CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0: GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN LĨNH VỰC KẾ TOÁN - KIỂM TOÁN TẠI VIỆT NAM Phạm Thị Thu Oanh Tóm tắt Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, hội nhập công nghệ trên toàn thế giới đã, đang làm thay đổi môi trường, điều kiện, tính chất công việc và đặt ra cho ngành Kế toán – Kiểm toán không ít những cơ hội, thách thức. Bài viết trình bày một số vấn đề liên quan đến những khó khăn, lợi thế khi hội nhập và đặc biệt là những biện pháp, hướng đi nhằm thúc đẩy sự phát triển của các cá nhân, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực kế toán – kiểm toán nói riêng và ngành nghề kế toán – kiểm toán nói chung. Từ khóa: Cách mạng công nghiệp 4.0, giải pháp, kế toán, kiểm toán 1. Đặt vấn đề Cách mạng Công nghiệp 4.0 dựa trên nền internet kết nối vạn vật, trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo, tương tác thực tại ảo, mạng xã hội, điện toán đám mây, di động, phân tích dữ liệu lớn,... để chuyển hóa toàn bộ thế giới thực thành thế giới số sẽ mang đến sự thay đổi cơ bản trên hầu hết các lĩnh vực, ngành nghề, trong đó có ngành kế toán - kiểm toán. Tại Việt Nam khi bước sang kỷ nguyên số, cũng giống như các ngành nghề kinh doanh khác, kế toán – kiểm toán đã và đang đứng trước những cơ hội và thách thức lớn. Để tiếp nhận và ứng phó trước khó khăn, cần có những giải pháp phát triển bền vững trong thời gian tới. 2. Cơ hội và thách thức - Cơ hội Mở rộng phạm vi công việc: Thành tựu của cuộc CMCN 4.0 với hệ thống mạng không dây, dữ liệu số hóa giúp công việc kế toán – kiểm toán không bị giới hạn bởi khoảng cách địa lý. Kế toán – kiểm toán viên tại Việt Nam có thể thực hiện công việc kế toán – kiểm toán ở bất cứ đất nước nào trên toàn thế giới. Ngược lại, bất cứ kế toán – kiểm toán viên ở quốc gia được chấp nhận hành nghề ở Việt Nam đều có thể thực hiện công việc kế toán – kiểm toán của doanh nghiệp, tổ chức tại Việt Nam. Tiếp cận với công nghệ kế toán – kiểm toán quốc tế: Thực tế hiện nay tại Việt Nam việc sử dụng phần mềm kế toán đã phát triển với qui mô rộng rãi. Nhiều tổ chức, doanh nghiệp đã ứng dụng các phần mềm chuyên dụng giúp cho công việc kế toán được tinh giản, gọn nhẹ và đem lại độ chính xác cao. Cùng với những ưu điểm đó, phần mềm kế toán tại Việt Nam cũng bộc lộ không ít hạn chế nhất định. Ví dụ như, nếu sử dụng các phần mềm phổ thông sẽ rất khó thực hiện tính giá thành công trình/sản phẩm tại các đơn vị có hoạt động xây lắp hoặc sản xuất. Thay vào đó, mỗi một tổ chức doanh nghiệp có hoạt động tính giá thành sẽ phải đặt hàng các loại phần mềm thiết kế riêng phù hợp với đơn vị. Điều đó, kéo theo chi phí tăng cao, ít đơn vị có thể đáp ứng được khoản kinh phí này. Việc phát triển hệ thống trí tuệ nhân tạo trên toàn thế giới sẽ mở ra cơ hội tiếp cận những phần mềm kế toán tiện ích, chi phí phù hợp. Bên cạnh đó, sự hỗ trợ mạnh mẽ của công nghệ giúp ngành Kế toán, Kiểm toán sử dụng nguồn lực của mình hiệu quả hơn, tiết kiệm thời gian, nhân lực, tiếp cận gần hơn với hệ thống kiểm toán quốc tế. Đối với ngành nghề kế toán - kiểm toán, Cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ mang lại cho các kiểm toán viên và cơ quan kiểm toán có điều kiện làm việc thuận lợi hơn. Chẳng hạn, thông qua việc sử dụng các trang thiết bị, các chương trình, công nghệ số hiện đại, kiểm toán viên có thể thu thập các thông tin mà trước đây họ khó thu thập được; Có thể chiết xuất dữ liệu từ những kho dữ liệu khổng lồ, phục vụ cho tất cả các loại quyết định, các cấp lãnh đạo, tất cả các loại trạm kiểm soát thông tin ra quyết định và tất cả những người có lợi ích liên quan; Nâng cao độ tin cậy và hợp lý của các thông tin trên báo cáo thông qua việc tự kiểm soát hoặc các cơ chế tự kiểm tra. - Thách thức Áp dụng chuẩn mực kế toán, kiểm toán quốc tế   Hiện nay, Hội nhập kinh tế quốc tế, tự do thương mại và cạnh tranh bình đẳng, đòi hỏi các thông tin tài chính phải minh bạch, tin cậy và được trình bày theo những chuẩn mực không chỉ ở phạm vi quốc gia mà cả ở phạm vi khu vực thế giới. Hơn thế nữa, trong giai đoạn khởi phát của Cuộc cách mạng Công nghiệp 4.0, với việc tạo ra cấu trúc mới của nền kinh tế dựa trên ứng dụng công nghệ cao, mạng lưới internet kết nối vạn vật, trí tuệ nhân tạo, robot thông minh, công nghệ blockchain, điện toán đám mây, kỹ thuật số,... ảnh hưởng khá lớn đến chu trình và phương pháp kế toán, kiểm toán. Tại Việt Nam, Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) bao gồm 26 chuẩn mực, được xây dựng dựa trên các chuẩn mực kế toán quốc tế (IAS) theo nguyên tắc phù hợp với đặc điểm nền kinh tế và tình hình các doanh nghiệp tại Việt Nam, giữa VAS và IAS/IFRS vẫn còn tồn tại một khoảng cách đáng kể ảnh hưởng đến quá trình hội nhập quốc tế của Việt Nam. VAS còn nhiều tồn tại, đặc biệt là những giao dịch của nền kinh tế thị trường mới phát sinh chưa được VAS giải quyết thấu đáo, như việc ghi nhận và đánh giá tài sản, nợ phải trả theo giá trị hợp lý, ghi nhận tổn thất tài sản, việc kế toán các công cụ tài chính phái sinh cho mục đích kinh doanh và phòng ngừa rủi ro… chưa có hướng dẫn cụ thể và sự khác biệt lớn nhất giữa hai hệ thống là nhiều khoản mục trên BCTC lập theo IFRS được đánh giá theo giá trị hợp lý hoặc giá trị có thể thu, nhưng lập theo VAS được ghi theo giá gốc điều này làm cho giá trị tài sản và nợ phải trả của doanh nghiệp chưa phản ánh đúng như diễn biến trên thực tế của thị trường. Qua khảo sát của Ủy ban Chuẩn mực kế toán quốc tế (IASB), 116/140 quốc gia được khảo sát đã yêu cầu các công ty niêm yết áp dụng IFRS. Hầu hết các nước còn lại đã cho phép áp dụng IFRS. Tất cả các tổ chức có tác động quan trọng đến nền kinh tế thế giới như G20, Ngân hàng Thế giới (WB), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Hội đồng Ổn định Tài chính Quốc tế (FSB) và Tổ chức Quốc tế các Ủy ban Chứng khoán (IOSCO) đều ủng hộ và hỗ trợ việc áp dụng IFRS trên toàn cầu. Hiện Việt Nam là 1 trong 10 nước đứng bên ngoài cam kết này. Các chuyên gia thừa nhận, muốn nói chung một ngôn ngữ kế toán với thế giới, thúc đẩy môi trường kinh doanh, tạo dựng niềm tin cho nhà đầu tư…, Việt Nam cần thống nhất VAS và IFRS. Lao động chất lượng cao: Theo thống kê của Hội kế toán Kiểm toán Việt Nam tính đến năm 2016, lực lượng kế toán, kiểm toán viên của Việt Nam trên toàn quốc ước tính có khoảng 4.000 người có chứng chỉ hành nghề kế toán, kiểm toán, chiếm 2% (4.000/196.000) trong tổng số kế toán viên, kiểm toán viên hiện có của các nước ASEAN. Kế toán kiểm toán là 1 trong 8 ngành nghề thuộc lao động có kỹ năng tay nghề cao được phép di chuyển trong khu vực hiệp định. Tại hội thảo “Gia nhập TPP & AEC- thời cơ và thách thức đối với kế toán kiểm toán Việt Nam”, thị trường dịch vụ kiểm toán hiện nay gồm 150 doanh nghiệp, phục vụ khoảng 40.000 khách hàng, bao gồm doanh nghiệp trong và ngoài nước; hơn 100 tổ chức làm dịch vụ kế toán với trên 10.000 lao động. Dự báo trong thời gian tới, số lượng doanh nghiệp kinh doanh và sản xuất sẽ ngày càng tăng lên, theo đó, số lượng các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ kế toán, kiểm toán cũng cần phải gia tăng tương ứng mới đủ khả năng đáp ứng nhu cầu của thị trường. Đặc biệt, khi cách mạng công nghiệp 4.0 trở nên rộng rãi trên toàn thế giới, thì nhu cầu đối với nguồn nhân lực kế toán, kiểm toán chất lượng sẽ càng tăng. Kế toán, kiểm toán ngoài có chuyên môn sâu, còn phải có khả năng ứng dụng, điều khiển công nghệ số phục vụ cho công việc của mình. Những nghiên cứu này cho thấy nguồn nhân lực về kế toán, kiểm toán nói chung và nguồn nhân lực kế toán, kiểm toán có đủ trình độ quốc tế vẫn sẽ rất thiếu trong nhiều năm tới. Tuy nhiên, những khảo sát gần đây của Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam cho thấy, có tới 2/3 sinh viên tốt nghiệp ngành kế toán, kiểm toán chưa thể đáp ứng nhu cầu của các nhà tuyển dụng xét trên nhiều khía cạnh. Theo bà Penetope Phoon, giám đốc chi nhánh của Hiệp hội kế toán Công chứng Anh quốc (ACCA) tại Singapore, phần lớn các sinh viên mới ra trường đều không đáp ứng được yêu cầu công việc do đào tạo trong nhà trường chưa phù hợp với thực tế. Việt Nam có tiềm năng rất lớn về lao động giá rẻ nhưng lại thiếu lao động có chuyên môn và tay nghề cao. Đặc biệt trong lĩnh vực kế toán, điều này đã làm giảm năng lực cạnh tranh của Việt Nam so với các nước trong khu vực.Về chất lượng nguồn nhân lực kế toán, kiểm toán của Việt nam, đã có nhiều cuộc hội thảo trao đổi, bàn luận về vấn đề này. Điển hình là tại Hội thảo quốc tế “Xu hướng toàn cầu của ngành kế toán, kiểm toán và tài chính & Chiến lược của Việt Nam đến 2020” do Bộ Tài Chính và Hiệp hội kế toán công chứng Anh quốc (ACCA) phối hợp tổ chức tại Hà Nội vào tháng 6/2016, Đặng Thái Hùng – Vụ Trưởng Vụ chế độ kế toán kiểm toán đã nhận định nguồn nhân lực về kế toán, kiểm toán của Việt Nam đã sẵn sàng hội nhập kinh tế, nhưng số lượng và chất lượng mang tầm quốc tế vẫn là vấn đề cần cải thiện. Cùng chung nhận định trên, Ông Đào Quang Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học, Lao động và Xã hội trao đổi: “năng suất và chất lượng lao động Việt Nam hiện nay khá thấp, vẫn thiếu nhiều lao động ở phân khúc trình độ cao. Trong 1 số lĩnh vực như tài chính ngân hàng, kiểm toán, nhà hàng khách sạn, chúng ta cũng vẫn đang rất thiếu đội ngũ chuyên viên cấp cao, CEO, nhà quản lý, phải thuê lao động nước ngoài”… Từ những vấn đề nêu trên cho thấy, Việt Nam hiện nay không chỉ bị thâm hụt về số lượng, mà còn thâm hụt về chất lượng đội ngũ người làm kế toán, kiểm toán. Việc đào tạo kế toán, kiểm toán tuy rất nhiều nhưng kế toán viên, kiểm toán viên đạt chất lượng quốc tế, có đủ khả năng đáp ứng tiêu chuẩn làm việc trong môi trường cạnh tranh khu vực