Professional Documents
Culture Documents
PDF c to bng b cng c m ngun m mwlib. Xem http://code.pediapress.com/ bit thm thng tin. PDF generated at: Fri, 22 Mar 2013 01:31:08 UTC
Ni dung
Bi
Kinh t hc v m l g?
Kinh t hc v m Tng sn phm ni a S nhn (kinh t hc) Tht nghip Lm pht 1 1 3 8 9 12 18 18 25 29 30 32 34 37 38 39 42 43 44 44 47 49 50 51 51 52 52 54 56 57
Nn kinh t trong di hn
Tng cung Tng cu M hnh tng cu v tng cung ng cong Phillips Ton dng lao ng
57 60 63 63 65 67 68 70 72 73 73 77 78 79 80 81 81 83 84
C s vi m ca kinh t hc v m
Nguyn l cung - cu Gi c cng nhc o gic tin t Lnh o gi Gi thuyt chi ph da giy
Cc h thng kinh t
Kinh t th trng Kinh t k hoch Kinh t hn hp
Ch thch
Ngun v ngi ng gp vo bi Ngun, giy php, v ngi ng gp vo hnh 85 87
Kinh t hc v m l g?
Kinh t hc v m
Kinh t hc v m hay l kinh t tm ln (Macroeconomic) l mt phn ngnh ca kinh t hc chuyn nghin cu v c im, cu trc v hnh vi ca c mt nn kinh t ni chung. Kinh t hc v m v kinh t hc vi m l hai lnh vc chung nht ca kinh t hc. Trong khi kinh t hc vi m ch yu nghin cu v hnh vi ca cc c th n l, nh cng ty v c nhn ngi tiu dng, kinh t hc v m li nghin cu cc ch tiu cng hng nh GDP, t l tht nghip, v cc ch s gi c hiu cch hot ng ca c nn kinh t. Kinh t hc v m l mt lnh vc tng qut nhng c hai khu vc nghin cu in hnh: nghin cu nguyn nhn v hu qu ca bin ng ngn i vi thu nhp quc gia (cn gi l chu k kinh t), v nghin cu nhng yu t quyt nh cho tng trng kinh t bn vng. Cc chuyn gia kinh t hc v m pht trin cc m hnh gii thch mi quan h gia cc yu t nh thu nhp quc gia, sn lng, tiu dng, tht nghip, lm pht, tit kim, u t, bun bn a quc gia v ti chnh a quc gia. Cc m hnh ny v cc d bo do chng a ra c c chnh ph ln cc tp on ln s dng gip h pht trin v nh gi cc chnh sch kinh t v cc chin lc qun tr.
i tng nghin cu
Kinh t hc v m nghin cu nn kinh t ton th. Nhng i tng nghin cu c th ca kinh t hc v m bao gm tng sn phm, vic lm, lm pht, tng trng, chu k kinh t, vai tr n nh kinh t v m ca chnh ph, v.v.
Kinh t hc v m Trng phi Keynes mi Xem bi chnh Kinh t hc Keynes mi. Kinh t hc Keynes mi l mt trng phi kinh t hc v m ra i vi mc ch chng li nhng ph phn ca trng phi Kinh t hc v m c in mi rng kinh t hc Keynes thiu mt c s kinh t hc vi m. Kinh t hc Keynes mi tm cch thuyt minh mnh trung tm v gi c v tin cng cng nhc trong ngn hn ca kinh t hc Keynes bng kinh t hc vi m. Trng phi ny hin nay a ra ba l lun chnh, gm: hp ng lao ng di hn, tin cng hiu qu, v chi ph thc n.
Trng phi tn c in
Xem bi chnh v Kinh t hc tn c in Kinh t hc tn c in, v c bn, l kinh t hc vi m. Tuy nhin, nhng l lun v quy lut th trng, nht l nguyn l Say, m trng phi ny pht hin trong thi gian t th k 19 n thp nin 1930 tr thnh khung hnh thnh kinh t hc v m. M hnh tng trng tn c in (cn gi: m hnh tng trng ngoi sinh hay m hnh tng trng Solow) chnh l l lun kinh t hc v m quan trng nht ca phi tn c in. y l mt trng phi c xem l lu i nht.
Ch ngha kinh t t do mi
Xem bi chnh v Ch ngha kinh t t do mi Trng phi kinh t hc v m c in mi Xem bi chnh v Kinh t hc v m c in mi Kinh t hc v m c in mi l phi v m ca kinh t hc tn c in hnh thnh t thp nin 1970. Phi ny xy dng h thng hc thuyt kinh t hc v m ca mnh t nn tng ca kinh t hc vi m. H gi nh l th trng hon ho d trong ngn hn hay di hn, nhn mnh vic thit k cc chnh sch kinh t v m phi nhm mc ch ti a ha tha dng ca c nhn. Nhng ng gp quan trng nht ca phi ny vo kinh t hc v m gm gi thuyt d tnh duy l, tnh khng nht qun theo thi gian, hm cung Lucas, l thuyt chu k kinh doanh thc. Ch ngha tin t Xem bi chnh v Ch ngha tin t Ch ngha tin t l h thng cc hc thuyt v l lun kinh t v m lin quan n tin t, mt bin s kinh t quan trng. Nhng ngi theo ch ngha tin t do Milton Friedman lnh o khng ng h vic lm dng chnh sch tin t n nh chu k kinh t. H ngh tin t trung lp hoc ch nn gi cho tc tng cung tin chm, n nh v va ng bng tc tng sn lng thc t. Cc l lun chnh ca ch ngha tin t gm: Hm cu tin ca Friedman, thuyt s lng tin t mi, khi nim t l tht nghip t nhin, v.v... C th hn, tin t chnh l mt cng c dng trao i hng ha vi nhau.
Kinh t hc v m Kinh t hc trng cung Xem bi chnh v Kinh t hc trng cung. Kinh t hc trng cung cao mt cung cp ca cc hot ng kinh t. Phi ny nhn mnh vic nng cao nng sut lao ng v nng cao nng lc cung cp ca nn kinh t nhm mc ch nng cao tc tng trng tim nng.11
Tham kho
"Gio khoa, bi tp v bi gii kinh t hc v m" ca Michel Herland (Trn Vn Hng bin dch t "Auto-manuel de macroconomie - Cours, exercices et corrigs," Paris, Economica, 1990, 276 p), Nh xut bn Thng k, 1994. Kinh t hc v m Th loi:Kinh t hc Th loi:Kinh t hc v m Th loi:Lch s t tng kinh t
Tng sn phm ni a
Bi hay on ny cn ngi am hiu v ch ca n bin tp li. [1] Bn c th gip chnh sa bi hoc nh mt ai . Xem trang tho lun bit thm chi tit.
Trong kinh t hc, tng sn phm ni a, tc tng sn phm quc ni hay GDP (vit tt ca Gross Domestic Product) l gi tr th trng ca tt c hng ha v dch v cui cng c sn xut ra trong phm vi mt lnh th quc gia trong mt thi k nht nh (thng l mt nm). Gn y, trong cc ti liu thng k mang tnh nghim ngt, thut ng ting Anh national gross domestic productNGDP hay c dng ch tng sn phm quc ni, regional (hoc provincial) gross domestic product- RGDP hay dng ch tng sn phm ni a ca a phng. GDP l mt trong nhng ch s c bn nh gi s pht trin kinh t ca mt vng lnh th no . i vi cc n v hnh chnh khc ca Vit Nam, thng thng t khi dch trc tip m thng s dng t vit tt GDP hoc tng sn phm trong tnh, huyn, v.v
Tng sn phm ni a In l u t rng NX l cn cn thng mi NX=X-M X (export) l xut khu M (import) l nhp khu TIU DNG (C) bao gm nhng khon chi cho tiu dng c nhn ca cc h gia nh v hng ha v dch v. ( xy nh v mua nh khng c tnh vo TIU DNG m c tnh vo U T T NHN). U T (I) l tng u t trong nc ca t nhn. N bao gm cc khon chi tiu ca doanh nghip v trang thit b v nh xng hay s xy dng, mua nh mi ca h gia nh. (lu hng ha tn kho khi c a vo kho m cha em i bn th vn c tnh vo GDP) CHI TIU CHNH PH (G) bao gm cc khon chi tiu ca chnh ph cho cc cp chnh quyn t TW n a phng nh chi cho quc phng, lut php, ng x, cu cng, gio dc, y t,... Chi tiu chnh ph khng bao gm cc khon CHUYN GIAO THU NHP nh cc khon tr cp cho ngi tn tt, ngi ngho,... XUT KHU RNG (NX)= Gi tr xut khu (X)- Gi tr nhp khu(M)
Tng sn phm ni a Lu l kt qu tnh GDP s l nh nhau vi c 3 cch trn. Vit Nam GDP c tnh ton bi Tng cc thng k da trn c s cc bo co t cc n v, t chc kinh t cng nh bo co ca cc Cc thng k tnh, thnh ph trc thuc trung ng. Cn M GDP c tnh ton bi Cc phn tch kinh t (vt: BEA).
GDP thc t l tng sn phm ni a tnh theo sn lng hng ho v dch v cui cng ca nm nghin cu cn gi c tnh theo nm gc do cn gi l GDP theo gi so snh. GDP thc t c a ra nhm iu chnh li ca nhng sai lch nh s mt gi ca ng tin trong vic tnh ton GDP danh ngha c th c lng chun hn s lng thc s ca hng ha v dch v to thnh GDP. GDP th nht i khi c gi l "GDP tin t" trong khi GDP th hai c gi l GDP "gi c nh" hay GDP "iu chnh lm pht" hoc "GDP theo gi nm gc" (Nm gc c chn theo lut nh). Xem thc t v danh ngha trong kinh t hc.
Tng sn phm ni a GDP theo cch tnh tng chi ph (lc ny khng gi l GDP na, m gi l tng chi tiu ni a hay GDE (vit tt ca Gross Domestic Expenditure) c tnh ton tng t, mc d trong cng thc tnh tng chi ph khng k khai nhng khon u t ngoi k hoch (b hng tn kho vo cui chu k bo co) v n phn ln c s dng bi cc nh kinh t l thuyt.
Cc vn
Mc d GDP c s dng rng ri trong kinh t, gi tr ca n nh l mt ch s vn ang l vn gy tranh ci. S ph phn s dng GDP bao hm cc im sau: Kt qu tnh GDP theo cc phng thc khc nhau lm ngi ta bi ri, nht l khi so snh xuyn quc gia. GDP, nh mt ch s v kch c ca nn kinh t, nhng li khng chun xc trong nh gi mc sng. GDP khng tnh n kinh t ngm, kinh t phi tin t nh kinh t trao i, cc cng vic tnh nguyn, chm sc tr em min ph do cc ng b b m (khng lm vic) m nhim hay sn xut hng ha ti gia nh, gi tr ca thi gian ngh ngi v nhim mi trng. V vy, ti cc nc m vic kinh doanh thc thi mt cch khng chnh thc chim phn ln th s liu ca GDP s km chnh xc. GDP khng tnh n tnh hi ha ca s pht trin. V d mt nc c th c tc tng trng GDP cao do khai thc khai thc qu mc ti nguyn thin nhin. GDP tnh c nhng cng vic khng em li li ch rng v khng tnh n nhng hiu ng tiu cc. V d, mt x nghip lm tng GDP nhng gy nhim mt con sng v ngi ta phi u t ci to li mi trng. Vic ny cng lm tng GDP. Xem thm Truyn ng ngn v ca s gy. GDP cng khng cho ta s phn nh trung thc ca s phn chia li ch trong phm vi t nc. C th c nhng nhm ngi khng thu c li ch g t li ch kinh t chung. GDP cao c th l kt qu ca mt s ngi giu c em li cho nn kinh t trong khi phn ln dn chng sng di mc ngho kh.
Tng sn phm ni a Mc d cn nhiu hn ch nhng vic tm mt ch s khc thay th GDP cng rt kh khn. Mt s thay th c bit n l Ch s tin b thc s (GPI) c c ng bi ng Xanh ca Canada. GPI nh gi chnh xc nh th no th cha chc chn; mt cng thc c a ra tnh n l ca Redefining Progress, mt nhm nghin cu chnh sch San Francisco.
Lin kt ngoi
Rank Order - GDP - per capita [2]
D liu
Danh sch y cc quc gia theo GDP: Purchasing Power Parity Method [3] v Current Exchange Rate Method [4]
Tham kho
Th loi:Tng sn phm ni a Th loi:Ch s kinh t
Ch thch
[1] http:/ / vi. wikipedia. org/ w/ index. php?title=T%E1%BB%95ng_s%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_n%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%8Ba& action=edit [2] http:/ / www. odci. gov/ cia/ publications/ factbook/ rankorder/ 2004rank. html [3] http:/ / aol. countrywatch. com/ includes/ grank/ globrank. asp?TBLS=PPP+ Method+ Tables& vCOUNTRY=17& TYPE=GRANK [4] http:/ / aol. countrywatch. com/ includes/ grank/ gdpnumericcer. asp?TYPE=GRANK& TBL=NUMERICCER& vCOUNTRY=17 [5] http:/ / ingrimayne. saintjoe. edu/ econ/ Measuring/ GNP2. html [6] http:/ / pages. stern. nyu. edu/ ~nroubini/ MEASURE. HTM [7] http:/ / william-king. www. drexel. edu/ top/ prin/ txt/ EcoToC. html
K hiu
Y: tng cu (thu nhp) C: tiu dng c nhn I: u t t nhn G: chi tiu chnh ph T: thu thu ca chnh ph X: xut khu M: nhp khu T: mc thu thu c bn t: khuynh hng thu bin : khuynh hng tiu dng bin
: khuynh hng tiu dng hng nhp khu bin v : cc mc tiu dng c bn v nhp khu c bn T, t, , , , u ln hn 0. Trong : C = (Y-T) + M = (Y-T) + T = T + tY
S nhn ti chnh
Khi chi tiu chnh ph G thay i mt n v, mc thay i ca tng cu Y l: Y / G = 1 / (1 - + t + - t) ... (4) V phi ca ng thc (4) gi l s nhn ti chnh. S nhn ti chnh l mt khi nim quan trng trong kinh t hc Keynes- trng phi kinh t hc v m nhn mnh tm quan trng ca chnh sch ti chnh.
S nhn thu
Khi s thu thu c bn T thay i mt n v, mc thay i ca tng cu Y l: Y / T = ( - ) / (1 - + t + - t) ... (5) V phi ca ng thc (5) l s nhn thu.
S nhn u t
S nhn u t bng 1 / (1 - + t + - t).
S nhn v hiu ng ht ra
Va c s nhn ti chnh li va c s nhn u t. iu ny dn n hin tng c bit, gi l hiu ng ht ra. C ch ca hiu ng ny nh sau: Tng chi tiu dn ti thm ht ngn sch, th chnh ph t phi pht hnh cng tri b p thm ht ngn sch. c th huy ng c ngi mua cng tri, chnh ph s a ra mc li sut cng tri cao. Li sut th trng v th tng ln ng thi chng khon cng ty (c phiu v tri phiu cng ty) tr nn km hp dn v gim gi. C hai tc ng ny dn ti vic khu vc t nhn s gim u t. Nh vy, tng chi tiu chnh ph qua s nhn ti chnh lm tng tng cu, nhng li lm gim u t t nhn v qua s nhn u t li lm gim tng cu.
Tht nghip
Bi vit hoc on ny cn thm ch thch ngun gc c th kim chng thng tin. Nhng ni dung khng c ngun c th b t vn v xa b. [1] Mi bn b sung ch thch t cc ngun ng tin cy gip ci thin bi vit.
phi|nh|400px|Bn t l tht nghip ton cu - CIA 2005Tht nghip, trong kinh t hc, l tnh trng ngi lao ng mun c vic lm m khng tm c vic lm (t Hn-Vit tht: mt mt, nghip: vic lm). T l tht nghip l phn trm s ngi lao ng khng c vic lm trn tng s lc lng lao ng x hi. Lch s ca tnh trng tht nghip chnh l lch s ca cng cuc cng nghip ha. nng thn, mc d c tnh trng thiu vic lm, tht nghip mt phn, lm vic t thi gian nng thn, nhng tht nghip khng b coi l vn nghim trng.
Nguyn nhn
Trong lch s loi ngi, tht nghip ch xut hin trong x hi t bn[cndnngun]. x hi cng ng x hi nguyn thy, vic phi duy tr trt t trong by n buc mi thnh vin phi ng gp lao ng v c lm vic. Trong x hi phong kin chu u, truyn i t ai m bo rng con ngi lun c vic lm. Ngay c trong x hi n l, ch n cng khng bao gi ti sn ca h (n l) ri ri trong thi gian di. Cc nn kinh t theo hc thuyt Mc-Lnin c gng to vic lm cho mi c nhn, thm ch l phnh to b my nu cn thit (thc t ny c th gi l tht nghip mt phn hay tht nghip n nhng m bo c nhn vn c thu nhp t lao ng). Trong x hi t bn, gii ch chy theo mc ch ti thng l li nhun, mt khc h khng phi chu trch nhim cho vic sa thi ngi lao ng, do h vui lng chp nhn tnh trng tht nghip, thm ch kim li t tnh trng tht nghip. Ngi lao ng khng c cc ngun lc sn xut trong tay t lao ng phi chp nhn i lm thu hoc tht nghip.
Tht nghip Cc hc thuyt kinh t hc gii thch tht nghip theo cc cch khc nhau. Kinh t hc Keynes nhn mnh rng nhu cu yu s dn n ct gim sn xut v sa thi cng nhn (tht nghip chu k). Mt s khc ch rng cc vn v c cu nh hng th trng lao ng (tht nghip c cu). Kinh t hc c in v tn c in c xu hng l gii p lc th trng n t bn ngoi, nh mc lng ti thiu, thu, cc quy nh hn ch thu mn ngi lao ng (tht nghip thng thng). C kin li cho rng tht nghip ch yu l s la chn t nguyn. Ch ngha Mc gii thch theo hng tht nghip l thc t gip duy tr li nhun doanh nghip v ch ngha t bn. Cc quan im khc nhau c th ng theo nhng cch khc nhau, gp phn a ra ci nhn ton din v tnh trng tht nghip. Vic p dng nguyn l cung - cu vo th trng lao ng gip l gii t l tht nghip cng nh gi c ca lao ng. Nghin cu ca Ngn hng Th gii Chu Phi, Trung ng v Chu M Latinh ch ra, cc nc ang pht trin, tnh trng tht nghip cao trong ph n v thanh nin cn l hu qu ca nhng quy nh v trch nhim ch lao ng.
