyển cho Đơn vị điều độ hệ thống điện quốc gia (System Operator - SO) thực hiện điều hành hệ thống điện. - Trong giai đoạn thị trường nội bộ này, các đơn vị phát điện sẽ tham gia thị trường thử nghiệm, cạnh tranh bán điện cho SB. - Đầu tư lưới truyền tải để phù hợp với cấu trúc thị trường sẽ do NPT chịu trách nhiệm. - Giai đoạn này các công ty phân phối chưa tham gia vào hoạt động của thị trường phát điện cạnh tranh. - Trong thị trường phát điện cạnh tranh một người mua các chức năng chính của SB như sau. - Xây dựng các quy định chi phối các.hoạt động của thị trường điện. - Thực hiện hợp tác quốc tế trong lĩnh vực điều tiết điện lực và phát triển thị trường điện. - b) Cấp độ 1- Bước 2: Thị trường phát điện cạnh tranh hoàn chỉnh Cho phép các nhà máy điện độc lập (IPP) không thuộc sở hữu của EVN tham gia chào giá để bắt đầu thị trường phát điện cạnh tranh hoàn chỉnh (theo mô hình một người mua duy nhất). - Đến giai đoạn này, khâu truyền tải cần phải được tách ra độc lập để đảm bảo hoạt động công bằng và minh bạch của thị trường phát điện cạnh tranh. - Vận hành hệ thống và Vận hành thị trường chung trong 1 đơn vị và tách ra độc lập với EVN, trực thuộc Cục Điều tiết Điện lực. - Quản lý các đăng ký tham gia thị trường. - Xây dựng các qui định cho hoạt động của thị trường bán buôn điện cạnh tranh thử nghiệm. - các đơn vị phân phối, đơn vị vận hành hệ thống và đơn vị điều hành giao dịch thị trường điện do EVN tiếp tục quản lý. - Đơn vị điều hành giao dịch thị trường điện nên thuộc Cục Điều tiết Điện lực để thực hiện chức năng giám sát hoạt động thị trường điện. - Vị trí của đơn vị này không ảnh hưởng nhiều đến hoạt động của thị trường. - Các chức năng điều tiết trong thị trường phát điện cạnh tranh vẫn tiếp tục được thực hiện trong thị trường bán buôn cạnh tranh. - Đơn vị truyền tải điện chịu trách nhiệm đảm bảo phương tiện kỹ thuật cho việc thực hiện các giao dịch mua bán điện trên thị trường. - Các đơn vị này được quyền mua điện từ các đơn vị phát điện hoặc từ thị trường để bán lẻ cho khách hàng sử dụng điện. - Đơn vị truyền tải điện và các đơn vị phân phối điện chịu - 26 - trách nhiệm đảm bảo phương tiện kỹ thuật cho việc thực hiện các giao dịch mua bán điện trên thị trường. - Các điều kiện tiên quyết của từng cấp độ phát triển: a) Cho thị trường phát điện cạnh tranh thí điểm (cấp độ 1 - bước 1):Về cơ cấu tổ chức. - Đơn vị điều hành giao dịch thị trường điện lực (MO) và Công ty bán điện (EPTC) trực thuộc EVN được thành lập. - Quy định lưới truyền tải và quy định vận hành thị trường điện lực thí điểm được Bộ Công Thương ban hành. - b) Cho thị trường phát điện cạnh tranh hoàn chỉnh (cấp độ 1 - bước 2): Về cơ cấu tổ chức: Các nhà máy điện thuộc EVN được tách thành các đơn vị phát điện độc lập (không có chung lợi ích kinh tế với đơn vị mua duy nhất, đơn vị truyền tải và đơn vị điều hành giao dịch thị trường điện) dưới dạng các công ty nhà nước độc lập hoặc các công ty cổ phần. - Đề án thiết kế thị trường điện lực phát điện cạnh tranh hoàn chỉnh được Bộ Công Thương phê duyệt. - Quy định thị trường điện lực được bổ sung, sửa đổi hoặc xây dựng mới phù hợp với cấu trúc thị trường phát điện cạnh