Tấm gương người làm khoa học
321
Tấm gương người làm khoa học
Nhà khoa học trẻ rạNg daNh đất Việt
TS cao Đình hùng
_________
Năm 2011, một sự kiện đã gây
tiếng vang lớn trong giới khoa học trên
toàn thế giới, đó là công trình luận
án tiến sĩ “Sản xuất hạt giống cây gỗ
bạch đàn và gụ để phục vụ công tác
gây dựng và bảo vệ rừng ở hai nước
Việt Nam và Úc” của một trí thức trẻ
người Việt. Một công trình mang tính
đột phá trong vòng 30 năm qua ở lĩnh
vực nông nghiệp và môi trường, được
Tiến sĩ
Cao Đình Hùng
giới khoa học Australia đánh giá là
“một cuộc cách mạng trong nhân giống cây trồng”. Đây là công
trình luận án TS của TS Cao Đình Hùng – hiện đang là giảng
viên trường Đại học Đà Lạt. Người đến với nghiên cứu khoa học
từ khá sớm và động lực đến với khoa học của ông chính từ quê
hương, gia đình và đất nước Việt Nam yêu dấu.
322
Tấm gương người làm khoa học
Kỷ niệm của tuổi thơ
TS Cao Đình Hùng sinh ngày 05/11/1974 tại thôn hanh
Chữ, xã Hương An, thị xã Hương Trà, tỉnh hừa hiên Huế.
Nguyên quán gia đình ông ở huyện Quảng Điền, hừa hiên
Huế, cũng là quê hương của hai nhân vật nổi tiếng trong lịch sử
nước nhà là Đại tướng Nguyễn Chí hanh và nhà thơ Tố Hữu.
TS Cao Đình Hùng sinh ra và lớn lên trong một gia đình
bần nông, gia giáo và trọng lễ nghĩa. Sinh ra tại một vùng quê
nghèo với nghề chính của gia đình là nông nghiệp, tuổi thơ TS
Cao Đình Hùng đã từng gắn liền với đồng ruộng, với những
buổi chăn trâu, nhổ cỏ, cày cấy lúa hay trồng rau, củ, quả… TS
Cao Đình Hùng vẫn còn nhớ như in rằng, suốt 12 năm học phổ
thông ông không hề được ăn sáng vì gia đình nghèo, lại đông
con (5 người con). Cứ mỗi buổi sáng đi học 5 tiết (khoảng hơn
11 giờ trưa mới học xong), vậy mà vừa về đến nhà, ông lại phải
thay vội bộ quần áo lao động chạy nhanh lên cánh đồng để
gánh lúa về nhà, lúc này cảm giác vừa mệt, vừa đói giữa trưa
nắng hè chang chang, chân lại không mang dép, khiến Cao
Đình Hùng nhiều lúc bị quỵ ngã và bất tỉnh giữa đường khi
trên vai vẫn đang nặng trĩu gánh lúa (khoảng 50kg). Những
ngày tháng của tuổi thơ ấy, chứa đựng không ít khó khăn vất
vả, thế nhưng đó lại là những kỷ niệm đáng quý để qua đó, TS
Cao Đình Hùng thấy được giá trị của sức lao động, của sự khó
nhọc “Một nắng hai sương” của người dân trên quê hương, từ
đó ông càng nuôi ý chí học tập thành tài, để góp phần làm giàu
đẹp cho quê hương của mình.
Ngoài thời gian đi học và làm những công việc đồng áng
323
Tấm gương người làm khoa học
giúp đỡ gia đình, TS Cao Đình Hùng còn có một sở thích đó là
làm từ thiện, giúp đỡ người già và trẻ em mồ côi có một cuộc
sống vui hơn, hạnh phúc hơn. Những ngày tháng học tập tại
quê nhà, TS Cao Đình Hùng thường đến chùa Từ Đàm ở Huế
để tặng cho học sinh mồ côi và người tàn tật những đồ chơi do
ông tự chế, hay những cuốn sách cũ, vở cũ (do ông cắt những
trang vở chưa viết hết của những năm trước đóng lại thành
quyển). hật cảm phục trước tấm lòng của một học trò nghèo
xứ Huế, những việc làm ấy tuy nhỏ nhưng đối với 1 cậu bé nhỏ
tuổi thì nó thật lớn, bởi những việc làm ấy đã góp phần mang
lại niềm vui cho những con người bất hạnh trong cuộc sống.
