Quản trị tài chính

Bi ging Qun tr ti chnh
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR TI CHNH
DOANH NGHIP
Chng ny gip sinh vin nm bt c vai tr v mc tiu ca qun tr ti chnh,
cc vn lin quan n th trng ti chnh ca nh qun tr ti chnh.
1. VAI TR CA QUN TR TI CHNH DOANH NGHIP TRONG HOT NG
KINH DOANH
1.1. Khi nim ti chnh doanh nghip v qun tr ti chnh doanh nghip
1.1.1 Khi nim ti chnh doanh nghip
Ti chnh doanh nghip l mt khu trong h thng ti chnh ca nn kinh t th
trng, l mt phm tr kinh t khch quan gn lin vi s ra i ca nn kinh t hng hatin t, tnh cht v mc pht trin ca ti chnh doanh nghip cng ph thuc vo tnh
cht v nhp pht trin ca nn kinh t hng ha.
Trong nn kinh t th trng, ti chnh doanh nghip c c trng bng nhng ni
dung ch yu sau y:
Mt l, ti chnh doanh nghip phn nh nhng lung chuyn dch gi tr trong nn
kinh t. Lung chuyn dch chnh l s vn ng ca cc ngun ti chnh gn lin vi hot
ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. l s vn ng ca cc ngun ti chnh c
din ra trong ni b doanh nghip tin hnh qu trnh sn xut kinh doanh v c din ra
gia doanh nghip vi ngn sch nh nc thng qua vic np thu cho Nh nc hoc ti tr
ti chnh; gia doanh nghip vi th trng: th trng hng ho-dch v, th trng sc lao
ng, th trng ti chnh...trong vic cung ng cc yu t sn xut (u vo) cng nh bn
hng ho, dch v (u ra) ca qu trnh sn xut kinh doanh.
Hai l, s vn ng ca cc ngun ti chnh doanh nghip khng phi din ra mt
cch hn lon m n c ho nhp vo chu trnh kinh t ca nn kinh t th trng. l s
vn ng chuyn ho t cc ngun ti chnh hnh thnh nn cc qu, hoc vn kinh doanh ca
doanh nghip v ngc li. S chuyn ho qua li c iu chnh bng cc quan h phn
phi di hnh thc gi tr nhm to lp v s dng cc qu tin t phc v cho cc mc tiu
sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
T nhng c trng trn ca ti chnh doanh nghip, chng ta c th rt ra kt lun v
khi nim ti chnh doanh nghip nh sau:
Ti chnh doanh nghip l h thng cc lung chuyn dch gi tr phn nh s vn
ng v chuyn ha cc ngun ti chnh trong qu trnh phn phi to lp hoc s dng
cc qu tin t nhm t ti cc mc tiu kinh doanh ca doanh nghip.
1.1.2. nh ngha qun tr ti chnh doanh nghip
Qun tr ti chnh doanh nghip l vic la chn v a ra cc quyt nh ti chnh, t
chc thc hin cc quyt nh nhm t c mc tiu hot ng ti chnh ca doanh
nghip, l ti a ho gi tr cho ch doanh nghip hay l ti a ha li nhun, khng ngng
lm tng gi tr doanh nghip v kh nng cnh tranh ca doanh nghip trn th trng.
Qun tr ti chnh l mt trong cc chc nng c bn ca qun tr doanh nghip. Chc
nng qun tr ti chnh c mi lin h mt thit vi cc chc nng khc trong doanh nghip
nh: chc nng qun tr sn xut, chc nng qun tr marketing, chc nng qun tr ngun
nhn lc.
Qun tr ti chnh doanh nghip bao gm cc hot ng lin quan n u t, ti tr v
qun tr ti sn theo mc tiu chung ca cng ty. V vy, chc nng quyt nh ca qun tr ti
chnh c th chia thnh ba nhm: quyt nh u t, ti tr v qun tr ti sn, trong quyt
Trang 1

nh u t l quyt nh quan trng nht trong ba quyt nh cn bn theo mc tiu to gi tr
cho cc c ng.
Nh vy, Qun tr ti chnh doanh nghip l cc hot ng nhm phi tr cc dng
tin t trong doanh nghip nhm t c mc tiu ca doanh nghip. Qun tr ti chnh bao
gm cc hot ng lm cho lung tin t ca cng ty ph hp trc tip vi cc k hoch.
1.2. Cc quyt nh ch yu ca qun tr ti chnh doanh nghip
1.2.1. Quyt nh u t
Quyt nh u t l quyt nh quan trng nht trong ba quyt nh cn bn ca qun
tr ti chnh. Nh qun tr ti chnh cn xc nh nn dnh bao nhiu cho tin mt, khon phi
thu v bao nhiu cho tn kho, bi mi ti sn c c trng ring, c tc chuyn ho thnh
tin v kh nng sinh li ring. Do vy, duy tr mt c cu ti sn hp l, cc nh qun tr
ti chnh khng ch ra cc quyt nh u t m cn ra cc quyt nh ct gim, loi b hay
thay th i vi cc ti sn khng cn gi tr kinh t. Cc quyt nh ny tc ng trc tip ln
kh nng sinh li v ri ro ca doanh nghip.
1.2.2. Quyt nh ti tr
ti tr cho ti sn, cc nh qun tr ti chnh phi tm kim cc ngun vn thch
hp thng qua cc quyt nh ti tr. Cc ngun vn ti tr cho ti sn bao gm cc khon
n ngn hn, trung hn v di hn, vn ch.....H c th nghin cu xem cn hnh thc ti tr
no khc khng? Mt t hp ti tr no c xem l ti u?
1.2.3. Quyt nh qun tr ti sn
Quyt nh th ba i vi nh qun tr ti chnh l quyt nh qun tr ti sn. Cc ti
sn khc nhau s yu cu cch thc vn hnh khc nhau. Do vy, nh qun tr ti chnh s
quan tm nhiu hn n vic qun tr cc ti sn lu ng so vi ti sn c nh trong khi
phn ln trch nhim qun l ti sn c nh thuc v cc nh qun tr sn xut, nhng ngi
vn hnh trc tip ti sn c nh.
1.3. Vai tr ca qun tr ti chnh doanh nghip
Qun tr ti chnh l s tc ng ca nh qun tr n cc hot ng ti chnh trong
doanh nghip. Trong cc quyt nh ca doanh nghip, vn cn c nh qun tr ti chnh
quan tm gii quyt khng ch l li ch ca c ng v nh qun l m cn c li ch ca
nhn vin, khch hng, nh cung cp v Chnh ph. l nhm ngi c nhu cu tim nng
v cc dng tin ca doanh nghip. Do vy, nh qun tr ti chnh, mc d c trch nhim
nng n v hot ng ni b ca doanh nghip vn phi lu n s nhn nhn, nh gi ca
ngi ngoi doanh nghip nh c ng, ch n, khch hng, Nh nc
Qun tr ti chnh l mt hot ng c mi lin h cht ch vi cc hot ng khc ca
doanh nghip. Qun tr ti chnh tt c th khc phc nhng khim khuyt trong cc lnh vc
khc. Mt quyt nh ti chnh khng c cn nhc, hoch nh k lng c th gy nn
nhng tn tht ln cho doanh nghip v cho nn kinh t. Hn na, do doanh nghip hot ng
trong mt mi trng nht nh nn cc doanh nghip hot ng c hiu qu s gp phn thc
y nn kinh t pht trin. Bi vy, qun tr ti chnh doanh nghip tt c vai tr quan trng
i vi vic nng cao hiu qu qun l ti chnh quc gia.
Qun tr ti chnh lun gi mt vai tr trng yu trong hot ng qun l doanh
nghip. Qun tr ti chnh quyt nh tnh c lp, s thnh bi ca doanh nghip trong qu
trnh kinh doanh. Trong hot ng kinh doanh hin nay, qun tr ti chnh doanh nghip gi
nhng vai tr ch yu sau:
- Huy ng m bo y v kp thi vn cho hot ng kinh doanh ca doanh
nghip: Trong qu trnh hot ng ca doanh nghip thng ny sinh cc nhu cu vn ngn
hn v di hn cho hot ng kinh doanh thng xuyn ca doanh nghip cng nh cho u
t pht trin. Vai tr ca ti chnh doanh nghip trc ht th hin ch xc nh ng n
cc nhu cu v vn cho hot ng kinh doanh ca doanh nghip trong thi k v tip phi
Trang 2

la chn cc phng php v hnh thc thch hp huy ng ngun vn t bn trong v bn
ngoi p ng kp thi cc nhu cu vn cho hot ng ca doanh nghip. Ngy nay, cng vi
s pht trin ca nn kinh t ny sinh nhiu hnh thc mi cho php cc doanh nghip huy
ng vn t bn ngoi. Do vy, vai tr ca qun tr ti chnh doanh nghip ngy cng quan
trng hn trong vic ch ng la chn cc hnh thc v phng php huy ng vn m bo
cho doanh nghip hot ng nhp nhng v lin tc vi chi ph huy ng vn mc thp.
- T chc s dng vn tit kim v hiu qu: Qun tr ti chnh doanh nghip ng vai
tr quan trng trong vic nh gi v la chn d n u t trn c s phn tch kh nng sinh
li v mc ri ro ca d n t gp phn chn ra d n u t ti u. Hiu qu hot
ng kinh doanh ca doanh nghip ph thuc rt ln vo vic t chc s dng vn. Vic huy
ng kp thi cc ngun vn c ngha rt quan trng doanh nghip c th nm bt c
cc c hi kinh doanh. Vic hnh thnh v s dng tt cc qu ca doanh nghip, cng vi
vic s dng cc hnh thc thng, pht vt cht hp l s gp phn quan trng thc y cn
b cng nhn vin gn lin vi doanh nghip t nng cao nng sut lao ng, gp phn ci
tin sn xut kinh doanh nng cao hiu qu s dng tin vn.
- Gim st, kim tra cht ch cc mt hot ng sn xut kinh doanh ca doanh
nghip: Thng qua cc tnh hnh ti chnh v vic thc hin cc ch tiu ti chnh, cc nh
qun l doanh nghip c th nh gi khi qut v kim sot c cc mt hot ng ca
doanh nghip, pht hin c kp thi nhng tn ti vng mc trong kinh doanh, t c
th a ra cc quyt nh iu chnh cc hot ng ph hp vi din bin thc t kinh doanh.
2. TH TRNG TI CHNH
2.1. Khi nim th trng ti chnh
Th trng ti chnh c th c xem nh l nhn t khi u ca nn kinh t th
trng. Cc hot ng ca th trng ti chnh tc ng trc tip v gin tip n li ch ca
mi c nhn, tc pht trin ca doanh nghip v n hiu qu ca nn kinh t. Cc thnh
vin ca th trng ti chnh l cc c nhn, cc doanh nghip v cc c quan chnh ph. Cc
i tng ny tham gia rng khp trn tt c cc th trng ti chnh:
- i vi cc c nhn, th trng ti chnh to ra ni tit kim, cho vay, cm c, th
chp ti sn v l ni u t cc loi chng khon.
- i vi cc doanh nghip, th trng ti chnh l ni m doanh nghip c th huy
ng ngun ngn qu mi hay u t nhng khon ti chnh nhn ri tm thi v l ni
xc lp gi tr ca cng ty.
- i vi chnh ph, th trng ti chnh l ni m chnh ph c th vay mn ngn
sch hay tc ng thc y v iu chnh nn kinh t pht trin...
Th trng ti chnh l th trng trong vn c chuyn t nhng ngi hin c
vn d tha mun sinh li sang ngi cn vn theo nhng nguyn tc nht nh ca th
trng. Tnh c bit ca th trng ti chnh cn th hin ch phn ln hng ha trn th
trng ny c th hin thng qua cc cng c gi chung l cc giy t c gi (hay chng
khon) nh: tn phiu, tri phiu, c phiu, thng phiu, cc chng ch tin gi v giy t c
gi khc. Cc cng c khng phi l tin tht (tin mt) nhng c gi tr nh tin mt.
Nh vy, th trng ti chnh l ni din ra cc giao dch mua, bn cc loi tch sn
ti chnh hay cc cng c vn hoc vn.
- Tch sn ti chnh l tin mt (cha a vo kinh doanh) v tt c nhng g gn vi
tin mt nh vn n gi hng, c phiu, tri phiu
- Cng c vn l tin mt v nhng g gn vi tin hin l vn trong kinh doanh, sn
xut.
- Vn l phn ti sn ca ch s hu doanh nghip a vo kinh doanh, sn xut nh
tin mt, kim loi qu, qu, bng pht minh-sng ch.
2.2. Cu trc th trng ti chnh
Trang 3

C s phn loi cc th trng ti chnh rt phong ph v a dng. Tuy nhin, cn
c vo thuc tnh ca th trng hay da trn nhng c im nh thi hn ca cc cng c
ti chnh hay tnh cht ca cc giao dch c th phn loi th trng ti chnh theo nhiu cch
khc nhau.
2.1.1. Cn c theo thi hn thanh ton ca cc cng c ti chnh
Theo cch phn chia ny, th trng ti chnh c cu trc bi th trng tin t v
th trng vn.
a. Th trng tin t
Th trng tin t l th trng mua v bn cc chng khon nh nc v chng khon
cng ty c thi gian o hn di mt nm. Th trng tin t bao gm 4 th trng b phn
ch yu: th trng tn dng ngn hn; th trng hi oi (vng v ngoi t); th trng lin
ngn hng; th trng m.
- Th trng tn dng ngn hn: l mt c ch din ra cc hot ng giao dch gia cc
ngn hng thng mi vi cng chng v cc doanh nghip. Ch th ca th trng tn dng
ngn hn l cc trung gian ti chnh, cc trung gian ti chnh l ni cung cp cho doanh
nghip nhng khon tn dng ngn hn di cc hnh thc cho vay, chit khu, cm c. V l
ni doanh nghip gi vn tm thi nhn ri, cung cp cc dch v thanh ton, ngn qu cho
doanh nghip.
- Th trng hi oi chuyn giao dch, trao i cc loi ngoi t. Ch th ca th
trng hi oi l ngi c php kinh doanh ngoi t, vng bc (trong ch yu l ngn
hng thng mi), cc doanh nghip tham gia giao dch hi oi, ngn hng trung ng tham
gia th trng thc hin chnh sch tin t v cc c nhn c php giao dch hi oi c
nhu cu. Cc doanh nghip c th m ti khon tin gi ngoi t ti ngn hng thng mi
thc hin giao dch thanh ton, mua bn ngoi t phc v mc ch kinh doanh.
- Th trng lin ngn hng: l mt c ch din ra cc giao dch gia cc ngn hng
thng mi vi nhau v ngn hng nh nc. Ti th trng ny hnh thnh li sut c bn ca
cc th trng ti chnh: li sut cho vay ca th trng lin ngn hng.
- Th trng m: l th trng mua bn cc loi chng khon nh nc ngn hn
nh: tn phiu kho bc, tri phiu chnh ph,... nhm iu tit cung cu tin t trong
nn kinh t. Tc thng qua th trng m, ngn hng Trung ng c th lm cho tin
d tr ca cc ngn hng thng mi tng ln hoc gim xung, t tc ng n kh nng
cung cp tn dng ca ngn hng thng mi lm nh hng n khi lng tin t ca nn
kinh t.
b. Th trng vn
Th trng vn l th trng trong bao gm cc giao dch mua bn cc cng c ti
chnh c thi hn thanh ton trn mt nm. Th trng vn hot ng vi cc cng c thuc
v vn ch v vn vay di hn c thi gian o hn trn mt nm: tri phiu, c phiu.
Th trng vn c 4 th trng b phn l: th trng chng khon; th trng tn dng
trung v di hn, th trng cho thu ti chnh v th trng cm c bt ng sn.
- Th trng cm c bt ng sn l mt c ch chuyn cung cp nhng khon ti tr
di hn c m bo bng vic cm c, th chp, cc loi giy chng nhn quyn s hu hay
cc loi bt ng sn.
- Th trng chng khon l mt c ch chuyn giao dch cc loi chng khon, l
th trng s dng cc loi thng tin d liu c lin quan n mc sinh li tim nng v coi
nh mt chun mc u t. Cc loi cng c vn, tri khon, c s dng giao dch trn
th trng chng khon bao gm c phiu, tri phiu cng ty, cng tri quc gia v nhiu loi
giy t c gi khc.
Trang 4

- Th trng tn dng trung v di hn: l th trng din ra cc giao dch tn dng
nhm ti tr cho cc doanh nghip, cc ch th kinh doanh khc thu di hn hay thu mua tr
gp cc loi my mc thit b hay cc loi bt ng sn.
- Th trng cho thu ti chnh: l th trng din ra cc hot ng tn dng trung hn
v di hn thng qua vic cho thu cc my mc, thit b, phng tin vn chuyn v cc bt
ng sn khc trn c s hp ng cho thu gia bn thu v bn cho thu.
2.2.2. Cn c trn phng din c ch giao dch
Trong khi , trn phng din c ch giao dch, th trng ti chnh c cu trc
bi th trng s cp hay cn gi l th trng cp mt v th trng th cp hay cn gi l th
trng cp hai.
a. Th trng s cp
Th trng s cp l th trng mi pht hnh, trong nhng cng c ti chnh ch
mi bn ra ln u. y, ngun vn thng qua vic bn cc chng khon mi, dch chuyn
t ngi tit kim n nhng ngi u t.
Th trng s cp l loi th trng khng c a im c nh, ngi bn cng c ti
chnh cho ngi u t hoc trc tip ti phng ca t chc huy ng vn, hoc thng qua t
chc i l. i vi nh u t, th trng s cp l ni thc hin u t vn vo cc cng
c ti chnh. Do cc cng c ti chnh c bn trn th trng s cp thng khng thng
qua u gi nn vic nh gi cng c ti chnh lc bn ra ht sc quan trng. Ring i vi
vic bn c phiu ra ln u, vic nh gi bn c hai phng thc chnh, l:
- Phng thc nh gi c nh: ngi bo lnh pht hnh v ngi pht hnh tho
thun n nh gi sao cho bo m quyn li ca ngi pht hnh, li ch ca ngi bo lnh
pht hnh.
- Phng thc lp s (book building): ngi bo lnh pht hnh ra mt phng n
s b v t chc thm d cc nh u t tim tng v s lng, gi c c phiu m h c th
t mua, sau thng k li s lng pht vi nhng mc gi khc nhau cng ngi pht
hnh chn ra nhng phng n ti u.
b. Th trng th cp
Th trng th cp l th trng ti chnh m cc cng c ti chnh mua bn ln u
trn th trng s cp c mua i bn li. Trn th trng th cp, cc chng khon ny
c mua v bn. Cc giao dch ca cc chng khon trn th trng th cp khng lm tng
thm vn ti tr cho hot ng u t.
Th trng th cp c hai chc nng ch yu:
- To tnh "lng" cho cc cng c ti chnh th trng s cp, v vy lm cho cc
cng c ti chnh trn th trng s cp c sc hp dn hn. Khng c th trng th cp th
hot ng ca th trng s cp s kh khn, hn ch.
- Xc nh gi cc cng c ti chnh c bn trn th trng s cp. Gi th
trng th cp c hnh thnh ch yu da theo quan h cung - cu v thng qua u gi
hoc thng lng gi trn th trng mt cch cng khai ha.
Ngoi ra, trong th trng ti chnh phi k n cc t chc tham gia giao dch nh cc
trung gian ti chnh, cc t chc tin gi, cng ty bo him, cc trung gian ti chnh khc.
2.3. Vai tr ca th trng ti chnh
Th trng ti chnh trong nn kinh t l ni phn b vn tit kim mt cch hiu qu
cho ngi s dng cui cng. Tnh hiu qu l yu t a ngi u t cui cng v ngi
tit kim cui cng gp nhau vi chi ph thp nht v s thun li nht c th.
Th trng ti chnh khng phi l mt khng gian vt l m l mt c ch a tin
tit kim n vi ngi u t cui cng. Chng ta c th thy c v tr thng tr ca cc t
chc ti chnh trong vic dch chuyn dng vn trong nn kinh t. Th trng th cp, trung
gian ti chnh v mi gii ti chnh l nhng t chc thc y s lu thng ca cc dng vn.
Do , th trng ti chnh c vai tr quan trng i vi tt c cc ch th tham gia th trng
ti chnh:
Trang 5

- i vi c nhn: gip cc c nhn c nhng c hi u t nhng khon tin nhn
ri; to iu kin cho cc c nhn c th lun chuyn vn u t d dng v th trng ti
chnh s to ra tnh thanh khon cho c cc cng c vn v cc cng c n; cho php cc c
nhn a dng ha u t, phn tn ri ro.
- i vi cc doanh nghip: to iu kin cho doanh nghip to vn v tng vn; cho
pho doanh nghip xc nh gi tr lin tc cc ti sn ca n qua s nh gi ca th trng.
T thc y cng ty khng ngng hon thin cc phng thc kinh doanh t hiu qu
cao hn.
- i vi Nh nc: gip Nh nc huy ng vn ti tr cho cc d n u t ca
Nh nc trong thi k thiu vn u t; to iu kin cho Nh nc thc hin chnh sch ti
chnh-tin t thng qua vic pht hnh tri phiu hay cc cng c n khc iu chnh khi
lng tin trong lu thng.
- i vi nn kinh t: th trng ti chnh a dng ha phng thc thu ht vn u t
nc ngoi cho nn kinh t, qua s thu ht nhng cng ngh mi cho nn kinh t; iu ha
li sut ti tr cho nn kinh t thng qua c ch cnh tranh gia cc phng thc huy ng
vn; gi vai tr nh mt loi c s h tng v mt ti chnh ca nn kinh t, c tc dng h
tr s pht trin thng qua c ch thu ht vn, nh hng, iu ha vn t ni tha sang ni
thiu hay t ni s dng vn c hiu qu thp sang ni c hiu qu s dng cao.
CU HI N TP
1. Khi nim ti chnh doanh nghip v qun tr ti chnh doanh nghip? v cc mi quan
h ti chnh doanh nghip?
2. Trnh by v cho v d minh ho cc quyt nh ti chnh ch yu ca doanh nghip?
3. Vai tr ca qun tr ti chnh doanh nghip?
4. Khi nim th trng ti chnh l g? Cu trc ca th trng ti chnh?
5. Vai tr ca th trng ti chnh l g?
Trang 6
CHNG 2. GI TR THI GIAN CA TIN T

Chng ny gip hiu c cc khi nim c bn ca tin t: tin li, li n, li kp;
gi tr thi gian ca tin t: gi tr hin ti v gi tr tng lai; cc ng dng v gi tr thi
gian ca tin t trong thc tin.
1. TIN LI, LI N, LI KP
1.1. Tin li v li sut
Tin li l s tin m ngi i vay phi tr thm vo vn gc vay sau mt khong
thi gian.
V d: Bn vay 10 triu ng vo nm 20x5 v cam kt tr 1 triu ng tin li mi
nm th sau 2 nm, bn s tr mt khon tin li l 2 triu ng cng vi vn gc 10 triu
ng.
Tng qut: Khi cho vay hay gi mt khon tin P o, sau mt khon thi gian t, bn s
nhn c mt khon Io, chnh l ci gi ca vic cho php ngi khc quyn s dng
tin ca mnh trong thi gian ny.
Li sut l t l phn trm tin li so vi vn gc trong mt n v thi gian.
Cng thc tnh li sut:
i=
x 100 %
Pxt
Trong :
i: Li sut
I: Tin li
P: Vn gc
t: s thi k
Nh vy, vi li sut tho thun, ta c th tnh ra tin li I tr cho vn gc trong
thi gian t: I = P x i x t
1.1.1. Li n
Li n l s tin li ch tnh trn s vn gc m khng tnh trn s tin li sinh ra
trong cc thi k trc.
V d: Bn gi 10 triu ng vo ti khon tnh li n vi li sut 8%/nm. Sau 10
nm, s tin gc v tin li bn thu v l bao nhiu?
Sau nm th nht, s tin tch lu l:
P1 = 10 + 10 x 0,08 = 10 (1 +0,08) = 10,8 triu ng
Sau nm th hai, s tin tch lu l:
P2 = 10 (1+0,08) + 10 x 0,08 = 10 (1 + 0,08 + 0,08) = 10 (1 + 2 x 0,08) = 11,6 triu
Sau nm th ba, s tin tch lu l:
P3 = 10 (1 + 2 x 0,08) + 10 x 0,08 = 10 (1 + 2 x 0,08 + 0,08) = 10 (1 + 3 x 0,08) = 12,4
triu ng
.....
Sau nm th 10, s tin tch lu s l:
P10 = 10 (1 + 10 x 0,08) = 18 triu ng
Mt cch tng qut: Pn = Po [ 1 + (i) x (n) ]
Trong :
Pn : Tin tch lu ca mt khon tin cho vay ti thi im vo cui thi k n.
Po: khon tin gi ban u
Trang 7

i: li sut
n: s thi k.
1.1.2. Li kp
Li kp l s tin li c tnh cn c vo vn gc v tin li sinh ra trong cc thi k
trc. Ni cch khc, li c nh k cng vo vn gc tnh li cho cc thi k sau.
Tr li v d trn, bn gi 10 triu ng vo ti khon tnh li kp vi li sut 8%/nm.
Sau 10 nm, s tin gc v tin li bn thu v l bao nhiu?
Sau nm th nht, s tin tch lu l:
P1 = 10 + 10 x 0,08 = 10 (1 +0,08) = 10,8 triu ng
Sau nm th hai, s tin tch lu l:
P2 = 10 (1+0,08) + 10(1 + 0,08) x 0,08 = 10 (1 + 0,08)(1 + 0,08) = 10 (1 + 0,08) 2 =
11,664 triu ng
Sau nm th ba, s tin tch lu l:
P3 = 10 (1 + 0,08)2 + 10 (1 + 0,08)2 x 0,08 = 10 (1 + 0,08)2(1 + 0,08) =
10 (1 + 0,08)3 = 12,597 triu ng
.....
Sau nm th 10, s tin tch lu s l:
P10 = 10 (1 + 0,08)10 = 21,59 triu ng
Mt cch tng qut: Pn = Po (1 + i)n
Trong :
Pn : Tin tch lu ca mt khon tin cho vay ti thi im vo cui thi k n.
Po: khon tin gi ban u
i: li sut
n: s thi k.
1.2. Li sut thc v li sut danh ngha
Cc khon u t cho vay c th em li thu nhp khc nhau ph thuc vo thi k
ghp li. Li sut phi c cng b y bao gm li sut danh ngha v thi k ghp li.
Li sut danh ngha l li sut pht biu gn vi mt thi k ghp li nht nh.
V d:
Bn vay 10 triu ng, li sut 10%/nm. S tin bn s hon li vo cui nm l:
P1 = 10 (1 + 10%)1 = 11 triu ng.
Nu thay v tr li cui nm, ngn hng yu cu bn tr li 6 thng mt ln cng vi
li sut 10%/nm, s tin cui nm bn phi tr l:
P1 = 10 (1 + 10%/2)2 = 11,025 triu ng.
Nu thi hn ghp li theo qu, s tin cui nm s phi tr l:
P1 = 10 (1 + 10%/4)4 = 11,038 triu ng.
Nh vy, li sut thc l li sut sau khi iu chnh thi hn ghp li ng nht vi
thi hn pht biu li sut.
Gi s trong thi hn pht biu li sut c m ln ghp li, gi r l li sut thc, khi :
Hay
i
1+r=
(1 +
r=
(1+
i
m
Trang 8
)m
-1

1.3. Li sut v ph tn c hi vn
Tin li l ph tn c hi ca vic gi tin hoc cho vay. Tr li vi ngi cho vay,
nhn c tin li khi cho vay tin, h chp nhn b i cc c hi u t c li nht i
vi h.
Mt cch khi qut, chi ph c hi ca vic s dng mt ngun lc theo mt cch no
l s tin l ra c th nhn c vi phng n s dng tt nht tip theo vi phng n
ang thc hin. V th, chi ph c hi gia cc bn tham gia vo cng mt giao dch c th
khc nhau. Do , chng ta chuyn khi nim li sut sang mt ngha khi qut hn l chi
ph c hi vn.
Mt khc, i vi cc nh qun tr, khng ch c hot ng gi tin hoc cho vay v
ng tin trong tay h lun c kh nng sinh li. Do vy, ng tin s tr thnh nhng khon
u t v h cn phi hiu gi tr thi gian ca cc khon tin , hiu r chi ph c hi vn
m h dnh cho khon u t.
2. GI TR THI GIAN CA TIN T
2.1. S pht sinh ca tin t theo thi gian
Bi v ng tin c gi tr theo thi gian nn vi mi c nhn hay t chc u cn thit
phi xc nh r cc khon thu nhp hay chi tiu bng tin ca h tng thi im c th.
Mt khon tin l mt khon thu nhp hoc mt khon chi ph pht sinh vo bt k
mt thi im c th trn trc thi gian. Tuy nhin, trong cc bi ton hc thut, ngi ta
thng quy n v u k, gia k hay cui k. V hot ng lin tc ca cc c nhn hay cc t
chc lm xut hin lin tc cc khon tin dng tin ra v dng tin vo theo thi gian to nn
dng tin t.
2.1.1. Dng tin t
Dng tin t l chui cc khon thu nhp hoc chi tr xy ra qua mt s thi k nht
nh. Dng tin c nhiu hnh thc khc nhau nhng nhn chung c th phn chia thnh 2 loi
l dng tin u v dng tin hn tp.
Dng tin c th c biu din nh sau:
0
n-1
2
Hnh 2.1. ng thi gian biu din dng tin t

2.1.2. Dng tin u
Dng tin u l dng tin bao gm cc khon tin bng nhau c phn b u n
theo thi gian.
Dng tin u c phn chia thnh ba loi: dng tin u thng thng xy ra vo
cui k; dng tin u u k - xy ra vo u k; dng tin u vnh cu - xy ra vo cui k
v khng bao gi chm dt.
2.1.3. Dng tin t hn tp
Trong ti chnh, khng phi lc no chng ta cng gp tnh hung trong dng tin
bao gm cc khon thu nhp hoc chi tr ging nhau qua cc thi k. Chng hn nh doanh
thu v chi ph qua cc nm thng rt khc nhau. V th, dng thu nhp rng ca mt cng ty
thng l mt dng tin t hn tp, bao gm cc khon thu nhp khc nhau, ch khng phi
mt dng tin u.
Nh vy, dng tin hn tp l dng tin t bao gm cc khon tin khng bng nhau
pht sinh qua mt s thi k nht nh.
Trang 9

2.2. Gi tr tng lai ca tin t
Bn c 1 triu ng thi im hin ti, vy sau 3 nm na, bn s c bao nhiu? K
hoch ca bn s nh th no nu mun c 15 triu sau 5 nm. Bn nn nh rng ng tin
lun sinh li, ng tin c gi tr theo thi gian.
2.2.1. Gi tr tng lai ca mt khon tin
Gi tr tng lai ca mt khon tin hin ti l gi tr ca s tin ny thi im hin
ti cng vi s tin li m n c th sinh ra trong khong thi gian t thi im hin ti n
mt thi im trong tng lai.
Vn dng khi nim li kp, chng ta c cng thc tm gi tr tng lai ca mt khon
tin gi vo cui nm th n:
FVn = PV (1 + k )n
Gi tr tng lai (FV) : l gi tr ca khon tin hin ti (PV) c quy i v tng

lai trong khong thi gian n vi chi ph c hi vn k.
Trong :
PV : gi tr ca mt khon tin thi im hin ti
k : chi ph c hi ca tin t
n : s thi k
2.2.2. Gi tr tng lai ca dng tin
Gi tr tng lai ca dng tin c xc nh bng cch ghp li tng khon tin v
thi im cui cng ca dng tin v sau , cng tt c cc gi tr tng lai ny li. Cng
thc chung tm gi tr tng lai ca mt dng tin l :
a. Gi tr tng lai ca dng tin cui k (thng thng)
Khi dng tin pht sinh cui mi thi k l : CF 1, CF2 , ..., CFn . Gi tr tng lai cui
thi hn FVn s c xc nh nh sau:
n
FVn = CFt (1 + k) n - t
t=1
V d: Ta c dng tin sau:

100
50
50
60
60
Chng ta xem v d tm gi tr tng lai vo cui nm th 5 ca mt dng tin nhn

c 50 triu ng vo cui nm th nht v nm th hai, sau nhn c 60 triu ng
vo cui nm th ba v nm th t, 100 triu ng vo cui nm th 5, tt c c ghp vi
li sut 5%/nm.
Khi :
FV5 = 50(1 + 0,05)4 + 50(1 + 0,05)3 + 60(1 + 0,05)2 + 60(1 + 0,05)1 + 100
FV5 = 347,806 triu ng.
Trang 10

b. Gi tr tng lai ca dng tin u
b1. Dng tin u thng thng
Chng ta gi thit c mt dng cc khon tin u nhau PMT pht sinh vo cui mi
nm trong n nm vi ph tn k, chng ta c bao nhiu tin trong ti khon vo cui nm th
n?
V d: C mt dng tin pht sinh vo cui nm th nht 10 triu, cui nm th hai 10
triu, cui nm th ba 10 triu. Nh vy, cui nm th ba th trong ti khon c bao nhiu tin
vi li sut 8%/nm?
10tr
0
0
1
1
10tr
10tr
10tr
2
ghp li 1 nm
10,8tr
ghp li 2 nm
11,66tr
Gi tr tng lai ca mt dng tin u trong vng 3 nm vi li sut 8%/nm

FVA3 = 32,46 triu ng.
Tng qut: FVAn l gi tr tng lai ca mt dng tin u, PMT l khon tin nhn
(tr) mi nm, n l di ca dng tin th cng thc tnh FVAn l:
FVAn = PMT (1 + k)n-1 + PMT (1 + k)n-2 + ... + PMT (1 + k)1 + PMT (1 + k)0
Hay
FVAn = PMT x (
(1 + k)n - 1
b2. Dng tin u u k

Ngc li vi dng tin u thng thng, cc khon tin nhn (tr) xy ra vo cui
mi thi k, dng tin u u k l mt chui cc khon tin u nhau xy ra vo u mi
thi k.
Gi tr tng lai ca mt dng tin u u k vi li sut 8%/nm trong 3 nm.
3
FVAD3 = 10 x ( (1 + 0,08) -1
) x (1 + 0,08)
= 32,46 (1,08) = 35,06
0,08
Cn lu rng gi tr tng lai ca dng tin u u k trong 3 nm n gin bng

gi tr tng lai ca mt dng tin u thng thng ba nm c a v tng lai thm mt
nm na. V th, gi tr tng lai ca mt dng tin u u k vi chi ph c hi vn k trong
n nm c xc nh l:
Trang 11
(1 + k)n - 1
FVADn = PMT x (
) x (1 + k )
2.3. Gi tr hin ti ca tin t

Chng ta u bit rng mt ng ngy hm nay ng gi hn mt ng sau mt, hai
hay ba nm na. Tnh gi tr hin ti ca dng ngn qu cho php chng ta a tt c ngn
qu v thi im hin ti so snh theo gi tr ng tin ngy hm nay. Ni cch khc,
chng ta cn bit c s tin trong tng lai th phi b ra bao nhiu thi im hin ti.
y chnh l gi tr hin ti ca cc khon tin trong tng lai.
2.3.1. Gi tr hin ti ca mt khon tin
Gi s bn c hai khon tin: 100 triu ng vo hm nay v 200 triu ng sau 10
nm na; hai khon tin ny u chc chn v c chi ph c hi vn l 8%/nm. Gi tr hin
ti ca 100 triu ng hm nay th r cn 200 triu ng nhn c sau 10 nm ng gi
bao nhiu thi im hin ti. Nh vy, cn bao nhiu tin vo hm nay tng ln thnh
200 triu ng sau 10 nm na vi li sut 8%/nm. S tin ny chnh l gi tr hin ti ca
200 triu ng sau 10 nm na c chit khu vi li sut 8%/nm. Trong nhng bi ton
gi tr hin ti nh vy, li sut cn c gi l t sut chit khu.
Qu trnh tm gi tr hin ti l qu trnh ngc ca qu trnh ghp li. V th, cng
thc tnh gi tr hin ti c suy ra t cng thc tnh gi tr tng lai ca mt khon tin nh
sau:
FVn
PV =
(1 + k)n
2.3.2. Gi tr hin ti ca mt dng tin

Gi tr hin ti ca mt dng tin l tng gi tr hin ti ca cc khon tin pht sinh
thi im tng lai. Cng thc chung c th nh sau:
PV =
CFi
(1 + k)i
V d: Gi tr hin ti ca dng tin trn c biu din nh sau:
50
50
(1 + 0,05)
(1 + 0,05)
PV =
100
60
60
(1 + 0,05)
= 272,5155 triu ng
Trang 12
(1 + 0,05)
(1 + 0,05)5

a. Gi tr hin ti ca mt dng tin u cui k
Tr li v d v gi tr tng lai ca dng tin u cui k. By gi, chng ta xc nh
xem phi gi bao nhiu tin thi im hin ti c th rt cui mi nm 10 triu ng
trong 3 nm, li sut 8%/nm. Ta c th s dng cng thc sau tm gi tr hin ti ca dng
tin u n nm.
1 PVAn = PMT x
1
(1 + k)n
k
b. Gi tr hin ti ca mt dng tin u u k

1
1PVAn = PMT x
(1 + k)n
] x (1 + k)
c. Gi tr hin ti ca mt dng tin u vnh cu

i khi, chng ta gp dng tin u ko di khng xc nh. Dng tin u c tnh
cht nh vy l dng tin u vnh cu. Kh nng xc nh gi tr hin ti ca dng tin u
c bit cn thit cho vic nh gi tri phiu vnh cu v c phiu u i. Cch xc nh hin
gi ca dng tin u vnh cu nh sau:
PMT
PVA =
Trang 13

CU HI N TP V BI TP
1. Tin li ca mt khon vn vay l g?
2. Phn bit li n v li kp?
3. V sao ni gi tr ng tin nhn c vo hm nay ln hn gi tr ng tin nhn c
ngy mai?
4. Trong hai loi ti khon tit kim, mt l li sut 5% ghp li theo 6 thng, hai l li sut
5% ghp li theo ngy. Bn thch ti khon no hn? V sao?
5. nh ngha cc khi nim: PV, I, FV, PVA, FVA, PMT, m, n, li sut danh ngha, khon tr
u, dng ngn qu, dng tin u thng thng, dng tin u cui k, dng tin u vnh
cu, dng tin vo, dng tin ra, ng thi gian.
6. Nu bn gi 100 triu ng vo mt ti khon ngn hng vi li sut 10%/nm, sau 5 nm
na, bn s c bao nhiu tin trong ti khon?
7. Mt chng khon cam kt tr 50 triu ng sau 10 nm na, hin ti chng khon c
bn vi gi bao nhiu vi t sut sinh li 7%?
8. Bn c 50 triu ng trong mt ti khon v bn nh gi thm 5 triu na vo cui mi
nm. Ti khon ny c mc sinh li k vng l 12%. Nu mc tiu ca bn l tch ly c
200 triu, bn phi mt bao lu t c mc tiu ny?
9. Gi tr tng lai ca mt dng tin u u k trong 5 nm l bao nhiu nu dng tin
em li 3 triu ng mi nm? Gi s chi ph c hi ca khon tin ny l 9%/nm.
10. Bn c nh mua xe hi v mt ngn hng sn sng cho bn vay 200 triu ng mua
xe. Theo iu khon ca hp ng, bn phi hon tr ton b vn gc sau 5 nm, li sut danh
ngha 12%/nm, tr li hng thng. Khon tr u mi thng ca khon n ny l bao nhiu?
Li sut thc ca khon vay ny l bao nhiu?
11. Bn cn tch ly 100 triu ng. lm iu , bn d nh mi nm gi 12,5 triu ng
v khon gi u tin s thc hin sau mt nm na, li sut 12%/nm. Bn cn bao lu
t c mc tiu ca mnh?
12. Cng ty GE c k hoch vay 10 t ng trong thi hn 5 nm, li sut 15%/nm, tr u
hng nm th hon tr ht n. Cho bit khon tin tr cui nm th hai c bao nhiu gi tr
vn gc?
13. Gi s by gi l ngy 1 thng 1 nm 2010. Vo ngy 1 thng 1 nm 2011, bn gi 10
triu ng vo ti khon tit kim sinh li 10%/nm.
a. Nu ngn hng ghp li hng nm, bn c c khon tin l bao nhiu trong ti khon vo
ngy 1 thng 1 nm 2014.
b. S d vo ngy 1 thng 1 nm 2014 s l bao nhiu nu ngn hng s dng ghp li theo
qu thay v ghp li theo nm?
c. Gi s bn gi 10 triu ng nhng chia thnh 4 khon 2,5 triu v gi vo ngy 1 thng 1
nm 2011, 2012, 2013, 2014. Bn s c bao nhiu tin trong ti khon vo ngy 1 thng 1
nm 2014, li sut 10%/nm, ghp li theo nm.
14. B Tm c k hoch v hu sau 20 nm na, hin ti b c 200 triu ng v mun s tin
ny tng ln 1000 triu ng khi v hu. B phi tm mc li sut huy ng hng nm l bao
nhiu khon tin 200 triu t c mc tiu ny, gi s b khng cn mt khon tit kim
no khc?
Trang 14
CHNG 3. PHN TCH TI CHNH DOANH NGHIP

Chng ny gip sinh vin hiu r mc tiu v khun kh phn tch ti chnh, cc
thc o c bn v tnh hnh ti chnh ca cng ty; c kh nng c hiu cc thng tin trn
bo co ti chnh, c kh nng s dng cc cng c phn tch nm bt tnh hnh ti chnh
ca cng ty.
1. MT S VN CHUNG V PHN TCH TI CHNH
1.1. Khi nim v ngha ca phn tch ti chnh
1.1.1. Khi nim phn tch ti chnh
Cc dng dch chuyn ti chnh vn ng lin tc v c th v nh h tun hon trong
c th con ngi, hu nh cc biu hin tt hay xu trong hot ng cng ty u c th biu
hin qua cc du hiu ti chnh. V vy, cc cng ty cn tin hnh phn tch ti chnh xc
nh nhng im mnh v nhng im yu v tnh hnh ti chnh ca cng ty a ra cc
quyt nh hiu qu nht.
Phn tch ti chnh l qu trnh xem xt, kim tra v ni dung kt cu, thc trng cc
ch tiu ti chnh trn bo co ti chnh; t so snh i chiu cc ch tiu ti chnh vi cc
ch tiu ti chnh trong qu kh, hin ti, tng li ti doanh nghip, cc doanh nghip
khc, phm vi ngnh, a phng, lnh th quc gia nhm xc nh thc trng, c im,
xu hng, tim nng ti chnh ca doanh nghip cung cp thng tin ti chnh phc v vic
thit lp cc gii php qun tr ti chnh thch hp, hiu qu.
Nh vy, phn tch ti chnh doanh nghip l nhm nh gi hiu sut v mc ri
ro ca cc hot ng ti chnh.
1.1.2. ngha
Thng tinh ti chnh ca doanh nghip c nhiu c nhn, t chc quan tm nh nh
qun l ti doanh nghip, ch s hu vn, khch hng, nh u t, cc c quan qun l chc
nng Tuy nhin mi c nhn, t chc s quan tm n nhng kha cnh khc nhau khi phn
tch ti chnh v vy phn tch ti chnh cng c ngha khc nhau i vi tng cc nhn, t
chc.
Khch hng v cc ch n thng mi thng quan tm kh nng v thi hn thanh
ton ca doanh nghip, n vic cc doanh nghip lin tc pht sinh cc dng ngn qu p
ng cc ngha v ti chnh trong sut thi hn ca khon n.
Cc nh u t thng tp trung vo kh nng sinh li v iu kin ti chnh ca cng
ty lin quan n kh nng tr c tc v vt qua nguy c ph sn...
Cc nh qun tr ca cng ty phn tch ti chnh ca cng ty nhm mc tiu kim sot
ni b v cung cp nhiu thng tin v iu kin v hiu qu ti chnh ca cng ty cho cc nh
cung cp vn bn ngoi.
Cc c quan qun l chc nng nh c quan thu, thng k, phng kinh t phn tch
ti chnh gip nh gi ng n thc trng ti chnh doanh nghip, tnh hnh thc hin ngha
v vi Nh nc, nhng ng gp hoc tc ng ca doanh nghip n tnh hnh v chnh
sch kinh t- x hi.
1.2. Trnh t v cc bc tin hnh phn tch
C nhiu cch tip cn khc nhau trong phn tch ti chnh, nhng vi cng c phn
tch tt, nh phn tch c th c s kt lun v v th ti chnh ca cng ty.
Vi cch tip cn trn quan im ca ngi cung cp ngun ti tr cho cng ty, chng
ta c th s dng mt trnh t tin hnh phn tch ti chnh nh sau:
Trang 15

Phn tch nhu cu vn
Phn tch iu kin ti
chnh v kh nng sinh li
Phn tch ri ro
Xc nh nhu
cu ti tr bn
ngoi
Thng lng
vi cc nh
cung cp
Hnh 3.1. Trnh t phn tch ti chnh

Khi mun phn tch ti tr t bn ngoi, doanh nghip tin hnh phn tch nhu cu
vn, iu kin v hiu sut ti chnh v ri ro kinh doanh ca cng ty. Da trn vic phn tch
cc nhn t ny xc nh nhu cu ti tr t bn ngoi v t thng lng vi cc nh
cung cp vn bn ngoi.
Bc 1. Phn tch tnh hnh ti chnh ca cng ty
Trc ht, chng ta s quan tm n xu hng v yu t ma v trong nhu cu vn
ca cng ty. Doanh nghip s dng cc cng c phn tch nh gi iu kin v hiu
qu...Cc nh phn tch s dng cc thng s ny cung cp cc du hiu c gi tr v sc
khe ca cng ty theo thi gian. Kt hp vi vic phn tch ri ro kinh doanh-nhng ri ro
tim n trong hot ng kinh doanh ca cng ty xc nh nhu cu ti chnh ca cng ty.
Bc 2. Xc nh nhu cu ti tr bn ngoi
Thng qua cc phn tch ti chnh trn, cc cng ty s xc nh nhu cu vn. Chng
ta nhn thy rng nhu cu vn cng ln th nhu cu ti tr cng ln v c ba nhn t ni dung
nhu cu vn, iu kin v hiu sut ti chnh v ri ro kinh doanh ca cng ty s nh hng
n hnh thc ti tr. Chng hn, nu c yu t ma v trong nhu cu vn th c th phi cn
n ngun ti tr ngn hn, c bit l vn vay ngn hn.
Bc 3. Thng lng vi cc nh cung cp
Vic xy dng k hoch ti tr trn quan im ca cng ty cn phi c bn tho vi
nhng nh cung cp vn bn ngoi. Qu trnh phn tch tnh hnh ti chnh ca cng ty cng
khng th tch ri hot ng thu ht vn t cc nh cung cp. ng thi, cc nh cung cp
vn cng nn c cch nhn rng hn vi cch tip cn ca cng ty trong vn ti tr mc d
cch khc vi cch tip cn ca h.
Nh vy, phn tch ti chnh c rt nhiu kha cnh. Tuy nhin, c l hu ht cc phn
tch u gn vi mt trnh t v cc bc tin hnh tng t nh khun kh trn. Nu khng,
phn tch s khng cht ch v s khng t p ng c nhng vn d tnh.
1.3. Phng php v ni dung phn tch ti chnh
1.3.1. Phng php phn tch ti chnh
Nhng con s tuyt i hay thng s dng nh s khng c ngha tr khi chng
c so snh vi nhng con s hay thng s khc. Chng hn, 60% tng ti sn u t vo
nh xng v thit b s l chuyn bnh thng i vi mt s cng ty nhng vi mt s khc
th t l ny c th khng tt. Chng ta phi c mt hng dn xc nh ngha ca cc
thng s v cc cng c o lng khc. Cc hot ng kinh doanh ni chung v cc hot ng
ti chnh ni ring din ra trong khng gian v theo thi gian. V vy, vic phn tch khng th
tch ri khi khng gian v thi gian.
a. So snh theo thi gian
So snh theo thi gian nhm nghin cu bn cht s thay i v iu kin v hiu sut
ti chnh ca cng ty. Nh phn tch c th so snh thng s hin ti vi thng s qu kh v
thng s k vng trong tng lai ca mt cng ty.
b. So snh theo khng gian v cc ngun thng s ngnh
Vic so snh ny thng c thc hin bng cch so snh cc ch tiu tng thi
im gia cc doanh nghip tng ng hay con s trung bnh ngnh. iu ny c th iu
Trang 16

chnh cc iu kin v hiu sut ti chnh ca cng ty theo h quy chiu chung, cho php xc
nh lch ca cng ty so vi bnh qun ngnh.
1.3.2. Ni dung phn tch ti chnh
Phn tch ti chnh doanh nghip m trng tm l phn tch cc bo co ti chnh v
cc ch tiu c trng ti chnh thng qua mt h thng cc phng php v cng c phn
tch, gip ngi s dng thng tin t cc gc khc nhau, va nh gi tng hp, ton din
va xem xt mt cch chi tit hot ng ti chnh doanh nghip c c nhn thc chnh
xc, trung thc, khch quan v thc trng ti chnh, kh nng sinh li, hiu qu qun l kinh
doanh, trin vng cng nh cc ri ro ca doanh nghip.
a. Thng tin trn bo co ti chnh
C nhiu loi bo co khc nhau, tuy nhin, vi nhng ngi phn tch bn ngoi ni
chung, mi i tng s dng khc nhau, kh nng cc bo co ti chnh l khc nhau. Trong
phm vi phn tch cc thng s ti chnh, nh qun tr quan tm n cc bng bo co ti
chnh: bng cn i k ton v bng bo co kt qu kinh doanh,
Bng cn i k ton tm tt ti sn, n v vn ch ca cng ty ti mt thi im,
thng thng l cui nm hay cui qu. Bo co kt qu kinh doanh tm tt qu trnh kinh
doanh ca mt doanh nghip bng cc khon thu v chi ph trong mt thi k, thng l mt
nm hay mt qu.
Nh vy, bng cn i k ton ging nh mt bc tranh biu th v th ti chnh ca
mt doanh nghip ti mt im thi gian cn bo co kt qu kinh doanh tm tt kh nng
sinh li ca cng ty theo thi gian.
a1. Bng cn i k ton
Bng 3.1 biu din bng cn i k ton ca cng ty A & M vo cui nm ti chnh,
ngy 31/12/20x4 v thng 31/12/20x5. Cc ti sn c lit k phn ti sn theo mc
kh nhng tng i (ngha l mc d chuyn ha thnh tin) v theo mc tng dn v
kh nng sinh li.
Bng cn i k ton cng ty A & M ngy 31/12
BNG CN I K TON
CNG TY A & M ngy 31/12
VT: triu ng
TI SN
20x4
20x5
NGUN VN
20x4
20x5
Tin mt
178
175
Khon phi tr
148
136
Khon phi thu
678
740
Thu tch ly
36
127
Tn kho
1329
1235
N ngn hng
448
356
N tr trc
21
17
N tch lu khc
191
164
Thu tr trc tch lu
35
29
N ngn hn
823
783
Ti sn lu ng
2241
2196
N di hn
631
627
Ti sn c nh
1596
1538
Vn ch
1454
1410
(857)
(791)
C phn thng, 421

mnh gi 10.000
421
Ti sn c nh rng
739
747
Vn b sung
361
361
u t di hn
65
Thu nhp gi li
1014
956
Ti sn di hn khc
205
205
Tng vn ch
1796
1738
TNG TI SN
3250
3148
TNG
V 3250
3148
Tr: khu hao tch ly
Trang 17

