Professional Documents
Culture Documents
Cấp Thoát Nước Nguyễn Thống
Cấp Thoát Nước Nguyễn Thống
H CH MINH
TS. NGUYN THNG
CP THOT NC
(Ti bn)
NH XUT BN XY DNG
H N I - 2 0 1 0
LI M U
T c g i
3
Chng 1
1.1. (II T H I t
Mang li
K h i d u nc s dc ly t mi n^un nc (h ch a, s n g .. . ) n h vo m t c n g
i n n h ly nc. Cni n h ly nc ny ty theo trnu h p s c t h :
- Ly nr n gin nh vo mt ng ng dn dt chm vo trong sng (h).
- Ly nc c s la chn nhiu chiu su khc nhau trong sne.
Khi nc tr thnh su dng c (sch), ngi ta s phn phi trong vng quy
hoch cho n tn cc thit b dng nc cui cng, nh vo mt mng li ng ng
dn nc c p. Sau khi c s dng, v nguyn tc nc s mt di cc cht lng sch
cn thit v tr thnh nc thi. T , h thng ng ng cng s c nhim v thu
tho nc thi ny ra khi khu quy hoch.
nc thin nhin.
1.2. S H T H N G CP NC
6
S tng qut c dng nh sau
_ _ _
p n
1-----
-{'1-
1-
/ - N ^ t i n c cp 2- c r/ih th u nc
3~ T r t hn c p 4 - T r m x nc
5 ' B ch a n c .sch 6- T i n i h t)in p 2
7 ' n\> ns> ch n h (S1- H his c p nc bn o i
1.3.1. c ln dn s phc v cp nc
7
- S thun tin cho php chng ta c th ni rne CII trnh hay thm vo cc thit b
(v d ta s d dng hn khi thav th mt bm hav nia tni cng sut trm bm hon l
m rng mt tunel hoc mt cng trnh ly nc).
- C th ci tin cng ngh.
Bng sau y trnh by tui th cc cng trnh ta c th tham khao trong thit k cac
cng trnh trong lnh vc cp thot nc v lm sch nc. Ta nhn xt c ha nhm tui
th: nhm t 5 n 20 nm cho cc loi thit b s dni nh an h v thay th d dng;
nhm c chu k s dng t 20 n 30 nm cho cc thit b kh khn hn v tn kem khi
mun thay th; v nhm ln hn 50 nm khi thit b l rt dt v rt kh [hay th lioac
m rng.
1101 tho
Cng trinh c tnh
(nm)
c / ( ony IU litn (l Mi mu I tiOix.
p hoc tune Rt kh v dt khi m lng 50-7:
Ly nc v dng dn chnh Tng i kh khi m rn 2S-.S0
Trm x l v mang li Nu uia lng dn s v tv sut li nhun:
- B 2S
- Ln 50
ng dn c ng knh > 300 mm i lin khi Ihiiy th 2VH)
ng dn c dng knh < 300 mm Xy dim d IS-20
Trm bm:
- Kt cu Tng quy m e dang 20
- Bm Tng cim su dng, nhanh VO
Cc i ?i> trnh (lm* ( iit v ni MH i nc:
ng dn ph c dng knh < 375 I1111 Xy clim cle 20
Cc cng trnh thu, knh tho Kh v dt khi m rng 30-50
Trm x l Nu gia lne dn s va IV sut li nhun:
- B 20-30
- LI 10- 5
Trm bm M rng kh 10-20
Bm chuyn nc vo trm x l Thay th d dng 5-10
8
1.4. N H U C U D N (; NC
Nc sinh hot trong mt chu kv dng nc (thng tnh l I12 V m) thay i theo
thi gian tionu nsv. Biu sau trnh by mt biu nc sinh hot cho ngy dng
nc ln nht i n hnh.
c i:
Q (m 7h)
i i 1 3 . B i r i i ( n ( l i i k v (ii h n h
9
1.4.1.1. Tiu chun d n g nc
Tnh theo bnh qun u ngi lng nc dng trong mt ngy m, lt/ngy-m.
Theo tiu chun cp nc hin hnh TCXD 33 : 68.
Bng 1.2
Q sh-ngJ = ^ 5 ~ K ng c l-n m (m V n g d ) (1 .1 )
trong :
( , /],) (1.2)
10
trong :
Bng 1.3
Tiu chun
Cc loi nc n v o dng nc Ch thch
(m Vi cin v o)
- Nc im sch trong nh my nli din 1000 KW/h 160-400 . Tr s nh dng
- Nc cp li hi nh my nhiel ilin 1000 KW/h 3-5 cho cng sut
- Nc lm ngui dng c t trong 1 c v /h 0,015-0,04 nhit in ln.
Ticu chun dng nc cho nhu cu n ung v sinh hot ca cng nhn sn xut ti
cc x nghip lv theo bng sau.
Hng 1.4
1.4.3. Nc ti cv, ti ni
Q,
QI h (l-3b)
liong :
q, - tiu c h u n nc ti nu. li c ( m V n r - n g ) .
F, - din tch ti ( 1 1 1 )
Q| ngi! lng nc li trong I11I ntv m ( m 1).
, h - lng nc ti u ong mt gi (i Vh)-
T - Ihi gian ti trone mo( ngy dm (h).
r,\ o ?
v ,h - c ,
u ; h- h
(m 7h) (1.4b)
T,
trong :
q n, l \ - tiu chun dR nc sinh hot cua cng nhn trong phn xng nni. lanh
(mVng-ca).
N, N 2 - s c n g nhn lam vic trong phn xng nng v lanh trong tny ca
T () - s gi lm v c trong mt ca (h).
12
1.4.5. Nc tm ca cng nhn khi lm vic ti x nghip
(m-Vng) (1.5b)
trong :
Bng 1.5
13
1.4.10. C n g sut cp nc
trong :
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12)
0-1
1-2
22-23
23-24
1
I
Tng
1
Ghi ch :
(1) tra hang ph lc 3. phu thuc vo Kh.rn.ix.
(12)= 100 X 11 1)/ X ( l l ) .
Ct (12) s c s dng nh cc h s patterns trong bi ton m phng mng li cp
mrc theo thi gian (v d trong phn mm EPANET).
14
1.5. N (U N N C
Trong k thut cp nc ngi ta thng s dng hai loi ngun nc ngt sau:
ngun nc ngm (m ch nng, mch trung bnh, mch su), ngun nc mt (ao, h,
sng ngi).
Ngoi ra, cn c ngun nc ma l ngun b sung cho nc ngm v nc mt.
nhng vng khng c hoc khng khai thc c hai ngun nc trn th nc ma l
ngun nc quan trng nht.
Khi thit k h thng cp nc, mt trong nhng vn c tm quan trng bc nht
l chn ngun nc. N gun nc s quyt nh lnh cht v thnh phn cc hng mc
cng trnh, v n cng quyt nh kinh ph u t xy dng v gi thnh sn phm. La
chn ngun nc cn phi da trn c s kinh t - k thut ca cc phng n.
15
- th bm cht: bao quanh cc ht t bng mt lp rt m ng, gn cht vi t bng
cc lc dnh, iu kin bnh thmi khng th tch ra c.
- th mng mng: nm bao quanh cc phn t t ct bng lc phn t, c th di
chuyn trong lng t di nh lii! ca lc phn t nhng khng th truyn c p sut.
Nc mao dn: cha y trong l rng nh ca t, chu tc dng ca sc cng mt
ngoi v trng lc. Nc mao dn c th di chuyn trong t v c th truyn c p
sut. Vng nc m ao dn nm trn mc nc trng lc.
Nc trng lc hay nc thm: cha y trong l rng cua t, chuyn ng di tc
dng ca trng lc v c th truyn c p sut.
Trong cc dng tn ti ca nc ngm nu trn th ch c nc thm l c tr
lng ng k v c kh nng khai thc c.
V 7
2
Ghi ch: 3 ch tng a cht -hm yu
Inh . 5: Nc /im bn p
16
Nc ngm c p: l lp nc nm gia hai tng cn nc, thng nm su
tng i ln nn c lc s b khi thm qua cc lp t v t chu nh hng ca
mi trng hn ngoi do cht lng tt hn so vi nc ngm khng p.
Q
T b
1.5.2.2. u khuyt im
u (lim:
- nhim ban t, trong sch.
- X l n gin nn gi thnh r.
- C th xy dng phn tn nn ng knh ng dn nh.
- m bo an ton cp nc.
Khuyt im:
- T hm d, khai thc kh khn.
- Thng b nhim st, nhim mn nht l cc vng ven bn.
- Tr lng khai thc hn ch.
1.5.3. Ngun nc mt
17
- Gia cc m a c s chnh lch ln v mc nc, lu lng, hm lng cn v nhit
nc.
- H m lng m ui khong v s nh.
- c cao nn vic x l phc tp v tn km.
- Nc sng l ngun tip nhn nc ma v cc loi nc thi x vo. V vy, n
chu nh hng trc tip ca mi trng bn ngoi. So vi nc ngm , nc mt thng
c nhim bn cao hn.
N c su i:
u khuyt im
u im:
- Tr lng nc phong ph.
- Khai thc, vn hnh d dng.
K huyt im:
- nhim bn v vi trng ln.
- H m lng cn cao.
- Cng trnh x l ln v t tin.
1.5.4. N gu n nc ma
18
ma, khu vc. N thng ch thch hp cho cung cp nhng vng ni cao, cc vng
nng thn v cc hi o thiu nc ngt th ngun nc ma l quan trng nht. Nc
ma tng i sch, tuy nhin n cng b nhim bn nu ri qua vng khng k h b
nhim, mi nh... Nc ma thng thiu cc mui khong cn thit cho s pht trin
c th con ngi.
- u tin chn ngun nc gn ni tiu th, c sn th nng tit kim nng lng,
c a cht cng trnh ph hp vi yu cu xy dng, c iu kin bo m v sinh
ngun nc.
- Cn u tin chn ngun nc ngm nu lu lng p ng yu cu s dng. V
nc ngm kinh t trong khai thc, qun l v c nhng u im khc nh nu
phn trn.
Cht lng nc dng cho sinh hot phi tha mn cc ch tiu sau y:
Chi tiu Yu cu
Mi v v 20c Khng
mu theo Platin cobal 10
c, hm lng cn 5mg/l
pH 6.5-8,5
Hm lng st 0,3mg/l
Hm lng mangan 0,2mg/l
cng 12 c
1.5.6. Bo v ngun nc
19
- Nu tng bo v dy < 6m. bn knh bo v ly bng lOOm.
- T rong khu vc ny nghim cm xy dng.
K hu vc bo v II:
L khu vc hn c h quanh khu vc I,ch cho php xy dng cc cng trnh ca h
thng cp nc nu tng bo v c bn knh300m. Nu t khu vc IIthm nc th ty
theo thm m bn knh bo v ly t 50 - 300m (ph thuc vo c ht ca tng
bo v).
i vi ngun nc mt:
K hu vc :
N ghim cm xy dng, tm git, lm bn bi v x nc vo ngun trong phm vi v
thng ngun > 200-500m , v h ngun < 100-200m ty lu lng, vn tc v nh
hng ca thy triu n dng sng.
K hu vc II:
K hng cho php x nc bn vo pha thng ngun:
- T 15 - 20 km i vi sng ln.
- T 20 - 40 km i vi sng va.
- i vi sng b th ton b thng ngun khng cho php x nc bn.
K hu vc IU:
Hn c h nhng cho x nc thi c x l v phi tnh ton hiu qu t lm sch.
i vi h cha:
- N ghim cm x nc bn vo h.
- N ghim cm xy dng, chn nui, trng trt trong phm vi 30-500m gn b nu
vng t bng phng v ton b lu vc nu mt t dc v pha h.
- K hu vc hn c h l 300-50()m k tip .
20
BI TP
21
c) Lp bng phn phi lu lng trong mt ngy m cho ton khu.
Bi 3. M t m ng li ct c thit k cho mt khu vc quy hoch nh sau:
22
Chng 2
2.1. (I I TH IU
Nc trong thin nhin c khai Ihc t nhiu ngun khc nhau. i vi mi loi
ngun nc khi khai thc cn c cc bin php cng trnh thch hp. Hnh thc cng
trnh khai thc ngun nc cn ph thuc vo nhiu yu t khc: a hnh, a cht cng
trnh, a cht thy vn, thy lc....
Ging khi l cng trnh thu nc ngm mch nng, thng khng c p hoc c p
lc yu, c ng knh D = 0,8-2,Om, chiu su H = 3-20m, phc v cp nc cho mt
gia nh, hay mt s i tng dng nc nh. Khi cn lng nc ln hn c th xy
dng mt nhm ging khi ni vi ging tp trung bng cc ng xiphng.
23
Cu to tng lc y ging gm 3 hoc 4 lp ct si, chiu dy ca mi lp ti thiu
lOOmm (lp di cng l ct, lp trn l si c kch thc ln dn t di ln trn). Nu
thu nc t thnh bn, b phn th phi nm trong tng cha nc v c cc khe
thu nc.
ng knh ging c xc nh ph thuc lu lng cn thu, tnh cht ca tng
nc, cch thu nc, loi thit b bm t trong ging v bin php thi cng. Thng th
ng knh ging khng nn chn qu 3-4m, nu ng knh ln nn dng nhm ging.
Vic tnh ton ging khi l xc nh: s lng ging, ng knh ging, su
ging theo lu lng yu cu vi iu kin h su mc nc trong ging khi biri
khng vt qu h mc nc cho php. Khi tnh ton cn ch phn bit: ging hon
chnh l ging c vch v phn thu xuyn ht tng ngm nc v ging khng hon
chnh l ging c vch v phn thu khng xuyn ht tng ngm nc.
Khi ly nc tcy:
" + --(1 + 1 .1 8 - ? - )
2 T 4H
trong :
r - bn knh trong ca ging.
K - h s thm.
s - h mc nc trong ging khi bm.
R - bn knh nh hng.
T - khong cch t y ging n tng cn nc.
H - chiu su mc nc tnh tnh n y cch thy.
Nu H v T rt ln th c th b qua v phi ca mu s.
Khi T > lOr v R < 10H c th tnh lu lng ging theo cng thc:
Q = 4KSr (2.2)
K S |2 ( H - T ) - S |
Q = 1,36------' --------------------------------------------------- i(2.3)
I K
lg
r
Ngoi ra cng c th xc nh theo cng thc sau (tnh nh ging khoan):
Khi thu nc t y:
Q ,= F , .V , (2.4)
24
Khi thu nc t thnh bn:
Q 2 = F 2.V2 (2.5)
Khi thu nc t v v thnh bn:
Q = Q, + Q 2 (2.6)
trong d:
V, = a P K ( l - p ) ( r i - l ) (2.7)
vi:
a = 0,5 - 0,6 - h s an ton,
p - h s ph thuc cu to lc.
p - rng ca lp vt liu lc.
T|- h s nht ng hc ca nc.
V-, - vn tc nc chy qua thnh bn vo ging:
V2 = 6 0 n/ k (2.8)
K - h s thm (m/ng).
S b tnh ton c th xc nh lu lng ging khi theo cng thc sau:
q = zl ! v m 7s) (2.9)
4 cp
d - dng knh ca ging (m)
V - vn tc cho php ca nc chy vo ging.
25
n %hm lgaii tm l c:
L cng trnh thu nc ngm mch nng vi cng sut ln hn t vi chc n vi
trm m 5ngy. su tng nc khng qu 8m.
Mt t t nhin
- -
\ 7 4 \ 7 5
*!
i1
1
1
1
1
1
1
1
1
V - L - T
.12 ... _
Cu to ng hm ngang thu nc gm c:
- H thng ng thu nc (bng snh hoc btng c l d = 8m m hoc khe rng
lO-lOOmm, ngoi ra c th xp dm, d lng) nm ngang t trong lp cha nc, c
dc nc t chy v ging tp trung.
- G ing tp trung.
- G ing thm: trn ng hm thu nc khong 25-50m v ti nhng v tr ng
hm i hng th cn b tr ging tlim kicm tra nc chy.
ng hm c th b tr kiu hon chnh hoc khng hon chnh.
Mt d tnhin
Mc nc tnh i R
* -----------------------------
26
p dng cng thc Dupuid:
L K (H 2 - h 2)
+ Khi thu nc 1 bn: Q ( 2. 10)
2R
L K (H 2 - h 2)
+ Khi thu nc 2 bn: Q = (2.11)
R
Mt t t nhin
i
Mc nc tnh
Q = KLS + ( 2 . 12)
R , L 67T R
2,3 lg - + ---
7i.b 2T
trong :
L - chiu di ng hm.
b - chiu rng ng hm.
T - khong cch t y hm n tng cn nc.
G ing khoan l cng trnh thu nc ngm mch su vi cng sut ln t 5 - 500 //s,
chiu su t vi chc n vi trm mt v c ng knh D = 100 - 600 mm.
a) b c) d)
27
Ging khoan gm cc loi sau:
- Ging khoan hon chnh (a), khai thc nc ngm khng p, y ging khoan n
tng cn nc u lin.
- Ging khoan khng hon chnh (b), khai thc nc ngm khng p, y ging nm
cao hn tng cn nc.
- Ging khoan hon chnh (c), khai thc nc ngm c p.
- Ging khoan khng hon chnh (d), khai thc nc ngm c p.
a) b)
6 ____
_
.4 5$
p 5 I
V7-,
H2 - h 2
Q = I.K. (2.13)
2.R
I - chu vi ng thu.
K - h s thm (m/h). Khi khng c s liu thm d, c th tham kho s liu trong
bng 2-2.
H - chiu dy tng cha nc.
h - chiu cao mc nc trong ging tnh t y ng thu.
K (m/ngd)
Ln nht Trung bnh Nh nht
Si sn 100
Ct khng u, ln si sn 100 40 20
Ct ht th 15 12 10
Ct ht mn 10 5 1
Ct pha 2 I 0.2
St pha 0,1 0,05 0,01
St 0,08 0,01 0,005
28
2.3. C N G T R N H TH U NC M T
2.3.1. N him v v c im
c)
29
- Dng mt ct ngang sng nh hng rt ln n kiu loi cng trnh thu. Ty theo
dc h sng v hnh dng ca n, mt ct ngang sng c th chia lm bn loi:
- Dng b thoi (a).
- Dng b dc (b).
- Dng dc dng ng (c).
- Dng c thm (d).
Cu to a cht b sng v lng sng c nh hng n v tr v kt cu ciia cng
trnh. Ty theo bn vng v n nh ca t m quyt nh s dng cng trnh thu
kiu kt hp hay tch bit vi nh my bm.
Cng mt ngun nc nhng c th c nhiu mc ch khc nhau nn cn kt hp
hi ha cc mc ch s dng nc vi nhau.
p dng khi b sng dc su v cht lng nc cng tt nh gia sng. Cng trnh
thu nc v nh my bm c th b tr kt hp khi b c a cht tt hoc b tr tch
bit khi c b t xu.
a) L o i k t li)
30
- G i a n mv c b tr cao hn mc nc thp nht trong gian ht. Cng trnh loi
nv c s dng vi nn t chc, n nh. Khi vn hnh my bm phi mi nc.
- G i a n mv c c a o sn bng cao y cng trnh thu, thng c chiu cao ht
H s < 0 nn khi vn hnh mv bm khng cn mi nc. Loi ny c khi lng xy
dng ln v iu kin a cht km hn loi trn.
- G i a n m y b m kt hp vi gian thu v gian ht nc c 2 trng hp:
+ Dao ng mc nc sng nh, sn ng c b tr cao hn mc nc I1 nht v c
chiu cao ht Hs < Hckcp (chiu cao chn khng cho php).
+ Dao ng mc nc ln, s dng loi bm chm.
C n g tr nh thu loi ny c khi lng g i m hn nhiu so vi 2 loi trn.
3) b)
() N chi:
b) Nn n khn u, hi rc *am>
c) Nn ln khn u, ht trc (ii>
/- nyn thu nc
2- phU ct m y hn
3- l ti chu rc
4- bcrt ly tr rc m*an
5- hn /v tm trc ny
6- ca thu nc
b) L o i tch bit
31
Hnh 2.9: Cni trnh thu nc loi rch hit
- ntn thu nc; 2- nn h t ; n i ll; 4- m y brti; 5- trm hni cp I
32
L o i il/i n xiphii:
33
H n h 2.13: Hn thu nc
- / ht; 2- b dt n I h t ; s o n ; clin rc; 4- l thu nc; 5- si
2.4. TN H T O N M T s H N G M C C N G T R N H
K,= (2.1:5)
a
a - khong cch gia cc thanh thp;
d - ng knh cc thanh thp;
34
- h s co hp do rc bm vo song. Thng ly K2 = 1,25;
K , - h s k n nh hng hnh dng ca thanh thp:
- Vi tit din trn lv K3 = 1,1;
- Vi tit din hnh ch nht K 3 = 1,25.
n - s ca thu nc.
K( = (a + d r _(1 + p) (217)
a"
a - kch thc mt li;
d - dng knh dy an li;
K - h s co hp d o rc hm vo li. T h n g ly K t = 1,5;
35
BI TP
36
Chng 3
3.1. G I I T H I U
3.2 C C T H I T B V C N G T R N H PH B I N
3.2.1. Bm tng p
37
iu tit dng chy trong mng li. Mt s van iu lit lu lng c trnh bv trong
hnh 3.1 sau.
b) c)
ng
d)
Hnh 3.1 : Cu lao mt s loi ran diu tit don ' chy
u) Van rb inet; h) Van hrii; 1) Va/ clap! mt <liicu,
(I) Van iim p trni thi n ; r m
Van /l^t (a, b) cho php chng ta tch mt vi on ng cn kim tra (thay th hoc
bo tr) ra khi mng li. Vi cc ng ng c ng knh ln (> 350 mm), la s
dng van bm, vi cc ng ng nh hn ta dng van robinet. Thng thng, van ph
trch cho cc on ng ng khng nn di qu 150-250 in. Vi cc ng ng chnh,
chiu di ny c th t n 300-365 m. Mt cch l tng, van nn t cc v tr
ng ng giao nhau.
Van clupet I cliin (c) cho php
dng chy i theo mt chiu duy Ngun nc cp
38
Van p h a o thng lp t v tr v o ca mt bn cha nc a hnh cao; khi nc
trong bn ny t n cao trnh mc nc ti a, van phao s c t ng ng li di
tc dng ca p lc nc. Mt dng van phao khc dng khng ch mc nc trong
cc b nc da vo nguyn l cho phep ni (ngt) mch in khi ng my bm.
3.2.3. Ni ng ng
a) b)
H L ,
c)
39
ng ph c m t din ko di, trong cc hm ct, trong sn ca cc c s c quy m
ln v xe cha chy c th vo c. Kt cu chi tit ca ct ly nc c gii thiu
hnh v bn cnh.
3.2.5. Bn cha nc
40
Bn cha nc cho sn xut: D tr trong trng hp khi c s c' xy ra cho trm x
l trung tm. Lng nc d tr ny thng ly bng 4 gi hot ng ca trm v nm
ngay v tr trm x l trung tm.
Phn loi bn cha theo v tr:
T hng thng ta c hai loi bn cha: i nc v bn cha m t (xy dng cao
lng ng vi m t t).
i nc: Bn cha nc s c thit k nm trn mt kt cu (cao n 20m-30m)
Nc s c a ln i nh vo m t bm tng p (nu cn thit) trong chu k s dng
nc t v s chy ra khi i i vo m ng li, di tc dng ca trng trng, trong
chu k s dng nc nhiu. T hng thng nc vo v ra khi i s i trn cng mt
dng dn. Hnh v sau y trnh by s lm vic ca mt i nc:
, ___ Dng ct nc
/ o p
U im :
- S phn phi nc c sn trong i nc l khng gin on khi c s c ca bm
tng p hoc ng dn nc chnh, ph.
- Bm dng cp nc vo h hot ng khng cn lin tc.
- S la chn v tr hp l ca i nc cho php gim s thay i p sut theo khng
gian trong mng li (phn phi p sut trong mng li iu ha hn).
Khuyt im:
- V tr la chn ca h cha phi bo m sao cho duy tr c p lc cn thit trong
mng li khi nc trong i v tr thp nht; trong m t s trng hp, m t phn nng
lng dng a nc vo h b lng ph.