Có thể nói, tình yêu thương con người, yêu thương đồng loại,
biết sẻ chia và quan tâm người khác đã sớm hình thành trong
con người TS Cao Đình Hùng.
Đối với TS Cao Đình Hùng, gia đình có vai trò rất quan
trọng đối với việc hình thành nhân cách trong con người ông.
Gia đình ông là một gia đình gia giáo và trọng lễ nghĩa. Ngay
từ nhỏ, bố mẹ ông đã hướng cho các con làm những việc tốt và
tránh xa những việc xấu. Chính vì thế mà những tình cảm tốt
đẹp đã sớm hình thành trong con người TS Cao Đình Hùng
cũng như các anh chị em của ông. TS Cao Đình Hùng không
chỉ có sở thích làm việc thiện, mà những lúc rảnh rỗi, ông còn
thích đọc triết lí của Phật Giáo và Khổng Tử, như “Luật nhân
quả”, thuyết “Tam cương ngũ thường”, “Đạo lí làm người”,
“Nhân, lễ, nghĩa, trí, tín”…. Nghĩ lại những thành công đã đạt
được ngày hôm nay, TS Cao Đình Hùng vô cùng biết ơn cha
mẹ của mình, bởi nhờ có sự nuôi nấng chỉ bảo ân cần của đấng
324
Tấm gương người làm khoa học
sinh thành, ông mới có được thành công như ngày hôm nay.
Nặng lòng hai tiếng “quê hương” và công trình khoa
học làm rạng danh nước Việt
Có lẽ sinh ra và lớn lên ở một vùng quê nghèo, hơn ai hết
TS Cao Đình Hùng hiểu được nỗi vất vả “Một nắng hai sương”
của người lao động trên quê hương miền Trung, chính vì thế,
ông luôn dặn lòng mình phải cố gắng học tập thành tài, để góp
phần làm giàu đẹp cho quê hương.
Với suy nghĩ đó, TS Cao Đình Hùng luôn cố gắng học
tập. Ông đã tốt nghiệp 2 trường đại học là Đại học Khoa học
Huế ngành Sinh học (loại giỏi năm 1996) và Đại học Sư phạm
Huế, ngành tiếng Anh (năm 1997). Sau khi tốt nghiệp đại học,
ông làm nghiên cứu khoa học tại Viện Sinh học Tây Nguyên.
Được Chính phủ Australia cấp học bổng du học năm 2004,
ông đã hoàn tất chương trình thạc sĩ tại Đại học Công nghệ
Sydney với đề tài “Nghiên cứu giá trị dược liệu trên cây wasabi
có nguồn gốc từ Nhật Bản nhằm phục vụ cho công nghệ thực
phẩm và chữa bệnh ung thư”. Công trình này cũng chính là
luận văn thạc sĩ của ông được xếp hạng nhất tại Đại học Công
nghệ Sydney năm 2007. Trước đó, ông đã hoàn tất một chương
trình thạc sĩ khác ở trong nước với kết quả “đặc cách” (tức là
bảng điểm thạc sĩ không có môn nào dưới 8). Sau đó, ông tiếp
tục xin được học bổng để làm tiếp TS tại Australia mặc dù
đã có hơn 10 trường đại học danh tiếng bậc nhất ở Anh gửi
thư mời ông sang làm TS. háng 6 - 2011, ông đã hoàn thành
chương trình TS tại Đại học Sunshine Coast (Australia) với
325
Tấm gương người làm khoa học
Năm 2011, trường đại học Queensland cũng vui mừng với những thành
tích xuất sắc mà TS. Cao Đình Hùng đã đạt được tại Australia. Đồng thời,
trước đó Trung tâm Công nghiệp Chính về Giáo dục Khoa học của tiểu bang
Queensland cũng đã phối hợp với đại học Sunshine Coast để tặng bằng khen
cho ông về những đóng góp quan trọng của ông trong khoa học
công trình được đánh giá tạo bước đột phá trong vòng 30 năm
qua ở lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.
