- HOÀNG VĂN LUÂN BÀI GIẢNG LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG QUẢN LÝ Hà Nội, 2008 1 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội MỤC LỤC trang LỜI NÓI ĐẦU 3 Chương 1. - Đối tượng và phương pháp nghiên cứu của 7 Lịch sử tư tưởng quản lý Chương 2. - Tư tưởng quản lý Trung quốc cổ - trung đại 20 Chương 3. - Tư tưởng quản lý phương Tây cổ đại 34 Chương 4. - Các học thuyết quản lý cổ điển 39 Chương 5. - Các thuyết quản lý hành vi 92 Chương 7. - Chức năng của nhà quản lý doanh nghiệp 109 Chương 8. - Quản lý chất lượng 115 Chương 9. - Đó chính là lịch sử tư tưởng quản lý với tính cách là một khoa học. - chúng ta phải phát hiện, khái quát hóa được thực tiễn quản lý của từng thời đại 3 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội và sự ánh phản một cách cô đọng, khái quát thực tiễn quản lý đó trong tư tưởng. - Hiểu hơn về đối tượng, phương pháp nghiên cứu của khoa học lịch sử tư tưởng quản lý. - 5 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội quan điểm này, tập bài giảng chỉ đề cập đến những tư tưởng bàn về chức năng, các công cụ và phương pháp, phương thức tác động của quản lý. - 7 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Ở mỗi cấp, mỗi dạng, quản lý đều có những đặc điểm, nhiệm vụ và phương thức đặc thù phù hợp với cấp, dạng đó. - 8 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Với tính cách là một quá trình hiện thực, lịch sử tư tưởng quản lý là quá trình hình thành và phát triển của các tư tưởng, học thuyết quản lý trong tiến trình lịch sử với đầy đủ những bước quanh co, ngẫu nhiên của từng hoàn cảnh cụ thể. - Các tư tưởng, học thuyết quản lý bao giờ cũng phản ánh thực tiễn kinh tế - xã 9 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội hội, đặc biệt là thực tiễn quản lý. - 11 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội - Các học thuyết đang nghiên cứu đã cống hiến, đã phục vụ thực tiễn quản lý như thế nào. - Taylor, quản lý cấp cao của Henri Fayol. - 16 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Cách phân kỳ thứ ba, lịch sử tư tưởng và học thuyết quản lý được phân chia thành bốn thời kỳ. - 18 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Nếu không có kiến thức nền tảng này, chúng ta khó có thể hiểu được một cách cặn kẽ và có hệ thống về Khoa học quản lý hiện đại. - Người học cần hiểu được cách tiếp cận này, coi đó là một trong những cách tiếp 20 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội cận quản lý có ảnh hưởng quan trọng đối với nhiều nhà tư tưởng quản lý sau này. - Tư tưởng quản lý của phái đức trị 2.3.1. - 24 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Khổng Tử cho rằng, chủ thể quản lý cần phải có 3 đức tính cơ bản: Nhân (lòng thương người), Trí (khả năng hiểu biết về con người và vạn vật xung quanh) và Dũng (không sợ ngang trái và có thể làm theo những điều mình muốn). - 25 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Theo Khổng Tử, muốn nêu gương, trước hết người quản lý cần phải rèn luyện mình theo cửu kinh (1. - 26 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Về nghệ thuật quản lý xã hội, Khổng Tử cho rằng người cai trị phải thực hiện được 3 điều cơ bản: Lương thực dồi dào, quân sự mạnh và dân tin (Thực túc, binh cường, dân tín). - Coi trọng khách thể quản lý (coi trọng người dân). - Tư tưởng quản lý của phái pháp trị 2.4.1. - Công cụ quản lý là pháp luật. - Phương pháp quản lý chủ yếu là thưởng phạt và cưỡng chế. - Đã bắt đầu xuất hiện tư tưởng quản lý kinh tế vi mô. - Phải quản lý một cách dân chủ. - Học thuyết quản lý theo khoa học 4.2.1. - Tư tưởng quản lý thời kỳ này mang nặng tính cơ giới, máy móc. - Do đó, quản lý được thiết kế theo kiểu ông chủ. - Cách tiếp cận và quan niệm về quản lý F.W. - Hợp tác mật thiết và thân thiện giữa nhà quản lý và người lao 43 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội động2, được F.W. - Taylor coi là một trong 4 nguyên lý cơ bản của quản lý. - Một số nguyên lý quản lý Hệ thống quản lý của F.W. - Ông cố gắng làm cho tư tưởng quản lý của F.W. - Cách tiếp cận và quan niệm về quản lý Khác với F.W. - 51 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội hiện nay đang được sử dụng mà đó là tư tưởng về quản lý của đội ngũ quản lý cấp cao trong một tổ chức. - 52 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Theo Henri Fayol, quản lý là dự đoán, lập kế hoạch, tổ chức, phối hợp, điểu khiển và kiểm tra. - Fayol tiếp thu để xây dựng học thuyết quản lý của mình. - 67 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Thực tiễn phát triển kinh tế đã đặt ra hai yêu cầu đối với quản lý: giải phóng nguồn lực con người và vai trò của nhà nước trong quản lý nguồn nhân lực. - 70 