10
Phn loi
Tht nghip c in: l dng tht nghip lin quan ti loi vic lm m tin cng thc t tr cho ngi lm cng vic cao hn mc tin cng thc t bnh qun ca th trng lao ng chung, khin cho lng cung v lao ng i vi cng vic ny cao hn lng cu. Dng tht nghip ny cn c gi l tht nghip tin cng thc t. Tht nghip c cu: l dng tht nghip do ngi lao ng v ngi thu mn lao ng khng tm c nhau v nhng l do nh khc bit v a l, thiu thng tin, v.v... Tht nghip chu k: l loi tht nghip lin quan n chu k kinh t ti pha m tng cu thp hn tng cung dn ti doanh nghip phi thu hp sn xut v phi gim thu mn lao ng. Dng tht nghip ny cn c gi l tht nghip Keynes v Keynes l ngi xng thuyt v tng cu-tng cung. Tht nghip ma st: l loi tht nghip tm thi do ngi lao ng ang ch tm c vic lm m h k vng ch khng phi khng th tm c vic lm no. Tht nghip tr hnh: l dng tht nghip ca nhng ngi lao ng khng c s dng ng hoc khng c s dng ht k nng. Thuc loi ny bao gm c nhng ngi lm ngh nng trong thi im nng nhn (i khi nhng ngi ny c tch ring thnh nhng ngi tht nghip theo thi v). Tht nghip n: l dng tht nghip khng c bo co.
nh hng ti x hi v nn kinh t
Thit thi c nhn
Khng c vic lm ng ngha vi hn ch giao tip vi nhng ngi lao ng khc, tiu tn thi gian v ngha, khng c kh nng chi tr, mua sm vt dng thit yu cng nh cc hng ha tiu dng. Yu t sau l v cng trm trng cho ngi gnh vc ngha v gia nh, n nn, chi tr cha bnh. Nhng nghin cu c th ch ra rng, gia tng tht nghip i lin vi gia tng t l ti phm, t l t t, v suy gim cht lng sc khe[2]. Theo mt s quan im, rng ngi lao ng nhiu khi phi chn cng vic thu nhp thp (trong khi tm cng vic ph hp) bi cc li ch ca bo him x hi ch cung cp cho nhng ai c qu trnh lm vic trc . V pha ngi s dng lao ng th s dng tnh trng tht nghip gy sc p vi nhng ngi lm cng cho mnh (nh khng ci thin mi trng lm vic, p t nng sut cao, tr lng thp, hn ch c hi thng tin, v.v..). Ci gi khc ca tht nghip cn l, khi thiu cc ngun ti chnh v phc li x hi, c nhn buc phi lm nhng cng vic khng ph hp vi trnh , nng lc. Nh vy tht nghip gy ra tnh trng lm vic di kh nng. Vi ngha ny, th tr cp tht nghip l cn thit. Nhng thit thi khi mt vic dn n trm ut, suy yu nh hng ca cng on, cng nhn lao ng vt v hn, chp nhn th lao t i hn v sau cng l ch ngha bo h vic lm. Ch ngha ny t ra nhng ro cn vi ngi
Tht nghip mun gia nhp cng vic, hn ch di dn, v hn ch cnh tranh quc t. Cui cng, tnh trng tht nghip s khin cn cn m phn iu kin lao ng nghing v gii ch, tng chi ph khi ri cng vic v gim cc li ch ca vic tm c hi thu nhp khc. nh hng ti tm l Ngi tht nghip d trong tnh trng mnh l ngi tha tuy nhin s tc ng l khc nhau gia hai gii. ph n nu khng c vic lm ngoi th vic ni tr v chm sc con ci vn c th c chp nhn l s thay th tha ng, ngc li ngi nam, em thu nhp cho gia nh gn cht n gi tr c nhn, lng t trng. Nam gii khi mt vic lm thng t ti, rt nhy cm v d cu bn, h c th tm n ru, thuc l qun i bun phin, tnh trng ny ko di ngoi kh nng gy nghin nh hng trc tip n sc khe cn c th khi to mt vn mi l bo hnh gia nh[3]. H cng d b ri lon tm l nh bun phin, mt ng, trm cm v nh ni trn i khi cn dn n hnh vi t st.
11
Li ch
Tnh trng tht nghip gia tng tng quan vi p lc gim lm pht. iu ny c minh ha bng ng cong Phillips trong kinh t hc. Mt t l tht nghip va phi s gip c ngi lao ng v ch s dng lao ng. Ngi lao ng c th tm nhng c hi vic khc ph hp vi kh nng, mong mun v iu kin c tr. V pha gii ch, tnh trng tht nghip gip h tm c ngi lao ng ph hp, tng s trung thnh ca ngi lao ng. Do , mt chng mc no , tht nghip a n tng nng sut lao ng v tng li nhun.
T s: Khng tnh nhng ngi khng c gng tm vic. Mu s: Tng s lao ng x hi = S ngi c vic lm + s ngi khng c vic lm nhng tch cc tm vic.
Tht nghip
12
Ch thch
[1] http:/ / vi. wikipedia. org/ w/ index. php?title=Th%E1%BA%A5t_nghi%E1%BB%87p& action=edit [2] Mt s tc ng ca nn tht nghip (http:/ / ashleymac. econ. vt. edu/ ashley/ 3204/ brenner. pdf) [3] Tht nghip v bin chng tm l (http:/ / www. yduocngaynay. com/ 3-3TMTrung_ThatNghiep. htm) Bs Thi Minh Trung, Associate Professor in Psychiatry, University of California, Irvine
Lm pht
Thng tin trong bi (hay on) ny khng th kim chng c do khng c ch gii t bt k ngun tham kho no. [1] Xin bn hy ci thin bi vit ny bng cch b sung ch thch ti cc ngun uy tn. Nu bi c dch t Wikipedia ngn ng khc th hy chuyn ngun tham kho t phin bn cho bi ny.
Lm pht nh|phi|300px|T l lm pht ca 5 thnh vin chnh ca G8 t 1950 ti 1994 nh|phi|300px|T l lm pht cc nc trn th gii 2007 Trong kinh t hc, lm pht l s tng ln theo thi gian ca mc gi chung ca nn kinh t.[2] Trong mt nn kinh t, lm pht l s mt gi tr th trng hay gim sc mua ca ng tin. Khi so snh vi cc nn kinh t khc th lm pht l s ph gi tin t ca mt loi tin t so vi cc loi tin t khc. Thng thng theo ngha u tin th ngi ta hiu l lm pht ca n v tin t trong phm vi nn kinh t ca mt quc gia, cn theo ngha th hai th ngi ta hiu l lm pht ca mt loi tin t trong phm vi th trng ton cu. Phm vi nh hng ca hai thnh phn ny vn l mt ch gy tranh ci gia cc nh kinh t hc v m. Ngc li vi lm pht l gim pht. Mt ch s lm pht bng 0 hay mt ch s dng nh th c ngi ta gi l s "n nh gi c".
o lng
Lm pht 1 c o lng bng cch theo di s thay i trong gi c ca mt lng ln cc hng ha v dch v trong mt nn kinh t (thng thng da trn d liu c thu thp bi cc t chc Nh nc, mc d cc lin on lao ng v cc tp ch kinh doanh cng lm vic ny). Gi c ca cc loi hng ha v dch v c t hp vi nhau a ra mt "mc gi c trung bnh", gi l mc gi trung bnh ca mt tp hp cc sn phm. Ch s gi c l t l mc gi trung bnh thi im hin ti i vi mc gi trung bnh ca nhm hng tng ng thi im gc. T l lm pht th hin qua ch s gi c l t l phn trm mc tng ca mc gi trung bnh hin ti so vi mc gi trung bnh thi im gc. d hnh dung c th coi mc gi c nh l php o kch thc ca mt qu cu, lm pht s l tng kch thc ca n. Khng tn ti mt php o chnh xc duy nht ch s lm pht, v gi tr ca ch s ny ph thuc vo t trng m ngi ta gn cho mi hng ha trong ch s, cng nh ph thuc vo phm vi khu vc kinh t m n c thc hin. Cc php o ph bin ca ch s lm pht bao gm: Ch s gi sinh hot (vit tt ting Anh: CLI) l s tng trn l thuyt gi c sinh hot ca mt c nhn so vi thu nhp, trong cc ch s gi tiu dng (CPI) c gi nh mt cch xp x. Cc nh kinh t hc tranh lun vi nhau l c hay khng vic mt CPI c th cao hn hay thp hn so vi CLI d tnh. iu ny c xem nh l "s thin lch" trong phm vi CPI. CLI c th c iu chnh bi "s ngang gi sc mua" phn nh nhng khc bit trong gi c ca t ai hay cc hng ha khc trong khu vc (chng dao ng mt cch rt ln t gi c th gii ni chung). Ch s gi tiu dng (CPI) o gi c cc hng ha hay c mua bi "ngi tiu dng thng thng" mt cch c la chn. Trong nhiu quc gia cng nghip, nhng s thay i theo phn trm hng nm trong cc ch s ny l con s lm pht thng thng hay c nhc ti. Cc php o ny thng c s dng trong vic chuyn tr lng, do nhng ngi lao ng mong mun c khon chi tr (danh nh) tng t nht l bng hoc cao hn t l
Lm pht tng ca CPI. i khi, cc hp ng lao ng c tnh n cc iu chnh gi c sinh hot, n ng l khon chi tr danh nh s t ng tng ln theo s tng ca CPI, thng thng vi mt t l chm hn so vi lm pht thc t (v cng ch sau khi lm pht xy ra). Ch s gi sn xut (PPI) o mc gi m cc nh sn xut nhn c khng tnh n gi b sung qua i l hoc thu doanh thu. N khc vi CPI l s tr cp gi, li nhun v thu c th sinh ra mt iu l gi tr nhn c bi cc nh sn xut l khng bng vi nhng g ngi tiu dng thanh ton. y cng c mt s chm tr in hnh gia s tng trong PPI v bt k s tng pht sinh no bi n trong CPI. Rt nhiu ngi tin rng iu ny cho php mt d on gn ng v c khuynh hng ca lm pht CPI "ngy mai" da trn lm pht PPI ngy "hm nay", mc d thnh phn ca cc ch s l khc nhau; mt trong nhng s khc bit quan trng phi tnh n l cc dch v. Ch s gi bn bun o s thay i trong gi c cc hng ha bn bun (thng thng l trc khi bn c thu) mt cch c la chn. Ch s ny rt ging vi PPI. Ch s gi hng ha o s thay i trong gi c ca cc hng ha mt cch c la chn. Trong trng hp bn v vng th hng ha duy nht c s dng l vng. Khi nc M s dng bn v lng kim th ch s ny bao gm c vng v bc. Ch s gim pht GDP da trn vic tnh ton ca tng sn phm quc ni: N l t l ca tng gi tr GDP gi thc t (GDP danh nh) vi tng gi tr GDP ca nm gc, t c th xc nh GDP ca nm bo co theo gi so snh hay GDP thc). (Xem thm Thc v danh nh trong kinh t). N l php o mc gi c c s dng rng ri nht. Cc php kh lm pht cng tnh ton cc thnh phn ca GDP nh chi ph tiu dng c nhn. Ti M, Cc D tr Lin bang chuyn sang s dng kh lm pht tiu dng c nhn v cc php kh lm pht khc tnh ton cc chnh sch kim ch lm pht ca mnh. Ch s gi chi ph tiu dng c nhn (PCEPI). Trong "Bo co chnh sch tin t cho Quc hi" su thng mt ln ("Bo co Humphrey-Hawkins") ngy 17 thng 2 nm 2000, Federal Open Market Committee (FOMC) ni rng y ban ny thay i thc o c bn v lm pht ca mnh t CPI sang "ch s gi c dng chui ca cc chi ph tiu dng c nhn".
13
Lm pht thng c phn loi theo tnh cht hoc theo mc ca t l lm pht. Nu phn loi lm pht theo mc ca t l lm pht, cc nh kinh t thng phn bit 4 loi lm pht: thiu pht, lm pht thp, lm pht cao (lm pht phi m) v siu lm pht.
Lm pht
14
Lm pht thp
Mc lm pht tng ng vi tc tng gi t 0.3 n di 10 phn trm mt nm.
Siu lm pht
nh|phi|300px|Do hu qu ca chnh sch Gi - lng - tin, Vit Nam phi hng chu siu lm pht trong cc nm 1986-1989 Siu lm pht l lm pht "mt kim sot", mt tnh trng gi c tng nhanh chng khi tin t mt gi tr. Khng c nh ngha chnh xc v siu lm pht c chp nhn ph qut. Mt nh ngha c in v siu lm pht do nh kinh t ngi M Phillip Cagan a ra l mc lm pht hng thng t 50% tr ln (ngha l c 31 ngy th gi c li tng gp i). Theo nh ngha ny th cho n nay th gii mi tri qua 15 cuc siu lm pht. Mt trng hp c ghi nhn chi tit v siu lm pht l nc c sau Th chin th nht. Gi mt t bo tng t 0,3 mark vo thng 1 nm 1922 ln n 70.000.000 mark ch trong cha y hai nm sau. Gi c ca cc th khc cng tng tng t. T thng 1 nm 1922 n thng 11 nm 1923, ch s gi tng t 1 ln 10.000.000.000. Cuc siu lm pht c c tc ng tiu cc ti nn kinh t c n mc n thng c coi l mt trong nhng nguyn nhn lm ny sinh ch ngha c quc x v Th chin th hai. C mt s iu kin c bn gy ra siu lm pht. Th nht, cc hin tng ny ch xut hin trong cc h thng s dng tin php nh. Th hai, nhiu cuc siu lm pht c xu hng xut hin trong thi gian sau chin tranh, ni chin hoc cch mng, do s cng thng v ngn sch chnh ph. Vo thp nin 1980, cc c sc bn ngoi v cuc khng hong n ca Th gii th ba ng vai tr quan trng trong vic gy ra siu lm pht mt s nc M La-tinh. Theo Tiu chun K ton Quc t 29, c bn tiu ch xc nh siu lm pht, l: (1) ngi dn khng mun gi ti sn ca mnh dng tin; (2) gi c hng ha trong nc khng cn tnh bng ni t na m bng mt ngoi t n nh; (3) cc khon tn dng s tnh c mc mt gi cho d thi gian tn dng l rt ngn; v (4) li sut, tin cng v gi c c gn vi ch s gi v t l lm pht cng dn trong ba nm ln ti 100 phn trm.
Cc hiu ng tch cc
Nh kinh t ot gii Nobel James Tobin nhn nh rng lm pht (t l tng gi mang gi tr dng) va phi s c li cho nn kinh t. ng dng t "du bi trn" miu t tc ng tch cc ca lm pht. Mc lm pht va phi lm cho chi ph thc t m nh sn xut phi chu mua u vo lao ng gim i. iu ny khuyn khch nh sn xut u t m rng sn xut. Vic lm c to thm. T l tht nghip s gim.
Cc hiu ng tiu cc
i vi lm pht d kin c Trong trng hp lm pht c th c d kin trc th cc thc th tham gia vo nn kinh t c th ch ng ng ph vi n, tuy vy n vn gy ra nhng tn tht cho x hi:
Lm pht Chi ph mn giy: lm pht ging nh mt th thu nh vo ngi gi tin v li sut danh ngha bng li sut thc t cng vi t l lm pht nn lm pht lm cho ngi ta gi t tin hay lm gim cu v tin. Khi h cn phi thng xuyn n ngn hng rt tin hn. Cc nh kinh t dng thut ng "chi ph mn giy" ch nhng tn tht pht sinh do s bt tin cng nh thi gian tiu tn m ngi ta phi hng chu nhiu hn so vi khng c lm pht. Chi ph thc n: lm pht thng s dn n gi c tng ln, cc doanh nghip s mt thm chi ph in n, pht hnh bng gi sn phm. Lm thay i gi tng i mt cch khng mong mun: trong trng hp do lm pht doanh nghip ny tng gi (v ng nhin pht sinh chi ph thc n) cn doanh nghip khc li khng tng gi do khng mun pht sinh chi ph thc n th gi c ca doanh nghip gi nguyn gi s tr nn r tng i so vi doanh nghip tng gi. Do nn kinh t th trng phn b ngun lc da trn gi tng i nn lm pht dn n tnh trng km hiu qu xt trn gc vi m. Lm pht c th lm thay i ngha v np thu ca cc c nhn tri vi mun ca ngi lm lut do mt s lut thu khng tnh n nh hng ca lm pht. V d: trong trng hp thu nhp thc t ca c nhn khng thay i nhng thu nhp danh ngha tng do lm pht th c nhn phi np thu thu nhp trn c phn chnh lch gia thu nhp danh ngha v thu nhp thc t. Lm pht gy ra s nhm ln, bt tin: ng tin c s dng lm thc o trong tnh ton cc giao dch kinh t, khi c lm pht ci thc ny co gin v v vy cc c nhn kh khn hn trong vic ra cc quyt nh ca mnh. i vi lm pht khng d kin c y l loi lm pht gy ra nhiu tn tht nht v n phn phi li ca ci gia cc c nhn mt cch c on. Cc hp ng, cam kt tn dng thng c lp trn li sut danh ngha khi lm pht cao hn d kin ngi i vay c hng li cn ngi cho vay b thit hi, khi lm pht thp hn d kin ngi cho vay s c li cn ngi i vay chu thit hi. Lm pht khng d kin thng mc cao hoc siu lm pht nn tc ng ca n rt ln. Cc nh kinh t c quan im rt khc nhau v quy m ca cc tc ng tiu cc ca lm pht, thm ch nhiu nh kinh t cho rng tn tht do lm pht gy ra l khng ng k v iu ny c coi l ng khi t l lm pht n nh v mc va phi. Khi lm pht bin ng mnh, tc ng x hi ca n thng qua vic phn phi li ca ci gia cc c nhn mt cch c on r rng l rt ln v do vy chnh ph ca tt c cc nc u tm cch chng li loi lm pht ny.
15
Ch s ngho kh
L ch s th hin mc ngho ca mt h gia nh,khu vc hay mt quc gia.ch s ny c tnh da vo mt chun ngho kh no ,ty theo iu kin ca tng khu vc hay quc gia m c nhng chun ngho kh khc nhau.Gi d nh vit nam thu nhp di 1 la/ngy/ngi th c coi l ngho nhng cc quc gia khc th khc v d nh di 5 la/ ngy/ngi c gi l ngho kh.
Chi ph x hi ca lm pht
Lm pht c th gy ra mt s tc hi m chng ta khng d pht hin c.
Lm pht
16
Nguyn nhn
Lm pht do cu ko
Kinh t hc Keynes cho rng nu tng cu cao hn tng cung mc ton dng lao ng, th s sinh ra lm pht. iu ny c th gii thch qua s AD-AS. ng AD dch sang phi trong khi ng AS gi nguyn s khin cho mc gi v sn lng cng tng. Trong khi , ch ngha tin t gii thch rng do tng cu cao hn tng cung, ngi ta c cu v tin mt cao hn, dn ti cung tin phi tng ln p ng. Do c lm pht.
Lm pht do cu thay i
Gi d lng cu v mt mt hng gim i, trong khi lng cu v mt mt hng khc li tng ln. Nu th trng c ngi cung cp c quyn v gi c c tnh cht cng nhc pha di (ch c th tng m khng th gim), th mt hng m lng cu gim vn khng gim gi. Trong khi mt hng c lng cu tng th li tng gi. Kt qu l mc gi chung tng ln, ngha l lm pht.
Lm pht do chi ph y
Nu tin cng danh ngha tng ln, th chi ph sn xut ca cc x nghip tng. Cc x nghip v mun bo ton mc li nhun ca mnh s tng gi thnh sn phm. Mc gi chung ca ton th nn kinh t cng tng.
Lm pht do c cu
Ngnh kinh doanh c hiu qu tng tin cng danh ngha cho ngi lao ng. Ngnh kinh doanh khng hiu qu, v th, khng th khng tng tin cng cho ngi lao ng trong ngnh mnh. Nhng m bo mc li nhun, ngnh kinh doanh km hiu qu s tng gi thnh sn phm. Lm pht ny sinh v iu .