Với đề tài luận án TS “Sản xuất hạt giống nhân tạo cây
gỗ bạch đàn và gụ để phục vụ công tác gây dựng và bảo vệ rừng
ở hai nước Việt Nam và Úc”, Cao Đình Hùng đã nghiên cứu
thành công phương pháp nhân bản vô tính cây bạch đàn bằng
cách cắt đốt tại Đại học Sunshine Coast (Australia). Đã có
hàng chục công trình khoa học về nhân bản vô tính các cây
bạch đàn trên thế giới, nhưng nhân bản theo phương pháp cắt
đốt là công trình đầu tiên trên thế giới để sản xuất giống cây
bạch đàn một cách đơn giản nhất, giảm được chi phí sản xuất
và giá thành của cây giống.
326
Tấm gương người làm khoa học
Để thực hiện thành công đề tài này, TS Cao Đình Hùng
đã trải qua rất nhiều khó khăn vất vả. “Có những lúc kết quả
nghiên cứu không như mong đợi, đã rất nhiều lần lặp đi lặp
lại thí nghiệm vẫn không thành công nhưng mình không bao
giờ bỏ cuộc, bởi những lúc thất bại là lúc mình nghĩ về quê
hương Việt Nam nghèo khó, nghĩ đến những người nông dân
“một nắng hai sương”, những mảnh đời lam lũ và tinh thần
bất khuất, lạc quan, không chùn bước trước mọi khó khăn của
người Việt. Chính quê hương là nguồn động lực rất lớn giúp
mình vượt qua được mọi chông gai và gian khổ trong suốt gần
6 năm sinh sống và học tập ở Australia”.
Sau bao khó khăn vất vả, và dành “toàn tâm toàn ý” cho
công trình, TS Cao Đình Hùng cũng đã bảo vệ thành công luận
án TS vào tháng 6/2011. Đề tài luận án của ông được đánh giá
là mang tính đột phá, gây tiếng vang to lớn trên thế giới, và
được Australia đánh giá là “một cuộc cách mạng trong nhân
giống cây trồng”.
hành công vang dội ấy đã giúp Cao Đình Hùng chứng
minh được một điều rằng: nước Việt Nam tuy nghèo nhưng
không lạc hậu. hành công này cũng đã khiến cho bạn bè,
đồng nghiệp và giới khoa học Úc cũng như quốc tế rất nể phục
và tôn trọng người Việt Nam. Sau khi ông được vinh danh, rất
nhiều bạn bè quốc tế đã gọi điện chúc mừng ông. Rất nhiều
sinh viên quốc tế đã đến gặp trực tiếp ông để nói những câu
như: “Tôi rất ngưỡng mộ bạn”, “Tôi yêu con người Việt Nam
các bạn”… Đặc biệt, có nhiều sinh viên đã thần tượng hóa ông
bằng cách thuyết trình báo cáo về ông như một “hình tượng
327
Tấm gương người làm khoa học
Khi nghe tin Tiến sĩ Cao Đình Hùng đạt được bước đột phá trong khoa
học, bạn bè và đồng nghiệp ở nước ngoài đã đến chúc mừng ông về thành
quả to lớn này (TS Cao Đình Hùng ngồi ở vị trí thứ ba, bên trái)
khoa học” để họ học tập và noi theo…
Cũng sau thành công này, TS Cao Đình Hùng được đánh
giá là một cầu nối quan trọng giữa hai chính phủ Việt Nam và
Australia trong tương lai. Truyền hình, báo chí Úc cũng đã đưa
tin về ông ngay lúc ông ra sân bay trở về nước sau khi hoàn
thành chương trình TS tại Đại học Sunshine Coast.