thì hiện vẫn còn là vấn đề đáng lo ngại. Phát triển kỹ năng mềm: Theo Ông Đào Quang Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học, Lao động và Xã hội: “Nhìn chung về mặt kỹ thuật, các lao động đã qua đào tạo của ta có thể đáp ứng được. Song các kỹ năng mềm như làm việc theo nhóm, ngoại ngữ, tư duy phản biện, sáng tạo, tuân thủ công nghệ… của lao động Việt Nam vẫn còn khá yếu. Lao động của ta nhiều khi vẫn được đánh giá là nhanh, sáng tạo, nhưng lại không tuân thủ, hay phá vỡ những yêu cầu, gây ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm”. Tại buổi đối thoại chính sách cao cấp APEC 2017 về phát triển nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số được tổ chức ngày hôm nay 11-5-2017 tại Hà Nội. Bà Nguyễn Phương Mai, Giám đốc điều hành của Navigos Search cho hay: “Năng lực tiếng Anh của người tìm việc vẫn luôn là mối quan tâm hàng đầu của nhà tuyển dụng”. Trong xu thế hội nhập nền kinh tế, giao thương trên toàn thế giới đang diễn ra mạnh mẽ, nhu cầu sử dụng ngôn ngữ quốc tế, khả năng làm việc nhóm, khả năng giao tiếp, lối tư duy phản biện – giải quyết vấn đề ngày càng được chú trọng. Thực tế hiện nay, các đơn vị, tổ chức uy tín trong và ngoài nước khi có nhu cầu tuyển dụng nhân sự phần lớn đều ưu tiên tuyển nhân viên giỏi ngoại ngữ, có khả năng làm việc nhóm rồi mới tuyển dụng đến chuyên môn. Hệ thống mạng không dây: Tại Việt Nam hiện nay, công tác kế toán, kiểm toán chủ yếu được thực hiện trên hồ sơ, giấy tờ. Tuy nhiên, Cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ chuyển hóa toàn bộ các dữ liệu đó thành thông tin điện tử, vừa đa dạng, vừa khó nắm bắt. Nếu không am hiểu về công nghệ số, các kế toán và kiểm toán viên sẽ không thể thực hiện được công việc của mình. Trong khi đó, kiến thức, hiểu biết, trình độ ứng dụng công nghệ thông tin của các kế toán, kiểm toán, cán bộ, công chức vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đồng đều. Và công tác đào tạo hiện mới chỉ dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức nền, cơ bản theo ngành nghề chuyên môn của từng kiểm toán viên, kế toán viên mà chưa đào tạo chuyên sâu, đa ngành, nhất là đối với những kiến thức mang tính đặc thù công nghệ và trí tuệ nhân tạo. Điều đó đặt ra thách thức lớn cho các tổ chức, đơn vị, hãng cung cấp dịch vụ viễn thông, phần mềm không ngừng sáng tạo để thiết kế những phần mềm công nghệ hữu ích, dễ sử dụng để hỗ trợ cho lĩnh vực kế toán, kiểm toán. Dữ liệu được thực hiện thông qua việc kết nối internet có thể bị rò rỉ từ việc gửi thư điện tử tới đơn vị được kiểm toán hoặc các tổ chức, cá nhân bên ngoài, trao đổi qua mạng dùng chung. Các phần tử xấu có thể lợi dụng các thông tin, kết quả kế toán, kiểm toán chưa chính thức để thực hiện các mục đích gây bất lợi cho cá nhân, tổ chức. Trong khi đó, chất lượng hạ tầng công nghệ thông tin trên toàn ngành Kế toán, Kiểm toán nhìn chung vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra và đòi hỏi cần phải chuẩn bị cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin tốt hơn nữa, đặc biệt về vấn đề bảo mật an ninh mạng. 3. Giải pháp và khuyến nghị - Về phía cơ quan quản lý Thứ nhất, thực hiện đúng chủ trương đề ra đến năm 2020 sẽ ban hành chuẩn mực kế toán Việt Nam theo hướng cập