tranh hoàn chỉnh. - Các quy định cho vận hành thị trường phát điện cạnh tranh bao gồm: quy định lưới truyền tải. - quy định về thủ tục đăng ký tham gia thị trường phát điện cạnh tranh. - quy định về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh trong thị trường điện lực. - Hệ thống SCADA/EMS, hệ thống đo đếm từ xa được thiết lập hoàn chỉnh tới toàn bộ các nhà máy điện trong hệ thống điện, đáp ứng các hoạt động của thị trường phát điện cạnh tranh hoàn chỉnh. - Hệ thống thông tin phục vụ quản lý vận hành thị trường điện được trang bị phù hợp. - c) Cho thị trường bán buôn điện cạnh tranh thí điểm (cấp độ 2 - bước 1):Về cơ cấu tổ chức: Một số công ty phân phối điện được lựa chọn để thí điểm mua điện trực tiếp từ các đơn vị phát điện hoặc các đơn vị bán buôn. - quy định thị trường. - quy định lưới truyền tải được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với cấu trúc và vận hành của thị trường bán buôn cạnh tranh. - Quy định về điều kiện cho các khách hàng lớn được lựa chọn mua điện trực tiếp từ đơn vị phát điện hoặc qua thị trường điện lực được ban hành. - d) Cho thị trường điện lực bán buôn điện cạnh tranh hoàn chỉnh (cấp độ 2 - bước 2): Về cơ cấu tổ chức. - Đề án thiết kế thị trường điện lực bán buôn điện cạnh tranh và Đề án thành lập các đơn vị phân phối điện độc lập được phê duyệt. - e) Cho thị trường bán lẻ điện cạnh tranh thí điểm (cấp độ 3 - bước 1):Hệ thống các văn bản pháp lý. - f) Cho thị trường bán lẻ điện cạnh tranh hoàn chỉnh (cấp độ 3 - bước 2):Hệ thống các văn bản. - Đề án thiết kế thị trường điện lực bán lẻ điện cạnh tranh được phê duyệt. - Hệ thống thông tin phục vụ quản lý vận hành thị trường điện lực được trang bị phù hợp với cấu trúc thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. - Mô hình tổ chức ngành điện Việt Nam trong điều kiện thị trường phát điện cạnh tranh. - Nguyên tắc vận hành thị trường điện cạnh tranh tại Việt Nam (VCGM). - Thị trường phát điện cạnh tranh Việt Nam gồm 2 thị trường thành phần chính sau [3. - Thị trường hợp đồng: các đơn vị phát điện kí hợp đồng với đơn vị mua buôn duy nhất theo cơ chế hợp đồng. - a) Nguyên tắc hoạt động của thị trường. - Trong thị trường phát điện cạnh tranh VCGM, toàn bộ điện năng phát của các nhà máy điện được bán cho đơn vị mua bán buôn duy nhất, lịch huy động các tổ máy được lập căn cứ trên bản chào giá theo chi phí biến đổi. - b) Các đối tượng tham gia thị trường. - Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện: Trung Tâm điều độ hệ thống điện Quốc Gia. - c) Các cơ chế hoạt động của thị trường. - Cơ chế hợp đồng mua bán điện trong thị trường. - Các nhà máy điện tham gia cạnh tranh trên thị trường ( trừ các nhà máy điện BOT, các nhà máy thủy điện chiến lược đa mục tiêu): kí hợp đồng mua bán điện (PPA) dưới dạng hợp đồng sai khác (CfD) với đơn vị mua buôn duy nhất. - Các nhà máy điện cung cấp dịch vụ phụ trợ (dự phòng khởi động nhanh, dự phòng nguội và dự phòng vận hành phải phát do ràng buộc an ninh hệ thống điện): kí hợp đồng hàng năm với đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện theo mẫu do Bộ Công Thương ban hành. - d) Cơ chế vận hành của thị trường điện giao