Lm pht tin t
Cung tin tng (chng hn do [ngn hng trung ng] mua ngoi t vo gi cho ng tin ngoi t khi mt gi so vi trong nc; hay chng hn do ngn hng trung ng mua [cng tri] theo yu cu ca nh nc) khin cho lng tin trong lu thng tng ln l nguyn nhn gy ra lm pht. Lm pht loi ny nguyn nhn l do lng tin trong nn kinh t qu nhiu, vt qu mc hp th ca n, ngha l vt qu kh nng cung ng gi tr ca nn kinh t. C th do ngn hng trung ng lu thng lng tin qu ln trong nn kinh t bng cc nghip v th trng m hay chnh sch tin t ni lng. Khi lng tin lu thng qu ln, v d trong tay bn c nhiu hn 100 triu..., th s tiu dng theo m tng rt ln theo x hi. P lc cung hn ch dn ti tng gi trn th trng, v do sc p lm pht tng ln.
Lm pht
17
Lm pht ra lm pht
Khi nhn thy c lm pht, c nhn vi d tnh duy l l tm l d tr, gi tng ln ngi dn t phn on, t suy ngh l ng tin khng n nh th gi c s tng cao to nn tm l d tr y mnh tiu dng hin ti tng cu tr nn cao hn tng cung hng ha s cng tr nn khan him kch thch gi ln => gy ra lm pht.
Kim ch lm pht
Kim ch lm pht cn gi l gim lm pht. C mt lot cc phng thc kim ch lm pht. Cc ngn hng trung ng nh Cc d tr lin bang M c th tc ng n lm pht mt mc ng k thng qua vic thit lp cc li sut v thng qua cc hot ng khc (v d: s dng cc chnh sch tin t). Cc li sut cao (v s tng chm ca cung ng tin t) l cch thc truyn thng cc ngn hng trung ng kim ch lm pht, s dng tht nghip v suy gim sn xut hn ch tng gi. Tuy nhin, cc ngn hng trung ng xem xt cc phng thc kim sot lm pht rt khc nhau. V d, mt s ngn hng theo di ch tiu lm pht mt cch cn xng trong khi cc ngn hng khc ch kim sot lm pht khi n mc cao. Nhng ngi theo ch ngha tin t nhn mnh vic tng li sut bng cch gim cung tin thng qua cc chnh sch tin t kim ch lm pht. Nhng ngi theo hc thuyt Keynes nhn mnh vic gim cu ni chung, thng thng l thng qua cc chnh sch ti chnh gim nhu cu. H cng lu n vai tr ca chnh sch tin t, c th l i vi lm pht ca cc hng ha c bn t cc cng trnh nghin cu ca Robert Solow. Cc nh kinh t hc trng cung ch trng kim ch lm pht bng cch n nh t gi hi oi gia tin t v mt s n v tin t tham chiu n nh nh vng, hay bng cch gim thu sut gii hn trong ch t gi th ni khuyn khch tch ly vn. Tt c cc chnh sch ny c thc hin trong thc t thng qua cc tin trnh. Mt phng php khc th l ch n gin thit lp lng v kim sot gi c (xem thm "Cc chnh sch thu nhp"). V d, n c th ti M trong nhng nm u thp nin 1970 (di thi tng thng Nixon). Mt trong nhng vn chnh vi vic kim sot ny l n c s dng vo thi gian m cc bin php kch "cu" c p dng, v th cc gii hn pha cung (s kim sot, sn xut tim nng) mu thun vi s tng trng ca "cu". Ni chung, phn ln cc nh kinh t coi vic kim sot gi l phn tc dng khi n c xu hng lm lch lc cc hot ng ca nn kinh t v n lm gia tng thiu thn, gim cht lng sn phm v.v. Tuy nhin, ci gi phi tr ny c th l "ng gi" nu n ngn chn c s nh n sn xut nghim trng, l iu c th c t gi hn, hay trong trng hp kim sot lm pht trong thi gian chin tranh. Trn thc t, vic kim sot c th b sung cho nh n sn xut nh l mt cch kim ch lm pht: Vic kim sot lm cho nh n sn xut c hiu qu hn nh l mt cch chng lm pht (lm gim s cn thit phi tng tht nghip), trong khi s nh n sn xut ngn cn cc loi hnh lch lc m vic kim sot gy ra khi "cu" l cao.
Ch thch
[1] http:/ / vi. wikipedia. org/ w/ index. php?title=L%E1%BA%A1m_ph%C3%A1t& action=edit [2] N. Gregory Mankiw, Macroeconomics (7th Edition), Worth Publishers, chng 6 trang 155
Lin kt ngoi
Lm pht Vit Nam: Vi li bnh lun (http://tailieu.thoidai.org/2004NY_LamPhat_VQViet.pdf) Th loi:S m Th loi:Kinh t hc v m Th loi:Ti chnh
18
nh|256px|Tin giy ca Cng quc Braunschweig nh|256px|Tin giy 10.000.000 Mark ca thnh ph Danzig (1923) nh|256px|T tin 200 Euro Tin l vt ngang gi chung c tnh thanh khon cao nht dng trao i ly hng ha v dch v nhm tha mn bn thn v mang tnh d thu nhn (ngha l mi ngi u sn sng chp nhn s dng) v thng c Nh nc pht hnh bo m gi tr bi cc ti sn khc nh vng, kim loi qu, tri phiu, ngoi t... Tin l mt chun mc chung c th so snh gi tr ca cc hng ha v dch v. Thng qua vic chng thc cc gi tr ny di dng ca mt vt c th (th d nh tin giy hay tin kim loi) hay di dng vn bn (d liu c ghi nh ca mt ti khon) m hnh thnh mt phng tin thanh ton c mt cng ng cng nhn trong mt vng ph bin nht nh. Mt phng tin thanh ton trn nguyn tc l dng tr n. Khi l mt phng tin thanh ton tin l phng tin trao i chuyn tip v hng ha hay dch v khng th trao i trc tip cho nhau c. Ngi ta cng c th nhn tin nh l vt mi gii, bin vic trao i trc tip hng ha v dch v, thng l mt trao i phi mt nhiu cng sc tm kim, thnh mt s trao i c 2 bc. Tin thng c nghin cu trong cc l thuyt v kinh t quc dn nhng cng c nghin cu trong trit hc v x hi hc.
nh ngha
Tin ra i t nhu cu kinh t thc t ca loi ngi khi m nn sn xut t n mt trnh nht nh v con ngi c th t do i li trong mt phm vi lnh th rng ln. Khi , thay v phi chun b hnh l cng knh cho chuyn i di ngy, con ngi ch cn mang theo mt lng nh kim loi qu hoc tin c a chung nhiu ni i cho mnh nhng nhu yu phm cn thit. T cc hot ng thng mi ra i, tin t c quy c v ban hnh, qun l bi nh nc. i li, nh nc c quyn thu thu t cc hot ng thng mi. Ni mt cch cht ch th tin ch l nhng g m lut php bt buc phi cng nhn l mt phng tin thanh ton. Trong kinh t hc, c mt s khi nim v tin. Tin mt: l tin di dng tin giy v tin kim loi. Tin gi: l tin m cc doanh nghip v c nhn gi vo ngn hng thng mi nhm mc ch phc v cc thanh ton khng dng tin mt. Chng c th d dng chuyn thnh tin mt. Chun t: l nhng ti sn c th d dng chuyn thnh tin, chng hn nh tri phiu, k phiu, hi phiu, tin tit kim, ngoi t.
Tin
19
Hnh thnh
Tin hnh thnh nh mt phng tin trao i a nng n gin ha thng mi. Nu nh trc kia tin thng c lin kt vi cc phng tin trao i hin thc c gi tr th d nh ng tin bng vng th tin ngy nay thng thng l t vt liu m chnh n khng c gi tr (tin giy). Trong trao i quc t ngi ta gi cc loi tin khc nhau l tin t. Gi tr ca tin hnh thnh t tr gi i ng m tin i din cho chng. Ngy xa vng v bc l cc vt bo m gi tr ca tin ti chu u. Ngy nay vic ny khng cn thng dng na v tin l tng trng cho gi tr ca hng ha m ngi ta c th mua c. Chnh v th m khi a thm tin giy hay tin kim loi vo s dng th tng gi tr ca tin lu thng trong mt nn kinh t khng c nng cao thm m ch dn n lm pht.
Ti u ha thng mi
Ngi ta tin rng u tin hng ha v cc dch v c trao i trc tip vi nhau (thng mi trao i). V iu ny khng thc dng nn hng ha v dch v c trao i vi cc loi hng ha khc m c th c tip tc trao i mt cch d dng. Loi hng ha l tin ny l nhng vt c gi tr p hay hu ch nh b, lc , lng sc vt, dao, xng, vng trang sc, qu, mui v nhiu loi khc. Khi ngi ta khm ph ra rng mt s vt khng cn c s dng na m ch c tip tc trao i th cc bn sao chp nh hn v t c gi tr hn ca cc vt ny c s dng lm phng tin thanh ton. Thuc v cc loi hng ha tr thnh tin l cc v s cho n khi ngi Trung Quc tin qun vo nm 1950 (ch "bi" trong "bo bi" ch n con s). l cc hnh thc thanh ton u tin trc khi c tin. (Tin trong ting La tinh l pecunia bt ngun t pecus c ngha l con b v ng tin kim loi u tin ca La M tng trng cho gi tr ca mt con b.) Kh nng c th m c, d bo ton, d vn chuyn ng mt vai tr quan trng trong vic la chn vt liu cng nh kh nng c th gi c gi tr. Cc thi hay si dy bng ng thic hay bc p ng c cc yu cu ny v c gi tr bn vng v c th bo ton d dng. Cc ng tin kim loi u tin c ngi Lydia pha Ty ca Th Nh K ngy nay c t vng, trong thi gian gia 640 v 600 TCN, c nhiu kch thc v gi tr khc nhau v c dng nh l mt phng tin thanh ton
Tin n gin ha vic tr lng cho nhng ngi lnh nh thu. Mt lng nht nh ca cc ht bi vng c nu chy thnh ng tin v sau hnh ca nh vua c dp ni ln trn. Nh vua ngi Lydia cui cng, Croesus, v th m mang danh l giu c v hn. Cc ng tin kim loi ny lm cho vic thng mi d dng i rt nhiu v chng c u im l bao gi cng c kch thc, trng lng v hnh dng khng thay i v thay v l phi cn th c th m c. Cc ch trch v ph phn v thuyt cho rng tin hnh thnh t thng mi trao i xut pht t nhng ngi i din cho Ch ngha N (ting Anh: Debitism), c bit l Paul C. Martin. L lun c a ra l s dng mt vt trao i th ba trc tin l s lm cho vic trao i phc tp thm. T mt giao dch bin thnh hai giao dch. iu quyt nh chnh l chc nng ca tin, dng ni tip thi gian gia nhu cu cn dng hng ha A v s sn xut hng ha B. V th m tin ngay t u khng phi l hng ha v cng khng phi l mt vt trao i m l du hiu cho mt mi quan h n.
20
Tin Tr tin (bo ton gi tr) Tng s tin trong lu hnh phn nh s phn chia ca sn phm quc gia: Lng tin m mt ngi s hu tng ng vi lng sn phm quc gia m ngi c th c khi tiu dng lng tin s hu.
21
Tin
22
Cung cp tin
Qu trnh cung cp tin ngy nay
Trn l thuyt c th phn bit hai loi tin khc nhau. Loi th nht l tin ca ngn hng quc gia, do ngn hng quc gia pht hnh hay tiu hy, tin mt thuc v loi tin ny. Loi th hai l tin xut pht t cc ngn hng thng mi m chnh xc th ch l cc yu cu thanh ton tin (cc khon phi thu). Phng cch cung tin thng dng nht l cho vay. Cc ngn hng thng mi cung cp tin bng cch cho khch hng vay tin. Sau khi chp nhn cho khch hng vay tin, ngn hng s ghi khon tin ny vo ti khon ca khch hng v ngi vay c th chuyn khon s tin ny n cc khch hng khc ca ngn hng hay n khch hng cacc ngn hng khc. Tin c to thnh thng qua chu trnh ny v mt mt tin c a vo lu hnh nhng v mt khc ch hnh thnh yu cu thanh ton ca ngn hng i vi ngi vay v ch l mt mc ca cc khon phi thu trong bn cn i k ton ca ngn hng. Ngc li khi hon tr n th tin c tiu hy i v tin quay v ngn hng v mn n c thanh ton. V khon tin va c to thnh li c th l c s to thnh cc khon tin khc nn trn l thuyt khng c gii hn ti a cho cc khon tin do ngn hng to thnh. kim sot qu trnh ny ngoi cc quy nh cn i k ton (n qu mc, bo chng vn t c) cn c d tr ti thiu bt buc, tc l cc ngn hng thng mi phi k thc ti ngn hng quc gia mt t l nht nh ca s tin gi khng k hn ca khch hng. Khi vn t c ca ngn hng cng vi tin gi ca khch hng khng c th cho vay nhiu nh mun ngn hng thng mi c th vay tin t ngn hng quc gia, ngi ta gi l ti cp vn. Ngn hng quc gia cng c th to thm tin m khng cn phi cho vay, th d nh bng cch mua ngoi t, kim loi qu hay chng khon. Ngoi cng c ny ra ngn hng quc gia cn c th ch ng mua tri phiu hay cho ngn hng thng mi vay. Vic cho chnh ph vay tin b cm trong vng Euro t bc th 2 ca Lin minh Tin t chu u trong nm 2004, tc l nh nc khng c php vay tin ca ngn hng quc gia. Ti M th li khc: Th d nh vo ngy 17 thng 11 nm 2004 mc "U.S. Treasury" (tri phiu ca ngn kh M) chim n 89,3% tng ti sn ca Cc d tr Lin bang M (FED). Ni mt cch khc ng la M c "bo chng" gn nh hon ton bng n quc gia ca chnh ph M. mt khch hng ca ngn hng c th thanh ton cc giao dch bng tin bn ngoi h thng ngn hng, ngn hng quc gia in tin giy v cc ngn hng c th "vay" (ng ra l "mua" cng vi mt tha thun mua li ca ngn hng quc gia) tr cho khch hng (tin mt). Ngn hng quc gia a ra mt li sut nht nh khi a tin cho cc ngn hng thng mi, gi l li sut c bn. Ton b h thng tin t c th c miu t di dng ca mt bn cn i k ton. mt bn l tin trong lu hnh, bn kia l cc khon n tng ng, d tr vng v tin cng vi chng khon thuc v s hu ca ngn hng quc gia. Mi mt khon tin c trong ti khon v mi mt t tin giy u tng ng vi mt mc n (khon phi thu) hay l mt mc ti sn trong bn cn i k ton ca ngn hng quc gia.
Th trng tin
c bi chnh v th trng tin t Cng ging nh cho hng ha v dch v, c th trng tin vi cung v cu tn ti cho vic vay tin. Cc t nhn v doanh nghip c nhu cu tin v ng thi cng l ngun cung ng khi gi tin tit kim vo ngn hng. H thng ngn hng l ngi mi gii gia 2 nhm ny v v th lm cho th trng c hiu qu hn v ngi tit kim tin v ngi mun vay tin khng phi t tm kim cho tng giao dch na. Ngn hng ly tin cng cho dch v ny bng hiu s gia li sut tit kim v li sut cho vay. Li sut hnh thnh t th trng ny c quyt nh bi cung v cu v trn nguyn tc chnh l gi phi tr cho vic mn tin. Ngn hng quc gia c th to nh hng ln th trng tin bng cch hoc l gin tip tc ng n cung v cu thng qua li sut dnh cho tin ca ngn hng quc gia hoc l ch ng to nh hng n vic cung ng tin
Tin trong khun kh ca chnh sch gi l chnh sch th trng m. Trong chnh sch ny ngn hng quc gia mua mt s chng khon nht nh v tr bng tin ca ngn hng quc gia. Tin c a thm vo trong h thng lu hnh. Ngc li ngn hng quc gia cng c th bn chng khon v qua m ly tin ra khi h thng. Li sut dnh cho tin ca ngn hng quc gia hay dnh cho tin gi ti ngn hng quc gia ch nh hng gin tip n th trng tin v ch khuyn khch cc ngn hng thng mi cho vay tin hay gi tin ti ngn hng quc gia.
23
Tin nh danh
Tin php nh hay tin nh danh(Fiat money) dng ch tin c pht hnh (thng thng l bi mt ngn hng quc gia) m khng c c s bo chng y , tc l hoc l bo chng khng ton b hay lp tha (tautologic). Mt bo chng l khng ton b khi nhn li nhng vt m gi tr thc t t hn l gi tr trn danh ngha. Mt bo chng l lp tha khi nhng vt nhn li khng c gi tr hay ch nhn li c yu cu thanh ton (n phi thu) li da trn fiat money. Fiat money xut pht t ting La Tinh fiat lux (s c nh sng) v loi tin nh vy c th d dng to thnh khi c nhu cu (s c tin) v ngi to ra chng (thng l ngn hng quc gia) khng cn phi c hng ha bo chng. Tin php nh khng c gi tr c nh v thng c xc nh gi tr thng qua sc lnh ca chnh ph.[2] Kh nng to ra fiat money ch tn ti cho n chng no m nhng ngi tham gia trn th trng (t nhn, ngn hng v cc doanh nghip khc) cho l tin pht hnh ny vn c mt gi tr nht nh. Nhng ngi ng h fiat money cho rng hnh thc to nn tin ny khng mang li nguy him cho kinh t (v ngi pht hnh phi c mt ng tin cy cao) trong khi nhng ngi ch trch li nhn thy y l mt phng thc lm giu khng cng bng ca chnh ph.
Lng tin t
c bi chnh v cung ng tin t. Khi nim "tin" khng gn lin vi mt vt nht nh. Mt vt c nh ngha l tin khi tha mn 3 chc nng tin ni trn. V cc vt khc nhau tha mn cc chc nng trn cc mc khc nhau nn kh c th xc nh ranh gii gia nhng g l tin v nhng g khng phi l tin. V l do ny cc ngn hng quc gia nh ngha khi nim tin v lng tin theo nhiu cch khc nhau. Ngn hng Lin bang c nh ngha: Lng tin M0 l tin do ngn hng quc gia to nn, bao gm cc khon tin gi khng k hn ca cc ngn hng ti ngn hng quc gia v tin giy cng nh tin kim loi trong lu hnh. Lng tin ny chu nh hng trc tip ca ngn hng quc gia. Lng tin M1 bao gm M0 v cc tin c th s dng lm phng tin thanh ton tc l tin mt . Lng tin M2 (cn gi l tin rng) bao gm lng tin M1 v cc khon tin gi tit kim c k hn di 4 nm. Lng tin M3 bao gm lng tin M2 v cc khon tin gi tit kim c thi hn bo trc theo quy nh ca php lut.