VN CH
* C th tm chia phn ti sn thnh ba phn chnh nh sau:
- Ti sn lu ng
- Ti sn c nh
- Ti sn ti chnh
Ti sn lu ng l nhng ti sn c th chuyn ha thnh tin mt trong thi gian
ngn, thng trong mt chu k kinh doanh hay mt nm bao gm tin mt hay cc khon
tng ng, khon phi thu, tn kho v chi ph tr trc. Tin mt v cc khon tng
ng l nhng ti sn kh nhng nht v v th chng c t trn cng. Nhng ti sn
cng t cch xa v tr t tin mt th kh nng chuyn ho thnh tin ca chng cng thp.
Khon phi thu xp sau tin mt v tn kho c xp sau khon phi thu. Khon phi
thu biu din kon n ca khch hng, chng c th c chuyn thnh tin mt trong thi k
thanh ton ha n, c th l t 30 n 60 ngy.
Tn kho gm nguyn vt liu, hng ha d dang v sn phm cui cng. Tn kho
phi c bn i v khon phi thu c thu hi ri mi c th chuyn thnh tin.
Ti sn c nh bao gm nh xng, my mc thit b l nhng ti sn c s
dng lu di, lin tc trong nhiu chu k kinh doanh. Ti sn c nh bao gm ti sn c nh
hu hnh v ti sn c nh v hnh. Phn ny th hin bng hai ni dung:
Tng ti sn c nh theo nguyn gi theo di.
Gi tr rng ca ti sn c nh = Nguyn gi ti sn di hn - khu hao tch ly
V cc ti sn c nh v ti sn di hn khc c kh nhng thp hn nn chng
c t pha di cng ca bng cn i k ton. Ti sn v hnh l nhng ti sn khng
th hin di dng vt cht nhng c gi tr ng k i vi cng ty chng hn nh c quyn
sn xut mt sn phm. i khi ti sn v hnh cn biu th phn chnh lch tr gi ti sn
rng ca cng ty khi mua v nh gi li gi tr ny c gi l thin ch hay uy tn.
Ti sn ti chnh l nhng khon u t di hnh thc mua c phiu hoc lin doanh
vi cng ty khc, kinh doanh bt ng sn, cho vay vn hay u t xy dng c bn.
* Phn bn ngun vn: biu din cc khon n v vn ch ca cng ty. Cc khon
ny c sp xp theo mc tng dn v thi hn thanh ton n v tng dn v chi ph vay
vn v mc ri ro.
V c bn, phn bn ngun vn gm c ba phn chnh:
- N ngn hn.
- N di hn.
- Vn ch s hu.
N ngn hn l nhng khon n pht sinh c thi hn thanh ton ngn, thng l
trong vng mt nm hay mt chu k kinh doanh. N ngn hn bao gm vay ngn hn, khon
phi tr, n tch ly v n ngn hn khc, ni dung chi tit ca cc khon n ngn hn nh
sau:
Khon phi tr: l s tin m cng ty n ngi cp tn dng p ng nhu cu hot
ng kinh doanh hng ngy, khon n ny pht sinh khi cng ty mua hng ca h nhng cha
thanh ton.
Cc loi giy n: thng thng l nhng ngha v ngn hn i vi nhng ch n hay
ngn hng.
N tch ly: l cc khon chi ph cho dch v s dng nhng cha thanh ton
chng hn nh cng ty c th n lng nhn vin hoc n thu chnh ph.
N di hn l nhng khon n c thi hn thanh ton k t hn mt nm bao gm
thu thu nhp tr hon, vay di hn, tri phiu
Trang 18

Gi tr rng l phn gi tr cn li sau khi tr i cc khon n. Vn ch ch c tr
thng qua c tc nh k hoc cng c th l c tc chuyn nhng cui cng. Vn ch s
hu hay cn gi l gi tr rng bao gm nhiu khon mc nh bao gm vn t c hay vn
gp, vn b sung, cc qu v thu nhp gi li. Vn c phn thng v vn b sung cng biu
din tng s tin c c ng tr cho cng ty i ly c phiu thng. Trong v d trn,
mnh gi c phiu l 10.000 ng mt c phiu, iu ny c ngha l vo ngy 31/12/20x3 c
42.100 c phiu nim yt. Phn vn b sung biu din s tin c tr vt trn mnh gi ca
cc c phiu bn. Chng hn, nu cng ty bn c phiu b sung vi gi 60.000 ng th
s c 10.000 ng tng thm trong khon mc c phn thng cn 50.000 ng th c cng
thm vo khon mc vn b sung. Thu nhp gi li biu din phn li nhun tch ly tng
thm sau khi tr c tc, v vy y l phn thu nhp c gi li (hay cn l phn ti u t)
ca cng ty.
Trong bng cn i k ton, tng ti sn bng tng n cng vi vn ch s hu. Tht
vy, y l mt nguyn tc k ton v do vy, tng ti sn tr tng n bng vn ch s
hu, trong , phn ln cc khon n u c th c xc nh chc chn. Hu ht cc vn
k ton lin quan n bng cn i k ton u lin quan n nhng con s gn trong cc ti
sn. Tuy nhin, cn lu l cc con s trong bng cn i k ton ch l nhng con s k
ton, n khc vi d ton theo gi tr kinh t ca ti sn. Gi tr k ton ca ti sn c nh ch
l cc chi ph thc t trong qu kh ch khng phi l gi tr thc nhn c nu chng c
bn i vo thi im hin ti. Ngoi ra, tn kho thng c ghi mc thp hn gi th
trng. Khon mc khon phi thu c ghi theo gi tr gi nh l chng s c thu hi
ton b. Tuy nhin, gi tr ny cng c th ng v cng c th khng ng. Do , ngi
phn tch cn phi nhn vt ln trn nhng con s trong bo co th mi c th phn tch mt
cch chnh xc iu kin ti chnh ca cng ty. Ty vo loi phn tch, gi tr vn ch ghi trn
bng tng kt ti sn c th ng v cng c th khng ng vi gi tr thc ca cng ty.
Nhng hn ch ca bng cn i k ton
Bng cn i k ton c lp vo mt thi im nht nh trong khi hot ng ca
cng ty l s dch chuyn khng ngng gia ti sn v ngun vn, mi thi im khc nhau
s c nhng kt qu khc nhau. Hn na, i khi s liu cng c th l gi to. Chng hn,
vo cui nm ti kha, cng ty thng s dng tin mt thanh ton cc khon n ngn hn
hoc l cng ty thng d tr hng ha chun b cho nm ti kha tip theo. Lc , s d
trn ti khon khng phn nh tnh hnh ti chnh thc t ca cng ty trong c nm ti kho.
khc phc hn ch ny, nh qun tr ti chnh thng xem xt bng cn i k ton vo
nhng thi im khc nhau (c th l hng qu) th mi phn nh c bn cht ca d liu
ti chnh. Ngoi ra, khu hao ch l chi ph k ton c gi li v tch ly nhm mc ch thu
hi gi tr ca ti sn, n thng mang tnh ch quan ca con ngi. Vi phng php khu
hao nhanh, ti sn c nh rng c th b gim ng k.
a2. Bng bo co kt qu kinh doanh
Bng bo co kt qu kinh doanh (hay cn gi l bo co thu nhp hoc bo co li l)
phn nh tnh hnh hot ng kinh doanh trong mt thi k, thng l mt nm hay mt chu
k kinh doanh. V c bn, n o lng kh nng sinh li ca cng ty trong mt thi k. Ni
dung bo co thu nhp gm:
Doanh thu thun l doanh thu bn hng trong k (bao gm c doanh thu bn tn dng
sau khi khu tr hng bn b tr li hay gim gi (chit khu), y l khon tin nhn c
hay s nhn t khch hng.
Chi ph hng bn bao gm cc chi ph lin quan trc tip n qu trnh sn xut
nhng hng ha c bn trong thi k. Cc chi ph hng bn bao gm chi ph nguyn vt
liu, chi ph lao ng lin quan n qu trnh sn xut v chi ph sn xut chung lin quan n
sn phm c bn. Gi tr chi ph hng bn tng i khc nhau gia hai lnh vc sn xut
v thng mi.
+ i vi doanh nghip sn xut:
Trang 19

Chi ph hng bn = Gi thnh sn xut + chnh lch thnh phm tn kho
Gi thnh sn xut = Chi ph sn xut + chnh lch sn phm d dang
y, chi ph sn xut bao gm chi ph nguyn vt liu, tin lng trc tip, chi ph
chung.
+ i vi doanh nghip thng mi:
Chi ph hng bn = Gi mua hng ha + chnh lch hng ha tn kho
Li nhun gp
= Doanh thu thun chi ph hng bn
Chi ph bn hng, qun l hnh chnh v chi ph li c tch ring khi chi ph hng
bn v l cc chi ph thi k ch khng phi l chi ph sn phm. Chi ph bn hng, qun l
gm cc chi ph cho vic tiu th hng ha, chi ph qung co, chi ph vn phng, tin lng
gin tip.
V khu hao, i vi mt cng ty sn xut, chi ph khu hao thng c xem l mt
yu t ca chi ph hng ha sn xut v c th n tr thnh mt phn trong chi ph hng
bn. i vi mt cng ty thng mi, khu hao thng c tch ring nh l mt phn chi
ph thi k khc v t sau li nhun gp.
Thu nhp trc thu v li (EBIT) bao gm thu nhp hot ng v thu nhp b sung.
Thu nhp hot ng = Li nhun gp Chi ph bn hng, qun l - Khu hao
Thu nhp b sung bao gm li tc v tin li t cc u t ti chnh.
Chi ph tin li l chi ph tr cho cc ngun vn vay s dng trong k.
Thu nhp trc thu = EBIT Chi ph tin li
Thu thu nhp = Thu nhp chu thu x Thu sut thu nhp
Li nhun rng = Thu nhp trc thu - Thu thu nhp
Bo co thu nhp th hin kt qu hot ng kinh doanh v hot ng ti chnh ca
cng ty. Ngoi ra, bo co thu nhp cn th hin chnh sch tr li tc v ti u t ca cng
ty. C tc c tr ra khi thu nhp sau thu, cn li l phn thu nhp gi li tng thm trong
k. Khon tng 58 triu ng trong nm ti chnh 2005 trng mc chnh lch v thu nhp gi
li gia hai thi k trong bng cn i k ton. Vo cui hai thi k 2004 v 2005, thu nhp
gi li l 1.014 triu ng v 956 triu ng, chnh nhau ng bng 58 triu ng. V th, c
mt s thng nht gia hai bng cn i k ton v bo co thu nhp gn nht.
BO CO THU NHP
CNG TY A & M ngy 31/12
VT : triu ng
2005
2004
Doanh thu thun

Chi ph hng bn
3.992
2.680
3.721
2.500
Li nhun gp
1.312
1.221
Chi ph hnh chnh, qun l, bn hng
800
741
Thu nhp trc thu v li (EBIT)
512
480
85
70
427
410
120
115
307
295
249
245
Li vay
Thu nhp trc thu (EBT)
Thu thu nhp
Thu nhp sau thu (NI)
C tc
Trang 20

Thu nhp gi li
58
50
Nhng hn ch ca bng bo co thu nhp:

Th nht, thu nhp l khon thay i v gi tr rng gia hai thi im bt u v kt
thc ca mt thi k. Mt khc, kt qu thu nhp ch c phn nh thng qua cc nghip v
k ton nn n cha ch ra c cc c hi tim nng trong hot ng u t ti sn. Chng
hn, trong k bo co, doanh nghip ang trin khai m rng kinh doanh, chi ph phn nh
trong bo co lm cho thu nhp ca c ng thp nhng thc t n k sau, doanh s c th
tng ln gp i.
Th hai, tc ng ca lm pht s lm gi c gia tng v c th s lm cho thu nhp
ca cng ty s khc nhau, tu vo phng php tnh ton hng ha tn kho m h la chn
cc phng php LIFO (late in first out-nhp sau xut trc) hay FIFO (first in first out-nhp
trc xut trc).
Th ba, bng bo co thu nhp khng th phn nh chnh xc bn cht ca cc chi ph
tham gia vo vic to ra doanh thu. Chng hn nh cc chi ph thi k nh khu hao, chi ph
qun l, qung co Chnh v vy, trong qu trnh phn tch, nh qun tr ti chnh phi ch
n yu t ny.
b. Cc cng c phn tch ti chnh
Cc cng ty s dng cc cng c sau y tin hnh phn tch ti chnh:
- Phn tch cc thng s ti chnh: thng s ti chnh l cng c c s dng ph
bin nh gi iu kin v hiu qu ti chnh ca mt cng ty. Thng s ti chnh l s kt
ni hai d liu ti chnh bng cch chia mt s ny cho s khc. Cc thng s ti chnh l c
s so snh gi tr hn so vi cc s liu th trn cc bo co ti chnh. vic phn tch cc
thng s ti chnh cn c da trn c s so snh: so snh vi cc cng ty hoc tiu chun
ngnh theo thi gian. Khi phn tch tnh hnh ti chnh, cng ty s a ra cc kt lun v tnh
hnh sc khe ti chnh v cng ty theo cc mc tiu t ra da trn cc ni dung chnh l:
+ Thng s kh nng thanh ton: kh nng thanh ton l kh nng ca mt ti sn c
th nhanh chng chuyn thnh tin. Ni dung ny phn nh kh nng ca doanh nghip trong
vic i ph vi cc ngha v ti chnh ngn hn.
+ Thng s kh nng sinh li: ni dung ny cho bit hiu qu chung ca cng ty, n
phn nh mc n nh ca thu nhp khi so snh vi cc thng s ca qu kh, o lng
hiu qu ca cng ty trong vic s dng ti sn.
+ Thng s n: ni dung ny phn nh mc vay n hay l tnh u tin i vi vic
khai thc n vay ti tr cho cc ti sn ca cng ty.
+ Cc thng s th trng: Cc thng s ny cung cp cho nh qun tr thng tin nhn
nh ca nh u t v hiu qu hot ng kinh doanh trong qu kh v trin vng tng lai
ca cng ty.
- Phn tch n by: vic phn tch n by nhm nghin cu nhng tc ng ca n
by kh nng sinh li v ri ro kinh doanh cho doanh nghip. C hai loi n by: n by
hot ng nhm xc lp cu trc chi ph ca mt doanh nghip; n by ti chnh hnh thnh
l do chi ph ti tr c nh, c bit l chi ph ti chnh nhm nh gi vic s dng n ca
doanh nghip trong vic t chc ngun vn. C hai loi n by u nh hng n mc
v bin ng ca li nhun sau thu, v th nh hng n ton b ri ro v thu nhp ca
cng ty.
2. PHN TCH CC THNG S TI CHNH
2.1. Phn tch thng s kh nng thanh ton
Trang 21

Theo t in qun l ti chnh ngn hng, kh nng thanh ton l kh nng ca mt ti
sn c th nhanh chng chuyn thnh tin. Thng s kh nng thanh ton o lng kh nng
ca doanh nghip trong vic i ph vi cc ngha v ti chnh ngn hn.
2.1.1. Kh nng thanh ton hin thi
Kh nng thanh ton hin thi l thng s ch r kh nng ca cng ty trong vic p
ng cc ngha v tr n ngn hn. Thng s ny nhn mnh n kh nng chuyn ha thnh
tin mt ca cc ti sn lu ng i ph vi cc khon n ngn hn.
Kh nng thanh ton hin thi =
Ti sn lu ng
N ngn hn
Nu mt cng ty ang gp kh khn v ti chnh, h buc phi tr n chm hn, phi

vay thm t ngn hng Nu n ngn hn tng nhanh hn ti sn lu ng, thng s kh
nng thanh ton hin thi s gim v iu ny s a cng ty n tnh trng kh khn. Thng
s ny cung cp mt du hiu n gin v tt nht v mc m bo cc khon n ngn hn
bng cc ti sn d kin c th c chuyn ha nhanh thnh tin.
Thng thng, kh nng thanh ton hin thi cng cao cho mt cm gic l kh nng
tr n cng cao nhng thng s ny ch c xem l mt cng c o lng th v n khng
tnh n kh nng chuyn nhng ca tng ti sn trong nhm ti sn lu ng. Mt cng ty
c ti sn lu ng ch yu gm tin mt, cc khon phi thu khng qu hn th cng ty s
kh nhng hn so vi cng ty duy tr ch yu tn kho.
2.1.2. Kh nng thanh ton nhanh
Thng s ny l mt cng c b sung cho thng s kh nng thanh ton hin thi khi
phn tch kh nng thanh ton. Thng s ny ch yu tp trung vo cc ti sn c tnh chuyn
ha thnh tin cao hn nh tin mt, chng khon kh nhng v khon phi thu. Vi ni
dung nh vy, kh nng thanh ton nhanh l mt cng c o lng kh nng thanh ton cht
ch hn so vi kh nng thanh ton hin thi.
TSL Tn kho TSL kh nhng thp
Kh nng thanh ton nhanh =
N ngn hn
Tuy nhin, cc thng s ny vn khng th cho chng ta bit cc khon phi thu v tn
kho thc t c cao qu mc hay khng. Nu cao th iu ny s tc ng n nh gi ban u
v kh nng thanh ton ca cng ty.
2.1.3. Quay vng khon phi thu khch hng
Thng s vng quay khon phi thu cung cp ngun thng tin ni b v cht lng
khon phi thu ca cng ty v mc hiu qu ca cng ty trong hot ng thu n. T l ny
c xc nh bng cch chia doanh thu tn dng hng nm cho khon phi thu hng ngy:
Vng quay khon phi thu =
Doanh thu bn tn dng

Khon phi thu bnh qun
Thng s ny cho chng ta bit s ln khon phi thu c chuyn ha thnh tin
trong nm. S vng quay cng ln th thi gian chuyn ha t doanh s thnh tin mt cng
ngn.
Trang 22

Khi khng c thng tin v doanh thu tn dng, chng ta phi s dng tng doanh thu.
Khi doanh s bin ng theo ma hoc tng mnh trong nm th vic s dng s d khon
phi thu cui k s khng cn ph hp na. i vi cng ty hot ng c bin ng theo
ma, chng ta nn s dng s d hng thng cho ph hp hn. Trong trng hp cng ty c
tc tng trng mnh, s d khon phi thu vo cui nm s cao hn so vi doanh s. Lc
, vng quay khon phi thu s b sai lch v v th s ln quay vng khon phi thu trong
nm s thp. Trong trng hp ny, vic s dng gi tr bnh qun ca khon phi thu u
nm v cui nm s thch hp hn nu doanh s tng tng i u trong c nm.
Nu coi tt c cc khon phi thu u kh nhng trong khi mt phn ln khon phi
thu b qu hn th bn c th ri vo tnh trng nh gi qu cao v kh nng thanh ton thc
t. Khon phi thu ch kh nhng khi chng c th c thu hi trong mt khon thi gian
hp l. xc nh c nguyn nhn, nh phn tch c th chuyn thng s vng quay
khon phi thu sang vng quay khon phi thu theo ngy hay cn gi l k thu tin bnh qun.
2.1.4. K thu tin bnh qun
K thu tin bnh qun =
Khon phi thu x S ngy trong nm

Doanh thu tn dng hng nm
Tuy nhin, trc khi kt lun l cng ty c vn v thu hi n, chng ta nn kim tra
li thi hn bn hng m cng ty hin ang cung cp cho khch hng. Nu k thu tin bnh
qun ln hn thi hn bn tn dng cho php ca cng ty th l mt du hiu khng tt, n
chng t t l khch hng tn dng ang chim t trng ln hoc l cng ty ang b khch
hng chim dng vn. Gi s k thu tin bnh qun l 62 ngy v thi hn bn hng l 2/10
Net 30, iu ny c ngha l mt phn ln khon phi thu b qu hn, vt qua ngy th 30.
Mt khc, nu k hn l Net 60 th khon phi thu b thu hi ch chm hn hai ngy so vi
k hn quy nh.
Mc d k thu tin bnh qun qu cao thng khng tt nhng k thu tin bnh qun
qu thp cng khng phi l tt. K thu tin bnh qun thp c th l biu hin ca chnh sch
tn dng qu cht ch. Lc ny, khon phi thu c th c cht lng nhng doanh s c th b
gim mnh v li nhun c th thp hn mc ng ra phi c do chnh sch tn dng qu
cht ch. Trong tnh hung ny, c l cng ty nn ni lng cc tiu chun tn dng.
* Qun l thi hn khon phi thu
Vi phng php ny, chng ta cn phn loi cc khon phi thu mt mt ngy no
theo t l phn trm ha n n ca cc thng trc. Gi s chng ta c bng k khon phi
thu qu hn vo ngy 31 thng 12 nh sau:
Thng bn tn dng
Thng 12
Thng 11
Thng 10
Thng 9
Thng 8 vtrc
Thi gian qu hn
Hin ti
0-1
1-2
2-3
3 hoc hn
Tng
cng
T l % trn tng
s d khon phi
thu hin ti
67
19
100
Nu thi hn tn dng l 2/10 Net 30, bng k thi hn ny cho chng ta bit rng c
67% khon phi thu n ngy 31/12 l khon phi thu hin ti, 19% b qu hn mt thng, 7%
qu hn hai thng v tip tc nh th. Ty vo nhng kt lun rt ra t vic phn tch bng k
khon phi thu qu hn, chng ta c th iu tra su hn v chnh sch tn dng v thu hi n
Trang 23

ca cng ty. Cc khon phi thu c ghi trn bng cn i k ton thng l nhng con s
gi nh trong trng hp cng ty c th thu hi c ton b khon phi thu. Bng k khon
phi thu qu hn cung cp nhiu thng tin hn so vi k thu tin bnh qun v n ch ra du
hiu ca vn mt cch chi tit hn.
2.1.5. Vng quay khon phi tr
C th c nhng lc cng ty cn nm thng tin v k hn tr tin ca chnh h i vi
cc nh cung cp hoc k hn tr tin ca mt khch hng tn dng tim nng. trong trng
hp ny, chng ta cn xem xt thng s vng quay khon phi tr v k tr tin bnh qun nh
sau:
Tr gi hng mua tn dng
H s vng quay khon phi tr =
K tr tin bnh qun =
Khon phi tr bnh qun
Khon phi tr x S ngy trong nm

Tr gi hng mua tn dng hng nm
Trong , khon phi tr l s d cui k (hoc gi tr bnh qun) v tr gi hng mua

tn dng l gi tr hng mua t cc nh cung cp bn ngoi trong nm. Con s ny cho bit
thi hn bnh qun ca khon phi tr. Thng th cc cng ty mun duy tr v ko di thi
hn phi tr v nh th h c th s dng tin t ngun ny nh l mt ngun ti tr gi r.
Nu h s quay vng khon phi tr thp hn so vi mc bnh qun ngnh th iu ny chng
t c kh nng chim dng tin ca nh cung cp nhiu hn so vi cc cng ty khc trong
ngnh. Tuy nhin, iu ny phn nh nguy c cng ty c th phi i ph vi vic thanh ton
cc khon n n hn.
Trong trng hp khng c thng tin v gi tr mua hng th ngi ta c th s dng
chi ph hng bn cng vi (tr i) mc tng (gim) tn kho xc nh thng s ny. Chng
hn, i vi mt h thng ca hng bn l khng c chc nng sn xut, chi ph hng bn
cng vi mc thay i v tn kho l thnh phn ch yu ca hng mua tn dng. Tuy nhin,
trong nhng tnh hung cng thm mt gi tr qu ln, chi ph hng mua gm chi ph hng
bn cng tn kho s khng thch hp. Lc , ngi ta phi c s tin mua thc s nu s
dng thng s ny.
Ngoi ra, k tr tin bnh qun l thng tin c gi tr nh gi kh nng tr n ng
hn ca mt khch hng tn dng. Nu k tr tin bnh qun l 48 ngy v thi hn ca ngnh
l Net 30 th chng ta bit rng mt phn ln khon phi tr b qu hn. Trong trng hp
ny, kim tra tnh trng tn dng ca cc nh cung cp khc ca khch hng s cung cp thng
tin su hn v mc nghim trng ca vn .
2.1.6. Vng quay tn kho
bit c hiu qu trong qun tr tn kho ca cng ty, chng ta tnh thng s vng
quay tn kho:
Vng quay tn kho =
Gi vn hng bn
Tn kho bnh qun
Thng thng, vng quay tn kho cng cao, hot ng qun tr tn kho ca cng ty
cng hiu qu v tn kho cng mi v cng kh nhng. Tuy nhin, i lc, vng quay tn
kho cao c th l du hiu ca vic duy tr qu t tn kho v do c th xy ra tnh trng cn
d tr. Vng quay tn kho thp thng l du hiu ca vic duy tr nhiu hng ha li thi,
qu hn, chm chuyn i.
Trang 24

Mt vn cng cn phi t ra l tn kho trong s sch c gi tr ng vi gi tr
thc ca n hay khng. Mt khi c du hiu no v tn kho, chng ta phi iu tra su hn
xc nh nguyn nhn ca n.
Ngoi ra, cn c mt cng c khc tng t nh vng quay tn kho nhng biu din
theo ngy l chu k chuyn ha tn kho hay cn gi l k d tr bnh qun, xc nh s
ngy d tr trong kho.
Chu k chuyn ha tn kho =
S ngy trong nm
Vng quay tn kho
Hoc
Chu k chuyn ha tn kho =
Tn kho bnh qun

Gi vn hng bn bnh qun mi ngy
Thng tin ny cho bit trung bnh phi mt bao nhiu ngy tn kho c chuyn
thnh khon phi thu v tin mt.
2.2. Phn tch thng s n
Cc thng s n phn nh mc vay n hay l tnh u tin i vi vic khai thc n
vay ti tr cho cc ti sn ca cng ty.
2.2.1. Thng s n trn vn ch
Thng s ny c dng nh gi mc s dng vn vay ca cng ty.
Thng s n =
Tng n
Vn ch s hu
2.2.2. Thng s n trn ti sn

Thng s ny c s dng cng vi mc ch ca thng s n trn vn ch. Thng
s (D/A) cho bit tng ti sn c ti tr bng vn vay nh th no.
Thng s n (D/A) =
Tng n
Tng ti sn
2.2.3. Thng s n di hn / vn di hn
Thng s ny cho bit t l ca n di hn chim trong tng c cu vn di hn ca
cng ty. C cu vn di hn bao gm n di hn cng vi vn c phn (hay vn ch s hu)
trong bng cn i k ton.
Thng s n di hn =
Tng n di hn
Tng n di hn v vn c phn
Trang 25

T l ny cho bit mc quan trng ca n di hn trong cu trc vn (ti tr di
hn) ca cng ty. Tuy nhin, cn lu rng cc t l n ch tnh da trn s liu k ton nn
i khi cng cn tnh cc t l ny theo gi tr th trng c c nh gi chun xc hn.
2.2.4. Cc thng s trang tri
* T l m bo li vay
T l ny l mt cng c o lng v kh nng ca cng ty trong vic p ng cc
khon n li vay v kh nng trnh nguy c ph sn. Ni cch khc, n biu th kh nng p
ng cc ngha v n bng thu nhp sn sinh t hot ng ca cng ty. T l ny ln hn 1 ch
ra rng cng ty c th p ng khon chi tr tin li v to ra c mt lp m an ton i
vi ngi cho vay. Ni chung, t l ny cng cao th cng ty s cng c th trang tri cc
khon n tin li.
T l m bo li vay =
Li nhun trc thu v li (EBIT)

Tng ti sn
T l m bo li vay rt hu ch khi nh gi kh nng p ng chi ph li nhng

thng s ny c hai thiu st:
+ Li vay khng phi l khon chi ph ti chnh c nh duy nht cc cng ty cn
phi gim n gc theo k hoch v nhiu cng ty thu ti sn v v th phi thanh ton cc
khon tin thu . Nu cng ty khng c kh nng p ng cc khon chi tr ny, h c th
b ph sn.
+ EBIT khng biu din ton b ngn qu c th s dng tr n, c bit l nu
mt cng ty c chi ph khu hao ln.
tnh n cc im yu ny, cc ngn hng v cc t chc khc xy dng cng
thc trang tri EBITDA nh sau:
* Kh nng tr n: t l trang tri ca li nhun hot ng trc khu hao
(EBITDA)
EBITDA + Tr tin thu ti sn
T l trang tri EBITDA =
Li +
Vn gc
1-t
+ Tin thu ti sn
Lu rng v ngun ngn qu dng trang tri cc khon phi tr l ngun ngn qu
trc thu, trong khi , vn gc phi tr li l khon n sau thu, v th, phi a vn gc v
trc thu.
Thng s EBITDA l thng s hu ch nht i vi nhng ngi cho vay ngn hn
nh ngn hng. Qua mt thi k ngn, qu t khu hao c th c s dng tr n. Qua
mt thi gian di, cc qu phi c ti u t duy tr nh my thit b hoc nhng th
m cng ty khng th tip tc duy tr trong cng ty. V vy, cc ngn hng cho vay ngn hn
thng quan tm n thng s ny trong khi cc ch n di hn th tp trung vo t l m
bo li vay.
Tm li, khi nh gi ri ro ti chnh ca mt cng ty, nh phn tch ti chnh trc
ht cn phi tnh cc thng s n nh l mt cng c th o lng ri ro ti chnh. Ty thuc
vo k hoch tr n v li sut bnh qun m t s n c th c hoc c th khng cho mt
bc tranh chnh xc v kh nng ca cng ty trong vic p ng cc ngha v ti chnh. Hn
Trang 26

na, chng ta bit rng cc khon li v vn gc khng th c p ng m khng c thu
nhp, khng c tin mt. Do vy, cng cn phi phn tch kh nng ngn qu ca cng ty
trong vic p ng cc khon n (cng nh cc chi ph ti chnh).
2.3. Phn tch thng s kh nng sinh li
Cc thng s ny cho bit hiu qu chung ca cng ty, n phn nh mc n nh
ca thu nhp khi so snh vi cc thng s ca qu kh, thng s ny cn gi l thng s hiu
qu o lng hiu qu ca cng ty trong vic s dng ti sn.
Ni dung ca thng s ny nhm o lng tc chuyn ha ca khon phi thu, tn
kho v khon phi tr trong chu k kinh doanh qun l ti sn mt cch hiu qu. Ni cch
khc, n phn nh tc c chu chuyn ca nhng ti sn trc tip tham gia vo chu k kinh
doanh (vng quay khon phi thu, tn kho, khon phi tr) t c c s iu chnh cc
chnh sch (bn hng, d tr, mua hng) mt cch hp l.
2.3.1. Vng quay tng ti sn
Thng s ny o lng tc chuyn ha ca tng ti sn to ra doanh thu.
Vng quay tng ti sn =
Doanh thu thun

Tng ti sn
2.3.2. Li nhun gp bin
Li nhun gp bin =
Doanh thu thun Chi ph hng bn

Doanh thu thun
Thng s ny o lng hiu qu hot ng sn xut v marketing ca cng ty. Mt

cng ty c thng s ny cao hn mc bnh qun ngnh chng t n lc ca cng ty trong vic
ct gim chi ph, nng cao hiu qu trong vic s dng nguyn vt liu v lao ng so vi cc
cng ty khc. c bit, thng s ny phn nh tnh hp l trong hot ng nh gi ca cng
ty.
2.3.3. Li nhun rng bin
Li nhun rng bin =
Li nhun rng sau thu

Doanh thu rng
Li nhun rng bin l cng c o lng kh nng sinh li trn doanh s sau khi tnh
n tt c cc chi ph v thu thu nhp. N cho chng ta bit li nhun rng trn mi ng
doanh s ca cng ty. Vic so snh thng s ny vi ngnh cho thy hiu sut v hp dn
ca cng ty ny so vi cng ty khc.
Bng cch so snh cc thng s ny cng vi nhau, chng ta c th nhn thy r hn
hiu qu hot ng ca cng ty. Nu li nhun gp bin khng thay i qua nhiu nm nhng
li nhun rng bin gim trong cng thi k th chng ta bit l do cc chi ph qun l,
hnh chnh v bn hng cao tng i so vi doanh s hoc do li sut cao. Mc khc, nu li
nhun gp bin gim, chng ta bit rng chi ph sn xut so vi doanh s tng ln. v iu ny
xy ra hoc l do gi bn thp hn hoc do hiu qu hot ng thp hn.
2.3.4. Kh nng sinh li trn u t
Thu nhp trn u t (ROA) =
Li nhun rng
Tng ti sn
Trang 27

a. Thu nhp trn gi tr rng
y l h s quan trng nht i vi cc c ng nm gi c phn thng, n cho
thy kh nng sinh li trn vn u t ca h trong cng ty. Thu nhp trn gi tr rng l phn
cn li ca li nhun rng sau khi thanh ton c tc u i chia cho gi tr rng (vn c
phn - vn c phn u i). Trong trng hp khng c vn vay th ROA cng chnh l ROE.
Cn khi c vn vay, chi ph sau thu ca vn vay thp lm cho ROE ln hn nhiu so vi
ROA do tc ng ca n by n. ROE cn c th biu din di dng:
ROE = ROA (1 D/A)
Nu thng s ny ln hn bnh qun ngnh th c ng c li hn so vi cc c
ng khc trong cng ngnh. iu ny c th l do mt trong hai yu t sau: ROE ca cng ty
cao hoc l do cng ty s dng n by n (n/ti sn). Khi tng mc n by n ln,
ROE ca cng ty s tng, tuy nhin n mt lc no th tc ng ca n by s khng cn
hiu qu na do mc tng thm ca chi ph ti chnh s ln hn khon tng thm ca phn li
nhun thu c nh tc ng n by.
b. Thu nhp trn tng ti sn v tip cn Dupont
Sc sinh li trn
u t = Kh nng sinh li trn DS x Hiu sut ca ti sn
Thu nhp
trn u t
Li nhun
rng sau thu
Tng ti sn
o lng hiu qu chung v

kh nng sinh li bng ti sn
hin c.
Li nhun
rng bin =
Li nhun
rng sau thu
Doanh thu
thun
o lng kh nng sinh li

trn doanh thu.
Vng
quay ca
ti sn
Doanh thu thun
=
Tng ti sn
o lng hiu qu trong vic

s dng ti sn to ra
doanh thu.
Hnh 3.1. Phn tch ROA theo phng trnh Dupont

c. Thu nhp trn vn ch (ROE)
Ngoi ra, c mt cng c khc o lng hiu sut chung ca cng ty l thu nhp trn
vn ch. Thng s ny cho bit mc hiu qu ca doanh nghip trong vic to ra thu nhp
cho nhng c ng ca h.
Thu nhp trn vn ch (ROE) =
Li nhun rng
Vn ch
2.4. Phn tch thng s th trng

Cc thng s ny cung cp cho nh qun tr thng tin nhn nh ca nh u t v hiu
qu hot ng kinh doanh trong qu kh v trin vng tng lai ca cng ty.
2.4.1. Li c bn trn c phiu
EPS =
Li nhun rng C tc u i
S c phiu trung bnh lu hnh trong k
2.4.2. Thng s gi trn thu nhp (P/E)

P/E =
Gi tr trng ca c phiu
Thu nhp trn c phiu
2.4.3. Thng s gi c phiu trn ngn qu

Trang 28

Gi/Ngn qu =
Gi c phiu
Ngn qu trn mt c phiu
2.4.4. Gi tr th trng trn gi tr s sch (M/B Market/book value)

Gi tr s sch mi c phiu =
Vn ch
Tng s c phiu
Gi tr th trng/Gi tr s sch (M/B) =
Gi tr trng mi c phiu
Gi tr s sch mi c phiu
3. PHN TCH N BY
u t lun gn doanh nghip vo cc cam kt di hn v cc bin php ti tr di
hn. Trong ngn hn, cc quyt nh ny lm xut hin cc chi ph bao gm chi ph c nh,
cc chi ph ny khng ph thuc vo quy m kinh doanh ca doanh nghip. Do s tn ti ca
cc loi chi ph ny, cc thay i ca mi trng nh iu kin kinh t, th trng, hnh vi ca
ngi tiu dung s khuych i ln hiu sut ti chnh ca cng ty. C th dng nguyn tc
n by m t hin tng ny.
C hai loi n by c hnh thnh: n by hot ng v n by ti chnh. C hai
loi n by u nh hng n ln v mc bin ng ca li nhun sau thu ca cng ty
v v th nh hng n ri ro v thu nhp chung ca cng ty, t s nh hng n thu
nhp ca c ng.
3.1. n by hot ng
3.1.1. Khi nim
n by hot ng biu hin mc nh ph m doanh nghip s dng trong hot
ng sn xut kinh doanh, l mi quan h gia tng chi ph c nh v tng chi ph kh bin.
n by hot ng gip cho nh qun tr ti chnh thy c s tc ng ca s thay i
doanh thu (hoc khi lng sn phm hng ha tiu th) trn li nhun trc li vay v thu.
Chng ta c th nh ngha c th hn v n by hot ng nh sau: Tc ng ca
n by hot ng l t l thay i ca thu nhp trc thu v li (EBIT) so vi t l thay i
ca doanh thu.
3.1.2. Mc tc ng ca n by hot ng
nh gi mc tc ng ca n by hot ng n li nhun ca doanh nghip,
ngi ta s dng thc o mc tc ng ca n by hot ng (DOL - Degree of
Operating Leverage).
Mc tc ng ca n by hot ng (DOL) o lng t l phn trm thay i li
nhun kinh doanh do s thay i 1% doanh s bn.
EBIT (%)
T l phn trm thay i ca EBIT

DOL =
T l phn trm thay i ca doanh s
Trong khi , t l phn trm thay i ca EBIT =

Q.P
Q ( P V )
Q( P V ) F
Q
V t l phn trm thay i ca doanh s = Q.P Q

Trang 29

Bi vy, cng thc tnh DOL c vit nh sau:
Q ( P V )
Q.Q ( P V )
Q( P V )
Q( P V ) F
DOL
Q Q ( P V ) F
Q( P V ) F
Q
Trong :
DOL : Tc ng ca n by hot ng
P
: Gi bn sn phm
V
: Bin ph trn mi n v
F
: nh ph ca doanh nghip
Q
: Sn lng hng bn
Q : Mc tng (gim) sn lng.
H qu: Khi doanh thu tng (gim) x%, th EBIT c khuynh hng tng (gim) DOL
x%. Bi vy nhng nh kinh doanh khng thch mo him thng khng chp nhn h s
DOL ca doanh nghip c gi tr ln.
3.1.3. n by hot ng v phn tch ha vn
Mc ch ca phn tch im ha vn l xc nh li nhun hot ng s thay i
nh th no so vi mc sn xut m ti sn xut t thua l chuyn sang c li nhun.
Chng ta c mi quan h sau:
EBIT = Doanh s bn - tng chi ph
(1)
Tng chi ph = Chi ph bin i + chi ph c nh
(2)
Thay (2) vo (1), ta c:
EBIT = Doanh s bn (Chi ph bin i + chi ph c inh)
(3)
Nu s dng cc k hiu nh sau:
TC
: Tng chi ph
S
: Doanh thu hng bn
Chng ta c:
S = P.Q
Tng chi ph bin i = Q.V
TC = QV + F
EBIT = PQ (QV + F)
EBIT = Q (P - V) F
Trong phng trnh trn, (P V) l s d m ph, l phn tng thm trong EBIT do
vic bn thm mt n v sn phm. Q (P - V) l li nhun hot ng.
Hnh (3.1) trnh by mi quan h gia xut lng, doanh s v chi ph trong nhng s
liu v mt sn phm nh sau: P = 200 USD; V = 120 USD; F = 2.000.000 USD
Trang 30
F
Qhv =
PV
Doanh thu
(Tr. USD)
S
8 -
im ha vn
6 4 L
2 -
TC
EBIT
F
QB
10.000
20.000 25.000 30.000
Q (n v)
40.000
Hnh 3.2. th im ha vn
Bng 3.1. Doanh thu, chi ph v li nhun bin i theo s lng hng bn
S lng n v
hng bn
Doanh thu
Tng chi ph
bin i
Tng chi ph
c nh
Tng chi ph
EBIT
Q.P
Q.V
TC=Q.V+F
Q(P-V)-F
3.800.000
4.400.000
5.000.000
5.600.000
6.200.000
6.800.000
(800.000)
(400.000)
0
400.000
800.000
1.200.000
15.000
20.000
25.000(*)
30.000
35.000
40.000
3.000.000
4.000.000
5.000.000
6.000.000
7.000.000
8.000.000
1.800.000
2.400.000
3.000.000
3.600.000
4.200.000
4.800.000
2.000.000
2.000.000
2.000.000
2.000.000
2.000.000
2.000.000
(*) im ha vn
Bng 3.1 trnh by nhng tnh ton EBIT ti cc mc sn lng hng bn khc nhau.
Chng ta thy, s lng hng bn cng thp hn mc 25.000 n v, th mc thua l cng cao,
bi s d m ph ca mi n v (200-120=80USD) nhn vi s lng hng bn khng
b p chi ph c nh v EBIT < 0. mc 25.000 n v, tng s d m ph l
2.000.000USD (80 x 25.000), va trang tri chi ph c nh v EBIT = 0. Ch khi s lng
hng bn nhiu hn 25.000 n v, th doanh nghip bt u c li nhun.
Bi vy, im ho vn l mc doanh thu to ra thu nhp bng 0. Trong th d trn, sn
lng ha vn l 25.000 n v hng bn v doanh thu ho vn l 5tr.USD. T khi nim v
im ha vn c th rt ra cc cng thc sau:
EBIT = QB (P V) F = 0
Vi QB l sn lng tng ng vi im ha vn.
Qhv
F
P V
Thay cc gi tr vo cng thc ta c:

QB
2.000.000
25.000 n v
200 120
3.2. n by ti chnh
3.2.1. Khi nim n by ti chnh
Trang 31

Khi cc doanh nghip hot ng u t quy m ln tt yu s dn n ti tr. Cc bin
php ti tr s gy ra nhng chi ph mang tnh cht c nh nh chi ph ti chnh di hn, chi
ph thu mua...Cc chi ph c nh ny tc ng n hiu sut ca cng ty. n by ti chnh
lin quan n chi ph ti tr c nh m cng ty ang duy tr. Do , n by ti chnh hnh
thnh l do s la chn ca nh qun tr c c mt c cu ngun vn thch hp.
n by ti chnh l t s gia tng n v tng s vn. n by ti chnh c s
dng vi mong mun lm tng thu nhp trn vn ch. S bin ng ca ph tn vn vay nh
hng n thu nhp ca c ng, v khi tng li nhun k ton trc thu v li bin ng,
vic s dng chi ph ti tr c nh cng nhiu s cng tc ng n thu nhp ca c ng.
Chng ta c th nh ngha c th hn v n by ti chnh nh sau: Tc ng ca
n by ti chnh l t l thay i ca li c bn trn c phiu (EPS) so vi t l thay i ca
thu nhp trc thu v li (EBIT).
3.2.2. Mc tc ng ca n by ti chnh
nh gi mc tc ng ca n by ti chnh n li nhun vn ch s hu,
ngi ta s dng thc o mc tc ng ca n by hot ng (DFL - Degree of
Financial Leverage).
Mc tc ng ca n cn n (DFL) c nh ngha l t l thay i ca EPS do
s thay i 1% ca li nhun hot ng.
DFL
EPS(%)
EBIT (%)
T suy ra cng thc tnh DFL l:

DFL
Q( P V ) F
EBIT
Q ( P V ) F R EBIT R
Vi R l chi ph tr li vay
(1 - t)[Q(P-V)]
Q(P V )
EPS(%) =
(1-t)[Q(P-V) F R]
Q(P-V) F R
Cng thc trn c suy ra t hai cng thc:
(1 - t) Q(P - V)
Q ( P V )
n
EPS(%)
(1 t ) Q ( P V ) F R Q ( P V ) F R
n
Trong :
n = s lng c phn
t = Thu sut thu li tc
EBIT (%)
Q ( P V )
Q( P V ) F
Trang 32

3.3. n by tng hp
3.3.1. Khi nim n by tng hp
Khi n by ti chnh kt hp vi n by hot ng, kt qu s hnh thnh n by
tng hp. Hiu ng t n by ti chnh v n by hot ng kt hp l mt hiu ng hai
bc ca s thay i v sn lng to ra mt s thay i tng i ln hn ca li c bn trn
c phiu.
Chng ta c th nh ngha c th hn v n by tng hp nh sau: Tc ng ca
n by tng hp l t l thay i ca li c bn trn c phiu (EPS) so vi t l thay i ca
doanh s.
3.3.2. Mc tc ng ca n by tng hp
n by tng hp (DTL-Degree total leverage) o lng nhy ca EPS khi doanh
s bn thay i. Mc tc ng ca n by tng hp (DTL) c nh ngha l t l thay
i ca EPS do s thay i 1% ca doanh s.
Mc tc ng ca n tng hp c xc nh
T l phn trm thay i ca EPS
DTL
=
DTL = DFL x DOL

Vy
T l phn trm thay i ca EPS

x
DTL =
Q (P V)
EBIT
x
DTL =
EBIT R
DTL
Q (P V) - FC
Q (P V)
Q (P V) FC R
CU HI N TP V BI TP
Trang 33

1. Mc ch ca cc bo co ti chnh l g? Cc b phn cu thnh ca cc bo co ti chnh?
2. Ti sao mt cng ty c thng s kh nng thanh ton hin thi bng 4 nhng vn khng th
i ph c vi cc khon n?
3. Ti sao mt cng ty c thu nhp trn ti sn l 25% vn ri vo tnh trng khng tr n
c?
4. Lm sao bit mt cng ty duy tr qu nhiu n, thng s no cho bit iu ?
5. Tng tc vng quay tn kho c th lm tng kh nng sinh li ca doanh nghip khng?
6. nh ngha cc thng s ti chnh thuc nhm thng s: thng s kh nng thanh ton,
thng s n v kh nng trang tri, thng s kh nng sinh li v thng s th trng.
7. K thu tin bnh qun ca ca cng ty An Ph l 40 ngy vi mc doanh thu c nm l
7,3 t ng. Phi thu ca khch hng l bao nhiu, gi s mt nm c 360 ngy.
8. Cng ty Ho Th c s nhn vn ch l 2,4. Ti sn ca cng ty c ti tr c n di hn
v vn ch. Thng s n ca cng ty bng bao nhiu?
9. Cng ty Nht Tn c t l ROA l 10%, li nhun rng bin l 2% v thu nhp trn vn ch
l 15%. Vng quay tng ti sn ca cng ty bng bao nhiu? S nhn vn ch bng bao
nhiu?
10. Cng ty xy dng VNE c cc thng tin sau: vn ch s hu: 37,5 t ng, thng s gi
trn thu nhp P/E bng 3,5, vn u t ca ch s hu l 1 triu ng v gi th trng trn
gi tr s sch M/B l 1,9. Hy xc nh gi th trng ca mi c phiu.
11. Hy hon thin bng cn i k ton vi cc thng s c cho di y:
N di hn/Vn u t ch s hu
0,5
Vng quay ti sn
2,5X
K thu tin bnh qun
18 ngy
Vng quay tn kho
9 ln
Li nhun hot ng bin
10%
Kh nng thanh ton nhanh
1
Gi s nm c 360 ngy.
Tin mt
Phi tr ngi bn v n ngn hn
100
Phi thu khch hng
N di hn
Hng tn kho
Vn u t ca ch s hu
Ti sn c nh
Li nhun sau thu cha phn phi 100
Tng ti sn
Tng ngun vn
100
12. Cng ty sn xut sn Nippo c chi ph hot ng c nh l 3 t ng/nm. Chi ph hot

ng bin i l 11.700 ng/lt v gi bn l 20.000 ng/lt.
a. im ha vn hot ng mi nm l bao nhiu lt? Theo doanh thu?
b. Nu chi ph bin i gim xung 16.800 ng, im ha vn s l bao nhiu?
c. Nu chi ph c nh tng ln 3,75 t ng mi nm, iu ny s nh hng n im ha
vn th no?
d. Hy tnh DOL mc sn lng 1,6 triu lt.
e. Nu doanh s d kin tng 15% t mc hin ti l 1,6 triu lt, phn trm thay i ca li
nhun hot ng l bao nhiu tnh t mc hin ti?
13. Cng ty TNHH Tn Thnh c hiu ng n by hot ng l 2 v lng bn hin ti l
10.000 n v. Li nhun thun t hot ng kinh doanh l 10 triu ng.
Trang 34

a. Nu doanh s d kin tng 20% t mc hin ti l 10.000 n v th li nhun hot ng s
l bao nhiu?
b. mc sn lng mi l 12.000 n v, hiu ng n by hot ng mi l bao nhiu?
14. Cng ty Bnh Lc hin ang c 3 t ng vn vay, li sut 12% v mun ti tr cho mt
k hoch m rng quy m sn xut vi nhu cu vn 1,5 t ng. Cng ty ang cn nhc ba
phng n sau: tng n vi li sut 14%, c phiu u i vi t l tr c tc 12%, v bn c
phiu vi gi 16.000 ng mt c phiu. Cng ty hin ang c 800.000 c phiu ang lu
hnh v chu mc thu thu nhp doanh nghip l 40%.
a. Nu li nhun trc thu v li l 1,5 t ng, li c bn trn c phiu ca mi phng n
l bao nhiu, gi s li nhun hot ng khng tng?
b. iu g xy ra vi EPS khi EBIT mc 900 triu, 1.200 triu, 4.000 triu?
c. Hy tnh n by ti chnh cho mi phng n khi EBIT k vng l 1,5 t ng?
CHNG 4.
C CU NGUN VN V CHI PH S DNG VN
Trang 35

Chng ny gip cho sinh vin hiu r tm quan trng ca ngun vn trong vic hnh
thnh v hot ng ca mt doanh nghip. c th huy ng, qun l v s dng c hiu
qu ngun vn ca mnh, doanh nghip phi nghin cu chi ph ca tng ngun vn c th
t xc nh cho mnh mt c cu vn hp l ph hp vi tng iu kin c th, tng giai
on c th ca doanh nghip.
1. C CU NGUN VN CA DOANH NGHIP
1.1. Ngun vn v c cu ngun vn ca doanh nghip
Trong mi doanh nghip, vn kinh doanh ca doanh nghip c hnh thnh t hai
ngun: ngun vn ch s hu v vn vay. Mi b phn ny c cu thnh t nhiu khon
mc khc nhau ty theo tnh cht ca chng.
1.1.1. Ngun vn ca doanh nghip
a. Ngun vn huy ng t ni b
Ngun vn ch s hu l s vn thuc s hu ca ch doanh nghip. Khi doanh
nghip ang hot ng, ngoi vn iu l cn c mt s ngun vn khc cng thuc ngun
vn ch s hu nh: li nhun khng chia, tng vn bng cch pht hnh c phiu mi, qu
u t pht trin, qu d phng ti chnh
Vn gp ban u: Khi doanh nghip mi c thnh lp th vn ch s hu do cc
thnh vin ng gp v hnh thnh vn iu l. i vi doanh nghip Nh nc th vn gp
ban u chnh l vn u t ca Nh nc, i vi doanh nghip c phn th vn gp ban u
l do ch doanh nghip hoc nhng ngi gp vn. Chng hn, i vi cng ty c phn vn
do c ng ng gp l yu t quyt nh s hnh thnh cng ty.
Ngun vn t li nhun khng chia: y l ngun vn tch ly t li nhun khng
chia, c s dng ti u t, m rng sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
Gii php ti chnh thng thng l ch u t phi m bo c mt phn kinh ph
u t ban u bng vn t c ca mnh, ch yu l u t vo ti sn c nh. i vi cc
d n cng nghip, t l vn huy ng t ni b khng nn qu thp m ch u t nn c
gng gi c mc trn di 30% so vi tng vn u t. lm c iu ny ch u t
thng chuyn mt phn vn tch lu c t li nhun rng t trc n nay ca cng ty
u t cho d n.
u im c bn ca ngun vn ny l chi ph huy ng vn thp, vn thuc s hu
ca doanh nghip nn ch u t c ton quyn ch ng quyt nh s dng chng m
khng gp phi bt c mt s cn tr no. Mt khc, ngun vn huy ng t ni b thng c
chi ph c hi thp do an ton hn cho ch u t trong qu trnh u t.
Tuy nhin nu gia tng qu ln t l ti tr t ngun ni b th c th dn n mt s
bt li c bn sau y:
- Lm suy gim kh nng ti chnh hin ti ca cng ty do c th s nh hng n
ton b cc hot ng ca cng ty.
- Lm gim t sut sinh li vn c ca doanh nghip, iu ny trc tip nh hng n
t sut li nhun trn c phn ca c ng.
b. Ngun vn c phn
Khi kh nng huy ng t ngun vn tch lu b hn ch, ch doanh nghip thng
tm ngun ti tr mi cch tng vn c phn. Nhn chung khng c s khc nhau ng k no
gia vic huy ng vn t ni b vi vic pht hnh thm c phn mi v chi ph tng vn
ngoi tr vic pht hnh c phn thng lm pht sinh thm mt khon chi ph pht hnh.
c im c bn ca vic ti tr bng vn c phn l:
Trang 36