nhật những thay đổi của chuẩn mực quốc tế, tức ban hành VAS/VFRS. Đến năm 2025, Bộ sẽ áp dụng IFRS theo 3 cấp độ: các công ty có lợi ích công chúng thực hiện IFRS nguyên mẫu; các công ty khác áp dụng VAS/VFRS; doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) thì thực hiện chế độ kế toán dành cho SME. Việc áp dụng hoàn toàn IFRS sẽ giúp kế toán, kiểm toán Việt Nam mở ra một thời kỳ mới làm thay đổi cách thức ghi nhận, đo lường và trình bày các yếu tố của  báo cáo tài chính. Bởi, IFRS - được ví như “ngôn ngữ tài chính toàn cầu” giúp đảm bảo tính so sánh, thống nhất và minh bạch - sẽ “chắp thêm cánh”/tấm vé thông hành cho doanh nghiệp tận dụng cơ hội tiếp cận nguồn vốn quốc tế, đồng thời giúp thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp nói riêng. Thứ hai, tập trung đầu tư, phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin một cách đồng bộ, kịp thời đáp ứng xu thế phát triển của hệ thống số toàn cầu. Đặc biệt, chú trọng xây dựng hệ thống an ninh mạng, đảm bảo thông tin dữ liệu kế toán, kiểm toán được bảo mật cao. Ngoài ra, cần nghiên cứu và vận dụng một cách hiệu quả, phù hợp các phương pháp kiểm toán, kể cả phương pháp cơ bản và phương pháp kỹ thuật trong bối cảnh tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Đặc biệt là các phương pháp thu thập, đánh giá bằng chứng kiểm toán, các phương pháp phân tích kỹ thuật trong bối cảnh nghề kế toán sử dụng chứng từ điện tử, công nghệ blockchain, điện toán đám mây,… Thứ ba, cần có các quy định để hỗ trợ doanh nghiệp trong các chính sách đào tạo nguồn nhân lực kế toán, kiểm toán cũng như xây dựng các hướng dẫn về định hướng và khuyến khích chuyển dịch lao động trong Cộng đồng Kinh tế ASEAN nói riêng và cộng đồng kinh tế trên toàn thế giới nói chung. Thứ tư, tiếp tục đẩy mạnh hợp tác quốc tế, không ngừng phát triển các thị trường dịch vụ kế toán, kiểm toán lành mạnh, bền vững. Phát triển các hoạt động dịch vụ kế toán, kiểm toán theo xu hướng phát triển của các nước trong khu vực và quốc tế, tạo dựng và mở rộng giao lưu nghề nghiệp. Đồng thời, trao đổi, học hỏi kinh nghiệm ứng phó với cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. - Về phía các tổ chức, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ kế toán, kiểm toán Áp dụng đúng chính sách, chế độ, qui định của Nhà nước, phát triển bền vững, phát triển có lộ trình. Đầu tư phát triển đội ngũ nhân viên lành nghề, am hiểu sâu về chuyên môn và có khả năng hội nhập. Đặc biệt, tăng cường công tác đào tạo phát triển các kỹ năng mềm như giao tiếp tiếng Việt và tiếng Anh hiệu quả, hoạt động nhóm tích cực và sử dụng thành thạo công nghệ số theo nhu cầu của thị trường kinh tế. Và các loại hình dịch vụ có tính nâng cao như cung cấp dữ liệu phân tích tài chính, tư vấn chuyên sâu,… - Về phía các cơ sở đào tạo Thứ nhất, cần có những thay đổi trong quan điểm đào tạo. Đào tạo không xuất phát từ những gì mình có, mà phải xuất phát từ những đòi hỏi của thực tiễn, yêu cầu của thời đại công nghệ số là cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng cao cho xã hội. Thứ hai, chú trọng chương trình đào tạo chuyên ngành kế toán kiểm toán phù hợp với xu thế phát triển của giáo dục thế giới. Vì vậy, các cơ sở đào tạo nên rà soát lại chương