Tin
24
Lm pht
c bi chnh v lm pht. Lng tin tng qu nhanh hay tc quay vng ca tin tng ln trong khi lng tin khng thay i s dn n mt cn bng gia tin ang c v hng ha. S mt cn bng ny s lm tng mc gi chung v ngi ta gi l lm pht. Lm pht c th c phn loi theo vn tc (lm pht va phi, lm pht phi m, siu lm pht) hay theo giai on (giai on tng tc giai on n nh giai on gim tc). Lng tin c th tng v chnh sch li sut ca ngn hng quc gia (xem: Siu lm pht ti c t 1914 n 1923) hay v n quc gia tng t ngt.
Gim pht
c bi chnh v gim pht. Khi lng tin gim i hay tc quay vng tin gim xung trong khi lng tin khng i th gi c c th s gim lin tc trong mt thi gian, ngi ta gi l gim pht. Lng tin gim i cng c th l do cc bin php ca ngn hng quc gia gy ra hay khi vn tc quay vng tin gim i (khi ngi dn v doanh nghip hn ch tiu dng v u t hn v tin c tit kim nhiu hn l tiu dng).
Tham kho
[1] http:/ / vi. wikipedia. org/ w/ index. php?title=Ti%E1%BB%81n& action=edit [2] N. Gregory Mankiw, Macroeconomics (7th Edition), Worth Publishers, chng 6 trang 157
Tin Abel, Andrew; Bernanke, Ben (2005). "7". Macroeconomics (n bn 5th). Pearson. 266269. ISBN0201327899. Jevons, William Stanley (1875). " XVI: Representative Money (http://oll.libertyfund.org/ ?option=com_staticxt&staticfile=show.php?title=318&chapter=9990&layout=html&Itemid=27)". Money and the Mechanism of Exchange. ISBN1596052600. Truy cp 28 thng 6 nm 2009. Bernstein, Peter (2008) [1965]. "Chapters 45". A Primer on Money, Banking and Gold (n bn 3rd). Hoboken, NJ: Wiley. ISBN978-0-470-28758-3. OCLC 233484849 (http://www.worldcat.org/oclc/233484849). David Laidler, (1997). Money and Macroeconomics: The Selected Essays of David Laidler (Economists of the Twentieth Century). Edward Elgar Publishing. ISBN1-85898-596-X. Milton Friedman, Anna Jacobson Schwartz, (1971). Monetary History of the United States, 18671960. Princeton, N.J: Princeton University Press. ISBN0-691-00354-8. Sullivan, Arthur; Steven M. Sheffrin (2003). Economics: Principles in action. Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Prentice Hall. tr.258. ISBN0130630853.
25
Lin kt ngoi
Tin giy ng Dng thi Php thuc (http://nguyentl.free.fr/autrefois/billets1/photo_billet_p1_vn.htm) Th loi:Tin t Th loi:Bi c bn di trung bnh
Tin t
Tin t Tin t l tin khi ch xt ti chc nng l phng tin thanh ton, l ng tin c lut php quy nh phc v trao i hng ha v dch v ca mt quc gia hay nn kinh t. V nh ngha nh vy, tin t cn c gi l "tin lu thng". Tin t c th mang hnh thc tin giy hoc tin kim loi (tin xu) do Nh nc (ngn hng trung ng, B Ti chnh, v.v...) pht hnh. Khi phn bit tin t ca quc gia ny vi tin t ca quc gia khc, ngi ta dng cm t "n v tin t". n v tin t ca nhiu quc gia c th c cng mt tn gi (v d: dollar, franc...) v phn bit cc n v tin t ngi ta thng phi gi km tn quc gia s dng ng tin (v d: dollar c). Vi s hnh thnh ca cc khu vc tin t thng nht, ngy nay c nhiu quc gia dng chung mt n v tin t nh ng EUR. n v tin t ca Vit Nam c gi l ng, k hiu dng trong nc l "", k hiu quc t l VND, n v nh hn ca ng l ho (10 ho = 1 ng) v xu (10 xu = 1 ho). Tin t l phng tin thanh ton php quy ngha l lut php quy nh ngi ta bt buc phi chp nhn n khi c dng thanh ton cho mt khon n c xc lp bng n v tin t y. Mt t sc c th b t chi khi c dng thanh ton n nhng tin giy v tin kim loi th khng. Tuy nhin tin kim loi c th l phng tin thanh ton php quy b lut php ca mt quc gia gii hn khng vt qu mt s lng n v tin t no tu theo mnh gi ca nhng ng tin kim loi y. Theo lut php ca Vit nam, tin giy v tin kim loi l phng tin thanh ton php quy khng gii hn.
Gi tr v gi c ca tin t
Tin t c gi tr khng phi v n c gi tr t thn m v nhng g tin t c th trao i c. Gi tr ca tin t l s lng hng ha v dch v mua c bng mt n v ca tin t, v d s lng hng ha v dch v mua c bng mt Dollar. Ni cch khc gi tr ca tin t l nghch o ca gi c hng ha. Gi c ca tin t chnh l li sut, ni mt cch khc, gi c ca tin t l s tin m ngi ta phi tr cho c hi c vay n trong mt khong thi gian xc nh. Gi tr ca tin t l 1 lng vng nguyn cht nht nh lm n v tin t
Tin t
26
Lch s tin t
Xem chi tit ti Tin.
Tin t
27
ISO 4217
Xem bi chnh v ISO 4217 ISO 4217 l mt tiu chun ca T chc tiu chun ha quc t (ISO) quy nh v m ca tt c cc n v tin t bao gm c tin t dng trong giao dch thanh ton v tin t k ton. ISO 4217 cng m ha cho cc n v tin t c nh ngha l 1 troy ounce ca cc kim loi qu nh vng, bc, platinum (vng trng),... H thng m ny gm hai loi m, m 3 k t bng ch (v d: USD) v m 3 k t bng s (v d: 704 cho ng Vit Nam). Tr mt vi ngoi l, i vi tin t ca mt quc gia, m 3 k t bng ch c hai k t u l m quc gia (cng c chun ha theo mt tiu chun khc ca ISO) v k t th ba l ch ci bt u ca tn gi n v tin t, ng Vit Nam c m ha theo ng nguyn tc ny thnh VND. H thng m ny gip cho cc n v tin t c s dng trong thng mi, thanh ton mt cch thng nht v trnh c nhm ln.
Cc n v tin t quc t
Mt s n v tin t quc gia ca nhng nn kinh t pht trin ca th gii hoc ca khu vc c s dng nhiu v do chim t trng ln trong quan h thng mi v ti chnh quc t nh Dollar M, Euro, Yn Nht, Bng Anh.
Cc n v tin t k ton
Mt s n v tin t khng thc t xut hin trong lu thng m ch c dng cho mc ch tnh ton thun tin trong quan h ti chnh, thng mi quc t cn khi thanh ton phi c quy i ra cc n v tin t lu thng, trong ph bin l: Quyn rt vn c bit - SDR: c m ISO l XDR, y l n v tin t c Qu tin t quc t, mt s t chc quc t s dng, n cng c dng tnh ton cc ph bu chnh, vin thng quc t. XDR gm mt gi cc loi tin ph bin trong thng mi v ti chnh quc t v hin nay gm EUR, USD, JPY, GBP vi quyn s v gi tr c Qu tin t quc t (IMF) tnh ton 5 nm mt ln. IMF cng cng b t gi ca XDR so vi USD hng ngy phc v cho thanh ton. Franc Poincar: c s dng ch yu trong cc quy nh quc t lin quan n trch nhim vt cht (v d: Cng c Warszawa v trch nhim ca cc hng hng khng quc t trong vn chuyn ngi, hnh l, hng ha bng my bay). N c nh ngha l 65,5 mg vng 900 phn nghn. Tuy nhin loi n v tin t k ton ny ngy nay hu nh c thay th bi XDR. ECU (vit tt ca cm t ting Anh "European Currency Unit"): l n v tin t k ton c xy dng trn c s gi tin t ca cc nc thuc Cng ng chu u c m ISO l XEU trc khi n c thay th bng ng Euro (m ISO l EUR) vi t l 1:1. Tuy nhin vic thay th ny ny sinh mt s rc ri khi c tranh tng php l ngoi Cng ng chu u v vic ng EUR c phi l ng tin thay th XEU hay khng. Ngoi cc n v tin t k ton kh ph bin trong thng mi v ti chnh quc t nu trn, trong ngnh hng khng dn dng th gii, mt n v tin t k ton l NUC (vit tt ca cm t ting Anh "Neutral Unit of Currency") c s dng tnh cc ph vn chuyn hng khng. T gi ca n so vi USD lun l 1.
Tin t
28
Th trng ngoi hi
Xem bi chnh: Th trng ngoi hi nh|phi|200px|Bng in t t l trao i gia cc loi n v tin t Th trng ngoi hi l th trng m tin t ca cc nc khc nhau c em ra trao i vi nhau, chnh ti th trng ny t gi hi oi c xc nh. Cc th trng bn bun c t chc ti cc trung tm ti chnh, tin t quc t nh: New York, Tokyo, London, Zurich, Hongkong, Singapore... mc bn l n c rt nhiu ngn hng thng mi, cng ty chuyn doanh ngoi hi thc hin. Ti th trng ny, cung v cu cng quyt nh gi c ca ngoi hi hay chnh l t gi hi oi.
Tham kho
Begg D., Fischer S. v Dornbusch R. (2007), Kinh t hc, Nxb Thng k, H Ni. David Cox (1997), Nghip v ngn hng hin i, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni.
Lin kt ngoi
Cc n v tin t theo tiu chun ISO 4217 [1] * Th loi:Bi c bn di trung bnh
Ch thch
[1] http:/ / www. iso. org/ iso/ support/ faqs/ faqs_widely_used_standards/ widely_used_standards_other/ currency_codes/ currency_codes_list-1. htm
ng LM
29
ng LM
ng LM biu din mt tp hp cc im cn bng trn th trng tin t. L v M l cc ch ci vit tt ca cc t ting Anh Liquidity Preference v Money Supply ngha l nhu cu gi tin mt ca c nhn v cung tin ca c quan qun l tin t ca nh nc. ng LM c dng trong phn tch IS-LM.
Gi thit
Th trng tin t trng thi cn bng, ngha l lng cu tin L bng lng cung tin M. Lng cung tin M khng thay i v c quan qun l tin t (ngn hng trung ng hay cc c quan tng ng) khng tin hnh bin php g lm nh hng ti lng cung tin. Lng cu tin L bng tng ca lng cu tin v mc ch giao dich v lng cu tin v mc ch u c kim li. Cng c nhiu thu nhp, c nhn cng tiu dng nhiu, do cng cn nhiu tin mt giao dch. Li sut cng cao th ngi ta cng gi t tin mt, v thay vo cng tng mua cc ti sn c li tc cao.
Thnh lp m hnh
va|phi|khung|Hnh 1: ng LM thng thng V gi thit rng lng cu tin L lun bng lng cung tin M, ngha l khng i. Nn h thu nhp Y tng, th lng cu tin v mc ch giao dch s tng ln. Lng cu tin d tr v mc ch u c v th s gim i; v m bo iu , li sut thc t r cn phi tng ln. Tm li, khi xt t gc th trng tin t cn bng, khi thu nhp tng th li sut thc t cng s tng; v ngc li. Nh vy, ng LM biu din mt tp hp cc im cn bng trn th trng tin t s l ung dc ln pha phi trn mt th hai chiu vi trc honh l cc mc thu nhp Y, cn trc tung l cc mc li sut thc r (xem Hnh 1). Phng trnh ng LM : M / P = L ( Y , r ) M : cung tin M / P : cung tin thc t L ( Y , r ) : hm cu tin ph thuc vo thu nhp v li sut
Cc trng hp c bit
nh|tri|Hnh 2: ng LM nm ngang khi li sut qu thp, thng ng khi li sut qu cao v dc ln pha phi khi li sut gia hai khong trn Hy xem xt hnh vi u c ca c nhn. H thy li sut thc t tng ln, c nhn lin chuyn tin mt m mnh ang nm gi thnh cc ti sn c th em li li tc. y l trng hp thng thng. Song c hai trng hp c bit, hay hai gii php gc. Trng hp th nht tng ng vi tnh hung c nhn th gi tin mt hon ton, l khi li sut qu thp v cc ti sn nh tri phiu ch em li li tc khng ng k. Trng hp th hai tng ng vi tnh hung c nhn em ht s tin d tr u c chuyn thnh cc ti sn c li tc, thnh ra s tin cn nm gi v mc ch u c bng khng. Vi hai gii php gc ny, ng LM cn c iu chnh li nh trong Hnh 2.
ng LM
30
Vn dng m hnh
va|phi|khung|Hnh 3: ng LM dch sang phi khi cung tin tng By gi, gi d c quan qun l tin t quyt nh tng lng cung tin M. cho th trng tin t lun cn bng, lng cu tin L cng s tng ln tng ng. Vi cng mt mc li sut thc nn lng cu tin d tr u c s khng i. V th, lng cung tin L tng thc cht l do lng cu tin v mc ch giao dch tng. Mun th, thu nhp Y phi tng. Ni chnh sch ni lng tin t kch thch kinh t tng trng chnh l da vo c ch ni trn. Trn th, ng LM s dch song song sang pha phi khi lng cung tin M tng.
Tham kho
Mankiw, Gregory N. (2002), Macroeconomics, Fifth Edition, Worth Publisher.
ng IS
ng IS biu th tp hp cc mc li sut v thu nhp cn bng th trng hng ha v m. IS l kt hp hai ch ci vit tt ca Investment v Saving trong ting Anh, ngha l u t v tit kim. ng IS c s dng trong phn tch IS-LM.
Gi thit
nh|tri|220px|Hnh m t cch xy dng ng IS u t I l hm s ca li sut thc t r : I = I (r). u t gim nu li sut tng (dI/dr<0). (Xem thm hm s u t) Tit kim S l hm s ca thu nhp Y : S = Y - C Tit kim tng khi thu nhp tng (dS/dY>0). Xem thm hm s tit kim). y lu l thu nhp bng vi sn lng bng vi tng chi tiu (chi tiu dng + chi u t t nhn + chi tiu rng chnh ph + xut khu rng). Khi mt trong cc loi chi tiu ny thay i, th tng chi tiu s thay i, hay thu nhp s thay i. Y = C + I + G + NX Th trng hng ha v m trng thi cn bng, do : I = S.
Thnh lp m hnh
va|phi|ng IS dc xung pha bn phi Li sut r tng, khin cho u t I gim i. Tit kim S lun bng u t I, nn khi u t gim th thu nhp Y phi gim cho tit kim gim xung. Biu din quan h nghch o gia li sut r v thu nhp Y m bo cn bng th trng hng ha v m ny trn th hai chiu vi trc honh l cc mc thu nhp Y, cn trc tung l cc mc li sut r, ta s c mt ng IS l tp hp ca cc mc tit kim v thu nhp bng nhau lm cn bng th trng hng ha v m. ng ny dc xung pha phi. Phng trnh ng IS: Y = C ( Y - T ) + I ( r ) + G
ng IS
31
Vn dng m hnh
V nguyn nhn no (chnh ph tng chi tiu hoc gim thu dn ti chi tiu rng ca chnh ph tng ln (xem Chnh sch ti chnh), li sut r khng i m u t I li tng ln. Tit kim S phi tng theo u t. V thu nhp Y phi tng ln cho tit kim tng. Khi r khng i m Y tng, ng IS dch song song sang pha phi ca th. Ngc li, khi r khng i m Y gim, ng IS dch song song sang pha tri.
Cc yu t lm dch chuyn IS
G (chi tiu chnh ph), T (thu): Chnh ph s dng chnh sch ti kha lm tng G (gim T) s lm IS dch chuyn sang phi. C sc ngoi sinh : C sc ngoi sinh ca ngi tiu dng ,nh u t lm tng I (u t),C (chi tiu c nhn) ngoi sinh s lm dch chuyn IS phi.
dc ca ng IS
ng IS c dc m : bi v r(li sut),I(u t) c quan h ngc chiu vi nhau. dc ca IS ph thuc vo nhy cm ca I(u t) phn nh qua li sut,gi tr ca s nhn chi tiu. S nhy cm ca u t vi li sut: u t rt nhy cm:mt s thay i nh ca li sut cng lm cho u t v chi tiu thay i mt lng ln => thu nhp thay i nhiu,ng IS s thoi. u t t nhy cm :ngc li. Gi tr ca s nhn chi tiu(m): Nu s nhn chi tiu ln th thu nhp cn bng tng nhiu.Do vy ng IS s thoi. Nu s nhn chi tiu nh th ngc li.
Cc trng hp ng IS c bit
Trong m hnh trn, chng ta thy mt ng IS trn tru, dc xung pha phi. Song c nhng trng hp c bit, ng IS s khng phi nh vy. ng IS thng ng: Trong m hnh chun trnh by trn, chng ta gi thit l u t I l hm s gim ca li sut r. Tuy nhin, nu ni lng gi thit ny, v cho rng u t hon ton khng c phn ng g khi li sut thay i (dI/dr=0). Khi y tit kim S cng khng h thay i. Thu nhp Y cng khng thay i. Tm li, d li sut thay i, nhng thu nhp khng i. ng IS v th thng ng. ng IS nm ngang: Gi d, by gi u t I li phn ng mnh v hn vi nhng thay i ca li sut r. Lc ny ng IS s nm ngang.
Tham kho
Mankiw, Gregory N. (2002), Macroeconomics, Fifth edition, Worth Publisher.
M hnh IS-LM
32
M hnh IS-LM
M hnh IS-LM: cng c bit n nh l m hnh Hicks-Hansen, c nh kinh t hc ngi Anh John Hicks (1904-1989) v nh kinh t hc ca Hoa K Alvin Hansen (1887-1975) a ra v pht trin. M hnh IS-LM c s dng kt hp cc hot ng khc nhau ca nn kinh t: n l s kt hp ca th trng ti chnh (tin t) vi th trng hng ha v dch v. Trong nn kinh t ng th m hnh khng chu nh hng ca cc yu t bn ngoi nn kinh t: xut khu rng (NX), t gi hi oi,li sut th gii... Trong ting Anh, IS-LM l vit tt ca Investment/Saving - Liquidity preference/Money supply (u t/Tit kim Nhu cu thanh ton/Tin cung cp u i).
Kt hp hai ng IS v LM
nh|phi|220px|Giao im gia hai ng IS v LM l im cn bng ng thi c hai th trng hng ha v tin t C th kt hp hai ng IS v LM vo cng mt th vi trc tung l cc mc li sut thc t r v trc honh l cc mc thu nhp Y. Gi nh l khng c tnh hung no hai ng ny khng gp nhau. Giao im E gia ng IS v ng LM chnh l im cn bng ng thi c th trng hng ha ln th trng tin t. im E gip xc nh mc thu nhp cn bng Y* v mc li sut thc t cn bng r*. Mi ng u c th c hnh dng thng thng, tc l ng IS dc xung pha phi v ng LM dc ln pha phi. Mi ng u c th c hnh dng nm ngang v mi ng u c th c hnh dng thng ng. Nh vy, s c by tnh hung hai ng IS v LM gp nhau v hai tnh hung hai ng khng gp nhau (chng ta s khng xem xt hai tnh hung ny).