- Vn c ti tr bi ch s hu ca cc doanh nghip c th y l ca ch doanh
nghip.
- Khng phi tr li cho vn c phn huy ng c m s chia li tc c phn cho
cc ch s hu nu doanh nghip l ra c li nhun.
- Li tc c phn chia cho cc c ng tu thuc vo quyt nh ca hi ng qun tr
v n thay i theo mc li nhun m cng ty t c.
- Doanh nghip khng phi hon tr nhng khon tin vn nhn c cho ch s
hu tr kho doanh nghip ng ca v chia ti sn. Trng hp ny khng p dng cho cc
c phn c bit c quy nh thi hn o hn trong iu l cng ty.
- Doanh nghip khng phi th chp ti sn hay nh bo lnh, bi vn huy ng l ca
cc ch s hu.
Trong vic s dng t c v vn huy ng c phn, ch d n nn tp trung n cho
vic u t vo ti sn c nh m bo mt t l hp l trong c cu vn u t, t l ny
thng trn di 30% so vi tng kinh ph u t (tu theo tng d n u t c th m nh
nc c quy nh t l ti thiu ca ngun vn ny v gi l vn php nh).
Nu vn t c v vn c phn chim t l qu cao trong tng kinh ph u t c th
dn n li nhun trn vn t c gim tuy rng lc mc c lp ca doanh nghip cao
hn v doanh nghip c nhiu c hi quyt nh kinh doanh mo him hn.
Nhng nu vn t c t, d n thng phi tm kim cc khon ti tr ti chnh thng
l thng qua cc kh c vay n t ngn hng, iu ny dn n s bt li ca doanh nghip
v phi chu p lc ln ca gnh nng n nn dn n vic phi hy sinh nhiu li ch thanh
ton cc khon li vay ng thi d mt t ch trong kinh doanh, kh khn trong vic ra cc
quyt nh kinh doanh.
c. Ngun vn vay
Trong qu trnh u t, ngi ta thng s dng cc ngun vn vay trung v di hn
ti tr cho cc d n, ch yu l b sung vn u t vo ti sn c nh.
Ti tr bng ngun vn ny c cc c im sau:
- Doanh nghip nhn c cc khon ti tr ny t nhng thnh phn khng phi l
ch s hu ca n sau khi n c chuyn cho doanh nghip.
- Phi tr li cho cc khon tin vay
- Mc li sut c tr cho cc khon n vay thng theo mt mc n nh c tho
thun khi vay.
- Doanh nghip phi hon tr li ton b vn vay cho cc ch n vo mt thi im
no trong tng lai, ngoi tr trng hp ngun huy ng l phiu tun hon.
- Cng ty c th phi th chp bng cc loi ti sn nh hng ho cc loi, ti sn c
nh, quyn s hu ti sn, c phiu hay cc bin php bo lnh cho vay.
Trong trng hp ti tr bng vay n, ri ro ti chnh s pht sinh do doanh nghip
phi gnh chu mt khon li phi tr c nh. Nhn chung cc doanh nghip c ri ro trong
kinh doanh cao thng c xu hng s dng t vn vay hn so vi cc doanh nghip c mc
ri ro thp. ng nhin lc ny, cc doanh nghip chp nhn ti tr bng vn vay cao
cng ng thi chp nhn phi gnh chu ri ro ti chnh cao hn.
Do m bo an ton cho doanh nghip trong qu trnh hot ng cc doanh
nghip cn cn nhc thn trng khi quyt nh vay vn.
1.1.2. C cu ngun vn
Thnh phn v t trng tng ngun vn so vi tng ngun vn ti mt thi im gi l
c cu ngun vn. Mt c cu ngun vn hp l phn nh s kt hp hi ho gia vn vay
vi vn ch s hu trong iu kin nht nh.
Trang 37

C cu ngun vn ca doanh nghip l quan h v t trng gia vn vay vo vn ch
s hu. C cu ngun vn ca doanh nghip thng bin ng trong cc chu k kinh doanh
v c th nh hng tch cc n li ch ca ch s hu.
V vy vic xem xt la chn iu chnh c cu ngun vn ti u lun l mt trong
cc quyt nh ti chnh quan trng ca ch doanh nghip. Cc quyt nh ti tr vn phi ph
hp vi c cu ngun vn ca doanh nghip. Chng hn, t l vn vay thc t thp hn t l
mc tiu, vic tng vn s c thc hin bng cch pht hnh n (pht hnh tri phiu).
Chnh sch c cu vn ca mt doanh nghip l s kt hp chn la gia ri ro v li
nhun: vic s dng vn vay cng ln s lm tng mc ri ro dng thu nhp ca doanh
nghip, t l vn vay cng cao th sut sinh li k vng cng cao.
Nh vy, vn vay cng ln trong c cu vn th ri ro cng cao, mt c cu vn ti u
l mt c cu c s cn i gia ri ro v li nhun sao cho doanh nghip kinh doanh t hiu
qu cao nht.
1.2. Cc nhn t nh hng n c cu ngun vn ca doanh nghip
Trong thc t, cc doanh nghip cc ngnh khc nhau, thm ch cc doanh nghip
trong cng mt ngnh cng c c cu vn cch bit rt xa, s cch bit ny, phn nh mt s
iu kin nh: s dao ng ca doanh thu, c cu ti sn, thi ca ngi cho vay v mc
chp nhn ri ro ca ngi lnh o.
- S n nh ca doanh thu v li nhun: C nh hng trc tip ti quy m ca vn
huy ng. Khi doanh thu n nh s c ngun lp qu tr n n hn, khi kt qu kinh
doanh c li s l ngun tr li vay. Trong trng hp ny t trng ca vn huy ng trong
tng s vn ca doanh nghip s cao v ngc li.
- C cu ti sn: Ton b ti sn ca doanh nghip c th chi ra ti sn lu ng v ti
sn c nh. Ti sn c nh l loi ti sn c thi gian thu hi vn di, do m n phi c
u t bng ngun vn di hn (vn ch s hu v vay n di hn). Ngc li, ti sn lu
ng s c u t mt phn ca ngun vn di hn, cn ch yu l ngun vn ngn hn.
- c im kinh t k thut ca ngnh: nhng doanh nghip no c chu k sn xut
di, vng quay ca vn chm th c cu vn s nghing v vn ch s hu (hm m, khai
thc, ch bin ). Ngc li nhng ngnh no c mc nhu cu v loi sn phm n nh, t
thng trm vng quay ca vn nhanh (dch v, bn bun) th vn c ti tr t cc khon
n s chim t trng ln.
- Doanh li vn v li sut vn huy ng: Khi doanh li vn ln hn li sut vn vay
s l c hi tt nht gia tng li nhun doanh nghip, do khi c nhu cu tng vn ngi
ta thng chn hnh thc ti tr t vn vay, t th trng vn. Ngc li, khi c doanh li nh
hn li sut vay th cu trc vn li nghing v vn ch s hu.
- Mc chp nhn ri ro ca ngi lnh o: Trong kinh doanh phi chp nhn mo
him c ngha l phi chp nhn s ri ro, nhng iu li ng ngha vi c hi gia tng
li nhun (mo him cng cao th ri ro cng nhiu nhng li nhun cng ln). Tng t trng
ca vn vay n, s tng mc mo him, bi l ch cn mt s thay i nh v doanh thu v
li nhun theo chiu hng gim st s lm cho cn cn thanh ton mt thng bng, nguy c
ph sn s hin thc.
- Thi ca ngi cho vay: Thng thng ngi cho vay thch cc doanh nghip c
cu trc vn nghing v vn ch s hu hn, bi l vi cu trc ny n ha hn s tr n
ng hn, mt s an ton ca ng vn m h b ra cho vay. Khi t l vn vay n qu cao s
lm gim tn nhim ca ngi cho vay, do ch n s khng chp nhn cho doanh
nghip vay thm.
2. CHI PH C HI VN CA DOANH NGHIP
2.1. Khi nim
Trang 38

Mt trong nhng nhn t cn thit ca qu trnh sn xut kinh doanh l vn. Ngun
vn ca doanh nghip c hnh thnh t nhiu ngun khc nhau: vay ngn hng, pht hnh
tri phiu, c phiu, vn gp, c quyn s dng cc ngun vn ny, doanh nghip
phi tr cho ch s hu ca cc ngun vn mt lng gi tr nht nh, l gi ca vic s
dng cc ngun ti tr hay cn gi l chi ph s dng vn. Mi mt ngun ti tr (vn huy
ng hay ch s hu) u c mt gi s dng khc nhau.
Chi ph c hi vn ca doanh nghip c nh ngha l s tin l ra c th nhn c
vi phng n s dng tt nht tip theo so vi phng n ang thc hin.
Vic xc nh chi ph c hi vn ca doanh nghip c ngha rt ln trong vic nh
gi tnh kinh t ca cc d n u t. Trong trng hp ch doanh nghip s dng mt phn
hay ton b li nhun rng ca cng ty ti u t vo d n mi, mc d c th coi y l
mt ngun ngn qu min ph v thc t l doanh nghip khng phi chi tr bt c mt khon
ph tn no cho vic s dng chng. Tuy nhin iu ny khng hon ton ng nu xem xt
theo quan im kinh t, theo cch xem xt ny th chi ph ca ngun vn ni b c o
lng bng chi ph c hi, tc l nu nhng khon li nhun ny khng c gi li trong
doanh nghip m chi tr ton b cho c ng th ng nhin nhng ngi ny s s dng
khon tin u t nhm thu c li nhun ti mt ni khc ngoi doanh nghip. Bi
vy c th coi nhng li nhun c th thu c t vic u t ny l chi ph c hi i vi
khon vn huy ng t li nhun gi li ca cng ty.
2.2. Chi ph vn vay (kd)
Vn vay l mt b phn kh quan trng trong c cu ngun ti tr ca doanh nghip,
v vy, chi ph vn vay s tham gia vo chi ph vn tng th ca n. Chi ph vn vay l t sut
sinh li m ch n yu cu. Chng ta k hiu kd l chi ph vn vay.
Qu trnh tnh ton chi ph vn vay thng din ra theo hai bc:
Bc 1: tnh ton chi ph vn vay trc thu k d v y chnh l t sut chit khu c
th cn bng ton b gi tr hin ti ca cc khon tin li (I) v vn gc thanh ton (P i) trong
mi thi k ca thi hn vay vi gi tr thc ca vn vay s dng (P0).
Cng thc:
I t Pt
t
i 1 (1 k d )
n
P0
Trong :
P0: Gi tr th trng ca khon n
It: Li vay thi k t
Pt: N gc thanh ton vo thi k t.
V d: Cng ty X ang c tnh chi ph vn bnh qun cho nm n, cc ngn hng
ng cho cng ty vay di hn bng tri phiu vi t sut sinh li 11%, thanh ton 6 thng
mt ln v bn ra cng chng mnh gi l 100.000 ng/tri phiu. Lc ny, chi ph vn vay
l kd = 11%.
Mt khc, chi ph ny c th c xc nh bng cch tm t sut chit khu k d, bng
cch cho gi tr th trng ca vn vay bng gi tr hin ti ca chi ph li vay cng vn gc
thanh ton v iu chnh theo kh nng gim tr thu ca chi ph li vay. T sut chit khu kd
c th c tnh bng cch:
Nu vn gc ch c thanh ton vo cui k th ch c P n. Bng cch tm kd, t sut
chit khu lm cho gi tr hin ti ca dng ngn qu tr cho cc ch n bng vi gi tr th
trng ca cc khon n mi, chng ta s c t sut sinh li cn thit m ngi cho vay yu
cu cng ty. t sut sinh li ca ngi cho vay c th xem nh l chi ph vn vay trc thu
ca cng ty pht hnh n.
Trang 39

Bc 2: iu chnh nh hng thu ca tin li. V tin li c min thu thu nhp
doanh nghip nn chi ph vn vay sau thu (r d) nh hn t sut sinh li cn thit ca ch n.
Chi ph n sau thu c s dng tnh chi ph vn bnh qun v c tnh bng cng thc:
rd = kd - kdt = kd x (1-t)
Vi t = t sut thu thu nhp doanh nghip
Nh vy, cng ty X c th vay vi li sut 11% v nu t sut thu thu nhp doanh
nghip l 40% th chi ph vn vay sau thu l: rd = kd x (1 t) = 11% x (1 0,4 ) = 6,6%
2.3. Chi ph vn ch s hu
2.3.1. Chi ph c phn thng
Khi ban lnh o cng ty mun tng vn c phn thng, h c th hnh ng theo
hai cch: Th nht, h c th gi li v ti u t mt phn hay ton b li nhun rng ca
cng ty. Th hai l pht hnh c phn mi.
C th khi qut rng, khng c s khc bit gia hai cch hnh ng ny v chi ph
tng vn c phn, ngoi tr vic pht hnh c phn thng bao hm c chi ph pht hnh dn
ti chi tiu nhiu hn so vi s dng li nhun gi li. phn bit hai loi chi ph, chng ta
s dng k hiu ke ch chi ph tng vn c phn bng li nhun gi li v kne chi ph huy
ng vn c phn bng pht hnh c phiu.
a. Chi ph ca li nhun gi li (ke)
Mc d c th coi li nhun gi li l mt ngun ngn qu min ph v l khng phi
huy ng chng t bn ngoi doanh nghip, nhng iu khng hn l hon ton ng. Chi
ph ca li nhun gi li c o lng bng chi ph c hi, tc l nu nhng li nhun ny
c chia, th c ng c th u t v thu li nhun t bn ngoi doanh nghip. Bi vy c
th coi nhng li nhun ny l chi ph c hi ca cng ty. Do c im ny nn chi ph ca li
nhun gi li rt kh xc nh trong thc t, do chng ta thng s dng mt s phng
php nh gi xen k nhau mc d mc ch u nhm nh gi cng loi chi ph (ke).
Qu trnh ny em li mt s nh gi xc thc hn l thc hin bng s dng mt
phng php ring r. Bn quy trnh nh gi chi ph ca li nhun gi li da trn cc
phng php sau :
a. M hnh tng trng khng i hoc m hnh tng trng gim dn.
b. M hnh nh gi tch sn vn u t (CAPM).
c. So snh chi ph ca vn c phn v chi ph ca n vay.
d. S dng t l sinh li trong qu kh trn vn c phn.
a1. Phng php s dng m hnh tng trng khng i hoc m hnh tng
trng gim dn
M hnh tng trng khng i (c phiu c t l gia tng li tc c phn khng i)
c th c s dng nh gi chi ph ca vn c phn, khi nhng thu nhp tng lai c
k vng to ra mt kiu mu tng trng n nh. Vi m hnh tng trng khng i, th gi
bn c phn thi im hin ti c xc nh nh sau :
d1
Po=
ke g
Do , chi ph vn ca li nhun gi li l :
d1
ke=
+g
po
Vi : d1/po l t l li tc c phn
g l t l thu nhp k vng trn vn u t
ke chi ph vn ca li nhun gi li
Trang 40

d1 l li tc c phn k vng ca mi c phn ti nm k tip
p0 l gi bn c phn ti thi im hin ti
Chi ph vn c phn bng t l gia tng vnh vin k vng ca li tc c phn trn mi
c phiu.
Nu li tc trn mi c phn trong ln chia mi nht l 2.000 VN, gi bn c phn
hin nay l 20.000 VN v t l gia tng li tc c phn khng i l 5%. Li tc c phn
nm tip theo (d1) c k vng l 2.100 VN (d1=20.000 x 1,05), chi ph ca vn c phn
c c tnh nh sau :
d
2.100
ke 1 g
0,05 0,155 15,5%
po
20.000
Trong thc t, chng ta khng bao gi d on rng li tc c phn s theo mt m
hnh gia tng hon ton khng i mi mi. Do , ch khi chng ta nh gi rng cc iu
kin s mi mi khng thay i trong tng lai c th d kin trc c, th chng ta mi
nn s dng cng thc tnh chi ph ca vn c phn nh gi t l gia tng ca qu kh.
Thun li quan trng ca nhng d bo ny l chng phn nh nhng thng tin c cp nht
kp thi, s dng mt phn rt nh nhng t l gia tng qu kh c lin quan v tp trung vo
nhng vn tng lai. Bt li ca chng l do da trn mt mc no s nh gi ch
quan, nn c nhng nhc im khng th trnh c khi c tnh s tng trng tng lai.
Khi s tng trng ca cng ty din ra theo m hnh gim dn v cc nh u t d
on c s st gim t l tng trng trong tng lai gn, m hnh tng trng gim dn c
th c p dng. Tuy nhin, cng cn lu rng khi m hnh tng trng gim dn c th
c p dng trong quy trnh nh gi, t l tng trng cao trong nhng nm u c th c
nhng nh hng quan trng i vi s nh gi v chi ph s dng vn.
a2. Phng php s dng m hnh nh gi tch sn vn (CAPM)
M hnh nh gi tch sn vn (CAPM) v m hnh ng th trng chng khon
(SML). Cc nh u t i hi nhng cuc u t mi phi mang li li nhun cnh tranh so
vi li nhun trn cc chng khon m h ang gi. V l t l sinh li trn cc chng khon
hin hnh c miu t bng m hnh SML, nn chng ta c th c tnh chi ph ca vn c
phn bng cch p dng m hnh CAPM. thc hin c vic ny, chng ta cn tnh h s
beta ca cc khon u t tim tng, t l ri ro khng th trnh c v li sut v t l sinh
li k vng ca danh mc u t th trng. SML c tnh nh sau :
ke= i + ( k m i ) b
Vi :
i = t l sinh li mc ri ro khng th trnh c c tnh
k m = t l sinh li k vng trn danh mc u t th trng c tnh
= h s beta c tnh ca d n u t mi
Chng ta cn bit i, ( k m i ) v . Chng c th c tnh theo phng php sau :
- T l sinh li trn ri ro ti thiu, i c th c xc nh l hin gi t l sinh li ti
thi im o hn ca tri phiu kho bc.
- Phn li nhun tr cho ri ro, k m i c th c tnh bng gi tr trung bnh ca
phn cao hn t l sinh li trn ri ro ti thiu ca th trng vn, trong mt khong thi gian
di. Ngi ta thng s dng li sut tri phiu kho bc di hn tnh ton.
- H s beta c th c tnh trc tip hoc s dng kt qu tnh ton h s beta cho
cc doanh nghip do cc n v dch v ti chnh tnh ton.
minh ha cho vic s dng hai m hnh ny, chng ta gi s i =6% ; k m = 14% v
=1,4. p dng cng thc ta c :
ke= 6% + (145 6%) 1,4 = 17,2%
Trang 41

ng thi chng ta cn lu hai im quan trng sau:
- V chi ph s dng vn l s o lng t l sinh li cn thit ca nhng khon u t
mi, nn h s beta c s dng phi l h s beta ca nhng khon u t mi. H s ny
c th khc so vi h s beta chung ca ton doanh nghip. Tuy nhin, trong chng ny
chng ta ang cp n tnh ton chi ph s dng vn i vi cc khon u t c mc ri
ro ca doanh nghip. Do , ta c th s dng h s beta ca cng ty.
- C hai phng php cng c s dng tnh chi ph s dng vn nn v nguyn
tc chng ta c th coi (trong trng hp tng trng khng i) :
d
ke 1 g
i + ( k - i) = k
= m e
p
o
DCF: kiu tng trng khng i
Phng php CAPM
Do , mc d l phng php chit khu li tc c phn khng nh gi y phn
li nhun tr cho ri ro trong chi ph s dng vn c phn, song n l mt phn ca ton b
chi ph c tnh.
a3. Phng php so snh chi ph ca vn c phn v chi ph ca vay n
Cc tri ch c quyn nhn trc c ng trong vic phn chia li nhun ca cng
ty. Li tc c phn ch c chia cho c ng sau khi cng ty tr li vay v np thu li
tc. ng thi cc c ng cn c hng quyn u tin v tri quyn ca h trn ti sn
ca doanh nghip trc quyn s hu ca cc c ng. Trong trng hp cng ty hot ng
c hiu qu v p ng c cc ngha v ti chnh ca n, th quyn u tin ny s khng tr
thnh hin thc. Nhng nu tin li v vn gc khng c tr khi o hn, cc ch n c th
c quyn kim sot cng ty hay cng bc cng ty phi thanh ton cng n. Trong nhng
trng hp ny doanh nghip c th bn ti sn v ch n thu hi c n t nhng khon
tin ny. Ch sau khi cc ch n trong c cc tri ch, nhn c ton b cc khon n, c
ng mi nhn c phn cn li. V vy, cc c ng chu phn ri ro u t ln hn cc tri
ch, v i li t l sinh li trn c phn ca cng ty phi cao hn t l sinh li trn tri phiu.
Phng php ny c gii hn s dng t l chnh lch t 4 - 6%, m ch l mt s
trung bnh ca qu kh. V d, t l sinh li ti thi im o hn ca mt tri phiu cng ty
l 12%, th chi ph s dng vn c phn c th nm trong khong 16% n 18%. Nhng n c
thun li l s dng t l sinh li ti thi im o hn ca loi tri phiu ri ro nht ca cng
ty, m t l sinh li ti thi im o hn l t l li sut trn th trng, phn nh nhng
thng tin mi nht v c th c o lng d dng, vi chnh xc cao. Phng php ny
c th c p dng khi cc phng php khc tht bi v n cng c th c p dng nh
mt bin php kim tra tnh chnh xc ca cc phng php khc.
a4. Phng php s dng t l sinh li trn vn c phn trong qu kh
T l sinh li qu kh trn vn c phn c th c s dng mt cch thn trng nh
nhng ct mc ch ng i vi t l sinh li cn thit tng lai.
Mt kt qu c tnh v chi ph s dng vn trn vn c phn ca cng ty trong tng
lai l chi ph s dng vn qu kh trung bnh trn vn c phn. Chi ph s dng vn tnh theo
phng php ny c nhiu khuyt im, bi nhng iu kin ca nn kinh t lun thay i v
chng ta khng th k vng nhng iu kin ca qu kh vn cn tn ti trong tng lai.
Phng php ny khng xem xt n nhng yu t trn, do kt qu ca nhng nh gi
theo phng php ny khng th c coi l nhng nh gi hp l v t l chi ph tng lai.
Tuy nhin, trong trng hp nhng nm qu kh gn nht l thi k n nh v nhng
iu kin tng lai khng c nhng thay i ng ch , th nhng chi ph s dng vn qu
kh c th c s dng d bo t l sinh li cn thit tng lai.
Phng php ny ch nn s dng b sung cho cc phng php nu.
b. Chi ph ca vn c phn mi (kne)
Trang 42

Khi ln ca khon u t mi vt qua tim nng ca cc ngun ti tr ni b,
doanh nghip c nhu cu huy ng vn t cc ngun nn ngoi. Vic bn cc loi c phn
mi s lm pht sinh loi chi ph pht hnh, v nhng chi ph ny khng c coi l b phn
ca chi ph c tnh ca li nhun gi li. Bi vy, nhng chi ph lin quan n pht hnh c
phn mi c ngha rt quan trng.
Nu k hiu F l chi ph pht hnh v p o l gi bn ca c phn mi, th phn vn
thun m cng ty nhn c l po (1 - F), Nu mi c phn mi pht hnh c bn vi gi
200000 VN v chi ph pht hnh l 6%, th phn vn cng ty nhn c l 20.000 (1-0,6) =
18.800 VN cho mi c phn.
- Khi p dng m hnh tng trng khng i, v a nhng chi ph th ni vo suy
xt, i hi chng ta phu s dng khon tin nhn c thun (p o(1-F)), ch khng phi l
s dng gi bn c phn mi (p o), Do , ch ph ca vn c phn mi c tnh theo cng
thc sau :
d1
g
kne =
p o (1 F )
Chng ta cng xem xt mt th d vi nhng d liu sau :
po = 200.000 VN
F = 0,06 (6%)
d1 = 21.000 VN
g = 0,05 (5%)
p dng cng thc chng ta tnh c chi ph ca vn c phn mi :
d1
21.000
0,05 16,17%
g =
kne =
200.000(1 0,06)
p o (1 F )
kne = 16,17%
Tuy nhin, vi cng mt ngun d liu, chi ph ca li nhun gi li l :
d1
21.000
g =
0,05 15,5%
kne =
p o (1 F )
200.000
kne = 15,5%
L do lm cho chi ph ca vn c phn mi cao hn l do chi ph pht hnh ca n ln
ti 6%. Bi vy, r rng l s dng vn c phn mi c chi ph cao hn s dng li nhun gi
li.
- p dng m hnh tng trng gim dn
Gi s mt doanh nghip pht hnh c phn mi c cc d liu nh sau :
po = 200.000 VN ; F = 8% v do = 18000 VN.
T l tng li tc c phn c d tnh l 16%/nm trong 2 nm u, v 6%/nm
nhng nm tip theo. Chng ta c th tnh c nhng khon tin m doanh nghip phi tr
trn mi c phn mi trong tng lai nh sau:
d1 = 18.000 (1,16) = 20,880 VN
d2 = 18.000 (1,16) 2 = 20.880 VN
d3 = 24.221 (1,06) = 25.674 VN
Nu doanh nghip pht hnh c phn mi, khon ngn qu thun trn mi c phn s
l:
po (1-F) = 200.00(1-0,08) = 184.000 VN.
Trang 43

V vy, chi ph ca vn c phn mi (k ne) l t l chit khu to ra gi tr hin ti ca
tt c cc khon li tc c phn tng lai bng nhng khon thu nhp thun thu c trn mi
c phn.
N c tnh nh sau:
d3
d1
d2
2
2
po (1-F) = 1 k
ne
( k ne g ) (1 k )
(1 k ne )
ne
Thay cc gi tr vo ta c:
20.880
184.000 = 1 k
ne
24.221
(1 k ne )
25.674
( k ne 0,06) (1 k )
ne
Bng phng php th v sai, chng ta kim tra th vi nhiu t l chit khu khc
nhau v thy mi lin h gia kne v gi tr hin gi ca li tc c phn nh sau:
T l chit khu
(kne)
Hin gi thun
cc ca khon thu nhp
16%
226.880
17%
206.000
18%
188.700
19%
174.100
20%
161.600
V l khon tin thu nhp thun trn mi c phn l 184.000 VN, chi ph ca ngun
ngn qu vn c phn mi nm trong khong 18% v 19%. T l hon vn c tnh chnh
xc l : kne = 18,3%.
2.3.2. Chi ph vn c phn u i
C phn u i c nhng c tnh ca c c phiu thng v tri phiu. Nhng c
im ca c phn u i ging vi tri phiu l: Ch s hu c phiu u i c nhn tin
li c nh; c mnh gi v li tc c phn l t l phn trm so vi mnh gi; li tc c phn
u tin nhn trc c phn thng v nhn sau tri phiu. Nhng c im ca c phn u
i ging vi c phn thng l: khng c thi gian o hn; li tc c phn c tr hng
nm, trong nhiu nm; tin li phi tr khng c tr trc khi tnh thu thu nhp v cng ty
s dng c phiu u i nh l mt b phn ca vn ch s hu li lm cho n ging nh c
phiu thng.
Nh vy, nhng c im c bit lu l c phiu u i ch nhn c tin li c
nh hng nm, khng c quyn tham gia phn phi li nhun cao, do khng c hng
sut tng trng ca li nhun.
Nu ta gi:
kp l chi ph s dng vn c phiu u i
dp l li tc c nh trn mt c phiu u i.
Pp l gi pht hnh c phiu u i (bng gi tr chit khu ca cc khon li
tc c phn tng lai)
Th chi ph s dng c phiu u i c xc nh nh sau:
kp =
dp
Pp
2.4. Chi ph s dng vn bnh qun (WACC)

Trang 44

Doanh nghip c nhiu ngun huy ng v do cng c nhiu khon chi ph s dng
vn. Cc ngn ny c th c sp xp, phn loi thnh mt s ngun chnh.
Chng hn, mt doanh nghip c hai ngun ngn qu chnh l n v vn c phn, vi
c cu t l n chim 40% v vn c phn l 60% c o lng theo gi tr trng. Gi s
chi ph ca cc khon n l 10% v chi ph vn c phn l 20%. Doanh nghip s xc lp chi
ph s dng vn mc no v s dng n lm chun xc nh gi tr ca mt khon u t
mi nh th no?
Nu doanh nghip duy tr t l n v vn ny lm t l mc tiu di hn ca n th t
l chi ph c p dng s tnh theo phng php trung bnh trng nh sau:
Chi ph s dng vn bnh qun = 0,4 . 10 + 0,6 . 20 = 16%
T nhng phn tch trn chng ta c th phn bit hai thnh phn chnh trong
ngun vn ca doanh nghip l n v vn c phn. Tuy nhin, trong cn c nhiu yu t
cu thnh, th d: cc ngun ngn qu ca doanh nghip gm c n ngn hng, n tr cc tri
ch, n nh cung cp, c phn u i, c phn thng...
Cng thc tnh WACC c tnh nh sau:
WACC = W1k1 + W1k1 ++ Wnkn
Vi:
Wi: th hin t l hay t trng ca ngun vn th i
ki: l chi ph ca ngun vn th i
V d:
Gi s mt doanh nghip s dng ba ngun vn l vn c phn 60%, vn c phn u
i 5% v n 35%. Chi ph thc t (sau thu) ln lt l 20%, 14% v 6%. Chng ta c th s
dng cng thc tm WACC ca donah nghip nh sau:
WACC = 0,6 . 20% + 0,05 . 14% + 0,35 . 6% = 14,8%
Trang 45

CU HI V BI TP N TP
1. Khi nim c cu vn v chi ph s dng vn ca doanh nghip.
2. Trnh by cc nhn t nh hng n c cu vn ca doanh nghip.
3. Ti tr bng vn vay to ra ri ro ti chnh cho doanh nghip, ti sao cc nh qun tr
khng loi b ri ro ny bng cch ch ti tr bng vn c phn?
4. Mt doanh nghip pht hnh loi tri phiu di hn vi li sut 12%/nm v bn ngang vi
mnh gi ca chng. Gi s thu thu nhp l 35%, hy tnh chi ph vn vay sau thu.
5. Cng ty XYZ tr li tc c phn thng ln mi nht l 20.000VN. T l tng trng
vnh vin ca li tc c phn k vng l 5%. Nu cng ty pht hnh c phn thng mi th
phi chu chi ph l 6% tng s vn huy ng. Hy tnh:
a. Hy tnh chi ph s dng vn nu cng ty tng vn bng li nhun gi li.
b. Hy tnh chi ph pht hnh c phn mi.
6. Ln thanh ton li tc c phn gn nht, cng ty A phn phi cho mi c phn thng l
14.600 VN. Li tc c phn k vng tng 20%/nm trong 2 nm tip theo v 7%/nm cho
nhng nm sau . Gi s gi bn ca c phiu l 235.000 VN/c phn v chi ph pht hnh
c phn mi l 6,5% ca s vn huy ng. Hy tnh:
a. Chi ph trong trng hp cng ty tng vn bng li nhun gi li.
b. Chi ph trong trng hp cng ty tng vn bng pht hnh c phn thng mi.
7. Cng ty ABC chi ti tr bng vn c phn thng. C phiu c bn vi gi
74.000VN/c phn v li tc c phn trong ln chi tr mi nht l 4.440 VN. D kin li
tc c phn c mc tng trng 6%/nm v khng i, h s beta ca c phiu l 0,8 v t l
li nhun tr cho ri ro l 7%.
a. T l li sut tr cho ri ro thun ty l bao nhiu?
b. Gi s t l li sut tr cho ri ro thun ty c o lng bng chi ph s dng vn ca
tri phiu di hn ca Chnh ph l 11%, chi ph s dng vn ca cng ty ABC l bao nhiu?
8. Bng tng kt ti sn ca cng ty X vo nm 200X c cc d liu nh sau:
(VT: t ng)
Ti sn
Ngun vn
Ti sn lu ng
10,30
N ngn hn
9,69
Ti sn c nh
18,35
N di hn
8,46
C phn u i
1,50
C phn thng
9,00
Tng ngun vn
28,65
Tng ti sn
28,65
Trong , mt s khon n ngn hn khng phi tr bt k khon chi ph no v chi

ph trung bnh ca n ngn hn l 5%. Chi ph n di hn trc thu l 12% (cc chi ph trn
n vay c khu tr thu). Chi ph s dng vn c phn u i l 14%, h s beta c tnh
ca cng ty l 1,35. T l li nhun tr cho ri ro theo th trng l 7%, t l li sut ca cng
tri quc gia di hn ca Chnh ph cng l 7%. Gi s t trng theo s sch k ton cng
tng ng vi t trng ca gi tr theo th trng v thu thu nhp doanh nghip l 25%.
Hy tnh:
a. Chi ph ca cc ngun ngn qu thnh phn (n ngn hn, n di hn, c phn u
i v c phn thng).
b. Tnh WACC gn ng ca cng ty.
Trang 46
CHNG 5. U T DI HN CA DOANH NGHIP

Chng ny s cung cp cho sinh vin kh nng phn bit c cc loi u t di
hn, cc yu t nh hng n quyt nh n u t di hn, cc phng php ch yu
phn tch, nh gi v la chn cc phng n u t di hn.
1. U T DI HN V CC YU T NH HNG N QUYT NH U T
DI HN CA DOANH NGHIP
1.1. Khi nim u t di hn ca doanh nghip
C rt nhiu khi nim khc nhau v u t di hn, tuy nhin a s cc nh kinh
doanh u tha nhn mt khi nim chung, tng qut nht nh sau:
u t di hn l mt quyt nh b vn trong hin ti nhm mc ch thu c
nhng li ch lu di trong tng lai.
Li ch c hiu l mt phm tr rt rng, song suy cho cng th li ch khng
ngoi li ch kinh t v li ch x hi. i vi cc c nhn v doanh nghip th u t ch yu
l nhm mc ch kinh t cn i vi Nh nc th u t phi ng thi nhm hai mc ch
l kinh t v x hi, i khi mc ch x hi cn c Nh nc xem trng hn cc mc
ch kinh t.
Trong thc t cuc sng, ngi ta thng hiu n gin thut ng u t nh l mt
hnh ng t mt mc ch no , n c th l u t tin ca, u t cng sc, u t
thi gian u t di hn khng nht thit phi c hot ng xy dng c bn tuy rng xy
dng c bn l mt khu rt quan trng ca a s cc d n u t di hn song iu
khng c ngha l tt c, c nhiu d n u t m trong khng c ni dung ny.
u t cn c hiu vi nhiu kha cnh rng ln hn, khi cp n kha cnh ri
ro bt trc, A.Samuelson quan nim rng u t l nh bc vi tng lai, hay khi
cp n vai tr ca tit kim, cc tc gi ca Kinh t hc ca s pht trin li cho rng:
u t l mt s hy sinh tt c cc ngun lc ca ci ca ngy hm nay hy vng t c
nhng li ch ln hn trong tng lai.
Theo Adam Smith th: u t l mt hot ng nhm gia tng tch t t bn ca cc
c nhn, cng ty, x hi vi mc ch ci thin v nng cao mc sng
Nh vy, mi gc khc nhau, ngi ta c th hiu u t di hn khc nhau. Tuy
nhin u t di hn c quan nim mt cch hon chnh th phi bao gm nhng c trng
sau:
a. Phi l hot ng din ra trn th trng: th trng u t, cc nh u t c th
la chn cc loi hnh v phng php u t trong khun kh php lut cho php.
b. Phi c s tiu tn t bn (vn) ban u: u t no cng phi c du hiu ban u
l mt s tiu tn t bn khi to nn mt thc th kinh doanh nhm mc ch kinh doanh
kim li lu di.
c. Phi din ra theo mt qu trnh: u t, nh u t phi tri qua mt lot cc
cng vic k tip nhau din ra lin hon t khi bt u hnh thnh u t cho n khi
c thc thi v i vo hot ng c hiu qu. V vy ni n u t, ngi ta phi hiu
l mt qu trnh, qu trnh ny thng c chia ra l 03 giai on mang tnh cht tip ni
nhau, gii hn ngn cch gia cc giai on ch mang tnh cht tng i c v mt ni
dung ln thi gian. Cc giai on c bn ny l: Cc giai on u t c biu hin thng
qua s sau y:
Trang 47

TNG U T
Giai on I: GIAI ON TIN U T
Nghin cu c hi
u t
Nghin cu tin
kh thi
Nghin cu kh thi
Thm nh v ra
quyt nh u t
Giai on II: GIAI ON THC HIN U T

m phn k kt
cc hp ng
Thit k v xy dng
cc cng trnh
Lp t v hiu chnh
cc loi my mc
thit b
Vn hnh th,
nghim thu cng
trnh
Giai on III: GIAI ON VN HNH KHAI THC D N

Hnh 5.1. Cc giai on c bn ca qu trnh u t
- Giai on tin u t: y l giai on u tin ca qu trnh u t, n l giai on
trin khai u t ban u thnh ng li u t c th nhm nh gi v xc nhn c
hi u t, bc cui cng ca giai on ny l quyt nh u t.
- Giai on u t: y l giai on quan trng nht ca qu trnh u t, thng qua
giai on ny m lm hnh thnh nn d n.
- Giai on khai thc: y l giai on quyt nh mc tho mn mc tiu cui
cng ca u t l hiu qu m vic u t mang li. Trong qu trnh khai thc li phi c
s tip tc u t.
d. u t lun gn lin vi ri ro v mo him:
u t l mt quyt nh b vn trong hin ti nhm k vng thu c mt li ch lu
di trong tng lai. Tuy nhin tng lai lun khng chc chn, do quyt nh u t l
quyt nh mo him v nh u t phi chp nhn ri ro.
e. Mi qu trnh u t u phi c mc ch
Tnh hng ch l c trng rt quan trng ca mi qu trnh u t. Trong kinh
doanh, tnh hng ch ny c th hin tnh sinh li ca vn u t, y l du hiu, l
tiu chun c bn nht nh gi, la chn cc quyt nh u t.
Mt qu trnh u t thng l s thc hin ca nhiu chc nng kinh t khc nhau k
tip nhau c m t tng qut qua s sau:
Ngi u
t
Ngi i
vay
(1)
Vn
Thu li
Cng ty
thc hin
u t
(2)
t vn
Chc nng ti chnh
u t
Thu li
t u t
Chc nng u t
Cng ty sn
xut kinh
doanh
(3)
Sn phm dch
v
Thu li t
kinh doanh
Chc nng kinh doanh
Hnh 5.2. Cc chc nng c bn trong qu trnh u t

Trong m hnh u t ny, mt ngi c th thc hin ng thi c 3 chc nng, song
cng c trng hp h ch tham gia vo mt hoc hai chc nng trn m khng tham gia ht.
Mt vn cn c s phn bit trong nghin cu l chc nng u t v chc nng ti
chnh. Ngoi chc nng u t, chc nng ti chnh cng lin quan n lnh vc thu chi ca
doanh nghip. u t c hiu l vic s dng khai thc li cc phng tin ti chnh, ngc
li, ti chnh bao hm vic tm kim ngun vn v tr li tin vay cng vi phn li v cc
Trang 48

iu kin tn dng cng nh bin php khc sao cho doanh nghip vn m bo nguyn tc
cn bng ti chnh.
Thng vic u t c c trng bi mt dng tin mt xut pht bng chi, hay ni
cch khc l dng tin m (tr mt vi trng hp c bit dng tin mt c th xut pht
dng nh khi u t thay th, ti sn c c thanh l). Cn qu trnh ti chnh li c bt
u bng thu, dng tin dng (tr mt vi ngoi l nh khi phi tr l ph cho vic vay vn).
Tuy nhin v tng chung th c u t ln ti chnh u c gng la chn phng
n c li nht hay xc nh d n u t v ti chnh bng m phng u da vo c s phn
tch dng tin mt v nh vy chng s cng p dng cc phng php tnh ton ging nhau.
1.2. Phn loi u t di hn
1.2.1. Xt trn phng din hiu qu kinh t x hi tm v m
Ngi ta chia u t di hn thnh cc loi nh sau:
- u t tng trng thun tu: l loi u t m mc ch ca n ch l nhm gia
tng li nhun rng ca bn thn nh u t m khng lm tng gi tr rng cho x hi. Kt
qu ca qu trnh u t ny l s dch chuyn n thun gi tr gia cc nh u t, v vy
loi u t ny cn c gi l u t dch chuyn.
V d: u t mua bn t, u t mua bn c phiu
- u t pht trin: L loi u t m kt qu ca n khng ch lm gia tng li nhun
rng cho nh u t m cn lm gia tng gi tr cho x hi. Loi u t ny cn bao hm c
cc hot ng u t m trong li ch x hi c t ln hng u v d nh: u t cho
y t, u t cho gio dc, u t cho bo v mi trng, u t cho xo i gim ngho, u
t cho pht trin trn c s h tng x hi
1.2.2. Phn theo ni dung kinh t
u t di hn ca mt doanh nghip bt k c chia lm 03 loi:
- u t vo lc lng lao ng: y l hnh thc u t nhm gia tng s lng, cht
lng ngun lao ng ca mt doanh nghip thng qua cc chng trnh nhn s.
- u t vo ti sn c nh: y l loi u t nhm mc ch m rng quy m hot
ng, nng cao trnh ca cc loi ti sn c nh thng qua cc hot ng mua sm, xy
dng c bn.
- u t vo ti sn lu ng: y l loi u t nhm gia tng ngun vn hot ng
thng qua vic s dng mt phn vn di hn b sung v m rng quy m vn lu ng
rng (NWC) cho doanh nghip.
1.2.3. Phn loi theo mc tiu u t
Theo cch phn loi ny, ngi ta chia u t di hn thnh cc loi sau:
- u t mi: L hnh thc u t m trong ton b vn u t ca ch u t c
s dng xy dng mt c s kinh doanh hon ton mi c t cch php nhn ring.
- u t b sung thay th: L hnh thc u t m vn u t c dng trang b
thm hoc thay th cho nhng ti sn c nh hin c ca mt doanh nghip ang hot ng
m khng lm hnh thnh nn mt doanh nghip mi c lp vi doanh nghip c.
- u t chin lc: l loi u t m trong vn u t c s dng to ra
nhng thay i c bn i vi qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip nh: Thay i
hoc ci tin sn phm, pht trin mt th trng mi
- u t ra bn ngoi: L hnh thc u t m trong mt phn ti sn ca doanh
nghip c dng tham gia u t vo mt i tng u t khc khng thuc quyn qun
l ca doanh nghip ban u.
1.2.4. Phn theo mi quan h gia cc qu trnh u t
Theo cch phn chia ny, ngi ta chia tt c cc qu trnh u t thnh cc loi u t
di hn vi cc c im ch yu nh sau:
Trang 49

- u t c lp: L hot ng u t m vic c thc hin u t hay khng cng
khng c nh hng g n hiu qu hot ng ca mt qu trnh u t khc.
- u t ph thuc: L loi u t m i tng u t c chp nhn u t hay
khng s c nh hng tc ng trc tip n hiu qu hot ng ca mt qu trnh u t
khc. Trong thc t loi u t ny thng l loi u t l thuc nhau v mt kinh t.
- u t loi b: L loi u t m khi mt i tng u t ny c chp nhn th
ng nhin mt i tng u t khc phi b loi b.
1.2.5. Phn loi theo mc tham gia qun l ca ch u t vo i tng u t
Theo cch phn loi ny, c cc loi u t nh sau:
- u t trc tip: L hnh thc u t trong ngi b vn v ngi trc tip qun
l iu hnh khai thc i tng u t l mt.
- u t gin tip: L hnh thc u t m ngi b vn v ngi qun l iu hnh
khai thc khng phi l mt.
- u t cho vay: Thc cht l mt dng ca u t gin tip trong ch u t ch
thc hin chc nng n thun l ngi ti tr vn. Ch u t khng tham gia qun l i
tng u t, khng chu bt c ri ro no ca d n u t m ch hng mt khon tin li
c nh trn c s ngun vn cho vay.
1.2.6. Phn theo ngun gc ca vn
C cc loi u t l:
- u t trong nc: L loi u t m trong ngun vn u t c huy ng
trong nc v ch u t l ngi Vit Nam hoc t chc c php nhn Vit Nam. Loi u t
ny c iu chnh bi Lut khuyn khch u t trong nc.
- u t nc ngoi: L loi hnh u t m trong c s tham gia gp vn ca ch
u t ngi nc ngoi. Loi u t ny chu s iu chnh ca Lut khuyn khch u t
nc ngoi ti Vit Nam.
1.3. ngha ca quyt nh u t di hn v cc yu t nh hng n quyt nh u
t di hn ca doanh nghip
1.3.1. ngha ca quyt nh u t di hn
Quyt nh u t di hn l mt trong nhng quyt nh c ngha chin lc quan
trng ca doanh nghip. V mt ti chnh, quyt nh u t l mt quyt nh ti tr di hn,
tc ng ln n hiu qu sn xut kinh doanh ca doanh nghip, i hi phi c mt lng
vn ln thc hin u t. V vy, hiu qu ca vn u t ph thuc vo vic d ton ng
n vn u t. Sai lm trong vic d ton u t gy hu qu nghim trng cho doanh
nghip. Nu u t vn qu mc hoc u t khng ng b s dn n tnh trng lng ph
vn rt ln cho doanh nghip.
Nh vy, c th ni quyt nh u t di hn ca doanh nghip l quyt nh c tnh
cht chin lc, do i n mt quyt nh u t i hi doanh nghip phi cn nhc k
lng.
1.3.2. Cc yu t nh hng n quyt nh u t di hn
- Chnh sch kinh t ca ng v Nh nc: Trn c s php lut kinh t v cc chnh
sch kinh t, Nh nc to mi trng v hnh lang cho cc doanh nghip pht trin sn xut
kinh doanh v hng cc hot ng theo k hoch kinh t v m. Chnh sch kinh t ca
ng v Nh nc trong mi thi k nh hng cho cc doanh nghip trong lnh vc kinh
doanh. Bng cc chnh sch n by, Nh nc khuyn khch cc doanh nghip u t vo
nhng ngnh ngh, lnh vc c li cho nn kinh t quc dn. V vy, i n quyt nh u
t, doanh nghip phi nghin cu chnh sch kinh t ca ng v Nh nc.
- Yu t th trng: trong th trng cnh tranh, vn t ra i vi doanh nghip l
sn xut sn phm phi cn c vo nhu cu v sn phm hin ti v tng lai ca th trng .
Trang 50