ngay. - Thị trường điện giao ngay có chu kì giao dịch là 1 giờ. - Các nhà máy thủy điện chào giá phát điện trong phạm vi ±10% giá trị nước như đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện tính toán và công bố cho từng nhà máy. - e) Cơ chế giá công suất thị trường. - Các nhà máy điện tham gia cạnh tranh trên thị trường ( trừ các nhà máy điện BOT, các nhà máy thủy điện chiến lược đa mục tiêu) được thanh toán giá công suất thị trường khi được lập lịch huy động. - Giá công suất thị trường được xác định hàng năm đảm bảo cho nhà máy điện mới tốt nhất ( là nhà máy nhiệt điện chạy nền, có tổng chi phí phát điện thấp nhất - 36 - trong các nhà máy mới được đưa vào vận hành trong năm) thu hồi đủ tổng chi phí phát điện trong năm. - g) Cơ chế thanh toán trong thị trường. - Chu kì thanh toán trong thị trường là 1 tháng. - Căn cứ số liệu thanh toán do đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện công bố và hợp đồng mua bán điện đã kí với đơn vị phát điện đơn vị mua buôn duy nhất chịu trách nhiệm kiểm tra và thực hiện thanh toán cho các nhà máy điện. - Đến nay, việc chuẩn bị cho thị trường phát điện cạnh tranh đã cơ bản hoàn thành. - Khi thị trường điện cạnh tranh thì giá điện sẽ không tạo sức ép tăng giá. - Chỉ sau khi tăng cường năng lực cần thiết các công ty phát điện độc lập mới có thể tham gia hiệu quả vào thị trường phát điện cạnh tranh. - Trong thị trường cạnh tranh mua bán buôn điện, thị phần của các công ty phát điện độc lập phải được điều tiết để ngăn chặn việc lũng đoạn thị trường. - Hoạt động của đơn vị truyền tải trong điều kiện thị trường cạnh tranh: 1. - Với việc đưa thị trường cạnh tranh bán lẻ vào hoạt động, công ty truyền tải điện sẽ kí hợp đồng truyền tải điện với các đơn vị phân phối hoặc là đơn vị bán lẻ điện. - d) Đề án thiết kế thị trường điện các cấp độ. - đ) Các quy định về hoạt động của thị trường điện lực, bao gồm: quy định vận hành thị trường điện. - phí tham gia thị trường điện lực. - phí giao dịch thị trường. - l) Điều tiết hoạt động của thị trường điện lực. - các quy định khác của pháp luật về hoạt động điện lực và thị trường điện lực. - khi thực hiện thị trường điện cạnh tranh. - CƠ CẤU GIÁ ĐIỆN TRONG THỊ TRƯỜNG ĐIỆN CẠNH TRANH 3.1. - Giá trần thị trường do Cục Điều tiết Điện lực phê duyệt hàng năm. - Ngoài ra, quy định này cũng nêu rõ, đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện sẽ lựa chọn “nhà máy điện tốt nhất”để đưa vào huy động trong năm tới. - Trong trường hợp này, đơn vị phát điện sẽ không được chào giá trên thị trường điện. - Quy định này được coi là mốc quan trọng đảm bảo vận hành thị trường phát điện cạnh tranh [8]. - Giá cố định bình quân của nhà máy nhiệt điện (FC) sau khi được chuyển đổi thành giá cố định từng năm của hợp đồng mua bán điện (FCj) theo nguyên tắc sẽ được điều chỉnh theo biến động tỷ giá như sau: a) Giai đoạn trước Ngày vận hành chính thức Thị trường phát điện cạnh tranh jF,0Tj,jF,maxjTj,α1λλα12TFCFC (3.12. - Phương pháp chuyển đổi giá phát điện của nhà máy nhiệt điện hiện có để áp dụng cho hợp đồng mua bán điện trong Thị trường phát điện cạnh tranh: 1
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt