* V i c gi i quy t các tranh ch p hành chính Hoa K c ng có nhi u nét t ơng ng v i cách th c gi i quy t tranh ch p hành chính nhi u n c khác trên th gi i, c bi t là các n c trong h th ng thông lu t (common law). Mâu thu n, b t ng gi a cá nhân, t ch c v i cơ quan công quy n trong qu n lí hành chính nhà n c tr c h t c gi i quy t trong n i b h th ng cơ quan hành chính nhà n c theo cách th c, trình t , th t c c pháp lu t quy nh. N u vi c gi i quy t tranh ch p hành chính b ng ph ơng th c này không t c k t qu nh mong mu n, tranh ch p hành chính s c chuy n n toà án gi i quy t theo th t c t t ng t pháp. N u các tranh ch p này không c gi i quy t n tho b ng các thi t ch c a h th ng hành chính thì các toà án th ng, v n d là cơ quan xét x! các v án dân s s ng ra làm nhi m v xét x! các tranh ch p hành chính theo th t c t t ng c pháp lu t quy nh. Bên c nh ó, c ng c"n nh n m nh r ng dù có nh ng nét t ơng ng v i cách th c gi i quy t tranh ch p hành chính các n c trong h th ng thông lu t, vi c gi i quy t các tranh ch p hành chính Hoa K c ng có m t s i m khác bi t, t o nên b n s#c riêng c a h th ng pháp lu t c a qu c gia này. 1. C quan hành chính trong gi i quy t tranh ch p hành chính Hoa K C ng gi ng nh b t kì qu c gia nào, nh ng mâu thu n, b t ng gi a cá nhân, t ch c v i cơ quan công quy n trong qu n lí hành chính nhà n c Hoa K tr c h t c gi i quy t b i các cơ quan th c hi n ch c n$ng i u hành c a trong b máy nhà n c. Theo quy nh c a pháp lu t Hoa K , các cơ quan này c g%i chung là các cơ quan hành chính (administrative agencies) – cơ quan c trao quy n ch& o và giám sát vi c th c thi các v$n b n pháp lu t do cơ quan l p pháp ban hành.(1) Các cơ quan hành chính Hoa K c hình thành trên cơ s Hi n pháp liên bang, các o lu t c a Qu c h i và cơ quan l p pháp các ti u bang c ng nh các v$n b n c a cơ quan ban hành pháp lu t a ph ơng. Dù c g%i chung là cơ quan hành chính nh ng trong b máy nhà n c c a Hoa K , các cơ quan này có v trí t ơng i c bi t và s ra i, t n t i c a chúng ã gây ra khá nhi u tranh lu n trong i s ng pháp lu t c a qu c gia này. a. V trí và th m quy n c bi t c a c quan hành chính trong b máy nhà n c c a Hoa K Vi c t ch c th c hi n quy n l c nhà * Tr ng ' i h%c Lu t Hà N i n c theo quy nh c a pháp lu t Hoa K tuân th ch t ch nguyên t#c phân chia quy n l c và g#n li n v i nó là cơ ch ki m ch , i tr%ng (checks and balances). Nguyên t#c phân chia quy n l c trong Hi n pháp Hoa K ã xác nh rõ quy n l p pháp c trao cho Qu c h i, quy n hành pháp c trao cho T ng th ng – ng i ng "u cơ quan hành pháp và toà án (Toà án t i cao và các toà án khác) là cơ quan th c hi n quy n t pháp.(2) Tuy nhiên, trên th c t quan i m xây d ng ngành hành pháp m nh ã chi m u th trong i s ng chính tr pháp lu t c a Hoa K và i u này c ph n ánh rõ nét trong vi c hình thành các cơ quan hành chính – nh ng thi t ch có quy n l c m nh m th c hi n công vi c i u hành, th c thi pháp lu t Hoa K . Ra i t( khi H p chúng qu c Hoa K c thành l p nh ng n r v m t s l ng trong nh ng n$m "u c a th k& XX, ngoài nh ng th)m quy n t ch c th c thi pháp lu t, các cơ quan hành chính c a Hoa K còn c trao nh ng th)m quy n c bi t so v i các cơ quan khác trong b máy nhà n c. Pháp lu t Hoa K cho phép Qu c h i và các cơ quan l p pháp khác ban hành các lu t v u* quy n l p pháp ( m c h n ch ) cho các cơ quan hành chính và các quy t#c, quy nh mà cơ quan hành chính ban hành u có hi u l c b#t bu c th c hi n gi ng nh các quy nh c a các o lu t.(3) Các cơ quan hành chính c ng c trao quy n th c hi n nh ng ho t ng phán xét v các bi n pháp x! lí i v i hành vi vi ph m pháp lu t, gi i quy t các tranh ch p phát sinh trong ho t ng qu n lí. ' th c hi n th)m quy n này, trong cơ c u t ch c c a các cơ quan hành chính liên bang hay ti u bang (m c dù có th có s khác nhau v th)m quy n gi a liên bang và ti u bang) có s hi n di n c a các th)m phán lu t hành chính (administrative law judges) ho t ng c l p v i cơ quan hành chính có liên quan.(4) V khía c nh th)m quy n này, cơ quan hành chính c a Hoa K th c hi n công vi c t ơng t nh cơ quan tài phán hành chính (administrative tribunals) nh th ng th y trong pháp lu t c a Australia ho c V ơng qu c Anh.(5) Nh v y, i chi u v i nh ng n i dung ch t ch c a nguyên t#c phân chia quy n l c theo quy nh c a Hi n pháp Hoa K , vi c hình thành các cơ quan hành chính v i nh ng th)m quy n nh ã nêu trên ã khi n nhi u ng i cho r ng s t n t i c a các cơ quan hành chính trong b máy nhà n c c a Hoa K là s t n t i c a m t nhánh “quy n th t ” có th)m quy n v t lên c ba nhánh quy n l c ã c th(a nh n (l p pháp, hành pháp và t pháp) và i u này c xem là vi hi n.(6) Theo quan i m c a nh ng ng i này, ho t ng l p pháp ph i là ho t ng c a nh ng ngh s do c! tri b"u ra ch không ph i là ho t ng c a các cơ quan hành chính; t ơng t , vi c trao quy n cho cơ quan hành chính th c hi n nh ng công vi c gi ng nh ho t ng xét x! c a cơ quan toà án là không úng v i b n ch t c a cơ quan hành chính. Dù còn có nh ng ý ki n tranh lu n, vi c hình thành nên các cơ quan hành chính và trao cho nh ng cơ quan này nh ng th)m quy n nh ã nêu trên v n c ch p nh n trong th c ti+n chính tr - pháp lu t c a Hoa K và i u này c gi i thích b ng nhi u lí do khác nhau. Tr c h t, các cơ quan hành chính do T ng th ng ho c ng i có th)m quy n do c! tri l a ch%n quy t nh thành l p trên cơ s o lu t c a liên bang ho c ti u bang. Các o lu t này quy nh vi c thành l p cơ quan hành chính và xác nh ng#n g%n nh ng th t c c"n thi t liên quan n vi c ban hành các quy t#c, quy nh c a cơ quan hành chính c thành l p. Thêm vào ó, vi c ban hành các quy t#c, quy nh c a các cơ quan hành chính còn ph i b o m có s tham gia c a ông o c a công chúng nh là yêu c"u b#t bu c. Vì v y, xét v b n ch t, s t n t i c a các cơ quan hành chính ph thu c vào ý chí c a các c! tri. ' ng th i, trong t ch c và ho t ng, các cơ quan hành chính luôn ch u s ki m tra, giám sát c a c ba nhánh l p pháp, hành pháp và t pháp nh m ki m soát vi c tuân theo nh ng yêu c"u mà pháp lu t t ra cho các cơ quan hành chính. Hơn n a, vi c trao quy n xét x! nh ng v vi c, tranh ch p nh, hay l n cho cơ quan hành chính nh m gi i quy t nhanh chóng, linh ho t hơn so v i toà án c p liên bang hay ti u bang c xác nh là ph ơng cách b o v , duy trì ngu n l c c a h th ng cơ quan t pháp và t$ng c ng các bi n pháp gi i quy t tranh ch p nhanh chóng, linh ho t. b. C quan hành chính và vi c gi i quy t các tranh ch p hành chính Nh v y, v i th)m quy n t ơng i c bi t nh ã phân tích trên, các cơ quan hành chính Hoa K là thi t ch gi vai trò quan tr%ng trong vi c gi i quy t các tranh ch p hành chính gi a cá nhân, t ch c và cơ quan công quy n trong qu n lí hành chính nhà n c. Tranh ch p hành chính phát sinh khi có yêu c"u xem xét l i các quy t nh ho c hành vi hành chính liên quan n vi c th c hi n th)m quy n c a cơ quan hành chính tr c h t c ng i có th)m quy n do cơ quan hành chính phân công xem xét nh m giúp các bên tìm ra các bi n pháp k c các bi n pháp th ơng l ng, hoà gi i gi i quy t n tho tranh ch p hành chính.(7) N u vi c gi i quy t b ng con ng này không t c hi u qu , th)m phán lu t hành chính c a cơ quan hành chính s chính th c ti n hành gi i quy t tranh ch p hành chính theo th t c c pháp lu t quy (8) nh. S hi n di n c a các th)m phán lu t hành chính trong cơ c u c a các cơ quan hành chính Hoa K là i m c bi t c"n c nghiên c u.(9) Theo quy nh c a pháp lu t Hoa K , th)m phán lu t hành chính là ng i có th)m quy n trong cơ quan hành chính ch trì các phiên xem xét gi i quy t tranh ch p gi a cơ quan hành chính công quy n v i cá nhân, t ch c b nh h ng b i các quy t nh ho c hành vi c a cơ quan hành chính công quy n. V th c ch t, ch c n$ng c a các th)m phán lu t hành chính t ơng t nh các th)m phán khác c a toà án t pháp. Th)m phán lu t hành chính c a cơ quan hành chính c trao quy n th c hi n các công vi c có tính ch t t t ng nh i u tra, xem xét, ánh giá ch ng c , phán xét v vi c áp d ng pháp lu t c ng nh các tình ti t th c t . Trong ho t ng, m c dù v cơ c u th)m phán lu t hành chính tr c thu c cơ quan hành chính – ngành hành pháp nh ng pháp lu t Hoa K có quy nh b o m tính c l p trong vi c a ra các quy t nh c a mình mà không b nh h ng b i nh ng ng i có th)m quy n khác trong cơ quan hành chính, c bi t là các th)m phán lu t hành chính c p liên bang.(10) Th)m phán lu t hành chính có th a ra nh ng phán quy t mà n i dung là ki n ngh ho c ban hành các quy t nh hành chính tr c ti p gi i quy t các công vi c phát sinh.(11) 'ây là i u khác bi t v i th)m phán c a toà án b i l khi gi i quy t các tranh ch p hành chính, toà án ch& c quy n phán quy t v tính h p pháp c a các quy t nh, hành vi b khi u ki n, yêu c"u cơ quan hành chính hu* b, ho c ban hành quy t nh khác ch không c ban hành các quy t nh tr c ti p gi i quy t các công vi c phát sinh. S d các th)m phán lu t hành chính c trao th)m quy n th c hi n các n i dung trên trong quá trình gi i quy t các tranh ch p hành chính vì h% là nh ng chuyên gia có ki n th c và kinh nghi m liên quan hi u c các v n hành chính - l nh v c chuyên môn và pháp lu t v n d r t ph c t p. Nh ng chuyên gia này không ơn thu"n ch& hi u bi t v m t pháp lu t nên h% hoàn toàn có kh n$ng ban hành quy t nh ho c a ra cách th c gi i quy t m i i v i v n ang tranh ch p. Theo quy nh c a pháp lu t Hoa K , c p liên bang vi c b nhi m các th)m phán lu t hành chính c th c hi n theo quy nh c a Lu t th t c hành chính n$m 1946. Vi c tuy n ch%n b nhi m các th)m phán lu t hành chính c th c hi n trên cơ s xem xét tiêu chu)n “c ng” do pháp lu t quy nh và t ng th k t qu kì thi tuy n ch%n g m m t bài thi vi t kéo dài trong b n ti ng và bài thi v n áp tr c H i ng bao g m i di n c a Cơ quan qu n lí nhân s Hoa K (Office of Pesonnel Management g%i t#t là OPM), i di n Lu t s oàn Hoa K và m t th)m phán lu t hành chính c p liên bang.(12) Trên cơ s k t qu thi tuy n nêu trên, các cơ quan hành chính liên bang s ra quy t nh chính th c b nhi m các th)m phán lu t hành chính làm vi c trong các cơ quan hành chính. Nh trên ã trình bày, các th)m phán lu t hành chính c a các cơ quan hành chính liên bang c b o m tính c l p trong vi c gi i quy t các tranh ch p hành chính i v i các bên trong tranh ch p, nh ng ng i có th)m quy n khác trong cơ quan hành chính c ng nh i v i nh ng nh h ng v m t chính tr khi gi i quy t v vi c theo quy nh c a Lu t th t c hành chính n$m 1946. Tuy là ng i thu c cơ c u c a cơ quan hành chính, pháp lu t Hoa K có nh ng quy nh nh m m b o tính c l p trong ho t ng c a th)m phán lu t hành chính. N u nh nh ng công ch c nhà n c bình th ng ho t ng trong b máy hành chính ph i ch u s i u ch&nh c a h th ng ki m tra, ánh giá ho t ng làm cơ s cho vi c ào t o, giao nhi m v , x p b c l ơng, i u chuy n công vi c ho c sa th i công ch c thì các th)m phán lu t hành chính c mi+n tr( kh,i vi c i u ch&nh này. Các quy nh c a Cơ quan qu n lí nhân s Hoa K c ng quy nh rõ cơ quan hành chính không c phép ánh giá, x p lo i vi c th c hi n nhi m v c a các th)m phán lu t hành chính c ng nh dành cho các th)m phán này các hình th c khen th ng ho c khuy n khích b ng v t ch t hay tinh th"n.(13) - h"u h t các ti u bang, chính quy n u ban hành các o lu t có n i dung t ơng t nh Lu t th t c hành chính n$m 1946 c a liên bang, tuy nhiên a v pháp lí c a các th)m phán lu t hành chính các cơ quan hành chính c a ti u bang r t khác nhau. Nhìn chung, khác v i th)m phán lu t hành chính c a cơ quan hành chính liên bang, pháp lu t c a các ti u bang th ng không b o m tính c l p trong ho t ng c a các th)m phán lu t hành chính i v i cơ quan hành chính và trong nhi u tr ng h p quy t nh c a các th)m phán lu t hành chính này ch& có tính ch t tham kh o.(14) 2. Trình t , th t c gi i quy t tranh ch p hành chính t i c quan hành chính Vi c gi i quy t các tranh ch p hành chính b ng cơ quan hành chính Hoa K c th c hi n theo trình t , th t c c quy nh trong các o lu t ho c là Lu t th t c hành chính n$m 1946 c a liên bang ho c các o lu t th t c hành chính khác c a các ti u bang. Nhìn chung, trình t , th t c gi i quy t tranh ch p hành chính t i cơ quan hành chính Hoa K di+n ra theo th t nh sau: a. Gi i quy t tranh ch p hành tr c khi c th m phán lu t hành chính xét x Tr c khi th)m phán lu t hành chính c a cơ quan hành chính m phiên xét x! tranh ch p, thông th ng cơ quan hành chính n. l c tìm m%i cách gi i quy t n tho tranh ch p và thao tác này c g%i là th t c gi i quy t tranh ch p không chính th c (informal agency action).(15) - giai o n này, cơ quan hành chính v i t cách là ng i b khi u ki n và b n thân cá nhân, t ch c c cho là b nh h ng b i các quy t nh, hành vi c a cơ quan hành chính có th th ơng l ng, tho thu n tìm ra nh ng gi i pháp có th ch p nh n i v i c hai bên và phù h p v i pháp lu t. Nhìn chung, vi c tho thu n, th ơng l ng này tu thu c vào s m m d/o, linh ho t c a c hai bên mà không b ph thu c vào quy nh th t c pháp lu t c ng nh#c nào. N u không gi i quy t n tho c tranh ch p hành chính giai o n này, tranh ch p s c chuy n cho th)m phán lu t hành chính c a cơ quan hành chính xét x! theo th t c t t ng c pháp lu t quy nh. b. Xét x tranh ch p c a th m phán lu t hành chính Tr c khi phiên xét x! tranh ch p di+n ra, m t th)m phán lu t hành chính c a cơ quan hành chính – ng i s ng i c l p và gi c ơng v ch t%a phiên xét x! c phân công nhi m v nghiên c u, xem xét v vi c. Nh ã nêu