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Quyền lực có liên quan mật thiết với khả năng tự quản, quản lý nhóm và quản lý nhà nước. - Quyền lực tuyệt đối phụ 74 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội thuộc vào sở hữu, quyền lực kiên kết phụ thuộc vào khả năng quan hệ của người quản lý. - Do đó, nhà quản lý thường phải chịu trách nhiệm tích luỹ. - Để lãnh đạo có hiệu quả, nhà quản lý cần. - Thuyết quản lý tổ chức của C.I. - Barnard bàn về các chức năng của quản lý. - Vì vậy, theo ông, quản lý có ba chức năng (nhiệm vụ): 1. - và quản lý nhân sự (tuyển chọn và khích lệ nhân sự). - quản lý cấp thấp ra các quyết định điều hành. - Các thuyết quản lý hành vi Mục đích của chương. - Chính sách và cách quản lý của công ty. - Nhà quản lý trực tiếp. - Giám đốc giữ vai trò quyết định về quản lý nguồn nhân lực của tổ chức. - Giám đốc phải là nhà quản lý doanh nghiệp. - Quản lý chất lượng 8.1. - Tuy nhiên, ảnh hưởng của thuyết quản lý theo khoa học của F.W. - 49 Xem: Quản lý có hiệu quả theo phương pháp Deming. - Một số tư tưởng quản lý 8.2.1. - Chỉ có cấp quản lý mới có thể thay đổi hệ thống. - Nói cách khác, các nhà quản lý có trách nhiệm 54 Harold Koontz. - 134 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội cách công khai của mọi nhà quản lý đều là “thặng dư. - 137 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội quản lý đòi hỏi và chờ đợi phương án hợp lý thuyệt đối là không tưởng và sẽ bỏ lỡ các cơ hội. - Tầm quản lý và cấp tổ chức có quan hệ tỷ lệ nghịch với nhau. - 140 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội quản lý trung gian vì những hạn chế cố hữu của nó. - 141 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Quyền hạn và việc phân chia quyền hạn luôn là vấn đề được quan tâm hàng đầu của công tác quản lý. - Giao quyền luôn là một công việc phức tạp và khó khăn của các nhà quản lý. - Nguyên tắc đánh giá đúng cán bộ quản lý. - Nguyên tắc đào tạo và phát triển cán bộ quản lý. - Các nhà lãnh đạo cũng như các nhà quản lý. - 147 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Ở đây, Harold Koontz đã trình bày và phân tích khá kĩ lưỡng 4 hệ thống quản lý của Rensis Likert dựa trên mức độ tham gia ít hay nhiều của nhân viên77. - Thuyết quản lý theo văn hóa 9.2.1. - Tư tưởng quản lý của William G. - Những đề xuất của Thuyết Z giúp các nhà quản lý hoàn thiện hoạt động của tổ chức. - 93 Xem http://www.change-management.net/7smodel.htm 162 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Kiểu văn hóa và quản lý (Style) là dạng thức văn hóa tổ chức và cách thức các nhà quản lý ứng xử để đạt mục tiêu. - “Cốt yếu của quản lý. - Và do đó, nó chứa đựng những câu trả lời cho vấn đề mà chính ông đã đặt đi đặt lại: “Vấn đề cốt yếu của quản lý là gì?” 166 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội - “Điều hành có hiệu quả. - “Những thách thức quản lý của thế kỉ XXI. - 167 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội - “Quản lý trong các tổ chức phi lợi nhuận. - Quản lý: Nhiệm vụ, trách nhiệm, thực hành (Management: Tasks, Responsibilities, Practices). - Quản lý kết quả (Managing for Results). - Thực hành quản lý (The Practice of Management). - Ông cho rằng người quản lý phải quản lý theo mục tiêu. - 172 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Tính đa dạng, đa cấp và muôn vẻ của khách hàng cũng như những thay đổi thường xuyên của nhu cầu thẩm mỹ, tiêu dùng đòi hỏi người quản lý phải sẵn sàng đối đầu với những rủi ro. - Những phân tích này cho 173 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội phép nhà quản lý xác định được cần phải làm gì trong một thời điểm xác định nào đó. - nâng cao hiệu năng của các nhà quản lý. - 175 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội Thứ ba, tạo cơ hội để các nhà quản lý cấp dưới thăng tiến khi họ thực sự có năng lực và thành tích. - Quản lý – như một hoạt động chính của các chủ thể quản lý mà C. - Các nhà tư tưởng quản lý theo trường phái quản lý tổ chức, tiêu biểu là C.I. - 183 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội làm cho chức năng của lao động quản lý ngày càng tách rời quyền sở hữu tư bản”106. - Lênin có những đóng góp cụ thể hơn về quản lý. - Lênin đặc biệt quan tâm đến vấn đề kế hoạch trong quản lý. - Trong khi đánh giá cao phương pháp quản lý công xưởng của F.W. - Khi nói đến nhiệm vụ quản lý kinh tế, V.I. - 122 Phương pháp quản lý là một khái niệm khá linh hoạt. - Lênin cũng chỉ được tiếp xúc với tư tưởng quản lý theo khoa học của F.W. - Lênin chỉ rõ vai trò của nhà nước trong việc quản lý kinh tế - điều mà 200 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO I. - Trikhômirôv (1984): Quản lý các công việc xã hội