- Th tch d tr i nc ti a l gii hn, bi v chng ta ch c th lp t cc
loi bn cha c trong th trng.
41
- Trong mng li, p lc to ra t i nc c th b thay i sau khi lp t i
nc bi v ta khng th thay i li thit k chiu cao i nc.
- Trong chu k s dng nc t, nht l trong giai on mi a vo s dng, chng
ta s khng s dng nc d tr trong mt thi gian di (c th n nhiu thng). Tht
vy, do p lc to ra chn i nc ca cc bm tng p c th vt qu gi tr i
nc cp nc i vo mng li. iu nv c th nh hng n cht lng ca nc.
- Mt phn dung tch ca i nc s khng c s dng trong mt s iu kin. V
d p lc trong m ng li l thp hn so vi d kin v lu lng s dng ln hn so vi
trc . Mc nc nh nht trong i c th xc nh khi thit k.
Tm li, s xy dng i nc trong h thng ngoi nhim v to ra th tch nc d
tr trong m ng li, i nc cn to ra v iu ha p lc nc trong mng li. p lc
nc sinh t i hon ton ph thuc vo mc nc ti thi im kho st, khng th
kim sot c. Tuy nhin ta c th kim sot d dng trong trng hp nu s dng
bm tng p trong h thng.
Bn cha b mt: Nc d tr cng c ih c c nh vo cc bn cha xy dng
cao trnh mt t (c th cao hoc thp hn mt t so vi mt t). Cc trm bm tng p
ly nc t cc bn cha a nc c p vo m ng li khi p lc nc trong mng
li gim. Cc u im ca loi b cha mt ny nh sau:
- Gi thnh xy dng v khai thc loi hn nv thp hn so vi i nc.
- Cht lng nc trong hn loi ny thng tt hn, c t nguy c nc b tn lu
ngy trong bn cha.
3.2.5.2. D u n g tch iu ha
Dung tch iu ha, theo nh ngha, l dung tch cha nc ln nht cn c ca
cc i nc (b cha nc) b sng vo mng li cp nc khi nhu cu s dng ln
hn kh nng cung cp ca trm bm cp 2, trong mt chu k hot ng. Nh vy, theo
nh ngha, dung tch iu ha s ph thuc khng nhng vo ch s dng nc, m
cn ph thuc vo ch cp nc vo h thng. Ni mt cch khc i. s khc
bit gia nhu cu s dng v c h cp nc cng t, dung tch iu ha yu cu s b,
v ngc li. Do , trong mt h thng cp nc, gim nh dung tch iu ha, ta c
th b tr hot ng ca trm bm cp 2 theo nhiu cp lu lng khc nhau, thay v
trm hoi ng vi lu lng khng i Irong sut mt chu k hot ng (ngy).
42
S tiu th nc cho mt ngy in hnh c th trnh by bi s sau y:
43
3.2.5.3. D u n g tch ca b v i nc
(3.1)
W b = w dh + w b l + w j (3.2)
trong :
w , w b - dung tch i nc, b cha nc.
w h- dung tch iu ha i cha, b cha.
w , - dung tch nc d tr cha chy trong 10 v trong 3 gi.
w bt- lng nc dng cho bn thn trm x l, ly s b bng 5-10% cng sut
ca tram.
3.3. T H N G S C H N H T R O N G H T H N G C P NC
44
BI TP
Dng% w 1,50 1,50 1,50 1,50 2,50 3,50 4,50 5,50 6,50
( 'prr w (bm 1) 2,5 2,5 2 5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5
'p( w (bm 2) 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5
1)na-Cp -1.0 -1.0 -1,0 -3.5 -2,5 -1.5 -0,5 0,5 1,5
( ono dn - .0 -2.0 -3,0 -6.5 -9,0 -10.5 -11,0 -10,5 -9,0
1)ngf>f w 6,25 6,25 6,23 5,00 5,00 5,50 6,00 6,00 5,50
( ' p c ( vv (bm ) 2,5 2,5 2.5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5
( apO w (bm 2) 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5
( a p c; \v (bm 2) 2,5 0 0 0 0
0
Pnu-Cp 0.0 2,0 1,5 0,5 -0,5 -1,25
( 'ne dn -2.25 -0.25 1,25 1,75 1,25 0,00
p s : W th 8,75% w
45
Bi 3. S liu bi nh bi 1. Gi thit bm 2 chy lin tc 15h trong ngy. Xc nh
thi gian bt u v kt thc bm 2 dung tch iu ha h thng b nht.
Bi 4. Cho mt h thng cp nc sinh hot cho khu dn c c lu lng dng tnh
ton trong 1 ngy dng nc ln nht l w (rrv). C h dng nc theo tng gi c
cho trong bng sau :
B i gii:
46
Chng 4
H TH N G CP NC CHO KHU v c
4.1. G I I TH IU
47
ng ng c c b
Cc ng ng cc b thng c kch thc nh hn ng ng ca mng li ni
trn. ng knh khng nh hn 150 mm nu m un m bo chng li hin tng ha
hon. Ngoi ra, theo nh ngha, loi ng ng nv ch phc v cho mt vi ng ph.
Nt, vng v im ly nc
- Nt c nh ngha l im - ni ni lin hai hay nhiu ng ng, hoc ti v tr
nc ly ra khi hay a vo m ng li.
- Ta gi vng l mt cu trc c to bi ba hay nhiu hn cc ng ng hnh
thnh mt mch khp kn. Thng thng, mt mng li phn phi nc l mt mng
li c to bi nhiu vng.
- im ly nc l cc v tr trn m ng li, nc s c a vo hay ly ra d
phc v cho n v s dng nc. Theo quy c, im ly nc s c thc hin cc
im nt ca mng li hay ti cui cc ng ng dn cc b.
13 X 14 15 yt
&
5 6 7
Gh ch;
* 10 11 X 12
: ng ng chnh Hng pht trin
: ng ng ph
C^) : Bn mrc
2 : Trm bm cp 2 H n h 4 2 : M t * l ri CH
48
V nguyn tc, mng li vng sc lm vic an ton v mt cp nc hn l m ng li
c t . tr o n g khi m n g li ct thng cho gi thnh thp hn.
4 .2 . YU CU I VI M NG LI
Ngi thit k phi hao m rng mng li phi hot ng mt cch hiu qu cc
gi cao im cho hin tai cne nh trong tng lai. Theo kinh nghim, ngi ta nhn
tliv lu lng gi ln nhi trorm mt nm, bin thin t 2,25 n 4,5 lu lng gi
trung bnh trong nm.
49
4.3. CC BC T H I T K M N G LI PH N PH I N C
Nhn nhim v
K ho st dch v hin hu:
Mng li cng thu
Mng li phn phi
N ghin cu khu vc thit k v nc
cc nhu cu hin ti v tng Mng li phn phi gaz
lai: Mng li phn phi
a hnh in
a c h t Mng li phn phi
in thoi.
Ngun nc
Quy hoch th
Dn s
Cc loi i tng tiu th
nc
Nhu cu nc cng nghip N ghin cu cc phng n
kh thi v nghin cu kinh
t.
50
nghip, thng mi... da vo ng h nc). Cc k s c nhim v xc nh vi
chnh xc cao nht c th c c:
- Lng nc tiu th sinh hot.
- Lng nc tiu th cho thng mi.
- Lng nc tiu th cho cng nghip.
- Lng nc tiu th cho cc cng trnh cng cng: cy xanh, cng vin...
- Lng nc tiu th cho cc c quan hnh chnh s nghip.
- Tn tht.
- Lng nc bin ng ca cc s dng ny.
- Biu s dng nc ngv ln nht ca nhng nm cui.
. Thit lp cc tiu chun cho php nghin cu mng li hin hu v pht trin trong
tng lai.
. Xc nh cc tiu chun gii hn cho php, theo nu vt qu phi thit k li
m ng li.
Nghin cu s thay i v p sut, lu lng ca mng li vi cc iu kin hin
ti. V d, so snh kt qu m phng c t m hnh v s liu o c trn thc t.
tin hnh nghin cu thy lc mt mng li phn phi nc, ngi k s thng
c mt vi phng tin v cng c m ta s cp sau y. Cc kin thc thy lc cn
thit phi c v pht trin cc phng trnh ton c s dng phn tch v thit k
m ng li thy lc cho dng chv c p.
51
4.4.1. Chn s b ng knh ng ng
Trc khi c th m phng mng li cho nhiu trng hp khc nhau v tiu th
nc, ngi k s phi la chn s b kch thc v v tr ng ng. D nhin iu ny
i hi mt kinh nghim nht nh v ng thi p dng mt vi nguyn tc, quy phm
v tiu chun s gip cho vic la chn d dng hn.
Cc tiu chun v nguyn tc c bn nh sau:
- ng dn c ng knh nh hn 150 m m ch c th cho php nu khng phi bo
m vic bo v chng li ha hon.
- Trong mng li, khi ng ng dn ng knh 150 m m di hn 180 m, cc ng
ng giao nhau phi c ng knh t ra cng 200 mm. iu ny nhm gim thiu s tn
tht thy lc.
- Trong cc nhnh ct hoc cc h thng c m ng li tng phn, ngi ta yu cu
s dng ng ng c ng knh ti thiu cng 150 mm.
- i vi ng ng dn ph, thng c li hn khi ta d kin hai ng dn c
ng knh nh hn trong mt vi ng ph thay v chn duy nht mt ng c ng
knh ln. Trong trng hp ny khai thc mng li s c linh ng hn.
- Khi mun vt qua ng xe la, sng, xa l (hoc tt c cc vt cn c quy m
tng ng), nn chn phng n c nhiu im vt nhiu v tr. iu ny cn c
li cho php khai thc mng li mt cch linh ng.
- Chiu di mi cnh m ng li ti a l 350 m.
- Chiu di mi cnh ng ng ph ti a l 900 m.
- Tc dng chy trong ng trong iu kin khai thc bnh thng nn dao ng
trong khong t 0,8 m/s n 2,5 m/s.
- Vn tc ti thiu ca dng chy trong ng trong chu k s dng nc t, v d ban
m, khng c nh hn 0,3 m/s ( phng hin tng lng ng cc cht l lng
trong ng ng).
- p sut nc nh nht trong m ng li dng trong mc ch phng chy khng nh
hn 150 kPa.
- p sut ln nht ti tng h tiu th khng c vt qu 500 kPa.
Cc m phng s hot ng h thng thng qua vic tin hnh gii cc bi ton tnh
thy lc m ng li cho php nh gi cc la chn ban u ny. T phn tch kt qu s
pht hin cc v tr c p lc nc qu b hoc qu ln. Cng thng qua cc m phng
s b ny ta s xc nh c cc ng ng c vn tc dng chy qu ln hoc qu
nh. T tin hnh cc thay i thit k cn thit v tip tc thc bin cc m phng
mi cho n khi tm c li gii cui cng.
Xc nh ng knh ng ng theo kinh nghim
Xc nh ng knh ng ng l mt bc quan trng trong thit k h thng mng
li bi v gi thnh ca n gi mt t l quan trng trong tng gi thnh ca h thng.
Gi s vi ng ng dn trn ta c:
52
7d
Q = coV = V (4.1)
do : d=. $ = f ( Q .V ) (4.2)
vi:
Q - lu lng qua ng.
to, d - tit din, ng knh ng ng.
V - vn tc trung bnh dng chy trong ng.
Ta thy, dn mt lu lng Q cho trc, khi Vtng th d gim v ngc li. Ngoi
ra, khi V tng ta s chu tn tht nng lng (ct nc) ln v ngc li. Ta c th minh
ha tm tt hin tng bng th sau y:
Chi ph u t cho
ng ng (T2)
Tng chi ph
(T )
min
Chi phi do tn tht
nng lng (T,)
V (m/s)
opt
53
Ngoi ra cng thc kinh nghim sau y c th dng xc nh s b ng knh
ng d (m) khi bit lu lng qua ng Q (mVs):
Mt cch tng qut quan h gia tn tht nng lng dng chy dh v lu lng Q
trn mt ng ng c dng nh sau:
dh = K Q m (4.4)
trong :
K - mt hng s. ph thuc vo c tnh hnh hc ca ng v n v s dng,
m - mt thng s ph thuc vo ch dng chy trong ng (chy tng, chv ri,
chy qu ). Trong m e [ l ; 2 ] ; m = 1 trng hp dng chy tng v m > l
tng ng cho dng chy qu hoc hon ton ri.
Trong trng hp dng chy trng thi qu , cng thc thc nghim ca hai tc
gi Hazen-W illiams c s dng rng ri nht. dc thy lc J = clh/dx theo cc tc
gi nh sau:
I ,X52
6,827 V
J= 67 (4.5)
t().54 .0.63
hay: V = 0 , 3 5 4 4 x C HW X J X d (4.6)
54
V1 quan h gia lu lng v tn tht nh sau:
0, 63
0, 54
Q =A X V =
4
xO ,849xC HVV '- 1
v4 J (4.8)
trong :
dh - vi phn tn tht nng lng tnh bng mHjO.
L - chiu di on ng tng ng.
d - ng knh ng ng dn.
C1IW- h s theo Hazen-Williams.
J - dc thy lc (dh/L).
T ta c quan h sau:
0, 54
Q = K '( h L) (4.9)
85:
hoc: dh KQ (4.10)
PL
vi: K = (4.11)
dh (m)
d m mm cm mm
L m m m m
, 0,316 V2
J 77s~ x (4.12)
IC 2gd
vi Rc biu th s Reynolds p dng trong trng hp 400 < Rc < 10" v l ng trn.
Trn c s ny ta s bin di cng thc v dang tng t nh ta lm cho trng
h p c a Hazen-Wlliams ni trcn.
4.4.3. ng ng tng ng
Trong mt s trng hp c th. gim khi krng tnh ton cho mt mng li
ngi ta c th thav th nhiu ng ni trong mang li bi mt ng ng tng
ng (ng ng tng tim). Mt cch tng t, d tnh ton p lc, ta c th thay
55
th mt vi phn t trong m ng li (co, ni, van...) bi ng ng tng ng. V
nguyn l, trong tnh ton c th thm vo cc ng dn cc ng ng c cng ng
knh v chiu di cn thit sao cho s tn tht nng lng dng chy trn bng vi
tn tht xy ra trong thc t.
Sau y s nghin cu lm th no n gin ha m ng li nh vo cc ng ng
tng ng cho cc trng hp c bn: thay cc ng ng song song hay ni tip bi
ng ng tng ng; thay th cc thit b gy tn tht ct nc (kha ni, b phn
lin kt...) bng ng ng tng ng.
ng ng ni tip
Mt ng ng tng ng vi hai ng ng ni tip l mt ng ng ti cng
lu lng v c tn tht ct nc bng vi tn tht ct nc gy ra bi h thng hai
ng ng ni tip ban u. Tt c cc ng ng tha m n cc tnh cht trn c gi
l ng ng tng ng. Vi gi thit l tn tht ct nc nh nhau, c th xc nh
tn tht dng chy trong ng ng tng ng trong trng hp hai ng ni tip nh
vo phng trnh sau y:
(<">L ) = ( * - ) , + ( ^ > 2 = ? ( * , . ) ,
i
ngoi ra d h L = K Q m ta c:
mequ = m = m 2 = m = 1.852
J
A:\ Q
d2.K2.(CHw)2.m /'
:* ; &
w
L1 L2
Hnh 4 .5 : D iii iii i tip
vi:
56
p = 10,679
L, - chiu di ng ng th i (m).
d, - ng knh trong ng ng th i (m).
(C ||W)j - h s nhm ca ng ng th i theo Hazen-W illiams.
T :
Ngoi ra ta cn c: Q c ^ Q .+ Q ^ lQ ,
v trong mi on ng ng th i ta c:
d- .Q- ,L-J,rn(C|_|y,H
57
Ta c:
1/ m
1
l/m I / I . X5 2
"D
( d h L) ( d h L)
_)
Qi =
K, K, K,
v t Q cqu = Q | + Q 2 ta c:
1/ m |- ]/ m I/ m I/ m
'dhL' dh dh dh
. K cqu_ K,
+
Y -
= 1 K
t t t V q (m3/s.m)
v t t I
/m
Hnh 4.7:
SV
/V
d
w / /t
lti I
lfi> lv
i1/ //(it / I 1 * 1 +11,* # I* < I 1 4^ 1 / 1 / 1 * \ , t t 1
lin c m t o n 011 t
/\ II .
Q v = Q r +C x L 1 (4 I 3 >
vi L, l chiu di ng ng.
Gi dh l tn ilit ct nc trn ml on ng c chiu di (dx) v tr cch nt i mi
on l x:
dh = K Q mdx (4.14)
vi Q l lu lng ti v tr on ng xt; K l h s c trng ng ng.
58
Vi Q = Q v - qx ta c: tlh = K ( Q V - q x ) m dx
n m+l _ n m+l
do : d h = f d h = [L,K ( Q v - q x ) mdx = K ^ ------ ^ ----- (4.15)
J -*1 (m + l ) q
Ghi ch: Trong irng hp dng chy trong khu sc cn bnh phng (m = 2) v lu lng
ra Q, = 0 la c ln tht ct nc cho on ng ng (ij) l:
dh = ^ KQv
4.4.5. Q u y i lu lng tr n n g ng c lu l n g Iv p h n b u th e o
chiu di
T r o n g thc t khai Ihc c th g p cc n g n g c lu l ng ly ra s u t trn dc
c h i u di n g ng. T u y nhicn trong tnh ton thv lc m n g li, t h n g n gi n
lu lng ly ra hoc a vo m n s li ch thc hin ti u h o c cu i o n n g
ng. Do d trong trng hp nh vv ngi ta s quy i R tr lu lng ly trn sut
tu y n n g v lu lng ly ti u v cui n g tng ng.
L
1 i
q (m3/s-m)
tr on g d: , = Q } = q L / 2 (mVs)
V d 1:
d = 200 m m
d 2 = 150 m m
(C[i\v)| = ( C i w )2 ~ C MW = 120
59
G i i:
Ta c: 1/m = 1/1,852 = 0.5
PL,
K: = 4.871/-,I,X52
c HW
vi p = 10,679 nu L, v dj tnh bng m.
... ,_ w n , v _ 1 0 ,6 7 9 x 1 5 0
Vi ng ng d = 200 mm ta c: K = -- 7^77
4,S7,--------- = 573,67
x I 2 0 I,X52
0 ,2
1 0 ,6 7 9 x 1 5 0
Vi ng ng d = 150 m m ta c: K 2 = = 2329,37
0, 154,x71 X 12 0 1852
T : K equ = 281,48 m
v gi tr ca ng ng tng ng c tnh nh sau:
1/4,871 1/4,871
PL 10 ,6 7 9 x 1 5 0
d eHu '1.852 = 0 ,2 3 2 m
equ HW _ 2 8 1 ,4 8 x 120IX52_
60
T a c ti n t i: Q| + Q, + Q4 = Q 3
tror .H : H = z t- - c t n c o p ti n t i.
Y
i
Ha = H B+ Z d h , (4.18)
I
(I) C t dc / nv n; h) B nh </<;
61
Ta c th gp 2 loi bi ton sau y:
Q cd = Q d
Q b c = Qd + Q f
Q a b = Q d + Q f + Qe
- C Qj cho mi on ng s xc nh dj t iu kin vn tc kinh t V e theo kinh
nghim (cng thc kinh nghim tnh d theo Q).
_ 1 0 ,6 7 9 X L; - I.X52
~~ .4,X71r l,X52 ^
a '-'HW
q 2
d h B[i = H B- H E
j 4 ,X7 l _ 1 0 , 6 7 9 x L j ^ 1 X52 vA
d BB = - . - y r W 2 Q ^ d BH
d h BE X
62
^ L ; - tng chiu di ng ng chnh.
i
- N h bi ton loi 1, ta tnh c lu lng trong tng on ng ng. Trn tng
on ng ng chnh th i, ta tnh ng knh ng ng theo cng thc Hazen-
VVilliams nh sau:
j 4 .87l 1 0 ,6 7 9 Q ; 1,852 , J
di = r ils2------ >d.
tb HW
d = 0 , 8 x Q '42
Cho bit ng knh ng ng (tnh theo m m ) l 200, 300, 400, 500, 600, 700,
800, 1000. Xc n h ct nc o p ti i nc A v ct nc o p ti cc im ly
nc E, F.
V d 2. Cho m ng li c s v nhu cu dng nc nh v d 1. Gi s chiu cao
i nc l 20 m. Cao trnh mt t ti A l +23m, ti cc im B, c , D, E, F l 22m.
Quy lut thy lc tnh theo H-W, vi C HW = 120. Xc nh ng knh cc ng ng.
Do nhu cu dng nc, ct nc t do yu cu ti thiu ti cc im ly nc l 16 m.
Trong thc t ta thng hay gp cng trnh dn nc bn ngoi cho mt khu quy
hoch di dng mt mng li. Do vn tnh ton thy lc cho n cng c phn
phc tp hn so vi trng hp va trnh by trn. tm c li gii trong trng hp
ny i lc ta phi thc hin bng phng php ng dn v h phng trnh thng l
h phng trnh c cha phng trnh phi tuyn. Sau y ta s cp dn cc phng
php c bn trong tnh ton.
Phng php Hardy-Cross c l l phng php c in nht v c s dng kh
ph bin nghin cu mng li phn phi nc. y l mt phng php lnh lp c
th tin hnh tnh th cng hoc nh vo my tnh.
Phng php Hardy-Cross cho php tnh ton c th: hoc lu lng, hoc l tn tht
ct nc l n s (ty theo s thit lp bi ton v h phng trnh chn la). Phng
php tnh cho php hiu chnh gi tr c lng ban u (lu lng, tn tht ct nc)
sau mi ln lp. Ph bin nht l phng php Hardy-Cross p dng cho bin lu lng
trong mi on ng m ta s cp sau y.
Q = Qi + AQ (4.19)
Gi tr Q ny s l gi tr lu lng mi Q, cho ln lp n, c th l lu lng cui
(khi li gii t chnh xc theo yu cu). AQ c nh ngha l lu lng hiu
chnh, c th dng hoc m, s c b sung vo gi tr lu lng gi nh ca mi
on ng ng trong vng kn tng ng.
Tn tht ct nc trong mt on ng ng s l:
dhL = K (Q ,+ A Q )m
hay: dh = KQ
V Q | J
vi khai trin a thc trn trong loi b cc s hng b bc cao s cho ta (gi thit
A Q Q ):
m ,, AQ 1-...
dh, = KQ 1 + m ------
Q,
X ( d h L) = 0 = l K Q r + m A Q K Q r '
i 1 t I
Trn c s quan h ny gi tr i s ca lu lng hiu chinh AQ c tnh nh sau:
64
- IK Q " - X ( < M
1____________ _ ______1
AQ = (4.20)
(4.21)
65
Tnh tng i s tn tht ct nc lin quan n ng dn ca tng vng kn. Vi
lu l gi tr tng ny thng s khng bng 0, bi v lu lng chn ban u thng
cha phi l li gii ng ca bi ton, do X ( d h L) * 0
i
Tnh gi tr lu lng hiu chnh AQ cho tng vng khp kn nh vo quan h sau y:
- S ( d h L),
AQ = (4.22)
. & LJ i
m i
Q ,
So snh max(AQ) vi [AQ]. Nu max(AQ) < [AQ]. Kt thc bi ton. Ngc li, tip
tc bc k.
a lu lng hiu chnh vo cc on ng cho tng vng khp kn:
(AQn lu lng hiu chnh vng ang xt, AQm lu lng hiu chnh vng bn cnh).
Pa V? P b + _V B
+ z, = dh,
Y 2g Y 2g
trong trng hp nu ng knh ng ng khng thav i t A n B v khng c ly lu
lng dc theo ng ng ta c:
4* z + z = dh
Y y
vi d h j , Q, d bit, cc dc trng hnh hc ca ng ng v cao hnh hc ciia A v B d
bit, khi ta c p sut ti A la s xc nh c p sut ti B.
66
4.6.3. C c h n ch ca p h n g p h p H a rd y -C ro ss
Vi s xut hin ca mv lnh, ngi ta s dng tin hnh phn tch hoc hiu
chnh mng li hin hu hav thit k mt mang li hon ton mi. Tuy vy
trong p dng ta c th gp cc vn kh khn sau:
- Tc hi t v li gii ng chm.
- Trong ml s trng hp ta hon ton khng th gii bi ton khi khng th xc
inh iu kin cn bng lu lng ton mng li trang thi ban u.
iu ny thc y cc nghin cu kv thut c th p dng my tnh nhm gip
cho cch tnh hiu qu hn. Trong mt vi phn mm, ta phi hp vi cc phng php
tnh khc nh phng php Newton-Raphson hoc phng php tuyn tnh ha ca
W ood-Charles. Vi cc phng php ny cho php ta x l cc phn t nh trm bm,
cc van gim p, cc bn cha... thun li hn nhiu so vi phng php Hardy-Cross
n thun.
V d 1. Cho int mang li ng ng nh hnh 4.11:
nh 4.
c trng cc ng ng nh sau:
on ng AB BC AC
6.827L ' V r
d u ,
V 90 J =
10.68L
d 4S7
UoJ
Q
trona : V chi vn tc truna bnh (m/s) v D l dnt! knh ng (m).
B i gii:
Gi s phn b lu lng ban du trong m nc li nh sau:
67
on ng AB BC AC
Q /s) 50 10 50
Ln lp 1:
Lu lirng D L dh dh/Q
on
(m'/s) (m) (m) (m) (s/nr)
AB 0,05 0,200 1500 35,27 705,42
BC 0,01 0,200 1000 1,20 119,74
CA -0,05 0,305 1000 -3,02 60,33
33,45 885,49
33 45
A. = --------------------------------- ------ = - 0 ,0 2 0 4 m Vs
11 1,8 5x 8 8 5 ,4 9
Ln lp th 2:
Q D L dh li/Q
on
(m7s) (m) (m) (m) (s/irf)
AB 0,0296 0,200 1500 13,36 451,51
BC -0,0104 0,200 1000 -1,29 124,00
CA -0,0704 0,305 1000 -5,68 80,72
6,38 656,23
Ln lp th 3:
Q D L dh dh/Q
on
(mVs) (m) (m) (m) (s/rrr)
AB 0,0243 0,200 1500 9,30 382,36
BC -0,0157 0,200 1000 -2,75 175,45
CA -0,0757 0,305 1000 -6.49 85,81
0,06 643,62
A n = ------ - - 6 - -0 ,0 0 0 0 5 11 1 -/s
1 1,85 x643,62
Ta thy A 3 nh hn sai s' cho php (0,05 //s < 0,1 /-). Ta chp nhn kt qu tnh
sau ln lp th 3.
68
V d 2.
1 0 .6 7 9 1 / ^Q s' l'x5
d h (m ): D 4.87
140
B n g 4.4
AB BC CD DE EA BF FG GC
D(mm) 0,30 0,20 0,20 0,30 0,30 0,20 0,20 0,20
L(m) 1000 500 500 1000 1000 500 500 500
Lu lng ti cc im ly iuo:
B ng 4.5
im B c D E F G
q /s) 20 10 30 20 20 20
B i gii:
L n lp 1
Q D L dh dh/Q
on
//s (m) (m) (m) m/(//s)
AB 60,0 0,300 1000 2,941 0,0490
BC 10,0 0,200 500 0,385 0,0385
CD -10,0 0,200 500 -0,385 0,0385
DE -40,0 0,300 1000 -1,389 0,0347
EA -60,0 0.300 1000 -2,941 0,0490
-1,389 0,210
69
-1 389
AQ abcdf = ------- - 3,58 (//s)
V abcde i ?85 X 0,21
Q D L dh dh/Q
on
//s (m) (m) (m) m/(//s)
BF 30,0 0,200 500 2,940 0,0980
FG 10,0 0,200 500 0,385 0,0385
GC -10,0 0,200 500 -0,385 0,0385
CB -10,0 0,200 500 -0,385 0,0385
2,555 0,214
L l lp 2
Vng khp kn ABCDE
Q D L dh dh/Q
on
//s (m) (m) (m) m/(//s)
AB 63,6 0,300 1000 3,2743 0,05150
BC 20,0 0,200 500 1,3946 0,06957
CD -6,4 0,200 500 -0,1697 0,02643
DE -36,4 0,300 1000 -1,1681 0,03207
EA -56,4 0,300 1000 -2,6251 0.04653
0,706 0,226
0,706
AQ \B C D E = - 1 ,6 9 (//s)
1,85x0,226
Q D L dh dh/Q
on
//s (m) (m) (m) m/(//s)
BF 23,5 0,200 500 0.004 0,00016
FG 3,5 0.200 500 0,000 0.00003
GC -16,5 0,200 500 -0,002 0,00012
CB -20,0 0,200 500 -0,003 0,00014
- 0,001 0,00045
-0 ,0 0 1
AQ BFGC 1,04 /s)
85x0,00045
70
L a n l p 3
Q D L dh dh/Q
on
//s (m) (m) (m) m//s)
AB 61.9 0,300 1000 3,1153 0,05034
BC 17,3 0,200 500 1,0639 0,06144
CD -8.1 0.200 500 -0,2614 0,03223
DE -38,1 0,300 1000 -1,2702 0,03333
EA -58,1 0,300 1000 -2,7722 0,04771
-0,125 0,225
0,125
A Q
ABCDE 0,3 (//s)
1.85x0.225
Q D L dh dh/Q
on
//s (m) (m) (m) m/(//s)
BI-' 24,6 0,200 500 0,004 0,00017
FG 4,6 0.200 500 0,000 0,00004
(C -15,4 0.200 500 -0,002 0.00011
CB - 17.3 0,200 500 -0,002 0,00012
0,0004 0,00044
0,0004
\ lil-GC = -0 ,4 9 (//s)
1 .8 5 x 0 .0 0 0 4 4
q;
71
Xt quy lut tn tht nng lng cho mt on ng c bn th i trong m ng li
bt k:
Ti nt k: = kA H 1 = ki ( h ; - H )
v ti nt j: Qj = - k | -H j j
Qic" - K; 1 -l" H/
k
'
X -1 1
, h;_
hay: Q' = Kj H'
S mn ; li
Z Q = C ,
i
vi ch s i biu th tt c cc ng ng hi t v nt j.
V d ti nt j = 5 cho mng li nu trn ta c phng trnh cn bng lu lng nh sau:
Ql+Q]+Q5 = c 5
Xt phn t ng ng i = 5 ta c:
72
Xt phn l ng ng i = 7 ta c:
1
]
-U
/ O
1
"H /
= k 7/
QL
- 1 1
_H 5_
Xt phn t ng ng i = 8 ta c:
1
X
" 1 ' h 3'
'-*J
o
V
- K s
ac
0X
1
<Vr'j
- 1
1
Thay vo phng trnh cn bng nt v thu gn ta c:
- k 5H 2 - k 8H 3 - k 7H 4 + ( k 5 + k K+ k 7) H 5 = c 5
V d ti nt j = 1:
Vi nt ny ta c 2 phn t i = 1 v i = 2 lin kt vo nt. Xt phn t i = 1 ta c:
Q -1 H
= k
1 H
Q!
Xt phn t i = 2 ta c:
Q H
= k
-1 1 H
Q
Thay vo phng trnh cn bng nt ta c:
Trn c s hai v d Irn, ta c th tng qut ho ra quy lut chung cho php vit
phng trnh cn bng ti bt k nt no trong mng li. Tng hp li tt c cc
phng trnh ny cho ton h Ihng v vit di dng ma trn tng th nh sau:
1
Trc khi tin hnh gii h phng trnh tuyn tnh trn, cc iu kin bin p dng
ong mng li phi c a vo h phng trnh. Thng thng ta c 2 loi iu kin
bin c bn sau v:
* H ;: bit
* Q,: bit
73
Trong trng hp th 1, vi Hj bit trc, gi tr ny s c x l vo h phng
trnh bng 1 trong 2 phng php sau:
Phng php 1:
Phng php 2:
V d .
Cho h thng m ng li nh hnh v. Gi thit l dng chy tng v c cc d kin
sau y. Xc nh lu lng qua mi ng nhnh.
Ci
B i gii:
0 ,0 2 4 -0 ,0 2 4 ' rH .1
X
- 0 .0 2 4 0,0 24
r1
1
1
+
r J
_ ( - k ,- k 2) (k, + k 2 ) _ 12 _ c:
74
0,024 + 0,385 -0 ,0 2 4 -0 ,3 8 5 H, c,
-0 ,0 2 4 -0 ,3 8 5 0,024 + 0,385 h 2 c2
V d 2.
B i g i i:
Ma trn tng th cho mang li nh sau:
75
4.8. PHN TCH S LM VIC H THNG CP NC
H(m)
>
Q (m3/s)
Q (m3/s)
76
i vi mt on ng, quy lut thuv lc biu th quan h gia tn tht nng lng
dli (m) v lu lng i qua Q(mVs), mt cch tng qut c dng sau:
Ghi ch: Khi dng ng ti qua lu lng Qo tn tht nng krng tng ng s l dhn.
Sau y s kho st mt vi s d hot dng c bn tronp h Ihng mng li
cp nc:
Tnni h]) :
Gi thit bm s dng c xc dnh (bit na cong c tnh bm) v mt on
ng ng (ij) vi c trng hnh hc cua oiii d cho trc (chiu di, ng knh, h s
nhm, quy lut tn tht nng lng). Cui dng ng dn, nc c a n mt cao
trnh H ( bit. Xc nh lu lng Q() qua ng.
Vi h thng cho trn, gi tr lu lng qua ng (cng l lu lng bm) xc nh
nh sau: gi Q x l lu lng gi nh qua ont. T ng cong quan h tn tht nng
lng xc nh c (h + v 2/2g) tng ng. Ngoi ra, khi bm hot ng vi lu lng
v t ng cong c tnh bm xc nh c "t iic bm H Do , ci nc o p
tai cui dng ng l:
Hx = H - ( d h + v 2/2 g)
77
i d xc nh Hd v bm ang hot ng vi lu lng Q b. Xc inh ting thi nc
ra, vo h v lu lng ly ra ti cui ng ng.
Khi bm hot ng vi lu lng Q 0, t ng cong c tnh bm xc nh c ct
nc bm H h. T ng cong quan h tn tht nng lng v lu lng qua ng ng
xc nh c tn tht ct nc qua ng ng dh. Do , ct nc o p ti cui
ng l:
H| = Hb - (dh + v 2/2g)
Q j = Q b - Q d
Q j = Q b 4 Q d
Ti i i l ]) 3 :
Hj = H b - (dh + v 2/2g)
T Hj v Ht) xc nh lu lng ra (vo) i Q cl.
78
4.9. PH \ N rCH H THNG CP NC VI M HNH EPANET
Cc phng php va trnh by trn dng phn tch mt mng li trng thi
tnh. Ni mt cch khc i, y l phng php cho ta xc nh phn b ct nc v lu
lng trong mng li ti mt thi im cho trc. Trong thc t khai thc mng li,
c th gp trng hp khne nhng ta phi xc nh li gii ti mt thi im
chn, ta cn phi nh gi c qu trnh thav di ea n trong mt khong thi gian
(gi. ngy...). v l mt vn rt ph bin, VI ta bit rng lu lng cp cng nh s
clng trn mt mng li lun lun thav i theo thi gian. V d lng nc s dng
gia dng s b vo ban m, nc phc v sn xut thay i theo cng sn xut...
Phn mm EPANET c th p dn nghin cu bi ton m phng thy lc mng
li theo thi gian.
m phng bi ton, cc phng trnh c bn v thy lc m t hin tng nh sau.
Phng trnh tn tht nng lng cho mi on ng ng (i,j):
V ti m i nt ta c:
Z Q ,1 " Z Q i j - li = 0 (4 24)
' J
trong :
79
Thi gian m phng: 72 h.
S liu ban u cho mng li nh sau:
Nt 2 3 4
Cao 10 10 12 13
L.u lng (//s) 20 15 20 20
N" Pattern 1 2 1 2
Time 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
0.7 0,7 0,7 0.7 0.8 0.8 0,8 1,2 1,2 ,2 1.2 1,2
Time 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
1.2 .2 1,2 1.2 1,2 1,2 1.2 1.2 0,8 0,8 0.8 0.8
Patterns N" 2:
Time 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 l 12
0.9 0.9 0,9 0.9 1,2 1.2 1.2 1.2 1,2 1,2 1.2 1.2
Time 13 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24
15
1.2 1.2 1,2 1.2 1.2 1.2 1,2 1,2 1.2 0 0 0
S liu ng ng;
ng 1 2 3 4 5
L(m) 500 1000 1000 500 40
D (mm) 200 200 150 150 300
S liu v i nc s 12.
Cao y di nc (m) 32
Chiu su nc ban u (m) 7r'
Chiu su nc min (m) 2
Chiu su max (m) 7
ng knh di (m) 8
80
S liu v bm 6 v 10.
N bm 10 6
Lu lng bm (//s) 65 65
Ct nc bm (m) 45 45
N dng c tnh my bin 15 15
Pattern 10 6
Bm s 10 s hot ng lin tc 24h (pattem N 10) v bm s 6 s chy t lOh n
20h (pattern N" 6).
H n g d n n h p s liu vo E P A N E T
t^ E P A N E T 2 - viduepanel1.net
dk View Proect Report Vjftndow tlelp
Tao nt
9 10 l|
- nh ngha n v s dng:
Vo ca s Browser chn: / Options / Hydraulics
Chn: Flovv Units > LPS
H y d r a u lio s O p t io n s E
P ro p e r t y V a lu e
:
F lo w U n it s l p s
---------
H e a d lo s s F o r m u la H - W
S p e c iic G r a v it y 1
R e la iv e V is c o s it y 1
M a x im u m T r ia is 4 0
c c u r a c y 0 . 0 0 1
l 1 in h ;* U n rf t H p n n h K M IP
81
- nh righa thi gian ko di rn phng: 72h
Vo ca s Browser chn: / Options / Times
Chn Total Duration > 72
iS ^ -;jJ H | O t 9 - C 7 X l T
Map Options
w Display LinkDV
Labels
V Dsplay LinkValues
Notaiion
~ U se r a n s p a r e n te x t
Simbols
t zoom of 11 QQ j
FbwArrows
Pont S26
Background
K Cancel Help
82
- Nhp s liu nt: V d cho nt 2.
H & S E H H H H M |x
Property Value -
Munction ID i7
X-Coordinate 1469.93
Y-Coordinale 6659.24
Description
Tag
xElevation 10
Base Demand 15
Demand Pattern 2
z
P a tte m E d ito i
PUein ID DiCiplior
Time Petiod 1 2 3 4 5 6 7 8
iL l ]
1
Q
p
T~
II
OI
>
<
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 '12 23 24
Time (Time Perod = 1:00 v s )
G h i ch: T io ns trng hp pattern cho nhu cu nc sinh hot trong mt chu k tnh ta c
gi ir trunu bnh cc h s b n s l : Avg. = .
83
Nhp s liu pattern: v d pattem N6 cho hot ng bm s 6.
1 M ap J
Pattein Ertoi
PUem 10
Patens
Oetipbon
|s " 1
2
TimePenod 8 9 10 11 12 13 14 15
o
Miipto
-
^
^
<
1Pipe 1 'm
Propert V alue
P ip e lD 1 T
Start N o d e 1 ---
KEnd N o d e 2
Description
a g
"Length 500
Diameter 200
kH ___ 1_____ 4 Art d
X-Coordinate 4387 53 1
Y-Coordinate 7750.56
Oescription
Tag
*Elevation 32
Initial Level 7
vMinimum Level 2
"Mximum Level 7
X
Diameter 8
.................... H
84
Nhp s liu bm nc s 10 v 6.
Bm s 10
H o a g - c ? M T
Pump10 E3
Property Value
"Pump ID n 1
Start Node 9 ;
"End Node 1
Description
Q
IPurrip Curve 15
]Powe
s p e e d 1
IPaUern 10
Inil Stalus Qpen >:Q> X w
Bm s 6
H o a B - c ? N T
Curve ID Deciiption
Q EPANETt vlduepanetl .net -[ Time Seres Plot - Flmr for Seiected Urtks]
i' File Edit Vievv Proect Report VVindovv Help
D c y IX W ?{] i i i 1 \ . H otde~c?M T
F lo w fo r Selected Links
Lmk2
Unk 3
Ltnk 4
- Lu lng bm s 10:
kNET 2 - viduepan et1 .n et V ' . A _ | XI
dil View Poec Beporl Window Help
B : ?{] K I ? VI k s K o a g ( 7 M T
~-V|lp[.~3< .Q^J*J
Time Seiie* Plol - F1qw fof Ltnk 10 3Q
Flowfor Lnk 10
86
p sut nc trong i nc TANK 12:
ET 2 - Vtduepanet1.net - \ sa
iew Etoect Bepot W
indow Help
S ^ X t t 'r Hl a e c? N T
- Vn tc nc trong cc ng ng 1, 2 v 3:
i M " I I
R View Eroeci Repoct Window Help
r . CfeX4 ?{] g n ? I s ^ s Kl o a e c? M T
Time (hours)
87
p sut nc ti cc nt 2, 3 v 4:
ET 2 viduepanel1.net
gt View Proect Beport ^indow Help
MTBE1
D G? H m % X M ; ?{]
System FlowBalance
Produced
Consume
88
4.9.3. Mo p hng s khuech tn cc cht x l nc tr ong m n g li
(4-25)
t r o n e d:
X - c h i u di d c theo n e (ij).
Hi - lu lig r one ng n (ij).
A - tit di n n g n g (ij).
89
BI TP
Hnh
Cc c trng ng onu nh sau:
Bng 1.1
ng ng AB BC CD BE CF CG
D(m) 0.915 0,915 0,61 0,405 0,405 0,405
L(m) 3000 2500 5000 1500 1500 1500
B ng 1.2
im B c D E F; Ci
Q(mVs) 0,25 0,08 0,30 0,15 0,10 0,12
J 1 0 .6 7 9 Q V'*5
D 4'*7 1 120,
trong Q chi lu ln trong ng (n r/s) v D l ng knh ng (m).
B i gii:
a) v l loi mng li ct, ta s tin hnh gii trn ng ng chnh ABCD trc
tin. Lu lng trn mi on ng s c tnh bng phng php cn bng lu lng
nt. Thc hin php tnh t cui ngun v u mng li. Kt qu tnh dc irinl by
trn hng sau:
90
B ng 1.3
Bng 1.4
Hnh 2
91
Cc c trng ng ng nh sau:
Bn 2.1
B ng 2.2
im 5 2 4
Khu dn c A c 20000 dn, c tiu chun dng nc l 120 1/ng-ng. Din tch ti
cho ng v cy xanh l 20 ha. H s khng iu ha ln nht ngv dem v l lan
lt l Kng(|.max = 1,2, Kh.max = 1,5. Khu dn c B c 5000 dn, c tiu chun dnu noc
l 200 l/ng-ng. H s kling iu ha ln nht ngy m v gi ln lt l Kn(t mix = 1,2,
Kh.m.ix = 2,0. Din tch ti cho ng v cy xanh l 15 ha. Tiu chun ti l 1.5 //nr/ngd.
Nh my F hot ng 2 ca trong ngy. Ca I t 7h-12h v ca 2 t 13h-18h. Mi ca c 500
cng nhn lm vic vi liu chun dng nc cho sinh hot l 30 //ng-ca. Lu li>
nc cho sn xut cho khu cng imhip l 300 mVca. Trong nh my c 9 nh tm c
trang b vi sen. Lu lng lv dc tuyn on 4-5 l 0.1 mVnR-m v trn on 3-4 l
0,08 m 7ng-m . Thi gian ti thc hin t 18 n 20h trong ngv.
Bit rng ct nc o p cui ng ng chnh (5) cn c l 10 m. Tn tht ct
nc tun theo quy lut (Hazen-Williams):
= 10,679 Q VX5
D 4*7 l l 2 0 ,
trong : Q ch lu lng trong ng (m '/s) v D l ng knh ng (m).
92
Qa = 301/s
Qc = 301/s
Qd = 801/s
Hnh 3
Bng 3.1
AB AC CD BD
L(m) 2000 1500 2000 1500
d(m) 0,2 (',2 0,2 0,2
B i gii:
Ln lp th 1
L dh dh/Q
9,29 0,95
A Q = -5,26 l/s
Ln lp th 2
D 1. dh dh/Q
on k Q
(//s) (m) (m) (m) (ms//)
AB ! -20.3 0,200 2000 -4,28 0,21
BD -40,3 0.200 1500 -11,43 0,28
CD 39,7 0,200 2000 14,87 0,37
AC 1 9'7 0,200 1500 0,83 0,08
L_
- 0,01 0,95
A Q 0,00 /s
93
Sau ln p th 2 la thy li gii d tha mn icu kin sai s cho php.
T m l i:
Lu lng trong on ng AB l 20,3 //s, theo chiu t B n A.
Lu lng trong on ng BDl 40,3 //s, theo chiu t D n B.
Lu lng trong on ng CD l 39,7 //s, theo chiu t D n c.
Lu lng trong oan ng AC l 9,7 //s, theo chiu t c n A.
Bi 4 Cho mt mng li thoi nc nh hnh v. Hy s dng phng php Hardv-
C.TOSS xc nh lu lng trong mi don ng vi sai s ti da cho php l 1,5 //s. Xc
nh c liu dng chy irong mi on ng v tn tht ct nc trong lng on. Gi s
nc c cp t mt i cha nc cch D l 3000m c ng knh d = 0.40m. Gi s
cao trnh mt t cc dim A, B, c , D l nh nhau v bng 25 m. Cao trnh mt dt ti v
tr i nc l 33 m. Xc nh chiu cao i nc. B qua ct nc to bi chiu su
nc trong i. Ct nc o p cn thit ti A l 10 m. Cho bit h s Hazen-W illiains
ca tt c cc ng ng l 120.
Qa = 501/s
Q d = 401/s
Q d = 1301/s
Qc = 401/s
Ilnh 4
B i gii:
Ln lp I
Q D L h dh/Q
on
1 (//s) (m) (m) (m) (ms//)
94
Ln lp 2
Q D L dh dh/Q
on
(//s) (m) (ni) (in) (ms//)
0,201 0,645
AQ = 0 ,1 7 //s
H = Ha + h|)_| + h() |)+ (Z |,- z 0 ) = 10 - 3.501 ( 13.5 > 9,U8 + (25-33) = 28,1 Im
Qe = 201/s
Hnh 5
95
Cho bit chiu di L v ng knh d ca cc on ng ng nh sau
Bng 5.1
li 1
i
i
m
m
r \
AC = EF = BD CF = FD
>
1
L(m) 2000 1500 2000
d(m) 0,25 0,25 0,25
B i gii:
Ln lp 1
Vng khp kn AEFC:
Q D L dh dh/Q
on
/s) (m) (m) (m) (ms//)
AE -30,0 0,250 2000 -3,966 0,132
EF -10,0 0,250 1500 -0.390 0,039
FC 30,0 0,250 2000 3,966 0,132
CA 20,0 0,250 1500 1,405 0,070
1,015 0,374
A Q ,= 1,47//s
Q D L dh dh/Q
on
/s) (m) (m) (m) (ms//)
EB -40,0 0,250 2000 -6,753 0,169
BD -60,0 0,250 1500 -10,724 0,179
DF 50,0 0,250 2000 10,205 0,204
FE 10,0 0,250 1500 0,390 0,039
-6,883 0,591
A Q 2= 6,30 //s
Ln lp 2
Vng khp kn AEFC:
Q D L dh h/Q
on
(1/s) (m) (m) (m) (ms/1)
AE -31.5 0,250 2000 -4,333 0,138
KF -17,8 0,250 1500 -1.129 0,064
l-c 28,5 0,250 2000 3,615 0,127
CA 18,5 0,250 1500 1,220 0,066
-0,627 0,394
A Q ,= 0 ,8 6 //s
96
Vnu khp kn EBDF
on Q L dh dh/Q
r ' i7 ~
(//s) (m) (m; (m) (ms/1)
HB 0.250 2000 -4,919 0,146
l._ '.7
HI) ^ 3 .7 0,250 1500 -8,735 0,163
DI- 56,3 0,250 2000 12,710 0,226
1
IH ! 17,8 0,250 1500 1.129 0,064
0,185 0,598
AQ 2= - 0 ,1 7 //s
Hnh 6
97
Cho bit chiu di L v ng knh d ca cc on ng ng nh sau:
B ng 6 .