ph"n trên, th)m phán lu t hành chính c a cơ quan hành chính th c hi n ch c n$ng t ơng t nh th)m phán c a toà án t pháp khi xét x! các v án nh qu n lí phiên xét x!, xem xét, ki m tra ánh giá ch ng c … Tuy nhiên, s khác bi t c$n b n v m t th t c so v i xét x! các v án c a toà án là vi c gi i quy t tranh ch p hành chính c a th)m phán lu t hành chính c ti n hành theo th t c m m d/o, linh ho t, không quá ch t ch nh th t c t t ng hình s hay dân s c a toà án. Trong quá trình xét x!, th)m phán lu t hành chính xem xét, cân nh#c hàng lo t các thông tin và tranh lu n – i u mà d ng nh ít khi c phép trong xét x! v án hình s , dân s . Thêm vào ó, trong quá trình xét x! tranh ch p, pháp lu t Hoa K cho phép th)m phán lu t hành chính xu t các bi n pháp thay th gi i quy t tranh ch p ho c khuy n khích các bên tranh ch p th ơng l ng, hoà gi i.(16) Trong quá trình xét x!, các bên tranh ch p có th m i lu t s tr giúp nh ng trên th c t trong nhi u tr ng h p s tham gia c a lu t s là i u không c"n thi t. Vi c tranh lu n b ng mi ng c a các bên tranh ch p tr c th)m phán lu t hành chính là ch t%a phiên xét x! c ghi chép l i "y ho c tóm t#t và c ính kèm v i tài li u, h sơ v vi c. th)m phán lu t hành chính nghiên c u "y tài li u, h sơ v vi c và trên cơ s ó a ra các quy t nh gi i quy t v vi c. Nh ã nêu ph"n trên, khi ra các phán quy t, th)m phán lu t hành chính c a cơ quan hành chính xem xét c khía c nh áp d ng pháp lu t và th c t v vi c; nói cách khác, nh ng phán quy t này trong nhi u tr ng h p là nh ng quy t nh hành chính m i c ban hành. c. Khi u n i các quy t nh gi i quy t tranh ch p hành chính c a th m phán lu t hành chính Quy t nh gi i quy t tranh ch p hành chính do th)m phán lu t hành chính c a cơ quan hành chính a ra s c chuy n cho các bên tranh ch p và n u ít nh t m t trong các bên không tho mãn v i quy t nh ó thì h% c phép khi u n i n ng i ng "u cơ quan hành chính – ng i có th)m quy n a ra quy t nh gi i quy t cu i cùng trong cơ quan hành chính. Th t c ki m tra, xem xét l i các quy t nh c a th)m phán lu t hành chính c a cơ quan hành chính tu thu c vào m.i cơ quan. Tuy nhiên, trên th c ti+n, ki m tra, xem xét l i các quy t nh c a th)m phán lu t hành chính, các cơ quan hành chính ( c bi t là c p liên bang) th ng có b ph n gi i quy t khi u ki n n i b (internal appellate body) – b ph n c giao nhi m v a ra quy t nh gi i quy t cu i cùng c a cơ quan hành chính. Trong tr ng h p các bên tranh ch p không tho mãn v i quy t nh gi i quy t cu i cùng này c a cơ quan hành chính, h% c phép khi u ki n ra toà án t pháp v i t cách là gi i pháp cu i cùng gi i quy t tranh ch p hành chính. Vi c ki m tra t pháp (judicial review) c a toà án i v i quy t nh hành chính c th c hi n theo quy nh c a pháp lu t và c p liên bang, Lu t th t c hành chính n$m 1946 dành toàn b Ch ơng VII gi i quy t v n này. C"n l u ý r ng pháp lu t Hoa K t ra yêu c"u là tranh ch p hành chính tr c khi c chuy n n toà án xem xét, gi i quy t, ph i c xem xét, gi i quy t toàn b các c p có th)m quy n gi i quy t trong h th ng cơ quan hành chính. Nhìn chung, vi c gi i quy t các tranh ch p hành chính b ng cơ quan hành chính thông qua vai trò c a các th)m phán lu t hành chính luôn c ánh giá cao trong th c ti+n pháp lí c a Hoa K . Tr c h t do th)m phán lu t hành chính là nh ng ng i có ki n th c chuyên sâu v khía c