M hnh IS-LM
33
Tham kho
[1] Bi ging kinh t v m 2 - PGS.TS Nguyn Vn Cng - Nh xut bn Lao ng 2006
Ch thch
[1] http:/ / www. economyprofessor. com
Chu k kinh t
34
Chu k kinh t
Chu k kinh t, cn gi l chu k kinh doanh, l s bin ng ca GDP thc t theo trnh t ba pha ln lt l suy thoi, phc hi v hng thnh (bng n). Cng c quan im coi pha phc hi l th yu nn chu k kinh doanh ch gm hai pha chnh l suy thoi v hng thnh (hay m rng)[1].
Chu k kinh t
35
Chu k kinh t
36
D bo chu k kinh t
Cc chuyn gia kinh t tm cch xy dng v pht trin cng c d bo nhng thay i trong nn kinh t. Nhng m hnh n gin nht da trn s liu d thu thp nh sn lng mt s t liu sn xut quan trng (thp,...), khi lng hng ha vn chuyn... ri cng thc ha s liu thng k a ra ch s c tnh cht d bo. Dn dn, vi s pht trin ca cng ngh thng tin, ngi ta xy dng nhng m hnh kinh t lng phc tp vi hng chc nghn bin s cng nhng h phng trnh phc tp d bo. i tin phong trong s pht trin cng c d bo l nhng nh kinh t hc Jan Tinbergen (gii Nobel nm 1969), Lawrence Klein (gii Nobel nm 1980). Nh , d bo bin ng kinh t v m c tin cy ln hn mc d n cha t chnh xc cao khi c nhng thay i v nhng chnh sch ln.
Tham kho
Samuelson Paul A., Nordhalls William D., Kinh t hc, NXB Ti chnh (2007)
Ch thch
[1] Samuelson Paul A., Tr. 353. [2] Samuelson Paul A., Tr. 364. [3] Korotayev Andrey V., Tsirel Sergey V. A Spectral Analysis of World GDP Dynamics: Kondratieff Waves, Kuznets Swings, Juglar and Kitchin Cycles in Global Economic Development, and the 20082009 Economic Crisis (http:/ / www. escholarship. org/ uc/ item/ 9jv108xp). Structure and Dynamics. 2010. Vol.4. #1. P.3-57.
Th loi:Kinh t hc v m
37
38
Tc dng
Chnh sch ti kho: Khi nn kinh t ang tnh trng suy thoi, nh nc c th gim thu, tng chi tiu (u t cng cng) chng li. Chnh sch ti chnh nh th gi l chnh sch ti chnh ni lng. Ngc li, khi nn kinh t tnh trng lm pht v c hin tng nng, th nh nc c th tng thu v gim chi tiu ca mnh ngn cho nn kinh t khi ri vo tnh trng qu nng dn ti v. Chnh sch ti kha nh th ny gi l chnh sch ti kha tht cht.
39
Kch cu
Kch cu l bin php y mnh chi tiu rng ca chnh ph (hay cn gi tiu dng cng cng) lm tng tng cu, kch thch tng trng kinh t.
Khi qut
Bin php kch cu c th c th l gim thu hoc tng chi tiu hoc c hai. Kch cu thng ch c dng khi nn kinh t lm vo tr tr hay suy thoi, ang cn vc dy. Kch cu c bit hay c s dng khi nn kinh t ri vo trng thi by thanh khon, l khi m chnh sch tin t tr nn mt hiu lc v li sut qu thp.[1][2] Kch cu i khi cn c gi l chnh sch Keynes v bin php ny tc ng ti tng cu. Trong cun L thuyt tng qut v vic lm, li sut v tin t, John Maynard Keynes cng nhc n vic "chi tiu thm ht" khi cn thit gip nn kinh t khi suy thoi. T tng ca Keynes l nu cn, chnh ph c th chi tiu ngn sch mnh n mc dn ti thm ht c ngn sch nh nc kch thch tng cu.[3]
S dng
Theo nh kinh t Lawrence Summers, bin php kch cu c hiu qu th vic thc hin n phi m bo: ng lc, trng ch v va .[1][4][5] ng lc tc l phi thc hin kch cu ngay khi cc doanh nghip cha thu hp sn xut v cc h gia nh cha thu hp tiu dng. Nu thc hin sm qu, kch cu c th lm cho nn kinh t tr nn nng v tng p lc lm pht. Nhng nu thc hin chm qu, th hiu qu ca kch cu s gim. Vic thc hin kch cu ng lc cng phi c ch nu cc qu trnh chnh tr v hnh chnh cho mt gi kch cu c ph duyt v trin khai l phc tp. Thng th chnh ph phi trnh quc hi k hoch kch cu v phi c c quan lp php ti cao ny thng qua. V, khng phi lc no cng vic ny cng sun s. Tuy nhin, thch thc ln nht i vi vic thc hin kch cu ng lc chnh l s thiu chnh xc trong xc nh thi im chuyn pha ca chu k kinh t. C trng hp kinh t chuyn hn sang pha suy thoi mt thi gian ri m cng tc thu thp v phn tch s liu thng k khng kh nng phn on ra.[1][6] Trng ch tc l hng ti nhng ch th kinh t no tiu dng nhanh hn khon ti chnh c hng nh kch cu v do sm gy ra tc ng lan ta ti tng cu hn; ng thi hng ti nhng ch th kinh t no b tc ng bt li hn c bi suy thoi kinh t. Thng th l nhng ch th kinh t c thu nhp thp hn. Ngi c thu nhp cao
Kch cu thng t gim tiu dng hn so vi ngi c thu nhp thp trong thi k kinh t quc dn kh khn. Vic h tr cc gia nh c thu nhp thp h khng phi gim tiu dng hay thm ch cn tng tiu dng s to ra hiu ng lan ta, kch thch doanh nghip m rng sn xut v thu mn thm lao ng.[1] kch cu trng ich, cc nh hoch nh chnh sch thng da vo cc m hnh kinh t lng m phng hiu qu ca gi kch cu qua cc kch bn khc nhau tng ng vi cc mc tiu khc nhau, t tm ra mc tiu hp l nht. Va tc l gi kch cu s ht hiu lc khi nn kinh t tr nn tt hn. Nu gi kch cu qu b th kch thch s b ht hi v tng cu c th khng b kch thch na, khin cho gi kch cu tr thnh lng ph. Ngc li gi kch cu ln qua to ra tc ng ko di khin cho nn kinh t hi phc m vn trong trng thi tip tc c kch thch th s dn ti kinh t m rng qu mc, lm pht tng ln. iu ny cng c ch nu ngn sch nh nc v d tr ngoi hi nh nc khng d dt.
40
Phn i v ng h
Vic s dng kch cu nh mt cng c chnh sch n nh kinh t v m nhn c c s ng h ln phn i. Cuc tranh lun v hiu qu kch cu nm trong mt cuc tranh lun ln hn v hiu qu ca chnh sch ti chnh v cuc tranh lun v gia chnh sch ti chnh v chnh sch tin t th ng no c hiu sut bnh n kinh t v m cao hn. Nhng ngi phn i kch cu a ra lun im rng v chnh ph khng c kh nng xc nh chnh xc thi im, mc tiu v lng ca gi kch cu, nn kch cu khng nhng khng hiu qu m cn em li thm ht ngn sch nh nc v h qu tip theo l n chnh ph gia tng. C lun im na cho rng khi chnh ph pht hnh tri phiu huy ng ti chnh cho kch cu, li sut trn th trng s tng ln lm c ch u t ca x nghip v tiu dng ca c nhn. C lun im cn i xa hn, vin n l lun ca Robert Barro (1974)[8] v vic mt ch th kinh t in hnh c th suy ngh rng hm nay chnh ph cho mnh (c th bng gim thu hoc chuyn khon qua tng chi tiu chnh ph) tc l hm nay chnh ph phi i vay, ngy mai chnh ph phi tr n vay th chnh ph s li ly ca mnh bng cch tng thu. Nhng ngi ng h kch cu v rng hn l ng h chnh sch ti chnh th cho rng nn kinh t tn ti nhng ci bt hon ho m mt trong s l ngi tiu dng - nht l nhng ngi c thu nhp thp - v l do ny hay khc (chng hn nh v khng thng tin, v khng c cng c ti chnh, v khng c d tnh duy l, v.v...) khng th n nh tiu dng ca mnh. Mt b phn ln dn c l nhng ngi "c tin tr th mi dm tiu dng". Chnh v vy, mt s ct gim thu tm thi hay chuyn khon ti chnh c th gip nhng ngi ny n nh tiu dng, v do n nh kinh t v m.[9]
Kch cu
41
Tham kho
[1] * Douglas W. Elmendorf and Jason Furman, " If, When, How: A Primer on Fiscal Stimulus, (http:/ / www. brookings. edu/ ~/ media/ Files/ rc/ papers/ 2008/ 0110_fiscal_stimulus_elmendorf_furman/ 0110_fiscal_stimulus_elmendorf_furman. pdf)" Strategy paper, the Brookings Institution, January 2008. [2] The Economist, " The next front is fiscal, (http:/ / www. economist. com/ opinion/ displaystory. cfm?story_id=12511161)" 30 thng 10, 2008. [3] The General Theory of Employment, Interest, and Money. (http:/ / www. marxists. org/ reference/ subject/ economics/ keynes/ general-theory/ ) [4] Lawrence Summers, " Why America must have a fiscal stimulus, (http:/ / www. ft. com/ cms/ s/ 3b3bd570-bc76-11dc-bcf9-0000779fd2ac,Authorised=false. html?_i_location=http:/ / www. ft. com/ cms/ s/ 0/ 3b3bd570-bc76-11dc-bcf9-0000779fd2ac. html& _i_referer=http:/ / www. cbpp. org/ 1-8-08bud. htm)" Financial Times, January 6, 2008. [5] Chad Stone and Kris Cox, " Economic policy in a weakening economy: Principles for Fiscal Stimulus, (http:/ / www. cbpp. org/ 1-8-08bud. pdf)" Center on Budget and Policy Priorities, 11 thng 1, 2008 [6] Dynan, Karen E. and Douglas W. Elmendorf, " Do Provisional Estimates of Output Miss Economic Turning Points? (http:/ / www. federalreserve. gov/ pubs/ feds/ 2001/ 200152/ 200152pap. pdf)" Federal Reserve Board, Finance and Economics Discussion Series 2001-52. thng 11 nm 2001. [7] Peter Orszag and Joseph Stiglitz, Tax Cuts Are Not Automatically the Best Stimulus: A Response to Glenn Hubbard, (http:/ / www. cbpp. org/ 11-27-01tax. htm) Center on Budget and Policy Priorities, 27 thng 11, 2001. [8] Barro, Robert J., " Are Government Bonds Net Wealth? (http:/ / hussonet. free. fr/ barro74. pdf)" Journal of Political Economy, University of Chicago Press, vol. 82(6), pages 1095-1117, Nov.-Dec. [9] Mankiw, N. Gregory, " The Savers-Spenders Theory of Fiscal Policy, (http:/ / www. economics. harvard. edu/ faculty/ mankiw/ files/ savers_c. pdf)" American Economic Review, vol. 90, no. 2, pp. 120-25, thng 5 nm 2000.
Lin kt ngoi
Alasdair Scott, " Making Fiscal Stimulus Effective During Downturns, (http://www.imf.org/external/pubs/ft/ survey/so/2008/RES100208B.htm)" IMFSurvey Magazine: IMF Research. Jason Furman, " Fiscal Stimulus and Poverty, (http://www.stanford.edu/group/scspi/pdfs/pathways/ summer_2008/Furman.pdf)" Harvard Kennedy School's Belfer Center for Science and International Affairs, " Fiscal Stimulus: What should be done now, (http://belfercenter.ksg.harvard.edu/publication/18683/fiscal_stimulus.html)" 20 thng 11, 2008. John H. Cochrane (2009), Fiscal Stimulus, Fiscal Inflation, or Fiscal Fallacies? (http://faculty.chicagobooth. edu/john.cochrane/research/Papers/fiscal2.htm) January 29. Eugene F. Fama (2009), Bailouts and Stimulus Plans (http://www.dimensional.com/famafrench/2009/01/ bailouts-and-stimulus-plans.html), January 13. Brad Delong (2009), Time to Bang My Head Against the Wall Some More (http://delong.typepad.com/sdj/ 2009/01/time-to-bang-my-head-against-the-wall-some-more-pre-elementary-monetary-economics-department. html), January 26. Paul Krugman (2009), A Dark Age of macroeconomics (wonkish) (http://krugman.blogs.nytimes.com/2009/ 01/27/a-dark-age-of-macroeconomics-wonkish/), January 27. Th loi:Chnh sch kinh t Th loi:Kinh t hc v m Th loi:Kinh t hc cng cng
Tin c s
42
Tin c s
Tin c s l thut ng kinh t ch loi tin c mc thanh khon cao nht trong cc thnh phn ca cung tin. Tin c s bao gm tin mt trong lu thng do cc c nhn (h gia nh v doanh nghip khng phi ngn hng nm gi) v d tr bt buc ca ngn hng thng mi ti ngn hng trung ng. Mi s thay i ca lng tin c s u l tc nhn quan trng gy ra thay i trong tng lng cung tin. Chnh v vy, tin c s cn c gi l tin c mnh lc.
S nhn tin t
43
S nhn tin t
S nhn tin t, cn gi l s nhn tn dng, o lng mc m ngn hng thng mi lm tng cung tin. S nhn ny bng t s gia tng lng cung tin v lng cung tin c mnh lc. K hiu: m l s nhn tin t M l tng lng cung tin H l lng cung tin c mnh lc C l lng tin mt D l lng tin gi R l lng tin m cc ngn hng thng mi phi d tr v trong ti khon ca h ti ngn hng trung ng
Cng thc tnh lng cung tin: m = M / H = (C+D) / (C+R) V ngn hng thng mi ch phi d tr ti ti khon ca h ngn hng trung ng mt phn s tin gi vo ngn hng ca h, nn R nh hn D. Do , m ln hn 1. H tng bao nhiu s lm cho tng lng cung tin tng nhiu hn th.
44
M hnh Mundell-Fleming (The Mundell-Fleming model) l mt m hnh kinh t hc v m s dng 2 ng IS v LM phn tch tc ng ca cc chnh sch kinh t v m c thc hin trong mt nn kinh t m ca. M hnh mang tn 2 nh kinh t hc l Robert Mundell v John Marcus Fleming. y l m hnh l thuyt c Robert Mundell v Marcus Fleming pht trin mt cch c lp trong nhng nm 1960. M hnh cho thy mi quan h gia sn lng vi t gi hi oi danh ngha trong ngn hn.
Thit lp m hnh
nh|phi|200px|Hnh minh ha cch dng LM* nh|phi|200px|Hnh minh ha cch dng IS*
ng LM*
Cch dng LM*: Phng trnh LM* : M / P = L ( r* , Y ) ng LM* l ng LM trong th Y-e. ng LM* l mt ng thng ng, v t gi hi oi khng c a vo trong phng trnh ca LM*.
ng IS*
Cch dng IS* : Phng trnh ng IS* : Y = C ( Y - T ) + I ( r* ) + G + NX ( e ) ng IS* l ng IS th hin trong th Y-e. ng IS* dc xung v t gi hi oi cao hn lm gim xut khu rng ( NX ),qua lm gim tng thu nhp.
iu kin ca m hnh
Sn lng thc t nh hn sn lng tim nng. Gi c nh Nn kinh t nh, m ca.
Nn kinh t nh, t gi hi oi th ni
Chnh sch ti chnh(Chnh sch ti kha)
nh|phi|300px|nh hng ca chnh sch ti chnh m rng trong ngn hn,t gi hi oi th ni tng sn lng Y, chnh ph c th s dng chnh sch ti chnh m rng (tng chi tiu chnh ph hoc gim thu). Trong
M hnh Mundell-Fleming ngn hn, chi tiu chnh ph tng lm tng chi tiu hng ha trong nc (ng IS dch chuyn sang phi trong khi ng LM ng yn), dn n ng ni t ln gi so vi ngoi t (do nhu cu v ng ni t ln). ng ni t ln gi lm gim xut khu v tng nhp khu. Trong di hn, s gia tng ca t gi hi oi lm gim xut khu rng, l nguyn nhn lm mt nh hng ca s m rng tng cu trong nc v hng ha v dch v. iu ny lm trit tiu nh hng m rng ban u ca chnh sch ti chnh v a li sut trong nc v mc li sut th gii. Do vy: trong ngn hn, di ch t gi hi oi th ni v vn chu chuyn hon ho th chnh sch ti chnh hon ton khng c hiu lc trong vic iu tit tng cu ca nn kinh t.
45
Nn kinh t nh, t gi hi oi c nh
Chnh sch ti chnh
nh|phi|300px|nh hng ca chnh sch ti kha m rng trong iu kin t gi hi oi c nh Trong iu kin t gi hi oi c nh th chnh sch m rng ti chnh ca chnh ph s lm dch chuyn ng IS sang phi. duy tr t gi hi oi c nh th ngn hng trung ng phi tng cung tin, lm dch chuyn ng LM sang phi vi quy m tng ng. Do vy: Trong ngn hn, vi t gi hi oi c nh th chnh sch ti chnh m rng s lm tng sn lng Y.