AE = EB AC = EF = BD AD CF = FI)
L(m) 2000 1500 2500 2000
d(m) 0.3 0,3 0,3 0,3
B i gii:
Ln lp 1
Vng khp kn AEFC:
Q D L dh dh/Q
on
(// s) (m) (m) (m) (ms/)
AE -15,0 0,300 2000 -0,453 0,030
EF -5,0 0,300 1500 -0,044 0,0)
FC 35,0 0,300 2000 2,170 0,062
CA 15,0 0,300 1500 0,340 0.2 >
2,013 0.124
AQ| = -8,79 l/s
Vng khp kn EBDF:
Q D L dli dh/c.
on
/s) (m) (m) (m) (ms/)
UB -30,0 0,300 2000 -1.632 0.05-1
BD -50,0 0,300 1500 -3.149 0.063
DF 50,0 0,300 2000 4,199 0.08-
I;E 5,0 0,300 1500 0,044 0,000
-0,538 0,210
A Q 2= 1,38 //s
Ln lp 2
Vng khp kM AEFC:
Q D L dh dh/c;
on
(//s) (m) (m) (m) (ms//
AE -23,8 0,300 2000 -1.063 0,045
EF -15,2 0,300 1500 -0,347 0.02;
FC 26,2 0,300 2000 1,271 0,04
CA 6,2 0,300 1500 0,066 0,01.1
-0.073 0,12'
A Q ,= 0,31//s
98
Vng khp kn EBDF:
on Q D L dh dh/Q
(// s) (m) (m) (m) (ms//)
EB -28.6 0,300 2000 -1,495 0,052
BD -48.6 0,300 1500 -2,990 0,061
DF 51,4 0.300 2000 4,416 0,086
FE 15,2 0,300 1500 0,347 0,023
0,278 0,223
A Q, = -0,67 //s
Sau ln lp th 2 li gii tha mn iu kin sai s cho php l 1,5 //s. Tm li:
Lu lng trong on ng EB l 28,6 //s, dng chy chiu t B n E.
Lu lng trong on ng BD l 48,6 //s, dng chy chiu t D n B.
Lu lng trong on ng DF l 51,4 //s, dng chy chiu t D n F.
Lu lng trong on ng FE l 15,2 //s, dng chy chiu t F n E.
Lu lng trong oan ng AE l 23,8 //s, dri chy chiu t E n A.
Lu lng trong don ng FC l 26,2 //s, dng chy chiu t F n c.
Lu lnR trong oan ng CA l 6,2 //s, dnti chv chiu t c n A.
Tn tht ct nc t i nc dn D l:
99
Chng 5
H THNG CP NC BN TRONG
5.1. (I T H I U
5.2. C U T O H T H N G C P N C B N TRONC
Yu cu c hn di vi ng iig cp nc bn trong l:
- C bn cao v mt ha hc, c hc v nhit.
- Trng lng ling nh.
- D ni v kn nc, mi ni chc chn.
- C cc loi b phn ni ng, to iu kin da dang cho vic b tri v thit k
V mt vt liu, cc loi ng c s dng ph bin nht trong HTCNBT l ii nha
p v c v nu thp trng km (galvanised Steel). Cc loi ng ng hav nha phc hp
(thnh im lm bng kim loai, c lp ph bng nha) thng c s dng cho h [hng
cp nc nnu.
im dc s dung c dng knh danh inh ND (thm gn hng lnu kinh nuoai
cua ne) tnh theo li do lng M (inch) hay h SI (m).
100
Cc c ng thng dng dng cp nc bn trong c ng knh danh nh l 21 mm
(3/4"), 27 mm (1"), 34mm (1 1/4"), 42 mm (1 1/2"), 49 mm (1 3/4"), 60 mm (2"), 75
(76) mm (2 1/2"), 90 mm (3"), 110 (114) mm (4"), 140 m m (5"), 160 (168; mm (6"),
200 inm v 220 mm (8"). Nhng gi tr ny c ghi trc tip trn thnh ng. Tuy nhin
trong cc bng tra, kch thc ng v thit b c ghi theo ng knh trong. Cc gi tr
tng ng thng vo khong 0,8 ca ND: 15 mm (21), 20 mm (27), 25 mm (34), 32
inm (42), 50 mm (60)...
Khi thit k, cn phi chn la ng knh ng da theo quy cch sn xut hin c
trn th trng. Lu rng ng knh danh nh ca ng khng th hin kch thc hu
hiu (ng knh trong) ca ng. Do cn tham kho nh sn xut v b dy thnh
ng ng vi cc p sut hot ng khc nhau hiu chnh cho thch hp. Gn ng c
th ly ng knh hu hiu cua ng nha v ng thp ln lt l 0,9 v 0,8 ca ng
knh danh nh. Chiu di sn xut thng thng ca ng nha l 4m, v ca ng thp
trng km l 6m.
5.2.2. p su t d a n h nh
p sut danh nh (thng c vit tt l NP, ghi trn thnh ng) ph thuc vo vt
liu ch to ng, b dy thnh ng v ng knh ng. Cc loi ng nha PVC c N P t
4 n 15 bars<n. c ghi ngay trn thnh ng. Tuy nhin trn thc t, i vi ng nha
p v c cc gi tri p sut hot ng thit k nn xc nh vi h s an ton t 1,5 n 2
gim thiu s bin dng ca cc mi ni, l nguyn nhn chnh gy ra s r r hay tch
ri li cc mi ni ng. Cc loi ng thp trng km c NP ln n 10-20 bars hoc cao
hn, thng c s dng trong cc cng trnh quan trong hay nh cao tng. Vic chn
ng p sut danh nh ca ng l yu cu rt quan trng v mt k thut v kinh t.
5.2.3. C c yu cu k th u t
- H thng thng xuyn lm vic trong iu kin p lc cao (t 10 m i vi nh trt
n hng trm m trong trng hp nh cao tng), do tuyt i khng xy ra hin
tng r ri bt k b phn no. Do s r ri nc trn ng ng cp nc bn trong
ngoi vic c th dn dn s ph hng cc mi ni rt kh sa cha, cn gy ra thm
loang trong nn hav tng cng trnh.
- H thng phi m bo yu cu rt nghim ngt v v sinh, do khng c
xy ra hin tng chy ngc (backflow hay back siphonage) ti cc thit b v sinh hay
b nhim do h thng thot nc gy ra. Bin php thng c s dng l tun th
cc quy nh v khong lu khng ti thiu (air-gap separation) cho bi quy phm.
Trong mt s trn hp c bit cn cn phi s dng cc thit b chng chy ngc
101
(backflow preventer) hot ng theo nguyn tc thng p chn khng hay gim p. Vn
ny s c trnh by chi tit trong phn thit b trn ng ng.
- ng ng phi m bo hon ton trung tnh, k hn g gy ra s thay i cht
lng nc trong qu trnh vn c h u y n v khn g b nh hng bi cc tc nhn n
m n ha hc.
- tin cy ca h thng phi tuyt i, khng cho php gin on v bt k l do g.
- p sut trn h thng phi tng i ng u v c gi tr hp l ty theo mc
ch s dng. p sut qu ln ngoi vic lm tng kh nng h hng hay r r ca h
thng, cn gy ra tn hao nc mt cch khng cn thit v thm ch nguy him cho
ngi s dng. p sut thp hn 5 m c th lm cho m t s loi thit b nh my git,
m y nc nng trc tip,... khng hot ng c.
ng ng thng c du kn trong cng trnh m bo yu cu v m thut.
Tuy nhin nn hn c h vic chn lp ng to iu kin d dng cho vic bo tr v
sa cha h thng.
5.2.4. Cc ph kin ni ng
Cc ph kin ni ng hin c trn th trng rt a dng v chng loi. Nhng loi
ph kin ng thng dng l:
102
bng keo c bit c cha dung mi Xylen c kh nng ha tan nha to ra mi hn
chc chn. Trong vi trng hp cng c th ni bng rng hay mt bch.
103
- Van gim p (pressure reducing valve): thng c dng trong cc h thng cp
nc nh cao tng gim bt p sut d cho cc tng bn di. Van gim p cng c
th c b tr trn cc u ng nhnh khi p sut yu cu trn cc nhnh ny khc bit
nhau ng k, nhm phn phi lu lng trn cc ng ng nhnh mt cch hp l
hn. bo v ng ng v thit b, p sut ti a cho php ti trc van chnh khng
c vt qu 50 m.
ng h p lc
Khoen kn nc ^ y an chn pc
H i n h 5 .2 : V a n ini p
' Nc vo b
Nc ra khi b
I n h 5 .3 : V a n khi ch m c n c hm> p h a o
- Van t (solenoid valve): l loi van ng m theo nguyn l t tnh. Van t hoi
ng theo hai nguyn tc khc nhau: thng m (van trng thi m khi khng c in)
104
hay thng ng (van trng thi ng tr khi c dng in chy qua). Van t thng
dc ch to hot ng bng in xoay chicu 220 VAC hay 24 VAC. Khi dng in
chay qua, cun dy s to ra t trng ht li thp kch hot vic ng m ca van t.
Van t l mt thit b rt ph bin v tin cy, thng c s dng trong cc h thng
cp nc t ng ho tng phn hay ton b.
- Van x kh (air reiease valve): khng kh c th lt vo ng ng theo ng ng ht
ca bm, theo cc ch ni khng kn hay do khng kh ho tan trong nc. Vic tch t
cc ti kh thng xy ra ti cc v tr cao ca h thng ng ng v lm gim tit din
thc t ca ng dn v tng sc cn i vi dng chy. Van x kh, do , thng c
h tr ti cc v tr ni trn nhm loi b cc ti kh. Van x kh loi n gin hot ng
theo nguyn l qu cu ni. Khi ti kh xut hin, qu cu khng c nng bi sc y
ca nc s ri xung v m ng cho khng kh thot ra bn trn. Khi ti kh gim
(ln, mc nc tiong ng dng cao ln tr li lm cho qu cu ng dn li, ngn khng
cho nc thot ra bn ngoi.
trong :
H - tn tht p lc (m);
q - lu lng lnh lo n (//s);
s - h s cn cho trorm bne sau:
105
Bng 5.1: H s sc cn ca thy lng k (mm )
- Thit b ngn dng chy ngc (backflow preventer): Nc trong HTCNTN phi
c bo v chng li s nhim do dng chy ngc thng qua ng ng v cc thit
b dng nc. Hin tng chy ngc gy ra bi hai nguyn nhn chnh: s gim p sut
trong ng ng chnh hay khi ng ng chnh b v v s tng p lc trn cc thit b
dng nc. Ti cc thit b v sinh, vic lp t cao vi qu thp so vi bn cng c
th gy ra s chy ngc. i vi cc thit b v sinh nh bn tm, chu ra m t,...
dng chy ngc c th trnh c bng cch to khong lu khng cn thit (air gap).
K hong lu khng ny thng c quy nh khng nh hn 2 ln ng knh ng cp
nc vo thit b v khng nh hn 25 mm. Vic ngn cch gia HTCNTN v h thng
cp nc cng cng c th c thc hin thng qua b cha trung gian b tr ngm hay
trn mi nh. Tuy nhin gii php ny c nhc im l lm trit tiu p sut d ca h
thng bn ngoi khi chy vo b v do cn phi c bm tng p cho HTCNTN.
- Thit b cm bin p sut hay mc nc (pressure transducer): Trong cc h thng
cp nc t ng ho, cc b cm bin thng c lp t theo di p sut trong h
thng hay mc nc trong b cha. Cc tn hiu ny s c c h u y n i ra tn hiu
dng in p. Cc tn hiu ny c th c pht hin v ghi n h n iu khin thc
hin cc hot n g ca m y bm , van t, van kh a hay nhng thit b khc trn h
thng cp nc.
Bng 5.2: K h on g lu khng ti thiu dng cho thit b phn phi nc (mm)
106
5.3. B TR N G N G C P N C BN T R O N G
5.3.1. Yu cu k thut
5.3.2. S cp nc t di ln
107
in bng phao (float-operated electric valve)2. Thng thng nn b tr bm d tr
m bo h thng cp nc khng bao gi b gin on. Cc tng di cng cng c th
ap dng s cp nc t di ln, trong khi cc tng trn nhn nc t trn xung.
5.4. T H I T K H T H N G C P NC BN T R O N G
Kf,, liiH ntiiX ,lum,; ictt (ii Hi cho phK phao rct ni vn s n\t din tif> cho mx h/; Htyi lt J i i mc
nn\A x itii \h)h (cn di ii( (HX (/, phao di S (n c tiii h cp (i/ cho nuy htn. Kii<>(in
r / 7 / Iin hu! nih nKi ny khni nn (it nh ' trnl f/h rng hm h ni tn iir i nu ro iii m i thi lti \n.
I08
- Bn v m t b ng cc tng nh v m t ct ca nh trong c m t v tri lp t ca
c c thit b v sin h .
5.4.2. Ni d u n g thit k
109
thy lc ng ng v cc hng mc cng trnh lin quan. Ch phn tch so snh v
la chn phng n k thut.
n g nc i ni I 0 ) I Dng h o nc
ng nc i ngm Van x nc
" - r
*-) Vi nc chu ra
* - 1 Vi nuc u tiu
My bm (m t bng)
I 10
Bng 5.3: ng lng tnh ton ca cc thit b v sinh
N s it n : Q u y c u t n h h n y ( p th o i n c hn tro n g v ( n g r n . B XY t ig , 1 99 9.
* H id dinh c 3 'If i r lc i
1 Ap (n f o (loanh nl). ho mi, c nghip.
' Ap (u /li ; cho cc km ct -H. hch san, khu nh th, t ti hoe, h i trng, sn vn (/, nh th i (u. nh
i , hn ve...
111
B ng 5.4
Van (?ng lng 10 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220 240
xa
dinh L u hrns 1.72 2.17 2.89 3.37 3,75 4.12 4.49 4.84 5.15 5.43 5.68 5,90 6.12
lng yu cu //s)
NG LNG THIT BI
B ng 5.5
I 12
Tnh ton chiu di tng ng
tnh ton tn tht p lc cc b, cn xc nh chiu di tng ng ca tt c cc
on ng bng cch cng chiu di thc ca on ng tnh ton vi tng chiu di quy
i ca cc ph kin lp trong on ng y.
Khi tnh ton mng li cp nc bn trong, quy phm T C V N 4513:1988 cho php
xc nh gn ng tn tht p lc cc b nh sau:
- Sinh hot cho nh v nh cng cng: 30% tn tht chiu di.
- Sinh hot kt hp cha chy cho nh v nh cng cng: 20% tn tht theo chiu di.
- Sn xut kt hp cha chy: 15% tn tht chiu di.
- Cha chy: 10% tn tht chiu di.
Xc nh tn tht p sut cho php trn tuyn kim tra:
[Hl ] = H , - H 2
H| = Z| + P
h 2 = z 2+ p2
114
Trong trng hp tng ng lng nh hn 450 c th dng bng 5.8 chn ng.
Chn ng knh ng ca tuyn ang xt theo quy cch sn xut. V cn xc nh lu
lng tnh ton cho tng on ng v cho ton b ngi nh phc v cho vic chn
my bm v ng knh ng.
Vn tc trong ng ng cp nc bn trong nn c khng c h gim ting n v
chng xi mn thnh ng.
T h e o T C V N 4513:1988:
20 15 5 4 3 2 1 0 0 0 0 0 0 0
20 20 16 16 14 12 9 6 5 5 4 4 3 2 2 2 2
20 25 29 25 23 21 17 15 3 12 0 8 6 6 6 6 6
25 25 36 31 27 25 20 17 15 13 12 10 8 6 6 6 6
20 32 36 33 31 28 24 23 21 19 17 l 16 13 12 11 11
25 32 54 47 42 38 32 28 25 23 19 17 14 12 12 1 11
40 32 78 68 57 48 38 32 28 25 21 18 15 12 12 11 11
50 40 85 84 79 65 56 48 43 38 32 28 26 22 21 20 20
40 40 150 24 105 91 70 57 49 45 36 31 26 23 21 20 20
115
5.4.4. S lng thit b v sinh ti thiu
B cha nc c b tr ngm bn trong cng trnh hoc trong khun vin ln cn.
Cc trng hp bt buc phi b tr b thu nc l:
(5.3)
(5.4)
n
trong : n - s ln ng m m y bm bng tay trong ngy.
Trong trng hp c h thng cha chy bn trong, cn phi d tr thm vo dung
tch b mt lng nc cha chy (xem mc tnh ton b cha trn mi). Trong trng
hp ny cn b tr cao trnh ca ng ht sao cho lng d tr cha chy khng c
dng vo cc mc ch khc.
116
- Khi khng dng m y bm th ly bng tng lng nc dng trong thi gian thiu
nc trong ngy.
- Khi c dng m y bm vn hnh t ng: ly khng nh hn 5% ca lng nc
d n g Q n(1. Khi vn hnh m y bm bng cch ng m nhiu ln trong ngy:
w = (5,6)
4n
trong :
Q b - lu lng thit k ca my bm (mVgi);
n - s ln m m y bm mi ngy, ly bng 2-4 i vi mv bm kt nc h, 6 - 1 0
i vi m y bm dng vi bn p lc (pressure tank).
w - dung tch phng chy, ly bng lng nc cha chy trong thi gian bng 10
pht i vi h thng cha chy vn hnh bng tay v bng 5 pht i vi h
thng cha chy t ng.
Ch khng nn ly dung tch mt kt nc qu 25 m \ Nu cn dung tch ln hn,
c th chia ra thnh nhiu b hot ng song song. Chiu cao t b cha trn mi phi
m bo p lc cn thit cho tt c cc thit b dng nc v hng cha chy kt hp
nu c.
B cha trn mi phi c y cc thit b km theo:
- ng dn nc vo: c van kha v phao mc nc, mp trn ca ng cch mt di
ca np 100-150 mm.
- Ong dn nc ra (ng phn phi): ni thnh b pha trn lp nc d tr cha
chay, c van kha v cch thnh b ti thiu 50 mm.
- O n s trn: c ng knh ln hn hoc bn ng dn nc vo.
- ng x cn: c van kha t pha trc ch nhp vo ng x trn.
Trng hp ng dn nc c kt hp vi ng phn phi phi c van mt chiu v
van kha trn on ng phn phi nc.
117
lc tng ln lm cho ti kh b nn li. Khi lu lng dng trong h thng tng ln t
ngt, p lc hot ng ca bm gim xung, ngn kh nn s gin ra b vo h thng
bng p lc d tr trong bn.
Th tch ca bn p lc c xc nh da theo lun lng cp nc v c cung cp
bi nh sn xut. C th xc nh s b dung tch bn W p theo cng thc sau:
w p = 7 w <ih (m 3) (5.7)
H 1-
trong :
k v w dh - xc nh nh ca kt nc trn mi;
a - t l gia p sut nh nht v p sut ln nht ca bn, ly t 0,7-0.8.
5.5. H T H N G C P NC CH A C H Y
Theo QPV N 4513 : 1988, h thng cp nc ~ha chy phi c b tr trong nhng
ngi nh sau y:
- Nh cao t 4 tng tr ln.
- Nh tp th, khch sn, ca hng cao t 5 tng tr ln.
- C quan hnh chnh, trng hc cao t 3 tng tr ln.
- Nh ga, kho bi, bnh vin, nh tr ,... c khi tch t 5000 m 3 tr ln.
- Rp ht, chiu bng, cu lc b, nh vn ha c t 300 ch ngi tr ln.
- Khn i sn vn ng c t 5000 ch ngi tr ln.
- Nh my, x nghip tr nhng trng hp c quy nh di y:
Cc loi cng trnh khng cn thit k h thng cha chy bn trong bao gm:
- Trong cc khu vc sn xut c bo qun hay s dng nhng cht c th pht chy,
n khi gp nc.
- Trong cc khu vc sn xut c bc chu la I v II, c thit b v vt t l loi
khng chy.
- Trong cc nh kho lm bng v liu khng chy, cha hng ha khng chy.
- Trong cc khu vc sn xut hng D, E bc chu la III, IV, V nhng c khi tch
khng qu 1000 m \ ...
Tham kho thm chi tit trong TCV N 4513:1988 v cc quy nh khc.
Lu lng tiu chun ca mt vi phun khng nh hn 2,5 //s. S' ct nc cha chy
s dng ng thi l 1 cho nhng cng trnh nh c khi tch di 25000 m ' v 2 cho
trng hp khi tch ln hn 25000m 3 hay c chiu cao t 12 n 16 tng. Cc quy nh
chi tit c cho trong bng 3, TCV N 4513 : 1988.
H thng ng ng cha chy c th s dng kt hp vi h thng cp nc sinh
hot bn trong. Trn mi lng phi b tr it nht 1 hp cha chy t nhng v tr d
118
thy v d tip cn. Khong cch gia cc hp cha chy c chn sao cho hai vi
phun c th hot ng ph ln nhau.
Vi phun cha chy thng c dng nn ct c ng knh l thot nc t 10-20 nim.
Vi c ni vi hp cha chy thng qua ng cun m m lm bng vi gai. Nhng
khp ni u l loi ni nhanh (quick coupling).
Hv = , _ LdT (5-9)
1- c p a L d
Ld - chiu di phn c ca ct nc phun (m), t sau chiu di ny, nc b phn tn
ra thnh ma bi.Theo TCVN 4513:1988 Ld c ly tnht bng 6 m v c th
phun n im cao v xa nht ca khu vc do vi ph trch.
9 - h s vi phun c ly theo ng knh ming vi phun dv nh sau:
0,25
5.10)
d v + 0 , 0 0 1 d:
trong :
d v - ng knh ming vi phun, tnh bng mm.
a - h s c gi tr trung bnh bng 1 ,2 .
th sau y cung cp gi tr p lc yu cu ti vi phun H v cho cc trng hp
dng knh vi dv v chiu di ct nc c Ld.
dv = 12mm
dv = 14mm
dv = 16mm
.....
dv = 18mm
dv = 20mm
L d (m )
119
Tn tht p lc H[ ca ng vi gai c th c xc nh bng cng thc sau y:
H l = C Q L h (m ) (5.12)
trong :
50 0 ,0 12 0,0075
66 0,00385 0,00177
C h n la loi vi pliun:
120
5 .5 .2 .2 . X c nh dng kinh ng ca he thng cp UC cha chy t ng
Bi ton tnh lp cho h thng vi phun cha chy c th c tin hnh kh n gin
rn EXCEL.
V d 1:
Chung c cao 10 tng, c 200 cn h vi s nhn khu trung bnh l 4 ngi/h.
Chiu cao mi cn h l 3,8 m, chiu di 16 rn v b rng l 4 m. Chiu di ti a ca
luyn nhnh mi tng c c lne l 10 0 m, chiu di ti a ca tuyn nhnh
mi cn h l 30 m, tng chiu di qu\ i tng dng ca cc ph kin trn tuyn
dc c lng bng 45% ca chiu d] [hc. Chung c c trang b thit b v sinh
lion chinh cho mi cn h bao gm: 1 bon tm, 1 vi sen, 4 lavab ra mt, 1 hn cu
t dng v 2 v tr vi nc ra trong bp Bm c vn hnh t ng a nc ln
b cha trn Iii v p dng s cp nc t trn.
Y a i t t :
a) Xc nh lu lng tnh ton cho tng cn h, cho tr,o tng v cno c chung c.
b) Xc nh ng knh ng cho tng cn h, cho tng tng v cho c chung c.