nh chuyên môn và lu t hành chính, có kinh nghi m trong vi c gi i quy t các v n nên các quy t nh mà h% a ra là khá sát h p, nh n c s ng h c a các bên và c tôn tr%ng th c hi n. ' ng th i, vi c pháp lu t c a Hoa K có nh ng b o m cho th)m phán lu t hành chính c c l p trong gi i quy t tranh ch p hành chính c ng là lí do gi i thích vì sao ng i khi u ki n tin t ng vào các quy t nh gi i quy t tranh ch p c a các th)m phán lu t hành chính. ' ng th i, khi tranh ch p hành chính c gi i quy t n tho trong n i b cơ quan hành chính không c"n thi t ph i nh n phán quy t c a toà án, ng i khi u ki n s ti t ki m c th i gian, ti n b c và công s c do không ph i theo u i vi c ki n t ng. Nh ng lí do nêu trên ã làm cho vi c gi i quy t tranh ch p hành chính thông qua cơ quan hành chính tr thành kênh ph bi n qu c gia có h th ng pháp lu t r t phát tri n nh Hoa K . 3. Vài nh n xét t vi c nghiên c u c ch gi i quy t tranh ch p hành chính b ng c quan hành chính theo quy nh c a pháp lu t Hoa K Vi c xây d ng thi t ch t ơng i c bi t nh cơ quan hành chính và trao cho chúng th)m quy n trong vi c gi i quy t tranh ch p nh ã th y trong th c ti+n pháp lu t c a Hoa K có nh ng nét t ơng ng v i pháp lu t c a các n c khác trong h th ng thông lu t. Nh ã nêu ph"n trên c a bài vi t, s hi n di n c a các th)m phán lu t hành chính trong cơ c u c a cơ quan hành chính Hoa K ã làm cho cơ quan này tr nên g"n g i v i thi t ch cơ quan tài phán hành chính – thi t ch n m trong nhánh hành pháp nh ng có tính ch t “n!a hành chính, n!a t pháp” c a V ơng qu c Anh, Australia và m t s n c trong h th ng thông lu t. 0u i m c a thi t ch tài phán hành chính nêu trên trong vi c gi i quy t tranh ch p hành chính ã c th(a nh n c trên ph ơng di n lí lu n l n th c ti+n pháp lu t.(17) Tuy nhiên, quan tr%ng hơn c là th c ti+n này ã ch ng t, r ng pháp lu t c a các n c phát tri n ã chú tr%ng vi c t o l p thi t ch gi i quy t tranh ch p hành chính n m trong nhánh hành pháp nh ng b o m s c l p trong ho t ng c a thi t ch này. Thêm vào ó, xu h ng a d ng hoá các ph ơng th c gi i quy t tranh ch p hành chính ng i khi u ki n có cơ h i c s! d ng nhi u kênh khi u ki n khác nhau nh m b o v quy n, l i ích h p pháp c a mình trong qu n lí hành chính nhà n c c ng c ph n ánh rõ trong th c ti+n pháp lu t c a các qu c gia nên trên. Vi c hoàn thi n cơ ch gi i quy t khi u n i hành chính và t$ng c ng hi u qu xét x! hành chính c a toà án nhân dân n c ta hi n nay c xem là phù h p v i xu th chung nêu trên, c bi t trong b i c nh chuy n i và h i nh p khu v c và qu c t c a Vi t Nam. Bên c nh i u này, vài n$m tr c ây n c ta, án thi t l p cơ quan tài phán hành chính ã c bàn th o khá sôi n i, thu hút c s quan tâm c a nhi u i t ng, c bi t là xu t thành l p mô hình cơ quan tài phán hành chính v t ai. Tuy nhiên, hi n nay, xu t v vi c thi t l p mô hình này ang t m th i b trì hoãn, nh ng ch. cho nh ng ho t ng khác c"n có s u tiên hơn.(18) L ơng nhiên, xây d ng thi t ch pháp lí m i là công vi c không h ơn gi n i v i b t kì qu c gia nào. 