Sau khi bảo vệ xuất sắc luận án tiến sĩ, TS Cao Đình Hùng
đã được nhiều trường đại học uy tín trên thế giới mời giảng
dạy chính thức, làm trưởng phòng thí nghiệm, làm đại sứ; làm
trợ lý giám đốc cho các công ty lâm nghiệp ở nước ngoài... với
mức lương rất hấp dẫn. Tuy nhiên, ông đã từ chối tất cả bởi lý
do: “Nguyện vọng của tôi là muốn đóng góp một phần công
328
Tấm gương người làm khoa học
sức nhỏ bé của mình để làm sao cho người dân nước mình, đặc
biệt là miền Trung quê hương đỡ vất vả hơn. Tôi muốn sống
và làm việc ở Việt Nam để có điều kiện cống hiến và thực hiện
ước mơ của mình được nhiều hơn...”.
hật cảm phục trước tấm lòng của một người con miền
Trung xứ Huế, quê hương đất nước là nguồn cảm hứng để TS
Cao Đình Hùng đến với khoa học, và cũng là động lực để ông
khắc phục những khó khăn, đi đến thành công làm rạng danh
cho nước nhà. Để rồi, nhà khoa học ấy đã từ chối những “vinh
hoa phú quý” của chốn Phồn Hoa, trở về với quê hương yêu
dấu, nguyện mang tài năng công sức của mình cống hiến cho
nước nhà.
Hướng nghiên cứu chính và những thành tựu nghiên
cứu khác
Ngay từ khi tốt nghiệp đại học, TS Cao Đình Hùng đã
từ chối những chỗ làm tốt ở các công ty kinh doanh để đi theo
con đường nghiên cứu khoa học của mình dù phải hưởng một
mức lương “không đủ sống”. Để rồi những ngày tháng học
tập ở nước ngoài, với đồng tiền quá ít ỏi so với mức sống cao
cũng khiến ông phải trải qua không ít khó khăn vất vả, thế
nhưng ông vẫn cố gắng vượt qua để theo đuổi niềm đam mê
của mình. Và hiện nay, trong vai trò là giảng viên Đại học Đà
Lạt, TS Cao Đình Hùng được mời làm nghiên cứu Sau tiến sĩ
tại trường đại học Quốc gia Chonbuk ở Hàn Quốc cùng với các
Giáo sư và Tiến sĩ nổi tiếng của nước sở tại nên ông càng có cơ
hội phát huy năng lực, cống hiến vào sự nghiệp khoa học, giáo
329
Tấm gương người làm khoa học
dục nước nhà.
TS Cao Đình Hùng đã xác định cho mình những hướng
nghiên cứu chính để theo đuổi, đó là:
- Nghiên cứu sản xuất giống cây trồng rừng nhằm phục
vụ công tác trồng rừng, chống xói mòn đất (vì ông muốn bảo
vệ rừng cho Việt Nam mình, do rừng ở nước mình đang bị tàn
phá nghiêm trọng, gây hậu qủa rất lớn, trong đó gây biến đổi
khí hậu là mối quan tâm của toàn cầu), và cây dược liệu nhằm
phục vụ trong lĩnh vực y học để giảm bệnh tật cho nhân dân
ta và nhân loại;
- Chọn cây trồng có năng suất cao, chất lượng tốt để ứng
dụng vào sản xuất nhằm nâng cao hiệu qủa kinh tế, đồng thời
nghiên cứu phương pháp tạo giống mới có giá trị hơn giống cũ
để phục vụ công tác trồng trọt và ứng dụng khác;
- Nghiên cứu phương pháp và công nghệ để xuất khẩu
giống cây trồng ra nước ngoài nhằm mang lại kim ngạch xuất
khẩu cho Việt Nam. (Công nghệ hạt nhân tạo của ông đã cho
phép làm được điều này và cho phép duy trì, bảo quản được
nguồn gen cây giống quý hiếm trong ống nghiệm).
Trong những năm qua, TS Cao Đình Hùng đã có nhiều
bài báo khoa học đăng trên tạp chí trong và ngoài nước; các
báo cáo tham gia hội nghị quốc tế và hội nghị khoa học trong
nước, trong đó có 11 bài được đăng trên các tạp chí nước ngoài,
đã được xếp hạng ISI, có thể kể đến như:
- McMahon TV, Hung CD, Trueman SJ. 2014. Clonal
maturation of Corymbia torelliana × C. citriodora is delayed
by minimal growth storage. Australian Forestry 77:9–14.