B i gii:
N ,, = 3 .5 + 2 + 4 X 1 + 2 . 5 + 2 X 1 = 1 4 ,0
N, = 20 X 14.0 = 280
N = 280 X 10 = 2800
121
Tra biu trong hnh 5.8:
Qh = 0,001 mVs
s = (2 0 - 10,7)/145 = 0,064
Kim tra vn tc: V = Q/A = 0,0063/(3,14 X 0,0662 / 4) =1,84 m/s < 2,5 m/s
4Q 4 X 0,0265
D = = 0,130 m
7lV V 3, 14 16 X 2,0
122
ng knh ng dng c chn l 140 nim theo quy cch sn ;ut.
123
BI TP
124
Chng 6
6.1. GII TH IU
6.2. P H N L O I H T H N G 1 H O T N C B N T R O N G
125
- Trm bm.
- Cng trnh x l cc b.
6.3.1. Cc thit b v sinh
Cc chi tit k thut ca mt s thit b v sinh thng dng c cho trong bng 6 .1.
- Bung tm hng sen.
- Bung tm c vi hoa sen c kch thc ti thiu 0,9 X 0,9 m, chiu cao lt gch
men ti thiu 1,8 m k t sn. Sn c dc t 1% n 2% hng n phu ha rnh
thu nc.
- ng thu nc trong bung tm bn di phu c ng knh t 50 n 10) nm.
Rnh thu nc c b rng khng nh hn 0,2 m, chiu su ban u 5 cm; dc khng
nh hn ] %, hng v phu thu nc.
- Phu thu nc
Phu thu nc gm c phn li chn rc, phu thu ni n ng thot nc Kch
thc phu thng dng ln lt l 150 X 150 X 135 mm v 250 X 250 X 200 mm tng
ng vi ng knh ng 50 m m v 100 mm.
ng lng thot nc ca mt s loi thit b v sinh c cho trong brg 6.2.
Nhng loi khc c th tham kho thm trong Q uy chun cp thot nc bn trcng nh
v cng trnh (1999), gi tt l QCCTNTN 1999.
My ra chn 38 2 2 2
My git 50 3 3 3
Bn tm hoc vi sen v kt hp 38 3 3
126
1 2 3 5 6
("hu ra s 32 1 1 1 1
Nhm 2-3 chu ra s 38 2 2 2 2
Iung tm hoa sen 50 2 2 2
Au tiu 38 4 5
In cu x trng lc 6 lt/ln x 76 3 3 4 6
ln cu x trng lc 13 lt/ln x 76 4 4 6 8
Lu lng nc thi ca thit b v sinh c cho trong bng 6.3. ng lng thot
nc ng vi cc c xi phng c xc nh theo bng 6.4.
ln tiu c vi bn rni 42
1
0
127
Thot nc ma
a) im nguna
129
- Gia ng nhnh v thit b v sinh phi b tr cc xi phng chn ngn khng cho
hi thot ngc tr li.
b) ng ng
ng knh
32 38 50 64 76 100 125 155 200 250 300
ng (mm)
ng lng ti a
J(2,
n.
00
Ghi ch:
(1) Khng bao gm tay xi phng.
(2) Ngoi tr cc chu ra, u tiu v my ra chn.
(3) Ngoi tr 6 ng xi phng v bn cu.
(4) Nu chi c 4 bn cu hoc 6 ng xi phng th c thot vo bt c ng ng no. Nu ciii co
3 bn cu hoc 6 ng xi phng th c thot vo bt c ng nhnh hoc ng ngang no.
(5) Da trn dc 2%. Trong trng hp d dc 1%, nhn s ng lng vi h s 0,8
130
c) ng x (ng thot)
- ng x c nhim v chuyn tip t cui ng ng sn nh ra ging thm hay cng
thot nc ng ph.
- Mi ng ng c ni vi mt ng x.
- C th b tr nhiu ng x tp trung vo mt ging thm.
- ng knh ng x ly t 50 mm n 150 mm.
- Chiu di ti a ly t 10 m (i vi ng nh) n 20 m (i vi ng ln). Nu
khong cch gia nh v ging thm qu xa, c th b tr thm mt ging thm cch nh
t 3m n 5m; ging thm cn li c b tr ti v tr nc tp trung vo cng thot
nc ng ph.
- ng x nu t di mng nh phi c bo v trnh nt gy c hc do ln.
d) ng thng hi
- ng thng hi c b tr nhm mc ch thot cc kh d chy v c mi kh chu
t ging thm len li vo ng ng. Ngoi ra ng thng hi cng gip khc phc hin
tng nghn kh trong ng ng. ng thng hi c th c ni trc tip vi ng nhnh
gip cho khng kh len li vo trong h thng thot nc thi, gi cho c c xi phng
lm vic c bnh thng.
Thng kh
131
- ng knh ca ng thng hi ring bit c xc nh da theo chiu di ng v
tng s thit b v sinh ni vi ng nh c nu trong bng 6 .6 khng nh hn 32 min
v khng nh hn ng knh ng thot nc m n ni vo. ng thng hi khng c
c chiu di on nm ngang vt qu 1/3 tng chiu di.
0 Xi phng
Mi thit b v sinh, ngoi tr nhng thit b c xi phng gn sn, u phi c lp
xi phng ngoi. Mi xi phng c th ph trch Ihiu thit b cng loi, gn k nhau v
c cao trnh ngang nhau. Khong cch thng ng t ming thot ca thit b v sinh
n l trn ca xi phng cne ngn cng tt v khng vt qu 600 mm.
Mi xi phng ca thit b u phi c ng thng hi ni vi tay xi phng. Khong
cch t im ni ny n ming thot ca xi phng ly theo quy nh (bng 6.7) nhng
klng c nh hn 2 ln ng knh tay xi phng.
132
Bng 6.7: Khong cch nm ngang ca cc tay xi phng
32 760
40 11 0 0
50 1500
76 1800
> 100 3000
g) Ca thng tc
Ca thng tc dc b tr trn ng thot mi tng, c dng nm ngang (ng kim
tra) hay co 90 (ng sc ra). u ng kim tra-sc ra c np vn, khi cn sc ra, np
y c m ra c th thng ra bng nc p lc cao hay dy my do. Cng c th
dng cc loi dung dch lm tan cn cu trong ng. Khong cch ln nht gia cc ng
kim tra-sc ra c cho trong bng 6 .8 . Trn ng ngang thot nc ti nhng ch c
dng ct 135 chuyn hng u phi t b sung mt ca thng tc.
133
Bng 6.8: Khong cch ln nht gia cc ng kim tra - sc ra
<6 -'
trong :
134
Bng 6.9: H s hot ng ng thi p ca cc thit b v sinh trong x nghip
Chi ra mt, tay 100 100 100 100 100 100 100 100 100
Bn :iu t ng 100 100 60 40 15 10 10 10 10
Bn :iu treo tng 100 70 50 40 35 30 30 25 25
Bn l u t ng 100 30 25 20 15 10 10 10 5
6.4. i T H N G T H O T N C MA
6 A l . C u to
135
Lu lng tnh ton cho ng ng v phu thu nc ma c cho trong bng 6.10
sau y:
Bng 6.11: Din tch mi tnh ton cho php theo dng knh ng dng
136
2 .?
Hu 0,03706 133,42
Phng plp 2:
trong :
Q - la lng nc ma;
K - h s, ly bng 2;
F - din tch mi thu nc, (m 2). Nu pha trn mi c tng ngn thng ng th:
F = F mi + 0.3 F tng.
K c h th c m n g thot nc d n g b n nRuvt c th c x c n h n h a n h c h n g
b'mg cch s dng bng 6.13.
137
Bng 6.13: Xc nh ng knh mng thot nc ma dng bn nguyt
138
Phig php 2: p dng cng thc thy lc
1 . Chn s b dc lng mng theo yu cu dc ti thiu.
V = I r ^ 2 v Q = coV = ( 0 . - R M 2
n n
Mng ch nht: R = b.h /(b + 2h);
Mng trn: R = 2T2.h / (3T 2 + 8 h2).
Vi h - chiu su nc trong mng (m);
b - kch thc y mng ch nht (m);
T - b rng mt ct t ca mng trn (m).
nhm n c chn ty theo loi vt liu:
B tng n = 0,011 - 0,015;
Gch n = 0 ,0 1 2 -0 ,0 1 7 ;
Tn n = 0,013-0,017.
5. Kim tra vn tc cho php trong mng theo quy phm 0,6 m/s < V < 4 m/s.
6 . Kim tra lu lng tho so vi yu cu
Lu lng ph trch ca mi oan s n c tnh theo lu lng thot nc ca mt
ng ng b tr cui on mng (xem phn trn).
c ) Tnh ton l thot nc.
L u lng tn h t o n c a cc l thot nc n m nga ng, tit d i n c h nh t, c c h i u c a o
t nht bng hai ln chiu su ca lp nc tnh on c cho trong bng 6.14.
139
6.5. CNG THOT NC BN NGOI CNG TRNH
6.5.1. Cu to
Cc cng thot bn ngoi cng trnh (nm ngoi phm vi m ng cng trnh) tip nhn
nc t ng x v c ni vi cng thot nc cng cng. Cng thot nc ngoi cng
trnh phi c t trn m ct trn sut chiu di v chn lp cn thn. Vt liu ch'
to cng thng l b tng ct thp. Vic u ni cng thot nc ngoi cng trnh vi
h thng thot nc cng cng phi tun theo quy nh ca c quan c thm quyn.
S lin kt gia HTTN bn trong v ngoi nh c cho di y:
6.5.2. Nguyn tc b tr
Bng 6.15: K hong cch an ton ti thiu so vi cc loi cng trnh bn ngoi
Ni chung, cc cng thot nc c lm bng snh hay cc loi vt liu khc khng
tiu chun c chp thun s dng bn trong cng trnh th khng c b tr
chung trong cng mt ng ho vi ng ng cp nc, ngoi tr trng hp m bo
c cc yu cu sau:
- nh cng thot nc phi thp hn y ca ng ng cp nc t nht l 300 mm,
- ng ng cp nc c c nh v cch cng thot nc t nht l 300 mm theo
phng nm ngang.
140
6.5.3. Xc nh kch thc cng thot nc bn ngoi v cng x
6.5.4. Ca thng tc
V d:
Tnh ton thot nc cho mt chung c TP. 1l Ch Minh. Chung c mi bng c
din tch mi B X L = 24 X 100 m.
141
Bit rng chung c c trang b thit b v sinh hon chnh cho m i cn h bao
gm : 1 bn tm , 1 vi sen, 2 lavab ra mt, 1 bn cu t n g v 2 v tr v: nc
ra trong bp.
L = 20 X 5m
< 12 m
<N
II
C2
B i gii:
I .Thot nc v sinh:
p dng Quy chun cp thot nc trong nh v cng trnh, 1999. Gi s ti: chn
phng n b tr 20 ng ng ng cho mi cm gm 2 cn h cng tng X ) tng
(xem s ). Nh vy mt ng ng ng ph trch cho 10 cn h. ng n thot
phn c b tr ring v cng ph trch cho tng cm 1 0 cn h.
Bn tm 3 42 42 42
Vi sen 2 42 42 42
La va b 1 34 34 34
Bn cu 3 hoc 4 42 hoc 49 42 hoc 49 42
Vi ra bp 2 42 42 42
Tng 14- 15
142
0/1 tf x:
Ong x c b tr y ca ng ng thot nc ra cng bn ngoi cng trnh.
Gi s ng x c b tr bi dc thun l 1%, tra bng 6.16 ta c ng knh cn
thit l 76 mm ng vi 180 ng lng. Theo quy phm, cng thot nc bn ngoi
khng c chn nh hn cng thot nc bn trong, do ta chn b tr ng x bng
vi kch thc ca ng ng ND = 1 1 4 mm.
2. Tnh ton thot nc tmt
Tnh ton ng ng
Phng p h p I :
20
Lu lng phu trch ca mi m l 6 // s
20
Theo bna 6 .10. la chon dc dnc knh ng dni cn thit l 80 mm. Do quy nh
kch thc ca ne na thot nc ma khng nn ly nh hn 10 0 mm trnh b
143
nght, ta chn ng knh ng d = 100 mm. ng knh li chn v phu thu nc trn
m ng c chn l 150 mm.
Tnh ton mng thu nc ma
Chn m ng xi c dng bn nguyt, ta s dng bng 6.13 thit k m ng xi. Do
cng ma cung cp trong bng 6.13 ch ti a n 150 m m /h, cn phi tnh ton
ngoi suy cho trng hp ca trm Tn Sn Nht (178 m m /h)1' 1. Do cch b tr s lng
ng ng nh trn, ta tnh c chiu di ti a ca mt on m ng gia hai ng ng
thot nc l 10 m, din tch ph trch ca mt on m ng xi l 10 X 12 = 120 m 2.
Bng cch ngoi suy gi tr trong bng 6.13, ta tnh c din tch ph trch ca int
mng xi bn nguyt ng vi cng ma 178 m m /h l:
BI TP
1 N g o a i suv a y ih
144
Chng 7
7.1. G I I THIU
7.2.1. M c x l nc thi
Gi tr gii hn
TY Thng s n v
Loi A Loi B
1 2 4 5
1 Nhit c 40 40
2 pH 6-9 5-9
3 mu Pt/Co 20 50
4 dc NT 50 100
Tng cht rn l lng m g// 50 100
6 Tn? cht rn ha lan mg/v 1000 3000
7 COD mg// 50 100
8 BOD5 mg II 20 50
9 Clorua (CT) mg// 250 1000
145
/ .9 3 4 5
10 Sulat (S042-) mg// 200 1000
11 Nitrit (NCM mg/l 0,1 2,0
12 Nitrat (NOy) mg// 50
13 Du m khong mg// 0,001 1,0
14 Clo d mg/l 1,0 2,0
15 Coliorm MPN/lOOm/ 5000 10000
Ghi ch: Nng gii hn cc ch tiu nhim khc khng nu trong bng ny c th xc
dnh theoTCVN 5945: 1995.
Mc x l nc thi c xc nh da trn quy m i tng thot nc v kh
nn tip nhn nc thi ca ngun. Nng gii hn cho php cua cc cht nhim
trong cc loi ngun nc c quy nh theo tiu chun mi trng TCVN 5942: 1995
v cac TCVN 5943: 1995, TCVN 3773: 1995, TCVN 6774: 1995.
146
Ghi ch:
TCVN 5942-1995 Cht lng nirc - Tiu chun cht lng nc mt (A: ngun cp nc
cho trm x lv inrc cp, B: ngun cp nc cho mc ch khc).
TCVN 5943-1995 Cht lng nc - Tiu chun cht lng nc bin ven b.
TC V N 6773-2000 Chl lng nc - Cht lng nc dng cho thy li.
TCVN 6774-2000 Chi lng nc - Cht lng nc ngt bo v i sng thy sinh.
nhn to. Nec lai. d l qu trnh x l sinh hc hiu kh trong iu kin l nhin,
c ong trnh x l hiu kh trong icu kin nhn to thng da trn nguyn tc hot ng
ca bn hot lnh (be aeroten. knh oxy ha tun hon) hoc mng sinh vt (b lc sinh
hc, a sinh hc). X l sinh hc hiu kh trong iu kin t nhin thng c ihc
hi n t r o n g h (h sinh vt oxv ha, h sinh vt n n h ) h o c tro ng t g p n c (bi
loc, m ly nhn to).
147
() x /v nc thai hn phc/ni p h p ha hc: l cc qu trnh kh trne nc
thi bng ha cht (clo, ozon). X l nc thi bng phng php ha hc thng l
khu cui cng trong dy chuyn cng ngh x l nc thi trc khi x ra ngun tip
nhn nc c yu cu cht lng cao.
C H 3COO H -> c o 2 + c h 4
axit axetic
H C O 3 + 4 H 2 -> CH 4 + OH + 2H 20
148
7.4. B V SINH T HOI
7.4.1. T n g q u t
N guyn tc hot n g
Phn thi ca ngi cha cc cht hu co' co nit, m to ra amoniac c hi cho cc
VI khun khi hm lng ca n vt qua gioi hn. Hm lng tng cng nit, m ca
Cc cht thi rn trong sinh hot gia nh: rau b, bng, tro,... khng c cho i vo
b t hoi. Trong qu trnh lm v sinh nh cu, cn phi m bo khng cho nc Javel
hoc cc cht lng acid... i vo b t hoai. Cc cht ty ra nv c tc hi lm cht cc
vi khun cn thit cho qu trnh hot ni cua b t hoi.
The tch b t hoi xc nh trn c s tne th tch cht lng m cng trnh phi
cha. Trong trng hp ch nhn nc l van, kch thc b t hoi theo quy m s
l m^: n aw i s d u n CT c t r n h b y troiiii b n LI ^^sau:
149
Bng 7.3: Kch thc b t hoi theo s lng ngi s dng
S ngi s dng
Th tch b cn thit (m )
Nh nhl Ln nht
1 4 1,0
2 6 1,5
2 8 2,0
3 10 2,5
3 12 3,0
4 14 3,5
4 16 4,0
5 18 4,5
5 20 5,0
150
. 7 ' 'T 7" ' 1 11 ..... * * 1: ;* ***!*
O-
A-A
B-B
60
n c D
1010 / M c?
0 85_; 10 85 W / 10 10 10
2 0 0 ..
A %
5 JL L . 200. ,j5
23 23
151
Trong trng hp kt cu c v tr thu nc tiu ring, nc tiu pha long phai
dn v mt trong nhng ngn cui cng.
Cc l chuyn nc trong cc ngn s b tr khong 1/3 chiu su k t dy, v
nc trong.
Chiu su nc trong b thay i t lm n 2m trong b u tin. Chiu su nv c
th gim cho cc ngn k. Thit k y b nghing cho php d dng tp trung bn lng
y.
ng ng dn cht thi c th cm su vo hoc khng vo b t hoi. Trong mi
trng hp n phi c b tr sao cho trnh c s khuy ng qu mc khi b nhn
cht thi.
Ming lp ng thot cho php hiu chnh mc nc nm ngang trong tt c cc ngn
ca b. ng c th c dng gp khc.
Np y b t hoi phi thit k cho php tip cn cc ngn khi cn thit phi lm v
sinh, b o q u n b. K c h thc ti u l l , l m X 0 , 7 m , c h o p h p t ro n g t n h h u n g cn
thit cng nhn c th vo c. L ny phi c bo v bng tm li nhm trnh s
xm nhp ca cc cn trng.
Kh thi ra trong qu trnh cc vi sinh vt hot ng trong b phi dc cho thot ra
mt cch ch ng vi v tr ming ra phi cao hn mi mt chiu cao an ton.
7.4.4. P h n g p h p xy d n g
152
Tuy nhin, lp va trt ny c th khn cn trong trng hp cng trnh c xy
dng bng h tiiii dm nn bang thit b rung c hc v dng vn khun bng kim loi.
Trong tt c trn hp 1 phai dam bo tnh kn nc.
Trong thc t. c nhiu loai b t hoi loai ch tao trc. N d dng lp t vi cng
nhn khng i hoi tay nshc cao. Cc loi b ny c the bng: b tng, kim loi, nha
c gia c sn.
V tr
B t hoai nn chn v tr pha rmoi phm vi nh. Trong trng hp bt buc phi
xy dng b trong nh, v tr ming b bt buc phi c bt kn v v tr phi l ni
thng gi tt v khnti lin thng trc tip vi phng sinh hot trong nh. V tr cn phi
cho php lin thng vi hn nsoi d dng thc hin cng tc bo tr thun li.
R o tr
be t hoi vn hnh ti, nn thc hin cng tc thu dn cht cn lng di y
tlico chu kv (thng l 1 hoc 2 nin). Tuy vy. khng nn ly i ton b cht cn trong
mi ln bo tr. Theo kinh nghim, nn gi li khong 1/5 cht lng ng trong tng the
cht cn ti cn no vt.
Troni mt s [rng hp. c th d kin dne sn phm ln men trong b khi bt u
da b vo s dna hoc ngay sau khi no vt bo tr nh k. Cht nv c tc dng to
diu kin thun li qu trnh ln men ca cc vi khun khi phn hy phn thi sinh hot.
153
Gi tr trong bng trn tng ng trng hp nc n t van. Trong trng hp cng
trnh cn phi nhn nc n t nh bp, nh v sinh din tch phi c gp i.
V loi sn lc, vi kt cu y dng 2 lp l thch hp nht. N cho php s lun
chuvn nc d dng, iu ny cng c ngha l s thng kh tt. y l mt yu t cn
thit cho s hot ng ca vi khun hiu kh.
Trong khi do chiu dy sn lc b nn phng php thi gi b mt khng hiu
qu nhiu. Khng kh a vo trong mi trng c th thc hin thng qua cc phng
php ph bin sau:
- a cc ng dn kh i su vo trong lp nc.
- S dng lc ca gi v d nh qut c ng c.
Thit b ht kh tnh c
154
Chng 8
8.1. G I I TH IU
a) Tim cc ti liu cn thit: bn a hnh (bn gii thiu cao a hnh cng
nh cc kin trc hin c), bn a cht, quy hoch cho th v vng.
155
hp 2 , nc nhn c t mi c chuyn qua cc nhnh ca cc ngi nh: loi mi
nv c gi l b mt khng thm c tho trc tip.
8.2. MA V DNG C H Y T R O N G MI T R N G TH
Bng 8.1
156
/ 1
Bin di: lu * Khng thm v tho gin tip
vc thot nc * Thm khng tho (khng ni licn V I mng li cng)
* Thm v tho
- Nc c ei lai bi:
* Do b mt thm
* Do b mt khng thm
- iu kin ma trc
- Mc lc nc trong t trong khi ma
Vn chuyn: Thy lc
mang li cng - c tnh mang li cng tho;
- S lan truven thy dng chy trong mane li cng;
- Tch nc (trong cc ng dn hoc h cha).
Kt qu: thy Thit lp thv dng chy.
dng chy
8.2.1. Ma
Nc ma ri trn mt lu vc s tri qua ba giai on chnh:
- Lm m b mt lu vc v cc thit b lp t ni d:
- Mt phn thm vo lng t v ha nhp vo tng nc ngm;
- Mt phn s hnh thnh dng chy mt cho n cc im thu nc (h ga, ming
cong, sng sui).
8.2.2. C h u k
Ta nh ngha chu kv l khong thi gian trung bnh tch ri cho 2 cn ma c cng
cng : l nghch o cua tn s. Mt cch khi qut, v d, mt cn ma c chu
k l 10 nm s xv ra (mt cch trung bnh, 1 ln c mi 10 nm). Khi chn chu k
cng ln, lu lng dng chy ln nht (tnh t phng trnh thch hp) s cng ln. D
nhin vic chn chu kv ln thit k n c ngha tt ve quan if-m bo v chng li
h hi do dng chy sy ra, tuy nhin gi thih u t vo cng trnh cng s ln. S
la chn chu k thit k do s ph thuc vo cc quy trnh, quy phm hoc cc quy
c theo thng l trong vng, ni ta thc hin vic nghin cu. Cc yu t khc cng
c th nh hng n s chn la nh: gi tr ti sn cn bo v trong khu nghin cu
hoc mc quan trng cc tn tht do s c h thng thot nc gy ra.
T hng thng h thng cng thot nc ma chu kv thit k s dng ph bin l 5
nm. Chng ta lu khng nht thit gi thnh thit k h thng cng thot nc l t l
tuyn tnh vi chu k ma thit k (ta ch c th ni chc chn l c t l ng bin).
Theo kinh nghim. 11 si ta nhn thy rng gi thnh mng li thit k vi chu k ma
xut hin l 0 nm thna vt 10% so vi gi thnh m ans li thit k vi chu k 5%;
ui trung bnh ca 1 th tch nc thot b sun l thp hn gi trung bnh ca th tch
157
tng th nc cn thot: iu ny thng c gi l hiu qu kinh t ty thuc vo quy
m cng trnh.
8.2.3. Cng ma
CNX
( 8 . la)
(a + t)"
M
( 8 .1 b)
t+ B
M
( 8 . 1 c)
tn + B
trong :
N - tn s ca lng ma (1/nm),
t - thi gian ko di cn ma (pht),
a, M, c , B, X, n - cc hng s lin quan n tn s tnh ton cho ma v vng nghicn cu.