M hnh Mundell-Fleming
46
Vn khc
M hnh Mundell-Fleming nguyn gc r rng cng c nhng hn ch. Chng hn, nh tt c cc phn tch kinh t v m thi k , n a ra nhng gi thuyt n gin ha v k vng trn th trng ti chnh v tha nhn tnh cng nhc ca gi c trong ngn hn. Nhng thiu st ny c cc nh nghin cu sau chnh sa, h chng minh rng iu chnh gi dn dn v k vng hp l khng th kt hp vo cc phn tch m khng thay i ng k cc kt qu thu c.[2]
Lin kt
Mundell - Fleming model [3]
Ch thch
[1] http:/ / vi. wikipedia. org/ w/ index. php?title=M%C3%B4_h%C3%ACnh_Mundell-Fleming& action=edit [2] Nhng tng kinh t trng l ca th k 20 (Phn 30) (http:/ / 60s. com. vn/ kinhdoanh_detail/ / 1976022/ 25022009. aspx) [3] http:/ / www. vnmedia. se/ dict/ book/ e2v. 0. 66172. html
Tham kho
Bi ging v thc hnh KINH T V M 2 - PGS.TS NGUYN VN CNG - NXB LAO NG 2006 Th loi:Kinh t hc v m quc t Th loi:Cc m hnh kinh t hc
S DD-AA
47
S DD-AA
S DD-AA l s biu din c ch xc nh im cn bng v sn lng v t gi hi oi ca mt nn kinh t m. y l mt la chn khc thay th cho m hnh Mundell-Fleming. S DD-AA c xy dng trn c s kt hp hai ng cong DD th hin cc im cn bng trn th trng sn lng v AA th hin cc im cn bng trn th trng ti sn.
ng cong DD
va|phi|khung|T gi hi oi danh ngha tng khin sn lng cn bng tng theo s dch chuyn dc theo ng DD. Y, I, G, P* tng hoc T, P gim lm sn lng cn bng tng theo s dch chuyn song song sang pha phi ca ng DD. ng cong DD th hin tp hp cc im cn bng trn th trng sn lng (ngha l tng cu bng tng cung). xy dng c ng DD, trc tin chng ta cn r c ch xc nh tng cu. Gi D l tng cu, Y l thu nhp quc dn, T l tng thu tthu, I l u t theo k hoch ca cc hng, G l chi tiu ca chnh ph, E l t gi hi oi danh ngha, P* l mc gi chung ca nc ngoi, P l mc gi chung trong nc. Khi ta c phng trnh tnh tng cu nh sau: D = D(Y,T,I,G,E,P*,P) trong , dD/dY>0, dD/dT<0, dD/dI>0, dD/dG>0, dD/dP*>0, dD/dP<0. Tng cu s tng khi xy ra mt hoc ng thi cc thay i sau: thu nhp quc dn tng ln, chnh ph gim thu, u t theo k hoch ca hng tng ln, chnh ph tng chi tiu, mc gi chung ca nc ngoi tng ln, mc gi chung trong nc gim xung. Gi nh, nn kinh t m trng thi cn bng, do tng cu bng tng cung. ng cong DD th hin s cn bng ny. Nh vy, DD c th b tc ng khi xy ra nhng thay i ni trn. Nu biu din DD trn mt trc ta hai chiu vi trc honh l cc mc sn lng cn bng, cn trc tung l cc mc t gi hi oi danh ngha, th vi bt c s thay i no ca t gi ta s c s dch chuyn dc theo ng DD. Cn vi bt c s thay i no ca cc nhn t cn li (Y, T, I, G, P*, P) ta s c s dch chuyn ca chnh ng DD.
ng cong AA
va|phi|khung|ng cong AA dc xung pha phi. T gi hi oi tng lm sn lng gim xung vi s di chuyn dc theo ng AA. Khi sn lng c nh, cung tin tng, mc gi chung trong nc gim, gi tr k vng tng lai ca t gi tng, li sut cc khon tin gi bng ngoi t tng u lm t gi hi oi tng vi ng AA dch song song sang pha phi. ng cong AA th hin tp hp cc im cn bng trn th trng ti sn (cn bng ng thi c th trng ngoi hi ln th trng tin t trong nc). Cn bng trn th trng ngoi hi c th din t bng phng trnh sau: R = R* + (e(E) -E)/E (2) trong R l li sut ca cc khon tin gi bng ni t, R* l li sut ca cc khon tin gi bng ngoi t, e(E) l gi tr k vng tng lai ca t gi hi oi danh ngha, E l t gi hi oi danh ngha. Cn bng trn th trng tin t trong nc c th din t bng phng trnh sau: M/P = L(R,Y) (3) trong M l cung tin trong nc, P l mc gi chung trong nc, Y l sn lng (tng cung bng tng cu). T (2) v (3) ta c: E = E(M,R*,e(E),Y,P) (4) vi dE/dY<0, dE/dM>0, dE/dP<0, dE/de(E)>0, de/dR*>0.
S DD-AA Da vo quan h dE/dY<0 xy dng ng AA trn mt trc ta vi trc honh l sn lng (Y) v trc tung l t gi hi oi danh ngha (E), ta thy ng AA phi l mt ng dc xung pha phi. H t gi hi oi tng th Y s gim v ngc li. y l mt s dch chuyn dc theo ng AA. Cc nhn t khc thay i ngoi tr sn lng c nh u s lm t gi hi oi thay i. y l s thay i bng dch chuyn bn thn ng AA.
48
S DD-AA
va|phi|khung|S DD-AA gip xc nh sn lng v t gi cn bng trong ngn hnGhp hai ng DD v AA vo cng mt trc ta , ta c s DD-AA. Giao im ca hai ng chnh l im cn bng ng thi c th trng sn lng (mc sn lng trng thi ton dng lao ng) ln th trng ti sn (t gi hi oi danh ngha mc di hn ca n).
Tham kho
Krugman, P.R. and Obstfeld, M. (2003), International Economics: Theory and Policy, Sixth Edition, Addison Wesley.
Lin kt ngoi
Krugman, Paul (2001), Crisis: The Next Generation [1] th loi:kinh t hc v m quc t th loi:cc ng cong kinh t hc th loi:cc m hnh kinh t hc
Ch thch
[1] http:/ / sapir. tau. ac. il/ papers/ sapir_conferences/ Krugman. pdf
49
Lin kt ngoi
The Trilemma in History: Tradeoffs among Exchange Rates, Monetary Policies, and Capital Mobility [1] (pdf). Bi vit mi trn Thi bo kinh t Si Gn [2] Th loi:kinh t hc v m quc t Th loi:kinh t hc v m
Ch thch
[1] http:/ / papers. nber. org/ papers/ w10396. pdf [2] http:/ / www. saigontimes. com. vn/ tbktsg/ detail. asp?muc=205& Sobao=861& sott=26
50
51
Nn kinh t trong di hn
Tng cung
Tng cung, trong kinh t hc, l tng lng cung cp hng ha cui cng ca ton b nn kinh t. Khi tnh tng cung, cc nh kinh t hc loi tr lng cung cp cc hng ha trung gian dng lm u vo cho sn xut. Doanh thu t bn tt c cc loi hng ha m tr i phn doanh thu t bn hng ha trung gian chnh l phn gi tr gia tng. Chnh v th, tng cung cng chnh l tng gi tr gia tng ca ton b nn kinh t. Gi tr gia tng dng lm tin cng tr cho ngi lao ng v lm li nhun cho nh u t. Chnh v th, tng cung cng l thu nhp quc dn. Kinh t hc trng cung ch trng rng, qun l tng cung l ng li ch yu t c tng trng kinh t. iu ny i lp vi quan im ca ch ngha Keynes trng th chnh sch qun l tng cu. Trong trnh by l lun kinh t hc, cc nh kinh t hc hay dng ng tng cung (ng AS) biu din s thay i ca tng cung. Nobelpricewinner Prof. William Vickrey: 15 fatal fallacies of financial fundamentalism-A Disquisition on Demand Side Economics [1] Tng cung Th loi:Kinh t hc v m
Ch thch
[1] http:/ / www. columbia. edu/ dlc/ wp/ econ/ vickrey. html
Tng cu
52
Tng cu
Tng cu, trong kinh t hc, l lng nhu cu c kh nng ti chnh ca ton b nn kinh t i vi cc hng ha cui cng. Tng cu bao gm nhu cu trong nc v nhu cu nc ngoi. Nhu cu trong nc li bao gm u t ca x nghip, tiu dng ca c nhn, chi tiu rng ca chnh ph (chnh lch gia chi tiu chnh ph v thu ca chnh ph t thu). Nhu cu nc ngoi chnh l xut khu rng (chnh lch gia xut khu v nhp khu). Gi nh rng, trong ton nn kinh t, ton b tit kim s c s dng u t. Khi , tng cu cng chnh l thu nhp quc dn Ch ngha Keynes cho rng nu qun l c tng cu th s gi c n nh kinh t v m v t c tng trng kinh t ti u. Hot ng ny gi l chnh sch qun l tng cu hay chnh sch Keynes, vi hai phng tin chnh l chnh sch ti chnh v chnh sch tin t. Ch trng ny i lp vi quan im ca kinh t hc trng cung trng th ci cch mt cung ca nn kinh t. Trong trnh by l lun kinh t hc, cc nh kinh t hc hay dng ng tng cu (ng AD) biu din s thay i ca tng cu. Tng cu th loi:kinh t hc v m
Tng cu ca nn kinh t
Khi nim
Tng cu l lng hng ha v dch v c to ra trn lnh th mt nc(GDP) m cc tc nhn kinh t sn sng v c kh nng mua ti mi mc gi. Trong nn kinh t m th tng cu bao gm 4 nhn t: C: Tiu dng ca cc h gia nh I: u t ca doanh nghip G: Chi tiu ca chnh ph NX: Xut khu rng
53
Phng trnh
Phng trnh ng tng cu trong mt nn kinh t m c dng: AD = C + I + G + NX
ng tng cu
nh|phi|300px|ng tng cu(AD)
dc ca ng tng cu
ng tng cu dc xung. c gii thch bi nh hng ca gi i vi tiu dng, u t, xut khu rng: Mc gi v tiu dng(Hiu ng Pigou): vi mc gi thp, lng tin m cc h gia nh nm gi c gi tr hn, cc h gia nh cm thy giu c hn nn h chi tiu nhiu hn trc => tng tiu dng. Mc gi v u t (hiu ng Keynes): Vi mc gi thp cc h gia nh cn gi t tin hn tiu dng. Nn h cho vay s tin tha, lm li sut gim => kch thch u t. Mc gi v xut khu rng(Hiu ng t gi hi oi): vi mc gi thp, lm cho hng trong nc r tng i so vi hng ngoi. iu ny c tc dng khuyn khch xut khu, hn ch nhp khu =>tng xut khu rng. =>Kt lun: C ba hiu ng ny cho thy mi quan h ngc chiu gia gi v sn lng hng ha. Hay: ng tng cu dc xung.
M hnh tng cu v tng cung ng tng cung c dc dng. V tr ca ng tng cung ph thuc vo Pe. V ng tng cung ngn hn ct ng tng cung di hn Pe. Do khi Pe tng th ng tng cung s dch chuyn ln trn v sang tri. Tham s o lng phn ng ca sn lng vi chnh lch gia gi c thc t v gi c k vng. = 0: ng tng cung c dng thng ng. rt ln: ng tng cung gn nh nm ngang. Mt s m hnh gii thch v ng tng cung ngn hn: M hnh tin lng cng nhc. M hnh nhn thc sai lm ca cng nhn. M hnh thng tin khng hon ho. M hnh gi c cng nhc.
54
ng cong Phillips
ng cong Phillips biu th quan h gia t l tht nghip v t l lm pht (ng cong Phillips phin bn lm pht) hoc gia t l tht nghip v tc tng trng GDP (ng cong Phillips phin bn GDP). ng ny c t theo tn Alban William Phillips, ngi m vo nm 1958 tin hnh nghin cu thc nghim da trn d liu ca nc Anh t nm 1861 n nm 1957 v pht hin ra tng quan m gia t l tht nghip v tc tng tin lng danh ngha [1].
ng cong Phillips
55
Ch thch
[1] http:/ / vi. wikipedia. org/ wiki/ %C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_cong_Phillips#endnote_no
56
Ton dng lao ng Th loi:Hon ton khng c ngun tham kho t 2009-04-24 Th loi:Hon ton khng c ngun tham kho Ton dng lao ng (hay Ton dng nhn cng) l trng thi ca nn kinh t m tt c mi ngi thuc lc lng lao ng (trong tui lao ng, c kh nng lao ng, c nhu cu lm vic vi mc lng hin hnh trn th trng lao ng) u c vic lm. Nn kinh t ch tn ti tht nghip t nhin. Ch c nhng ngi khng chp nhn lm vic mc lng chung ca th trng mi khng c vic lm. trng thi ton dng lao ng, ngun nhn lc trong nn kinh t c s dng t hiu qu ti u. Ton dng lao ng Th loi:Kinh t hc v m
Ch thch
[1] http:/ / vi. wikipedia. org/ w/ index. php?title=To%C3%A0n_d%E1%BB%A5ng_lao_%C4%91%E1%BB%99ng& action=edit
57
58
59
60
Tham kho
Samuelson Paul A., Nordhalls William D, Kinh t hc, NXB Ti chnh (2007). Begg David, Fischer Stanley, Dornbusch Rudiger, Kinh t hc, NXB Thng k (2007). Tng trng kinh t
Ch thch
[1] Begg, Tr.559.
K hiu
Y l sn lng thc t (hoc thu nhp thc t). K l lng t bn em u t. L l lng lao ng. y l sn lng trn u lao ng. k l lng t bn trn u lao ng. S l tit kim ca c nn kinh t. s l t l tit kim. I l u t. i l u t trn u lao ng. C l tiu dng c nhn trong nn kinh t. c l tiu dng c nhn trn u lao ng. l t l khu hao t bn.
l lng t bn tng thm rng. n l tc tng dn s, ng thi l tc tng lc lng lao ng.
61
H gi thit
Gi thit 1
Gi c linh hot trong di hn. y l mt quan im ca kinh t hc tn c in. Khi ny, lao ng L c s dng hon ton, v nn kinh t tng trng ht mc tim nng v n nh. ng thi, lc ny, ton b tit kim S s c chuyn thnh u t I (quy tc Say trong kinh t hc tn c in) V do , sY = I. Mt khc, gi c lao ng (tc tin cng thc t) v gi t bn (tc li sut i vay) lc ny cng s linh hot. V th, c th kt hp hai yu t ny sn xut mt cch ty thch.
Gi thit 2
Mc sn lng thc t Y ph thuc vo lng lao ng L, lng t bn K vi nng sut lao ng A. T , ta c mt hm sn xut v m Y = F(A,L,K). Gi thit l hm ny c dng Cobb-Douglas, tc l:
Vi hm s dng Cobb-Douglas, nu ta nhn cc s nhn trong v phi vi cng mt s, th tch s bn v tri s tng ln cng s ln. Do vy, nu nhn 1/L vi L v K, th v tri s thnh Y/L tc l sn lng thc t trn u lao ng y. Cn K/L tc lng t bn trn u lao ng k. Hm sn xut v m s c dng sau:
Gi thit 3
Nn kinh t ng ca v khng c s can thip ca Chnh ph. Do , tng sn lng Y bng tng ca tiu dng c nhn C v u t I hay Y = C + I tng ng vi Y = C + sY v li tng ng vi C = (1-s)Y. Nu tnh trn u lao ng L, th s c tiu dng c nhn trn u ngi c bng sn lng thc t trn u ngi y nhn vi 1-s hay c = (1-s)y. Lu l 0 < s < 1.
Gi thit 4
C s khu hao t bn. Vi t l khu hao , mc khu hao s l K. u t I lm tng lng t bn trong khi khu hao K lm gim lng t bn, nn mc t bn thc t tng thm K s bng I - K. C th vit quan h trn thnh:
62
Gi thit 5
T bn K v lao ng L tun theo Quy lut li tc bin gim dn. C ngha l khi khi tng k th ban u y tng rt nhanh n mt lc no n tng chm li.
Gi thit 6
Hm y = f(k) l mt hm tng. th ca n c dng ng cong. Hm i = sf(k) = sy cng nh vy, bi v u t trn u lao ng i l mt b phn ca sn lng trn u lao ng y. Ch rng hm s y = f(k) l hm tng th o hm bc mt y' phi ln hn 0, mt khc do n tun theo quy lut nng sut cn bin gim dn nn o hm bc hai y phi nh 0. th ca hm s y = f(k) c hnh dng nh trong hnh v.
Gi thit 7
Thay i trong lc lng lao ng L th hin bng phng trnh sau:
Xc nh m hnh
nh|phi|300px|Hnh 1Khi t bn trn u lao ng k tng, th gi tr khu hao k tng, hn na, dn n t bn mi trn u lao ng nk tng. Gi k + nk hay (+n)k l u t cn thit, v n b p phn ti sn b hao mn v p ng vn cho lao ng mi tng thm. im A trn Hnh 1 l giao ca ng u t cn thit (+n)k v ng u t trn u lao ng i. N cho thy l mt s cn bng. Ti trng thi vn trn u lao ng k1 nh hn k*, th u t i = sy ln hn u t cn thit (+n)k, c ngha l k = sy (+n)k > 0 do dn n k tng. Ngc li, ti trng thi vn trn u lao ng k2 ln hn k*, th u t i = sy nh hn u t cn thit (+n)k, c ngha l k = sy (+n)k < 0, do k gim. Ta c, k tng ln n mc k*, v ngc li khi n gim, th gim n mc k*. C hai trng hp tng v gim u t n mt trng thi cn bng. V ngi ta gi l im n nh hay trng thi n nh. Ti trng thi n nh k*, chng ta nhn thy rng u t v u t cn thit cn bng nhau, hay ?k = sy (+n)k* = 0, tc tng ca sn lng trn lao ng bng khng (gy = 0), v tc tng ca vn trn mi lao ng bng khng (gk = 0).
63
Tn gi
Thorstein Veblen trong tc phm Preconceptions of Economic Science cng b nm 1900 dng cm t ting Anh "Neoclassical economics" gi th kinh t hc v gi tr cn bin thi y khi phn bit n vi kinh t hc c in (hay kinh t chnh tr c in) do Adam Smith khai sinh v th kinh t hc ca trng phi o. "Neoclassical economics" c dch ra ting Vit thnh "Kinh t hc tn c in". Sau ny, c mt trng phi kinh t hc mi xut hin, u tin Hoa K, tuy c gc r t kinh t hc tn c in nhng li c xp ring thnh mt trng phi, gi l "New classical economics". Tn phi mi ny hay c dch ra ting Vit thnh "Kinh t hc c in mi". Nhm ln hay xy ra khi gi tn Neoclassical economics v New classical economics, kinh t hc tn c in v kinh t hc c in mi. S d gi l kinh t hc tn c in l v cc hc thuyt ny tip thu, k tha cc ch quan tm ca kinh t hc c in, song s dng cch thc tip cn (phng php lun) mi.
Lch s
Kinh t hc c in do Adam Smith khai sinh v c David Ricardo pht trin. Alfred Marshall tip thu cc l lun ca Ricardo, b sung thm bng cc l lun v tha dng v tnh tha dng cn bin c pht trin trc bi John Stuart Mill, William Stanley Jevons, Carl Menger v Leon Walras. Marshall ph phn kinh t hc c in rng qu nhn mnh mt cung cp v li nhun, cn cc thuyt tha dng v gi tr cn bin li qu nhn mnh n mt nhu cu v tha dng. Marshall cho rng c hai mt cung v cu u quan trng nh nhau. ng vit cun Principles of Economics (1890) v tc phm ny tr thnh mt trong nhng tc phm kinh in ca kinh t hc tn c in. Trong tc phm ny, Marshall gii thch c ch quyt nh gi c bi s giao nhau ca hai ng cung cp v ng nhu cu. ng em k thut phn tch cn bng b phn vo kinh t hc tn c in. Joan Robinson v Edward H. Chamberlin l nhng ngi pht trin kinh t hc tn c in bng cc l lun v cnh tranh khng hon ho. Leon Walras v Vilfredo Pareto pht trin k thut phn tch cn bng tng th v a n vo kinh t hc tn c in. John Hicks pht trin kinh t hc tn c in bng l lun v nhu cu ca ngi tiu dng. Francis Ysidro Edgeworth v Vilfredo Pareto pht trin kinh t hc tn c in bng l lun v ng bng quan. Cng ngy, phng php tip cn ca kinh t hc tn c in cng p dng nhiu ton hc. Paul Samuelson vi tc phm Foundations of Economic Analysis (1947) lm cho kinh t hc tn c in tr nn ging nh mt ngnh ca ton hc v c ging dy rng ri ti cc khoa kinh t hc bc i hc Hoa K.
Kinh t hc tn c in Sau Chin tranh th gii th hai, mt mt kinh t hc tn c in tip tc pht trin mng kinh t hc vi m vi mt lot l lun m in hnh l m hnh Arrow-Debreu. Mt khc, n pht trin sang lnh vc kinh t hc v m vi s ng gp ni bt ca Robert Solow v Samuelson.