330
Tấm gương người làm khoa học
Đoàn làm phim của VTV1 (Việt Nam) khi sang trường đại học Sunshine
Coast, nơi Cao Đình Hùng đang làm Tiến sĩ, để phỏng vấn và quay phim
về bước đột phá khoa học của ông (TS. Cao Đình Hùng đứng ở vị trí thứ
ba, bên phải và Biên tập viên chương trình thời sự VTV1 Lê Quang Minh
đứng ở vị trí thứ ba, bên trái)
- McMahon TV, Hung CD, Trueman SJ. 2013. In vitro
storage delays the maturation of the African mahogany (Khaya
senegalensis) clones. Journal of Plant Sciences 8:31–38.
- Hung CD, Trueman SJ. 2012. Preservation of
encapsulated shoot tips and nodes of the tropical hardwoods
Corymbia torelliana × C. citriodora and Khaya senegalensis.
Plant Cell, Tissue and Organ Culture 109:341–352.
- Hung CD, Trueman SJ. 2012. Cytokinin concentrations
for optimal micropropagation of Corymbia torelliana × C.
citriodora. Australian Forestry 75:233–237.
331
Tấm gương người làm khoa học
- Hung CD, Trueman SJ. 2012. Alginate encapsulation
of shoot tips and nodal segments for short- term storage and
distribution of the eucalypt Corymbia torelliana × C. citriodora.
Acta Physiologiae Plantarum 34:117–128.
- Hung CD, Trueman SJ. 2011. Topophysic efects
difer between node and organogenic cultures of the eucalypt
Corymbia torelliana × C. citriodora. Plant Cell, Tissue and
Organ Culture 104:69–77.
- Hung CD, Trueman SJ. 2011. In vitro propagation
of the African mahogany Khaya senegalensis. New Forests
42:117–130.
- Hung CD, Trueman SJ. 2011. Encapsulation technology
for short-term preservation and germplasm distribution of the
African mahogany Khaya senegalensis. Plant Cell, Tissue and
Organ Culture 107:397–405.
- Hung CD, Trueman SJ. 2010. Nutrient responses
difer between node and organogenic cultures of Corymbia
torelliana × C. citriodora (Myrtaceae). Australian Journal of
Botany 58:410–419.
- Hung CD, Johnson K. 2008. Efects of ionizing
radiation on the growth and allyl isothiocyanate accumulation
of Wasabia japonica in vitro and ex vitro. In Vitro Cellular &
Developmental Biology–Plants 44:51–58.
- Hung CD, Johnson K, Torpy F. 2006. Liquid culture
for eicient micropropagation of Wasabia Japonica (MIQ.)
matsumura. In Vitro Cellular & Developmental Biology–Plants
42:548–552.
332
Tấm gương người làm khoa học
TS. Cao Đình Hùng (bên trái) và BTV Lê Quang Minh (bên phải) đang
ngồi uống cà phê tại Úc
Ngoài ra, TS Cao Đình Hùng còn chủ trì và tham gia
nhiều đề tài nghiên cứu khoa học khác, như: chủ trì 2 đề tài cấp
Viện nghiên cứu khoa học Tây Nguyên mang tên: “Khảo sát sự
tác động của Colchicine và Oryzalin lên sự sinh trưởng và biểu
hiện hình thái in vitro của hoa cúc “Nút xanh” (Chrysanthemum
spp)” và đề tài “Nghiên cứu sản xuất hạt nhân tạo cây hoa cúc
Đóa vàng (Chrysanthemum morifolium Ramat)”. Các đề tài
mà TS Cao Đình Hùng đã tham gia với tư cách là thành viên
như: Đề tài cấp Viện Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên “Bảo
quản và phát triển một số nguồn gen thực vật quí hiếm tại Lâm
Đồng bằng công nghệ nuôi cấy mô thực vật” (2003 – 2004);
“Nghiên cứu quy trình nhân nhanh và nâng cao chất lượng
cây giống Artichoke (Cynara scolymus L.) thông qua nuôi cấy
333
Tấm gương người làm khoa học
lớp mỏng tế bào và nuôi cấy thoáng khí” (2004 – 2005); Đề
tài cấp Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam “hu thập và nghiên
cứu quy trình nhân nhanh cây lan Hồ Điệp (Phalaenopsis sp.)