V d cho vng Montral, Canada, tc gi Mitci thit lp biu tnh cng
ma dng I = M/(t+B) nh sau:
0,25 533,4/(1+5)
0,50 863,6/(t+7)
1 1244,6/(1+9)
2 1778,0/(t+12)
5 2184,4/(1+12)
10 2743.2/(1+14)
158
Thi gian ma (pht)
159
- dc trung bnh ca b mt khu vc dng chy i qua theo hng thot nc chnh.
- Cng ma.
- T l th tch nc tch c trong vng "trng" ca a hnh.
- iu kin bu kh quyn trc : v d chu k kh hn, chu k m t.
Chng ta c th xem h s dng chy l 1 h s biu th tnh cht khng thay i ca
mt din tch b mt nghin cu hay ngc li, gi tr ca n thay i ty theo cc tnh
hung khc nhau.
8.2.5.2. H s dn g chy kh n g i
Thng thng chng ta xem h s dng chy khng thay i trong sut qu trnh cn
ma xy ra v gi tr ny s khng i theo cc c tnh khc nhau ca cc cn ma.
l l do ti sao ta gi l h s khng i. Cc bng sau y trnh by tm tt gi tr cc
h s dng chy lin quan n cc b mt khc nha v lin quan n cc khu dn c c
cch sinh hot khc nhau.
Mt cch tng qut, ngi ta yu cu xc nh gi tr h s dng chy ca mt lu
vc hay mt vng xc nh no trn c s s tnh n t l c c bi cc loi !>
mt khc nhau ca vng c trng cho lu vc hay vng kho st. Cch xc nh nh
vo cng thc sau y:
n
c = n ( 8.2)
IA ,
B mt H s dng chy, c
ng b tng, trng nha 0,70-0,95
ng lt ch, gch 0,70-0,85
Mi lp 0,75-0,95
Trng c, t loi c nhiu ct
- Bng phng (< 2%) 0,05-0,0
- dc trung bnh (t 2% n 7%) 0,10-0,15
- dc ln (> l/c) 0,15-0,20
Trng c, t cht
- Bng phng (< 2%) 0,13-0,17
- dc trung bnh (t 2% n 7%) 0,18-0,22
- dc ln (> 7%) 0,25-0,35
ng vo garage c lt 0,15-0,30
160
Bng 8.4: H s dng chy c theo cc khu vc khc nhau
B i gii:
A .C ,
S dng phng trnh: c = 1=1
n
i=l A'
v kt qu trnh by trons bng sau
A ,C ,
68,18
c = i=ln 0,48
142
1=1
161
82.5.3. H s dng chy thay i theo thi gian
ma (ph)
162
Trong thc t h s dng chy cho mt lu vc khng phi l hng s. H s ny s
thay i theo din bin cn ma: n thng b vo u cn ma, bi v vo thi im
ny, mt phn nc ma ri s thm vo lng t v lm cho t tr nn trng thi bo
ha, mt phn khc s lm y cc vng trng ca a hnh. l l do ti sao mt vi
tc gi ngh tin hnh tnh ton vi gi tr h s dng chy tng theo thi gian ko di
cn ma. Trong khi , cng thc xc nh cng trung bnh ma gii thiu trc
(phng trnh thch hp) khng cho php k n s thay i theo khng gian v thi
gian. Do vn a vo h s bin i theo thi gian rt t nh, i hi chng ta phi
rt thn trng, t nht l vn lin quan n vic thit lp thy . Trong thc t, vic
p dng h s lu lng thay i theo thi gian ch c d dng vi s tr gip ca
m y tnh.
o)
c)
Inh 8.3
163
Bng 8.5: T l phn trm din tch ca lu vc tham gia to dng chy
trong sut cn ma vi thi gian tp trung nc l 10 pht
Thi gian Hnh tam gic u Hnh qut Hnh ch nht Hnh vung
ma (pht)
%A %tc %A %tc %A %tc %A %tc
0 0 0 0 0 0 0 0 0
2 25 20 4 20 18 20 8 20
4 63 40 16 40 39 40 30 40
6 83 60 36 60 59,5 60 58,5 60
8 96 80 63 80 80 80 83 80
10 100 100 100 100 100 100 100 100
12 100 12 0 100 12 0 100 12 0 100 120
164
Thi gian ma (%t)
165
tf tnh t tiu lu vc ny cho n v tr thot nc chung cho lu vc. Do , thi gian
tp trung nc s c tnh nh sau:
t L. = t c + t f (8.3)
/ 2 ,1 8 7 n L x'467
te = 0 .5
(ph) (8.4)
s
trong :
L - khong cch ln nht nc phi di chuyn trn mt (m). M hnh trn chi p dng
cho L < 365 m; khi L vt qu gii hn ny, trong thc t nc s chy nhanh
hn so vi gi tr tnh bi m hnh;
n - h s nhm b mt tnh theo M anning (xem bng sau);
s - dc trung bnh ca a hnh nc phi chy qua.
B mi n
Khng thm, nm ngang 0,02
Ph c v nm ngang 0 ,10
t nn cht v nm ngang 0 ,10
Ph c nhng khng bo tr tt, trng trt 0,20
Bi chn nui 0,40
Rng ph l 0,60
Rng thng 0,80
Rng ph l v c cao 0.80
166
M hnh K irp ic h : Tc gi ngh phng trnh sau y, thng p dng cho vng
nng thn, trong tc tnh bng pht:
0,0195L'77F
te = (8.5)
.0 .3 X 5
trong :
L - khong cch ln nht nc phi di chuyn trn mt (m). Vi m hnh ch p dng
cho 30 m < L < 3050 m.
s - dc trung bnh ca a hnh nc phi chy qua.
F - yu t ph thuc vo loi b mt t; cho php p dng phng trnh trong cc
vng khng phi l nng thn
B mt F
t s.an bng sch v b mt l phng (lu vc nng thn) 1,0
C 2,0
Lt b tng hoc nha dng 0A
Chy trong knh bng b tng 02
trong :
L - khong cch ln nht nc phi di chuyn Irn mt (m) dc thec ;c ng bin
(va h) cho n ming thu nc,
s - dc trung hnh ca da hnh nc phi chy qua;
A im - t l din tch tng cng ca tiu lu vc khng thm (mi che, ng trng
nha, l dng...)
M hnh ca C (iia n HnI khni Lin ba/i> M. M hnh sau y c ngh
tnh th ot nc cho vng phi trng vi tc tnh bng pht:
3 ,2 6 (1 ,1 -C )L " -5
t., = n .v , (8.7)
trong ;:
L - k ho ng cch ln nht nc phi di chuyn trn mt (m).
c - ih s dng chy.
s - dc trung bnh ca a hnh nc phi chv qua.
167
8.2.6.2. Thi gian nc chy trong ng ng
Thi gian nc chy tf, trong ng ng tnh nh vo phng trnh ca M anning
nh sau:
( 8. 8 )
n
trong :
n - h s nhm;
R h - bn knh thy lc tng ng vi chiu su h ca dng chy trong ng;
J - dc ng ng.
Khi ng dn chy y vi lu lng, chng ta c th bin i phng trnh
M anning v nhn c phng trnh sau y, trong tf tnh theo pht:
L d ^ ___
(8.9)
tf 7 6 ,3 9 4 4 Q P
vi:
L - chiu di ng dn (m);
d - ng knh ng (m);
Qp - lun lng chy trong ng y (rrv/s).
8.3. T H Y
Hy xem mt lu vc nh sau:
T if' 1- ........
Ranh gii
lu vc
t=t
A ng ng tp
trung nc
im tp trung ne A
168
H nh 8.7: Thx d (IIII chy cho m! con nua c cn
khi (i ri trn hfi( vc tiotti thi a n At
t, - t At
12 = l 2 - t (l - 2 Al
t =t -t =3At
jAt
= n A t
= n
lc tj = j A t , Q ( t j) = AjICj
169
trong :
A|1 - th tch nc ma ri trn din tch A t lc khi u ma cho n thj im
l| = At;
A|IC| - th tch nc ca dng chy (trong thi on At), tho ra khi lu vc, n u A|.
Trong th trn, chng ta gii thiu thy dng chy, c ngha l lu lng tho
thay i the o thi gian Q (t) ra khi k h u vc (ti v tr t h o n c lu vc). l S thay
i lin tc tng ng VI cn m a k o d i t ro n g thi o n At, c n g k h n g I. rai
xung ton b lu vc
Trng li) 2. Trong trng hp ny ta cng xt cho ma c cng khng i nh
trng hp trn, nhng vi trng hp thi gian ma ko di gp i 2At, v ri ung
ton b khu. Thy tng ng cho trng hp ny s c thit lp trn nguyn da
vo thy trng hp I v cng thm vo thy ny nhng l ;h i mt th on
Ai. Chng ta c th tnh lu lng thot ra khi lu vc ny nh sau:
lc 1 = 0. Q(0) = 0
lc 1 | = At, Q(t) = A |IC ,
lc t| = At, Q(t) = A lC
170
tao nn lu lng tho Q(t) thay i theo thi gian. iu na\ co ngha l n tiu din tch
Aj tham gia vo s to dng.
8.4. T H I T LP PHNG PH P T H C H HP
L u l ng thot ra d o m a c c n g k h n g i 1. ri x u n g ton b lu vc ko
Bin n V
Q: lu lng ln nht m Vs m 7s
A: din tch lu vc ha knv
1: cng d ma mm/h mm/h
C: h s dng chy khng dn v khng tni Vi
Phng php thch hp, c nghin cu p dng trc khi ra i my lnh, cho phpI
tnh ton mt cch nhanh chng cc lu lng dne chy ln nht cho cc m hnh ma
u ri xunc cc lu vc lng i b (< 5 kn r); do vy y l phng php hon lon
thch hp cho nshin cu cc lu vc thnh th.
I7 I
Theo ti liu, c l phng php thch hp c s dng ln u vo nm 1851
Irlande. Tuy vy, ngi ta ghi nhn c ch n nm 1889 phng php ny mi c
bit n Bc M, khi tc gi Kuichling s dng nghin cu hot ng ca cc mng
li thu nc ma khc nhau trong mi trng th. Ngi ta a phng php ny
vo Anh nm 1906 v y n c bit di ci tn phng php Lloyd-Davis. Mt
cuc thm d c thc hin vo nm 1975 tren 37 th ti Canada cho bit khong
9 7 % tro n g s n y s d n g p h n g p h p th c h h p n g h i n c u v thit k h th n g
cng thot nc ma.
172
8.4.3. Cc gii hn ca phng php thch hp
Chng ta khng th lun lun s dng phng trnh thch hp trong mi tnh hung
thit k. Phna php chi cho chng ta mt vi kt qu lin quan n lu lng tho ra
khi mt vi dng lu vc cho trc. Chng ta c th lu n vi gii hn ca phng
php nh sau:
- Khi chng ta tnh ton lu lng ln nht thot ra khi luru vc bng phng php
thch hp, chng ta gi thit l ma ri phn b mt cch u n trn ton b ca
lu vc ko di trong mt khong thi gian chnh bng thi gian tp trung nc ca lu
vc ny. Chng ta ch nhn c mt gi tr lun lng duy nht v chng ta c rt t d
kin lin quan n thy ca dng chy.
- Chng ta chi c th s d n s phng php thch hp cho mt vc nh m thi. Mt
s tc gi khuyn co ch nn p dng phng php ny vi cc lu vc nh hn 5 km 2.
- Do phng php cho chng ta bit rt t v hnh dng ca thy dng chy,
phng php thch hp khng cho php tnh kh nng ca h tch nc trong lu vc
c thit k nhm iu ha ho lu lng dng chv.
- Phng php thch hp ch c th k dn 1 phn nh hng ca m ng li cng ln
thy dnt chy. Chng ta khng th tnh ton mt cch chnh xc thi gian nc
c hy trong ng. t, trong khi gi tr Ihi gian ny tham gia vo gi tr thi gian tp
trung nc ca lu vc, tL.
- Chng ta bit tng i 1! s hin i lu lng ti noi thot nc chnh ra khi lu
v c (th y d n g c h y ), d o v y vi c n h g i d un g tc h ch a cn th i t c th ch
d n g i u ha lu lng l k h n g th c (thy d hi u c h i n h d o c c a n th i p c n g
trnh tch nc tm trong lu vc).
- Phng php thch hp khng k n cc iu kin ma ri trc ; ngoi ra
chng ta bit rng dng chy to la do ma trn 1 lu vc thay i rt nhiu theo iu
kin lu vc l kh (tnh trng khn c ma ko di mt thi gian lu trong lu vc)
hay m t (lu vc xy ra ma cch cn ma thit k khng lu). y l l do chnh
ti sao ngi ta li ngh phng php thch hp c ci tin vi h s dng chy thay
di theo thi gian.
- Phng php thch hp khng k n lng nc ma tch ti cc vng trng ca
(la hnh hoc trong cc rnh c th cha nc.
- Phng php thch hp ch gii hn trong nghin cu cho ma ri mt cch u n
trn lon lu vc hoc 1 phn lu vc.
V d : Cho mt h thng thot nc ma nh s sau. Nc ma sau khi tp
trune s thoi v nt s' 5. Cho bit cng trn b tne c h s nhm n = 0,015. Cho bit
cng trn th trng gm cc loi c ng knh D = l,0m ; l,2m ; l,5m ; l , 8 rn v 2,Om.
Nc ma thu trn cc din tch tng ng, chy tp trung v cc h ga nh hnh v.
Cho bit cim ma I tnh theo phng php thch hp trong khu vc l:
18125,6
trong : T c tnh bng pht. Cho bit thi gian nc trn v cc h ga l te = 10 pht.
Xc nh ng knh ng ng theo phng php thch hp.
B i gii:
IC .A ,
L(m) i(%) n c i
T(ph) I (//s/ha)
ng
(1) (2 ) (3) (4) (5) (6 ) (7)
1-3 400 0,0034 0,015 0,5 2,75 10 ,00 388,13
2-4 400 0,004 0,015 0,6 3,00 10,00 388,13
3-4 800 0,005 0,015 0,4 5,15 14,40 354,73
4-5 1000 0,007 0,015 0,3 9,05 2 1 ,1 1 313,53
27,69
174
Ct (7) tnh t ct (6 ) vi cng thc tnh cng
ia i trn lu vc.
Ct ( 8 ) = (5) X (7) ch lu lng Q qua ng.
Ct (9) c tnh theo cng thc Manning cho dng
chy u khng p trong ng trn nh hnh v:
Chy khng p trong ng trn
T phng trnh Manning:
5/3
nQ 0)
.2/3
= F (h /D ) (8.12)
V X'
trong : 0) l din tch t, X chu VI t, i dc t cng, n h s nhm, Q lu lng
qua ng. Gi D l ng knh ng chn; h/D ch y.
nQ
Vi gi tr F(h/D) = (tra ph lc 3), vi D kin ngh (ct 10), xc nh
/
c co ct ( 1 1 ) trong bng tnh.
Ct (12) = ( 8 ) / ( 1 1 )
Ct (13) = (l)/(12)/60. Gi tn ny s tham kho khi xc nh thi gian tp trung nc
cho cc on ng sau nu cn.
V d 2: Cho mt h thng thot nc ma nh s . Nc ma sau khi tp trung s
thot v nt s' 5. Cho b i t cn trn h tng c h s nhm n = 0,015. Cho bit cng
trn th trng gm cc loi c dng knh D = l,2m; l,5m ; l , 8 m v 2,0m. Nc ma
th u trn c c d i n tch tng ng, chy tp trung v c c h g a n h h n h v. C h o bit
cng ma I tnh theo ph(nj; php thch hp trong khu vc l:
6520
(mm/h)
X + 3 6 ,7
trong : Tc tnh bng pht. Cho bit thi gian nc trn v cc h ga l te = 10 pht.
Xc nh ng knh ng ng theo phng php thch hp.
A=10ha
A=12ha
00,4
c=0,5
A=7ha A=9ha
00,4 c=0,3
1
175
B i gii:
IC .A ,
L(m) i(%) n c T(ph) . I (mm/h)
ng i
8.5. PH NG PH P CNG G II HN
trong :
c - h s dng chy;
q - cng ma (//s-ha);
F - din tch lu vc thot nc ma (ha).
Cng tng t nh phng php thch hp gii thiu trn, trong phng php ny
chng ta cng tnh thi gian ma tnh ton (theo gi thit y cng chnh thi gian tp
trung nc):
it = + tr + t l (8.14)
176
Theo L. T. Abramov:
1 c 0,61(),6
z 1 I
( Ph) <8 -1 5 '
trong :
z - ch h s lp ph;
n - h s nhm;
i - dc b mt;
I - cng ma (mm/pht);
/ - chiu di on nc chy.
Trong trng hp thiu ti liu v tnh ton s b tm c th c ly nh sau:
- Nu trong tiu khu khng c h thng thot nc ma: tm = 10 pht.
- Nu trong tiu khu c h thng thot nc ma: tm= 5 pht.
tr - thi gian nc chv trong rnh:
\ j - th i g ia n nc chy Iro n g n g n ti t (H i tn h to n
. , = ^ ( S ) (8 .1 7 )
v <>
8.5.2. Cng ma
^20n q 20 (1 + C .lg P )
- ( 8 . 18 )
tLlln
trong :
n, c - ph thuc vo dc im kh hu tng Yna.
q 2() - cnu tl ma Irong khong thi ian 20 pht, \i chu k lp li mt ln trong nm.
p - chu k lp li nn imra tnh ton, chnh bn khong thi gian xut hin mt trn
ma c cng d vt qu cng tnh ton (nm).
177
Theo tc gi Trn Vit Lin, vi s liu ca 47 trm theo di ma v p dng phng
php hi quy tc gi ngh cng thc tnh q nh sau:
( 2 0 + b ) " q 2 ( l + C . l g P )
q=!=-------------- ----------------------------------------------------(8.19
/ I \n
(lu + b )
Cc gi tr ca cc thng s b, c , n, q 20 c trnh by trong bng sau.
Bng 8.9
Cc thng s
rr Trm
b c n q 20 (//s-ha)
1 2 3 4 5 6
178
1 2 3 4 5 6
Tng t nh trong phng plip thch hp, ngi ta nh ngha h s dng chy c
nh sau:
C=^ ( 8 .2 0 )
<r
C = Z,bq 0'Y u ( 8 .2 1 )
trong :
q - ch cng ma (//s-ha);
t - ch thi gian ko di cn ma (pht);
Z lb - h s biu th mt phtrung bnh ton lu vc, l i lng trung bnh ca h
s z (c trng cho tnh cht b mt ph) ca b mt.
179
Khi din tch b mt khng (hoc t) thm nc ln hn 30% din tch ton lu vc
tnh th h s dng chy c cho php ly bng gi tr trung bnh c 0 v khng ph thuc
vo cng (q) v thi gian ko di cn ma (t).
B n g 8.10
H s dng chy
Dng b mt H s' z
Co
Mi nh v mt ng b tng 0,95 0,240
Mt ng nha v o 0,60 0,224
Mt ng hc 0,45 0,145
Mt ng dm khng c cht dnh kt 0,40 0,125
ng trong vn bng si 0,35 0,090
Mt t 0,30 0,064
Bi c 0,15 0,038
8.5.4. H s ma khng u
Khi xc nh lu lng tnh ton nc ma trn mt lu vc ln (> 300 ha) ta phi k
dn h s' ma khng u. Khi cng thc tnh lu lng tnh ton s l:
Q = ilC q F (8.22)
(8.23)
Qmax
trong :
B ng 8.11
Din tch lu vc
300 500 1000 2000 3000 4000
(ha)
180
8.6. PHN TCH H THNG THOT NC MA VI M HNH SYVMM
8.6.1. G ii thiu
m
C3w
C1
Ou t 1 C5 J4 C4 J2 C2
-4
////
Gage 1 C6
p
Lu vc SI S2 S3 S4
181
- ng ng trn dn nc:
ng C1 C2 C3 C4 C5
- S liu v nt:
Nt J1 J2 J3 J4 J5 J6 Outl
Data
Map
i
Simulation Options I
General Dates Tim eSteps ; Dynamic W a ve J[ Files
Categories
Title/N otes A.
Options
Flow Units Inikraion Model
Climatology
6 Hydrology o C-'S 0 CMS o Horton
Rain Gages
Subcatchments O gpm LPS 0 Green Ampt
nuiffirs v
O mgd O mld o Curve Number
>0
Routing Method
Interace Ples
182
- Xc nh thi gian m phng (trong thi gian 3h cho ngy 27/11/2004):
D k m H
Simulation Options
D a t a M a p
G e n e r a l D a t e s T i m e S t e p s ; D y n m i c W a v e ! l F i l e s J
C a t e g o r i e s
i t l e / N o t e s A
O p t i o n s
D t e ( M / D / Y ) T i m e ( H : M )
C l im a t o l o g y
1 H y d r o l o g y
1 1 / 2 7 / 2 0 0 4 0 0 : 0 0
S t a r t A n a l y s i s o n V '
R a m G a g e s
S u b c a t c h m e n t s
A A !
AntJfftrs v : S t a r t R e p o r t i n g o n 1 1 1 / 2 7 / 2 0 0 4 V 0 0 : 0 0
V .
A.
E n d A n a l y s i s o n 1 1 / 2 7 / 2 0 0 4 V [ 0 3 : 0 0
* !
p t i o n s
ta rt S w e e p m g o n
01/01
General
D t e s
; 1 2 / 3 1
E n d S w e e p i n g o n L ..
T i m e S t e p s
D y n a m i c W a v e
A n t e c e d e n t
I n t e a c e F ie s
r y D a y s
R a i n G a g e G a g e l
u t e t J 5
r e a
[in
W i d t h 4 0 0
/ S l o p e 0 . 5
% I m p e r v 5 0
N - l m p e r v 0 . 0 1
N - P e r v 0 . 1
D s t o r e - l m p e r v 0 . 0 5
D s t o r e - P e r v . 5
% Z e r o - l m p e r v 2 5
S u b a r e a R o u t i r i g Q U T L E T
P e r c e r i t R o u t e d 1
I n i l t r a t i o n G R E E N _ A M P T
183
- S liu ng ng C 1 :
C o n d u t C1
P r o p e r t y V a l u e
N a m e C 1
I n l e t N o d e J 1
u t l e t N o d e J 2
D e s c r i p t i o n
T a g
S h a p e C I R C U L A . R
M a x . D e p t h 0 . 7 5
L e n g t h [ 7 0 0 ..........................................................................1
R o u g h n e s s 0 . 0 1
I n l e t O f f s e t 0
O u t l e t O f f s e t 0
I n i t i a l H o w 0
E n t r y L o s s C o e f f .
S' liu nt J 1:
J u n c t i o n J IH D
P r o p e r t y ! V a l u e
N a m e J 1
X - C o o r d i n a t e 5 7 0 2 . 7 6
Y - C o o r d i n a t e 6 5 6 6 . 8 2
D e s c r i p t i o n
T a g
l n f l o w s N 0
T r e a t m e n t N 0
I n v e r t E l . 1 9 . 5
M a x . D e p t h 2
I n i t i a l D e p t h 0
S u r c h a r g e D e p t h 0
P o n d e d A r e a
184
- Trm ma trn lu vc G a g e l. Cng ma biu th bng (m m/h) theo thi gian
(tn file Mua-Intensity):
N a m e G a g e l
X ' C o o f d i n a t e 3505.35
Y - C o o d i n a t e 3359.24
Description
Tag
R a i n F o r m a t I N T E N S I Y
R a i n I n t e r v a l 0:01
S n o w C a t c h F a c t o r
D a t a S o u r c e T I M E S E R I E S
TIME SERIES:
S e r i e s N a m e M u a - l n t e n s i t y
IDATA RLE:
F i! e N a m e
S t a t i o n N o .
Rin Units MM
Time (hours)
185
K h ai thc m t s kt qu tnh ton in hnh:
- Mc nc trong trc dc tuyn J5-J2-J4-O utl sau 45' ma:
?{| n 2 (i1 % ^ ; Cl vM
Distance (m)
11 / 27/ 2004 00-45: 0)
186
Lun lng thot ra khi lu vc ti nt O utl
Link Velocity
Link c s Link C4
187
c th t n mc tiu ny, chng ta c 2 phng php c bn:
- Pht trin cc k thut nhm gi nc ti ch, du ch c th l vi pht;
- To cc h cha c kch thc ln trn lu vc tr nc tm thi.