64
Ph phn
Kinh t hc tn c in b ph phn bi tnh l thuyt ca n, theo n khng tp trung vo gii quyt cc nn kinh t thc t, m li m t mt th qu l thuyt ni p dng Ti u Pareto. iu kin gi s l cc c nhn hnh ng theo k vng hp l b ph phn, v n l i cc kha cnh quan trng ca hnh vi con ngi. "Con ngi kinh t" khc vi con ngi thc t. Doanh nghip ngoi mc tiu kinh t cn c cc cc mc tiu x hi. N cng b ph phn l da qu nhiu vo cc m hnh ton phc tp, v d nh cc m hnh trong l thuyt cn bng tng th. Nhn chung, ph phn tp trung vo cc gi thuyt khng thc t ca l thuyt kinh t hc tn c in. Kinh t hc tn c in
Tham kho
The Encyclopedia of Earth: Neoclassical economic theory. [1] The Concise Encyclopedia of Economics: Neoclassical Economics. [2] Arnsperger, Christian and Varoufakis, Yanis (2006), "What Is Neoclassical Economics?" Post-Autistic Economics Review, No. 38, 1 July. [3] Th loi:Kinh t hc tn c in
Ch thch
[1] http:/ / www. eoearth. org/ article/ Neoclassical_economic_theory [2] http:/ / www. econlib. org/ library/ Enc/ NeoclassicalEconomics. html [3] http:/ / www. paecon. net/ PAEReview/ issue38/ ArnspergerVaroufakis38. htm
Kinh t hc Keynes
65
Kinh t hc Keynes
Kinh t hc Keynes l h thng l lun kinh t v m ly tc phm L thuyt tng qut v vic lm, li sut v tin t (thng c gi tt l L thuyt tng qut)[1] ca John Maynard Keynes (1883-1948) lm trung tm v ly nguyn l cu hu hiu lm nn tng. Nguyn l cu hu hiu khng nh rng, lng cung hng ha l do lng cu quyt nh. Do , vo nhng thi k suy thoi kinh t, nu tng lng cu u t hng ha cng cng (tng chi tiu cng cng), th sn xut v vic lm s tng theo, nh gip cho nn kinh t ra khi thi k suy thoi.
Kinh t hc Keynes
66
Lin kt ngoi
Masudul Alam Choudhury, The Second Revolution in Economic Thought: The Keynesian School [2] John Maynard Keynes [3] The Cambridge Keynesians [4]
Ch thch
[1] [2] [3] [4] http:/ / vi. wikipedia. org/ wiki/ Kinh_t%E1%BA%BF_h%E1%BB%8Dc_Keynes#endnote_no http:/ / islamic-finance. net/ islamic-economy/ chap/ chap-2. html http:/ / cepa. newschool. edu/ het/ profiles/ keynes. htm http:/ / cepa. newschool. edu/ het/ schools/ cambridge. htm
67
c im
Trng phi ny ly cn bng tng th ca kinh t hc tn c in lm khung, b sung thm l lun cu hu hiu ca kinh t hc Keynes, v s dng tch cc phn tch IS-LM ca Hicks. Phi ny cho rng da vo chnh sch iu chnh cu hu hiu ca nh nc c th t c trng thi ton dng lao ng nh kinh t hc tn c in nhn nhn v y mnh c tng trng kinh t. Cc m hnh kinh t lng s gip nh nc tnh ton v iu chnh cu hu hiu mt cch hiu qu.
Ch ngha tin t
68
Ch ngha tin t
Ch ngha tin t l h thng cc hc thuyt v l lun kinh t v m lin quan n tin t, mt bin s kinh t quan trng. Nhng ngi theo ch ngha tin t khng ng h vic lm dng chnh sch tin t n nh chu k kinh t. H ngh tin t trung lp hoc ch nn gi cho tc tng cung tin chm, n nh v va ng bng tc tng sn lng thc t.
Cc l lun chnh
Hm cu tin ca Friedman
Xem bi ring v Hm cu tin ca Friedman Nm 1956, Friedman gii thiu l lun ca mnh v cu tin, theo lng cu v tin ca nn kinh t ph thuc vo mt vi bin s kinh t ln nh cc thu nhp thng xuyn, li sut d tnh ca tri phiu, chng khon, t l lm pht d tnh v li tc t tin. Friedman cn gi nh rng, ngi ta s chuyn ti sn ca mnh t dng tin sang hng ha nu pht hin t l lm pht d tnh tng ln. Nh vy, chnh l cung tin tng lm tng tiu dng v do lm tng tng cu, gy ra bin ng kinh t.
Ch ngha tin t
69
Ch thch
[1] http:/ / vi. wikipedia. org/ wiki/ Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ti%E1%BB%81n_t%E1%BB%87#endnote_no [2] http:/ / cepa. newschool. edu/ het/ essays/ monetarism/ monetarcont. htm [3] http:/ / www. econlib. org/ LIBRARY/ Enc/ Monetarism. html
Kinh t hc v m c in mi
70
Kinh t hc v m c in mi
Kinh t hc v m c in mi (Hay Kinh t hc v m tn c in) (ting Anh: Neo Classical Macroeconomics) l b phn kinh t hc v m da trn kinh t hc vi m tn c in, hnh thnh t thp nin 1970. Phi ny xy dng h thng hc thuyt kinh t hc v m ca mnh t nn tng ca kinh t hc vi m, gi nh l th trng hon ho d l trong ngn hn hay di hn v c nhn (khu vc t nhn) c y thng tin khi ra quyt nh. Phi ny ch trng vic thit k cc chnh sch kinh t v m phi nhm mc ch ti a ha tha dng ca c nhn. Nhng ng gp quan trng nht ca phi ny vo kinh t hc v m gm gi thuyt d tnh duy l, tnh khng nht qun theo thi gian, hm cung Lucas, l thuyt chu k kinh doanh thc.
C s l thuyt
Kinh t hc tn c in da trn cc Gi thuyt Walrase. Cc bn tham gia c gi s l c gng ti a ha ch li (utility) da trn c s k vng hp l. Bt c lc no, nn kinh t c gi s c mt cn bng (duy nht), ti mi ngi u c vic (full employment) hoc ti GDP t mc tim nng (s dng ht kh nng) thng qua cc iu chnh v gi v lng (gi v lng s ln xung sao cho sn phm tiu th ht v ngi lao ng c vic ht). Tm li, th trng l cn bng (cung bng cu). Tin phong s dng cc m hnh kinh t i din (m hnh s dng mt c nhn hoc mt cng ty lm i in cho ton th, cc c nhn hoc cng ty khc ging ht). Cc m hnh ny gn y b ph phn nng n, b ch ra rng c s khc bit gia ng x trong kinh t vi m v trong kinh t v m (Theo Kirman (1992)), v nn kinh t v m khng th l php cng n gin ca cc c nhn hay cng ty ging ht nhau. Theo cch no , cc ph phn ny thuc v Tranh ci vn Cambridge. K vng hp l lc u c a ra bi John Muth, sau c ph bin bi Robert Emerson Lucas. Mt trong cc m hnh ni ting ca Kinh t hc tn c in l M hnh chu k kinh doanh thc, pht trin bi Edward C. Prescott and Finn E. Kydland.
Kinh t hc v m c in mi
71
Cc i biu
Cc nh kinh t tiu biu ca trng phi ny gm Robert Emerson Lucas, John F. Muth, Finn E. Kydland, Edward C. Prescott, Neil Wallace, Thomas J. Sargent.
Hm cung Lucas
Xem bi chnh v Hm cung Lucas Hm cung Lucas, mang tn Lucas- mt trong nhng tr ct ca kinh t hc tn c in mi, th hin sn lng l hm s ca nhng c sc gi c. Vt gi gia tng ngoi d kin c th khin ngi lao ng v nh sn xut tng lm l gi c tng i tng nn quyt nh iu chnh lng cung lao ng v lng cung hng ha. Kt cc l sn lng thay i. Nh vy, sn lng bin ng l do nhng c sc gi c; nh nc chng th lm c g n nh sn lng v phi thn trng khi s dng chnh sch tin t.
nh l ng gi Baro-Ricardo
Xem bi chnh v Cn bng Ricardo Nh nc thc hin cc chng trnh kch cu bng cch tng chi tiu chnh ph. Nhng c ngun ti chnh cho cc khon chi tiu , nh nc li pht hnh cng tri v tri phiu. Tuy nhin kinh t hc v m c in mi khng nh: ngi ta, vi d tnh duy l, s hiu rng hm nay nh nc i vay th tng lai nh nc s tng thu c tin tr n, nn s gim tiu dng v tng tit kim hm nay tng lai c tin np thu. Nh th, tuy nh nc tng tiu dng ca mnh, nhng li lm gim tiu dng c nhn, nn hiu qu ca chnh sch kch cu s khng cao
Kinh t hc v m c in mi nh nh nc mong i.
72
Tham kho
Romp, Graham (?), Topics in Economic Theory and Practice, Chapter 6 [1] Case, Karl and Fair, Ray (2002), Principles of Economics, Prentice Hall Business Publishing
Ch thch
[1] http:/ / www. economics. bham. ac. uk/ romp/ Chapter6. pdf
Kinh t hc Keynes mi
Kinh t hc Keynes mi l mt trng phi kinh t hc v m tm cch thuyt minh mnh trung tm v gi c v tin cng cng nhc trong ngn hn ca kinh t hc Keynes bng kinh t hc vi m. Trng phi ny hin nay a ra ba l lun chnh, gm: hp ng lao ng di hn, tin cng hiu sut, v chi ph thc n.
L lun v hp ng lao ng di hn
Xem bi chnh Gi thuyt hp ng lao ng di hn. Gi thuyt ny cho rng gi lao ng lm vic cho mnh lu di, gii ch thng k nhng hp ng lm vic di hn. Chnh v vy m lng theo hp ng khng th c s iu chnh t ngt. Trong trng hp c thay i hp ng, v khng th tt c cc doanh nghip v cc ngnh trong nn kinh t cng thay i hp ng vo cng mt thi im, nn ch c mt b phn lao ng l c thay i tin cng. Xt bnh qun ton nn kinh t, th tin cng vn khng i.
73
C s vi m ca kinh t hc v m
Nguyn l cung - cu
Nguyn l cung - cu, hay quy lut cung cu, pht biu rng thng qua s iu chnh ca th trng, mt mc gi cn bng (cn gi l mc gi th trng) v mt lng giao dch hng cn bng (lng cung cp bng lng nhu cu) s c xc nh.
Cu
Nhu cu
Nhu cu, trong kinh t hc thng c hiu l nhu cu tiu dng hay cn c gi l s thch tiu dng. Trong kinh t hc, nhu cu nu khng c kh nng ti chnh p ng s thch tiu dng , th khng th gi tt nhu cu l cu.
Cu
Cu l nhu cu cng vi kh nng thanh ton cho nhu cu ; l s cn thit ca mt c th v mt hng ha hay dch v no m c th sn sng c kh nng thanh ton cho hng ha hay dch v . Khi cu ca ton th cc c th i vi mt mt hng trong mt nn kinh t gp li, ta c cu th trng. Khi cu ca ton th cc c th i vi tt c cc mt hng gp li, ta c tng cu. Thc cht, Cu l mt thut ng dng din t thi ca ngi mua v kh nng mua v mt loi hng ha. Khi chng ta gia nhp th trng hng ha, c hai yu t xc nh chng ta c th tr thnh ngi mua (c nhu cu) ch khng phi ngi i ngm hng: 1. Yu t u tin: khu v v s a thch. Yu t ny quyt nh, chng ta c sn sng chi tin mua mn hng hay khng. Nu mn hng r th c th mua chng hoc cng c th khng thm m xa nu c cho khng, vy cu trong trng hp ny bng khng. 2. Yu t th hai: kh nng ti chnh. Khu v v s a thch cha thc y ta tr thnh ngi mua hng. Mn hng hp khu v m ta rt thch, nhng li qu nhiu tin; vy cu trong trng hp ny cng l s khng. Nh vy, cu xoay quanh hai yu t: mun sn sng mua v kh nng ti chnh m ta c. Lu rng s lng cu hng ha ty thuc vo hai yu t k trn m cn ty thuc vo thi gi na, v nu gi c thay i th khi lng hng ha cu cng s thay i.
S Lng cu
S lng cu v hng ha l s lng m ngi mua sn sng mua trong mt thi k no . Sn sng mua c ngha l ngi mua s thc s sn sng tr tin cho s lng cu nu n l c sn. iu ny rt quan trng phn bit gia s lng cu v s lng thc s mua. Lng mt mt hng no m mt c th c nhu cu, khi c ngn sch mua ti mt thi im nht nh vi mc gi c xc nh ca n v mc gi c xc nh ca cc hng ha khc gi l lng cu. Nh vy, c th thy s lng cu mt mt hng ph thuc vo gi c th trng ca chnh n, mc thu nhp ca mi c th, v vo gi c ca cc mt hng khc (nht l cc mt hng thay th hoc b sung cho n), thm ch vo c thi im, th hiu ca khch hng, k vng gi trong tng lai, quy m dn s v thi tit.
Nguyn l cung - cu
74
ng cong cu
nh|phi|250px|ng cong cu dc xung. Gi c tng, lng cu gim. y l s dch chuyn dc theo ng cu Trong kinh t hc nhp mn, cho n gin, ngi ta thng c nh cc yu t nh gi c cc mt hng khc, mc thu nhp ca ngi tiu dng, thi tit, v.v... v ch tp trung vo xem xt quan h gia gi c mt mt hng vi lng cu v n ri biu din quan h ny bng ng cong cu. ng ny c t trong mt trc ta hai chiu vi trc tung l mc gi v trc honh l lng cu. ng cong cu ca mt mt hng bnh thng s l mt ng dc xung pha phi, bi v quan h gia gi c v lng cu l quan h nghch. Gi c tng th lng cu gim, cn khi gi c gim th lng cu s tng ln. Kinh t hc gi l s dch chuyn dc theo ng cu. Quan h bnh thng ny i khi c gi l quy tc cu. Tuy nhin, hng ha Giffen hoc hng ha Veblen nh xe hi cao cp s khng tun theo quy tc ny. Khi gi c ca chng tng, ngi ta s mua chng nhiu hn. Mc nhy cm trong thay i lng cu ca mt mt hng khi gi c ca chnh n thay i gi l co dn ca cu theo gi c. Nu nh s dch chuyn dc theo ng cu l do mc gi thay i trong khi cc yu t khc khng i, th vi mc gi c nh cn cc yu t khc (thu nhp v s thch ca ngi tiu dng, gi c cc hng ha khc) thay i, c ng cu s dch chuyn.
Nguyn l cung - cu
75
Hm s cu
ng cong cu ch th hin c quan h gia lng cu vi mc gi trong khi lng cu ph thuc vo nhiu yu t khc na. Hm s cu (hm cu) l cch tt hn ng cong cu th hin quan h gia lng cu ca mt mt hng vi cc yu t quy nh n. Hai hm cu dng n gin l hm cu Hicks v hm cu Marshall. Hm cu Hicks Hm cu Hicks th hin lng cu v mt mt hng l hm s ng thi ca gi c mt hng v mc tha dng ti thiu m ngi mua mun nhn c t vic tiu dng mt hng. Hm cu Marshall Hm cu Marshall, cn gi l Hm cu Walras, th hin lng cu v mt mt hng l hm s ng thi ca gi c cc mt hng v thu nhp ca ngi mua.
Cung
Cung l mt thut ng dng ch thi ca ngi bn v kh nng bn v mt loi hng ha no .
S lng cung
S lng cung l s lng hng ha m ngi bn sn sng bn trong mt thi k nht nh. Sn sng bn y ngha l ngi bn s sn sng cung cp s lng cung nu c ngi mua ht s hng . iu ny rt quan trng phn bit gia s lng cung v s lng thc s bn. Cung ng, trong kinh t hc, ch vic cho bn hng ha hay dch v no . Lng ca mt mt hng c cho bn vi mt mc gi c th trng hin hnh, mc gi nht nh ca cc yu t sn xut v trnh k thut nht nh, vi nhng quy ch nht nh ca chnh ph, k vng v gi, thi tit gi l lng cung ng, hay lng cung. Tng tt c cc lng cung v mt mt hng bi tt c nhng ngi bn trong mt nn kinh t gi l cung th trng. Tng tt c nhng lng cung ca cc hng ha v dch v bi tt c cc nh sn xut trong mt nn kinh t gi l tng cung.
ng cung
nh|phi|200px|ng cong cung cp dc ln. Khi mc gi thay i, lng cung s thay i. y l mt s dch chuyn dc theo ng cungQuan h gia lng cung v gi c c th th hin thng qua ng cong cung ng (hay ng cung). y l mt ng dc ln pha phi trong mt h trc ta vi trc tung l cc mc gi c v trc honh l cc lng cung cp. Khi gi c tng ln, nh sn xut s tng lng cung hng ha (sn lng). Nh hnh v cho thy, s thay i ny din ra dc theo ng cung. Kinh t hc gi l s dch chuyn dc theo ng cung. Mc nhy cm trong thay i ca lng cung khi gi c thay i gi l co dn ca cung theo gi c. y chnh l dc ca ng cung. co dn cng ln th dc ca ng cung cng nh. nh|tri|200px|Khi chi ph bnh qun gim, c ng cung s dch chuyn sang phi. D mc gi khng i th lng cung vn tng.ng cung c xy dng trn c s gi nh l chi ph bnh qun sn xut mt hng ca x nghip khng thay i. Song, nu chi ph bnh qun thay i, c ng cung s dch chuyn (lc ny li gi nh mc gi khng thay i). Nu chi ph bnh qun gim, ng cung s dch song song sang phi. Ta thy lng cung
Nguyn l cung - cu mt mc gi cho trc s tng ln. Tuy nhin, khng phi lc no ng cong cung cp cng l mt ng dc ln. i khi n thng ng (vung gc vi trc honh). y l lc lng cung khng c phn ng vi thay i trong mc gi ( co sn bng 0). Nguyn nhn c th l x nghip khng kp iu chnh c s sn xut ca mnh tng sn lng. Trong kinh t hc v m, ng tng cung trong di hn l mt ng thng ng. ng cung cng c th l mt ng dc xung.
76
Nguyn l cung cu
Nguyn l cung - cu, hay quy lut cung cu, pht biu rng thng qua s iu chnh ca th trng, mt mc gi cn bng (cn gi l mc gi th trng) v mt lng giao dch hng cn bng s c xc nh. Mc gi v lng hng tng ng vi giao im ca ng cung v ng cu. Trng thi cn bng ca mt mt hng nh th gi l cn bng b phn. Khi t trng thi cn bng ca cng lc tt c cc mt hng, kinh t hc gi l cn bng tng th hay cn bng chung. trng thi cn bng, s khng c d cung (lng cung ln hn lng cu) hay d cu (lng cu ln hn lng cung).
Gi cn bng
Gi cn bng l mc gi m s lng cung bng s lng cu, ng vi s lng ny gi l s lng cn bng.
iu chnh gi c
Xem bi iu chnh Walras. Tri vi Marshall, Leon Walras cho rng th trng t trng thi cn bng khng phi bi s iu chnh lng cung cp, m bi s iu chnh gi c. Khi mt mc gi c nu ra cao hn mc gi cn bng cn c khin cho lng cung sn sng nhiu hn lng cu sn sng, th gi c s gim xung mc cn bng th trng khng cn d cung. Cn khi mc gi nu ra thp hn mc gi cn bng, th lng cu sn sng cao hn lng cung sn sng (th trng d cu), th gi c s tng ln.