'i u này òi h,i có s ánh giá m t cách sâu s#c, ng b nhi u ph ơng di n t( lí lu n, nh n th c, các i u ki n chính tr , kinh t , v$n hóa-xã h i c a qu c gia có ý nh du nh p thi t ch m i ó và tham kh o kinh nghi m c a các qu c gia có c nh ng thành công khi v n hành thi t ch này./. (1).Xem: http://law.jrank.org/pages/4066/AdministrativeAgency.html. (2).Xem: Kho n 1 'i u I, kho n 1 'i u II và kho n 1 'i u III Hi n pháp H p chúng qu c Hoa K - B n d ch c a ' i s quán Hoa K t i Vi t Nam. (3).Xem: - Administrative Agency - History Of Administrative Agency, Federal Administrative Agencies, State And Local Administrative Agencies, Further Readings, ngu n: http://law.jrank.org/pages/4066Administrative-Agency. html - Administrative Law and Procedure - The Development Of Administrative Procedure Law, ngu n:http://law. jrank.org/pages/4075/Administrative-Law-ProcedureDevelopment-Administrative-Procedure-Law.html. (4).Xem: - Vanessa K. Burrows, Administrative Law Judges: An Overview, 2010; - Administrative Law Judges, ngu n: http://en. wikipedia. org/wiki/Administrative_law_judge Theo thông tin có c t( trang m ng này, hi n nay Hoa K có 42 cơ quan hành chính liên bang và 36 cơ quan hành chính ti u bang trong thành cơ c u có th)m phán lu t hành chính. S khác bi t gi a th)m phán lu t hành chính v i th)m phán toà án c phân tích ph"n d i ây. (5). V mô hình cơ quan tài phán hành chính Australia, xem: TS. Nguy+n V$n Quang, “Gi i quy t tranh ch p hành chính Australia”, T p chí lu t h c s 3 n$m 2001, tr. 38 - 42; Nguy+n V$n Quang, “Thi t l p mô hình cơ quan tài phán hành chính Vi t Nam trong b i c nh h i nh p qu c t : m t s g i ý t( mô hình cơ quan tài phán hành chính Australia”, T p chí nhà n c và pháp lu t, s 6 n$m 2008, tr. 24 - 36. (6).Xem: Administrative Agency - History Of Administrative Agency, Federal Administrative Agencies, State And Local Administrative Agencies, Further Readings, ngu n: http://law.jrank.org/pages/ 4066/Administrative-Agency.html (7).Xem: A. Melone và A.Karnes, The American Legal System – Perspectives, Politics, Processes, and Policies, 2008, tr. 315 - 316. (8). - c p liên bang, th t c này c quy nh trong Lu t th t c hành chính n$m 1946. (9). Theo quy nh c a pháp lu t Hoa K , ngoài th)m phán lu t hành chính (administrative law judge) trong các cơ quan hành chính còn có ng i có th)m quy n phán xét (hearing officer ho c adjudicator) có ch c n$ng t ơng t nh th)m phán lu t hành chính. (10).Quy nh này n m trong APA. Có th tham kh o toàn v$n o lu t này t i website: http://biotech.law. lsu.edu/Courses/study_aids/adlaw/5335.htm (11).Xem: Administrative Law Judges, ngu n: http://en. wikipedia.org/wiki/Administrative_law_judge. (12).Xem: Qualification Standard for Admini strative Law Judges Positions, ngu n: http://www.opm.gov/qualifications/ alj/alj.asp (13).Xem: Vanessa K. Burrows, S d, tr. 7. (14).Xem: Administrative Law Judges, ngu n: http://en. wikipedia.org/wiki/Administrative_law_judge. (15).Xem: A. Melone và A.Karnes, The American Legal System - Perspectives, Politics, Processes, and Policies, 2008, tr. 315 - 316. (16).Xem: 'i u 556 Lu t th t c hành chính c a Hoa K . (17).Xem: TS. Nguy+n V$n Quang, “' i m i cơ ch gi i quy t tranh ch p hành chính Vi t Nam trong i u ki n h i nh p qu c t ”, trong sách Pháp lu t Vi t Nam trong ti n trình h i nh p qu c t và phát tri n b n v ng, GS.TS. Lê Minh Tâm (ch biên), Nxb. Công an nhân dân, Hà N i, 2009, tr. 189 - 194. (18).Xem: C)m Vân, Gi i quy t khi u n i hành chính: C ch tài phán hành chính có u vi t?, ngu n: http://moj.gov.vn/ct/tintuc/Lists/Nghin%20cu %20trao%20i/View_Detail.aspx?ItemID=2766