Khi chng ta c th, mt phn hay ton b, gi hay lm chm dng chy bng mt
trong cc phng php trnh by sau y, chng ta c th gim mt cch ng k cc
lun lng ln nht ca dng chy nh vo cc h cha tch tr nc tm thi trong lu
vc. Chp nhn l cc h cha ny tch tr nc, n s c tc dng gim mt cch ng
k lu lng ln nht, c th hin qua vic gi tr nh ca thy s gim xung khi
c k n cng trnh tch nc trong h thng. Th tch v din tch trung bnh cn thit
ca h cha nc ph thuc vo:
188
H nh 8.9: Thv d dn cldv trc v sau khi xv cln%h tr nc
a = Q 4 / Q (8.25)
Bng 8.12
K K
a a a K (khi n bt k)
n > 0,6 n < 0,6 n > 0,6 11 < 0,6
189
Lu lng tnh ton cho on cng sau h iu ha c xc nh nh sau:
Q = a Qit + Q i + Q x
120
100
80
60
40
20
0
0 1 2 3
Time (hours)
Kt qu m phng dng chy trong tuyn ng J5 -J2-J4-O utl sau 45' ma:
Prole - Node J5 - Out1 g j i l
Distance (m)
11/27/2004 00:45:00
190
c trng h tr tm s 15:
Name p5 A
X-Coordinate 4538.77
Y-Coodmate 4025.47
Desciption
Tag
lnlows NO
Treatrrient NO
Invet El. 18
Max. Depth 2
intial Depth 0
Ponded Area 0
Evp. FCtOf 0
11 /27/2004 00:45:00
191
Kt qu cho thy lun lng qua tuyn ng gim ng k so vi trng hp khng
c h iu ha ti cng thi im.
Mc nc trong h iu ha nh sau:
Node 15 Depth
Link Flow
Lmk C10 Link C11
Khi lu lng dng chy trong mng li ln, chng ta c th gim bng cch lp
vo thng lu ng ng dn ta cn bo v, m t thit b iu ha lu lng trn nguyn
tc thit b ny s to nn cc dng xoy thy lc (xem hnh v sau). S tn tht nng
lng (ct nc) do thit b gy ra ko theo s y li mt phn lu lng trong ng
dn pha thng lu hay trong h tr nc. Chng ta cng c th lp t thit b ny
trong cc h ga.
192
H nh 8.10: Thit b iu ha hi lng
a) khnq c xoy, lu ln%b ; b) c xoy, lu lng ln
BI TP
193
cng c trn th trng gm cc loi c ng knh D = l,0m; l,5m ; l , 8 m v 2,Om.
Nc ma thu trn cc din tch tng ng, chy tp trung v cc h ga nh hnh v.
Cho bit cng ma I tnh theo phng php thch hp trong khu vc l:
6520
I= _ (m m /h)
Tc + 36,7
trong : Tc - tnh bng pht. Cho bit thi gian nc trn v cc h ga l te = 10 pht.
Xc nh ng knh ng ng theo phng php thch hp.
ng 6 -10 8 -1 1 9-10 1 0 -1 1 1 1 -1 2
194
Chng 9
9.1. G I I T H I U
Ti trng dng
Ti trng c nh do lp l ph
bn trn gy ra.
(Fc ic tng ng)
Lc ma st
gia t ph v
t t nhin thnh h mng
t t nhin
H n h 9.1: L p d i on
195
t t n h i n
a) b)
t p -
t p _ - ! t p
t t nhin
aj b) c)
H n h 9.3
a) tt p (Kim : 7 rn /H n< cao hn m t t o.
b) t clp trun tnh: Trn ns> n nian vi m t t do.
c ) t p m : T r n ( n ri! thp h n m t t o .
196
Chin riii han on ni. Khi chiu rng h m ng ln hn gi tr ny, lc ma
st gia t p v thnh h mng s xem nh khng ng k khi tnh ton lc lc dng
ln ng ng.
/lr - chiu rng h mng tai cao trn ng ng, cho bt k dc ca vch h
mng no. Trng hp sau khi thi cng la' hin trng cc kt cu chng
thnh h mng, chiu rng /lr c tnh bng chiu lng h mng tr i chiu dy
cc kt cu ny.
h - khong cch thng ng tnh t trn ng n mt t sau khi san lp (cng trnh
hon thnh).
d ,x - ng knh ngoi ca ng ng.
X- k h o n g c c h thng ng tnli l nn n g n c a o trnh m t t t nhin h m ng
sau khi o.
p - c dng khi t p dng (p = x/dex).
p' - c dng khi t p m ( p' = x//,r).
o
11 i
Dt dp trung tnh 0 1 ,0
1
1
197
1 1 3 4 5
Vdex
9.2.1. ng ng cng
Lc gy ra do t p tc dng ln ng ng da vo phng trinh ca Marston nh sau:
F = c dm g/ (9.1)
trong :
Fc - lc lc dng ln ng ng (N/m);
m - khi lng n v ca t p (kg/m ,);
/tl. - chiu rng h mng ti cao trnh trn ng (m);
Ct| - thng s (hnh 9.5) ph thuc vo:
- H s ni ma st t p, |A:
- H s ma st gia t p v thnh h m ng, i-i';
- H s Rankine, k;
- T s h//lr
o - gia tc trng trng (9,81 rn/s2).
198
cd
H n h 9.5 : Gi tr h s C,I dii* tnh lc iy ra do
r i triH rnh lc dtn ln nv, t tro n i h m n i hp
199
chn t bng 9.1 c rsd = 0,7
vi h/dex = 7,46 (11,0 m /1,474 m)
v rsdp = 0,7 tra biu 9 4 c
L = 2,7.
Do : /l r - 2,7 = 2,7x1,474
= 3,98 m
y l chiu rng gii hn ca
h mng. Hnh 9.6: ni /H cu dt rom> h ninv, hp
Bi v chiu rng o h mong
(2,6m) nh hn gi tr gii hn va tnh (3,98m), xem nh ng ng lp t trong iu
kin ca h m ng hp, do ly /tr = 2 ,6 m.
Tnh lc c nh tc dng ln ng:
h//~ = 11/2,6 = 4,23
Vi h//Ir- 4,23 v t p l loi ct si, c d = 2,3 (ng B trn th 9.5); lc tc
dng l:
Fc = C dm g/
= 2 , 3 X 1 9 0 0 X 9 ,8 1 X 2 , 6 2 = 2 8 9 8 0 0 N / m
Fc = c dmg/,rd ex (9-2)
Phng trnh trn c khai trin trong c k n s bin dng ca ng, ko theo
s ln ca khi t p pha bn trn ng ng. Hin tng ny s lm gia tng lc ma
st gia khi t p v thnh h mng, lm gim i mt phn lc do khi t pha trn
sinh ra tc dng ln ng.
Ngoi ra, ngi ta quan st c, do s bin dng ca ng, trng lng ca khi t
lng tr nm ngay bn trn ng ng i khi to ra mt ti ln hn gi tr tnh t cng
thc va nt'u trn Do vy, ngi ta khuyn nn tnh trng lng khi lng tr t p c
chiu rng l ng knh ngoi ng ng v chiu cao l chiu cao ca khi t p.
Nu ti trng tnh bng phng php ny ln hn gi tr cho t cng thc nu trn ta s
dng gi tr ny tnh ton.
200
9.3.1. ng ng c t lp dng
Fc = C cm g d ^ (9.3)
trong : Cc l h s ph thuc vo t s
h/dcx v tch s rs lp cho bi th 9.7.
V d:
Mt ng ng bng b tng c
ng knh trong 12 0 0 mm v ng Cc
knh ngoi 1474 mm, dc t trong nn
H n h 9.7: H s c , dtni th lc tc dni ln
t ct theo s nh hnh 9.8. Lp t
chrn n p iln
lp c chiu cao 10 m so vi trn ng v (chiu 1'ii h rnm> .xem nh v hn)
c khi lng ring l 1760 kg/m \ Tnh
lc tc dng ln ng ng, cho bit trn
cng t cao trnh 0,7dCN (p = 0,7) phi
trn y h mng t nhin.
Li gii:
F. = C cmgd^x
9.3.2. ng ng c lp t lp m
F , = C nm g/ (9.4)
th 9.9.
201
b)
0 1 2 3 4 5 6 7 8 n 0 1 2 3 4 5 6 7 8 'n
c) d)
V d:
Mt ng ng dn bng b tng c ng knh trong 1200 mm v ng knh ngoi
1474 mm, c dt trong nn t ct theo s nh hnh 9.10. Lp t lp c chiu cao
202
] 1 m so vi trn ng v c khi lng ri n g 1900 k g /m \ Tnh lc tc dng ln ng
n g trong trng hp h m n g rng 2 m v khong cch thng ng gia cao trnh mt
h' m ng t nhin v c ao trnh trn ng l X = 2m.
L i gii
X 2
Gi tri p' = - = = 1, vi gi tr ny ca p' cho php chn gi tri ca rvl1 = -0,3 (xem
^lr 2
bng 9.1); do rs(, p '= (-0,3) X 1 - -0,3. Ngoi ra, h//lr = 11/2 = 5,5. Vi h//, r= 5,5;
d = -0,3 v p' =1,0 ta c Cn = 3,6 t th 9.9b.
Ti trng gy ra do lp t ph bn trn s l:
F = :C r n g . / , 2r = 3 ,6 X 1900 X 9 ,8 1 X 22
~ 268402 N/m
203
p sut do ti ng tc dng ln ng ng c xc nh bi phng trnh sau y:
Pgl
Pl (9.5)
A
trong :
PL - ng sut trung bnh trong mt phng nm ngang di tc d ng lc p (N /m 2)
p - khi lng tp trung (kg).
I - h s truyn ti, ph thuc vo su chn ng.
A - din tch b mt nm ngang ti v tr mun tnh ng sut (m 2).
g - gia tc trng trng.
Ta nhn thy khi cng i su vo lng t din tch chu lc s gia tng. Trong thc t
din tch ny thay i gn nh dng ca mt hnh nn c nh l ni tc dng ca bnh
xe ln mt t v cnh bn nghing mt gc 0 (xem hnh 9.13) so vi trc. Trong trng
hp ph bin khi lp t p l ci hoc si, ta c th ly 0 = 26.6, tng ng vi
mt dc 2:1. y ca hnh nn kho st nm cao trnh trn ng ni mun xc nh
p sut ca lc bn trn gy ra.
204
Vi s xc nh h s I (bng 9 3), p iu.t s c xc nh.
a) b)
Bng 9.3: G i tr ca I
T 0 m n 0,3 l 1,3
T 0,31 rn dn 0,60 m 1,2
trong :
Ftot - lc tng cng gy ra do ti trng ng tc dng ln ng (N)
P - p sut tc dng trn mt phng nm ngang ti cao trnh trn ng (N/m 2= Pa).
205
trong :
Fv - lc tc dng ln 1 m chiu di ng ng (N/m);
c PI
Fv = ^ p (9.8)
trong :
Cs - h s ph thuc vo ng knh ngoi ca ng ng v chiu cao lp t p
bn trn ng (bng 9.4).
p - ti trng ng (N).
I - h s (bng 9.3).
L - chiu di ng trn c ti phn b.
l/(2h) hay U(2h) (ti phn phi u hoc ti trng dng tp trung)
dex/2h 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 1,2 1,5 2,0 5,0
0,1 0,019 0,037 0,053 0,067 0,079 0,089 0,097 0,103 0,108 0,112 0,117 0,121 0,124 0,128
0,2 0,037 0,072 0,103 0,131 0,155 0,174 0,189 0,202 0,211 0,219 0,229 0,238 0,244 0,248
0,3 0,053 0,103 0,149 0,190 0,224 0,252 0,274 0,292 0,306 0,318 0,333 0,345 0,355 0,360
0,4 0,067 0,131 0,190 0,241 0,284 0,320 0,349 0,373 0,391 0,405 0,425 0,440 0,454 0,460
0,5 0,079 0,155 0,224 0,284 0,336 0,379 0,414 0,441 0,463 0,481 0,505 0,525 0,540 0,548
0.6 0,089 0,174 0,252 0,320 0,379 0,428 0,467 0,499 0,524 0,544 0,572 0,596 0,613 0,624
0,7 0,097 0,189 0,274 0,349 0,414 0,467 0,511 0,546 0,584 0,597 0,628 0,650 0,674 0,688
0,8 0,103 0,202 0,292 0,373 0,441 0,499 0,546 0,584 0,615 0,639 0,674 0,703 0,725 0,740
0,9 0,108 0,211 0,306 0,391 0,463 0,524 0,574 0,615 0,647 0,673 0,711 0,742 0,766 0,784
1,0 0,112 0,219 0,318 0,405 0,481 0,544 0,597 0,639 0,673 0,701 0,740 0,774 0,800 0,816
1,2 0,117 0,229 0,333 0,425 0,505 0,572 0,628 0,674 0,711 0,740 0,783 0,820 0,849 0,868
1,5 0,121 0,238 0,345 0,440 0,525 0,596 0,650 0,703 0,742 0,744 0,820 0,861 0,894 0,916
2,0 0,124 0,224 0,355 0,454 0,540 0,613 0,674 0,725 0,766 0,800 0,849 0,891 0,930 0,956
206
Tuy vy, trong thc hnh ngi ta t dng cch t.nh ni trn khi m un nh gi lc
gy ra do lc ng t xe di chuyn bn trn. Cc bmg lp sn thng c s dng khi
tnh ti trng ng tc dng ln cc ng ph chai trng nn (y l trng hp nguy
hin 1 nht xy ra vo thi im xy dng ng). Trong cc bng ny s cho tnh lc tc
dng ln ng ng cho cc ng ng c -ng k.nn khc nhau c t di ng
b hoc ng st; v cho c cc chiu dv lip t (p khc nhau pha trn ng ng.
Cc gi tr ny c tnh khi k n h s I trong trng hp chiu cao lp t p b
hn 0,9 m.
300 0,40 5620 3090 2190 1610 1130 820 67 J 570 430 340 280 240 190
375 0,49 6310 3510 2590 1900 1340 980 800 m 520 420 340 280 240
450 0,58 6120 3880 2930 2170 1530 1120 920 770 590 480 390 330 280
525 0,67 5830 4200 3260 2410 1710 1250 10?0 <360 670 540 450 370 310
600 0,76 6100 4480 3570 2650 1890 1380 mo 950 740 590 490 420 360
675 0,85 5770 4370 3850 2870 2050 1SQ0 1B0 1040 30 650 540 450 390
750 0,94 5390 4210 4120 3080 2200 1600 13?0 1120 m 710 580 490 420
900 1,12 4750 4180 4360 3470 2480 1830 15?Q 1280 1000 820 670 560 490
975 1,21 4480 3970 4240 3630 2620 1920 1600 1350 1060 860 710 610 520
1050 1,29 4260 3790 4120 3810 2740 2020 16fc 1410 T20 910 760 640 550
1200 1,47 3850 3470 3900 3690 2960 2190 1830 1550 1220 1000 830 700 610
1350 1,65 3510 3200 3700 3510 3050 2350 1960 1670 1320 1090 910 770 650
1500 1,83 3230 2960 3650 3350 2920 2500 2080 1770 1*10 1160 970 830 710
1650 2,01 2990 2750 3750 3210 2800 2440 2200 1870 1500 1240 1040 880 760
1800 2,19 2780 2570 3840 3260 2690 2340 2250 1980 1580 1310 1100 940 800
2100 2,54 2450 2290 4060 3410 2690 2170 2100 2020 1730 1430 1210 1030 890
2400 2,89 2190 2050 3590 3410 2800 2230 1980 1890 1660 1550 1310 1120 970
2550 3,07 2070 1960 3420 3260 2840 2280 2010 1850 1920 1590 1350 1160 1010
3000 3,61 1800 1710 3010 2870 2530 2200 2110 1900 2080 1740 1470 1280 1120
3300 3,96 1650 1580 2780 2S80 2350 2050 1980 1920 V 70 1810 1550 1340 1180
3600 4,32 1520 1460 2590 2480 2200 1930 1860 1800 V 90 1900 1620 1400 1240
207
Bng 9.6: Ti trng ng ca ng st (kg/m) tc dng ln ng trn
208
9.5 . L c T C D N G L N NG N G 11)0 T I T R N G PHN P H I U
V I X NG
tnh lc gy ra do mt ti trng phn phci u trn b mt, ln mt ng ng
chn trong t, c th s dng phng trnh au dv:
Fc = C sm gdex (9.9)
trong :
Fc - lc tc dng ln 1 m chiu di ca ng ng (N/m);
Cs - h s ph thuc vo cc kch thcc (L, /) cua ti v ca chiu cao t p trn ng (h)
(bng 9.4);
L - chiu di ca ti phn phi u theo piirnig ng ng (m);
1 - chiu rng ca ti phn phi u theo phmg thng gc ng ng (m);
m - ti phn b u (kg/m 2);
g - gia tc trng trng (9,81 m/s2);
dcx - ng knh ngoi ng ng (m).
Ti phn b u
bn trn
Mt t
(n V! i i i.) ?
H n h 9.14: Ti t r tn h p )'(Ai di x !(>pha trn ng n%
9.6. Lc T N G HP T C DN( LN N G N G
Cc ng ng chn trong dt phi chu c t hp lc: tnh v ng. tnh tng
hp lc ny, ta c th dng cng thc sau:
(9.10)
trong :
F lol - lc tng hp tc dng ln ng Yic:
^ F c - tng cc ti trng tnh (N/m);
X tng cc ti trng ng (N/m);
d , x - ng knh ngoi ng n> (nini;
FS - h s an ton;
L r - h s ph thuc vo s gi ta ca ng (bng 9.9).
209
Bng 9.7: Gi tr Lf
Loi nn lt H s' Lf
A - nn ll bng b tng
B - nn lt bng dm c m cht
c - nn t c m cht
D - ncn t t nhin, t p khng c m cht
c) d)
a) cti i% r n c t thp n ;
9.7. K C H TH C T I T H I U M T C T N G A N G H M N G
210
9.7.1. M i dc h m ng
/ 1 4 5
< 150 150 900 150 950
20 150 900 150 1000
225 150 900 150 1000
250 150 900 150 1050
300 150 950 150 110 0
350 150 1000 150 1150
375 150 1000 150 1200
400 150 1000 150 120 0
211
1 2 3 4 5
450 150 1050 150 1250
500 150 110 0 150 1300
525 150 110 0 150 1350
600 150 1150 150 1450
675 200 1350 150 1650
750 200 1400 150 1750
900 200 1500 150 1900
1050 200 1600 150 2050
120 0 200 1750 150 220 0
1350 250 1800 150 2400
1500 250 1900 150 2550
1650 250 2000 150 2700
1800 300 2050 200 2850
1950 300 220 0 200 3000
2 10 0 300 2300 200 3200
2250 300 2400 200 3350
2400 300 2500 200 3500
2700 300 2700 200 3800
3000 300 2950 200 4150
3600 300 3400 200 4800
9.8. L P L T Y NG
9.9. PH NG PH P LP T LN NG N G
Thng thng thi cng lp h mng sau khi lp ng ng c thc hin tng lp
dy 300m m. v mi lp s c m cht theo ng quy phm. Trong trng hp ng
ng xy dng bn ngoi ng, c th mt vi on ng c lp t m khng cn m
nn. Vi cc ng ng c ng knh nh hn 900m m , s lp lp dy 300m m pha trn
trn ng bng vt liu ht nh. T cao trnh ny tr ln, c th tn dng vt liu ti ch
c th m nn c tr loi t c qu nhiu cht hu c. Vi cc ng ng c ng
knh ln hn hoc bng 900m m s lp bng vt liu ht nh cho n cao bng na
ng knh ng ng, sau l cc vt liu nh trong trng hp trn. Kch thc vt
liu ht nh bin thin t 0 n lOmm hay t 0 n 2 0 mm.
212
BI TP
ng c xy tng on.
p s: 67424 N/m
213
Bi 3. Mt ng ng b tng c ng knh trong 1200mm, c t vo t nh
hnh v, sau s c lp li bi m t lp t dy 975cm. t c khi lng ring
2 0 0 0 k g /m \ Xc nh lc lc dng ln ng (N/m).
p s: 39175. N/m
Bi 4. M t ng ng b tng ct thp c ng knh trong 1200 mm, t trong mt
h' m ng nh hnh v sau. Cho bit gi tr rsd = -0,3- Xc nh lc tc dng ln Eg khi
c t p c khi lng ring 2000 kg/m 3 bn trn.
p s: 252941 N/m.
B i 5. Mt dng ng b tng ct thp c ng knh trong 600m m c trr cng
cch mt ng 91cm. Tnh ti trng ng ng ng c th chu c.
p s: 13535 N/m
Bi 6 . M t ng ng b tng ct thp c ng knh trong 600rnm c trr cng
cch mt ng st 90cm. Tnh ti trng ng ng ng c th chu c.
p s: 8 367 9, N/rn
214
Ph lc 1
CH UYN I H T H N G N V us V SI
Chiu d
H thng us Tng ng
] foot = 12 inches(in) I inch =2,54 001
1 yard = 3 feet 1 foot = 0,3045 m
1 mile = 5280 feet 1 mile = 1,609 km
] mile hi = 1,1516 mile I m il e h i l = 1,853 km
1 arce - din tch hnh vung c canh 11208,71 ft
Din tch
H th /S Tnq n
1 ft2 = )44 square nches 1 sq inch = 6,45 cm 2
I square yard - 9 ft2 1 sq foot = 0,0929 m 2
1 arce = 43560 ft2 1 sq yard = 0,836 m 2
sq mile = 640 arces 1 sq mile - 2,59 km 2
1 arce = 0,4 ha
Th lch
H thong us ng ng
1 fr' nc li 39,1F = 62,425 lbs 1 inch* = 16,387 cm'
1 ft - 1728 in' 1 ft3 = 0,0283 m 3
= 7,480519 U Sgalons 1 ycf = 0,765 m 3
1 yard- = 2 7 ft' 1 u s liquid gallon = 3,785 litre
Khi lng & trng lng
Dn v IIS Tn %ng
1 lb = 1 6 ounces 1 ounce = 28,35 grams
1 ton = 2000 lbs 1 Ib = 0,4536 kg
Ib = 4,448 N
kip - 4,448 kN
i kip/i = 14,594 kN/m
1 lbs nc 39,1F = 27,681217 in 1
Ap sut
Dn v us
1 fcel nc ti 39,1F = 62,425 psf (pounds per square foot)
= 0,4335 pound per square inch
= 0,0295 atmospherc
1 pound nc ti n 1 in2 = 2,3094 ft nc
215
1 m H20 = 9,81 kPa
1 Pa = 1 N/m 2
1 atm = 101,33kPa/m2
1 bar = 100kPa = 105 N/m 2
1 lb/in2 = 6,895 kPa (kN/m2)
1 lb/ft 2 = 47,88 Pa
Lu lng
n v S Tng ng
1 gpm = 1 gallons / pht 1 cfs = 0,028317 mVs
1 cfs = 1 ft3/s 1 USgalon/pht = 6,31.10' 5 mVs
= 60 ft Vpht 1 milli s galon /ngy = 2,629 mVph
= 448,83 .s gallon / pht
Nhit
Nhit ng c ca nc = 32 Fahrenheit
= 0 Celsius
Nhit bc hi ca nc =212 Fahrenheit
= 100 Celsius
0 Celsius = 32 Fahrenheit
1 Celsius = 1,8 Fahrenheit
1 Fahrenheit = 0,556 Celsius
Nhit tuyt i
K = 273 + c
R = 460 + F
Nhit lng
1 cal = 4,187 J (nhit lng cn thit a 1 gam nc tng 1K).
1 Btu = 252 cai (nhit lng cn thi i a 1 lb nc tng 1R).
216
Ph lc 2
Phng trnh c bn
Nm 1769, Chzy ngh mt phng trnh da trn thcnghim, cho phptnh vn tc
ca dng chy u (dng chy c biu phn b vn tc l ging nhau trong sut chiu di
dng chy).
V = < W
trong :
V - vn tc trung bnh ca dng chy;
Cc - h s Chzy;
Trn c s l thuyt ca Manning, th sau y c thit lp phc v cho tnh ton thy
lc dng chy va y trong ng n.