Gi c cng nhc
77
Gi c cng nhc
Gi c cng nhc (mt s ti liu c th ghi l gi dnh, gi c khng bin ng) l mt thut ng kinh t hc ch tnh trng gi c (bao gm c gi c lao ng, tc l tin cng) chm thay i, m thng l t khi gim i.
Tham kho
Karl Whelan (2007), New-Keynesian Models of Price Rigidity, PhD Macroeconomics Lecture Notes [1]
50px Bi ny cn s khai. [2] Mi bn gp sc vit thm bi c hon thin hn. Xem phn tr gip v cch sa bi.
Ch thch
[1] http:/ / www. karlwhelan. com/ Teaching/ PhD/ part7. pdf [2] http:/ / vi. wikipedia. org/ w/ index. php?title=Gi%C3%A1_c%E1%BA%A3_c%E1%BB%A9ng_nh%E1%BA%AFc& action=edit
o gic tin t
78
o gic tin t
o gic tin t l mt gi thuyt kinh t hc cho rng ch th kinh t c khuynh hng ch nhn thc c gi tr danh ngha ca tin m khng nhn thc c gi tr thc t ca tin. John Maynard Keynes l ngi nu ra gi thuyt ny, v Irving Fisher l ngi pht trin thuyt ny qua tc phm Money Illusion ca mnh cng b nm 1928. Fisher cho rng cc ch th kinh t khng c kh nng tnh ton chnh xc v ng nh ngha o gic tin t l s tht bi trong vic nhn ra dollar, hay bt c n v tin t no khc, ang tng hay gim gi tr. Cc nghin cu sau a ra nhng m hnh ton hc phc tp thuyt minh gi thuyt ny, chng hn nghin cu Fehr, Ernst and Jean-Robert Tyran (2004). o gic tin t thng xy ra trong mi trng lm pht. Don Patinkin (1922-1995) iu tra thy gi d gim tin cng danh ngha i 2% trong iu kin vt gi chung khng i, th ngi lao ng s nhn ra ngay. Nhng nu tng tin cng thm 2% trong iu kin mc gi chung tng ti 4% th ngi lao ng li khng nhn thy l tin cng thc t ca mnh b gim. Mt khc, tng tin cng danh ngha vi mt t l bng t l lm pht, ngha l tin cng thc t khng i, th ngi lao ng s cho rng thu nhp ca mnh tng ln v c th tiu dng nhiu hn. o gic tin t khin cho quyt nh ca cc ch th kinh t tr nn khng chnh xc v hnh vi kinh t ca h b lm mo m. Gi c, do , khng linh hot. T dn n nn kinh t c th trng thi mt cn bng v thiu hiu qu. y l mt trong nhng l lun kinh t hc vi m c bn ca kinh t hc Keynes. Tuy nhin, cc trng phi kinh t hc khc Keynes ph nhn gi thuyt v o gic tin t v h pht trin cc l lun kinh t hc phn bc li, chng hn nh cc l lun ca Lucas (1972) v cc l lun ca Ch ngha tin t. Cc nghin cu gn y v o gic tin t thng l nhng nghin cu thc nghim tm ra bng chng chp nhn hoc bc b gi thuyt ny. Tuy nhin, kt lun ca cc nghin cu ny khng thng nht.
Tham kho
Lucas, Robert (1972), "Expectations and the Neutrality of Money," Journal of Economic Theory, Vol. 4, pp.103124. Patinkin, Don (1965), Money, Interest and Prices, 2nd ed, New York: Harper and Row. Fehr, Ernst and Jean-Robert Tyran (2004): Money Illusion and Coordination Failure. CESifo WP no. 1141. Money Illusion [1] Th loi:Kinh t hc tin t Th loi:Ch ngha Keynes
Ch thch
[1] http:/ / www2. wiwi. hu-berlin. de/ institute/ wpol/ html/ Bounded_Rationality_WS0506/ 05_money_illusion. pdf
Lnh o gi
79
Lnh o gi
Lnh o gi l cch mt doanh nghip p t gi ln th trng da trn cc yu t li th ca mnh. Gi ca ton th trng s ph thuc vo gi ca mt doanh nghip.
Cc trng hp c th lnh o gi
1. c quyn: Doanh nghip c quyn trn th trng v sn phm, dch v no . Nh ngnh in, vin thng, du kh, xng du Vit Nam c c quyn trong mt thi gian di. 2. c quyn cng ngh: nh Xerox gi c quyn v my photocopy sut 17 nm. 3. u th i trc: do doanh nghip vo th trng sm, cha pht sinh i th cnh tranh. 4. u th s lng ln: do doanh nghip u t v c sn lng rt ln, chi phi th trng. 5. u th th phn: doanh nghip ang c th phn ln nn p o c cc i th, d t gi.
Hu qu ca lnh o gi
Lnh o gi c th dn n vic suy gim sc cnh tranh ca chnh bn thn doanh nghip . Hu qu ny thng rt kh khc phc. Khi doanh nghip mt u th lnh o gi, s d b cc i th tn cng o t v thua trn th trng.
Tham kho
Cm nang qun tr doanh nghip, VSDC, VCCI, 2004. Th loi:Tip th Th loi:Ti chnh Th loi:Ti chnh doanh nghip Th loi:K ton Th loi:K ton qun tr Th loi:Qun tr chin lc
80
81
Cc h thng kinh t
Kinh t th trng
Cc h thng kinh t
Kinh t t bn ch ngha Kinh t x hi ch ngha Kinh t th trng Kinh t k hoch Kinh t hn hp Ch ngha x hi th trng Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Kinh t th trng x hi Kinh t chuyn i Kinh t m Kinh t khp kn Kinh t t cung t cp Kinh t hng ha Kinh t tin t
Kinh t th trng l nn kinh t m trong ngi mua v ngi bn tc ng vi nhau theo quy lut cung cu, gi tr xc nh gi c v s lng hng ho, dch v trn th trng.
u im
Trong nn kinh t th trng, nu lng cu hng ha cao hn lng cung, th gi c hng ha s tng ln, mc li nhun cng tng khuyn khch ngi sn xut tng lng cung. Ngi sn xut no c c ch sn xut hiu qu hn, th cng c t sut li nhun cao hn cho php tng quy m sn xut, v do cc ngun lc sn xut s chy v pha nhng ngi sn xut hiu qu. Nhng ngi sn xut c c ch sn xut km hiu qu s c t sut li nhun thp, kh nng mua ngun lc sn xut thp, sc cnh tranh km s b o thi.
Nhc im
C ch phn b ngun lc trong nn kinh t th trng c th dn ti bt bnh ng. y l cha k vn thng tin khng hon ho c th dn ti vic phn b ngun lc khng hiu qu. Do mt s nguyn nhn, gi c c th khng linh hot trong cc khong thi gian ngn hn khin cho vic iu chnh cung cu khng sun s, dn ti khong cch gia tng cung v tng cu. y l nguyn nhn ca cc hin tng tht nghip, lm pht. Trong thc t hin nay, khng c mt nn kinh t th trng hon ho, cng nh khng c nn kinh t k hoch ha tp trung hon ton (tr nn kinh t Bc Triu Tin). Thay vo l nn kinh t hn hp. Ty mi nc m cc yu t th trng nhiu hay t. Trong thng mi quc t, mc th trng ha nn kinh t c th c s dng lm tiu ch trong xc nh iu kin thng mi gia hai
Kinh t th trng
82
Lin kt ngoi
Kinh t th trng l g? [1] Kh v "nn kinh t phi th trng" [2] th loi:h thng kinh t th loi:thut ng kinh t
Ch thch
[1] http:/ / usinfo. state. gov/ products/ pubs/ market/ homepage. htm [2] http:/ / www. saigontimes. com. vn/ tbktsg/ detail. asp?muc=11& Sobao=829& sott=28
Kinh t k hoch
83
Kinh t k hoch
Cc h thng kinh t
Kinh t t bn ch ngha Kinh t x hi ch ngha Kinh t th trng Kinh t k hoch Kinh t hn hp Ch ngha x hi th trng Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Kinh t th trng x hi Kinh t chuyn i Kinh t m Kinh t khp kn Kinh t t cung t cp Kinh t hng ha Kinh t tin t
Kinh t k hoch (cn c gi l nn kinh t k hoch tp trung hoc nn kinh t ch huy) l mt nn kinh t trong Nh nc kim sot ton b cc yu t sn xut v gi quyn quyt nh vic s dng cc yu t sn xut cng nh phn phi v thu nhp. Trong mt nn kinh t nh vy, cc nh lm k hoch quyt nh loi v khi lng hng ha no s c sn xut, cc x nghip thc thi vic sn xut ny, tri ngc vi mt nn kinh t phi k hoch. Cc nn kinh t k hoch ln tng tn ti trc y l Lin X v Trung Quc (trong thi k i nhy vt). Vo u nhng thp nin 1980 v thp nin 1990, chnh ph cc nc dn ni lng cc bin php kim sot, cho php cc yu t t nhn tham gia vo quyt nh sn xut, nh gi v phn phi sn phm. n nay, hu ht cc nc trn th gii thuc nn kinh t hn hp thay v l kinh t k hoch hay kinh t t bn ch ngha thun ty. Mt s nc hin pht trin theo kiu nn kinh t k hoch gm Cuba, Libya, Bc Triu Tin, Saudi Arabia, Belarus, v Myanmar [1] Tham kho
[1] 1
von Brabant, Jozef M. The Planned Economies and International Economic Organizations, Cambridge University Press, 1991, p. 16
50px Bi ny cn s khai. Mi bn gp sc vit thm (http:/ / vi. wikipedia. org/ w/ index. php?title=Kinh_t_k_hoch& action=edit) bi c hon thin hn. Xem phn tr gip v cch sa bi.
Kinh t hn hp
84
Kinh t hn hp
Cc h thng kinh t
Kinh t t bn ch ngha Kinh t x hi ch ngha Kinh t th trng Kinh t k hoch Kinh t hn hp Ch ngha x hi th trng Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Kinh t th trng x hi Kinh t chuyn i Kinh t m Kinh t khp kn Kinh t t cung t cp Kinh t hng ha Kinh t tin t
Nn kinh t hn hp l mt nn kinh t pha trn nhng c im ca cc h thng kinh t khc nhau. iu ny thng c hiu l mt nn kinh t bao gm c doanh nghip t nhn ln quc doanh, hoc kt hp cc yu t t bn ch ngha v x hi ch ngha, hoc kt hp gia kinh t th trng v kinh t ch huy. C nhiu nh ngha v kinh t hn hp, nhng tu trung li c mt s im chung: c mt mc t do kinh t (bao gm cc ngnh kinh doanh t nhn) kt hp vi kinh t k hoch tp trung (c th can thip vo phc li x hi, s s hu ca nh nc i vi mt s phng tin lao ng). Theo li nh Kinh t v lch s Robert Hessen: "Khng bao gi c mt nn kinh t t do hon ton, nhng s can thip ca chnh ph vo cc hot ng kinh t tng cao t cui th k 18, c bit sau thi k i Khng hong. Nc M ngy nay, mt tng i ca ch ngha t bn, l mt nn kinh t hn hp trong a ra nhng u i hoc ngn cn chng vi mt nguyn tc r rng v nht qun no"[1]
Ch thch
[1] Economy Library (http:/ / www. econlib. org/ library/ Enc/ Capitalism. html)
Ngun v ngi ng gp vo bi
85
Ngun v ngi ng gp vo bi
Kinh t hc v m Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10483022 Ngi ng gp: Apple, Bnh Giang, Dinh Dao Anh Thuy, Duongdttt, Khttabt, Mekong Bluesman, Mightyzero, Mth, Nguyn Thanh Quang, Nguyn hng thin, Randall uob, SayoriV, Thuytien91, Tnt1984, Tran0074, Trinhanhtuanqt94dl, Trungda, Vng Ngn H, 17 sa i v danh Tng sn phm ni a Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=11083648 Ngi ng gp: Anhkietha, Apple, Bnh Giang, Chihuong bk, Ctmt, Dinh Dao Anh Thuy, Doanmanhtung.sc, Duongdttt, Duyt-ph, Handyhuy, Jhonwoo, Jspeed1310, Kien1980v, Lu Ly, Meem, Mekong Bluesman, Meotrangden, Minhthanhics, Mxn, NamHyHoangPhong, Nguyn Thanh Quang, Phan Ba, Sillyquytien, Tieu ngao giang ho1970, Tjenvn, Tttrung, T M, Vinhtantran, Vinx, Vng Ngn H, 37 sa i v danh S nhn (kinh t hc) Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=11023081 Ngi ng gp: Bnh Giang Tht nghip Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10494272 Ngi ng gp: Ashitagaarusa, Bnh Giang, Casablanca1911, Dammio, Ditimchanly, Doanvanvung, L TN LC, Nguyn Thanh Quang, Randall uob, TDA, Trungda, 6 sa i v danh Lm pht Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10564222 Ngi ng gp: Abcvn123, Bnh Giang, CNBH, ChrisMango, Chuthang, Ctmt, Cunbong1412, Dinh Dao Anh Thuy, Doanmanhtung.sc, FOM, Kd, Mekong Bluesman, Milk Coffee, Mxn, Nghiemhung1, Nguyn Th H, Nhnbeta, Phan Ba, Phuvinh, Randall uob, Sfjkdl, Sillyquytien, Stockmoney 101, TDA, Tieu ngao giang ho1970, Tnt1984, Ttienngoc, Vng Ngn H, Yanajin33, 56 sa i v danh Tin Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10474129 Ngi ng gp: A 2012, Bongdentoiac, Bnh Giang, Bt Chin, CNBH, Cheers!, Cherrylcherry, Cuocsong6so, Cng Tri, DHN, Dinh Dao Anh Thuy, Doanmanhtung.sc, Dragonson8, Earthandmoon, Kien1980v, Lu Ly, Magicknight94, Mekong Bluesman, Milk Coffee, Newone, Phan Ba, Porcupine, Pq, Prenn, Quangbao, Quangvudntn, Tieu ngao giang ho1970, Tnt1984, Trongphu, Volga, Vng Ngn H, Yduocizm, 35 sa i v danh Tin t Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10492537 Ngi ng gp: Bnh Giang, Cheers!, CommonsDelinker, Doanmanhtung.sc, Donduper, Mekong Bluesman, Newone, Nguyn Thanh Quang, Porcupine, Tieu ngao giang ho1970, Trungda, 11 sa i v danh ng LM Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10488035 Ngi ng gp: Bnh Giang, Doanmanhtung.sc, Newone ng IS Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6987502 Ngi ng gp: Bnh Giang, Doanmanhtung.sc, Hongvinhftua, Newone M hnh IS-LM Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10582415 Ngi ng gp: Ashitagaarusa, Doanmanhtung.sc, rmon, 2 sa i v danh Chu k kinh t Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10487999 Ngi ng gp: Bnh Giang, Honda3190, Magicknight94, Meotrangden, Minhthanhics, Mxn, NamHyHoangPhong, Ngodangthong, Randall uob, Tamanrasset444, Tieu ngao giang ho1970, Tiuphng, Vinhtantran, a Tnh a Cm, 8 sa i v danh Chnh sch kinh t v m Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=1671098 Ngi ng gp: Bnh Giang, Nguyn Thanh Quang, 2 sa i v danh Chnh sch ti chnh Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10488152 Ngi ng gp: Bnh Giang, Chopthoico1, Doanmanhtung.sc, Itolemma, Mekong Bluesman, Sontnm, 4 sa i v danh Kch cu Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=9997726 Ngi ng gp: Bnh Giang, Mekong Bluesman, Ngocnb, Scooby Doo Tin c s Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=11030266 Ngi ng gp: Bnh Giang, Ctmt, DHN, Meotrangden, 2 sa i v danh S nhn tin t Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10492717 Ngi ng gp: Bnh Giang, 2 sa i v danh M hnh Mundell-Fleming Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=11035022 Ngi ng gp: Bnh Giang, Doanmanhtung.sc, Thichlaquay, Vinhtantran, rmon, 3 sa i v danh S DD-AA Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=4686524 Ngi ng gp: Bnh Giang, 1 sa i v danh B ba chnh sch khng th ng thi Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=11022358 Ngi ng gp: Bnh Giang, Lu Ly, Randall uob Chnh sch thanh khon i ng Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10518374 Ngi ng gp: Bnh Giang Tng cung Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=11021839 Ngi ng gp: Bnh Giang, Trn Nguyn Minh Huy, 2 sa i v danh Tng cu Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2854448 Ngi ng gp: Bnh Giang, Dinhtuydzao M hnh tng cu v tng cung Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10574416 Ngi ng gp: Ashitagaarusa, Doanmanhtung.sc, Tnt1984, Trn Nguyn Minh Huy, Y Kpia Mlo, 5 sa i v danh ng cong Phillips Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10488208 Ngi ng gp: Bnh Giang, 2 sa i v danh Ton dng lao ng Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10574407 Ngi ng gp: Bnh Giang, Knight Wolf, Tiengdung90 Tng trng kinh t Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10488181 Ngi ng gp: Bnh Giang, Dinh Dao Anh Thuy, Gi ng, Meem, Mekong Bluesman, Muathanggieng, Mi xa em, Nghilevuong, Tieu ngao giang ho1970, 9 sa i v danh M hnh tng trng Solow Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10484836 Ngi ng gp: Bnh Giang, Nguyn Thanh Quang, Tieu ngao giang ho1970, T M, Vantri, Wmania, 3 sa i v danh Kinh t hc tn c in Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10537619 Ngi ng gp: Bnh Giang, Itolemma Kinh t hc Keynes Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10487515 Ngi ng gp: Apple, Ashitagaarusa, Bnh Giang, DHN, Dinh Dao Anh Thuy, Sparrow, Vng Ngn H, 2 sa i v danh Trng phi kinh t hc v m tng hp Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=352741 Ngi ng gp: Apple, Bnh Giang, Dinh Dao Anh Thuy, Mekong Bluesman Ch ngha tin t Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10487898 Ngi ng gp: Apple, Bnh Giang, Dinh Dao Anh Thuy, 1 sa i v danh Kinh t hc v m c in mi Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10487629 Ngi ng gp: Bnh Giang, Itolemma, 1 sa i v danh Kinh t hc Keynes mi Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10495042 Ngi ng gp: Bnh Giang Nguyn l cung - cu Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10494747 Ngi ng gp: Bnh Giang, Dinhtuydzao, Donduper, Dung005, Nguyn Thanh Quang, Nguyn Th H, Tieu ngao giang ho1970, Vinhtantran, 9 sa i v danh Gi c cng nhc Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10547961 Ngi ng gp: Bnh Giang, Trungda, 1 sa i v danh o gic tin t Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10518499 Ngi ng gp: Bnh Giang Lnh o gi Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2002383 Ngi ng gp: Bnh Giang, Ngocnb, 1 sa i v danh Gi thuyt chi ph da giy Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10518786 Ngi ng gp: Bnh Giang Kinh t th trng Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10489635 Ngi ng gp: Bnh Giang, DHN, Dinhtuydzao, Dung005, Levanhen01, Tgcvietnam, 7 sa i v danh
Ngun v ngi ng gp vo bi
Kinh t k hoch Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=11084250 Ngi ng gp: Bnh Giang, FxHVC, Lu Nht Huy Kinh t hn hp Ngun: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=10500656 Ngi ng gp: Bnh Giang, Lu Nht Huy, 1 sa i v danh
86
87
Giy php
88
Giy php
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported //creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/