có giá trị kinh tế. Phát triển và bảo quản nguồn gen hiện có”
(2005 – 2006); Đề tài cấp Sở KH&CN tỉnh Lâm Đồng “Sản
xuất thử nghiệm giống dâu tây, salem và địa lan tại Đà Lạt bằng
công nghệ nuôi cấy mô quang tự dưỡng” (2006 – 2008); Đề tài
cấp Viện Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên “Nghiên cứu xây
dựng hệ thống sản xuất giống cây dâu tây (Fragaria × ananasa
Duch.) theo hướng kiểm soát an toàn dịch bệnh ở giai đoạn ex
vitro”…
Hiện nay ngoài vai trò là giảng viên Đại học Đà Lạt (giảng
dạy sinh viên, làm nghiên cứu khoa học trong phòng thí nghiệm,
hướng dẫn học viên cao học), TS Cao Đình Hùng còn tham gia
các tổ chức hiệp hội ngành nghề; thành viên Ban biên tập các
tạp chí khoa học trong và ngoài nước; thành viên các hội đồng
quốc gia, quốc tế;… Ông từng là Tư vấn viên của gói thầu LD/
CQS/R&D 11–2011 về “Xây dựng và chuyển giao quy trình kỹ
thuật canh tác hoa Lily ứng dụng công nghệ cao trong nhà kính
tại Đà Lạt” (năm 2012 – 2013) thuộc dự án Cạnh tranh Nông
nghiệp, với nguồn vốn được cấp từ Ngân hàng hế giới; hành
viên của Hội đồng chấm luận án Cao học của trường Đại học
Đà Lạt từ năm 2011 đến nay; Đặc biệt là ông đã tham gia thẩm
định các công trình nghiên cứu khoa học (kể từ năm 2007) cho
các tạp chí chuyên ngành quốc tế như: Plant Cell Reports; Plant
Cell, Tissue and Organ Culture; Acta Physiologia Plantarum;
Journal of Plant Physiology; In Vitro Cellular & Developmental
334
Tấm gương người làm khoa học
Biology–Plants;
Scientia Horticulturae;
International Research
Journal of Plant Science;
African Journal of Plant
Science; African Journal
of Biotechnology…
Với những thành
tựu trong nghiên cứu
khoa học, TS Cao Đình
Hùng đã vinh dự nhận
Bằng khen của Úc về
nghiên cứu khoa học
xuất sắc và có thành tích
Trung tâm Tiểu sử Quốc tế Who’s Who
đóng góp cho khoa học
cấp giấy chứng nhận cho TS. Cao Đình
năm 2011; Giấy khen
Hùng ngay sau khi ông được liệt kê vào
1 trong 2000 nhà Khoa học và Tri thức
về Nghiên cứu viên có
xuất sắc của thế kỷ 21
thành tích trong nghiên
cứu khoa học do Viện
Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên tặng năm 2012. Ngoài ra TS
Cao Đình Hùng còn được Trung tâm Tiểu sử quốc tế “Who’s
who” ở vương quốc Anh liệt vào danh sách 1 trong 2.000 nhà
khoa học, đồng thời cũng là 1 trong 2.000 nhà trí thức xuất sắc
của thế kỷ 21.
Tài năng, nhân cách và tấm lòng của nhà khoa học trẻ ấy
thật đáng khâm phục và ghi nhận. Đất nước Việt Nam đã và
đang đổi thay từng ngày bởi một phần lớn trong sự cống hiến
335
Tấm gương người làm khoa học
Tiến sĩ Cao Đình Hùng đang hướng dẫn cho các sinh viên người Úc tại
một phòng thí nghiệm của trường đại học Sunshine Coast (Australia)
không ngừng nghỉ của nền khoa học nước nhà. TS Cao Đình
Hùng là một tiêu biểu của thế hệ trẻ Việt Nam yêu nước, đam
mê khoa học, nguyện đem tài năng, công sức cống hiến cho
quê hương đất nước. Ông đã góp phần đưa khoa học Việt Nam
vươn tầm thế giới, khẳng định tên tuổi người Việt đối với cộng
đồng khoa học quốc tế. Chặng đường khoa học phía trước của
ông chắc chắn còn dài, và với tài năng, tâm huyết và tình yêu
với khoa học, TS Cao Đình Hùng sẽ còn làm được nhiều hơn
thế nữa, cho quê hương đất nước, và cho sự nghiệp khoa học,
giáo dục nước nhà.
336
Tấm gương người làm khoa học
337