V d 1: Mt ng ng b tng ct thp ng knh trong d = 600 mm (ng knh thc
610 mm) l 0,002 m/m. Xc nh kh nng ti lu lng khi ng ng chy y di p sut
10] ,3 kPa (p sut kh quyn), bit rng h s Mannmg ca b tng l n = 0,013.
Bi gidi:
217
40
800 -_
30
600
500
20
400
300
ng knh
110 d(cm)
200 9
5,0
7
6
h 5
100 -=
4
80
60
: 3 96*1
50 84-1
r 2
40 72 h
"" 1.0
20 1-0P 8
90
0.C01
0C008
0.C006
0.C005
0.C004
0,C003
0,(002
0.C001
0,(0008
- 0,2 0,(0006
0,C0005
0.C0004
O.C0003
4-L r 0.C0002
.u lng
0.C0001
Q (m 3/s) O.COOOO
0,01 O.COOOO
0.C0000
ocooo*
6.0-3
Trong khi , phng trnh theo Hazen-Williams c s dng rng ri nht tnng vng
hp nghin cu dng chy trong ng ng c p. Phng trnh nh sau:
218
V = 0,8 4 9 C HWR (h,'fi-J'54
(m /1 0 0 0 ) - =
70
7
! 8
1 .8
- 3
150 ~z ="150
200 9
200
- -
10
300 300
400 400
219
V d 2: Xc nh p sut ti B ca ng ng A-B nm ngang, chy c p. ng ng c h
s Hazen-Williams l 130. Cho bit lu lng qua ng l 200 //s, dng chy i t A n B, p
sut ti A l 300 kPa. ng c chiu di L = 2565 m, ng knh trong d = 350 mm (ng knh
thc 355 mm).
Bi gii:
Ta c:
PB = PA - H lot + y z A = 3 0 0 - 2 5 6 , 5 + 9 ,8 1 x 2 5 = 288,75kPa
Ch : Phng trnh Bernoulli cho php biu th nguyn l bo ton nng lng gia 2 im
A v B. S sai bit nng lng (th nng + p nng + ng nng) gia 2 im A v B chnh l
tng cc tn tht khi cht lng di chuyn t A n B:
Pa Pb
Z A +
ZB + = H
y 2 g y 2g
trong :
Hw - tn tht (m);
z - tung tm mt ct (m);
pA/y - ct nc do p nng (m);
v?/ 2 g - ct nc do ng nng (m).
Ch trong phng trnh Bernoulli cc s hng thng biu th di dng ct nc (m hay
bng kPa). Phng trnh Bernoulli tng qut hn phng trnh ca Hazen-Williams. Phng
trnh theo Hazen-Willaiams s c s dng khi s hng ch sai bit ng nng gia A v B l
b, c th b qua.
220
0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 1,1 1,2
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0
0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 1,1 1,2
th tin h d n g c h y kh ig y tro n g n g tr n
Bi gii:
Vi lu ing Q 2/3 ta c:
h/d = 2/3
T quan h ng cong trong th ta c:
Q 21I/3
= 0,79
Q,
0,3
l d: Q o - ^ = ------ = 0,38 mVs
p 0,79 0,79
(lu lng khi ng chy y)
v ta c: Q mJ Q = 0,09/0,38 = 0,24
v m m /v p = - 82
221
A = Qp/Vp = 0,52 m'
v: d= = 810m m
C th chn mt trong hai loi ng c ng knh 750mm hay 900 mm, l 2 loi ng c
sn xut trong th trng gn vi ng knh l thuyt. Gi s ta chn ng 750mm, t th lu
lng ln nht s l 0,38mVs, dc s l 0,0015 v vn tc l 0,86m/s. Vi cc yu t5 mi ny,
ta s tnh li cc iu kin ca dng chy hmin v vmin.
V d 5: Trong mt ng ng trn ng knh d(m), chiu su nc chy l 3d/4 c lu
lng l Q 3/4 = 0,14 mVs. Khi ng chy vi lu lng nh nht Qmin = 0,03 mVs, vn tc dng
chy l Vmm = 0,6m/s. Cho h s nhm Manning l 0,015, tnh ng knh d, dc s v lu
lng ln nht ca ng.
Bi gii:
T quan h ng cong trong th ta c:
Q<>.
^ = 0,915
Q(),75d _ 0,14 3.
t : Q, r _ - = _ = 0,153 m /s
0,915 0,915
vi h m ,n/d = 3 1 ta c : v m in /v p = ' 7 7
v: d= = 500 ram
222
Ph lc 3
T N H TH Y Lc D N G C H Y U T R O N G N G T R N
BN G PH NG PHP TR A B N G
F (h /D ) = - ^
vi
Bng 3-1
D (m)
0,20 0,40 0,60 0,80
h/D F(h/D) co(h/D) F(h/D) (0(h/D) F(h/D) 0)(h/D) F(h/D) co(h/D)
0,99 0,0043 0,031 0,0274 0,125 0,0807 0,282 0,1738 0,502
0,98 0,0043 0.031 0,0274 0,125 0,0807 0,281 0,1739 0,500
0,97 00043 0,031 0,0273 0,125 0,0806 0,280 0,1735 0,498
0,96 0,0043 0,031 0,0272 0124 0,0802 0,279 0,1728 0,496
095 0,0043 0,031 0,0271 0,123 0,0798 0,277 0 1719 0,493
094 0,0042 0,031 0,0269 0,123 0,0793 0,276 0,1707 0,490
0,93 0,0042 0,030 0,0267 0,122 0,0786 0,274 0,1694 0,487
0.91 0,0041 0.030 0,0262 0,120 0,0772 0,270 0,1662 0.480
089 0,0040 0.030 0,0256 0,118 0,0755 0,266 0,1626 0.473
0.87 0.0039 0,029 0,0250 0 116 0,0736 0,261 0 1586 0,464
0,85 0,0038 0,028 0,0243 0 114 0.0716 0,256 0.1542 0,455
0.83 0,0037 0,028 0,0236 0,111 0.0694 0,251 0,1496 0,446
0.81 0,0036 0.027 0,0228 0,109 0,0672 0,245 0,1447 0,436
0,79 0,0035 0,027 0,0220 0,106 0.0648 0,240 0,13% 0,426
0,77 0,0033 0,026 0,0212 0,104 0,0624 0,234 0,1343 0.415
0,75 0,0032 0,025 0,0203 0.101 0,0599 0,227 0 1289 0,404
0,73 0X031 0,025 0,0194 0,098 0,0573 0,221 0,1234 0,393
0,71 0,0029 0,024 0,0186 0,095 0,0547 0.215 0,1179 0,382
0,69 0,0028 0.023 0,0177 0,092 0.0521 0,208 0,1123 0,370
0,67 0,0026 0.022 0,0168 0,089 0,0495 0.201 0,1067 0,358
065 0,0025 0.022 0,0159 0,086 0,0469 0 195 0,1010 0,346
0,63 0.0024 0 021 0,0150 0,083 0,0443 0 188 0,0954 0,334
0,61 0X022 0.020 0,0142 0.080 0,0417 0,181 0,0899 0,321
0,59 0X021 0,019 0,0133 0,077 0.0392 0*174 0,0844 0,309
0,57 0,0020 0 018 0,0124 0.074 0,0367 0,166 0,0789 0,296
0.55 0,0018 0,018 0,0116 0.071 0.0342 0,159 0,0736 0,283
0,53 0,C017 0 017 0,0108 0.068 0,0318 0,152 0,0684 0,271
0,51 0,0016 0,016 0,0100 0,064 0,0294 0.145 0.0633 0,258
0.49 0,0014 0.015 0,0092 0.061 0.0271 0,138 0,0583 0,245
0.47 0,0013 0.05 0,0084 0,058 0.0248 0,131 0,0535 0,232
0.45 0 0012 0,014 0,0077 0,055 0,0227 0.123 0,0489 0 219
0.43 0,0011 0.013 0,0070 0.052 0.0206 0,116 0,0444 0,207
0,41 0.0*010 0.012 0,0063 0.049 0,0186 0.109 0,0401 0,194
0 39 0,0009 0 011 0,0057 0.045 0,0167 0,102 0,0360 0,181
0,37 0,0008 0,011 0,0051 0.042 0 0 4 9 0.095 0,0321 0,169
0.35 0.0*007 0.010 0,0045 0,039 0.0132 0.088 0,0284 0,157
0.33 0,0006 0.009 0,0039 0.036 0.0116 0 081 0,0249 0 145
CUI 0,0005 0.008 0.0034 0.033 0.0101 0,075 0,0217 0,133
223
Bng 3-1 (tt)
D(m)
1,00 1,20 1,50 1, 30 2,00
h/D F(h/D) co(h/D) F(h/D) co(h/D) F(h/D) C(h/D) F(h/D) 0)(h/D) F(h/D) 0)(h/D)
0,99 0,3151 0,784 0,5124 1,129 0,9290 1,764 1,5106 2,540 2,0007 3,136
0,98 0,3153 0,782 0,5127 1 126 0,9296 1759 1,5116 2,533 2,0019 3,127
0,97 0,3146 0,779 0,5116 1,121 0,9275 1/752 1,5083 2,522 1,9976 3,114
0,96 0,3133 0,775 0,5095 1,116 0,9238 1,743 1,5022 2,511 1,9895 3,099
0,95 0,3116 0,771 0,5067 1,110 0,9187 1,734 1,4939 2,497 1 9786 3,083
0,94 0,3095 0,766 0,5033 1 103 0,9125 1,724 1,4838 2,482 1,9652 3,065
0,93 0,3071 0,761 0,4993 1,096 0,9054 1*713 1,4722 2,466 1,9498 3,045
0,91 0,3014 0,750 0,4901 1,081 0,8887 1,688 1,4451 2,431 1,9138 3,002
0,89 0,2948 0,738 0,4794 1,063 0,8693 1,661 1,4136 2,392 1,8721 2,954
0,87 0,2875 0,725 0,4676 1,045 0,8477 1 632 1,3785 2,350 1,8257 2,902
0,85 0,2796 0,712 0,4547 1 025 0,8244 1,601 1,3405 2,305 1,7754 2,846
0,83 0,2712 0,697 0,4409 1,003 07995 1,568 1,3000 2,258 1.7217 2,787
0,81 0,2623 0,681 0,4265 0,981 0,7733 1,533 1,2574 2,208 1,6653 2,726
0,79 0,2530 0,665 0,4115 0,958 0,7460 1,497 1,2131 2,156 1 6067 2,662
0,77 0,2435 0,649 0,3960 0,934 0,7179 1,460 1,1674 2,103 1,5462 2,596
0,75 0,2337 0,632 0,3801 0,910 0,6891 1,422 1,1206 2,047 1.4842 2 527
0,73 0,2238 0,614 0,3639 0,885 0,6598 1,382 1,0730 1 990 1,4210 2,457
0,71 0,2137 0,596 0,3475 0.859 0,6301 1,342 1,0247 1,932 1,3571 2,385
0,69 0,2036 0,578 0,3310 0,832 0,6002 1 301 0,9760 1.873 1,2926 2,312
0,67 0,1934 0,559 0,3144 0,805 0,5701 1,259 0,9271 1,812 1,2278 2,237
0,65 0,1832 0,540 0,2979 0,778 0.5401 1,216 0,8782 1,751 1,1631 2,162
0,63 0,1730 0,521 0,2813 0,751 0,5101 1,173 0,8295 1,689 1,0986 2,085
0.61 0,1629 0,502 0.2649 0,723 0,4804 1,129 0,7812 1,626 1,0346 2,007
0,59 0,1530 0,482 0,2487 0,694 0,4510 1,085 0,7333 1,562 0,9712 1,929
0,57 0.1431 0,462 0,2327 0,666 0,4220 1,041 0,6862 1,498 0,9088 1,850
0,55 0,1335 0,443 0,2170 0,637 0,3935 0,996 0,6398 1,434 0,8474 1,770
0,53 0.1240 0,423 0,2016 0,609 0,3655 0,951 0,5944 1 369 0,7872 K691
0,51 0,1147 0,403 0,1866 0,580 0,3383 0,906 0,5501 1,305 0,7285 1,611
0,49 0,1057 0,383 0,1719 0 551 0,3117 0,861 0,5069 1,240 0,6714 1,531
0.47 0,0970 0.363 0,1577 0,522 0,2860 0,816 0,4651 1,175 0.6160 1,451
0,45 0,0886 0,343 0,1440 0,494 0,2611 0,771 0,4246 1,111 0,5624 1 371
0,43 0,0805 0,323 0,1308 0,465 0,2372 0,727 0,3857 1,046 0,5108 1,292
0.41 0,0727 0,303 0,1182 0,437 0,242 0,682 0,3484 0,982 0,4614 1,213
0,39 0,0652 0,284 0,1061 0,408 0,1923 0,638 0,3127 0.919 0,4142 1,134
0,37 0,0582 0.264 0,0946 0,380 0,1715 0,594 0,2788 0,856 0,3693 1,057
0,35 0,0515 0,245 0,0837 0,353 0,1517 0,551 0,2467 0,794 0,3268 0,980
0,33 0,0452 0,226 0,0734 0,325 0,133 0,509 0,2165 0.732 0,2867 0,904
0,31 0,0393 0,207 0,0638 0,299 0,1158 0,467 0,1882 0,672 0,2493 0,830
Ghi ch: D (m) - ng knh hnh trn. Q (mVs) - lu lng.
h (m) - chiu su nc. i - dc y ng.
n - h s nhm.
224
TNH THY L c DNG CHY U t r o n g n g v u n g
B N G PH NG PH P TR A BN G
F(h /D ) - -
vi
Bng 3-2
B(m)
1.6 1,8 2.0 2,2 2,4
h/B F(h/B) C(h/B) F(h/B) m(h/B) F(h/B) t(h/B) F(h/B) tu(h/B) F(h/B) m(h/B)
] .00 1,684 2,56 2,305 2,88 3,053 4,00 3,936 4,84 4,964 5,76
0.99 1,663 2,53 2,277 2,85 3,015 3,96 3,888 4,79 4,903 5,70
0.98 1,642 2,51 2,249 2,82 2.978 3,92 3,840 4,74 4,843 5,64
0.97 1,622 2,48 2,220 2,79 2,941 3,88 3,792 4,69 4,782 5,59
0.96 1,601 2,46 2,192 2,76 2,904 3,84 3,744 4,65 4,722 5,53
0,95 1,581 2,43 2,164 2,74 2,867 3,80 3,696 4,60 4,661 5,47
0.94 1.561 2,41 2,136 2,71 2,829 3,76 3,648 4,55 4,601 5,41
0.93 1,540 2,38 2,108 2,68 2,792 3/72 3,600 4,50 4,541 5,36
0.92 1,520 2.36 2,080 2,65 2,755 3,68 3,553 4,45 4,481 5,30
0,01 1,499 2,33 2,053 2,62 2,718 3,64 3,505 4,40 4.420 5,24
0.90 1,479 2.30 2,025 2,59 2,682 3,60 3,457 4,36 4.360 5,18
0.89 1,459 2,28 1,997 2,56 2,645 3,56 3,410 4,31 4,300 5,13
0,88 1.438 2,25 1,969 2,53 2,608 3,52 3,362 4,26 4,241 5,07
0,87 1,418 2,23 1,941 2,51 2,571 3,48 3,315 4,21 4,181 5,01
0,86 1.398 2.20 1,914 2,48 2,534 3,44 3,268 4,16 4,121 4,95
0,85 1,378 2,18 1,886 2,45 2,498 3,40 3,220 4,11 4,061 4,90
0,84 1.357 2.15 1,858 2.42 2,461 3.36 3.173 4,07 4,002 4,84
0,83 1,337 2.12 1,831 2.39 2,425 3,32 3,126 4,02 3,943 4,78
0,82 1.317 2.10 1,803 2.36 2,388 3,28 3,079 3,97 3,883 4,72
0.81 1.297 2.07 1,776 2,33 2,352 3,24 3,032 3,92 3,824 4,67
0,80 1.277 2.05 1,748 2,30 2,315 3,20 2,985 3,87 3,765 4,61
0.79 1,257 2.02 1.721 2,28 2,279 3,16 2,938 3,82 3,706 4,55
0,7S 1.237 2.00 1,693 2,25 2,243 3,12 2.892 3,78 3,647 4,49
0,77 1.217 1.97 1,666 2,22 2,206 3,08 2,845 3,73 3,588 4,44
0.76 1.197 1.95 1.639 2,19 2,170 3,04 2,798 3,68 3,529 4,38
0,75 1.177 1.92 1,611 2,16 2,134 3,00 2,752 3,63 3,470 4,32
225
Ph lc 4
H S PH N B LU LNG NC SIN H H O T
V X N G H I P C N G N G H I P (K,) T H E O G I T R O N G N G Y
(% lu lng ngy hoc ca)
Gi ^h-max
ki 1.25 1,30 1,35 1,5 1,7 2,0 2,5
0-1 3,23 3,20 3,00 1,50 1,00 0,75 0,60
1-2 3,25 3,10 3,20 1,50 1,00 0,75 0.60
2-3 3,30 3,20 2,50 1,50 1,00 1,00 1,20
3-4 3,32 3,20 2,60 1,50 1,00 1,00 2,00
4-5 3.25 3,20 3,50 2,50 2,00 3,00 3,50
5-6 3,40 3,40 4,10 ->,50 3,00 5,50 3,50
6-7 3,85 3,80 4.50 4.50 5.00 5.50 4.50
7-8 4,45 4,60 4,90 5,50 6,50 5,50 10,20
8-9 5,20 5,40 4,90 6,50 6,25 3,50 8,80
9-10 5,05 5,00 5,60 6,25 5.50 3,50 6,50
10-11 4,85 4,80 4,90 6.25 4,50 6,00 4,10
11-12 4,60 4,60 4,70 6,25 5,50 8,50 4,10
12-13 4,60 4,50 4,40 5,00 7,00 8,50 3,50
13-14 4,55 4.40 4.10 5,00 7.00 6.00 3.50
14-15 4,75 4.60 4,10 5,50 5,50 5,00 2,00
15-16 4,70 4,60 4,40 6,00 4.50 5,00 6,20
16-17 4,65 4,40 4,30 6,00 5,00 3,50 10,40
17-18 4,35 4,30 4.10 5.50 6,50 3,50 9,40
18-19 4,40 4,40 4,50 5,00 6,50 6,00 7,30
19-20 4.30 4,50 4,50 4,50 5,00 6.00 3,80
20-21 4,30 4.50 4,50 4,00 4,50 6,00 1,70
21-22 4,20 4,80 4,80 3,00 3,00 3.00 1,10
22-23 3,75 3,80 4,60 2,00 2.00 2,00 0,80
23-24 3,70 3,70 3,30 1,25 1,25 1,00 0,70
Tng (%) 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
226
Bng 4.2. Khu vc khc
Bnh vin,
Tim tm git Nh n Tim n Trng hc,
Gi khch sn Nh tr
k tc x
L/
K = 2,5
II
K= 1 K = 3,0
0-1 0.00 0.00 0,20 4,50 0,00 0,15
1-2 0,00 0,00 0,20 4,50 0,00 0,15
2-3 0,00 0,00 0,20 3,80 0,00 0,15
3-4 0,00 0,00 0,20 3,60 0,00 0,15
4-5 0.00 0,00 0,50 3,60 0,00 0,15
5-6 0,00 0,00 0,50 3,70 0,00 0.25
6-7 0,00 12,00 3,00 4,00 5,00 0,30
7-8 0,00 3,00 5,00 4,00 3.00 23,50
8-9 6,25 1,00 8,00 3,00 15,00 6,80
9-10 6.25 18,00 10,00 4,90 5,50 4,60
10-11 6,25 18,00 6,00 4,60 3,40 3,60
11-12 6,25 2,00 10,00 4,00 6,40 2,00
12-13 6.25 1,00 10,00 4.00 15,00 3.00
13-14 6,25 2,50 6,00 4,80 8,10 6.25
14 15 6.25 2.50 5,00 4,80 5,60 6,25
15 16 6,25 4.00 8?50 4,00 4,00 3,00
16-17 6,25 4,00 5,50 4.50 4,00 4,00
17-18 6.25 6,00 5,00 4,00 15,00 3,60
18-19 6,25 3,00 5,00 4,90 3,00 3,30
19-20 6.25 6,00 5,00 4,20 2,00 5,00
20-21 6,25 7,00 2,00 4,10 2,00 2,60
21-22 6,25 10,00 0,70 4,10 3,00 18,60
22-23 6.25 0,00 3,00 4,30 0,00 1,60
23-24 6,25 0.00 0,50 4,10 0,00 1,00
227
Bng 4.3. X nghip cng nghip
(% tng lun lng trong mi ca 8 gi)
Gi Nc nh Nc nng
0-1 12.5 12,5
1-2 6,25 8,12
2-3 6.25 8.12
3-4 6,25 8,12
4-5 18,75 15,65
5-6 37,5 31.25
6-7 6,25 8,12
7-8 6,25 8,12
Tng (%) 00.0 100.0
n 5 V 1 5 5 10 10
n 10 10 10 15 15
n ;
n 25 ) 2 10 10 15 15
n 50 2 15 20 20 25
n 100 2 20 20 30 35
n 200 3 20 30 40
n 300 3 40 55
n 400 3 50 70
n 500 3 60 80
228
Ph lc 5
229
Mt ng
230
TI LIU THAM KHO
[2] PGS. TS Hong Hu, KS. Phan nh Bi. M ng li thot nc. NXB Xy dng.
[3] Trn Hiu Nhu, Trn c H, Hi, ng Quc Dng, Nguyn Vn Tn. Cp
thot nc. NXB Khoa hoc v k thut.
V I
[6 ] Les eaux ises CUS les aqqom m tions arbaries ou rurales. Le traitement.
Gom clla ct Guerree. Editions Eyrolles.
[12J B Xy dng. Quy chun h thng cp thot nc roti nh v cm> trnh. NXB
Xy dng. H Ni 2000.
'\
231
MC LC
Li ni u 3
232
Chiig 6. H thng thot nc bn trong
(6 . Gii thiu 125
(5.2. Phn loi h thng thot nc bn trong 125
(5.3. H thng thot nc sinh hot 125
(5.4. H thng thot nc ma 135
(5.5. Cng thot nc bn ngoi cng trnh 140
tBtiup 144
Chinig 7. Cng trnh x l nc thi sinh hoat quy m va v nh
'7.1. Gii thiu 145
7.2. Cc phng php x l nc thi 145
'7.3. X l nc thi bng phng php sinh hc k kh 148
7.4. B v sinh t hoi 149
Chinig 8. H thng thot nc cho khu vc
<8.1. Gii thiu 155
8.2. Ma v dng chy trong mi trng th 156
'8.3. Thy 168
8.4. Thit lp phng php thch hp 171
<8.5. Phng php cng gii hn 176
<8 .6 . Phn tch h thng thot nc ma vi m hnh SVVMM 181
8 .7. Bin php gim lu lng dng chy 187
iBi itp 193
Chinig 9. Lc tc dng ln ng ong chn trong t
(9 .1. Gii thiu 195
'9.2. Lc tc dng ln ng ng trong h mng hp 197
a) . L c tc dng ln ng ng trong h mng rng 200
9.4. Lc tc dng ln ng ng do ti trng ng tp trung 203
(9 .'i Lc tc dng ln ng ng do ti trng phn phi u v i xng 209
9/). Lc tng hp tc dng ln ng ng 209
9.7. Kch thc ti thiu mt ct ngang h mng 210
9.H. Lp lt y ng 212
9.0. Phng php lp t ln ng ng 212
Bui Hp 213
Phiu lic 1. Chuvn i h thng n v u s v SI 215
Phi l<c 2. Tnh thy lc dng chy trong ng trn bng th 217
Phi |(C 3. Tnh thy lc dng chy u trong ng trn bng phng php tra bng 223
Phiu ||(C 4. H s phn b lu lng nc sinh hoat v x nghip cng nghip (kj)
theo gi trong ngy 226
Phi Ihc 5. 229
Tii liui th a m k h o 231
233