Khi xem xt th trng, doanh nghip khng th b qua yu t cnh tranh. Doanh nghip cn
phi xem xt tnh hnh hin ti, d on xu hng pht trin trong tng lai la chn
phng thc u t thch hp nhm to ra li th ca doanh nghip trn th trng.
- Li sut tin vay (phn nh chi ph vn vay) v chnh sch thu: y l nhn t nh
hng n chi ph u t ca doanh nghip. Doanh nghip phi tnh ton n hiu qu u t
v yu t li sut ca tin vay. Chnh sch thu cng rt quan trng, n c th khuyn khch
hay hn ch hot ng u t ca doanh nghip.
- Tin b khoa hc k thut: trong hot ng u t, doanh nghip phi ch n
thnh tu khoa hc, cng ngh hin i ha trang thit b, nng cao cht lng sn phm.
S tin b ca khoa hc, cng ngh i hi doanh nghip phi chp nhn mo him. Nu
khng, doanh nghip s b tt hu v s b loi ra khi th trng.
- Kh nng ti chnh ca doanh nghip: mi doanh nghip u c kh nng ti chnh
gii hn bao gm ngun vn t c v ngun vn huy ng. y l yu t quan trng nh
hng quyt nh u t ca doanh nghip.
2. CHI PH V THU NHP CA D N U T
2.1. Dng tin ca d n u t
u t di hn cng c ngha l b tin ra hin ti hy vng trong tng lai s thu
c cc khon thu nhp nhiu hn. Do vy, trn gc ti chnh, u t l mt qu trnh
pht sinh cc dng tin chi ra v dng tin thu vo. Mt d n u t cng c th c m t
v nh lng c di dng cc dng tin, chng hn mt d n u t A b vn u t
ngay mt ln l CF0 v d kin thu c cc khon tin cc nm trong tng lai CF 1, CF2,
CF3 CFn-1, CFn. D n c th c m t di dng sau:
Nm
Dng tin ca d n
......
n-1
- CF0
CF1
CF2
CF3
......
CFn-1
CFn
Nh vy, trong qu trnh u t s xut hin dng tin chi ra v dng tin thu vo:
+ Dng tin chi ra (hay dng tin ra) l dng tin xut ra thc hin u t c th gi
l dng tin m.
+ Dng tin thu vo (hay dng tin vo) l dng tin nhp vo t thu nhp do u t
a li c th gi l dng tin dng S lng v thi im pht sinh cc khon chi, thu
tin trong qu trnh thc hin u t l nhng thng s ht sc quan trng lin quan n vic
nh gi hiu qu kinh t v la chn vic u t.
Vic xc nh dng tin ra v dng tin vo ca u t l vn kh khn v phc tp,
nht l vic xc nh dng tin vo. chnh xc ca vic xc nh dng tin nh hng rt
ln n vic quyt nh u t.
2.2. Chi ph u t
L nhng khon chi lin quan n vic b vn thc hin u t, to thnh dng tin ra
ca u t. Tu theo tnh cht ca khon u t c th xc nh c khon chi c th v u
t. i vi mt d n u t in hnh vo sn xut kinh doanh, chi u t thng bao gm:
+ Chi ph u t vo ti sn c nh hu hnh v ti sn c nh v hnh.
+ Phn vn u t hnh thnh v tng thm ti sn lu ng thng xuyn cn thit
hay ni cc khc l phn vn u t p ng nhu cu vn lu ng thng xuyn cn thit
ban u v s tng thm cc nm tip theo.
2.3. Thu nhp ca d n u t
Mi khon u t s a li khon tin thu nhp mt hay mt s thi im khc
nhau trong tng lai to thnh dng tin vo. Vic xc nh thu nhp trong tng lai ca u
Trang 51

t l vn rt phc tp, tu theo tnh cht ca khon u t nh lng cc khon thu
nhp do u t to ra mt cch thch hp.
Thu nhp ca mt d n u t c tnh cht in hnh thng thng bao gm:
+ Thu nhp ca mt d n u t l dng tiu thun hng nm thu c sau khi d n
u t c a vo vn hnh c th gi l dng tin thun vn hnh.
Dng tin thun vn hnh c xc nh l s chnh lch gia lng tin thu c
(dng tin vo) v lng tin chi ra (dng tin ra) pht sinh t hot ng thng xuyn trong
k khi d n c a vo vn hnh (a vo hot ng kinh doanh). i vi d n u t
trong kinh doanh to ra doanh thu tiu th sn phm hoc lao v th thu nhp t hot ng
hng nm hay dng tin thun vn hnh ca d n c th c xc nh bng doanh thu thun
tr i chi ph hot ng thng xuyn ( khng k khu hao TSC) v thu thu nhp doanh
nghip. iu cng c, ngha l thu nhp t hot ng hay dng tin thun hng nm ca d
n c th xc nh bng cng thc sau:
Dng tin thun vn hnh
hng nm ca d n u t
Li nhun sau
thu hng nm
S khu hao ti sn c
nh hng nm
Cn thy rng, mc d khu hao ti sn c nh c tnh l chi ph kinh doanh trong

nm nhng n khng l khon chi tiu bng tin trong nm . Mt khc, trn gc u t,
khu hao l phng php thu hi dn vn u t. Chnh v th, s tin khu hao c coi l
mt khon thu nhp ca d n u t.
+ Gi tr thu hi t thanh l ti TSC khi kt thc d n u t (nu c).
+ Thu hi s vn lu ng ng ra: nh trn nu, mc d s vn lu ng chu
chuyn nhanh, nhng qu trnh kinh doanh din ra lin tc. V th, thng xuyn c mt
lng vn lu ng nm trong qu trnh kinh doanh. Tng ng vi quy m kinh doanh v
trong iu kin mua sm, d tr vt t v tiu th sn phm nht nh phi ng ra mt lng
vn u t vo ti sn lu ng thng xuyn. S vn ny c th c thu hi mt phn trong
qu trnh vn hnh ca d n mt khi quy m ca d n thu hp li v n c thu hi li ton
b nm cui lc thanh l d n.
T nhng vn nu trn c th thy, chi ph v thu nhp ca mt d n u t to
thnh dng tin ra v dng tin vo ca d n, s chnh lch gia dng tin vo v dng tin
ra hp thnh dng tin thun ca d n u t v c th xc nh bng cng thc sau:
Dng tin thun ca
d n u t
Dng tin vo
ca d n
Dng tin ra
ca d n
thun tin cho vic tnh ton thng thng ngi ta s dng mt s gi nh sau:
- Thi im b khon vn u t u tin c xc nh l thi im 0.
- Dng tin vo hoc dng tin ra ca mt d n trong mt k c xc nh thi
im cui ca k .
3. CC PHNG PHP NH GI V LA CHN D N U T
3.1. Tiu chun nh gi hiu qu u t di hn ca doanh nghip
i n quyt nh u t, vn quan trng l phi nh gi c hiu qu ca
u t. Hiu qu ca u t c biu hin trong mi quan h gia li ch thu c do u t
mang li v chi ph b ra thc hin u t. Khi xem xt mt d n u t phi xem xt vn
c bn l nhng li ch trong tng lai thu c c tng xng vi vn u t b ra hay
khng? nh gi c li ch ca u t phi xut pht t mc tiu ca u t.
i vi mt doanh nghip kinh doanh, th mc ch hng u trong hot ng kinh
doanh l li nhun. V th, vic u t ca doanh nghip l nhm khai thc tt nht mi tim
nng v li th ca doanh nghip hng ti hiu qu cui cng l li nhun. Tuy nhin, cng
cn thy rng khng phi tt c cc khon u t ci thin iu kin lm vic, u t cho
Trang 52

vic bo v mi trng...u v mc ch li nhun. y chng ta ch yu xem xt cc d n
u t di gc doanh nghip tm kim li nhun.
Sau khi xc nh mc tiu u t v xem xt tnh hnh kinh doanh hin ti, nhng yu
t, d kin lin quan n kh nng u t trong tng lai cn phi tin hnh lp cc phng
n gii quyt nhim v kinh t c t ra cho u t. Vic lp d n u t l qu trnh
hot ng phi hp cht ch ca cc chuyn gia, cc cn b chuyn mn cc phng, ban ca
doanh nghip nh cc k s, nh kinh t, ti chnh, k ton v.v.. V phng din ti chnh,
mi d n u t cn phi xc nh:
- D ton v vn thc hin phng n u t.
- S li nhun khi thc hin u t a li.
Sau khi cc d n u t c lp, vn t ra l phi chn c mt d n u t
ti u nht. Mi khon u t ca doanh nghip c th c nhiu d n khc nhau. la chn
d n cn s dng cc ch tiu hiu qu kinh t v p dng phng php la chn nht nh.
3.2. Cc phng php ch yu nh gi v la chn d n u t
nh gi mt d n u t v mt ti chnh, ngi ta thng s dng cc phng
php ch yu nh gi v la chn d n u t sau:
- Gi tr hin ti rng ca d n (NPV)
- T sut sinh li ni b ca d n (IRR)
- Ch s li nhun (PI)
- Ch s thu nhp / chi ph (B/C)
- Thi gian hon vn (PP)
- Phn tch im ho vn (BEA)
Sau y chng ta s ln lt xem xt phng php xy dng v s dng nhng ch
tiu ny nh gi cc d n u t.
3.2.1. Tnh gi tr hin ti rng ca d n: NPV (Net Present Value)
a. Gi tr ca chui tin t theo thi gian
Trong iu kin ca nn kinh t th trng, vn cng l mt loi hng ho, hng ho
c bit v n cng c mua bn trn th trng, gi c ca hng ho ny chnh l li sut.
Do tc ng ca li sut nn dn n chui gi tr tin t c mt c tnh c bit l: Tnh
cht tng ng vi nhau ca cc khon tin cc thi im khc nhau.
C hai cch tnh ton gi tr thi gian ca tin t.
- Gi tr thi gian ca tin t theo gi hin ti: PV (Present Value)
y l cch xc nh gi tr thi gian ca tin t trn c s quy i tt c cc gi tr
tin t trong tng lai v mt bng gi tr theo mc hin ti c chn trc.
V d: ng A c 1.000.000 em cho vay vi li sut 10% mt thng, sau mt thng
ng c mt khon tin c gc ln li 1.100.000. iu ny cng c ngha l nu ng B c s
tin 1.100.000 trong thng ny th cng tng ng vi 1.000.000 ca ng A c trc
01 thng vi iu kin li sut 10% nh ni.
quy i mt khon tin t ti thi im tng lai bt k v gi tr hin ti, ngi ta
s dng cng thc tnh sau y:
PV =
Fn
(1+k)n
Trong :
Fn l khon tin c vo cui nm th n trong tng lai
PV l gi tr hin ti ca khon tin
k l li sut thng k ca khon tin hin ti.
Trang 53

Nu gi tr tin t tng lai khng phi l mt khon c lp m l mt chui cc gi
tr thu nhp theo cc nm trong k nghin cu th khi c vic quy i chui cc hon thu nhp
v thi im hin ti c tnh ton nh sau:
n
Fi
PVn
i
i 0 (1 k )
Trong :
Fi l khon thu nhp ti nm i tnh t nm gc
PVn l gi tr hin ti ca chui thu nhp
Ch : Trong cng thc tnh ton trn, mi khon u t trong nm c quy c nh
l c b vn vo thi im cui nm .
V d: C mt chui thu nhp qua cc nm c th hin trn dng th 2 ca bng
sau. Vi li sut kp l 10% mi nm khi gi tr tnh theo thi gian ca nm th nht c
tnh nh sau:
Nm
Thu nhp
100
120
120
120
120
120
100
H s CK
1.000
0,9091
0,8264
0,7513
0,6830
0,6209
0,5645
Hin gi
100,00
109,09
99,17
90,16
81,96
74,51
56,45
Lu k
100,00
209,09
308,26
398,42
480,38
554,89
611,34
Vi v d trn, p dng cng thc tnh PV n ta tnh c gi tr hin ti ca chui thu

nhp trn l PV = 611,34
- Gi tr thi gian ca tin t theo tng lai: FV (Future Value)
Gi tr tin t theo tng lai ca mt khon thu nhp chnh l khon tin s nhn c
ti thi im tng lai bt k ca mt khon u t ban u trong hin ti vi mt li sut kp
cho trc.
Cng thc tnh:
FV = F (1+k) i
Trong :
F l khon u t ban u
k l li sut kp cho trc
FV l gi tr tng lai ca khon thu nhp F ti im i bt k
i l s khong thi gian tnh li trong khong thi gian t nm hin ti ti nm
tng lai tnh ton
Trong trng hp u t l mt chui cc gi tr theo thi gian, khi gi tr tng lai
ca cc khon thu nhp vi li sut kp cho trc c xc nh nh sau:
n
FVn Fi (1 k )i
i 1
V d: ng A u t nhng khon tin khc nhau trong 7 nm, li sut kp hng nm l

10% s tin u t cho dng th 2 ca bng.
Thu nhp ca ng A vo cui nm th 7 trong tng lai c xc nh trong bng sau:
(VT: Triu ng)
Nm
u t
I
0
100
6
1
120
5
2
120
4
Trang 54
3
120
3
4
120
2
5
120
1
6
120
0

(1+k)i
FV
Lu k
1,7717
1,6105 1,4641
1,331
1,21
1,1
1,0
177,17
193,26 175,69
159,72
145,2
132,0
100,0
177,17
370,43 546,12
705,84
851,04 983,04 1083,04
Vi v d trn th sau 7 nm ng A s c c tng s tin k c gc ln li l: FV =
1083,04 triu ng.
b. Gi tr hin ti rng ca d n: NPV
Ch tiu gi tr hin ti rng NPV cho chng ta bit quy m ca hon thu nhp rng
m d n c th mang li sau khi hon vn u t ban u tnh theo hin gi.
Ch tiu ny c th tnh nh sau:
NPV = PVn PIn
Trong : PV l hin gi ca cc khon thu hi rng m d n c th mang li trong
sut qu trnh hot ng.
n
Fi
PVn
i
i 0 (1 k )
Trong :
Fi l khon thu hi rng ca d n ti nm i tnh t nm gc
n l vng i ca d n.
PI l hin gi rng ca cc khon u t ca d n.
n
Ii
PI n
i
i 0 (1 k )
Trong :
Ii l khon u t ca d n ti nm i tnh t nm gc
Ch : Nm gc thng c chn l nm bt u tin hnh b vn u t v quy c
mi khon u t trong nm coi nh b vo cui nm.
V d: ng A d nh u t mt s vn ban u nhn kinh doanh thu li trong tng
lai, d tnh tnh hnh u t v thu nhp cho bng sau:
(VT: Triu ng)
Nm
u t
trong nm
(Ii)
100
1,0000
100,00
200
0,9091
181,82
300
200
0,8264
247,93
200
0,7513
150,26
200
0,6830
136,60
200
0,6209
124,18
200
0,5645
112,90
Tng
600
Thu hi rng
trong nm
(Fi)
H s chit
khu
(k= 10%)
Hin gi
u t
(PI)
1,000
529,75
Hin gi
thu nhp
(PV)
165,29
689,23
Nu gi s chi ph c hi s dng vn l 10% th khi PNV ca d n ny s l:

NPV = 689,23 = 529,75 = 159,48 triu
Trang 55

iu ny c ngha l nu tin hnh u t th nh u t sau khi tr i cc chi ph
u t ban u tnh theo gi hin ti vn cn li c mt khon 159,48 triu cng theo gi
.
Trong qu trnh nh gi mt d n u t, ch tiu NPV c xem l mt ch tiu c
bn nh gi tnh kh thi ca d n v mt ti chnh. Nu d n u t l d n c lp, khi
phng n u t c la chn phi c NPV >0. Cn nu d n l d n loi b nhau th
khi d n c la chn phi l d n NPV c gi tr dng ln nht.
3.2.2. T sut thu hi ni b: IRR (Internal Rate of Return)
T sut thu hi ni b chnh l li sut chit khu (k) m ng vi n tng gi tr hin
ti ca thu hi bng ng tng hin gi vn u t. Sut thu hi ni b c tnh theo cng
thc sau:
n
Fi
Ii
(1 k ) (1 k )
i 0
i 0
Tr s (k) tnh c t cng thc trn chnh l t sut thu hi ni b.

T cng thc trn ta nhn thy k l li sut chit khu m NPV = 0. Hay ni cch
khc k l nghim ca phng trnh NPV = 0, y l mt phng trnh bc cao nn vic gii
phng trnh ny kh phc tp v vy trong thc t xc nh IRR ngi ta thng s dng
cc phng php sau y:
- Phng php th: Theo phng php ny ngi ta ln lt cho chi ph c hi s
dng vn (chit khu s dng vn) thay i t tnh ra cc gi tr NPV tng ng. Sau
m t mi quan h gia chi ph c hi v NPV ln h trc to . cc qua m tm ra
im m t sut chit khu lm cho NPV = 0.
V d: Mt d n u t vn trong nm 0 l 450 triu, thu hi rng trong 4 nm sau l:
Nm 1: 200; nm 2: 250 ; nm 3: 300; nm 4: 300 triu ng. Hy tnh IRR cho d n?
Gii: xc nh IRR theo phng php ny ta cho chi ph c hi ln lt thay i v
tnh ra NPV tng ng, kt qu tnh ton cho bng sau:
TNH NPV NG VI CC CHIT KHU (r) KHC NHAU
(VT: Triu ng)
Nm
Thu hi
rng
PV ng vi cc chit khu (k)

20%
30%
40%
450
50%
60%
450
70%
-450
450
200
167
154
143
133
125
118
250
174
148
127
111
98
86
300
174
136
109
89
73
61
300
145
105
78
59
46
36
NPV
210
93
-58
-108
-149
Thng qua bng tnh ton v th m t quan h gia NPV vi (k) ta c th xc nh

c gi tr ca IRR i vi d n ny l: 41%
- Phng php tnh gn ng:
V NPV c mi quan h i vi (k), quan h ny c th hin di dng mt hm s
NPV = f(k). y l mt hm s bc cao. Tuy nhin nu ch ly mt on nh trn th ,
sai s s cng nh khi m on th c ly cng nh, Xut pht t lp lun ny ta i n
mt phng php tnh gn ng IRR nh sau:
Trang 56

Trc ht chn mt t sut chit khu (k1) bt k sao cho NPV tng ng vi n l
NPV1 > 0 v gn vi 0 (NPV1 -> 0)
Chn tip mt t sut chit khu (k2) bt k sao cho NPV2 tng ng vi t sut chit
khu l m (-): NPV2 < 0 v cng gn vi 0
Nhn vo hnh v ta nhn thy: Tam gic IRR, k 1, NPV1 ng dng vi tam gic IRR,
k2, NPV2 do ta c:
NPV2 k2 IRR
( NPV2 ).( IRR k1 ) NPV1 ( k2 IRR)

NPV1
IRR k1
<=>(-NPV2)IRR + NPV1.IRR = NPV1.k2 - NPV2.k1
=> IRR = k1 + (k2 k1) x
NPV1
NPV1 NPV2
l iu cn phi chng minh.

V d: Tr li v d trn ta chn k1 = 30% khi NPV1 = 93
Khi p dng cng thc trn ta c:
IRR = 30 + (42 30) x 93/(93+6)
T tnh c IRR = 41,27%
Thng thun tin cho vic tnh ton IRR ngi ta lp bng tnh ton nh trong v
d sau:
V d: Mt d n d nh u t vn 400 triu ngay trong nm tnh u tin v hy
vng c th thu c nhng khon thu hi rng trong cc nm sau nh s liu 3 ct u ca
bng. tnh IRR cho d n ny, ta lp thm cc ct sau, kt qu tnh ton cho bng:
(VT: Triu ng)
Nm
0
u t
trong nm
Thu hi
trong nm
400
H s chit khu
Hin gi thu hi rng
k1 = 12%
k2 = 45%
PV1
PV2
1,000
1,000
-400,00
-400,00
174,5
0,893
0,690
155,828
120,405
174,5
0,797
0,476
139,077
83,062
181,5
0,712
0,328
129,228
59,532
207,5
0,636
0,226
131,970
46,951
207,5
0,567
0,156
117,653
32,409
189,0
0,507
0,108
95,823
20,412
189,0
0,452
0,074
85,428
13,986
189,0
0,452
0,051
76,356
9,639
189,0
0,361
0,035
68,229
6,615
10
189,0
0,322
0,024
60,858
4,536
NPV1
660,450
NPV2
-2,453
NPV
T bng ta c:
Trang 57
6 0,450
4 ,8 45%
6 0,4502,453
IRR = 12 + (45-12) x
Ch tiu ny cho bit li sut ti a m d n c th mang li cho nh u t, mt khc

n cng cho bit t l chit khu ti a m d n c th chp nhn c.
Khi s dng ch tiu ny nh gi mt d n u t c lp, ngi xt duyt cn
phi la chn d n khi IRR ca d n ln hn chi ph c hi s dng vn bnh qun ca d
n .
i vi cc d n u t loi b nhau, d n c la chn l d n c IRR tho mn
iu kin IRR > k (k l chi ph c hi s dng vn bnh qun ca d n) v ln nht trong tt
c cc phng n nh gi.
Mt s ch khi s dng tiu chun NPV v IRR trong nh gi cc d n u t
loi b nhau:
Khi s dng hai tiu chun ny nh gi v i n quyt nh la chn phng n
u t, trong thc t c nhiu trng hp i n kt lun mu thun nhau. S d c tnh trng
ny l do my l do sau y:
@ S khc bit v quy m u t:
Khi cc d n u t c quy m u t khc nhau iu ny c th dn n dng ngn
qu ca cc phng n khng ging nhau, nn kt qu l vic s dng ch tiu NPP v ch
tiu IRR nh gi d n c th dn n cc kt lun tri ngc nhau.
V d: C 2 d n u t c quy m u t khc nhau v dng ngn qu khc nhau,
trong d n B c quy m v dng ngn qu gp i d n A ti thi im xem xt nn
NPV ca d n B cng gp i d n A. Nu s dng tiu chun NPV nh gi ng
nhin ta s chn d n B v n tho mn cc iu kin ti u.
Tuy nhin trong trng hp ny nu s dng tiu chun IRR nh gi th li a
n kt lun ngc l c hai d n u tt ngang nhau v cng c IRR bng nhau. iu ny
c th hin trong bng sau:
D n
Nm
NPV
IRR
(k=8%)
(%)
-20,000
11,834
11.834
1,103,26
12
-40,000
23,668
23,668
2,206,32
12
@ S khc nhau ca kiu phn b dng ngn qu:

Trong trng hp cc d n c s khc bit v kiu phn b dng ngn qu cng c
th dn n s khc bit trong vic s dng hai ch tiu nh gi trn.
V d: Mt doanh nghip cn phi la chn trong hai d n u t vi nhng d liu
cho bng sau:
D n
Nm
NPV
IRR
(k=10%)
(%)
-30.000
13.500
13.500
13.500
3.573
16,56
-10.000
7.000
5.000
2.000
1.998
23,56
C=A-B
-20.000
4.000
9.000
10.00
1.575
14,01
R rng l qua bng s liu trn ta nhn thy nu s dng NPV la chn phng n
ng nhin ta s la chn phng n A nhng nu s dng ch tiu IRR la chn th
chng ta li chn phng n B.
Trang 58

Trong trng hp c s mu thun trong nh gi nh vy, ngi ta u tin cho ch
tiu NPV hn. Ni cch khc ch tiu NPV c xem l ch tiu nh gi tt hn, s d nh
vy l v:
- Tr li v d trn, nu ta em dng ngn qu ca d n A tr cho dng ngn qu ca
d n B ta s c mt dng ngn qu chnh lch C. y ta c NPVc = 1.575 v IRRc =
14,01 > k (k = 10%).
Dng ngn qu ca d n A bng dng ngn qu ca d n B cng vi dng ngn qu
C.
A = B + C = B + (A-B)
V NPVC = NPVA NPVB nhng NPVA > NPVB nn NPVC > 0. Song do NPVC >
0 nn chc chn IRRC > k. iu ny cng c ngha l nu c mt d n C th d n c th
s c chp thun theo c hai tiu thc nh gi NPV v IRR. V mc tiu ti a ho li
nhun trong kh nng ngun ti chnh cho php, ta d dng nhn thy nu c mt d n phn
phi B + C th s tt hn mt mnh d n B. Tc l B + (A-B) s tt hn B, iu ny cng
tng ng vi d n A tt hn d n B.
Kt lun ny hon ton ph hp vi kt lun m tiu chun nh gi NPV em n.
- Cc ch u t mong mun thu c li nhun ti a, do cc i ho NPV cng
c ngha l cc i ho cc khon thu nhp ca ch u t. V khi tnh ton NPV chng ta
khu tr tt c cc chi ph c hi v ri ro bng chit khu s dng vn. Ni cch khc NPV
chnh l khon thu nhp thc s sau khi b p mt cch tho ng cc ph tn u t ban
u.
V d: Mt doanh nghip cn phi la chn mt trong hai d n u t vi nhng d
liu cho bng sau:
D n
Nm
NPV
IRR
(k=10%)
(%)
-2.000
2.500
272,7
25
-200.000
221.000
909,1
10,5
Trong trng hp ny r rng l c s tri ngc trong vic quyt nh la chn

phng n khi s dng hai tiu thc nh gi khc nhau.
V mt hnh thc ta d i n vic kt lun l s la chn phng n A v rng phng
n A tuy c NPV nh hn song li c IRR ln hn. Mt khc d phng n B c NPV gp
3,33 ln phng n A song n li s dng mt lng vn ln gp 100 ln.
Tuy nhin kt lun nh vy l khng hp l v NPV ca phng n B bng 909,1
chnh l phn li nhun sau khi khu tr tt c mi ph tn c hi v ri ro tng ng vi
cc khon vn m n s dng trong cng mt iu kin nh gi d n A.
3.3.3. Ch s li nhun ca d n (PI-Profitability Index)
Ch s li nhun (PI) l t s gia gi tr hin ti rng ca cc khon thu nhp t d n
trn tng cc khon u t ban u.
Khi nh gi d n, i vi cc d n u t c lp th PI cn phi ln hn 1,0.
i vi cc d n loi b nhau, PI phi ln hn v ln hn 1,0
Ch s PI c tnh nh sau:
Gi: - PC l hin gi ca cc khon vn u t ban u
- PV l hin gi ca cc khon thu hi rng ca d n
- PI l ch s li nhun ca d n ta c:
PI = PV/PC (Vi PV = NPV + PC)
Trang 59

V d: Mt d n u t c dng ngn qu nh sau:
D n
A
Nm
NPV
IRR
(k=10%)
(%)
-6.000
2.500
2.500
2.500
2.500
1.924,7
24,1
PI = PV/PC =
1.924,7 6.000
1,32
6.000
T l ny cho thy: D n sau khi hon vn u t v cc khon ph tn c hi

khc cn thu c mt khon li nhun rng c t l l 32% so vi tng vn u t ban u.
Nhn chung vic s dng ch tiu ny trong nh gi cng mc nhc im nh
trng hp s dng tiu thc IRR.
3.2.4. T s li ch / chi ph: B/C (Benefit per Cost)
T s ny cho bit mi quan h tng quan gia gi tr hin ti ca doanh thu v gi
tr hin ti ca gi thnh. Cng thc tnh ton nh sau:
n
B/C =
B (1 k )
i 0
n
C (1 k )
i 0
Tng hin gi thu nhp
Tng hin gi chi ph
Trong :
Bi l thu nhp (doanh thu) ti nm i
CI l chi ph sn xut ti nm i
Khi nh gi d n, i vi cc d n c lp th khi B/C > 1 l c th chp nhn
c. Trong trng hp d n loi b nhau th phng n c chn phi l phng n c
B/C > 1 v ln nht trong cc phng n.
Vic s dng ch tiu ch s B/C nh gi v la chn d n cng vn mc mt
khuyt im nh ch tiu IRR v ch tiu PI l b qua vn quy m u t m ch quan
tm n so snh tng i.
3.2.5. Thi gian hon vn ca d n (PP-Payback Period)
Thi gian hon vn ca d n l khong thi gian tnh t khi nh u t bt u b
vn cho ti khi gi tr thu hi rng tch lu bng ng u t ban u tch ly.
Thi gian hon vn cho thy kh nng thu hi vn ca nh u t nh cc khon tch
lu t hot ng ca d n, thi gian hon vn cng ngn th qu trnh u t cng an ton v
hiu qu.
Trong nh gi d n ngi ta thng s dng 2 ch tiu o lng thi gian hon vn
nh sau:
a. Thi gian hon vn gin n
l thi gian hon vn c xc nh trn c s xem xt cn bng gia thu hi rng
v u t ban u gi thc t m khng quan tm n s khc bit ca tin t theo thi gian.
Theo phng php ny nh u t ch quan tm n vn l thi gian bao lu sau khi u t
th h c th thu hi c ton b s tin b ra u t ban u.
V d: c tnh hnh v chi ph u t v thu hi rng ca mt d n u t cho bng
sau:
BNG TNH THI GIAN HON VN GIN N
(VT: Triu ng)
Trang 60

Nm
u t
Lu k u t
Thu hi rng
Ly k thu hi
1.000
1.000
2.000
3.000
1.000
4.000
500
500
4.000
1.500
2.000
4.000
2.000
4.500
4.000
2.500
7.000
4.000
2.500
9.500
Nhn vo bng ta nhn thy trong khong gia nm th 4 v th 5 sau khi u t th

d n c lu k thu hi rng vt qu lu k u t, iu c ngha l d n s hon vn
trong khong thi gian gia nm 04 n 05 nm. xc nh chnh xc thi im hon vn.
Ta gi:
- Di l u t ly k tch c ti nm th i
- Hi l thu hi rng lu k tnh c ti nm th i
- T l thi gian hon vn ca d n
Thi gian hon vn xy ra trc thi im m Hi >= Di
C th tnh nh sau:
T = (i 1) +
Di H i 1
H i H i 1
(nm)
Theo v d trn ta c:
Di = D5 = 4.000
Hi = H5 = 4.500
Khi thi gian hon vn T s l:
T = (5-1) +
4.000 2.000
4.500 2.000
= 4,8 nm
Nu i phn l ra thng th ta c T = 4 nm v gn 10 thng.

la chn d n u t bng tiu chun ngi ta da vo tiu chun c t ra
trc v thi gian hon vn chp nhn, thng do ch u t quy nh. D n s c chp
nhn khi m thi gian hon vn ca d n tnh ton c nh hn hoc bng thi gian hon
vn quy nh.
i vi cc d n loi b nhau, phng n c chn l phng n tho mn tiu
chun quy nh v c gi tr nh nht.
b. Thi gian hon vn theo hin gi
Trong trng hp ny, ngi ta quan tm n thi gian hon vn trong iu kin c
tnh n chi ph c hi ca vic s dng vn. Thi gian hon vn theo hin gi c xc nh
ti thi im m hin gi tch lu ca thu hi rng cn bng vi hin gi tch lu ca u t
ban u. Cch tnh tng t nh trn.
Ta tr li v d trn, gi s chi ph c hi s dng vn (k) = 10%.
BNG TNH THI GIAN HON VN THEO HIN GI
(VT: Triu ng)
Trang 61

Nm
H s chit
khu
(k=10%)
u t
ban
u (3)
Hin gi
u t
(4) =(3x2)
Tch lu
hin gi
0,9091
1.000
909,1
0,8264
2.000
0,7513
1.000
Thu
hi
rng
(6)
Hin ga
thu hi
(7) =(6x2)
Tch lu
hin gi
909,1
1.652,8
2,561,9
7513,0
3.313,2
500
375,7
375,7
0,6830
3.313,2
1.500
1.024,5
1.400,2
0,6209
3.313,2
2.500
1.552,3
2.952,5
0,5645
3.313,2
2.500
1.411,1
4.363,6
0,5132
3.313,2
2.500
1.282,8
5.646,5
Qua bng tnh ton trn ta c th d dng xc nh c thi gian hon vn chit khu
ca d n qua cng thc sau:
T =
(i-1)+
Di H i 1
H i H i 1
(nm)
Vi Di = D6 = 3.313,2
Hi = H6 = 4.363,6
Hi-1 = H5 = 2.952,5
3.313,2 2.952,5
T = (6-1) + 4.363,6 2.952,5
= 5,26 nm 5 nm 3 thng.
Nguyn tc nh gi la chn d n theo tiu chun ny tng t nh phng php

trn. Cc phng php nh gi d n bng tiu chun hon vn c mt nhc im c bn l
khi nh gi ch quan tm n cc khon thu nhp trong giai on u khi d n hot ng m
khng quan tm n khon thu nhp ca khong thi gian sau thi gian hon vn nn c th
dn n sai lm khi ra quyt nh chp nhn u t.
3.2.6. Phng php phn tch ho vn (BEA-Break Even Analysis)
Phn tch ho vn l mt k thut nhm xc nh tnh kh thi ca mt phng n u
t, gip cho ngi son tho d n nh gi mt cch s b d n c th thc hin c hiu
qu hay khng v hiu qu n mc no.
iu ho vn l in m chi ph trong k cn bng vi doanh thu trong k. ti
im ho vn th d n hot ng khng li cng khng l, nu hot ng trn mc ho vn
th c li, ngc li di im ho vn th d n b l do doanh thu khng b p c chi
ph b ra. Thng th c cc im ho vn sau:
a. im ho vn li l theo sn lng
l sn lng lm cho doanh thu cn bng vi chi ph b ra. xc nh im ho
vn ny ta lm nh sau:
Gi: Q l sn lng m d n sn xut
F l tng nh ph ca d n trong k
v l chi ph bin i bnh qun cho mt n v sn phm ch to
p l gi bn n v sn phm.
Khi ta c:
Trang 62

Doanh thu ca d n l DT = Q.p
Tng chi ph ca d n l TC = Q.v + F
Ti im ho vn ta phi c: DT = TC tc l: Q.p = Q.v + F
<=> Q.p Q.v = F
<=> Q(p-v) = F => Q* = F/(p-v)
Q = Q* l sn lng ho vn.
Khi s dng tiu chun ny nh gi d n, ngi ta cn so snh sn lng ho vn
vi mc sn lng m d n d nh sn xut v tiu th c trn th trng vi gi c d
kin.
i vi cc d n u t c lp th sn lng ho vn ca phng n c la chn
phi nh hn sn lng d nh sn xut ca d n.
i vi cc d n loi b nhau phng n c la chn phi c t l gia sn lng
ho vn ca so vi sn lng d nh sn xut nh nht.
V d: Mt d n c nh ph xc nh c hng nm l F = 1.000, bin ph cho n
v sn phm l v = 2, gi bn n v sn phm p = 3 khi sn lng ho vn s l: Q* =
1.000/ (3-2) = 1.000 sn phm.
R rng l khi sn lng sn xut v tiu th ca d n l 1.000 sn phm th khi
doanh thu s l: DT = Q.p = 1.000 x 3 = 3.000
V chi ph lc ny s l: TC = Q.v + F = 1.000 x 2 + 1.000 = 3.000
Ngha l doanh thu cn bng vi chi ph.
Nu d n d nh sn xut 900 sn phm mi nm th d n ny s khng c chp
nhn v sn lng ho vn nh hn sn lng d nh sn xut.
b. im ho vn li l theo doanh thu
Ho vn li l theo sn lng ch p dng c trong trng hp d n ch sn xut
duy nht mt sn phm hoc la tt c sn phm ca d n c tiu th theo mt gi thng
nht. iu ny trong thc t l rt him m ch yu l cc d n u t sn xut nhiu sn
phm v bn sn phm vi nhiu gi khc nhau. Trong trng hp ny ta cn xc nh ho
vn theo doanh thu.
phn trc ta xc nh c im ho vn theo sn lng theo cng thc:
Q* = F/(p-v) <=> Q* x p = FxP /(p-v) <=> D* = F/(1-P/v)
Trong D* = Q*.p chnh l doanh thu ho vn.
Khi s dng ch tiu ny nh gi d n, nguyn tc nh gi cng tng t nh
khi s dng ch tiu im ho vn sn lng.
Tr li v d trn ta c: D* = F/(1-P/v) = 1.000 / (1-2/3) = 3.000
Trong trng hp d n sn xut ng thi nhiu sn phm hoc bn sn phm theo
nhiu mc gi khc nhau, khi cng thc tnh im ho vn theo doanh thu ca d n s
nh sau:
F
D*=
n
P
(1 i ) Wi
vi
i 1
Trong :
vi l bin ph n v i vi sn phm loi i

Pi l gi bn n v sn phm i vi sn phm loi i
Wi l t trng sn phm loi i trong doanh thu chung ca d n
F l tng nh ph ca d n trong k.
Trang 63

V d: c mt d n u t nh sn xut v tiu th 3 loi sn phm khc nhau.
Tng nh ph hng nm bnh qun ca d n l 1.000 cc thng tin v bin ph v gi bn
n v sn phm cho bng sau:
BNG BIN PH V GI BN N V SN PHM
Sn phm (i)
Sn lng
(Qi)
Bin ph (vi)
Gi bn (pi)
Doanh thu
(Di)
T trng
(Wi)
Sn phm 1
200
800
0,184
Sn phm 2
300
4,5
1,350
0,310
Sn phm 3
400
5,5
2,200
0,506
4,350
1,000
Tng
Yu cu: Xc nh im ho vn doanh thu cho d n trn.
Qua bng trn ta tnh c cc thng tin 2 ct sau, p dng cng thc bit xc
nh im ho vn cho d n nh sau:
1.000
D*=
7.909
3
4
5
(1 )0,184 (1
)0,310 (1
)0,506
4
4,5
5,5
c. im ho vn hin kim
im ho vn hin kim l im ho vn m c cc khon thu nhp bng tin ca
d n cn bng vi cc khon chi tiu bng tin ca d n. Ho vn hin kim c xc nh
nh sau:
F KH
D*=
p
1
v
Trong : khu hao l tng khu hao d kin trong k
V ngha: Ho vn hin kim cho bit thi im m d n bt u c ngn qu dng
v c th tin hnh hot ng thanh ton n gc c.
V d: Mt d n u t c F = 1.000; KH = 200; v = 3; p = 4 khi ho vn hin kim
s l:
1.000 200
3.200
D*=
3
1
4
D*= 3.200 sn phm
Kim tra: Vi mc doanh thu ho vn hin kim l 3.200 ng vi im ho vn ny,
sn lng sn xut l 800 sn phm.
Lc ny tng chi tiu tin t thc cht ca d n s l:
Chi tiu mang tnh cht c nh: 1.000 200 = 800
Chi tiu bin i: 800 x 3 = 2.400
R rng l tng chi tiu thc cht l 800 + 2.400 = 3.200 bng ng doanh thu ti
im cn bng.
d. im ho vn tr n
l im ho vn c tnh n iu kin tr n gc v thu li tc, trong trng hp
ny ta c th xem thu li tc v n gc phi tr nh l nhng khon nh ph ca k nghin
cu. Cng thc tnh ho vn tr n nh sau:
Trang 64

D* =
F KH TNV TLT
p
1
v
Trong :
TNV l thanh ton n vay trong k
TLT l thu li tc phi np trong k
V ngha: im ho vn tr n cho bit thi im m d n sau khi thanh ton ht
cc khon ph tn hot ng v thu cho chnh ph th cn li mt s tin bng ng s tin
m d n d nh tr n gc cho ch n trong k.
V d: Tr li v d trn vi gi nh c thm cc thng tin l s n gc d nh tr
trong k l 200 v thu thu nhp l 100
Khi ho vn tr n s l:
1.000 200 200 100
D* =
3
1
4
D* = 4.400 sn phm
Nhn chung phng php nh gi d n trn c s s dng cc ch tiu hon vn
c cc c im sau y:
- Khng quan tm n gi tr tin t theo thi gian
- Phng php phn tch gin n da trn gi nh l gi c sn phm tiu thu cng
nh bin ph l khng thay i theo quy m sn xut v tiu th l khng hp l.
- Cc d n thng sn xut rt nhiu loi sn phm khc nhau nn vic phn b chi
ph sn xut v xc nh s lng sn phn tiu th cho tng loi sn phm l rt kh khn.
- Thng trong thc t kt cu chi ph ca cc d n l rt phc tp nn vic phn nh
c chnh xc cc khon ph l cu thnh nn nh ph cng nh bin ph rt kh.
Ch : Trong qu trnh tnh ton ho vn, vic xc nh cc khon ph nm trong nh
ph v bin ph l rt quan trng. Thng ngi ta phn nh cc khon chi tiu thnh nh ph
v bin ph nh sau:
- nh ph: L tt c cc khon chi tiu c xu hng khng thay i theo cc mc sn
lng sn xut ca d n, thng bao gm:
+ Khu hao ti sn c nh
+ Tin thu mt bng, t ai, ti sn phi thanh ton hng nm
+ Li vay u t di hn
+ Chi ph qun l chung
+ Tin lng tr cho cng nhn ch vic
+ Cc khon bo him ti sn hng nm
+ Cc khon thu c nh.
- Bin ph: L tt c cc khon chi tiu tng i n nh cho vic sn xut mt sn
phm nhng li thay i theo mc sn lng sn phm sn xut trong k ca d n, thng
bao gm cc khon sau:
+ Nguyn vt liu chnh, ph, bao b ng gi
+ Bn thnh phm mua ngoi
+ Nhin liu, nng lng, nc
+ Chi ph nhn cng
+ Sa cha nh v ph tng thay th
Trang 65

+ Li vay vn ngn hn
+ Chi ph tiu th sn phm
+ Cc chi tiu pht sinh khc nu c.
CU HI N TP V BI TP
1. Khi nim u t di hn v cc loi u t di hn ca doanh nghip?
2. Cc nhn t nh hng ti u t di hn ca doanh nghip.
3. Cc dng tin in hnh ca mt d n u t.Trnh by u nhc im ca cc phng
php nh gi v la chn d n u t.
4. Trnh by ni dung v cch tnh cc ch tiu ti chnh sau:
a. Thi gian hon vn.
b. Gi tr hin ti rng.
c. Ch s sinh li.
d. T sut sinh li ni b.
5. Cng ty sn xut nc tinh khit d kin thay thit b c bng mt thit b mi hin i
hn. Cc k s cho bit mi s cho mc sn lng tng ng vi hin ti nhng tit kim
hn. H cung cp cc thng tin sau minh chng cho kin ca mnh:
My c c th c s dng trong 4 nm. Gi tr thanh l hin ti l 80 triu ng
nhng nu n cui chu k, gi tr thanh l cui cng d kin s l 20 triu ng. Nm nay
l nm cui cng tnh khu hao ca my c v mc khu hao bng vi gi tr s sch cn
li, bng 45,2 triu ng.
Gi mua my mi bng 600 triu ng. Gi tr thanh l d kin vo cui chu k 4 nm
ca my l 150 triu. Thi gian tnh khu hao ca my mi l 4 nm.
Vic thay th my mi s lm gim chi ph nhn cng v chi ph bo dng mi nm
120 triu ng.
T sut thu trn li nhun tng thm l 30%.
Vn lun chuyn cn cho hot ng ca my mi l 100 triu ng.
Hy xy dng dng ngn qu rng ca d n thay th my mc ny.
6. Cng ty MH d nh m mt ca hng bn sn phm thi trang. Cng ty thu mt khng
gian siu th. Trang thit b v chi ph trang tr ca hng tn ht khong 200 triu ng v
c khu hao n khi bng khng trong 5 nm theo phng php ng thng. Ca hng
mi cn thm 200 triu ng vn lun chuyn rng vo nm 0.
Doanh s nm u ca ca hng d kin l 1000 triu v tng mi nm 8% trong sut
10 nm tn ti d kin ca ca hng. Chi ph hot ng d kin l 700 triu ng trong nm
u v tng 7% mi nm. Gi tr thanh l trang thit b l 10 triu ng vo cui nm 10. T
sut thu cng ty l 36%/nm.
a. Hy tnh gi tr hin ti rng ca ca hng, bit t sut sinh li cn thit l 18%?
b. Cng ty c nn chp nhn d n ny hay khng?
c. Hy tnh t sut sinh li ni b ca ca hng?
d. Tnh ch s sinh li ca ca hng?
6. Cng ty tin hc Phng Tng c th u t vo mt trong hai d n sau y ti thi im
hin ti (nm 0). Gi s t sut sinh li cn thit l 14%/nm, hy xc nh cc ni dung sau
cho mi d n.
a. Thi gian hon vn.
b. Gi tr hin ti rng.
c. Ch s sinh li.
Trang 66

d. T sut sinh li ni b.
Cui nm
D n
u t
280
80
80
80
80
80
80
80
200
50
50
60
60
70
70
70
7. Cng ty SS ang xem xt hai d n loi tr nhau v trang b my mc thit b tng nng
sut. Cng ty s dng t sut sinh li cn thit 14% nh gi cc d n u t. Hai d n
c chi ph v dng ngn qu k vng nh sau:
VT: ngn ng
Nm
D n A
D n B
(500.000)
(500.000)
240.000
150.000
240.000
150.000
240.000
150.000
150.000
150.000
150.000
a. Tnh gi tr hin ti rng ca hai d n A v B vi cc d liu trn.

b. Gi s thay th d n A, chi ph thay th vn l 500 triu ng nhng d n s em li ngn
qu 240 triu t nm 4 n nm 6. Hy tnh NPV cho d n A?
c. D n no c chn, ti sao?
Trang 67
CHNG 6. QUN TR VN C NH
Chng ny gip sinh vin nm r ni dung v ti sn c nh v cc cch phn loi
ti sn c nh, c im hao mn v phng php khu hao ti sn c nh, cc bin php
qun l ti sn c nh v qu khu hao ti sn c nh; cc ch tiu phn nh hiu qu s
dng vn c nh
1. TI SN C NH V VN C NH CA DOANH NGHIP
1.1. Ti sn c nh ca doanh nghip
Cn c vo tnh cht v vai tr tham gia vo qu trnh sn xut, t liu sn xut ca
doanh nghip c chia thnh hai b phn l t liu lao ng v i tng lao ng. Ti sn
c nh l nhng t liu lao ng ch yu c hnh thi vt cht c th hoc tn ti di hnh
thi gi tr thc hin mt s chc nng nht nh trong qu trnh sn xut kinh doanh, c gi
tr ln t 10 triu ng tr ln v c thi gian s dng trn mt nm.
Nhng t liu lao ng khng cc tiu chun quy nh trn c coi l nhng cng
c lao ng nh, c mua sm bng ngun vn lu ng ca doanh nghip. Khi xem xt tiu
chun v nhn bit ti sn c nh ca doanh nghip cn ch n cc vn sau y:
Mt l: Khi phn bit gia i tng lao ng vi cc t liu lao ng l ti sn c
nh ca doanh nghip trong mt s trng hp khng ch da vo c tnh hin vt m cn
phi da vo tnh cht v cng dng ca chng trong qu trnh sn xut kinh doanh. Bi v c
th cng mt ti sn trng hp ny c coi l ti sn c nh song trng hp khc ch
c coi l i tng lao ng.
Hai l: Mt s cc t liu lao ng nu xt ring l tng b phn th khng cc tiu
chun trn song li c tp hp s dng ng b nh mt h thng th c h thng c
coi nh mt ti sn c nh. V d nh trang thit b cho mt phng th nghim, mt vn
phng, mt phng ca khch sn, mt vn cy lu nm...
Ba l: Trong iu kin tin b khoa hc k thut v cng ngh, s pht trin v m
rng cc quan h hng ho tin t, v do nt c th trong hot ng u t ca mt s ngnh
nn khi nim ti sn c nh c m rng n bao gm c nhng ti sn c nh khng c
hnh thi vt cht hay cn gi l ti sn c nh v hnh ca doanh nghip. V d cc chi ph
mua bng sng ch, pht minh, bn quyn tc gi, cc chi ph thnh lp doanh nghip, chi ph
v t s dng, chi ph chun b cho khai thc...
c im ca ti sn c nh l tham gia vo nhiu chu k sn xut sn phm, khng
thay i hnh thi vt cht ban u trong qu trnh sn xut v gi tr ca ti sn c nh c
dch chuyn dn vo gi tr ca sn phm thng qua chi ph khu hao.
T nhng ni dung trn y, ta c khi nim v ti sn c nh nh sau: Ti sn c
nh trong cc doanh nghip l nhng t liu lao ng ch yu c gi tr ln tham gia vo
nhiu chu k sn xut, gi tr ca n th c chuyn dch dn tng phn vo gi tr sn
phm trong cc chu k sn xut..
1.2. Phn loi ti sn c nh ca doanh nghip
Phn loi ti sn c nh l vic phn chia ton b ti sn c nh trong doanh nghip
theo nhng tiu thc nht nh nhm phc v cho yu cu qun l ca doanh nghip. Phn
loi ti sn c nh gip doanh nghip p dng cc phng php thch hp trong qun tr tng
loi ti sn c nh, t nng cao hiu qu qun tr ti sn c nh. C nhiu cch khc nhau
phn loi ti sn c nh da vo cc ch tiu khc nhau.
1.2.1. Phn loi theo hnh thi biu hin
Theo tiu thc phn loi ny, ti sn c nh ca doanh nghip c chia thnh 2 loi :
Trang 68

- Ti sn c nh hu hnh l nhng ti sn c biu hin bng nhng hnh thi hin
vt c th nh nh ca, my mc thit b...
- Ti sn c nh v hnh: l nhng ti sn c nh khng c hnh thi vt cht, th
hin mt lng gi tr c u t c lin quan trc tip n nhiu chu k sn xut kinh
doanh ca doanh nghip nh chi ph thnh lp doanh nghip, chi ph u t pht trin, bng
sng ch pht minh, nhn hiu thng mi...
Cch phn loi ny gip cho ngi qun l thy c c cu u t ca doanh nghip
vo ti sn c nh hu hnh v v hnh, t la chn cc quyt nh u t ng n hoc
iu chnh c cu u t sao cho ph hp v c hiu qu nht.
1.2.2. Phn loi theo cng dng kinh t
- Ti sn c nh dng trong sn xut kinh doanh: l nhng ti sn c nh hu hnh v
v hnh trc tip tham gia vo qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Bao gm: nh
ca, vt kin trc, thit b ng lc, thit b truyn dn, my mc thit b sn xut, phng
tin vn ti; nhng ti sn c nh khng c hnh thi vt cht khc...
- Ti sn c nh dng ngoi sn xut kinh doanh: l nhng ti sn c nh dng cho
phc li cng cng, khng mang tnh cht sn xut kinh doanh. Bao gm: nh ca, phng
tin dng cho sinh hot vn ha, th dc th thao, nh v cc cng trnh phc li tp th...
Cch phn loi ny gip cho ngi qun l thy r kt cu ti sn c nh v vai tr ,
tc dng ca ti sn c nh trong qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip, to iu
kin thun li cho vic qun l, s dng ti sn c nh v tnh ton khu hao chnh xc.
1.2.3. Phn loi theo tnh hnh s dng
- Ti sn c nh ang s dng : l nhng ti sn c nh ang s dng cho cc hot
ng sn xut kinh doanh hay cc hot ng khc ca doanh nghip nh hot ng phc li,
s nghip, an ninh quc phng.
- Ti sn c nh cha cn dng: l nhng ti sn c nh cn thit cho hot ng sn
xut kinh doanh hay cc hot ng khc ca doanh nghip, song hin ti cha cn dng, ang
c d tr s dng sau ny.
- Ti sn c nh khng cn dng v ch thanh l: l nhng ti sn c nh khng cn
thit hay khng ph hp vi nhim v sn xut kinh doanh ca doanh nghip, cn c thanh
l, nhng bn thu hi vn u t b ra ban u.
Cch phn loi ny gip cho ngi qun l thy mc s dng c hiu qu cc ti
sn c nh ca doanh nghip nh th no, t c bin php nng cao hn na hiu qu s
dng ca chng.
1.2.4. Phn loi theo mc ch s dng
Theo tiu thc phn loi ny, ti sn c nh ca doanh nghip c chia thnh 3 loi
sau y:
- Ti sn c nh dng cho mc ch kinh doanh: l nhng ti sn c nh v hnh hay
ti sn c nh hu hnh trc tip tham gia vo qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh
nghip gm: quyn s dng t, chi ph thnh lp doanh nghip, v tr ca hng, nhn hiu sn
phm..., nh ca, vt kin trc, my mc, thit b, phng tin vn ti, thit b truyn dn,
thit b, dng c qun l, vn cy lu nm, sc vt lm vic v (hoc) cho sn phm, cc loi
ti sn c nh khc cha lit k vo 5 loi trn nh tranh nh, tc phm ngh thut...
- Ti sn c nh dng cho mc ch phc li, s nghip, an ninh, quc phng.
- Ti sn c nh bo qun h, ct gi h cho Nh nc, cho cc doanh nghip khc.
Trang 69

Cch phn loi ny gip cho ngi qun l thy c c cu ti sn c nh theo mc
ch s dng ca n, t c bin php qun l ti sn c nh theo mc ch s dng sao
cho c hiu qu nht.
1.2.5. Phn loi theo quyn s hu
Cn c vo tnh hnh s hu c th chia ti sn c nh thnh 2 loi:
a. Ti sn c nh t c
Ti sn c nh t c l nhng ti sn c nh thuc quyn s hu ca doanh nghip.
b. Ti sn c nh i thu
Ti sn c nh i thu l nhng ti sn c nh thuc quyn s hu ca doanh nghip
khc, bao gm:
- Ti sn c nh thu hot ng: l nhng ti sn c nh doanh nghip thu v s
dng trong mt thi gian nht nh theo hp ng, khi kt thc hp ng ti sn c nh phi
c tr li bn cho thu. i vi loi ti sn c nh ny, doanh nghip khng tin hnh trch
khu hao, chi ph thu ti sn c nh c hch ton vo chi ph sn xut kinh doanh trong
k.
- Ti sn c nh thu ti chnh: l nhng ti sn c nh doanh nghip thu ca Cng
ty ti chnh, nu hp ng thu tho mn t nht mt trong 4 iu kin sau y:
+ Khi kt thc thi hn cho thu theo hp ng, bn thu c quyn s hu ti
sn thu hoc c tip tc thu theo s tha thun ca hai bn.
+ Khi kt thc thi hn thu, bn thu c quyn la chn mua ti sn thu theo
gi danh ngha thp hn gi tr thc t ca ti sn ti thi im mua li.
+ Thi hn cho thu ti sn t nht phi bng 60% thi gian cn thit khu hao
ti sn thu.
+ Tng s tin thu ti sn t nht phi tng ng vi gi ca ti sn trn th
trng vo thi im k hp ng.
i vi loi ti sn c nh ny, doanh nghip phi tin hnh theo di, qun l, s
dng v trch khu hao nh i vi Ti sn c nhthuc s hu ca doanh nghip.
Cch phn loi ny gip cho ngi qun l thy kt cu ti sn c nh thuc quyn s
hu ca doanh nghip v ti sn c nh thuc s hu ca ngi khc m khai thc, s dng
hp l ti sn c nh ca doanh nghip, nng cao hiu qu ng vn.
1.2.6. Phn loi theo ngun hnh thnh
Cn c vo ngun hnh thnh, c th chia ti sn c nh trong doanh nghip thnh hai
loi :
- Ti sn c nh hnh thnh t ngun vn ch s hu.
- Ti sn c nh hnh thnh t cc khon n phi tr.
Cch phn loi ny gip cho ngi qun l thy c ti sn c nh ca doanh
nghip c hnh thnh t ngun no, t c bin php theo di, qun l v s dng ti sn
c nh sao cho c hiu qu nht.
1.3. Vn c nh v cc c im ca vn c nh
1.3.1. Khi nim
Trong iu kin nn kinh t th trng, vic mua sm, xy dng hay lp t cc TSC
ca doanh nghip u phi thanh ton, chi tr bng tin.Vn c nh ca doanh nghip l s
vn u t ng trc v ti sn c nh m c im ca n l lun chuyn dn dn tng phn
trong nhiu chu k sn xut v hon thnh mt vng tun hon khi ti sn c nh ht thi
gian s dng.
Trang 70

- l s vn u t ng trc v s vn ny nu c s dng c hiu qu s khng
mt i, doanh nghip s thu hi li c sau khi tiu th cc sn phm hng ha hay dch v
ca mnh
- Quy m ca vn c nh nhiu hay t s quyt nh n quy m ca ti sn c nh,
nh hng rt ln n trnh trang b k thut v cng ngh, nng lc sn xut kinh doanh
ca doanh nghip.
S vn u t ng trc mua sm, xy dng hay lp t cc ti sn c nh hu
hnh v v hnh c gi l vn c nh ca doanh nghip. l s vn u t ng trc v
s vn ny nu c s dng c hiu qu s khng mt i, doanh nghip s thu hi li c
sau khi tiu th cc sn phm, hng ho hay dch v ca mnh. L s vn u t ng trc
mua sm, xy dng cc ti sn c nh nn quy m ca vn c nh nhiu hay t s quyt nh
quy m ca ti sn c nh, nh hng rt ln n trnh trang b k thut v cng ngh,
nng lc sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Song ngc li nhng c im kinh t ca
ti sn c nh trong qu trnh s dng li c nh hng quyt nh, chi phi c im tun
hon v chu chuyn ca vn c nh.
Ta c nh ngha v vn c nh nh sau:
Nh vy, vn c nh ca doanh nghip l mt b phn ca vn u t ng trc v
ti sn c nh m c im ca n l lun chuyn dn dn tng phn trong nhiu chu k sn
xut v hon thnh mt vng tun hon khi ti sn c nh ht thi gian s dng.
1.3.2. c im ca vn c nh
V vn c nh l s vn u t ng trc v ti sn c nh, nn nhng c im kinh
t ca ti sn c nh trong qu trnh s dng c nh hng quyt nh, chi phi c im
tun hon v lun chuyn ca vn c nh. C th khi qut c im lun chuyn ca vn c
nh nh sau :
- Tham gia vo nhiu chu k sn xut kinh doanh.
- Vn c nh c lun chuyn dn dn tng phn vo chi ph sn xut kinh doanh
di hnh thc khu hao tng ng vi phn gi tr hao mn ca ti sn c nh.
- Sau nhiu chu k sn xut kinh doanh vn c nh mi hon thnh mt vng lun
chuyn.
Ch : Gi tr ca ti sn c nh v vn c nh c s khc nhau:
- Lc mi a vo hot ng, vn c nh c gi tr bng gi tr nguyn thy ca ti
sn c nh.
- V sau, gi tr ca vn c nh thng thp hn gi tr nguyn thy ca Ti sn c
nhdo khon khu hao trch.
2. KHU HAO TI SN C NH
2.1. Hao mn ti sn c nh
Trong qu trnh hot ng sn xut kinh doanh, ti sn c nh b hao mn hu hnh
v v hnh lm cho gi tr ca ti sn c nh gim dn.
Hao mn ti sn c nh l s gim dn gi tr s dng v gi tr ca ti sn c nh do
tham gia vo hot ng kinh doanh, do bo mn ca t nhin, do tin b k thut... trong qu
trnh hot ng ca ti sn c nh.
- Hao mn hu hnh l s hao mn v vt cht, gi tr s dng v gi tr ca ti sn c
nh trong qu trnh s dng.
+ Hao mn v mt vt cht l s hao mn c th nhn thy c t s thay
i trng thi vt l ban u cc b phn, chi tit ca ti sn c nh di s tc ng ca
ma st, ti trng, nhit , ho cht ...
+ Hao mn v mt gi tr s dng l s gim st v cht lng, tnh nng k
thut ban u trong qu trnh s dng v cui cng khng cn s dng c na.
Trang 71

+ Hao mn v mt gi tr l s gim dn gi tr ca ti sn c nh cng vi
qu trnh chuyn dch dn tng phn gi tr hao mn vo gi tr sn phm sn xut.
- Hao mn v hnh l s hao mn thun tu v mt gi tr ca ti sn c nh do nh
hng ca cc nguyn nhn sau :
+ Do nng sut lao ng x hi tng ln lm cho gi thnh sn phm gim v t
gi bn ca ti sn c nh gim, do vi cng mt ti sn c nh nh nhau nhng
doanh nghip mua thi k sau c gi thp hn thi k trc.
+ Do tin b khoa hc k thut sn xut ra nhng ti sn c nh vi gi bn
nh c nhng li hon thin hn v mt k thut so vi nhng ti sn c nh cng loi c
sn xut ra trc v lm cho nhng ti sn c nh c b mt gi.
+ Do chu k sng ca mt sn phm no kt thc, tt yu dn n nhng ti
sn c nh dng s dng sn xut sn phm cng b lc hu, mt tc dng.
2.2. Khu hao ti sn c nh v cc phng php khu hao ti sn c nh
2.2.1. Khu hao ti sn c nh
Khu hao l s phn b mt cch h thng chi ph mua ti sn c nh theo thi gian
cho mc ch bo co ti chnh, mc ch tnh thu hoc c hai. Khu hao c a vo
khon mc chi ph nn vic gim tr khu hao khi thu nhp tnh thu thp hn. Khi cc yu
t khc khng i, chi ph khu hao cng ln th thu cng thp.
Gi tr hao mn ca ti sn c nh s dng trong qu trnh sn xut kinh doanh c
chuyn dch vo gi tr sn phm sn xut ra di hnh thc trch khu hao ti sn c nh.
Khu hao ti sn c nh l chuyn phn gi tr hao mn ca ti sn c nh trong k sn xut
kinh doanh vo gi thnh sn phm, khi sn phm v dch v ca doanh nghip c tiu
th th phn gi tr hao mn c hon li ti u t ti sn c nh. V vy, vic la chn
phng php khu hao, thi gian khu hao v mc khu hao hng nm c nh hng n hiu
qu sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
Nh vy, khu hao ti sn c nh l vic tnh ton v phn b mt cch c h thng
nguyn gi ca ti sn c nh vo chi ph kinh doanh qua thi gian s dng ca ti sn c
nh.
V nguyn tc, vic tnh khu hao ti sn c nh phi ph hp vi mc hao mn
ti sn c nh v m bo thu hi vn u t ban u. Vic thc hin khu hao ti sn c
nh mt cch hp l c ngha kinh t ln i vi doanh nghip.
Tm li, hao mn ti sn c nh l hin tng khch quan lm gim gi tr v gi tr
s dng ca ti sn c nh; cn khu hao ti sn c nh l bin php ch quan nhm thu hi
vn u t ti to li ti sn c nh khi ti sn c nh b h hng hon ton.
2.2.2. Cc phng php khu hao ti sn c nh
a. Phng php khu hao ng thng
a1. Ni dung ca phng php
Ti sn c nh trong doanh nghip c trch khu hao theo phng php khu hao
ng thng nh sau:
- Xc nh mc trch khu hao trung bnh hng nm cho ti sn c nh theo cng thc
di y:
Mc trch khu hao trung
bnh hng nm ca ti sn
c nh
Nguyn gi ca ti sn c nh
=
Thi gian s dng ca ti sn c nh
- Mc trch khu hao trung bnh hng thng bng s khu hao phi trch c nm chia
cho 12 thng.
a2. Trng hp thi gian s dng hay nguyn gi ca ti sn c nh thay i
Doanh nghip phi xc nh li mc trch khu hao trung bnh ca ti sn c nh bng
Trang 72

cch ly gi tr cn li trn s k ton chia (:) cho thi gian s dng xc nh li hoc thi
gian s dng cn li (c xc nh l chnh lch gia thi gian s dng ng k tr thi
gian s dng) ca ti sn c nh.
a3. Mc trch khu hao cho nm cui cng ca thi gian s dng ti sn c nh
Mc trch khu hao cho nm cui cng ca thi gian s dng ti sn c nh c xc
nh l hiu s gia nguyn gi ti sn c nh v s khu hao lu k thc hin n nm
trc nm cui cng ca ti sn c nh .
a4. V d tnh v trch khu hao ti sn c nh
Cng ty A mua mt ti sn c nh (mi 100%) vi gi ghi trn ho n l 119 triu
ng, chit khu mua hng l 5 triu ng, chi ph vn chuyn l 3 triu ng, chi ph lp t,
chy th l 3 triu ng.
- Bit rng ti sn c nh c tui th k thut l 12 nm, thi gian s dng ca ti sn
c nh doanh nghip d kin l 10 nm, ti sn c a vo s dng vo ngy 1/1/2009.
Nguyn gi ti sn c nh = 119 triu - 5 triu + 3 triu+ 3 triu = 120 triu ng
Mc trch khu hao trung bnh hng nm = 120 triu : 10 nm =12 triu ng/nm.
Mc trch khu hao trung bnh hng thng = 12 triu : 12 thng = 1 triu ng/ thng
Hng nm, doanh nghip trch 12 triu ng chi ph trch khu hao ti sn c nh
vo chi ph kinh doanh.
- Sau 5 nm s dng, doanh nghip nng cp ti sn c nh vi tng chi ph l 30
triu ng, thi gian s dng c nh gi li l 6 nm (tng 1 nm so vi thi gian s dng
ng k ban u), ngy hon thnh a vo s dng l 1/1/2014.
Nguyn gi ti sn c nh = 120 triu ng + 30 triu ng = 150 triu ng
S khu hao lu k trch = 12 triu ng (x) 5 nm = 60 triu ng
Gi tr cn li trn s k ton = 150 triu ng - 60 triu ng = 90 triu ng
Mc trch khu hao trung bnh hng nm = 90 triu ng : 6 nm = 15 triu ng/
nm
Mc trch khu hao trung bnh hng thng = 15.000.000 ng : 12 thng =1.250.000
ng/ thng
T nm 2014 tr i, doanh nghip trch khu hao vo chi ph kinh doanh mi thng
1.250.000 ng i vi ti sn c nh va c nng cp.
a5. Xc nh mc trch khu hao i vi nhng ti sn c nh a vo s dng
trc ngy 01/01/2009
* Cch xc nh mc trch khu hao
- Cn c cc s liu trn s k ton, h s ca ti sn c nh xc nh gi tr cn li
trn s k ton ca ti sn c nh.
- Xc nh thi gian s dng cn li ca ti sn c nh theo cng thc sau:
T =
T2 (1 -
t1
T1
Trong :
T : Thi gian s dng cn li ca ti sn c nh
T1 : Thi gian s dng ca ti sn c nh xc nh theo quy nh ti Ph lc 1 ban
hnh km theo Thng t s 203/2009/TT-BTC.
T2 : Thi gian s dng ca ti sn c nh xc nh theo quy nh ti Ph lc 1 ban
hnh km theo Thng t s 203/2009/TT-BTC.
t1 : Thi gian thc t trch khu hao ca ti sn c nh
Trang 73

- Xc nh mc trch khu hao hng nm (cho nhng nm cn li ca ti sn c nh)
nh sau:
Mc trch khu hao trung bnh
hng nm ca ti sn c nh
Gi tr cn li ca ti sn c nh
Thi gian s dng cn li ca ti sn c nh
- Mc trch khu hao trung bnh hng thng bng s khu hao phi trch c nm chia
cho 12 thng.
* V d: Doanh nghip s dng mt my dt c nguyn gi 600 triu ng t ngy
01/01/2007. Thi gian s dng l 10 nm. Thi gian s dng ca my dt ny tnh n ht
ngy 31/12/2008 l 2 nm. S khu hao lu k l 120 triu ng.
- Gi tr cn li trn s k ton ca my dt l 480 triu ng.
- Doanh nghip xc nh thi gian s dng ca my dt l 5 nm.
- Xc nh thi gian s dng cn li ca my dt nh sau:
Thi gian s dng cn li ca TSC
= 5 nm x (1 -
2 nm
) = 4 nm
10 nm
- Mc trch khu hao trung bnh hng nm = 480 triu : 4 nm = 120 triu/nm
- Mc trch khu hao trung bnh hng thng = 120 triu : 12 thng = 10 triu/thng
T ngy 01/01/2009 n ht ngy 31/12/2012, doanh nghip trch khu hao i vi
my dt ny vo chi ph kinh doanh mi thng l 10 triu ng.
b. Phng php khu hao theo s d gim dn c iu chnh
b1. Ni dung ca phng php
Mc trch khu hao ti sn c nh theo phng php s d gim dn c iu chnh
c xc nh nh:
- Xc nh thi gian s dng ca ti sn c nh
- Xc nh mc trch khu hao nm ca ti sn c nh trong cc nm u theo cng
thc di y:
Mc trch khu hao hng
nm ca ti sn c nh
Gi tr cn li ca
ti sn c nh
T l khu hao
nhanh
Trong :
T l khu hao nhanh xc nh theo cng thc sau:
T l khu hao nhanh (%)
T l khu hao ti sn c nh
theo phng php ng thng
H s
iu chnh
T l khu hao ti sn c nh theo phng php ng thng xc nh nh sau:

T l khu hao ti sn c
nh theo phng php
ng thng (%)
1
=
x 100
H s iu chnh xc nh theo thi gian s dng ca ti sn c nh quy nh ti bng

di y:
n 4 nm
Trn 4 n 6 nm
Trn 6 nm
( t 4 nm)
(4 nm < t 6 nm)
(t > 6 nm)
Trang 74
H s iu chnh (ln)
1,5
2,0
2,5

Nhng nm cui, khi mc khu hao nm xc nh theo phng php s d gim dn
ni trn bng (hoc thp hn) mc khu hao tnh bnh qun gia gi tr cn li v s nm s
dng cn li ca ti sn c nh, th k t nm mc khu hao c tnh bng gi tr cn li
ca ti sn c nh chia cho s nm s dng cn li ca ti sn c nh.
- Mc trch khu hao hng thng bng s khu hao phi trch c nm chia cho 12 thng.
b2. V d tnh v trch khu hao ti sn c nh
Cng ty A mua mt thit b sn xut cc linh kin in t mi vi nguyn gi l 10
triu ng. Thi gian s dng ca ti sn c nh l 5 nm.
Xc nh mc khu hao hng nm nh sau:
- T l khu hao hng nm ca ti sn c nh theo phng php khu hao ng thng
l 20%.
- T l khu hao nhanh theo phng php s d gim dn bng 20% x 2 (h s iu
chnh) = 40%
- Mc trch khu hao hng nm ca ti sn c nh trn c xc nh c th theo bng
di y:
(VT: ng)
Nm
th
1
Gi tr cn
li ca
TSC
Cch tnh s khu

hao TSC hng nm
Mc khu hao
hng nm
10.000.000 10.000.000 x 40%
Mc khu
hao hng
thng
Khu hao lu
k cui nm
4.000.000
333.333
4.000.000
6.000.000
6.000.000 x 40%
2.400.000
200.000
6.400.000
3.600.000
3.600.000 x 40%
1.440.000
120.000
7.840.000
2.160.000
2.160.000 : 2
1.080.000
90.000
8.920.000
2.160.000
2.160.000 : 2
1.080.000
90.000
10.000.000
Trong :
+ Mc khu hao ti sn c nh t nm th nht n ht nm th 3 c tnh bng gi
tr cn li ca ti sn c nh nhn vi t l khu hao nhanh (40%).
+ T nm th 4 tr i, mc khu hao hng nm bng gi tr cn li ca ti sn c nh
(u nm th 4) chia cho s nm s dng cn li ca ti sn c nh (2.160.000 : 2 =
1.080.000). V ti nm th 4: mc khu hao theo phng php s d gim dn (2.160.000 x
40%= 864.000) thp hn mc khu hao tnh bnh qun gia gi tr cn li v s nm s dng
cn li ca ti sn c nh (2.160.000 : 2 = 1.080.000).
c. Phng php khu hao theo s lng, khi lng sn phm
c1. Ni dung ca phng php
Ti sn c nh trong doanh nghip c trch khu hao theo phng php khu hao
theo s lng, khi lng sn phm nh sau:
- Cn c vo h s kinh t - k thut ca ti sn c nh, doanh nghip xc nh tng
s lng, khi lng sn phm sn xut theo cng sut thit k ca ti sn c nh, gi tt l
sn lng theo cng sut thit k.
- Cn c tnh hnh thc t sn xut, doanh nghip xc nh s lng, khi lng sn
phm thc t sn xut hng thng, hng nm ca ti sn c nh.
- Xc nh mc trch khu hao trong thng ca ti sn c nh theo cng thc:
Mc trch khu hao trong = S lng sn phm sn x Mc trch khu hao
thng ca ti sn c nh
xut trong thng
x bnh qun tnh cho mt
Trang 75

n v sn phm
Trong :
Mc trch khu hao bnh qun tnh cho
mt n v sn phm
Nguyn gi ca ti sn c nh
Sn lng theo cng sut thit k
- Mc trch khu hao nm ca ti sn c nh bng tng mc trch khu hao ca 12

thng trong nm, hoc tnh theo cng thc sau:
Mc trch khu hao nm
S lng sn phm
=
ca ti sn c nh
sn xut trong nm
X
x
Mc trch khu hao

bnh qun tnh cho mt
n v sn phm
Trng hp cng sut thit k hoc nguyn gi ca ti sn c nh thay i, doanh

nghip phi xc nh li mc trch khu hao ca ti sn c nh.
c2. V d tnh v trch khu hao ti sn c nh
Cng ty A mua my i t (mi 100%) vi nguyn gi 450 triu ng. Cng sut thit
k ca my i ny l 30m3/gi. Sn lng theo cng sut thit k ca my i ny l 2.400.000
m3. Khi lng sn phm t c trong nm th nht ca my i ny l:
Thng
Khi lng sn phm hon

thnh (m3)
Thng
Khi lng sn phm

hon thnh (m3)
Thng 1
14.000
Thng 7
15.000
Thng 2
15.000
Thng 8
14.000
Thng 3
18.000
Thng 9
16.000
Thng 4
16.000
Thng 10
16.000
Thng 5
15.000
Thng 11
18.000
Thng 6
14.000
Thng 12
18.000
Mc trch khu hao theo phng php khu hao theo s lng, khi lng sn phm
ca ti sn c nh ny c xc nh nh sau:
- Mc trch khu hao bnh qun tnh cho 1 m 3 t i = 450 triu ng: 2.400.000 m3 =
187,5 /m3
- Mc trch khu hao ca my i c tnh theo bng sau:
Thng
Sn lng thc t thng

(m3)
Mc trch khu hao thng

(ng)
14.000
14.000 x 187,5 = 2.625.000
15.000
15.000 x 187,5 = 2.812.500
18.000
18.000 x 187,5 = 3.375.000
16.000
16.000 x 187,5 = 3.000.000
15.000
15.000 x 187,5 = 2.812.500
14.000
14.000 x 187,5 = 2.625.000
15.000
15.000 x 187,5 = 2.812.500
14.000
14.000 x 187,5 = 2.625.000
16.000
16.000 x 187,5 = 3.000.000

Trang 76

10
16.000
16.000 x 187,5 = 3.000.000
11
18.000
18.000 x 187,5 = 3.375.000
12
18.000
18.000 x 187,5 = 3.375.000
Tng cng c nm
35.437.500
2.3. Lp k hoch khu hao ti sn c nh v qun l s dng qu khu hao ti sn c

nh
2.3.1. Lp k hoch khu hao ti sn c nh
Lp k hoch khu hao ti sn c nh l mt ni dung quan trng trong vic qun l
v nng cao hiu qu s dng vn c nh. Thng qua k hoch khu hao ti sn c nh,
doanh nghip c th thy c nhu cu tng, gim vn c nh trong nm k hoch, kh nng
ngun ti chnh p ng nhng nhu cu .
pht huy v tr v tc dng ca k hoch khu hao, i hi vic lp k hoch khu
hao phi chnh xc, kp thi v phi tun th nhng trnh t nht nh.
Khi lp k hoch khu hao ti sn c nh, trnh t v ni dung vic lp k hoch khu
hao ti sn c nh ca doanh nghip thng bao gm nhng vn ch yu sau y:
(1) Xc nh phm vi ti sn c nh phi tnh khu hao v tng nguyn gi ti sn c
nh phi tnh khu hao u k k hoch.
Tt c ti sn c nh hin c ca doanh nghip u phi trch khu hao, gm c ti
sn c nh khng cn dng, ch thanh l, tr nhng ti sn c nh thuc cng trnh phc li
cng cng, nh . Ti sn c nh khu hao ht gi tr nhng vn ang s dng vo hot
ng sn xut kinh doanh th khng phi trch khu hao na.
(2) Xc nh gi tr ti sn c nh tng, gim trong k k hoch v nguyn gi bnh
qun ti sn c nh phi trch khu hao trong k.
Ti sn c nh tng, gim, ngng tham gia hot ng kinh doanh trong thng s c
trch hoc thi trch khu hao t ngy u ca thng tip theo.
- Gi tr bnh qun ti sn c nh tng thm hoc gim bt trong k k hoch c
xc nh theo cng thc:
NGt
NGg
NGt Tsd
12
NGg (12 Tsd )
12
Trong :
NGt : Nguyn gi bnh qun ti sn c nh phi tnh khu hao tng trong k.
NGg : Nguyn gi bnh qun ti sn c nh phi tnh khu hao gim trong k.
NGt : Nguyn gi ti sn c nh phi khu hao tng trong k.

NGg : Nguyn gi ti sn c nh phi khu hao gim trong k.
Tsd : S thng s dng ti sn c nh trong nm k hoch.
- Sau khi xc nh c nguyn gi bnh qun ti sn c nh phi tnh khu hao tng
hoc gim trong k, nguyn gi bnh qun ti sn c nh phi tnh khu hao trong nm s
c tnh theo cng thc.
NGKH NGKH d NGNGKH d NGKH t NG KH g
Trong :
Trang 77

NGKH Nguyn gi bnh qun ti sn c nh cn tnh khu hao trong nm khu hao
NGKH d : Nguyn gi ti sn c nh u nm khu hao cn tnh khu hao.
- Xc nh mc khu hao bnh qun hng nm

M KH NGKH xTKH
(3) Phn phi v s dng tin trch khu hao ti sn c nh trong k: qun l v
s dng c hiu qu s tin trch khu hao cc doanh nghip cn d kin phn phi s dng
tin trch khu hao trong k. Ni chung iu ny tu thuc vo c cu ngun vn u t ban
u hnh thnh khu hao ti sn c nh ca doanh nghip.
+ i vi cc khu hao ti sn c nh c mua sm t ngun vn ch s hu, cc
doanh nghip c ch ng s dng ton b s tin khu hao lu k thu c ti u t
thay th i mi khu hao ti sn c nh ca mnh.
+ i vi cc khu hao ti sn c nh c mua sm t ngun vn i vay, v nguyn
tc doanh nghip phi s dng s tin trch khu hao thu c tr vn v li vay. Tuy nhin
trong khi cha n k hn tr n, doanh nghip cng c th tm thi s dng vo cc mc
ch kinh doanh khc nng cao hiu qu s dng ngun vn vay ca doanh nghip.
2.3.2. Qun l s dng qu khu hao ti sn c nh
Thng thng cc doanh nghip s dng ton b qu khu hao ca ti sn c nh
ti u t, thay th, i mi ti sn c nh. Tuy nhin, khi cha c nhu cu ti to li ti sn
c nh, doanh nghip c quyn s dng linh hot s khu hao ly k phc v cho yu cu sn
xut kinh doanh ca mnh.
Trong cc tng cng ty Nh nc, vic huy ng s khu hao ly k ca ti sn c
nh ca cc n v thnh vin phi tun theo ng cc quy nh v ch qun l ti chnh
hin hnh ca Nh nc.
Qun l qu trnh mua sm, sa cha, nhng bn v thanh l ti sn c nh c
thc hin thng qua nghin cu d n u t ca doanh nghip.
3. QUN TR VN C NH V HIU QU S DNG VN C NH CA
DOANH NGHIP
3.1. Ni dung qun tr vn c nh
Qun tr vn c nh l mt ni dung quan trng trong qun l vn kinh doanh ca cc
doanh nghip. iu khng ch ch vn c nh thng chim mt t trng ln trong tng
s vn kinh doanh ca doanh nghip, c ngha quyt nh ti nng lc sn xut ca doanh
nghip m cn do vic s dng vn c nh thng gn lin vi hot ng u t di hn, thu
hi vn chm v d gp ri ro.
Qun tr vn c nh c th khi qut thnh ba ni dung c bn l: khai thc to lp
vn, qun l s dng vn v phn cp qun l, s dng vn c nh trong doanh nghip.
3.1.1. Khai thc v to lp ngun vn c nh ca doanh nghip
d bo cc ngun vn u t vo ti sn c nh cc doanh nghip c th da vo
cc cn c sau y:
- Quy m v kh nng s dng qu u t pht trin hoc qu khu hao u t mua
sm ti sn c nh hin ti v cc nm tip theo.
- Kh nng k kt cc hp ng lin doanh vi cc doanh nghip khc.
- Kh nng huy ng vn vay di hn t cc ngn hng thng mi hoc pht hnh
tri phiu doanh nghip trn th trng vn.
- Cc d n u ti sn c nh tin kh thi v kh thi c cp c thm quyn ph
duyt.
3.1.2. Qun l s dng vn c nh
Trang 78

Vn c nh ca doanh nghip c th c s dng cho cc hot ng u t di hn
(mua sm, lp t, xy dng cc ti sn c nh hu hnh v v hnh) v cc hot ng kinh
doanh thng xuyn sn xut cc sn phm hng ho, dch v) ca doanh nghip.
Bo ton vn c nh v mt hin vt khng phi ch l gi nguyn hnh thi vt cht
v c tnh s dng ban u ca ti sn c nh m quan trng hn l duy tr thng xuyn
nng lc sn xut ban u ca n. iu c ngha l trong qu trnh s dng doanh nghip
phi qun l cht ch khng lm mt mt ti sn c nh, thc hin ng quy ch s dng, bo
dng nhm duy tr v nng cao nng lc hot ng ca ti sn c nh, khng ti sn c
nh b h hng trc thi hn quy nh.
bo ton v pht trin vn c nh ca doanh nghip cn nh gi ng cc nguyn
nhn dn n tnh trng khng bo ton c vn c bin php x l thch hp. C th nu
ra mt s bin php ch yu sau y:
- Phi nh gi ng gi tr ca ti sn c nh to iu kin phn nh chnh xc tnh
hnh bin ng ca vn c nh, quy m vn phi bo ton. iu chnh kp thi gi tr ca ti
sn c nh to iu kin tnh ng, tnh chi ph khu hao, khng mt vn c nh.
Thng thng c 3 phng php nh gi ch yu:
+ nh gi ti sn c nh theo gi nguyn thu (nguyn gi).
+ nh gi ti sn c nh theo gi tr khi phc.
+ nh gi ti sn c nh theo gi tr cn li.
- La chn phng php khu hao v xc nh mc khu hao thch hp.
- Ch trng i mi trang thit b, phng php cng ngh sn xut.
- Thc hin tt ch bo dng, sa cha d phng ti sn c nh.
- Doanh nghip phi ch ng thc hin cc bin php phng nga ri ro trong kinh
doanh hn ch tn tht vn c nh do cc nguyn nhn khch quan nh: Mua bo him ti
sn, lp qu d phng ti chnh, trch trc chi ph d phng gim gi cc khon u t ti
chnh.
- i vi doanh nghip Nh nc, ngoi bin php trn cn thc hin tt qui ch giao
vn v trch nhim bo ton vn c nh i vi cc doanh nghip. y l mt bin php cn
thit to cn c php l rng buc trch nhim qun l vn gia cc c quan nh nc i
din cho quyn s hu v trch nhim ca cc doanh nghip trong vic s dng vn tit kim
v c hiu qu.
3.1.3. Phn cp qun l vn c nh
Theo quy ch hin hnh cc doanh nghip Nh nc c quyn:
- Ch ng trong s dng vn, qu phc v kinh doanh theo nguyn tc hiu qu,
bo ton v pht trin vn. Nu s dng vn, qu khc vi mc ch s dng quy nh cho
cc loi vn, qu th phi theo nguyn tc c hon tr.
- Thay i c cu ti sn v cc loi vn phc v cho vic pht trin vn kinh doanh
c hiu qu hn.
- Doanh nghip c quyn cho cc t chc v c nhn trong nc thu hot ng cc
ti sn thuc quyn qun l v s dng ca mnh nng cao hiu sut s dng, tng thu nhp
song phi theo di, thu hi ti sn cho thu khi ht hn. Cc ti sn cho thu hot ng doanh
nghip vn phi trch khu hao theo ch quy nh.
- Doanh nghip c quyn em ti sn thuc quyn qun l v s dng ca mnh
cm c, th chp vay vn hoc bo lnh ti cc t chc tn dng theo trnh t, th tc quy nh
ca php lut.
- Doanh nghip c nhng bn cc ti sn khng cn dng, lc hu v k thut
thu hi vn s dng cho cc hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip c hiu qu
Trang 79

hn. c quyn thanh l nhng ti sn c nh lc hu m khng th nhng bn c
hoc h hng khng c kh nng phc hi.
Ring i vi cc ti sn c nh quan trng mun thanh l phi c php ca c
quan ra quyt nh thnh lp doanh nghip.
Doanh nghip c s dng vn, ti sn, gi tr quyn s dng t hoc tin thu t
u t ra ngoi doanh nghip theo cc quy nh ca php lut hin hnh.
3.2. H thng ch tiu nh gi hiu qu s dng vn c nh ca doanh nghip
Phn tch cc ch tiu phn nh hiu qu s dng vn c nh, gip doanh nghip nh
gi thc trng qun tr vn c nh trong hot ng sn xut kinh doanh, t c bin php
thch hp nng cao hiu qu s dng vn c nh ca doanh nghip. Cc ch tiu phn nh
hiu qu s dng vn c nh gm c hiu sut s dng vn c nh, hiu sut s dng ti sn
c nh, hiu qu s dng vn c nh v hm lng vn c nh.
3.2.1. Hiu sut s dng vn c nh
Ch tiu ny phn nh mt ng vn c nh c u t, to ra c bao nhiu ng
doanh thu hoc doanh thu thun trong k. Ch tiu ny cng ln chng t hiu sut s dng
vn c nh ca doanh nghip cng cao.
H SVC
Dt
VC
Trong :
HSVC : Hiu sut s dng vn c nh

Dt
: Doanh thu thun trong k
VC : Vn c nh s dng bnh qun trong k
VCK VCCK
VC
2
VCK(CK) = NGK(CK) - KHK(CK)
Trong :
NGK(CK): Nguyn gi ti sn c nh u k (cui k).

KHK(CK): Khu hao.
3.2.2. Hm lng vn c nh
Ch tiu ny phn nh c c mt ng doanh thu cn u t bao nhiu ng vn
c nh. Ch tiu ny cng nh chng t hiu sut s dng vn c nh ca doanh nghip cng
cao.
HLVC
VC
Dt
Trong :
HLVC: Hm lng vn c nh.
3.2.3. Hiu sut s dng ti sn c nh
Ch tiu ny phn nh c c mt ng doanh thu cn u t bao nhiu ng
nguyn gi ti sn c nh. Ch tiu ny cng ln chng t hiu sut s dng ti sn c nh
ca doanh nghip cng cao.
H STSC
Trong :
Dt
TSC
HSTSC : Hiu sut s dng ti sn c nh

Dt
: Doanh thu thun trong k
Trang 80

: Ti sn c nh s dng bnh qun trong k
NGK NGCK
TSC
2
NGK(CK): Nguyn gi ti sn c nh u k (cui k).
3.2.4. Hiu qu s dng vn c nh
Ch tiu ny cho bit mi n v vn c nh u t vo sn xut kinh doanh em li
bao nhiu n v li nhun rng (li nhun sau thu). Ch tiu ny cng ln chng t hiu qu
s dng ti sn c nh ca doanh nghip cng cao.
HQV
=
TSC
H QVC
L
VC
Trong :
HQVC : Hiu qu s dng vn c nh

L
: Li nhun rng (li nhun sau thu).
Li nhun ny ch tnh phn c to ra cho hot ng sn xut kinh doanh ca doanh
nghip (khng tnh phn li nhun c to ra bi hot ng u t ti chnh v hot ng
khc).
CU HI N TP V BI TP
Trang 81
L
V

1. Khi nim v ti sn c nh v vn c nh
2. Tc dng ca cc cch phn loi ti sn c nh.
3. Cc phng php tnh khu hao ca doanh nghip?
4. Ni dung cng tc qun l vn c nh ca doanh nghip.
5. Ni dung lp k hoch khu hao v qun l s dng qu khu hao trong doanh nghip.
6. chun b m rng quy m kinh doanh, mt cng ty sn xut bao b mua thm mt ti
sn c nh tri gi 1 t ng. Ti sn ny c thi gian s dng theo khung ca Nh nc l 510 nm. Cng ty d kin, nu s dng ti sn mc ti a trong khung thi gian ca Nh
nc th sau khi ht thi gian s dng, ti sn khng cn gi tr tn d. Nu cng ty d kin
khu hao ti sn ny trong khong thi gian 5 nm th gi tr thanh l ca ti sn ny cui
nm th 5 s l 100 triu ng v chi ph thanh l l 20 triu ng.
Yu cu:
a. Xc nh mc khu hao hng nm ca ti sn c nh ny khi cng ty d kin thi
gian s dng mc ti a trong khung thi gian quy nh ca Nh nc.
b. Xc nh mc khu hao hng nm ca ti sn c nh ny khi cng ty d kin thi
gian s dng l 5 nm (theo phng php khu hao c nh).
c. Khi thay i thi gian s dng ca ti sn c nh nh trn s nh hng nh th
no n mc li nhun kinh doanh ca cng ty hng nm.
7. Mt cng ty TNHH kinh doanh hng thc phm ti sng, mua mt ti sn c nh c
nguyn gi l 800 triu ng. Cng ty ny d kin s khu hao ht trong 5 nm. Cng ty c
th p dng phng php khu hao c nh hoc khu hao gim dn.
Yu cu:
a. Xc nh mc khu hao hng nm theo phng php khu hao c nh.
b. Xc nh mc khu hao hng nm theo phng php khu hao gim dn.
c. Hy nhn xt v s khc bit mc khu hao hng nm khi s dng hai phng php
trn.
8. Mt doanh nghip Nh nc mi mua sm thm mt ti sn c nh phc v sn xut. Ti
sn ny c mua vi gi tr 1,2 t ng, theo khung quy nh ca Nh nc, ti sn ny c
thi gian s dng l 4-8 nm.
Yu cu: Hy xc nh mc khu hao hng nm theo phng php khu hao gim dn
khi cng ty quyt nh p dng:
a. Thi gian s dng ti sn c nh ny l 4 nm.
b. Thi gian s dng ti sn c nh ny l 8 nm.
c. Khi p dng thi gian khu hao khc nhau nh trn th mc khu hao ca nm th
nht tng (gim) bao nhiu?
9. Mt cng ty u t xy dng mt h thng sn xut, d kin s hot ng trong 5
nm. Chi ph u t, gi tr thanh l v phng php khu hao cc ti sn nh sau:
Ti sn
Chi ph u t
Gi tr thanh l
Phng php khu hao
Nh xng
1000 triu ng
500 triu ng
Khu hao ng thng
Vn phng
500 triu ng
50 triu ng
Khu hao nhanh h s 2
My mc
1800 triu ng
0 triu ng
Khu hao nhanh h s 2.5
Yu cu: Lp k hoch khu hao cho mi ti sn ca doanh nghip.
CHNG 7. QUN TR VN LU NG CA DOANH NGHIP

Trang 82

Chng ny s cung cp cho sinh vin cc ni dung v cc chnh sch c bn ca
qun tr vn lu ng bao gm cc quyt nh v quy m, c cu ti sn v cc bin php
khai thc ngun ti tr cho vn lu ng, qun tr cc yu t cu thnh vn lu ng bao
gm tin mt, khon phi thu v tn kho.
1. VN LU NG V HIU QU S DNG VN LU NG
Ti sn lu ng l cc ti sn ngn hn, thng xuyn lun chuyn, thay i hnh thi
trong qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip v gi tr ca n c kt chuyn ton
b vo gi tr sn phm trong mt chu k kinh doanh.
- Ti sn lu ng sn xut bao gm: nguyn nhin vt liu, cng c dng c, ph
tng thay th, bn thnh phm, sn phm d dang...ang trong qu trnh d tr sn xut hoc
ch bin.
- Ti sn lu ng lu thng bao gm: thnh phm lu kho, hng gi bn, cc loi vn
bng tin, cc khon vn trong thanh ton, cc khon chi ph ch kt chuyn, chi ph tr
trc...
Nh vy, Vn lu ng l s vn tin t ng trc u t, mua sm ti sn lu
ng sn xut v ti sn lu ng lu thng nhm m bo cho qu trnh sn xut kinh
doanh ca doanh nghip c tin hnh thng xuyn, lin tc.
1.1. Phn loi vn lu ng
Phn loi ti sn lu ng gip doanh nghip c bin php theo di v hoch nh nhu
cu cc loi ti sn lu ng khc nhau, nng cao hiu qu s dng ti sn lu ng.
phn loi ti sn lu ng, doanh nghip c th da vo tiu ch hnh thi ca ti sn lu ng
hoc ngun hnh thnh vn lu ng.
1.1.1. Da theo vai tr vn lu ng trong qu trnh ti sn xut
- Vn lu ng trong khu d tr sn xut: vn nguyn vt liu chnh, nguyn vt liu
ph, nhin liu, ph tng thay th, vt liu ng gi, cng c, dng c.
- Vn lu ng trong khu sn xut: vn sn phm ang ch to, bn thnh phm t
ch, chi ph tr trc...
- Vn lu ng trong khu lu thng: vn thnh phm, hng ha, vn bng tin, cc
khon phi thu ...
1.1.2. Da theo hnh thi biu hin
- Vn vt t hng ha l cc khon vn lu ng c hnh thi biu hin bng hin vt
c th nh l: vn nguyn, nhin vt liu; vn sn phm d dang; vn hng thnh phm, hng
ha tn kho; vn chi ph tr trc.
- Vn bng tin v cc khon phi thu: phn loi theo cch ny to iu kin thun
li cho vic xem xt, nh gi kh nng thanh ton ca doanh nghip.
- Vn u t ti chnh ngn hn.
1.1.3. Da theo ngun hnh thnh
Cch phn loi ny cho thy kt cu vn lu ng c hnh thnh bng vn ca
doanh nghip hay t cc khon n. T c cc quy nh trong huy ng v qun l, s dng
vn lu ng hp l hn.
C th chia vn lu ng thnh hai loi da theo ngun hnh thnh:
- Ngun vn ch s hu: l s vn lu ng thuc quyn s hu ca doanh nghip c
y cc quyn chim hu, quyn s dng, quyn chi phi v nh ot, bao gm: ngun
ngn sch; lin doanh, lin kt; ngun vn c phn, t b sung...
- N phi tr: ngun vn i vay, ngun vn trong thanh ton.
1.2. Kt cu vn lu ng v cc nhn t nh hng
Trang 83

1.2.1. Kt cu vn lu ng
Kt cu vn lu ng l t trng gia cc thnh phn vn lu ng chim trong tng
s vn lu ng ti mt thi im nht nh.
Vic nghin cu kt cu vn lu ng s gip ta thy c tnh hnh phn b vn lu
ng v t trng mi khon vn chim trong cc giai on lun chuyn xc nh trng
im qun l vn lu ng v tm mi bin php ti u nng cao hiu qu s dng vn lu
ng trong tng iu kin c th.
1.2.2. Cc nhn t nh hng n kt cu vn lu ng
C th chia thnh 3 nhm nhn t ch yu sau y:
Nhn t v mt sn xut: c im, k thut, cng ngh sn xut ca doanh nghip;
mc phc tp ca sn phm ch to; di ca chu k sn xut; trnh t chc qu trnh
sn xut...
Nhn t v mt cung tiu c th hin trn hai mt:
- Nhn t v mt mua sm: khong cch gia n v cung cp vi doanh nghip xa
hay gn, khong cch gia cc ln cung ng nguyn vt liu, c im thi v ca chng loi
vt t cung cp, ... u nh hng n vn lu ng nm trong khu d tr.
- Nhn t v mt tiu th: khi lng tiu th sn phm, khong cch gia doanh
nghip vi khch hng... nh hng n vn lu ng trong lu thng.
- Nhn t v mt thanh ton: phng thc thanh ton c la chn theo cc hp ng
bn hng, th tc thanh ton, vic chp hnh k lut thanh ton...
1.3. Cc ch tiu nh gi hiu qu s dng vn lu ng
1.3.1. S vng quay ca vn lu ng
Ch tiu ny phn nh vn lu ng lun chuyn c bao nhiu ln trong k hay mt
ng vn lu ng th to ra c bao nhiu ng doanh thu trong k. S vng quay cng ln
th cng tt, chng t doanh nghip s dng vn lu ng hiu qu.
L
Trong :
VL
Dt
VL
L: S vng quay ca vn lu ng
Dt: Doanh thu thun trong k
VL : Vn lu ng bnh qun s dng trong k.
1/2VLthng 1 + VL thng 2 + +VLu thng 12 +1/2 VLcui thng 12
12
Hoc:
VL
1/2VLu qu I + VLu qu II + VLu qu III + VLu qu IV + 1/2 VLcui qu IV

4
1.3.2. Thi gian ca mt vng quay vn lu ng

Ch tiu ny cho bit thi gian bnh qun ca mt vng quay vn lu ng trong k.
Thi gian ca mt vng quay vn lu ng cng nh cng tt, chng t tc lun chuyn
vn lu ng ca doanh nghip nhanh, thi gian lun chuyn c rt ngn.
n
=
=
S ngy lm vic trong k

Trang 84
L
Trong :
n: Thi gian ca mt vng quay vn lu ng

L: S vng quay ca vn lu ng
1.3.3. Hiu qu s dng vn lu ng
Ch tiu ny phn nh kh nng sinh li ca vn lu ng. N cho bit mi n v vn
lu ng s dng trong k s cho bao nhiu n v li nhun sau thu. Ch tiu ny cng ln
th hiu sut s dng vn cng cao.
H QVL
LN
VL
Trong :
HQVL: Hiu qu s dng vn lu ng

LN: Li nhun sau thu.
1.3.4. Mc m nhn ca vn lu ng
Ch tiu ny phn nh to ra mt ng doanh thu th cn u t bao nhiu ng vn
lu ng. Mc m nhim ca vn lu ng cng thp cng tt, chng t doanh nghip s
dng vn lu ng hiu qu.
Mc m nhn
ca vn lu ng =
VL
Dt
2. NHU CU VN LU NG V CC PHNG PHP XC NH NHU CU

VN LU NG CA DOANH NGHIP
2.1. Nhu cu vn lu ng ca doanh nghip
2.2.1. Vai tr ca cng tc xc nh nhu cu vn lu ng
Xc nh nhu cu vn lu ng cho doanh nghip ng cc vai tr ch yu nh sau:
- m bo lng vn lu ng, trnh tnh trng thiu hoc tha vn lu ng cho
hot ng kinh doanh ca doanh nghip, m bo qu trnh sn xut ca doanh nghip tip
din lin tc.
- Hnh thnh cc ngun vn p ng nhu cu vn lu ng cho doanh nghip
nhanh v n nh.
- m bo vic s dng vn lu ng hiu qu v tit kim, l c s nh gi hiu
qu qun tr vn lu ng ca doanh nghip.
2.2.2. Cc nguyn tc xc nh nhu cu vn lu ng
Khi xc nh nhu cu vn lu ng, doanh nghip cn quan tm n cc nguyn tc
sau:
- Nhu cu vn lu ng phi xut pht t nhu cu sn xut, m bo vn lu ng
cho sn xut v nhu cu vn lu ng ph thuc vo tnh hnh sn xut kinh doanhca doanh
nghip ti mi thi k xc nh.
- Thc hin tit kim vn lu ng, gim lng vn lu ng d tha, m bo s
dng lng vn lu ng mc ti u cho sn xut kinh doanh, bng cch thng xuyn
nh gi hiu qu s dng vn lu ng, thi gian lun chuyn ca vn lu ng v cc giai
on lun chuyn ca vn lu ng, c bin php tit kim vn lu ng cho doanh
nghip.
Trang 85

- Xc nh nhu cu vn lu ng phi da trn cc k hoch v tiu th sn phm, k
hoch sn xut, k hoch chi ph, k hoch thu mua nguyn vt liu. Cc k hoch ny lin
quan n lng thu chi tin mt, nh hng n nhu cu vn lu ng ca doanh nghip. V
vy, cn doanh nghip c cc phng php d bo chnh xc khi xy dng cc k hoch.
- Xc nh nhu cu vn lu ng phi quan tm n vic thu thp thng tin t cc
phng ban, c s phi hp v ng gp kin ca cc phng ban chc nng. V k hoch
hot ng ca cc phng ban chc nng, c nh hng n lng thu chi tin mt trong sut
qu trnh lun chuyn ca vn lu ng, t khu cung ng nguyn vt liu cho n khu tiu
th. Thc hin nguyn tc ny m bo vic xc nh nhu cu vn lu ng chnh xc, ph
hp vi nhu cu thc t v sn xut kinh doanh.
2.2. Phng php xc nh nhu cu vn lu ng ca doanh nghip
Nhu cu v vn lu ng ph thuc vo quy m v lnh vc hot ng sn xut kinh
doanh ca doanh nghip. V vy, doanh nghip cn da vo c im hot ng sn xut kinh
doanh chn phng php xc nh nhu cu vn lu ng thch hp. Trong ngn hn, doanh
nghip c th p dng mt s phng php xc nh nhu cu vn lu ng n gin sau:
2.2.1. Phng php phn trm theo doanh thu
Theo phng php ny doanh nghip thc hin theo cc bc sau:
- Tnh t l phn trm cc khon mc trn bng tng kt ti sn theo doanh thu nm
hin ti:
+ Cc khon mc ca phn ti sn c mi quan h trc tip vi doanh thu. V vy, chia
cc khon mc ca phn ti sn trn bng tng kt ti sn cho doanh thu, xc nh t l phn
trm ca cc khon mc ny theo doanh thu.
+ Chia cc khon mc ca phn ngun vn c mi quan h vi doanh thu cho doanh
thu, xc nh t l phn trm ca cc khon mc ny theo doanh thu. V ch mt s khon
mc ca ngun vn c quan h trc tip vi doanh thu.
V d: Doanh thu ca cng ty ABC nm 2002 l 100 t ng, li nhun rng l 13,2
t, t l li nhun gi li l 2/3. Bng tng kt ti sn rt gn ca cng ty ABC c tnh t l
phn trm theo doanh thu nm 2002 nh sau:
VT: T ng
Ti sn
Gi tr
T l so Ngun vn
vi doanh
thu (%)
Gi tr
T l so vi
doanh thu
(%)
Ti sn lu ng
- Tin mt
- Cc khon phi thu
- Tn kho
Ti sn c nh
- Ti sn c nh rng
120
16
44
60
180
180
120
16
44
60
180
180
Cc khon n
- Cc khon phi tr
- Vay ngn hn
- Vay di hn
Vn ch s hu
- C phn thng
- Li nhun gi li
120
30
10
80
180
80
100
30
-
Tng ti sn
300
300
Tng ngun vn
300
300
Nhn xt:
- Cc khon mc ti sn ca cng ty ABC c mi quan h trc tip vi doanh thu, nn
chia cho doanh thu xc nh t l phn trm.
- Bn phn ngun vn, ch c cc khon phi tr c mi quan h trc tip vi doanh
thu, nn chia cho doanh thu xc nh t l phn trm.
Trang 86

- D bo doanh s nm k tip v xc nh bng tng kt ti sn tm thi cho nm k
tip:
+ d bo doanh s cho nm k tip, doanh nghip s dng cc phng php d
bo trong chng d bo.
+ Xc nh bng tng kt ti sn tm thi cho nm k tip bng cch nhn doanh thu
d bo nm k tip vi t l phn trm theo doanh thu ca cc khon mc trn bng tng
kt ti sn nm trc.
+ Cng vo khon mc li nhun gi li phn li nhun c gi li nm k tip.
Trong , li nhun gi li nm k tip bng li nhun rng nm k tip nhn vi t l li
nhun gi li.
V d: Nu doanh thu d bo ca cng ty ABC nm 2003 l 125 t ng, th bng tng
kt ti sn tm thi ca cng ty ABC nm 2003 nh sau:
VT: T ng
Ti sn
Gi tr
Chnh lch Ngun vn

so vi nm
trc
Gi tr
Chnh lch
so vi nm
trc
Ti sn lu ng
- Tin mt
- Cc khon phi thu
- Tn kho
Ti sn c nh
- Ti sn c nhrng
150
20
55
75
225
225
30
4
11
15
45
45
Cc khon n
- Cc khon phi tr
- Vay ngn hn
- Vay di hn
Vn ch s hu
- C phn thng
- Li nhun gi li
127,5
37,5
10
80
191
80
111
7,5
7,5
11
11
Tng ti sn
375
75
Tng ngun vn
318,5
18,5
Lng vn vay b sung

t bn ngoi
56,5
56,5
Nhn xt:
- Li nhun rng d bo ca cng ty ABC nm 2003 l: 125 x (13,2/100) = 16,5 t,
nn li nhun gi li nm 2003 l 16,5 x 2/3 = 11 t ng, c cng vo khon mc li
nhun gi li trn bng tng kt ti sn.
- Lng vn m doanh nghip phi i vay thm, t bn ngoi b sung cho ngun vn
u t cho ti sn l 375 318,5 = 56,5 t ng.
- Xc nh cc ngun vn vay v xc nh bng tng kt ti sn cho nm k tip.
- Xc nh lng vn vay t ngun vn vay ngn hn = Mc tng ca ti sn lu ng
so vi nm trc Mc tng ca cc khon phi tr.
- Xc nh lng vn vay t ngun vn vay di hn = Lng vn vay b sung t bn
ngoi Lng vn vay t ngun vn vay ngn hn.
(VT: T ng)
Ti sn
Ti sn lu ng
- Tin mt
- Cc khon phi thu
- Tn kho
Gi tr
Chnh
lch so vi
nm trc
150
20
55
75
30
4
11
15
Trang 87
Ngun vn
Cc khon n
- Cc khon phi tr
- Vay ngn hn
- Vay di hn
Gi tr Chnh lch
so vi nm
trc
184
37,5
32,5
114
64
7,5
22,5
34

Ti sn c nh
- Ti sn c nh rng
225
225
Tng ti sn
375
45
45
Vn ch s hu
- C phn thng
- Li nhun gi li
75
191
80
111
Tng ngun vn
375
11
11
75
Nhn xt:
- Lng vn vay thm t ngun vn vay ngn hn ca cng ty ABC = 30 7,5 = 22,5
t ng.
- Lng vn vay thm t ngun vn vay di hn ca cng ty ABC = 56,5 22,5 = 34
t ng.
2.2.2. Phng php da vo chu k vn ng ca vn lu ng
Khi phn tch qu trnh vn ng ca vn lu ng, c th xc nh c chu k vn
ng ca vn lu ng bng cng thc:
Chu k lun
chuyn ca vn
lu ng (T)
Thi gian lun

chuyn ca
nguyn vt liu
Thi gian thu

hi cc khon
phi thu
Thi gian thanh

ton cc khon
phi tr
- Thi gian lun chuyn nguyn vt liu l thi gian trung bnh chuyn nguyn vt
liu thnh sn phm v tiu th nhng sn phm . Thi gian lun chuyn ca nguyn vt
liu c xc nh bng cng thc:
Thi gian lun
Hng tn kho bnh qun
chuyn ca
=
nguyn vt liu
Gi vn hng bn bnh qun ngy
- Thi gian
thu hi cc khon phi thu l thi gian trung bnh chuyn cc khon
phi thu ca doanh
nghip thnh tin mt. Thi gian thu hi cc khon phi thu c xc nh
bng cng thc:
Cc khon phi thu bnh qun

Thi gian thu hi
=
cc khon phi thu
Doanh thu bnh qun ngy
- Thi gian thanh

ton cc khon phi tr l thi gian trung bnh t khi mua nguyn
vt liu v lao ng n khi thanh ton cc khon phi tr ny.
Thi gian thanh ton
cc khon phi tr
Cc khon phi tr bnh qun

=
Gi vn hng bn bnh qun ngy
Khi xc nh c chu k lun chuyn ca vn lu ng, doanh nghip c th tnh

c nhu cu vn lu ng cn ti tr bng cng thc:
Chi ph sn xut bnh
Nhu cu vn lu
Chu k lun chuyn
qun mt ngy (Csx)
ng cn ti tr
ca vn lu ng (T)
=
x
3. QUN(Vld)
TR VN LU NG
Gi tr cc loi ti sn lu ng ca cc doanh nghip kinh doanh, sn xut thng
chim t 25% n 50% tng gi tr ti sn. V vy, qun tr v s dng hp l cc loi ti sn
lu ng c nh hng rt quan trng i vi vic hon thnh nhim v chung ca doanh
Trang 88

nghip. Mc d c kh nhiu nguyn nhn lm cho doanh nghip b ph sn, song s hoch
nh v qun l yu km cc loi ti sn lu ng l mt nguyn nhn rt quan trng.
Mc khc, cn phn bit gia ti sn lu ng v ti sn c nh. Ti sn lu ng bao
gm tin mt v tt c nhng ti sn c th chuyn i thnh tin mt trong thi gian mt
nm.
Mt doanh nghip khng th hot ng nu khng c ti sn lu ng. Bi vy, cc
doanh nghip cn tin hnh phn tch hiu qu khi u t v cc loi ti sn lu ng. Khi
phn tch cn ch ti nhng im khc bit gia ti sn lu ng v ti sn c nh:
Th nht, cc loi ti sn lu ng c th chuyn i thnh tin nhanh hn so vi ti
sn c nh. Bi vy, cu hi nn u t bao nhiu vo ti sn lu ng phi gii quyt bng
phn tch bin t. Mc u t ti u l mc u t m ti li nhun bin t ca ng tin
u t cui cng va bng chi ph bin t ca n.
Chi ph bin t
$
Li nhun
$
Chi ph bin t
ng cong li nhun
Li nhun bin t
u t
ti u
u t vo ti sn
lu ng
a. Li nhun bin ch gim vo chi ph bin

ch tng khi tng u t. t ti u l
im m li nhun bin ch bng chi ph
bin ch
u t
ti u
u t vo ti sn
lu ng
b. Li nhun ti a l in m ti li
nhun bin ch bng chi ph bin ch
Hnh 7.1. S dng phn tch bin t xc nh mc u t ti u vo cc loi ti sn lu

ng
Th hai, khng nh ti sn c nh, cc khon u t ngn qu vo ti sn lu ng
thng c th b hy b ti bt c thi im no m khng phi chu chi ph tn km. Song do
ti sn lu ng phi p ng nhanh chng s bin ng ca doanh s v sn xut, nn nhng
ti sn thuc loi ny chu s l thuc kh nhiu vo nhng dao ng mang tnh thi v v
chu k trong kinh doanh.
Mt c im quan trng ca ti sn lu ng l li nhun u t vo nhng ti sn
ny l li nhun gin tip. Bi vy, li nhun do s dng ti sn lu ng phi c nh gi
da trn c s s tc ng chung m nhng ti sn ny pht huy tc dng trong chc nng
sn xut v marketing.
Do vy, gia gim c ti chnh, marketing v sn xut cn c s phi hp cht ch v
chnh sch ti chnh v chnh sch tn kho.
Mt chc nng trng yu ca ti sn lu ng l nhm to cho doanh nghip kh nng
thanh khon cn thit duy tr kh nng thanh ton trong c nhng giai on suy thoi kinh
t. Do mc v thnh phn ca ti sn lu ng v n ngn hn chu s chi phi ca nhng
tnh trng kh khn c th xy ra v mc khc nghit do mi trng kinh doanh em li.
Hn th na, qun tr ti sn lu ng v n ngn hn gn lin nhau. Chng hn, thi gian o
hn trung bnh ca cc khon n ngn hn di hn th nhu cu i vi nhng ti sn c tnh
thanh khon cao thng t hn so vi khi thi gian o hn trung bnh ca cc khon n ngn
Trang 89

hn hn. Tng t nh vy, khi s lng ngy thu tin trung bnh ca cc khon tn dng
thng mi nhiu hn th nhu cu cn i tin mt i hi phi ln hn...
3.1. Qun tr tin mt
Tin mt c hai dng l tin gi v tin mt. Cng ty lun phi duy tr mt mc tin
mt nht nh c th tr lng, mua nguyn vt liu, mua ti sn c nh, tr thu, tr n v
tr c tc Tuy nhin, tin mt bn thn n khng c kh nng sinh li. V th mc tiu ca
nh qun tr tin mt l ti thiu ha lng tin mt m h nm gi.
3.1.1. Cc l do phi nm gi tin mt
Cc cng ty thng nm gi ti khon tin mt bao gm ti khon giao dch, d phng
v u c. Tuy nhin, khng th xc nh chi tit cho tng khon mc v tng hp li xy
dng thnh mt ti khon tin mt hp l s dng cho nhiu mc ch khc nhau. Cc nh
qun tr ti chnh cn xem xt cc l do nm gi tin mt xy dng ti khon tin mt mc
tiu. Cc nguyn nhn cng ty phi nm gi tin mt l:
- Thc hin cc giao dch: cc giao dch lin quan n vic thanh ton v thu hi n.
- Tr li cho ngn hng v cc dch v khc.
- D phng v u c.
3.1.2. Cc k thut qun tr tin mt
a. ng b ha dng tin mt
Nu bn l mt c nhn nhn ton b thu nhp mi nm mt ln, bn c th gi
ngn hng v nh k rt tin khi ti khon, v s d bnh qun trong c nm ca bn bng
mt na tng thu nhp hng nm. By gi, thay v nhn mi nm mt ln, bn nhn thu nhp
mi thng mt ln, bn cng lm tng t nh th, nhng lc ny s d bnh qun ca bn s
thp hn nhiu. Nu bn c th sp xp c thu nhp hng ngy tr tin thu nh, hc ph
v nhng chi ph khc mi ngy, v nu bn chc chn v dng nhp qu v xut qu, bn c
th duy tr mt cn i tin mt bnh qun cht ch.
Tnh hung ny cng xy ra tng t vi cc cng ty thng qua vic nng cao cht
lng d on v sp xp cc hot ng cc ha n gn ng vi nhu cu tin mt, cc
cng ty c th duy tr cc ti khon giao dch mc thp nht. Nhn thc c iu ny, cc
cng ty hot ng trong lnh vc sn xut hng tiu dng, du m, th tn dng... thng sp
xp ghi ha n cho khch hng, thanh ton ha n ring ca h, trn c s cc chu
k thanh ton trong c thng. Vic ng b ha dng ngn qu m bo tin mt khi cn
thit v v th gip cng ty gim ti thiu ti khon tin mt, gim n ngn hng, gim chi ph
vay v do tng li nhun.
b. Gim thi gian kim tra ha n
Khi khch hng vit v gi n mt t ngn phiu, iu ny khng c ngha l cng ty
chnh thc nhn c ngn qu ngay. Mc du chng ta gi tin vo ti khon nhng
ngay sau chng ta khng th vit ngn phiu t ti khon ny n ngn hng thc hin
xong hot ng chuyn sec. Trc ht, ngn hng ca chng ta phi m bo rng t sec
gi vo l an ton v ngn qu trong ti khon sn sng trc khi chuyn tin mt cho
chng ta.
Trn thc t, cng ty phi mt mt khon thi gian di thc hin cc hot ng
kim tra ngn phiu v s dng tin mt. Trc ht, khch hng phi gi ngn phiu qua
ng bu in, h thng ngn hng lm th tc chuyn sec v sau tin mt mi c a
vo s dng. c bit, sec ca cc khch hng xa thng b tr hon do thi gian chuyn th
v c nhiu ngn hng tham gia vo qu trnh x l. Chng hn tnh hung cng ty nhn sec
v chuyn sec vo ngn hng. Ngn hng ca cng ty phi gi t sec n ngn hng ni m
tin c rt ra. Ch khi ngn hng cui cng ny chuyn qu n ngn hng ca cng ty
th lc h mi c th s dng ngn qu.
c. S dng k thut vn tri ni
Trang 90

Vn tri ni l khon chnh lch gia s d trong s sch ca cng ty hay ca c nhn
v s d trong s ghi ca ngn hng. Gi s mt cng ty ghi li rng bnh qun h vit sec
khon 50 triu ng mi ngy v mt su ngy sec c chuyn v tr ra khi ti khon
ngn hng ca cng ty. iu ny lm cho s ghi trong s sec ca cng ty thp hn 300 triu so
vi ti khon ca ngn hng, khon chnh lch ny c gi l vn tri ni chi tiu. Ngc
li, gi s cng ty cng nhn c 50 triu ng mi ngy nhng h phi mt bn ngy
khon tin ny c gi v chuyn vo ti khon ca h. iu ny dn n khon chnh lch
200 triu ng c gi l vn tri ni thu hi n. Vn tri ni rng ca cng ty l khon
chnh lch gia 300 triu ng vn tri ni chi tiu v 200 triu ng vn tri ni thu hi,
bng 100 triu ng.
Nu tin trnh thu tin v chuyn sec ca cng ty hiu qu hn ca nhng ngi nhn
sec - thng xy ra i vi cc cng ty ln v kinh doanh hiu qu th cng ty s c s d m
trong s ghi sec nhng li c s d dng trong s ghi ngn hng. Hin nhin, cng ty cn
phi d on mt cch chnh xc thi hn trung chuyn ca qu trnh thanh ton v thi hn
trung chuyn ca qu trnh thu hi n c th tn dng ti a vn tri ni.
d. y nhanh tc thu tin
Hai k thut ph bin nht y nhanh tc thu tin:
- H thng ti khon thu gom: H thng ti khon thu gom l mt trong nhng cng
c qun tr tin mt lu i nht. Trong h thng ti khon thu gom, cc t sec ca khch hng
c gi n hp th t bu in ca thnh ph ch khng phi l tr s cng ty. Chng
hn nh cng ty c tr s H Ni yu cu khch hng Cn Th gi sec thanh ton n hp
th Thnh ph H Ch Minh, khch hng Hu th gi sec n Nng..., ch khng phi
gi tin n H Ni. Ngn hng a phng n kim tra hp th nhiu ln trong ngy
v chuyn tin vo ti khon ca cng ty ngay ti thnh ph . Sau , ngn hng bo co
cho cng ty nhng bin lai nhn c trong ngy, thng thng qua h thng chuyn d liu
in t v h thng ny cho php cp nht trc tuyn nhng bo co v khon phi thu ca
cng ty. H thng ti khon thu gom lm gim thi gian nhn sec t khch hng, sau gi,
chuyn qua h thng ngn hng a qu vo s dng. Dch v gom c th lm tng thi
gian s dng ngn qu sm hn 2 n 5 ngy so vi h thng thng thng.
- Thanh ton qua in thoi hay ghi n t ng: cc cng ty ngy cng mun c
thanh ton cc ha n ln qua in thoi hoc ghi n t ng. Vi h thng ghi n in t,
ngn qu t ng c tr ra khi mt ti khon ny v cng vo ti khon kia. Tt nhin, s
tin b trong hot ng thu n tc cao v cng ngh thng tin ang ngy cng lm cho qu
trnh ny tr nn kh thi v hiu qu hn.
e. Kim sot qu trnh thanh ton
Cng ty gi sec
cho khch hng
Sec c nhn
vn phng ca
khch hng
1
Thi gian th tn
Sec c chuyn
khon ti ngn hng
ca khch hng
5
3
Thi gian
x l
Trang 91
6
Thi gian (ngy)
Thi gian
chuyn khon
Hnh 7.2. Qu trnh thanh ton tin mt

f. K hoch ha v tp trung ha vic chi tiu
Ti khon
cng ty
ghi c

Cc cng ty thng tr ha n ng thi hn ch khng nn tr trc hay sau ngy
hn. Vic thanh ton trc s lm gim s d tin mt bnh qun trong khi tr mun s nh
hng n mc tn nhim ca cng ty hoc b mt c hi chit khu tin mt.
Tp trung ha vic thanh ton t cc ti khon chi tiu c duy tr ngn hng trung
tm gip gim thiu lng tin mt nhn ri m cng ty gi cc vn phng khu vc v cc
ti khon ngn hng chi nhnh. Nhiu cng ty thit lp h thng s d bng khng, mt ti
khon m c thit lp nhn tt c cc khon tin gi n v a vo h thng s d
khng. Khi sec c chuyn khon qua cc ti khon s d khng ni m sec c pht lnh,
tin mt c chuyn n cc ti khon ny t ti khon m. Cc ti khon chi tiu ny c
gi l ti khon s d khng v khon tin mt chnh xc c chuyn vo hng ngy
trang tri cc khon chi tiu, lm cho ti khon ch c s d bng khng vo cui ngy.
g. S dng hi phiu
Hi phiu c dng tng t nh sec, ch khc im l n khng th thanh ton theo
yu cu. Thay v th, khi mt hi phiu c chuyn n ngn hng ca cng ty thu n,
ngn hng phi trnh hi phiu ny cho cng ty duyt trc khi thc hin th tc thanh ton.
Trn thc t, cc hi phiu c nhn c xem l tr hp l cho cc ngn hng vo ngy sau
khi hi phiu trnh cho cng ty tr khi cng ty tr li hi phiu v cng ty ch nh l hi
phiu khng c thanh ton. Mt khi hi phiu c trnh, cng ty phi ngay lp tc gi
khon tin cn thit thanh ton.
S dng hi phiu thay cho sec cho php cng ty gi s d tin mt mc thp trong
cc ti khon chi v khng cn phi gi tin mt trong cho n khi hi phiu c trnh
yu cu thanh ton. Thng thng, s dng hi phiu mt nhiu chi ph hn so vi s dng
sec. S d ti khon cng thp th chi ph x l cng cao do ngn hng tnh ph cho dch v
ny; chi ph ny bao gm c vic phn tch li ch, chi ph ca vic s dng hi phiu
thanh ton.
Hin nay, hi phiu ch yu c s dng kim sot tp trung cc hot ng thanh
ton ca cc vn phng khu vc hn l mt phng tin lm chm qu trnh chi tiu.
h. Ko dn thi gian thanh ton cc khon n phi tr
Nhiu cng ty thanh ton cc khon n phi tr trc khi n hn. D nhin l khng
c li khi tr cc khon n trc khi n hn tr khi nh cung cp thc hin chit khu i
vi cc n hng thanh ton sm.
3.1.3. Chng khon thanh khon cao
Trn thc t, cc nh qun tr khng bao gi tch ring qun tr tin mt ra khi chng
khon kh nhng. Chng khon kh nhng c kh nng sinh li thp hn nhiu so vi cc
loi ti sn hot ng. Th ti sao cc cng ty vn duy tr mt lng ln ti sn sinh li thp
nh vy?
Hu nh cc cng ty nm gi chng khon kh nhng v c cng nhng nguyn
nhn vi vic nm gi tin mt. Mc d chng khon kh nhng khng hon ton ging nh
tin mt nhng chng c th c chuyn thnh tin mt mt cch d dng ch bng cch gi
in n trung tm mi gii. Hn na, trong khi tin mt v cc loi tn phiu thng mi
khng sinh li, chng khon kh nhng vn em li mt mc li nhun nht nh tuy khng
cao. V th, rt nhiu cng ty nm gi chng khon kh nhng thay v tin mt, v h s
chuyn chng thnh tin mt khi dng xut qu vt qu dng nhp qu. Trong nhng tnh
hung ny, chng khon kh nhng c th c s dng thay cho ti khon giao dch, ti
khon d phng, ti khon u c hay cho c ba loi ti khon trn. Chng khon thng
c lu gi v mc tiu d phng - hu ht cc cng ty mun da vo tn dng ngn hng
to lp cc giao dch tm thi hoc p ng nh cu u c, nhng h vn c th c nhng
ti sn kh nhng cao ngn chn tnh trng thiu ngun vn tn dng ngn hng.
Tm li, nm gi tin mt v chng khon kh nhng u c nhng li ch v chi ph
ca n. Li ch l cng ty gim c chi ph giao dch do khng phi pht hnh chng khon
Trang 92

hoc i vay thng xuyn khi thiu tin mt. ng thi h lun c sn tin mt tn dng
c nhng hp ng gi r hay nhng c hi pht trin bt thng. Bt li u tin l li
nhun sau thu ca tin mt v chng khon ngn hn l rt thp. V th, cng ty phi xem xt
cn thn nhng li ch v chi ph khi nm gi chng.
Nhng nghin cu gn y cho thy gi thuyt nh i ny gii thch l do ca vic
gi tin mt. Cc cng ty c c hi tng trng cao thng mt mt nhiu nht nu h khng
c tin mt nhanh chng nm bt c hi v d liu cng cho thy rng nhng cng ty
ny khng duy tr tin mt v chng khon kh nhng mc cn thit. Nhng cng ty c
dng ngn qu bin ng l nhng cng ty c kh nng ht tin mt nhanh nht, v th h
lun duy tr tin mt mc cao. Ngc li, vi cc cng ty ln c mc tn dng tn nhim
cao th vic nm gi tin mt t quan trng hn v h c th nhanh chng thm nhp vo th
trng vn vi chi ph thp. V v th, h duy tr mt mc tin mt tng i thp hn. Tt
nhin, lun c nhng trng hp c bit nh Ford, l mt cng ty ln mnh, nhiu tin mt
nhng c bin ng ln. Nhn chung, nhng cng ty c c hi tng trng cao vn l nhng
cng ty c ti khon tin mt cao nht.
3.2. Qun tr khon phi thu
3.2.1. Chnh sch tn dng
Chnh sch tn dng bao gm bn yu t sau:
- Tiu chun tn dng lin quan n sc mnh ti chnh cn thit khch hng tn
dng c th c chp nhn mua tn dng.
- Thi hn tn dng l thi gian m ngi mua c tr hon thanh ton, ngha l t
lc ghi ha n n thi hn cui cng h phi thanh ton, chng hn nh Net 60.
- Chit khu nh tr sm t l phn trm gim gi v thi hn tr trc c nhn
chit khu tin mt, chng hn nh 2/10 net 60. 2/10 chnh l phn chit khu khch hng
nhn c trong trng hp thanh ton trong thi hn 10 ngy k t ngy vit ha n.
- Chnh sch thu hi n c o lng bi mc cht ch hay lng lo ca cng ty
trong n lc thu hi cc hp ng tr chm.
Nh qun tr tn dng c trch nhim qun l chnh sch tn dng ca cng ty. Tuy
nhin, do tm quan trng ca chnh sch ny m thng thng chnh hi ng qun tr s
quyt nh v thit lp chnh sch tn dng.
3.2.2. nh gi nhng thay i trong chnh sch tn dng
a. Tiu chun tn dng
Tiu chun tn dng l nhng yu t lin quan n sc mnh ti chnh v mc tn
nhim tn dng m mi khch hng phi m bo c quyn hng mc tn dng m cng
ty cp cho. Nu mt khch hng khng p ng c yu cu vi k hn tn dng thng
thng, h vn c th mua hng ca cng ty nhng vi k hn kht khe hn. Chng hn, k
hn bnh thng ca cng ty cho php thanh ton sau 30 ngy v k hn ny c p dng
cho tt c cc khch hng c cht lng tn dng cao. Tiu chun tn dng ca cng ty c
dng xc nh nhng khch hng no m bo tiu chun tn dng thng thng v mc
tn dng m mi khch hng c th c hng.
Vic thit lp tiu chun tn dng l o lng cht lng tn dng, qua xc nh
xc sut mt mt khi cp tn dng cho khch hng. Qu trnh d on xc xut mt mt ca
mt khch hng no l mt qu trnh iu chnh khch quan. Tuy nhin, vic nh gi tn
dng l mt qu trnh c thit lp m qua mt nh qun tr tn dng thnh cng c th
to ra c nhng iu chnh chnh xc, hp l v xc sut khng tr c n ca khch hng
theo tng nhm khch hng khc nhau.
Qun tr tn dng i hi phi lun cp nht thng tin mt cch nhanh chng v chnh
xc. i vi khch hng l cng ty, thng tin tn dng khch hng thng bao gm nhng
thng tin ch yu nh sau:
Trang 93

1. Bng cn i k ton v bo co kt qu kinh doanh.
2. Cc thng s ti chnh quan trng.
3. Thng tin t cc nh cung cp ca cng ty cho bit h thng tr ng thi hn hay
tr tr hn v trong thi gian gn y h c ln no khng thanh ton n hay khng.
4. Bng m t iu kin vt l trong hot ng sn xut kinh doanhca cng ty.
5. Bng m t v ngi ch cng ty, bao gm bo co v cc ln ph sn, kin tng trc
y ca h.
nhng th trng c b phn nh gi mc tn nhim tn dng, thng tin v mc
tn nhim tn dng l v cng cn thit.
nh gi tn dng khch hng c nhn tng t cng nh vy, bao gm thng tin v
thu nhp, s nm lm vic, s hu nh ca, t ai, thng tin v tn nhim tn dng trong qu
kh. Mc d c rt nhiu thng tin tn dng nhng chng vn phi c x l. Ngy nay, h
thng thng tin tin hc c th gip cc nh qun tr ra quyt nh chnh xc hn, tuy nhin,
hu ht cc quyt nh tn dng vn l quyt nh khng chc chn.
V nguyn tc, cng ty nn m rng tiu chun cht lng cho cc ti khon khi kh
nng sinh li trn doanh thu c ln hn chi ph tng thm. Nh vy, chi ph cho vic ni
rng tiu chun tn dng l g? Mt s chi ph pht sinh do vic m rng b phn tn dng,
nhn vin lm cng vic lin quan n vic kim tra cc ti khon tng thm, v phc v s
khon phi thu tng thm. Chng ta ly cc chi ph ny tr ra khi mc sinh li t doanh s
tng ln xc nh mc sinh li rng. Mt chi ph khc pht sinh t mc sinh li tng thm
ny l mt mt do n xu.
Cui cng l chi ph c hi c c vn cho vic u t vo khon phi thu tng
thm thay v u t vo cc ti sn khc. Khon phi thu tng thm hnh thnh t (1) doanh s
tng thm v (2) k thu tin bnh qun di hn. Nu khch hng mi b hp dn bi vic cng
ty ni rng tiu chun tn dng, tc thu n t cc khch hng c cht lng thp hn ny
thng chm hn so vi tc thu tin t cc khch hng hin ti. Hn na, vic m rng tn
dng t do hn c th lm cho cc khch hng hin ti c xu hng ko dn thi gian thanh
ton so vi trc.
nh gi kh nng sinh li ca vic m rng tiu chun tn dng, chng ta phi bit
mc sinh li ca doanh s tng thm, nhu cu tng thm i vi sn phm do tiu chun tn
dng c m rng, k thu tin bnh qun tng thm, v t sut sinh li cn thit trn u t.
Gi s cng ty A & M c doanh s hin ti l 100 triu ng, t l chi ph bin i
bin l 90% gi bn, bao gm c chi ph cho b phn tn dng. Cng ty ang hot ng di
mc cng sut ti a v vic tng doanh s s khng lm tng chi ph c nh. V th, t l li
nhun gp cho mi n v sn phm bng gi bn tr chi ph bin i, bng 10% doanh s.
Gi thit rng doanh s hin ti s khng c xu hng tng thm. Cng ty d kin s
m rng tiu chun tn dng cho cc nhm khch hng A, B v C. Doanh s v k thu tin
bnh qun ca nhm khch hng ny c cho trong bng sau:
Bng 7.1. D on thng tin tn dng ca cc nhm khch hng
Hin ti
Nhm A
Nhm B
Nhm C
Doanh s tn dng (triu ng)
100
115
120
122
K thu tin bnh qun (ngy)
45
50
90
140
D kin khch hng hin ti s khng thay i thi quen thanh ton ca h. Chi ph c
hi ca vn u t vo khon phi thu l 30%.
Trang 94

Cc thng tin ny gip chng ta nh gi c nh i gia li nhun k vng tng
thm trn doanh s tng thm v chi ph c hi ca vic u t v khon phi thu. u t tng
thm ch pht sinh t cc khch hng mi. Li nhun tng thm l t l li nhun gp bin
nhn doanh s tng thm. Vi doanh s tng thm cho tng nhm khch hng, khon phi thu
tng thm hnh thnh v bng k thu tin bnh qun nhn vi doanh s tn dng bnh qun mi
ngy. Trong v d ny, vn u t tng thm c tnh bng khon phi thu tng thm nhn
90%. Cui cng, chng ta xc nh chi ph c hi do u t vo cc khon phi thu bng cch
nhn vn u t tng thm vi ph tn c hi vn l 30%. Li nhun rng c tnh bng li
nhun tng thm tr chi ph c hi vn. Mt chnh sch tn dng ti u s lin quan n vic
m rng t do hn cho n khi kh nng sinh li bin trn doanh s bng thu nhp cn thit
trn u t tng thm vo khon phi thu. Kt qu c trnh by bng sau:
Bng 7.2. Phn tch quyt nh m rng tn dng cho cc nhm khch hng
STT
Ch tiu
(1)
Doanh s tng thm
(2)
Li nhun tng thm
(3)
Khon phi thu tng thm
Gii thch
Nhm A Nhm B
Nhm C
15
(1) x 10%
1,5
0,5
0,2
K thu tin bnh qun x (1)
2,08
1,25
0,7
360
(4)
Vn u t tng thm
(3) x 90%
1,875
1,125
0,63
(5)
Chi ph c hi vn
(4) x 30%
0,5625
0,3375
0,189
(6)
Li nhun rng tng thm
(2) (5)
0,9375
0,1625
0,011
Kt qu cho thy cng ty nn m tn dng cho ton b ba nhm khch hng A, B v C.

Tuy nhin, v chng ta chp nhn ri ro tn dng cao hn, nn chng ta s lm tng ri ro cho
cng ty. Ri ro c phn nh trong phng sai ca dng ngn qu k vng ca cng ty.
Tng ri ro ny cng t biu th trong mt mt do n xu tng thm.
b. Thi hn tn dng
Thi hn bn hng ch di thi gian m tn dng c m cho mt khch hng v
t l chit khu nu h tr sm. V c bn, c nhng tiu chun bn hng nh sau:
COD v CBD khng cp tn dng: COD (cash on delivery) ngha l thanh ton tin
mt lc giao hng. Ri ro duy nht m ngi bn c th gp l ngi mua c th t chi khi
hng c giao. Trong nhng trng hp , ngi bn phi chu chi ph vn chuyn. i lc
ngi bn c th yu cu thanh ton theo hnh thc CBD (cash before delivery), ngha l
thanh ton trc trc khi giao hng trnh mi ri ro. Nh vy, vi iu khon COD v
CBD, ngi bn khng m tn dng.
Thi hn rng - chit khu tin mt: Ngoi vic m tn dng, cng ty c th a rac
chit khu tin mt nu ha n c thanh ton trong thi k u ca thi hn bn hng.
Chng hn nh cng ty thng bo thc hin chnh sch 2/10 net 30, p dng cho tt c cc
khch hng ca h. Vi chnh sch ny, khch hng c gim 3% nu thanh ton trong vng
10 ngy u, cn nhng ai thanh ton trong vng 30 ngy th phi thanh ton y theo ha
n. Thng thng, chit khu tin mt c a ra thc y khch hng thanh ton sm.
Lu rng chit khu tin mt khc vi chit khu thng mi v chit khu theo s lng.
Seasonal Dating: Nu sn phm ca cng ty c yu t ma v, cng ty c th p dng
ngy ma chit khu. Chng hn, cng ty sn xut tm Slimware, bn hng vi k hn
2/10 net 30, ngy 1/5. iu ny c ngha l n hng ch c hiu lc vo ngy 1 thng 5 thm
ch c i vi hng ha c bn vo thng 5. Khch hng c hng chit khu nu tr
Trang 95

tin trong thi hn t ngy 1 n ngy 10 thng nm, nu khng h phi tr ton b gi tr
trn ha n nu thanh ton vo ngy 30 thng nm. Cng ty sn xut trong c nm nhng
cc ca hng bn l li tp trung vo ma xun v u h. Vi chnh sch chit khu theo
ma, cng ty thuyt phc khch hng mua hng sm hn, tit kim chi ph lu kho v ng
thi li tng kh nng gi khch hng
Nh vy, thi hn bn hng l mt bin s chung bao gm hai bin s l thi hn tn
dng v chit khu tr trc.
b1. Thi hn tn dng
Thi hn tn dng c th tc ng rt ln n doanh s. Nu nhu cu i vi mt loi
sn phm no ph thuc vo thi k tn dng, cng ty c th thc y tng doanh s bng
cch ko di thi hn tn dng. Chng hn IBM n lc tng doanh thu ca mt loi my
tnh PC bn ang trong thi k suy gim bng cch m rng thi hn tn dng cho cc nh
kinh doanh my tnh. Tuy nhin ra quyt nh ny, cng ty phi nghin cu cc i th
cnh tranh gn nht. Nu cc i th cng ko di thi hn tn dng th cc cng ty trong
ngnh cui cng s kt thc tr chi m vn khng tng c doanh s trong khi , h phi
u t nhiu hn cho khon phi thu v v th dn n s st gim li nhun.
Cng nh vi tiu chun tn dng, khi m rng thi hn tn dng, cc nh qun tr ti
chnh phi xem xt s nh i hay b tr gia li nhun rng tng thm v cc khon chi ph
tng thm. C th hn, h phi phn tch nhng nh hng c th c ca vic ko di thi k
tn dng bng cch so snh kh nng sinh li ca doanh s k vng tng thm vi t sut sinh
li cn thit ca cc khon u t vo khon phi thu v tn kho. Ngoi ra, h cng phi tnh
n cc mt mt tng thm. Nu cng ty tip tc chp nhn khch hng vi cng cht lng
th s khng c thay i no ng k v t l mt mt.
Chng ta gi s A & M thay i thi hn tn dng t mc hin ti l Net 30 ln cc
phng n ln lt l Net 45, Net 60 v Net 75. Vic m rng cc thi hn ny lm cho doanh
s tng thm v ng thi k thu tin bnh qun cng tng ln. Thng tin v doanh s tng
thm, thi hn bn hng v k thu tin bnh qun c trnh by trong bng . Gi s vic
m rng tn dng va lm cho khch hng c ko dn thi gian thanh ton v ng thi c
thm khch hng mi tham gia mua tn dng ti cng ty.
Bng 7.3. Thng tin v ko di thi hn tn dng
Hin ti
Net 45
Net 60
Net 70
Doanh s
112
120
125
127
Thi hn bn hng
30
45
60
75
K thu tin bnh qun
45
50
65
90
V li ch tng thm, cng ty c c li nhun tng thm t doanh s tng thm. Li

nhun tng thm cng c tnh nh trn khi la chn khch hng. Chng ta ly doanh s
nhn vi t l li nhun gp bin l 10%. Chi ph pht sinh t vic s dng vn u t vo
khon phi thu. Tng khon phi thu tng thm gm hai phn:
(1) Phn th nht biu din khon phi thu lin quan n doanh s tng thm. Phn
ny c tnh bng cch nhn k thu tin bnh qun vi doanh s tn dng tng thm.
(2) Phn th hai trong tng khon phi thu tng thm hnh thnh do khch hng c
chm thanh ton tin hn so vi trc. Khon phi thu c tng thm ny c tnh bng cch
ly doanh s c nhn vi thi hn thanh ton chm so vi chnh sch c. i vi khon phi
thu do khch hng mi, nc u t ca cng ty bao gm chi ph bin i trn doanh s. i
vi khon phi thu do khch hng c, u t tng ng s dng phn tch bin l ton b gi
tr khon phi thu. Ni cch khc, vic s dng chi ph bin i gn vi doanh s ch p dng
Trang 96

i vi doanh s mi. Khon phi thu do khch hng c s c thu hi bng tin mt nu h
khng thay i thi hn tn dng. V th, h phi tng mc u t ng vi s tin tng thm.
Li nhun rng tng thm tnh dng 8 bng li nhun tng thm tr chi ph c hi vn u
t vo khon phi thu.
Bng 7.4. Phn tch quyt nh ko di thi hn bn hng cho A & M
STT
Ch tiu
(1)
Doanh s tng thm
(2)
Li nhun tng thm
(3)
Khon phi thu tng thm
(4)
Khon phi thu mi
Gii thch
Net 45
Net 60
Net 70
0,8
0,5
0,2
2,67
5,902
9,18
1,11
0,902
0,5
1,56
8,68
(4) x 90% + (5)
2,56
5,81
9,13
(6) x 30%
0,77
1,74
2,74
(2) (7)
0,03
(1,24)
(2,54)
(1) x 10%
KTTbq x Ds mi
360
(5)
Khon phi thu c
KTTbq tng thm x Ds c

360
(6)
Vn u t vo khon
phi thu
(7)
Chi ph c hi vn
(8)
Li nhun rng tng thm
Vi kt qu trn, cng ty nn chp nhn bn tn dng vi thi hn Net 45 v vi thi

hn ny, li nhun tng thm c th b p c chi ph c hi do u t tng thm vo
khon phi thu.
b2. Chit khu tin mt
Chit khu tin mt l mc chit khu c p dng nu khch hng thanh ton sm
hn trong mt thi k nht nh. Chit khu tin mt thng c biu din theo hnh thc t
l chit khu phn trm trn doanh s. di ca thi k chit khu cng qui nh c th thi
gian p dng vic chit khu. Chng hn thi hn bn hng 2/10 Net 30 c ngha l khch
hng c th c gim 2% trn gi tr n hng nu thanh ton trong vng 10 ngy k t khi
vit ha n. Nu khng thanh ton trong thi gian ny, khch hng phi thanh ton ton b
gi tr n hng trong vng 30 ngy k t ngy vit ha n.
Chit khu tin mt c p dng tng tc thu hi khon phi thu v bng cch
m rng chit khu, cng ty gim mc u t vo khon phi thu v cc chi ph lin quan. B
cho cc khon tit kim hay li ch ny, cng ty phi mt i chi ph chit khu trn phn
doanh thu ca cc ha n.
V d v tnh hung cng ty A & M, gi s cng ty bn tn dng vi thi hn Net 45
v khng cho hng chit khu. Gi s cng ty mun cp chit khu cho khch hng vi thi
hn t 1/10 Net 45 n 2/10 Net 45 . K thu tin bnh qun trong chnh sch 1/10 Net 45 gim
xung cn 35 ngy vi chnh sch 2/10 Net 45 th k thu tin bnh qun cn 30 ngy. Vi
chnh sch th nht c 40% khch hng nhn chit khu cn chnh sch th hai th c 50%
khch hng nhn chit khu. Chng ta bt u phn tch la chn chnh sch chit khu.
Bng 7.5. Phn tch quyt nh cp chit khu cho khch hng tn dng A&M
STT
Ch tiu
Gii thch
Trang 97
Net 45
1/10
2/10

Net 45
(1)
Doanh s
(2)
Khon phi thu
KTTbq x 120
Net 45
120
120
120
16,67
11,67
10
1,67
360
(3)
Gim khon phi thu
(4)
Gim vn u t vo
khon phi thu
(3) x 90%
4,5
1,503
(5)
Tit kim chi ph c hi
(4) x 30%
1,35
0,45
(6)
Thit hi do chit khu
120 x t l chit khu x

t l khch hng nhn
chit khu
0,48
1,2
(7)
Li nhun rng
(5) (6)
0,87
-0,75
Nh vy, cng ty nn cp tn dng vi thi hn 1/10 Net 45. Ngha l vi thi hn ny,
tit kim chi ph c hi do y nhanh tc thu tin ln hn chi ph dnh cho chit khu. Nu
vic y nhanh tc thu tin khng em li phn tit kim chi ph c hi b p cho
chi ph chit khu th A & M khng nn p dng chnh sch chit khu.
c. Chnh sch thu hi n
Chnh sch thu hi n lin quan n cc th tc m cng ty s dng thu hi cc
khon n qu hn. Cc th tc ny bao gm cc hot ng nh gi th n cho khch hng,
in thoi, ving thm c nhn v cui cng l cc hnh ng mang tnh lut php. Mt trong
nhng bin s c bn nht ca chnh sch ny chnh l s tin cho cho cc th tc thu hi.
Tin trnh thu hi n thng tn kh nhiu chi ph, do c cc chi ph ngoi d tnh v
c mt uy tn do khch hng khng mun b chuyn cho c quan thu hi n. Tuy nhin, cng
cn phi kin quyt ngn chn s ko di ca thi hn thu tin v gim thiu mt mt.
Cng ty phi xc nh r cn i gia chi ph v li nhun thu c t cc chnh sch thu hi
khc nhau.
Nhng thay i trong chnh sch thu hi n nh hng n doanh s, k thu tin v
phn trm tht thot n. Cng ty cn tnh n tt c cc yu t ny khi xy dng chnh sch
tn dng.
Mt
mt
im bo ho
Chi ph thu n
Hnh 7.3. Quan h gia chi ph mc gim mt mt trong chnh sch thu hi n
Bin s c bn ca chnh sch thu n l gi tr k vng ca cc th tc thu n. Trong
mt gii hn nht nh, s tin chi tiu tng i cho hot ng thu n cng cao, t l mt
Trang 98

mt cng thp v k thu tin cng ngn. Song mi quan h gia chi ph thu n v mt mt
cng nh k thu tin khng phi l quan h tuyn tnh. Ban u, s gia tng chi ph thu n c
th gim ng k cc mt mt v thi hn thu tin, cng v sau vic gia tng chi ph thu n s
khng cn tch cc na. iu ny c minh ha qua hnh 7.3. cn nhc chi ph ca cc
khon n thu hi, ta gi s lng bn khng cn nh hng n n lc thu n. Nh vy, cn
nhc gia mt bn l gim u t vo khon phi thu v gim mt mt, cn bn kia l tng chi
ph kim sot tn dng, tng cng hot ng thu n. Mt khon phi thu ch tt nh mong
mun khi n c thanh ton ng hn. Cng ty khng th ch qu lu i vi cc ha n
qu hn trc khi khi s th tc thu tin. Song nu khi s cc th tc thu tin qu sm,
khng hp l c th lm mt lng khch hng thc cht l c l do chnh ng cho s chm
tr ca h. Trc khi khi s cc th tc thu n, cng ty cn phi t t hai cu hi:
- Gi tr ca khon n qu hn l bao nhiu?
- Thi gian qu hn l bao lu?
Th tc thu n thng bao gm mt trnh t hp l cho cc gii php m cng ty p
dng nh in thoi, th tn, ving thm c nhn, hot ng php lut.
V d:
Thi hn
Hnh ng cn thit
15 ngy sau khi ha n n hn
Gi th km theo s ha n nhc thi hn v gi tr

ng hn v yu cu tr tin.
45 ngy sau khi n hn
Gi th km theo thng tin ha n thc gic tr

tin v khuyn co l c th lm gim uy tn trong
cc yu cu tn dng.
Gi th, gi thng tin ca ha n thng bo l nu

khng tr tin trong thi hn 30 ngy s hy b
cc gi tr tn dng ang thit lp.
Gi in thoi khng nh thng bo cui cng.
Gi th, thng bo l hy b gi tr tn dng ca

khch hng ngy c khi tr tin. Nu khon n
qu ln thng bo cho khch hng l c th i n
bng con ng lut php.
C th a khon n vo n kh i. Nu khon n
qu ln th khi s i n bng php lut.
Th tc i n va mm do va cng quyt. Tt nhin, thu n bng con ng lut

php l cui cng v bt buc. i n bng lut php t c gi tr thc t v ch nn p dng
i vi trng hp ph sn, khi m h khng th thu hi c khon n. Hp l hn c vn l
gii quyt bng tha hip.
d. Cc nhn t khc nh hng n chnh sch tn dng
Bn cnh nhng yu t nu trong phn trc, mt s yu t khc cng khng km
phn quan trng lin quan n chnh sch tn dng l tim nng li nhun v chi ph tn dng.
Trong mt vi trng hp c th bn tn dng v cng c th t ra chi ph duy tr cho khon
phi thu hin ti th vic bn tn dng thc s em li li nhun cao hn bn hng thu tin
ngay. iu ny t bit ng vi khch hng mua hng lu bn (xe my, thit b in t) v
cng ng vi mt s loi hng cng nghip. V th m mt n v kinh doanh ca cng ty
General Motors sn xut xe my thu c li nhun cao khi h l mt nh cung cp bn
hng tn dng ca Sears. Mt s cng ty thm ch l khi bn hng thu tin ngay nhng li c
li khi p dng chnh sch bn tn dng.
Trang 99

Chi ph tn dng thng c tnh 18% trn gi thnh danh ngha: 1,5% mt thng,
vy 1,5% x 12 thng = 18%. Con s ny tng ng vi li sut thc (1,015) 12 1,0 =
19,6%. Vy khon phi thu c th sinh li c trn 18% l mt t sut cao nhng ch xy ra
nu khng c trng hp khch hng khng thanh ton.
e. nh gi khch hng tn dng
Mt khi cng ty xy dng chnh sch tn dng v thu hi n, h c th s dng
chnh sch lm c s cho vic nh gi khch hng tn dng bao gm ba bc chnh nh
sau:
- Thu thp thng tin lin quan n khch hng tn dng.
- Phn tch thng tin xc nh mc tn nhim ca khch hng.
- Quyt nh c nn m tn dng cho khch hng khng v nu c th xc nh hn
mc tn dng cp cho khch hng .
Quy trnh nh gi tn dng b gii hn bi c thi gian v chi ph. Thng thng mt
cng ty ch c vi ngy hoc trong mt s trng hp, ch c vi gi dnh cho vic nh gi
mt yu cu mua tn dng. Tr hon qu lu quyt nh ny c th dn n nguy c mt n
hng ca khch hng tim nng.
Quy trnh nh gi tn dng cng b gii hn bi cc ngun lc ca b phn tn dng.
Lng thi gian v tin m cng ty dnh cho vic nh gi yu cu tn dng ca mt khch
hng tn dng nn ph thuc vo kh nng mt mt m cng ty phi chu nu h quyt nh
sai. Mt mt tim nng ny c th do t chi cp tn dng cho mt khch hng c mc tn
nhim cao hoc do cp tn dng cho mt khch hng c mc tn nhim tn dng thp. Mt
mt tim nng cng ln, cng ty cng mt nhiu thi gian v chi ph cho vic nh gi khch
hng.
* Thu thp thng tin ca khch hng
Thng tin nh gi mc tn nhim tn dng ca mt khch hng hnh thnh t
nhiu ngun bao gm cc ngun sau y:
- Bo co ti chnh do khch hng np li.
- Cc t chc nh gi tn dng
- Cc ngn hng
- Kinh nghim qu kh ca ring cng ty vi khch hng.
- Cc bo co ti chnh.
Cng ty c th yu cu khch hng tn dng cung cp cc loi thng tin ti chnh,
chng hn nh bo co thu nhp v bng cn i k ton (nn s dng nhng bo co c
kim ton), v thm ch c th l bng d ton cc ngn sch. Thng tin ny c th c s
dng nh gi sc mnh ti chnh ca khch hng v kh nng tr cc khon n tn dng.
Nu khch hng khng sn lng cung cp cc bo co ti chnh th iu ny c ngha khch
hng c im yu trong vn ti chnh v do , cng ty cn kim tra chi tit hn, t chi
m tn dng hoc c hai.
3.2.3. Theo di khon phi thu
Khon phi thu = Doanh s bn tn dng mi ngy x k thu tin bnh qun
Ngi u t bao gm c c ng v ch ngn hng cho vay rt quan tm n hot
ng qun tr khon phi thu v nu cc bo co ti chnh khng phn nh ng, h b mt mt
rt nhiu trn khon tin u t ca mnh.
Khi thc hin bn tn dng, c nhng vn xy ra sau y: (1) tn kho gim theo ch
ph hng bn, (2) khon phi thu tng ln theo gi bn v (3) khon li nhun chnh lch c
tch ly vo thu nhp gi li. Nu bn hng thu tin ngay, cng ty nhn c tin mt t bn
hng, nhng nu l bn hng tn dng, cng ty s ch c th nhn c tin mt khi n k thu
tin. Cc cng ty u bit rng bn hng cho cc khch hng c mc tn nhim thp c th
Trang 100

lm tng li nhun bo co v t s y gi chng khon ln cao nhng khi khon bn
hng tn dng mt i, khng th thu hi c th thu nhp s gim v lc , gi chng khon
li gim xung. Nhng phn tch sau y s a ra nhng vn thc tin cng nh mt s
kh nng gim gi tr cht lng khon phi thu m cng ty khng tnh n. Nhng gi ny
s gip cc c ng v cc ngn hng gim c nhng mt mt c th xy ra.
* K thu tin bnh qun
Gi s cng ty SS, mt cng ty chuyn sn xut tivi bn c 200.000 chic tivi mi
nm v gi 19,8 triu ng mt chic. Hn na, gi s ton b doanh s c bn tn dng
vi k hn tn dng l 2/10 net 30. Cui cng, gi s 70% khch hng chp nhn tr trc
hng chit khu v tr vo ngy th 10, 30% cn li tr tin vo ngy th 30.
K thu tin ca SS xp x 16 ngy
K = 0,7 x 10 ngy + 0,3 x 30 ngy = 16 ngy
Doanh s bn hng bnh qun mi ngy (ADS) ca SS l 1,1 t ng
ADS = [(200.000*19,8 triu)/360 ngy)], gi s mt nm c 360 ngy.
Khon phi thu ca SS, gi s l mt mc khng i trong c nm, s l 17,6 t ng
KPT = 1,1 t * 16 ngy = 17,6 t ng
Cng cn phi la rng doanh s tn dng bnh qun hay k thu tin bnh qun l
cng c o khong thi gian bnh qun khch hng ca SS tr tin cho cc khon mua
hng tn dng ca h v doanh s tn dng bnh qun thng c so snh vi ch tiu bnh
qun ngnh. Chng hn, nu tt c cc nh sn xut tivi u c cng mt thi k bn hng tn
dng v nu k thu tin bnh qun ca ngnh l 25 ngy trong khi SS ch c 16 ngy, iu ny
chng t SS c t l khch hng nhn chit khu cao hn hon b phn tn dng hon thnh
xut sc nhim v m bo thi hn thanh ton ca khch hng.
Cui cng, cn ch rng nu bn c c thng tin v doanh s hng nm v khon
phi thu, bn c th tnh c k thu tin bnh qun:
K thu tin bnh qun =
Khon phi thu

Doanh s bnh qun hng ngy
K thu tin bnh qun cng c th c so snh vi k hn tn dng ring ca cng ty.
Chng hn, gi s SS c k hn tn dng bnh qun l 35 ngy. Vi k thu tin 35 ngy, hin
nhin s c mt s khch hng tr tin sau ngy th 30. Trn thc t, nu nhiu khch hng tr
trong vng 10 ngy u tin hng chit khu, th bnh qun s c nhiu khch hng tr
mun hn 35 ngy. C mt cch kim tra xc sut xy ra ca hin tng ny l s dng
bng k thi hn khon phi thu.
3.3. Qun tr tn kho
3.3.1. Ti sao cc doanh nghip phi d tr hng ha
Tn kho bao gm: hng cung cp, nguyn vt liu, hng ha d dang, sn phm hon
thnh l nhng thnh t quan trng i vi mi hot ng kinh doanh. Cng nh khon phi
thu, mc tn kho ph thuc rt ln vo lng bn. Tuy nhin, trong khi khon phi thu c
hnh thnh sau khi doanh thu hnh thnh, tn kho phi c hnh thnh trc doanh thu. y
l im khc bit c bn v s cn thit ca vic d on doanh s trc khi xy dng mc
tn kho mc tiu lm cho hot ng qun tr tn kho tr thnh mt nhim v kh khn i vi
cc nh qun tr. Hn na, nhng sai st trong vic xy dng mc tn kho c th d dng dn
n tht thu hoc chi ph tn kho vt mc, do vy, hot ng qun tr tn kho cng tr nn
kh khn i vi cng ty.
Trang 101

K thut qun tr tn kho c trnh by k lng trong mn hc qun tr sn xut.
Tuy nhin, cc nh qun tr ti chnh va chu trch nhim tng ngun vn duy tr tn kho,
va chu trch nhim v kh nng sinh li chung ca doanh nghip, v th cn phi xem xt
kha cnh ti chnh ca qun tr tn kho.
3.3.2. Qun tr chi ph tn kho
a. Chi ph tn kho
- Chi ph tn tr: Chi ph tn tr l nhng chi ph lin quan n vic tn tr hng ha v c
th c chia thnh hai loi l chi ph hot ng v chi ph ti chnh.
Chi ph hot ng bao gm: chi ph bc xp hng ha, chi ph bo him hng tn kho,
chi ph hao ht, mt mt, mt gi tr do b h hng v chi ph bo qun hng ha.
Chi ph ti chnh bao gm: chi ph s dng vn, tr li vay cho ngun kinh ph vay
mn mua hng d tr, chi ph v thu, khu hao v.v
- Chi ph t hng: Chi ph t hng bao gm: chi ph qun l, giao dch v vn
chuyn hng ha. Chi ph t hng cho mi ln t hng thng rt n nh, khng ph thuc
vo s lng hng c mua. trong nhiu trng hp chi ph t hng thng t l thun vi
s ln t hng trong nm. Khi s lng hng ca mi ln t hng nh, th s ln t hng
tng v chi ph t hng cao. Khi khi lng mi ln t hng ln, s ln t hng gim v chi
ph t hng cng thp hn.
- Chi ph c hi: Nu mt doanh nghip khng thc hin c n t hng khi c
nhu cu. Cng ty s b nh n sn xut v c th khng kp giao hng. s thit hi do l
c hi ny c coi l chi ph c hi.
- Chi ph khc: Cc chi ph khc c quan tm trong qun tr tn kho l cc chi ph
thnh lp kho (chi ph lp t thit b kho v cc chi ph hot ng) chi ph tr lng lm thm
gi, chi ph hun luyn v.v
Hng ha tn kho c coi l mt trong nhng ti sn quan trng i vi nhiu cng
ty. N l mt trong nhng ti sn t tin nht, trong nhiu cng ty hng ha tn kho chim
ti 40% tng kinh ph u t.
b. M hnh sn lng t hng hiu qu nht (Economic Ordering Quantity
EOQ)
M hnh EOQ l mt m hnh qun tr tn kho mang tnh nh lng, c th s dng
n tm mc tn kho ti u cho doanh nghip.
Yu t quyt nh trong qun tr hng tn kho l s d bo chnh xc nhu cu s dng
cc loi hng ha trong k nghin cu - thng l mt nm. Nhng doanh nghip c nhu cu
hng ha mang tnh ma v c th chn k d bo ph hp vi c im kinh doanh ca
mnh.
Sau khi c s liu d bo chnh xc v nhu cu s dng hng nm, trn c s c
th xc nh s ln t hng trong nm v khi lng hng ha trong mi ln t hng. Mc
ch ca nhng tnh ton ny l tm c c cu tn kho c tng chi ph nm mc ti thiu.
Gia chi ph t hng v chi ph tn kho c mi quan h t l nghch. Khi s ln t
hng nhiu, khi lng hng ha tn kho bnh qun thp, dn ti chi ph tn kho thp song chi
ph t hng cao. Ngc li, khi s ln t hng gim th khi lng hng trong mi ln t
cao, lng tn kho ln hn, do chi ph tn tr hng ha cao hn v chi ph t hng gim.
Hnh 7.4. cho thy mi quan h gia cc chi ph thnh phn v tng chi ph vi s
lng hng ha trong mi ln t hng (Q). Khi Q tng, tng chi ph gim dn v t n
im cc tiu v sau bt u tng ln. Khi lng hng ha ti u trong mi ln t hng
k hiu l Q* - l khi lng m tng chi ph tn kho mc ti thiu.
Trang 102

C$
Tng chi ph
Chi ph
tn tr
Q
Q*Q -
Chi ph t hng
R
0
Q*
Ngy
60 t hng
Q* =30
Khi lng
Q = Khi lng tn kho trung bnh
R = im t hng li
Hnh 7.4. Mi quan h gia chi ph tn kho
v khi lng t hng
Hnh 7.5. M hnh tn kho EOQ vi

mc tn kho khng c d tr an ton
Hnh 7.5. trnh by m hnh tn kho ca mt doanh nghip c nhu cu s dng u

n khng i trong nm. S lng tn kho Q l lng hng tn kho thi im bt u v
c s dng vi t l khng i cho n khi khng cn n v no trong kho. Khi ht hng,
doanh nghip li tip tc t mua Q n v hng mi, lng hng tn kho tng t ngt t 0
ln Q n v v qu trnh ny s c din ra lin tc.
V l ti thi im bt u mi chu k, lng hng tn kho l Q v thi im cui
chu k l 0, nn s lng tn kho trung bnh l Q/2 n v. S lng trung bnh ny phi
c duy tr trong sut nm vi chi ph C trn mi n v. Do chi ph tn tr hng ha
hng nm l:
Chi ph tn tr =
Q
xC
2
Chi ph t hng trong nm bng chi ph mi ln t hng nhn vi s ln t hng

trong nm. tm s ln t hng chng ta chia tng khi lng hng s dng trong nm cho
khi lng hng ca mi ln t hng: S/Q
Do tng chi ph t hng trong nm l:
S
Chi ph t hng = Q O
Vi:
S
Q
O
C
: Tng khi lng hng s dng trong nm

: Khi lng hng ca mi ln t hng
: Chi ph cho mi ln t hng
: Chi ph tn tr trn mi n v hng tn kho
Tng chi ph tn kho (TC) trong nm l :

TC
Q
S
C O
2
Q
T phng trnh trn chng ta c th tnh c khi lng t hng ti u l:

Q
2 SO
C
Trang 103

V d: Gi s cc s liu v tn kho ca cng ty ABC c gi tr nh sau:
S = 1.200 n v
O = 1,25 tr.VND
C = 0,3 tr.VND
2 x1200 x1,25
100
0,3
Q*
n v
n v
+ S ln t hng trong nm l
: 1200 : 100
+ Chi ph t hng trong nm s l : 12 x 1,25
Q * 100
+ Chi ph tn tr hng s l
= 12 ln
= 15 tr.VND
Q
100
xC
0,3tr.VND 15tr.VND
2
2
Qua tnh ton chng ta thy vi khi lng t hng ti u, chi ph t hng bng chi
ph tn tr hng ha.
c. im t hng li
Trong phn trn chng ta gi nh l ch khi no lng nguyn liu nhp k trc
ht mi nhp kho lng hng mi. Tuy nhin, trong thc t khng c doanh nghip no
n khi ht nguyn liu mi t hng. Song nu t hng qu sm s lm tng lng nguyn
liu tn kho, do cn phi xc nh thi im t hng li. Thi im t hng mi c gi
l im t hng li v n c xc nh bng s lng nguyn liu s dng mi ngy nhn
vi di ca thi gian giao hng. Trong v d trn tng nhu cu nguyn liu ca cng ty
ABC l 120 n v. Gi s s ngy lm vic mi nm l 300 ngy, nguyn liu tn kho c
s dng mi ngy l (1200 n v : 300 = ) 4 n v. Nu thi gian giao hng l 8 ngy lm
vic, th doanh nghip s tin hnh t hng khi lng nguyn liu trong kho cn li l:
S x 4 = 32 n v
Thi im t hng li c th hin trong hnh 7.5 ti im R.
d. Lng d tr an ton (SS)
Trong nhng v d trn chng ta a ra mt s gi nh nhm n gin ha vic tnh ton,
tuy nhin chng ch c gi tr v mt l thuyt. Bi l chng ta gi s rng nhu cu s
dng nguyn liu mi ngy khng thay i trong sut thi gian phn tch, nhng trn
thc t chng bin ng khng ngng. iu ny cng c bit ng vi cc loi sn
phm thnh phm trong trng hp doanh nghip phi i ph vi s tng (gim) t
ngt nhu cu i vi nhng sn phm mang tnh ma v. Bi vy m bo s n nh
ca sn xut, doanh nghip cn phi duy tr mt lng hng tn kho d tr.
Hnh 7.6 cho thy nhng g s xy ra khi nhu cu s dng nguyn liu, tn kho bin
ng, thi hn giao hng khng chc chn v lng nguyn liu tn kho d tr m nhim
chc nng nh phn m p ng nhng nhu cu t xut.
Tn kho
Q+SS= 120
Q
Q*=100
Q*100
Q*=100
Q*=100
2
R=52
SS=20
Trang 104
0 10 20 30 40 50 60
70
80 90 100 110
Hnh 7.6. Mc tn kho ti u vi mc d tr an ton

v mc s dng hng ha tn kho thay i.
Trong trng hp cng ty ABC, nu ban lnh o cng ty quyt nh mc d tr an
ton l 20 n v tn kho, th im t hng li l 32 + 20 = 52 n v. Hnh 7.6 gi nh rng
doanh nghip s tin hnh t hng khi s n v hng tn kho gim xung cn 52 n v.
Trong chu k th nht, thi hn giao hng c thc hin rt nhanh ch trong vng 4
ngy. Do doanh nghip khng phi s dng n lng d tr an ton. ng thi lng tn
kho hot ng cng cha c s dng ht khi hnh mi c nhp kho. Trong chu k th
hai, thi gian giao nhn hng l 8 ngy nh d kin, nhng nhu cu s dng cao hn d kin
v doanh nghip s dng an ton lng tn kho hot ng cng nh phn d tr an ton.
Trong chu k th ba, thi gian giao nhn hng di hn bnh thng, din ra trong 10 ngy v
nhu cu s dng ngu nhin trng khp vi lng hng tn kho hot ng, do khng phi
s dng ti lng tn kho d tr an ton. Cui cng trong chu k th t, nhu cu s dng
hng tn kho cao v thi gian giao hng di hn d kin, din ra trong 9 ngy, s dng ht
ton b c lng tn kho hot ng v lng tn kho d tr an ton. Trong trng hp ny s
gy ra mt s chi ph c hi cho doanh nghip.
Bng cc k thut phn tch thng k, c th tnh c s ln ht hng tn kho trong
nm. Tuy nhin, trong phn ny chng ta gi s rng s ln ht hng d tr trong nm c
d kin trc. Chi ph do ht hng d tr gy ra c tnh bng cch nhn s ln ht hng d
tr vi chi ph c hi cho mi ln ht hng d tr.
Tng chi ph do duy tr hng d tr an ton bao gm chi ph ti chnh v chi ph hot
ng do tn tr hng d tr to ra.
Cn lu rng khi chi ph d tr an ton tng th chi ph c hi do ht hng gim v
ngc li. Bi vy, mc tn kho d tr an ton ti u l mc tn kho c tng chi ph ti thiu.
Bng 7.6 trnh by 5 mc tn kho d tr an ton ca cng ty ABC vi cc mc 0, 10, 20, 30,
40.
Bng 7.6. Chi ph u t vo hng tn kho d tr an ton ti u
D tr an ton
(n v)
Chi ph c hi khi
ht hng
Chi ph tn tr hng
ha C x SS
Tng chi ph
0
10
20
30
40
15.000.000
10.000.000
5.000.000
2.500.000
1.000.000
0
3.000.000
6.000.000
9.000.000
12.000.000
15.000.000
13.000.000
11.000.000
11.500.000
13.000.000
Qua bng trn cho thy mc tn kho d tr an ton ti u l 20 n v.

e. S lng hng chit khu
Nhiu nh cung cp a ra t l chit khu i vi nhng khch hng mua vi s
lng ln. Doanh nghip mua hng phi xem xt nhng iu kin chit khu v coi chng
Trang 105

nh mt khon li nhun c hi m doanh nghip c th thu c. Khon li nhun c hi
ny c th c xem xt bng cch so snh phn chi ph tn tr hng ha tng thm vi phn
tit kim do nhn c t t l chit khu ca cc nh cung cp.
Gi s nh cung cp a ra t l chit khu vi cc mc mua hng ca cng ty ABC
nh sau:
Bng 7.7. T l chit khu theo khi lng mua hng
S lng (n v)
T l chit khu (%)
0-199
200-399
400-599
600
0
0,25
1,25
1,75
Gi s nh qun tr ti chnh ca cng ty ABC xem xt n t hng 200 n v mi

ln thay cho khi lng t hng ti u tm c (100 n v). Tng chi ph tn kho trong
trng hp ny s l:
TC =
Q
C +
2
TC =
200
O
Q
1200
0,3 +
1,25 = 37,5 tr.VND
200
TC
Q
S
C O
2
Q
TC
200
1200
0,3
1,25 37,5 tr.VND
2
200
Cng cn lu rng bi c s thay i m hnh EOQ ti u, nn chi ph t hng

v chi phi tn tr khng cn bng nhau na. Vi khi lng t hng l 200 n v nn lng
tn kho trung bnh l 200 : 2 = 100 n v v tn tr hng ha l 100 x 0,3 = 30tr.VND. ng
thi, s ln t hng cng gim xung : 1200 : 200 = 6 ln v chi ph t hng trong nm l :
6 x 1,25tr.VND = 7,5tr.VND. Tng chi ph tn kho cao hn mc ti u l 7,5tr.VND. Tuy
nhin, vi khi lng mua hng ny, doanh nghip thu c phn thu nhp chit khu 0,25%
trn ton b nhu cu hng cn mua trong nm. Vi gi bn 3 tr.VND/n v, c th tnh c
tng gi tr chit khu m cng ty ABC c hng nh sau:
1200 x 3tr.VND x 0,25% = 9 tr.VND
Do gi tr chit khu c hng cao hn phn chi ph tng thm, nn em li phn
li nhun rng l 9 tr. 7,5 tr. = 1,5 tr. Tng t nh vy chng ta c th tnh c tng chi
ph tn kho v mua hng chn c mc chi ph thp nht tng ng vi khi lng ca
mi ln t hng. Nhng s liu ny c trnh by trong bng sau:
Bng 7.8. Chi ph tn kho v chi ph mua hng vi nhiu s lng khc nhau
ln ca n
hng, Q
Chi ph tn kho
Gi bn vi t
l chit khu i
Trang 106
Chi ph mua
hng: S.P(1-i)
Tng chi ph
tn kho v mua

Q
S
C O
2
Q
(%)
hng
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)=(2)+(4)
100
200
400
600
30tr
37,5tr
63,75tr
92,5tr
3tr
2,9925tr
2,9625tr
2,0475tr
3.600tr
3.591tr
3.555tr
3.537tr
3.630tr
3.628,5tr
3.618,75tr
3.629,5tr
Bng 7.8 cho thy tng chi ph mua nguyn liu v tn tr chng ca cng ty ABC
mc thp nht l 400 n v cho mi ln t hng. y l ln ca n t hng hiu qu
nht trong trng hp mua hng c chit khu.
f. Chi ph tn kho d tr
Trong nhng phn tch thuc cc phn trn, chng ta cha cp n nhng chi ph
do lng hng tn kho d tr an ton to ra trong trng hp c s thay i ln ca n
t hng.
Khi khi lng nua hng mi ln tng th lng hng tn kho d tr cng gim, do
lng hng tn kho an ton cng t c dng n. Bi vy, khi xem xt m hnh EOQ tn
dng nhng li nhun c hi do chit khu em li cng cn nh gi kh nng ht hng d
tr tn kho v nhng chi ph c hi lin quan n chng.
Trong trng hp cng ty ABC chng ta gi nh rng kh nng ht hng d tr khi
ln ca mi ln mua hng l 200 n v, bng ca trng hp mi ln mua hng 100
n v. Tng t nh vy, kh nng ht hng d tr vi n t hng 400 n v l v n
t hng 600 n v l 1/6 so vi kh nng ht hng d tr ca n t hng 100 n v. Chi
ph ht hng d kin c iu chnh gim dn theo ln ca n t hng. Bng 6.13 trnh
by kt qu tnh ton nhng chi ph bao gm nhng tp hp khc nhau v ln ca n t
hng v cc mc tn kho an ton.
Bng 7.9. Chi ph tn tr hng ha d tr d kin vi cc mc t hng khc nhau
ln ca
n t hng
(n v)
Mc tn kho
an ton, SS
(n v)
Chi ph do ht
hng (tr.VND)
Chi ph tn tr
hng d tr an
ton (0,3tr.xSS)
(tr.VND)
Tng chi ph
(tr.VND)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5) = (3) + (4)
Q = 100
0
10
20
30
40
0
10
20
30
40
0
15
10
5
2,5
1
9
5
2,5
1,25
0,5
4,5
0
3
6
9
12
0
3
6
9
12
0
15
13
11
11,5
13
9
8
8,5
10,25
12,5
4,5
Q = 200
Q = 400
Trang 107
Q = 600
10
20
30
40
0
10
20
30
40
2,5
1,25
0,625
0,25
3
1,6667
0,8333
0,4167
0,1667
3
6
9
12
0
3
6
9
12
5,5
7,25
9,625
12,25
3
4,6667
6,8333
9,4167
12,1667
Bng 7.9 tng hp tt c cc loi chi ph bao gm tng chi ph mua hng, t hng, tn
tr hng ha hot ng v tn tr hng ha d tr an ton vi mi tng quan t l nghch
gia ln ca n t hng vi chi ph ht hng.
Bng 7.10. Chi ph tn tr sn xut, tn tr an ton v chi ph mua hng vi nhng s
lng t hng khc nhau.
ln ca
n t hng,
Q
Chi ph d
tr tn kho
sn xut
Chi ph d
tr an ton
T l chit
khu
Chi ph mua
hng S.P(1-i)
(*)
Tng chi ph
tn kho v
mua hng
(3)
(4)
(5)
(6)
0%
0,25%
1,25%
1,75%
3.600
3.591
3.555
3.537
Q
S
C O
2
Q
(1)
100
200
400
600
(2)
30
37,5
63,75
92,5
11
8
4,5
3
3.641
3.636,5
3.623,25
3.632,5
(*) P = 3 tr.VND/n v, S = 1200 n v, C=0,3 tr.VND

Qua bng cho thy, doanh nghip s t mc chi ph thp nht khi mi ln mua hng
vi s lng l 400 n v. Trong khi khi lng hng d tr an ton ti u 20 n v
c tm ra trong iu kin khng c hng chit khu b loi b. Bi v, ti mc t
hng 400 n v, mc chi ph thp nht m n t c c lng d tr an ton bng 0.
Tu trung, khi tin hnh hoch nh tn kho cn phi a ht cc loi chi ph v li
nhun c hi vo tnh ton c th tm c phng n qun tr tn kho hiu qu nht.
Trang 108
CHNG 8. NGUN TI TR CA DOANH NGHIP

Chng ny gip sinh vin phn bit cc ngun ti tr ngn hn, la chn chin lc
ti tr cho cc loi ti sn, cc ngun ti tr m doanh nghip c th huy ng, cc ni dung
v tn dng thu mua, c phn thng, n di hn, c phn u i v tri phiu chuyn i.
1. TNG QUAN V NGUN TI TR CA DOANH NGHIP
1.1. Phn loi cc ngun ti tr
C kh nhiu cch phn bit cc ngun ti tr t bn ngoi doanh nghip. Tuy
nhin ngi ta thng da vo mt s tiu thc nh thi gian o hn hay quyn s hu
phn bit chng. Nu da vo thi gian o hn th cc ngun ti tr c th c phn chia
thnh n v vn.
Cc ngun ti tr
Ti tr t bn ngoi
Di hn
Ngn hn
N pht sinh
Khon
phi tr
T ti tr
Qu khu hao
N do vay mn
Li nhun gi
li
Vn
N tch
ly
C phn
u i
Thu mua
tr gp
Tn dng
thu mua
N khng c bo m
Thu chi
Tn dng tun hon
Vay k thc bng hng ha
iu chnh c
cu ti sn
C phn
thng
N di
hn
K phiu &
tri phiu
N c bo m
Vay th chp
bng khon phi
thu
Mua
n
Vay k thc bng hi phiu

Trang 109
Vay th
chp bng
ti sn
Bo
lnh
dng

Hnh 8.1. Tng s cc ngun ti tr ngn qu cho doanh nghip
Trong kinh doanh, nh qun tr gii l ngi c thnh tch huy ng c nhiu ngun
tn dng, vi nhng iu kin hp l ti tr cho cc hot ng ca doanh nghip. Bi vy,
hn ai ht, cc nh qun tr cn hiu r cc ngun tn dng tim tng, c im v iu kin
ca mi ngun. Trn c s la chn c nhng ngun ph hp vi doanh nghip.
1.1.1. Cn c thi gian s dng
Nu cn c v thi gian s dng ngi ta phn chia ton b ngun ti tr ca doanh
nghip thnh ngun ti tr ngn hn hoc di hn, tuy nhin trong thc t ngi ta cn chia c
ti tr trung hn, nhng trong qun tr ti chnh ti tr chung hn v di hn c ghp vi
nhau v chng c nhng c im tng t nhau. Bng 8.1 trnh by s phn bit ngun ti
tr ngn hn v di hn.
Bng 8.1. Nhng im khc bit ch yu gia ngun ti tr ngn hn v di hn
Ti tr ngn hn
Ti tr di hn
1- Thi gian o hn ngn hn 1 nm.

2- Doanh nghip khng phi tr li cho cc
ngun tn dng thng mi, tn dng pht
sinh.
3- Li sut ca cc ngun ti tr ngn hn
thng thp hn tn dng di hn.
4- Ngun ti tr ngn hn nhn c ch yu
di hnh thc n.
1- Thi gian o hn di hn 1 nm.

2- Phi tr li cho cc khon tn dng di hn
m doanh nghip nhn c.
3- Li sut ca cc ngun ti tr di hn
thng cao hn tn dng ngn hn.
4- Ngun ti tr di hn c th nhn c
di hnh thc vn c phn hay n.
1.1.2. Cn c vo quyn s hu i vi s dng vn

Nu cn c vo quyn s hu i vi cc khon vn s dng th ton b ti tr ca doanh
nghip c chia thnh n vay v vn ch s hu. Hai ngun ti tr c quan h c bit
vi nhau khi chng xem xt c cu vn ti u ca doanh nghip. Bng 8.2 trnh by s
phn bit n v vn c phn.
Bng 8.2. Nhng im khc bit ch yu gia n v vn c phn
N
Vn c phn
1- Doanh nghip nhn c chng t nhng

thnh phn khng phi l ch s hu.
2- Phi tr li cho nhng khon tin vay.
3- Mc li sut phi tr cho cc khon vay
theo mt mc n nh, c tha thu khi vay.
4- Doanh nghip phi hon tr n khi o
hn, ngoi tr ngun huy ng l tn dng
tun hon.
5- Cng ty c th phi th chp bng ti sn
hay nh bo lnh.
1- Do cc ch s hu doanh nghip ti tr.

2- Ch chia li tc c phn cho ch s hu
nu cng ty lm ra c li nhun.
3- Li tc c phn chia cho c ng ty thuc
vo quyt nh ca Hi ng qun tr v n
thay i theo mc li nhun m cng ty thu
c.
4- Doanh nghip khng phi hon tr nhng
khon tin vn nhn c cho ch s hu,
tr khi doanh nghip b ph sn.
1.2. Phng php la chn ngun ti tr

1.2.1. u t ngn qu vo cc ti sn c i sng ph hp vi thi hn ca ngun ti tr
Vic phn loi ti sn thnh thng xuyn v tm thi c s dng trin khai
chin lc ti tr chung v thit lp mt c cu u t vo cc loi ti sn c tui th ph hp
vi thi gian o hn ca cc khon n.
Trang 110

Mt chin lc thng c cc doanh nghip s dng l chin lc hedging (hay
Matching of maturities) tc l u t cc ngun ngn qu vo nhng ti sn c i sng ca
ti sn ph hp vi nhng tri quyn trn ti sn .
Do cc loi ti sn thng xuyn phi c ti tr bng cc ngun ngn qu di
hn v ti sn tm thi c ti tr bng cc loi n ngn hn, c thi gian o hn ph hp.
Khi nhu cu ngn qu gim, cc khon vay ngn hn ca doanh nghip c hon tr tng ln
v khi nhu cu ngn qu mc ti thiu, cc khon vay ngn hn s bin mt hon ton. Khi
cc ti sn tm thi bt u tng (bt u mt chu k mi), th doanh nghip li huy ng cc
ngun tn dng ngn hn ti tr cho nhng ti sn ny.
Hnh 8.4 trnh by bng cn i ti sn ca mt doanh nghip p dng phng php
to s ph hp gia thi gian o hn ca cc khon tn dng v tui th ca ti sn ti hai
thi im:
- Thi im nhu cu ngn qu im thp nht (a)
- Thi im nhu cu ngn qu im cao nht (b)
Mt li th ng ch ca phng php ny l n gi cc khon tn dng ngn hn
mc hp l, tit kim chi ph s dng ngn qu.
a. Nhu cu ngn qu mc thp nht
b. Nhu cu ngn qu mt nh cao

Ngun ti tr
Ti sn
Ti sn
Mc thp
nht ca
ti sn
lu ng
Ti sn
lu ng
Ti sn c
nh
Ngun ti
tr
Ti sn
tm thi
Ti sn
lu ng
Tn dng
ngn hn
N di
hn v
vn c
phn
Ti
sn
thng
xuyn
Tn dng
lu ht
Tn dng
ngn hn
Ti sn
lu ng
thng
xuyn
Ti sn c
nh
N di
hn v
vn
c phn
Hnh 8.4. Chin lc ti tr ph hp vi s bin ng ca nhu cu ngn qu

Hnh 8.4 trnh by mt chin lc ti tr m cc ngun ngn qu di hn c huy
ng nhiu hn so vi ti sn thng xuyn ca doanh nghip. Do khi nhu cu ngn qu
mc thp nht, th s c nhng khon ngn qu nhn ri. Ngun ti chnh nhn ri ny tn ti
di hnh thc tin mt, cc loi chng khon hay hng ha.
Nh vy, trong sut giai on c nhu cu ngn qu mc tht nht, doanh nghip vn
phi gnh chu nhng chi ph ti chnh trn nhng khon ngn qu nhn ri. C th tit kim
c nhng chi ph ny bng cch s dng nhng khon tin nhn ri vo cc loi chng
khon.
Mt khc, mi trng hot ng ca doanh nghip thng c nhiu ri ro. Bi vy,
trc khi a ra nhng quyt nh huy ng ngn qu, cn xem xt k lng hai vn l ri
ro v chi ph ca cc ngun tn dng.
1.2.2. So snh ri ro ca tn dng ngn hn v di hn
i vi doanh nghip, ri ro lin quan ti cc khon u t bng cc ngun tn dng
ngn hn nhn chung cao hn mc ri ro gn lin vi cc ngun tn dng di hn. Mc ri ro
ny th hin trn hai phng din:
Trang 111

a. T l li sut ngn hn bin ng nhiu hn so vi li sut di hn. Bi vy, khi s
dng n di hn doanh nghip c th c nh c cc chi ph tr li. Thay vo , nu s
dng n ngn hn th phi thng xuyn ti ti tr vi mc li sut c th dao ng rt ln v
phi chu chi ph huy ng n.
b. Nu doanh nghip s dng n ngn hn u t di hn s lm gia tng cc ri ro
ti chnh, bi doanh nghip phi thng xuyn gia hn n ngn hn hay o hn. Khi th
trng ti chnh c bin ng mnh, doanh nghip c th phi i mt vi s gia tng cc chi
ph tn dng, hoc nu khng c gia hn n th doanh nghip s khng tr c n ngn
hn.
Ngun ngn qu
nhn ri tm thi
Nhu cu
ngn qu
Tn dng
ngn hn
Ti sn lu
ng tm thi
Ti sn
c nh
Tn dng
di hn
(Thng)
Hnh 8.5. S dng ngun ngn qu di hn ti tr thng xuyn

thm mt s ti sn tm thi
1.2.3. So snh gia chi ph s dng tn dng ngn hn v di hn
Khi doanh nghip s dng tn dng di hn thay cho tn dng ngn hn, th s lm
gim cc ri ro ti chnh. Nhng chi ph ca tn dng di hn thng cao hn tn dng ngn
hn.
Mt s yu t khc to cho tn dng di hn phi chu chi ph cao hn l nhng chi ph
tin li vn phi tr ngay c khi nhu cu ngn qu thp hn ngun ngn qu huy ng. Nu
doanh nghip s dng tn dng ngn hn th c th hon tr chng trong giai on ny v
gim chi ph tr li.
Tm li, chng ta c th kt lun rng nhn chung cc ngun tn dng di hn c chi
ph cao hn nhng doanh nghip c th gim ri ro khi s dng chng.
Do cn chn mt gii php tha hip gia ri ro v chi ph trong vic la chn
gia tn dng ngn hn v di hn. R rng l vic ra quyt nh trong tnh hung ny l mt
quyt nh qun tr quan trng.
Hnh 8.6 trnh by ba chin lc la chn cho vic thit lp mt tha hip gia tn
dng ngn hn v di hn.
Phn (a) cho thy mt tnh trng cc oan khi hon ton s dng tn dng di hn
ti tr cho c ti sn thng xuyn v ti sn tm thi (ton b nhu cu ngn qu)
(a). Ti tr hon ton bng tn dng di hn
- Ti tr cho c ti sn tm thi v thng xuyn bng cc ngun tn dng di hn.
- Ri ro thp, chi ph cao
Trang 112
Tn
dng
di
hn
Ti sn
c nh
(b). Nhng ti sn thng xuyn c ti tr bng cc ngun tn dng di hn

- Ti sn tm thi c ti tr bng ngun tn dng ngn hn.
- Ri ro cao, chi ph thp hn.
Tn dng
ngn hn
Tn dng
di hn
Ti sn
c nh
Thi gian
(c). Phng php trung dung

Ton b ti sn thng xuyn v mt phn ti sn tm thi c ti tr bng cc
ngun tn dng di hn.
Tn dng
ngn hn
Tn dng
di hn
Ti sn
c nh
Thi gian
Hnh 8.6. Cc chin lc la chn ngun tn dng di hn v ngn hn

Trang 113
Bng 8.3. Phn bit ri ro v chi ph ca tn dng di hn v ngn hn

c trng
Thi hn ti tr
Ngn hn
Di hn
Ri ro
Thng c ri ro cao hn tn dng C khuynh hng em li ri ro t hn tn

di hn:
dng ngn hn.
- Li sut vay bin ng nhiu
hn.
- Nhu cu gia hn cc khon vay
thng xuyn hn.
Chi ph
Nhn chung c chi ph thp hn

tn dng di hn:
- Li sut thp hn mc trung
bnh.
- Tn dng c huy ng khi c
nhu cu.
Nhn chung c chi ph cao hn tn dng

ngn hn:
- Li sut thng cao hn.
- i khi c s dng c trong nhng lc
khng c nhu cu thc s.
Trong tt c mi thi im (ngoi tr thi im nhu cu ngn qu cao nht), doanh

nghip u c nhng khon tn dng nhn ri nm di dng tin mt, chng khon, hng ha
tn kho (cc khon n ngn hn va c to ra tr nn c kh nng thanh khon cao v
cc nh qun tr khng phi bn tm v cng n. Nhng chi ph s dng ngn qu rt cao do:
- Li sut vay di hn cao.
- Trong mi thi im hu nh u c nhng ngun ngn qu nhn ri.
Phn (b) trnh by phng php hedging:
- Ch c cc ti sn thng xuyn c ti tr bng cc ngun ngn qu di hn.
Phn (c) trnh by mt chin lc tha hip:
- Ton b cc ti sn thng xuyn v mt phn ti sn tm thi c ti tr bng
ngn qu di hn.
- Tn dng ngn hn ch c huy ng ti tr cho nhng ti sn tm thi tng
thm khi c nhu cu cn thit.
- Nhng khon ngn qu di hn nhn ri tm thi c u t vo cc loi chng
khon.
2. CC NGUN TI TR NGN HN
Cc ngun ti tr ngn hn l nhng khon tn dng m doanh nghip s dng phi
hon tr trong thi hn mt nm k t ngy nhn c chng. Cc ngun ti tr ny bao gm
cc khon tn dng thng mi m cng ty nhn c t cc nh cung cp khi mua cc loi
hng ha di hnh thc mua chu, mua bng tin k qu (deposits). Ngoi ra, n cn bao
gm tin t cc ca khch hng mua hng ha hay dch v theo hp ng v nhng khon
tin vay ngn hn do cc ngn hng, cng ty ti chnh, cng ty mua n, cng ty bo him ti
tr. ng thi, n cng bao gm cc khon n tch ly gm c n cc loi tin lng ca
cng nhn m cng ty cha tr, n tin thu nhng cha tr cho chnh ph, v li tc c phn
theo s sch m cha tr cho c ng. Cc ngun ti tr ngn hn c th c chia thnh ba
nhm chnh: ngun ti tr ngn hn khng do vay mn, ngun ti tr ngn hn khng c
m bo v ngun ti tr ngn hn c m bo.
Trang 114

Ngun ti tr ngn hn khng do vay mn: Ngun ti tr ngn hn khng do vay
mn l nhng ngun ngn qu pht sinh trong qu trnh hot ng kinh doanh ca doanh
nghip. Cc ngun ngn qu ny bao gm cc khon n phi tr, tn dng thng mi v tin
t cc ca khch hng.
2.1. Cc khon phi tr
Cc khon phi tr ch yu gm c n lng ca cng nhn v n thu ca chnh ph,
tin t cc ca khch hng
- Lng cng nhn thng c tr hng thng theo ch tm ng vo gia mi
thng v thanh ton vo u thng sau. Gia hai k tr lng, s sch k ton ca doanh
nghip cho thy nhng khon n lng trong k.
- Doanh nghip np thu ty theo mc li nhun t c sau khi c duyt quyt
ton.
Cc khon phi tr t pht thay i cng vi cc hot ng kinh doanh ca doanh
nghip. Khi doanh nghip m rng hot ng, cc khon n ny cng t ng tng ln v khi
thu hp sn xut th chng cng b gim theo.
- Tin t cc ca khch hng cng l mt ngun ti tr t ng: khi doanh nghip
m rng sn xut, s lng khch hng tng, lm tng cc khon tin t cc v khi thu hp
sn xut th cc khon tin ny cng gim theo.
Cc ngun kinh ph ny l nhng hnh thc ti tr min ph bi l doanh nghip c
th s dng tin m khng phi tr li cho n ngy thanh ton.
Tuy nhin phm v ng dng cc khon phi tr l c gii hn. Bi ldoanh nghip ch
c th tr hon np thu trong iu kin cc k kh khn v ti chnh v phi chu pht. Hoc
nu doanh nghip chm tr lng s lm gim tinh thn lm vic ca cng nhn.
2.2. Tn dng thng mi
Mt doanh nghip c th da vo ngun ti tr thng qua hnh thc bn tr chm ca
cc nh cung cp c hng ha, nguyn liu phc v sn xut. Hnh thc ti tr ny c
gi l tn dng thng mi. Bng 8.7 lit k mt s tp qun bn hng thng c p dng
ti cc nc c nn kinh t th trng pht trin cao.
Bng 8.4. Cc hnh thc bn hng tr chm ch yu
Hnh thc
Phng thc giao dch
S dng
* CBD
Tr tin trc khi giao hng: phi tr tin trc Ngi mua chu ri ro
(Cash Before khi cht hng ln phng tin vn chuyn. C cao.
th thanh ton bng sc bo chi hoc hi phiu.
delivery)
* COD
(Cash
delivery)
Tr tin khi giao hng: ngi mua hng phi tr

on tin cho ch tu (ngi vn chuyn) trc khi
nhn c quyn s hu hng ha. Phng tin
thanh ton bng sc bo chi hay hi phiu
Ngi mua hng chu ri

ro cao nht l khi thiu
thng tin v tn dng
thng mi.
* SDBL
Hi phiu thanh ton ngay khi c vn n: sau
(Sight draff-Bill khi hng ha c cht ln tu, hi phiu mua
hng cng vn n ch hng c gi n ngn
of lading)
hng thanh ton. Doanh nghip phi tr tin
hng nhn c vn n v s dng n
nhn hng t nh vn chuyn
Cc nh ch to t, tht
hp v cc loi hp
thng bn hng theo
th thc ny
* Tin mt
Cc nh bn l thuc l,
tht ti sng v cc sn
phm b sa thng p
dng phng php ny.
Tin mua hng phi c thanh ton trong vng

7 ngy hay 10 ngy k t ngy giao hng, ty
theo tng ngnh. Hnh thc Bill to bill yu
cu ngi mua phi tr tin k trc khi c t
Trang 115

giao hng mi (mua bn gi u)
* Cc hnh thc Cc hnh thc bn hng c iu kin chit khu:
bn hng thng 2/10 net 30; 2.10 net 60; 3/10 net 45 Ngi
thng
mua c hng 2% (hay 3%) chit khu trong
thi gian 10 ngy t ngy giao nhn hng. Hoc
phi tr 100% s tin trong thi hn 30, 45 hay
60 ngy.
y l hnh thc bn
hng rt ph bin. p
dng cho c khch hng
doanh nghip v khch
hng c nhn.
* Thanh ton Ngi mua hng thanh ton ton b tin mua
theo thng
hng trong thng chm nht l vo ngy 25
hng thng. T l chit khu thng p dng
2/10, tc l chit khu 2% trong khong thi
gian 10 ngy u ca thng.
Thng p dng cho cc

ngnh kinh doanh qun
o, trang sc, c,
tp vit v nhng loi
hng giao nhiu ln
trong thng.
* Thanh ton Thanh ton ton b s hng ha c giao Thng p dng cho cc
theo ma, v trc theo ngy ghi trong hp ng.
loi chi tr em,
(VD:net
30,
thip, sch gio khoa v
ngy 1 thng
nhng hng ha mang
10; 2/10 net 30,
tnh ma v.
(1 thng 1)
* Hng k gi
Ngi mua thanh ton tin cho nh cung cp Thng p dng i vi

sau khi nhng hng ha nh cung cp giao nhng nh u c trong
c bn xong.
cc siu th, cc loi tp
ch, vn ha phm.
Khi mua nguyn liu hay mua hng ha theo th thc mua tr chm, phng thc giao
dch ny tr thnh mt hnh thc cp tn dng cho doanh nghip. Tin mua hng c a
vo bng cn i ti sn vi tn gi khon phi tr. Nh vy, khon phi tr th hin tng s
tin m doanh nghip n cc nh cung cp.
2.2.1. Cc hnh thc tn dng thng mi
Tn dng thng mi l mt ngun ti tr ngn hn quan trng i vi hu nh tt c
cc doanh nghip v nht l i vi cng ty thng mi, n l ngun ti tr ln nht. Khng
ging cc khon n tch lu, tn dng thng mi rt linh ng v thi hn thanh ton cng
nh cc iu kin chit khu hay quy m ti tr.
2.2.2. Chi ph ca tn dng thng mi
Mc s dng ca tn dng thng mi ca mt doanh nghip ty thuc ca khon
tn dng . Chi ph ca tn dng thng mi l chi ph ngi mua do khng tr tin trong
thi hn c hng chit khu nn b qua mt khon tin chit khu. y l mt khon chi
ph c hi v n c tnh theo cng thc sau:
T l chi ph ca tn
=
dng thng mi
T l chit khu
360
x
100 - T l chit khu
S ngy mua chu -
Thi gian c
hng chit khu
Chng hn, vi iu kin 3/15 net 40 - tc l nu doanh nghip mua hng tr tin
trong thi gian 15 ngy k t ngy giao hng th nh cung cp s chit khu 3% trn gi tr
ca ha n bn hng. Nu ngi mua tr tin trong khong thi gian t ngy th 16 n
ngy th 40 k t ngy giao hng th phi thanh ton ton b gi tr ca ha n. Trong
Trang 116

trng hp ny, ngi mua hy sinh khon chit khu c s dng khong tin mua
hng trong thi gian 25 ngy.
Chi ph c hi ca khon tn dng thng mi ny l:
- T l chit khu = 3%
- S ngy mua chu = 40 ngy
- Thi gian hng chit khu = 15 ngy
3 360

0,44536
100 3 40 15
T l chi ph =
Nh vy, t l chi ph ca khon tn dng thng mi ny tnh theo nm l 44,54%.

2.2.3. Chi ph ca tn dng thng mi khi doanh nghip ch ng tr hon thanh ton
Ngi mua c th tn dng tn dng thng mi bng cch tr hon thanh ton cc
khon tin mua tr chm vt qu thi hn phi tr. Nguyn nhn lm gim chi ph l do
doanh nghip ko di thi gian s dng ngun tn dng di hn thi hn qui nh trong tha
thun mua bn (bng .).
Tuy nhin, s tn dng ny c phm vi rt hn ch. Bi nu chm thanh ton mt
vi ngy th cc nh cung cp c th chp nhn, nhng nu qu lm dng th s lm tn hi
n v th tn dng v danh ting ca cng ty. H qu l doanh nghip c th phi chu nhng
chi ph tn dng cao hn trong cc thng v tip theo hoc b t chi cp tn dng thng
mi.
Chi ph ca tn dng thng mi trong tnh hung ch ng chm thanh ton tnh theo
li sut n, vi thi hn nm ca mt s iu kin chit khu c th nh sau:
Bng 8.5. nh hng ca vic chm thanh ton i vi chi ph danh ngha
ca tn dng thng mi
S ngy cp tn
dng thc t
S ngy
tr hon
40
50
60
70
0
10
20
30
iu kin tn dng
2/15 net 40
3/15 net 40
4/15 net 40
29,39%
20,99%
16,33%
13,36%
44,54%
31,81%
24,74%
20,24%
60,00%
42,86%
33,33%
27,27%
2.3. Cc ngun ti tr t vic vay ngn hn

Cc ngun ti tr ngn hn do vay mn c th c chia lm hai loi: N c m
bo v n khng c m bo.
2.3.1. Ngun ti tr ngn hn khng c m bo
Nhng doanh nghip c tim lc mnh, c uy tn c th nhn c nhng khon tin
vay ngn hn khng c m bo, do cc ngn hng ti tr m khng i hi bt c s m
bo no.
Cc hnh thc ti tr ngn hn khng c m bo ch yu bao gm:
- Hn mc tn dng hay rt vt.
- Hp ng tn dng tun hon.
- Tn dng th.
- Ti tr theo hp ng.
a. Hn mc tn dng (Overdraft or Line of credit)
Hn mc tn dng hay rt vt l mt tha thun gia doanh nghip v ngn hng m
theo , ngn hng ng to sn mt khon tn dng no trong ti khon ca cng ty.
Trang 117

Doanh nghip c th s dng khon tn dng ny trong hn mc tha thun vi ngn hng.
Tha thun ny thng c thit lp trn c s tng nm.
Chng hn, nu mt tha thun quy nh hn mc tn dng ca cng ty A l 1000 triu
VND, th iu c ngha l cng ty c th s dng s tin ny do ngn hng ti tr m
khng phi c bt c s m bo no.
Ti thi im kt thc mi nm, ngn hng s xem xt li tnh hnh hot ng ti
chnh ca cng ty v trn c s c th gia hn hay iu chnh hn mc tn dng.
Chi ph ca ngun tn dng ny c tnh trn tng gi tr tn dng m cng ty s
dng.
Nhn chung, y l ngun ngn qu c chi ph thp. Song bt li ca hnh thc ny l
doanh nghip phi duy tr kh nng ti chnh hon tr khi ngn hng yu cu, tc l ngn
hng c th t chi thc hin tha thun cp tn dng.
b. Tha thun tn dng tun hon (Revolving credit agreement)
Tha thun tn dng tun hon cng l mt ngun ti tr ngn qu do cc ngn hng
thng mi cp cho doanh nghip. Theo tha thun ny, doanh nghip c th s dng ton b
hn mc tn dng theo tha thun vi ngn hng vo bt c thi im no.
Vo thi im cui nm, nu hai bn khng c yu cu thay i th khon tn dng
ny li c ti tc.
Nh vy, tn dng tun hon l mt ngun ti tr kh n nh. Tuy nhin doanh nghip
phi tr li trn tng mc tn dng tha thun bt lun c s dng chng hay khng. Th
thc thanh ton v li sut ty thuc vo s tha thun gia cc bn.
c. Tn dng th (Letter of credit LC)
Tn dng th thng c cc doanh nghip s dng nhp khu hng ha. Doanh
nghip nhp khu c th ngh mt ngn hng cung cp tn dng mua hng ha t mt
nh xut khu nc ngoi. Nu ngn hng chp nhn cp tn dng, th h s k pht mt tn
dng th cam kt s thanh ton cho nh xut khu khi nhn c b h s xut khu. Tn
dng th ny c gi ti ngn hng lin lc, i din cho nh xut khu.
Khi nhn c thng bo ca ngn hng lin lc, nh xut khu s giao hng, hon
chnh b h s v k pht hi phiu i tin v gi ti ngn hng pht hnh LC thng qua
ngn hng bn xut khu. Ngn hng pht hnh s thanh ton cho nh xut khu khi nhn
c chng t hp l s tin ghi trong LC thng qua ngn hng i din ca nh xut khu.
Sau khi thanh ton hon tt, s tin ny s tr thnh mt khon tn dng do ngn hng
ti tr cho nh nhp khu. Trong nhng giao dch ny nh nhp khu phi tr hoa hng cho
ngn hng.
c chp nhn m tn dng th, th trc nh nhp khu thng phi k qu
mt khon tin no ti ngn hng. ln ca khon tin ny ty thuc vo v th tn dng
ca nh nhp khu theo cch nh gi ca ngn hng v quy nh ca ngn hng Nh nc.
d. Ti tr theo d n hay hp ng (Transaction Loan)
Khi mt doanh nghip nhn c mt hp ng, hay d n cung ng hng ha hay
dch v cho khch hng, doanh nghip c th tip xc vi ngn hng v yu cu ti tr ngn
qu cho qu trnh thc hin hp ng (hay d n).
Chng hn, mt doanh nghip nhn c mt hp ng cung ng hng ha cho mt
cng ty ln. Cng ty c th ngh ngn hng cho vay mt khon tin theo th thc cp tn
dng theo hp ng mua nguyn liu v thanh ton cc chi ph khc nhm hon thnh hp
ng. Ngn hng thng sn sng chp thun ti tr tn dng theo th th thc ny, nht khi l
bn i tc ca doanh nghip l nhng cng ty ln v ng tin cy. ng thi, ngn hng
thng m nhn cc dch v thanh ton cho hp ng, do cc khon thu t hp ng
thng c khu tr vo khon tn dng cp.
Trang 118

Trng hp trong khi ang thc hin hp ng m cng ty tip tc k c nhng
hp ng khc, th ngn hng c th nh gi ring l tng hp ng v chp thun ti tr cho
cc hp ng .
Hnh thc ti tr theo hp ng thng c s dng ti tr cho cc doanh nghip
va v nh, nht l cc nh thu.
T l li sut ca cc khon cho vay khng c m bo thng thay i ty theo ngn
hng v ph thuc vo v th tn dng ca doanh nghip i vay.
2.3.2. Ti tr ngn hn c m bo
Trong nhiu trng hp, cc khon ti tr khng c m bo c th em li ri ro cho
ngi i vay. Bi vy, phn ln tn dng m cc nh ch ti chnh cung ng cho cc doanh
nghip thng l tn dng c m bo. Hnh thc m bo thng dng nht m cc nh ch
ti chnh thng yu cu l th chp (Collateral). Ti sn th chp thng bao gm cc khon
phi thu, giy hn n (Promissory note), cc loi hng ha, bt ng sn, cc loi chng t c
gi khc, hoc l s bo lnh ca th nhn hay php nhn khc v.v
Cc hnh thc ti tr ngn hn c m bo bao gm:
a. Vay c th chp bng khon phi thu
Mt doanh nghip c th cung cp s m bo i vi mt khon vay ngn hn bng
cch s dng cc ha n thu tin bn hng th chp ti cc nh ch ti chnh. Nu cc t
chc ti chnh chp thun ti tr th h s tin hnh nh gi cht lng ca cc ha n v
sau n nh gi tr ca khon cho vay. Gi tr ca khon cho vay ty thuc vo mc ri
ro ca khon phi thu v thng dao ng t 20 n 90% gi tr danh ngha ca khon phi
thu.
Khi xc nh c gi tr ca khon phi thu, doanh nghip s gi ngn hng bn
lit k danh sch cc khon phi thu, cam kt thi hn tr v tng gi tr s vay. Doanh nghip
cng nhn c t ngn hng bo m cam kt ti tr v sau chuyn tt c cc khon phi
thu sang phn thanh ton v b tr cn i cng n khi chng o hn.
Thng thng, khi thit lp c s tin cy ngn hng c th tip tc cho vay trn
c s nhn cm c nhng khon phi thu mi.
b. Mua n (Factoring)
Doanh nghip c th gia tng ngun ngn qu ngn hn bng cch chit khu cc
khon phi thu ti cc nh ch ti chnh. Sau khi vic mua bn hon tt bn mua n s c
trch nhim thu hi cc khon n khi chng o hn v chu mi ri ro nu gp phi nhng
mn n kh i. Mua n c p dng cho c bn hng ni a v xut khu.
Hnh 8.7 minh ha thnh phn tham gia v cc hot ng lin quan trong mt giao
dch mua n ni a.
Khch hng
Bn cho khch
hng tr tin
ngi mua n
Doanh nghip
(3)
(4)
Bn chng t bn hng
(1) cho ngi mua n
(2) Tr tin theo tha thun
Tr tin cho
ngi mua n
Ngi mua n (ngn hng

cng ty ti chnh, cng ty
mua n)
Hnh 8.7. Cc bn v cc hot ng lin quan trong mt giao dch mua n ni a

Trang 119

Hn th na, cc doanh nghip cn c th tha thun vi bn mua n v bn chu cho
khch hng m khng phi chu nhiu ri ro. Bi cng ty mua n s kim tra v th ti chnh
ca khch hng trc khi chp nhn s mua chng t ca mt thng v bn chm tr. Tuy
nhin chi ph ca ngun tn dng ny kh cao, bi cng ty mua n s p dng mc chit khu
cao b p cc chi ph nh chi ph kim tra t cch tn dng ca khch hng, ri ro khng
thu hi c n v li nhun ca h.
c. Vay th chp bng hng ha
Bn cnh cc loi chng t c gi, doanh nghip cng thng s dng cc loi hng
ha, ti sn th chp cho cc khon vay ngn hn. Tr gi ca nhng khon vay ny ty
thuc vo mc ri ro, kh nng chuyn i thnh tin mt v tnh n nh v gi c ca cc
loi hng ha th chp.
Vay c th chp bng hng ha bao gm c cc hnh thc sau:
- Vay k thc bng hng ha.
- Vay c th chp bng k hi phiu hng di chuyn c.
- Vay c th chp bng k hi phiu hng cng knh.
- dng.
* Vay k thc bng hng ha
Vay k thc l khon vay do ngn hng ti tr trn c s nhng hng ha c bit
thuc quyn s hu ca doanh nghip. c trng ca vay k thc l n ch c ngn hng
chp nhn khi doanh nghip i vay c nhng hng ha d nhn din v c gi tr ln trn th
trng.
Theo tha thun vay k thc, ngi vay phi np vn bn y thc ch r nhng hng
ha thuc s hu ca h c giao cho ngn hng qun l. i li, doanh nghip nhn c
mt hi phiu c rt tin t ngn hng trang tri cho ton b chi ph ca giao dch
mua hng. Sau , theo tho thun ngn hng k pht lnh gii chp bn hng v thanh
ton khon n.
* Vay th chp bng k hi phiu hng di chuyn c
i vi nhng hng ha d vn chuyn c dng lm th chp, chng c th em li
nhiu ri ro cho ngi cho vay, bi ngi vay c th mang bn chng m ngn hng khng
bit. Do ngn hng c th yu cu doanh nghip phi gi hng vo mt kho cng cng
trc khi chp thun cho vay.
Theo hnh thc cho vay ny, ngi vay khng c php bn hng ha khi cha c
lnh gii chp bng vn bn ca ngn hng. Ngn hng ch ng cp vn bn gii chp khi
h c m bo rng tin bn hng s c bn i vay s dng hon tr mn n vay.
* Vay k thc bng chng t lu kho hng cng knh
Loi tha thun tn dng ny tng t nh tha thun vay c th chp bng k hi
phiu hng di chuyn c, ch khc l do hng ha th chp thuc loi cng knh (g cy, st
thp) nn vt th chp l mt ha n lu kho ni a ca cng ty.
* dng
Theo tha thun ny, cng ty i vay lp mt bng danh mc tt c cc loi ti sn ca
h, m khng c bt c s ch dn r rng loi no c dng lm ti sn th chp cho mn
tin vay. Trn c s ngn hng la chn mt s ti sn trong lm vt th chp v ch xt
cho vay da trn nhng ti sn thuc danh sch chn trong khong thi gian nh. Vt
th chp theo hnh thc cho vay ny vn thuc quyn qun l ca ngi vay tin v ngn hng
ch gi giy php s hu chng.
Tuy nhin ngn hng nhn thy rt kh gim st loi giao dch tn dng ny nn h
thng trnh khng ti tr vi s lng ln. Mt l do na khin cc ngn hng ch cho vay
Trang 120

mt s lng nh i vi ny l do chi ph v s phin phc lin quan n vic pht mi ti
sn th chp khi cng ty vay tin khng tr c n.
d. Bo lnh ca bn th ba
Mt cng ty cng c th vay c nhng khon tin ngn hn nu c mt c ng
chnh hay mt bn th ba khc c t cch tn dng tt m bo vi ngn hng l ng lm
ngi bo m cho mn n. Nhng ngi bo lnh ny s vit mt cam kt gi ngn hng,
khng nh trch nhim tr mn n thay cho ngi vay trong trng hp ngi ny b mt
kh nng chi tr.
S bo lnh c th l ring bit hay bo lnh ni tip. Nu l bo lnh ring bit th n
ch m bo cho mt mn n duy nht, cn nu l bo lnh ni tip th n bao trm ln hng
lot giao dch vay mn. Ngoi ra, bo lnh cn c th l bo lnh ton phn i vi khon
tin vay.
2.3.3. Mt s ngun ti tr ngn hn khc
Trong nn kinh t pht trin, ngoi nhng hnh thc ti tr trn cn kh nhiu ngun
ngn qu ngn hn khc m cc cng ty c th huy ng. hai cng c thng c nhng
cng ty ln s dng l thng phiu v thun nhn ngn hng.
Thng phiu: L nhng giy hn n, cam kt s hon tr mn n cho ch n khi o
hn. Loi cng c ny thng do cc cng ty ln, c tim lc ti chnh mnh pht hnh vay
tin ca cng chng v cc thnh vin trn th trng tin t. Doanh nghip phi xin php y
ban chng khon quc gia mi khi pht hnh.
Thun nhn ngn hng: L mt tha thun m ngn hng cho php khch hng ca n
k pht ha n tr tin. Tha thun ny pht sinh khi ngi bn gi ha n thu tin ti
ngi mua. Ngn hng ca ngi mua chp nhn ha n v ghi ch thun nhn thanh ton
ln trn . Theo tha thun ny, doanh nghip c th mua hng ha, dch v t cc nh cung
cp v ngn hng ng s thanh ton nhng ha n ny.
2.3.4. Chi ph ca cc khon vay ngn hn
Cc nh ch ti chnh c th s dng rt nhiu phng php tnh tin li i vi cc
khon cho vay. ng thi, chi ph vay mn cn c th chu nh hng ca cn cn cung cu
tin t trn th trng ti chnh.
Cc loi chnh sch tn dng m cc nh ch ti chnh thng p dng l chnh sch
li n, li sut chit khu v li sut tnh thm.
* Chnh sch li sut n: theo chnh sch li sut n ngi vay nhn c khon
tin vay theo gi tr danh ngha v tr vn gc cng tin li thi im o hn.
* Chnh sch li sut chit khu:
Theo chnh sch tn dng ny, ngn hng cho ngi vay thc nhn khon tin vay
bng gi tr vay danh ngha tr phn tin li tnh theo li sut danh ngha. Ngi vay s hon
tr khon vay khi o hn theo gi tr danh ngha ca khon tin vay. Chng hn, mt khon
vay 10 triu VND, li sut 10%, ngi vay thc nhn 9 tr.VND (10 1) v phi tr 10
triu.VND khi o hn.
Li sut thc tr cho khon vay ny c tnh nh sau:
Hn mc tn dng =
Tin li
Khon tin thc nhn
1
10 - 1
= 11,11%
ng thi, nu thi hn vay ngn hn mt nm th li sut thc nm tnh cho khon

vay ny cng c tnh theo li sut kp. Chng hn, gi s khon vay trn c thi hn 3
thng, th chi ph tr li 3 thng l 1tr/4=0,25tr.VND. Li sut 3 thng c tnh nh sau:
Trang 121

r
0,25
2,564%
10 0,25
V li sut nm l:
re (1 0,02561) 4 1 10,66%
Li sut thc ny thp hn li sut chit khu thc thi hn 1 nm bi ngi vay tr
phn tin li trong tng qu v do li sut thc gim xung.
* Chnh sch li sut tnh thm
Chnh sch li sut ny ch yu c p dng i vi cc khon vay ti tr cho mua
sm hng tiu dng v i khi n cng c p dng trong ti tr cho kinh doanh. C th ni,
cc khon vay vi li sut tnh thm thc ra l cho vay tr gp. Theo th thc ti tr ny, tin
li c cng vo vn gc v tng s tin c chia u cho mi k tr gp. Chng hn, vn
khon tin 10 tr.VND, c thi hn vay 1 nm vi li sut 14%/nm, c tr dn trong 12
thng. Tin tr n hng thng c tnh nh sau:
10(1 0,14)
0,95tr.VND
12
tm li sut thc hng thng, chng ta t gi tr hin gi ca ton b cc khon
tin tr n bng s tin cho vay:
10 0,950.PVFA (k %,12)
Gi tr ca k c th c coi l sut ni hon (IRR) ca mt d n u t c s vn

ban u l 10tr.VND, mi k thu c 0,95tr.VND v tui th ca d n l 12 k. Chng ta
tnh c k = 2,0757% v t l li sut nm l: (1+0,020757)12 1 = 27,96%
S d li sut thc mc rt cao trong khi li sut danh ngha ch l 14% l do khon
tin 10 tr.VND ch c ti tr thc t trong k u. Cn sau mi k s tin ny cng gim
xung, trong khi tin li nm c tnh trn ton b khon ti tr danh ngha. Bi vy,
c th kt lun rng khon tin cho vay trung bnh thp hn 10tr rt nhiu.
* Chi ph duy tr kh nng tr n
Theo cc tha thun v hn mc tn dng, ngn hng thng yu cu ngi vay phi
duy tr mt khon k qu trung bnh mc ti thiu, m bo kh nng thanh khon. Do
c th coi l mt loi chi ph thay th cho cc loi ph trc tip khi vay mn.
Khon tin k qu trung bnh mc t 10% n 20% tr gi ca tng hn mc tn
dng. Chng hn, mt doanh nghip c ngn hng cp hn mc tn dng 100tr.VND. Do
, tng s tin thc t m doanh nghip c cp theo th thc hn mc tn dng trung bnh
ch l 90tr.VND.
Gi s, doanh nghip s dng khon tn dng theo tha thun mc ti a, tc l
90tr.VND v li sut l 12%, th li sut thc trn khon vay mn ny l:
12
100 13,33%
90
T l li sut thc ca phng thc vay mn ny c th c tnh theo cng thc

sau:
Li sut danh ngha
re =
1 - T l k qu
Trong th d trn, chng ta c th tnh li sut thc ca khon tin vay theo th thc
hn mc tn dng nh sau:
re
12%
100 13,33%
1 10%
Trang 122

T l li sut thc ph thuc rt nhiu vo t l k qu m ngn hng yu cu. Chng
hn, cng vn th d trn nhng nu t l k qu l 20% v 15% th li sut thc ln lt
c tnh nh sau:
12%
100 15%
1 20%
12%
re
100 14,12%
1 15%
re
Tuy nhin, cc ngn hng ch yu cu khch hng phi tng mc k qu khi khon k
qu t nguyn ca doanh nghip thp hn yu cu ca h.
Mt khc, tnh c hn mc tn dng cn tha thun c th p dng cng thc sau:
Hn mc tn dng =
Nhu cu thc t cn vay

1 - T l k qu
Th d, doanh nghip mun nhn c 100 tr. theo th thc vay mn ny vi t l k

qu l 20%, th hn mc tn dng cn tha thun l:
Hn mc tn dng =
100
1 0,2
= 125 tr VN
Tu trung, c rt nhiu hnh thc tn dng ngn hn m cc doanh nghip c th la

chn huy ng tr cho sn xut. Tuy nhin, cn phi so snh tm c ngun ti tr c
nhng iu kin thun li v chi ph thp nht.
3. CC NGUN TI TR DI HN
3.1. Vay di hn
Vay di hn l mt tha c tn dng di dng mt hp ng din ra gia ngi vay
v ngi cho vay (thng l ngn hng, cng ty bo him hay mt qu hu bng) m theo
ngi vay c ngha v hon tr khon tin vay theo lch trnh nh. a s cc khon vay
di hn c thi gian o hn trong khong thi gian t mt n tm nm v mt s khc c
thi hn di hn. Li th ca vay di hn so vi nhng hnh thc ti tr khc c thi gian o
hn tng t l chi ph nhn ti tr thp v tnh linh hot ca n. S d chi ph ca ngun ti
tr ny thp l do ngi s dng n c k hn c th tit kim c cc chi ph bo him. Khi
vay tin, ngi vay thng thng lng trc tip vi nh ti tr, do ch chu mt khon
chi ph nh cho cc th tc ti tr.
Vay di hn thng c hon tr vo nhng hn nh k, vi nhng khon tin bng
nhau. l s hon tr dn khon tin vay, bao gm c vn gc v li, trong sut thi gian
din ra giao dch. Tuy nhin, giao dch vay mn ny cng rt linh hot, ngi cho vay c th
thit lp lch tr n ph hp vi dng lu kim thu nhp ca ngi vay.
Li sut ca nhng khon vay di hn c th l li sut c nh hay li sut th ni ty
theo s thng lng gia hai bn.
Li sut c nh c p dng trn c s mc ri ro v thi gian o hn v chng
thng c t mc li sut cao hn so vi li sut ca tri phiu cng ty c mc ri ro
v thi gian o hn tng t.
Li sut th ni c thit lp da trn phn li sut c bn n nh cng vi mt t l
phn trm no ty thuc vo mc ri ro c lin quan ca giao dch ti thi im tr
li.
3.2. Tn dng thu mua
3.2.1. Khi nim
Tha thun thu mua (Leasing Agreement) l mt hp ng gia hai hay nhiu bn,
lin quan n mt hay nhiu ti sn. Ngi cho thu (ch s hu ti sn - The Lessor) chuyn
Trang 123

giao ti sn cho ngi thu (ngi s dng ti sn - The Lessee) c quyn s dng v hng
dng nhng li ch kinh t trong mt khong thi gian nht nh. i li, ngi thu c ngha
v tr mt s tin cho ch ti sn tng xng vi quyn s dng v quyn hng dng .
Nh vy, c trng ni bt ca tn dng thu mua l vic tch quyn s hu ra khi
ti sn v do ngi cho thu nm gi. c trng ny khc hn vi cc giao dch mua bn my
mc thit b khc.
3.2.2. Cc phng thc giao dch ca tn dng thu mua
Tn dng thu mua c hai phng thc giao dch ch yu l:
* Phng thc thu vn hnh hay thu truyn thng hoc thu dch v
* Phng thc thu mua thun hay thu ti chnh, hoc thu t bn
a. Thu vn hnh
Thu vn hnh hay thu thi v c hai c trng chnh:
a. Th nht thi hn thu rt ngn so vi ton b i sng hu ch ca ti sn. ng
thi, cc bn c th hy ngang hp ng m ch cn bo trc mt thi gian ngn.
b. Th hai, ngi cho thu phi chu mi chi ph vn hnh ca ti sn nh hi ph bo
tr, bo him, thu ti sn...cng mi ri ro v s st gim gi tr ca ti sn.
Mt khc, ngi cho thu c hng tin thu v s gia tng gi tr ca ti sn hay
nhng quyn li do quyn s hu ti sn mang li, nh: nhng u i gim thu li thc, thu
doanh thu v nhng khon khu tr do s gim gi tr ti sn mang li...
Do thu vn hnh l hnh thc cho thu ngn hn nn tng s tin m ngi thu phi
tr cho ngi cho thu c gi tr thp hn nhiu so vi ton b gi tr ca ti sn. khi hp
ng ht hn, ngi ch s hu c th bn ti sn , hoc gia hn hp ng cho thu hay
tm mt khch hng thu khc.
Ngi thu c quyn s dng ti sn trong thi gian tha thun v c bn phn tr
tin thu. ngi thu khng phi chu cc chi ph bo tr, vn hnh hay nhng ri reo lin
quan n ti sn nu khng phi do li ca h gy ra.
Thu vn hnh c lch s rt lu i nn cn c gi l thu mua kiu truyn
thng (Traditional Lease). Trong nn sn xut nng nghip, cc loi ti sn thng c s
dng trong cc giao dchthu mua truyn thng bao gm: t canh tc, cng c lao ng, nh
ca, gia sc ko... ngy nay l cc loi ti sn, thit b c cho thu vn hnh rt a dng
nh: cc my photocopy, xe t cc loi, my vi tnh, trang - thit b vn phng, nh , phng
lm vic, thit b khoa du...
Hnh thc thu vn hnh c th coi l mt loi hp ng chp hnh, ti sn khng
c ghi chp vo s sch k ton ca ngi thu m phn tin tr theo tho thun c ghi
nh mi khon chi ph bnh thng khc. Trong hp ng ny khng d kin quyn chuyn
giao s hu thit b khi ht hn thu, cho nn thu v hnh khng phi l mt gii php ti tr
cho hnh ng mua ti sn trong tng lai. Tho thun thu vn hnh c tm tt hnh 8.8.
Quyn s dng ti sn + dch v
Ngi cho
thu (Lessor)
Ngi
thu (Lessee)
Tr tin thu
Hnh 8.8. Tho thun thu vn hnh

NGI CHO THU
NGI THU
1. Nm quyn s hu ti sn v em cho 1. Tr cc khon tin thu b p cc

thu trong thi gian ngn
chi ph vn hnh, bo tr v cc dch v
km theo
Trang 124

2. Cung cp ton b cc dch v vn hnh
v mi chi ph phc v s hot ng ca ti
sn (chi ph bo tr, bo him, thu ti sn)
3. Chu mi ri ro v thit hi lin quan n
ti sn cho thu
4. C quyn gia hn tho thun v nh
ot ti sn khi kt thc thi hn thu
2. Khng chu ri ro v thit hi i vi ti

sn i thu
3. C quyn hu b tho thun bng mt
thng bo nngn gi cho ngi thu
i chiu vi nhng c trng ch yu trn, chng ta thy hnh thc thu vn hnh l
mt thc t rt ph bin trong i sng x hi v hot ng kinh doanh t lu i v ngy nay
chng vn ang tn ti mt cch rt sinh ng.
b. Thu ti chnh (hay thu mua thun - Net Lease)
Thu ti chnh l mt phng thc ti tr tn dng trung hn hay di hn khng th
hu ngang. Theo phng thc ny, ngi cho thu thng mua ti sn, thit b m ngi thu
cn v thng lng t trc cc iu kin mua ti sn vi snh cung cp hoc ngi cho
thu cung cp ti sn ca h cho ngi thu. Tu theo quy nh ca tng quc gia, cc giao
dch c coi l thu ti chnh khi thi hn thu mua chim phn ln i sng hu ch ca ti
sn v gi tr hin gi thun ca ton b cc khon tin thu phi b p nhng chi ph
mua ti sn ti thi im bt u hp ng.
Thng thng, mt giao dch thu ti chnh thng c chia thnh ba phn nh sau:
* Thi im thu c bn (Basic Lease Period)
L thi hn m ngi thu tr nhng khon tin thu cho ngi thu c quyn s
dng ti sn. trong sut giai on ny, ngi cho thu thng k vng thu hi s tin b ra
ban u cng vi tin li trn s vn ti tr.
y l thi hn m tt c cc bn khng c quyn hu ngang hp ng nu khng
c s chp thun ca bn kia.
* Thi hn gia hn tu chn (Optional Renewal Period)
Trong giai on th hai ny, ngi thu c th tip tc thu thit b tu theo mun
ca h. tin thu trong sut giai on ny thng rt thp so vi thi hn c bn, thng ch
chim t l 1 - 2% tng s vn du t ban u v thng phi tr trc vo u mi k thanh
ton.
* Phn gi tr cn li (Residual Value Share)
Theo thng l, ti thi im kt thc giao dch thu ti chnh, ngi cho thu thng
u quyn cho ngi thu lm i l bn ti sn. Ngi thu c php hng phn tin bn
ti sn ln hn so vi gi m ngi thu a ra. hoc c khu tr vo tin thu v n c
coi l mt khon hoa hng bn hng.
Cc loi chi ph bo tr, vn hnh, ph bo him, thu ti sn v mi ri ro thng do
ngi thu chu v tng s tin m ngi thu phi tr ngi cho thu trong sut thi gian
thu thng b p li ton b gi gc (gi mua) ca ti sn. Bi cc loi chi ph duy tr
hot ng, bo him... ca ti sn do ngi thu chu nn cc khon tin thu m ngi cho
thu nhn c coi l gi tr thun ca ti sn. do , hnh thc thu ny cn c gi l thu
mua thun (Net Lease)
Khi thi hn thu cn bn o hn, ngi thu c quyn la chn mt trong cc hnh
thc mua li ti sn vi gi tr hp l hay gi tng trng tu theo s tho thun c d
liu trc trong hp ng, hoc ngi thu cng c th tip tc thu ti sn hay nhn lm i
l bn ti sn tu theo s u quyn ca ngi cho thu.
Trong sut thi gian din ra hot ng thu ti sn, quyn s hu php l i vi ti
sn thuc v ngi cho thu v quyn s dng, hng dng nhng li ch kinh t xut pht
Trang 125

t ti sn thuc v ngi thu. Do gi quyn s hu php l i vi ti sn nn mi u i v
thu v cc khon tin bi thng do c quan bo him tr cho ti sane u do ngi cho thu
hng. Nhng ngi cho thu thng chit khu phn tin khuyn khch v thu vo khon
tin thu m ngi thu phi tr theo nh k. cn khon tin bi thng ca cng ty bo
him (nu c) thng c ngi cho thu chuyn cho ngi thu sau khi ngi thu hon
thnh trn vn mi ngha v theo quy nh ca hp ng.
Trong khon tin thu m ngi thu tr ngi cho thu theo nh k bao gm tin
vn gc, tin li tn dng, phn li nhun hp l, chi ph qun l oc khu tr phn
khuyn khch v cc loi thu m ti sn c hng. Do , v thc cht, thu mua thun l
mt hnh thc ca s vay mn nu xt theo phng din ngi thu v loi hnh giao dch
ny cng chnh l mt hnh thc ti tr tn dng nu xem xt t pha ngi cho thu.
S khc bit so vi mt khon vay n v cng chnh l mt trong nhng nguyn nhn
to ra s pht trin mnh m ca hnh thc giao dch ny l ngi cho thu nm gi quyn s
hu php l v c quyn thu hi ngay lp tc nu c nhng e do s an ton i vi ti sn.
ng thi ngi cho thu c th c hng phn li nhun do khon tin tit kim thu li
tc do khu hao ti sn cho thu mang li sau khi chiy khu cho ngi thu theo thu sut
thu li tc ca h. i vi ngi thu, ngoi cc li ch nh gia tng nng lc sn xut. h
c hng cc li th nh t s n/vn khng thay i (nu nh quc gia khng quy nh
vn ho ti sn thu vo bng TKTS), c hng dch v chuyn mn cao ca cng ty
Leasing v gii quyt c nhng vn d cng ngh. ng thi, ngoi nhng khon tin
chit khu do ngi cho thu chuyn cho, ngi thu cn c hng khon tin hon thu
do tin thu lm gim thu li tc. Hnh 8.9 m t tm tt mt phng thc thu ti chnh
in hnh.
Hp ng thu ti sn
Ngi
cho thu
(Lessor)
Ngi
thu
(Lessor)
Quyn s dng ti sn
Tr tin thu ti sn
Hp
ng
mua
ti
sn
Quyn
s hu
php l
ti sn
Tr
tin
mua
ti
sn
Giao
ti
sn
Bo tr
v ph
tng
thay
th
Tr
tin
bo
tr v
ph
tng
Nh cung cp
(Manufacturer or
supplier)
Hnh 8.9. Phng thc thu ti chnh
Ngi cho thu
Ngi thu
1. Mua ti sn t nh cung cp, gi quyn 1. Tr cc khon tin thu theo nh k v c

Trang 126

s hu v cho thu trung hay di hn (1 20 nm)
2. Khng cung cp cc chi ph v dch v
vn hnh, bo tr ti sn
3. Khng chu mi ri ro v thit hi i
vi ti sn cho thu
4. Ht hn hp ng chp php ngi thu
quyn la chn mua ti sn hay k tip hp
ng thu, u quyn cho ngi thu bn
hoc nhn li ti sn
quyn s dng, hng dng cc li ch kinh t

xut pht t ti sn
2.Chu ri ro v thit hi lin quan n ti sn.
C trch nhim mua bo him, ng thu ti
sn
3. Khng c hu ngang hp ng, tr trng
hp c s dng ca ngi cho thu
4. Mua, tip tc thu, bn ti sn khi hop ng
ht hn theo s u quyn hoc tr li ti sn cho
ngi thu.
3.2.3. Phn loi cc phng thc thu ti sn da trn so snh nhng c im ca chng
vi nhau
S so snh ny nhm gip cc bn c lin quan d dng phana loi, nhan din giao
dch thuc phng thc thu no p dng cc quy ch hch ton - k ton, hng cc u i
(nu c) v qun l chung (c quan nh nc) theo quy ch c Nh nc quy nh.
Bng 8.6 so snh c im gia hai phng thc thu tn dng v thu vn hnh.
Bng 8.6. So snh thu vn hnh v thu ti chnh
STT
Tiu thc
Thu vn hnh
Thu ti chnh
Quyn s hu
Tch bit quyn s hu php Nh thu vn hnh.

l v quyn s dng.
Thi hn thu
Rt ngn so vi i sng hu Thng di di hn mt

ch ca ti sn.
na cho ti bng hu ch
ca ti sn.
Quyn hu
hp ng
Ri ro
Chi ph bo tr dch Ngi cho thu chu mi chi Ngi thu chu mi chi
v v mua bo him
ph vn hnh, bo tr...dch v, ph vn hnh, bo tr, bo
ph bo him...
him.
u i v thu
Ngi cho thu hng v Tng t nh thu vn

khu tr vo tin thu.
hnh.
Bi thng bo him
Ngi cho thu hng.
Cung ng ti sn thu Ti sn thu mn thng do Ti sn cho thu thng do

ngi cho thu cung cp.
ngi thu t hng giao
nhn v s dng.
Tin bn ti sn
ngang c quyn hu ngang hp Khng c quyn hu

ng.
ngang hp ng.
Ngi cho thu chu mi ri Ngi thu chu mi ri ro,
ro, thit hi.
thit hi.
Ngi cho thu hng.
Ton b tin thu c do bn Phn tin bn ti sn ln

ti sn thu thuc quyn s hn so vi gi quy nh ca
dng ca ngi cho thu.
ngi cho thu c
chuyn cho ngi thu
hng nh mt khon hoa
hng bn hng hay oc
Trang 127

khu tr vo tin thu.
10
Cc loi ti sn My photocopy, my vi tnh, Bt ng sn, xe la. tu

thng s dng trong xe t, c trong nh, vn bin, my bay, thit b vn
giao dch
phng...
phng...
S phn loi ny c da trn hai cn c c bn l:

* Nhng ri ro v nhng bin php bo m cho gi tr cn li ca ti sn thu do bn
no thc hin
* Quyn s dng v hng dng ton b cc li ch kinh t do ti sn thu mang li c
c chuyn giao cho ngi thu khng.
Da trn nhng c s ny y Ban Tiu Chun K Ton Quc T (IASC) ra 4
tiu chun lm c s chung phn loi v nhn din cc loi hp ng thu ti sn thuc
phng thc no:
* Quyn s hu ti sn thu c c chuyn giao cho ngi thu khi kt thc hp
ng khng? nu c th l giao dch thu ti chnh, nu khng th l thu vn hnh.
* Trong hp ng c quy nh quyn chn mua ti sn thu khi kt thc hp ng vi
gi tn trng khng? nu c th l giao dch thu ti chnh, cn khng th giao dch thu
vn hnh.
* Thi gian ca hp ng thu c chim phn ln thi gian s dng ca ti sn khng?
Nu tha thun th giao dch thuc thu ti chnh, cc trng hp cn li th thu vn hnh.
* Hin gi thun ca ton b cc khon tin thu ti thiu do ngi thu tr c tng
ng hoc ln hn gi tr th trng ca ti sn ti thi im bt u hp ng khng? Nu
c l giao dch thu ti chnh v khng l thu vn hnh.
Tt c mi giao dch thu ti sn nu tha mn mt trong 4 tiu chun ny u thuc
phng thc thu ti chnh. Nhng giao dch cn li u thuc thu vn hnh. Hnh 11.3 tm
tt quy trnh phn loi ny.
Ti sn
Quyn s hu c chuyn giao khi

thi hn cho thu chm dt
khng
Hp ng thu c quy nh quyn
chn mua theo gi tng trng
khng
Thi hn thu chim phn ln thi
gian hu dng ca ti sn
khng
Gi tr hin ti ca cc khon tin thu
ti thiu ln hn hay tng ng vi
gi tr ca ti sn
khng
Thu vn hnh
Thu vn hnh
Hnh 8.10. Phn loi cc giao dch thu ti sn

Trn c s cc tiu chun phn loi theo IAS 17 ca IASC mi quc gia u c nhng
quy nh c th trong lut thu mua ca h da trn c s nhng iu kin c th ca mi
nc. Nhng quy nh ny c nhng khc bit nht nh, song v c bn chng khng mu
thun vi IAS17 v ty theo mc , nhng quy nh ny c th chi tit, c th hn IAS.
Trang 128

Bng 8.7. Lit k tm tt nhng tiu chun c coi l giao dch thu mua
ti mt s quc gia v khu vc
Quc gia
Tiu thc
* Chuyn giao
quyn s hu khi
kt thc hp ng
IAS
Hoa
k
Anh
Nht
Hn
quc
Indonesia
Vit
Nam
Khng
quy nh
c th
* Quyn chn mua C
Khng
bt buc
Khng
bt buc
Khng
bt buc
* Quyn hy
ngang hp ng
Khng
c
Khng
c
Khng
c
Khng
c
Khng
c
Khng
c
Khng
c
* Thi hn thu
tnh theo i sng
hu dng ca ti
sn thu
Phn ln 75% (*) Phn ln

ti a k0
qu 30
nam
Ti sn
10 nm:
70% ti
sn >10
nm:60%
ti a
120%
60% ti
sn 5
nam =
70%
Ti sn
c i
sng
2 nam
60%
* Hin gi cc
khon tin thu ti
thiu (chit khu
theo li xut i
vay ca ngi
thu) so vi gi tr
hp l ca ti sn
Bng
hoc ln
hn
90%
Tr
tin
thu
Tng
ng
90%
90%
(*) Nhng ti sn ch cn 25% i sng hu ch ca chng th khng c s dng

bo cc giao dch thu tn dng.
3.3. Pht hnh chng khon
3.3.1. C phn thng
C phn thng l mt chng khon th hin quyn s hu vnh vin i vi Cng ty,
bi khng c s d liu trc thi gian . nu cng ty cn tn ti, th tri quyn ca c phn
thng i vi cng ty vn nghim nhin c duy tr. mc d cc c ng c th bn s c
phn thng m h u t vo cng ty cho ngi khc vo bt k thi im no, tc l h
chuyn giao qun s hu ca cc nhn i vi cng ty, song tri quyn ca c phn i
vi cng ty th khng thay i.
Ngha v ca c ng i vi cng ty gii hn trong phn vn m h u t, tc l
mt ngi mua s c phn thng ca mt cng ty tr gi 10tr. VND th trong trng hp
cng ty b ph sn, ng ta s ch c th b thua l 10tr.VND .
S lng c phn m mt cng ty c php pht hnh c ghi r trong bn iu l
ca n v ch c th thay i sau khi c s nht tr ca cc c ng thng qua biu quyt.
Nhng c phn s c a ra bn cho cng chng u t c gi l c phn d kin pht
hnh v s lng pht hnh thng thp hn s lng ghi trong iu l. Chng hn mt doanh
nghip c php pht 1 triu c phn thng, nhng ch c 900 ngn c bn ra. Nhng c
phn bn cho cng chng u t c gi l c phn pht hnh v mt chnh lch gia
c phn c php pht hnh so vi c phn c cng ty mua li t cng cng u t sau
khi pht hnh. gi s sau khi pht hnh mt thi gian, cng ty mua li 50 ngn c phn, th
Trang 129

s lng c phn d tr ti thi im ny ca cng ty l 150 ngn v s lng c phn
pht hnh l 850 ngn.
Mt doanh nghip thng c rt nhiu hnh thc huy ng ngun kinh ph bn ngoi
nh vay ngn hng ngn hn hay di hn, thu mua cc loi my mc, thit b hay mua
nguyn liu tr chm v.v... ti tr cho cc hot ng kinh doanh ca n. Bi vy, doanh
nghip c nhng ngha v i vi ch n. Phn gi tr ca nhng ti sn c ti tr bng vn
c phn hay li nhun gi li c gi l gi tr thun hay vn c phn ca c ng. Do ,
vn c phn ca c ng c coi l tin t cc i ly quyn s hu trong cng ty
Vn c phn = gi tr ti sn - cc khon n
Chng hn, nu tng gi tr ti sn ca mt doanh nghip l 100 t VND, trong c
42 t c ti tr bng cc loi n khc nhau, th vn c phn ca cng ty s l:
E = 100t - 42 t = 58 t VND
Cng cn lu rng c phn thng cng nh c phn u i u c tri quyn i
vi doanh nghip v thut ng vn c phn ca cc c ng bao gm tt c cc loi c phn.
cn thut ng vn c phn thng c dng chi tri quyn ca c ng thng i vi
doanh nghip.
C phn thng c th c hoc c th khng c mnh gi. Mc d trn phng tin ti
chnh, c phn thng c hay khng c mnh gi khng phi l iu quan trng. Song trn
phng din tnh ton v gi tr pht hnh c phn thng mi th ch c s khc bit rt t
gia c phn thng c mnh gi hay khng c mnh gi.
a s cc doanh nghip thng ch c mt loi c phn thng , nhng cng c mt
s cng ty chia c phn thng thnh mt vi loi. Chng hn, chng c chia thnh loi A
v B. s khc bit gia cc loi ny l quyn bu c v tri
3.3.2. C phn u i
a. Nhng c im chnh ca c phn u i
C phn u i nh cy cu nm gia tri phiu v c phn thng v chng c
hng mt li tc c phn c nh cao hn li sut ca tri phiu. ng thi, chng cng c
mc ri ro ln hn tri phiu v thp hn c phn thng. Mt khc, ca chng c th c
chia hoc khng c chia ty thuc vo quyt nh ca Hi ng qun tr.
Nhng c im ca c phn u i bao gm:
- Th hin quyn s hu i vi doanh nghip v to thnh mt phn gi tr ca cng
ty.
- Khng nh tri phiu, c phn u i l vn u t vo cng ty.
- C ng s hu c phn u i khng c quyn biu quyt, ngoi tr nhng nm
khng c chia li tc.
- C th chuyn thnh c phn thng nu chng thuc loi c phn u i kh hon.
- Li tc ca c phn u i c nh v c tnh ly k, tc l li tc c phn c tr
theo t l c nh so vi mnh gi.
- ng thi trong mt s c phn c ng c phn u i cn c hng bt c
khon li tc c phn chia thm no cng vi c ng thng.
- Nu cng ty b ng ca, c ng c phn u i c phn i vi ti sn ca cng ty
trc c ng thng v sau cc tri ch.
b. u tin v tri quyn i vi thu nhp v ti sn

Cng ty ch c th tr hon chi tr li tc c phn u i trong trng hp li tc c
phn thng cng khng c chia. Nhng li tc c phn u i c tnh ly k (cng
dn) v chuyn sang k k tip, iu c ngha l ton b li tc c phn u i hin ti,
Trang 130

cng nh trong qu kh phi c chi tr trc khi chia li tc c phn thng. V vy, s tr
hon thanh ton li tc c phn u i s lm cho c ng u i chu thit v t l sinh li
k vng trn phn li nhun c chia.
Gi s cng ty ABC c 50.000 c phn u i pht hnh, c mnh gi l 1.000.000
VND v tng gi tr vn c phn u i l 50 t VND. Gi s t l li tc ca c phn u i
hng nm l 80% x 50 t = 4 t VND. Trong nm 19 x 4, cng ty khng chia li tc c phn
cho bt c loi c phn no do tnh hnh kinh doanh c nhu cu phi gia tng nng lc sn
xut, nn thu nhp phi a vo ti u t. V vy, trong nm 19 x 5 cng ty phi chi tr c
phn li tc c phn u i nm 19 x 4 chuyn sang v phn ca nm 19 x 5, tng cng l t
VND, trc khi phn phi bt c khon li tc no cho c phn thng.
Tuy nhin cng cn lu rng, s tr hon thanh ton li tc c phn u i s em li
nhng tc ng tiu cc i vi doanh nghip. Trc ht iu c ngha rng c phn
thng cng khng c chia li tc v do n l tin lm gim gi bn ca c phn
thng, ng thi lm tng chi ph s dng vn c phn ca cng ty mc tng ng. Ngoi
ra, s tr hon ny cn lm cho cng ty rt kh khn trong huy ng thm n mi v ng
thi lm cho chi ph vay n cng tng ln. Nguyn nhn l do cc ch n tim tng cho rng
cng ty c kh nng thanh khon thp.
Tuy nhin li th ca doanh nghip c c phn u i so vi n vay l trong tnh trng
v th ti chnh ca cng ty yu km, h c th tr hon thanh ton li tc c phn m khng
b coi l khnh tn ti chnh v cng khng phi i mt vi s e da trc tip ca nguy c
ph sn. ni tm li trn phng din cng ty pht hnh, c phn u i c mc ri ro thp
hn cc loi tri phiu.
c. Quyn bu c
Quyn bu c ca c ng u i c quy nh trong bn iu l cng ty thng rt
hn ch. trong nhng giai on doanh nghip hot ng bnh thng c ng u i ch c
qun ph quyt i vi mt s vn nh chp thun vic pht hnh thm c phn u i hay
nhng chng khon c th t u tin cao hn. nu cng ty khng chi tr li tc cho c phn
i i, th c ng c quyn bu c.
d. Thu hi c phn u i
a s c phn u i khng c thi hn o hn v v vy c th coi l loi chng
khon tn ti vnh vin. tuy nhin, c mt s cch thu hi c phn u
* Mua li c phn u i
Hu ht c phn u i pht hnh u thuc loi c th thun cho php cng ty pht
hnh mua li chng. Thng thng gi mua li thng cao hn mnh gi ca c phn u i,
v gim dn theo thi gian nh gi mua li tri phiu. Doanh nghip ch p dng iu khon
ny khi t l li sut trn cc th trng ti chnh st gim mnh v cc ngun ti ti tr c sn
c chi ph r hn.
* iu khon hon tri
Cho n nhng nm gn y ti cc nc pht trin, vic p dng iu khon hon tri
hon tr vn u t, thu hi c phn u i theo seri pht hnh vn cn kh him hoi. Tuy
nhin ngy nay, nhiu c phn u i mi c pht hnh c quy nh iu khon hon tri.
*. Chuyn i thnh c phn thng (tnh kh hon)
Mt s c phn u i pht hnh c hng mt t l chuyn i thnh c phn
thng sau mt thi gian nht nh, ty theo s la chn ca c ng. Khi c phn u i
c chuyn i, n s c cng ty thu hi v c ng nhn c mt s c phn thng
ty theo tha thun vi cng ty. Trong trng hp khng t c s tha thun, c phn u
i chuyn i c s c thu hi v cng ty cng c th cng p chuyn ha c phn
bng cch hon tr vn u t khi th gi ca c phn u i cao hn gi hon tr.
e. nh gi ngun ti tr bng c phn u i
Trang 131

Nhng thun li m ngun vn c phn u i em li cho doanh nghip l:
- C phn u i c th em li cho doanh nghip s linh hot trong thanh ton vo
nhng thi im kh khn v ti chnh. Khng ging nh tin tr li pht phiu, doanh nghip
c th tr hon vic chi tr c tc ca c phn u i m khng li hu qu xu no trn
phng din php l.
- Ngun vn c phn u i em li cho doanh nghip s ch ng v mt ti chnh.
Cng ty c th huy ng vi mt mc chi ph c nh v c th u t vo nhng lnh vc c
t l hon vn cao hn.
- Cng ty khng phi chp nhn chia s quyn bu c v do khng phi phn chia
quyn kim sot, qun l vi nhng c ng u t vo loi c phn ny.
- Ci thin v th ti chnh ca cng ty c phn u i c coi l mt phn gi tr
thun ca cng ty.
- Trong nhiu trng hp, c phn u i c huy ng s dng vo vic mua li
hay thn tnh mt cng ty khc.
Song c phn u i cng c th em li cho cng ty nhng bt li nh:
- Chi ph ca ngun vn ny cao hn chi ph s dng n
- Li tc cha cho c phn u i kng c tc dng lm gim thu li tc ca doanh
nghip bi chng khng c tnh vo chi ph ca doanh nghip.
- Khi cng ty tr hon thanh ton li tc c phn u i, th c th c nhng tc ng
tiu cc i vi kh nng huy ng ngun ti tr mi ca cng ty. do , cng ty ch nn p
dng gii php ny trong trng hp bt kh khng.
Trn phng din cng chng u t, u t vo cphn u i c mc ri ro cao hn
so vi u t vo cc loi tri phiu ca cng mt doanh nghip. bi tri phiu c th t u
tin cao hn c phn u i.
Trang 132
MC LC
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR TI CHNH...................................................1
1. VAI TR CA QUN TR TI CHNH DOANH NGHIP TRONG HOT NG
KINH DOANH..........................................................................................................................1
1.1. Khi nim ti chnh doanh nghip v qun tr ti chnh doanh nghip.......................1
1.1.1 Khi nim ti chnh doanh nghip.................................................................................1
1.1.2. nh ngha qun tr ti chnh doanh nghip................................................................1
1.2. Cc quyt nh ch yu ca qun tr ti chnh doanh nghip.......................................2
1.2.1. Quyt nh u t...........................................................................................................2
1.2.2. Quyt nh ti tr............................................................................................................2
1.2.3. Quyt nh qun tr ti sn............................................................................................2
1.3. Vai tr ca qun tr ti chnh doanh nghip....................................................................2
2. TH TRNG TI CHNH................................................................................................3
2.1. Khi nim th trng ti chnh.........................................................................................3
2.2. Cu trc th trng ti chnh............................................................................................3
2.1.1. Cn c theo thi hn thanh ton ca cc cng c ti chnh.......................................4
2.2.2. Cn c trn phng din c ch giao dch...................................................................5
2.3. Vai tr ca th trng ti chnh........................................................................................5
CU HI N TP...................................................................................................................6
CHNG 2. GI TR THI GIAN CA TIN T............................................................7
1. TIN LI, LI N, LI KP.........................................................................................7
1.1. Tin li v li sut..............................................................................................................7
1.1.1. Li n.............................................................................................................................7
1.1.2. Li kp..............................................................................................................................8
1.2. Li sut thc v li sut danh ngha................................................................................8
1.3. Li sut v ph tn c hi vn...........................................................................................9
2. GI TR THI GIAN CA TIN T................................................................................9
2.1. S pht sinh ca tin t theo thi gian.............................................................................9
2.1.1. Dng tin t......................................................................................................................9
2.1.2. Dng tin u...................................................................................................................9
2.1.3. Dng tin t hn tp........................................................................................................9
2.2. Gi tr tng lai ca tin t.............................................................................................10
2.2.1. Gi tr tng lai ca mt khon tin...........................................................................10
2.2.2. Gi tr tng lai ca dng tin.....................................................................................10
2.3. Gi tr hin ti ca tin t................................................................................................12
2.3.1. Gi tr hin ti ca mt khon tin..............................................................................12
2.3.2. Gi tr hin ti ca mt dng tin................................................................................12
CU HI N TP V BI TP..........................................................................................14
CHNG 3. PHN TCH TI CHNH DOANH NGHIP.............................................15
1. MT S VN CHUNG V PHN TCH TI CHNH..........................................15
1.1. Khi nim v ngha ca phn tch ti chnh...............................................................15
1.1.1. Khi nim phn tch ti chnh......................................................................................15
1.1.2. ngha...........................................................................................................................15
1.2. Trnh t v cc bc tin hnh phn tch......................................................................15
1.3. Phng php v ni dung phn tch ti chnh..............................................................16
1.3.1. Phng php phn tch ti chnh................................................................................16
1.3.2. Ni dung phn tch ti chnh........................................................................................16
2. PHN TCH CC THNG S TI CHNH..................................................................21
2.1. Phn tch thng s kh nng thanh ton.......................................................................21

2.1.1. Kh nng thanh ton hin thi....................................................................................21
2.1.2. Kh nng thanh ton nhanh........................................................................................22
2.1.3. Quay vng khon phi thu khch hng......................................................................22
2.1.4. K thu tin bnh qun...................................................................................................23
2.1.5. Vng quay khon phi tr............................................................................................23
2.1.6. Vng quay tn kho........................................................................................................24
2.2. Phn tch thng s n......................................................................................................25
2.2.1. Thng s n trn vn ch.............................................................................................25
2.2.2. Thng s n trn ti sn...............................................................................................25
2.2.3. Thng s n di hn / vn di hn...............................................................................25
2.2.4. Cc thng s trang tri.................................................................................................25
2.3. Phn tch thng s kh nng sinh li.............................................................................26
2.3.1. Vng quay tng ti sn.................................................................................................27
2.3.2. Li nhun gp bin.......................................................................................................27
2.3.3. Li nhun rng bin.....................................................................................................27
2.3.4. Kh nng sinh li trn u t......................................................................................27
2.4. Phn tch thng s th trng.........................................................................................28
2.4.1. Li c bn trn c phiu...............................................................................................28
2.4.2. Thng s gi trn thu nhp (P/E)................................................................................28
2.4.3. Thng s gi c phiu trn ngn qu..........................................................................28
2.4.4. Gi tr th trng trn gi tr s sch (M/B Market/book value)..........................28
3. PHN TCH N BY.....................................................................................................29
3.1. n by hot ng...........................................................................................................29
3.1.1. Khi nim.......................................................................................................................29
3.1.2. Mc tc ng ca n by hot ng....................................................................29
3.1.3. n by hot ng v phn tch ha vn....................................................................30
3.2. n by ti chnh.............................................................................................................31
3.2.1. Khi nim n by ti chnh........................................................................................31
3.2.2. Mc tc ng ca n by ti chnh......................................................................31
3.3. n by tng hp.............................................................................................................32
3.3.1. Khi nim n by tng hp........................................................................................32
3.3.2. Mc tc ng ca n by tng hp......................................................................32
CU HI N TP V BI TP..........................................................................................34
CHNG 4. C CU NGUN VN V CHI PH C HI VN ....................................36
1. C CU NGUN VN CA DOANH NGHIP...........................................................36
1.1. Ngun vn v c cu ngun vn ca doanh nghip......................................................36
1.1.1. Ngun vn ca doanh nghip.......................................................................................36
1.1.2. C cu ngun vn..........................................................................................................37
1.2. Cc nhn t nh hng n c cu ngun vn ca doanh nghip..............................38
2. CHI PH C HI VN CA DOANH NGHIP...........................................................38
2.1. Khi nim..........................................................................................................................38
2.2. Chi ph vn vay (kd).........................................................................................................39
2.3. Chi ph vn ch s hu....................................................................................................40
2.3.1. Chi ph c phn thng................................................................................................40
2.3.2. Chi ph vn c phn u i..........................................................................................44
2.4. Chi ph s dng vn bnh qun (WACC).......................................................................44
CU HI V BI TP N TP..........................................................................................46
CHNG 5. U T DI HN CA DOANH NGHIP...............................................47
1. U T DI HN V CC YU T NH HNG N QUYT NH U T
DI HN CA DOANH NGHIP.......................................................................................47
1.1. Khi nim u t di hn ca doanh nghip................................................................47
1.2. Phn loi u t di hn.................................................................................................49

1.2.1. Xt trn phng din hiu qu kinh t x hi tm v m......................................49
1.2.2. Phn theo ni dung kinh t..........................................................................................49
1.2.3. Phn loi theo mc tiu u t....................................................................................49
1.2.4. Phn theo mi quan h gia cc qu trnh u t.....................................................49
1.2.5. Phn loi theo mc tham gia qun l ca ch u t vo i tng u t.....50
1.2.6. Phn theo ngun gc ca vn.......................................................................................50
1.3. ngha ca quyt nh u t di hn v cc yu t nh hng n quyt nh u
t di hn ca doanh nghip..................................................................................................50
1.3.1. ngha ca quyt nh u t di hn.......................................................................50
1.3.2. Cc yu t nh hng n quyt nh u t di hn..............................................50
2. CHI PH V THU NHP CA D N U T...........................................................51
2.1. Dng tin ca d n u t.............................................................................................51
2.2. Chi ph u t...................................................................................................................51
2.3. Thu nhp ca d n u t.............................................................................................51
3. CC PHNG PHP NH GI V LA CHN D N U T......................52
3.1. Tiu chun nh gi hiu qu u t di hn ca doanh nghip................................52
3.2. Cc phng php ch yu nh gi v la chn d n u t...................................53
3.2.1. Tnh gi tr hin ti rng ca d n: NPV (Net Present Value)................................53
3.2.2. T sut thu hi ni b: IRR (Internal Rate of Return).............................................56
3.3.3. Ch s li nhun ca d n (PI-Profitability Index)..................................................59
3.2.4. T s li ch / chi ph: B/C (Benefit per Cost).............................................................60
3.2.5. Thi gian hon vn ca d n (PP-Payback Period).................................................60
a. Thi gian hon vn gin n.............................................................................................60
3.2.6. Phng php phn tch ho vn (BEA-Break Even Analysis).................................62
CU HI N TP V BI TP..........................................................................................66
CHNG 6. QUN TR VN C NH...........................................................................68
1. TI SN C NH V VN C NH CA DOANH NGHIP...............................68
1.1. Ti sn c nh ca doanh nghip..................................................................................68
1.2. Phn loi ti sn c nh ca doanh nghip..................................................................68
1.2.1. Phn loi theo hnh thi biu hin...............................................................................68
1.2.2. Phn loi theo cng dng kinh t.................................................................................69
1.2.3. Phn loi theo tnh hnh s dng.................................................................................69
1.2.4. Phn loi theo mc ch s dng.................................................................................69
1.2.5. Phn loi theo quyn s hu........................................................................................69
1.2.6. Phn loi theo ngun hnh thnh.................................................................................70
1.3. Vn c nh v cc c im ca vn c nh...............................................................70
1.3.1. Khi nim.......................................................................................................................70
1.3.2. c im ca vn c nh.............................................................................................71
2. KHU HAO TI SN C NH.....................................................................................71
2.1. Hao mn ti sn c nh..................................................................................................71
2.2. Khu hao ti sn c nh v cc phng php khu hao ti sn c nh...................72
2.2.1. Khu hao ti sn c nh..............................................................................................72
2.2.2. Cc phng php khu hao ti sn c nh...............................................................72
2.3. Lp k hoch khu hao ti sn c nh v qun l s dng qu khu hao ti sn c
nh...........................................................................................................................................77
2.3.1. Lp k hoch khu hao ti sn c nh.......................................................................77
2.3.2. Qun l s dng qu khu hao ti sn c nh..........................................................78
3. QUN TR VN C NH V HIU QU S DNG VN C NH CA
DOANH NGHIP...................................................................................................................78
3.1. Ni dung qun tr vn c nh........................................................................................78
3.1.1. Khai thc v to lp ngun vn c nh ca doanh nghip......................................78
3.1.2. Qun l s dng vn c nh.......................................................................................78

3.1.3. Phn cp qun l vn c nh......................................................................................79
3.2. H thng ch tiu nh gi hiu qu s dng vn c nh ca doanh nghip............80
3.2.1. Hiu sut s dng vn c nh.....................................................................................80
3.2.2. Hm lng vn c nh................................................................................................80
3.2.3. Hiu sut s dng ti sn c nh................................................................................80
3.2.4. Hiu qu s dng vn c nh.....................................................................................81
CU HI N TP V BI TP..........................................................................................82
CHNG 7. QUN TR VN LU NG CA DOANH NGHIP.............................83
1. VN LU NG V HIU QU S DNG VN LU NG...............................83
1.1. Phn loi vn lu ng....................................................................................................83
1.1.1. Da theo vai tr vn lu ng trong qu trnh ti sn xut....................................83
1.1.2. Da theo hnh thi biu hin........................................................................................83
1.1.3. Da theo ngun hnh thnh.........................................................................................83
1.2. Kt cu vn lu ng v cc nhn t nh hng..........................................................83
1.2.1. Kt cu vn lu ng....................................................................................................83
1.2.2. Cc nhn t nh hng n kt cu vn lu ng....................................................84
1.3. Cc ch tiu nh gi hiu qu s dng vn lu ng..................................................84
1.3.1. S vng quay ca vn lu ng...................................................................................84
1.3.2. Thi gian ca mt vng quay vn lu ng...............................................................84
1.3.3. Hiu qu s dng vn lu ng...................................................................................85
2. NHU CU VN LU NG V CC PHNG PHP XC NH NHU CU
VN LU NG CA DOANH NGHIP.........................................................................85
2.1. Nhu cu vn lu ng ca doanh nghip.......................................................................85
2.2.1. Vai tr ca cng tc xc nh nhu cu vn lu ng.................................................85
2.2.2. Cc nguyn tc xc nh nhu cu vn lu ng.........................................................85
2.2. Phng php xc nh nhu cu vn lu ng ca doanh nghip...............................86
2.2.1. Phng php phn trm theo doanh thu...................................................................86
2.2.2. Phng php da vo chu k vn ng ca vn lu ng.......................................88
3. QUN TR VN LU NG..........................................................................................89
3.1. Qun tr tin mt..............................................................................................................90
3.1.1. Cc l do phi nm gi tin mt..................................................................................90
3.1.2. Cc k thut qun tr tin mt.....................................................................................90
3.1.3. Chng khon thanh khon cao....................................................................................92
3.2. Qun tr khon phi thu..................................................................................................93
3.2.1. Chnh sch tn dng......................................................................................................93
3.2.2. nh gi nhng thay i trong chnh sch tn dng.................................................93
3.3. Qun tr tn kho.............................................................................................................101
3.3.1. Ti sao cc doanh nghip phi d tr hng ha......................................................101
3.3.2. Qun tr chi ph tn kho.............................................................................................102
CHNG 8. NGUN TI TR CA DOANH NGHIP...............................................109
1. TNG QUAN V NGUN TI TR CA DOANH NGHIP..................................109
1.1. Phn loi cc ngun ti tr...........................................................................................109
1.1.1. Cn c thi gian s dng............................................................................................110
1.1.2. Cn c vo quyn s hu i vi s dng vn.........................................................110
1.2. Phng php la chn ngun ti tr...........................................................................110
1.2.1. u t ngn qu vo cc ti sn c i sng ph hp vi thi hn ca ngun ti
tr...........................................................................................................................................110
1.2.2. So snh ri ro ca tn dng ngn hn v di hn.....................................................111
1.2.3. So snh gia chi ph s dng tn dng ngn hn v di hn...................................112
2. CC NGUN TI TR NGN HN............................................................................114
2.1. Cc khon phi tr.........................................................................................................115
2.2. Tn dng thng mi.....................................................................................................115

2.2.1. Cc hnh thc tn dng thng mi..........................................................................116
2.2.2. Chi ph ca tn dng thng mi...............................................................................116
2.2.3. Chi ph ca tn dng thng mi khi doanh nghip ch ng tr hon thanh ton
.................................................................................................................................................117
2.3. Cc ngun ti tr t vic vay ngn hn.......................................................................117
2.3.1. Ngun ti tr ngn hn khng c m bo..............................................................117
2.3.2. Ti tr ngn hn c m bo.....................................................................................119
2.3.3. Mt s ngun ti tr ngn hn khc.........................................................................121
2.3.4. Chi ph ca cc khon vay ngn hn.........................................................................121
3. CC NGUN TI TR DI HN................................................................................123
3.1. Vay di hn.....................................................................................................................123
3.2. Tn dng thu mua.........................................................................................................123
3.2.1. Khi nim.....................................................................................................................123
3.2.2. Cc phng thc giao dch ca tn dng thu mua.................................................124
3.2.3. Phn loi cc phng thc thu ti sn da trn so snh nhng c im .........127
3.3. Pht hnh chng khon.................................................................................................129
3.3.1. C phn thng...........................................................................................................129
3.3.2. C phn u i............................................................................................................130

Quản trị tài chính

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Quản trị tài chính

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bi ging Qun tr ti chnh

CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR TI CHNH

Bi ging Qun tr ti chnh

Bi ging Qun tr ti chnh

Bi ging Qun tr ti chnh

Bi ging Qun tr ti chnh

Bi ging Qun tr ti chnh

Bi ging Qun tr ti chnh

CHNG 2. GI TR THI GIAN CA TIN T

Bi ging Qun tr ti chnh

Bi ging Qun tr ti chnh

Hnh 2.1. ng thi gian biu din dng tin t

Bi ging Qun tr ti chnh

Gi tr tng lai (FV) : l gi tr ca khon tin hin ti (PV) c quy i v tng

V d: Ta c dng tin sau:

Chng ta xem v d tm gi tr tng lai vo cui nm th 5 ca mt dng tin nhn

Bi ging Qun tr ti chnh

Gi tr tng lai ca mt dng tin u trong vng 3 nm vi li sut 8%/nm

b2. Dng tin u u k

= 32,46 (1,08) = 35,06

Cn lu rng gi tr tng lai ca dng tin u u k trong 3 nm n gin bng

Bi ging Qun tr ti chnh

2.3. Gi tr hin ti ca tin t

2.3.2. Gi tr hin ti ca mt dng tin

V d: Gi tr hin ti ca dng tin trn c biu din nh sau:

Bi ging Qun tr ti chnh

b. Gi tr hin ti ca mt dng tin u u k

c. Gi tr hin ti ca mt dng tin u vnh cu

Bi ging Qun tr ti chnh

Bi ging Qun tr ti chnh

CHNG 3. PHN TCH TI CHNH DOANH NGHIP

Bi ging Qun tr ti chnh

Hnh 3.1. Trnh t phn tch ti chnh

Bi ging Qun tr ti chnh

Khon phi thu

Thu tr trc tch lu

C phn thng, 421

Tr: khu hao tch ly

Bi ging Qun tr ti chnh

Bi ging Qun tr ti chnh

Bi ging Qun tr ti chnh

Doanh thu thun

Chi ph hnh chnh, qun l, bn hng

Thu nhp trc thu v li (EBIT)

Bi ging Qun tr ti chnh

Nhng hn ch ca bng bo co thu nhp:

Bi ging Qun tr ti chnh

Kh nng thanh ton hin thi =

Nu mt cng ty ang gp kh khn v ti chnh, h buc phi tr n chm hn, phi

Kh nng thanh ton nhanh =

Vng quay khon phi thu =

Doanh thu bn tn dng

Bi ging Qun tr ti chnh

K thu tin bnh qun =

Khon phi thu x S ngy trong nm

Bi ging Qun tr ti chnh

H s vng quay khon phi tr =

K tr tin bnh qun =

Khon phi tr bnh qun

Khon phi tr x S ngy trong nm

Trong , khon phi tr l s d cui k (hoc gi tr bnh qun) v tr gi hng mua

Bi ging Qun tr ti chnh

Chu k chuyn ha tn kho =

Tn kho bnh qun