trình đào tạo chuyên ngành kế toán, kiểm toán, trên cơ sở nghiên cứu khảo sát nhu cầu thị trường của cả người học và nhà tuyển dụng, đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực kế toán, kiểm toán phải được khu vực và quốc tế thừa nhận. Chương trình đào tạo được xây dựng phải đảm bảo yêu cầu hội nhập và giao thoa về chất lượng với chương trình của các trường tiên tiến trong khu vực và thế giới, với chương trình đào tạo của các hội nghề nghiệp nhằm hướng đến sự thừa nhận lẫn nhau giữa các cơ sở đào tạo về chuyên môn và bằng cấp, chứng chỉ. Kinh nghiệm tại Anh, trường Đại học Oxford Brookes là 1 trong 5 trường đầu bảng theo xếp hạng của Tổ chức đánh giá chất lượng đào tạo QAA (Quality Assurance Agency), đã chính thức hợp tác với ACCA, qua đó cho phép học viên của ACCA nhận bằng cử nhân sau khi hoàn thành 9 môn đầu của chương trình ACCA này, và bằng cử nhân này được công nhận bởi QAA. Điều này giúp cho các nhà tuyển dụng hoàn toàn yên tâm về chất lượng của các ứng cử viên là hội viên hoặc học viên ACCA. Tại Việt Nam, trường Đại học Công nghiệp TP Hồ Chí Minh, từ năm 2011 đã ký hợp tác với ACCA về chương trình đào tạo kế toán cho sinh viên, theo đó sẽ đưa 5 trên tổng số 14 môn học ACCA vào nội dung đào tạo cho sinh viên năm 3 và năm 4 Khoa Kế toán – Kiểm toán dưới sự hỗ trợ giáo trình và giảng viên từ Trung tâm Đào tạo Smart Train. Trường Học viện Tài Chính hiện nay đã thực hiện tích hợp một số các môn học theo chương trình của ACCA và ICAEW vào chương trình giảng dạy lớp kế toán chất lượng cao, và cam kết công nhận kết quả lẫn nhau. Thứ ba, phát triển nội dung đào tạo giúp sinh viên sau khi ra trường thích ứng kịp thời với thời đại IoT. Ngoài, giảng dạy kiến thức chuyên môn, cần tập trung đào tạo những kỹ năng cần thiết đó là kỹ năng giao tiếp hiệu quả, làm việc ở nhiều nhóm khác nhau, kỹ năng tư duy phản biện và giải quyết vấn đề trên cơ sở tôn trọng đạo đức nghề nghiệp. Thứ tư, chuyển từ phương pháp giảng dạy truyền thống sang ứng dụng phương pháp giảng dạy tích cực. Phát triển việc dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học, lấy người học làm trung tâm. Theo phương pháp này, giáo viên chỉ là người hướng dẫn, hỗ trợ cho sinh viên thực hiện các công việc nghiên cứu của mình. Các phương pháp giảng dạy tích cực trong đào tạo có thể được thực hiện theo phương pháp học dựa trên vấn đề (Problem based learning), phương pháp đóng vai (Role playing) và phương pháp động não (Brainstorming). Thứ năm, nâng cao trình độ của giáo viên về cả chuyên môn, khả năng ngoại ngữ, các kỹ năng mềm nắm vai trò then chốt trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Có rất nhiều cách để thực hiện được mục tiêu trên, đầu tư cho đi học nước ngoài theo chính sách hợp tác của chính phủ, của Bộ hoặc kí kết trực tiếp giữa các trường đại học với nhau, học nâng cao ở trong nước. Trong trường hợp, cơ sở đào tạo chưa có đủ nguồn lực để tự đào tạo thì có thể thuê chuyên gia, những người giỏi về chuyên môn, giàu kinh nghiệm thực tế để giảng dạy. Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội cũng đã có sự đầu tư nhất định giúp giảng viên có thể nghiên cứu chuyên sâu về ngành kế toán, kiểm toán và phát triển các kỹ năng mềm. Thứ sáu, thiết lập mối quan hệ giữa các cơ sở đào tạo với các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Trong thời đại công nghiệp 4.0, việc thiết lập các mối quan hệ với các doanh nghiệp ngày càng mở rộng không chỉ với các đơn vị trong nước mà cả ngoài nước, bởi điều đó giúp cho hoạt động đào tạo và nghiên cứu được gắn kết, gần với thực tiễn, giải quyết những vấn đề của thực tiễn, đáp ứng tốt cho yêu cầu của doanh nghiệp. - Về phía kế toán và kiểm toán viên Thời đại công nghiệp 4.0, máy móc là trí tuệ nhân tạo có thể làm điều mà con người khó có thể làm. Tuy nhiên, chúng chỉ là công cụ hỗ trợ công việc trong kế toán - kiểm toán, hoạt động theo lập trình vốn có, chúng khó có thể đưa ra những nhận định, lời tư vấn trong một số tình huống đặc biệt, mang tính mới mẻ chưa từng xảy ra. Vì vậy, mỗi cá nhân hoạt động trong lĩnh vực kế toán – kiểm toán phải ý thức được tầm quan trọng của công nghệ để ứng dụng nó cho phù hợp xu thế, tiết kiệm nguồn lực và gia tăng hiệu quả công việc. ACCA đã tiến hành nhiều cuộc điều tra nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu chung cho thấy, để tồn tại và phát triển trong kỷ nguyên số kế toán chuyên nghiệp của tương lai ngoài có khả năng kỹ thuật, trí thông minh, sự sáng tạo và tầm nhìn. Mà hơn cả, đạo đức chính là vấn đề cốt lõi cơ bản thúc đẩy sự phát triển của ngành nghề. Ngoài ra, phương tiện không thể thiếu giúp kế toán – kiểm toán hiện tại và tương lai vươn xa phạm vi hoạt động của mình đó là ngôn ngữ quốc tế. Riêng đối với lĩnh vực kế toán kiểm toán, ngôn ngữ đem lại giá trị lợi ích tăng thêm không chỉ dừng lại ở ngôn ngữ giao tiếp mà còn cả kiến thức chuyên môn mang tầm quốc tế. Do vậy, cơ hội sẽ ngày càng mở rộng cho những đội ngũ kế toán – kiểm toán viên đạt chuẩn quốc tế, được công nhận hoạt động ở nhiều nước trên thế giới như: ACCA, CMA, CIA… Những chứng chỉ này có thể giúp kế toán – kiểm toán viên Việt Nam mở rộng tối đa phạm vi hoạt động của mình, nâng cao khả năng cạnh tranh nguồn nhân lực trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán của Việt Nam. Tài liệu tham khảo 1. The Association of Chartered Certified Accountants (8/2017), Professional accountant – the future(Generation next): Ethics and trust in a digital age; 2.The Association of Chartered Certified Accountants (3/2017), Professional accountant – the future(Generation next): Managing talent in finance shared services; 3. Bộ Tài chính, Hiệp hội Kế toán công chứng Anh quốc (ACCA).(2016).Xu hướng toàn cầu của ngành kế toán, kiểm toán và tài chính&Chiến lược của Việt Nam đến 2020. Tài liệu hội thảo Hội thảo quốc tế (6/2016). 4. Các trang web: https://vov.vn/tin-24h/chat-luong-lao-dong-viet-nam-dang-o-dau-729777.vov https://xuatkhaulaodongnhat.vn/tin-tuc/lao-dong-viet-nam-cham-chi-nhung-thua-kem-ngoai-ngu-dac-biet-la-thieu-tinh-ky-luat.html http://www.thesaigontimes.vn/159968/Cach-mang-40-va-bai-toan-lao-dong.html http://www.hpu.edu.vn/qt/QTtintuc-3394-266-0-1-Chuan-Muc-Bao-Cao-Tai-Chinh-Quoc-Te-Ifrs-Va-Doi-Hoi-Doi-Moi-Chuong-Trinh-Dao-Tao-Chuyen-Nganh-Ke-Toan-Kiem-Toan-Tai-Cac-Truong-Dhcd-Viet-Nam.html http://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-kinh-doanh/tai-chinh-doanh-nghiep/ke-toan-kiem-toan-va-cuoc-cach-mang-cong-nghiep-40-136982.html