B TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯ NG C NG HOÀ XÃ H I CH NGHĨA VI T NAM ð c l p - T do - H nh phúc S : 31 /2011/TT-BTNMT Hà N i, ngày 01 tháng 8 năm 2011 THÔNG TƯ Quy ñ nh quy trình k thu t quan tr c môi trư ng nư c bi n (bao g m c tr m tích ñáy và sinh v t bi n) B TRƯ NG B TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯ NG Căn c Ngh ñ nh s 25/2008/Nð-CP ngày 04 tháng 3 năm 2008 c a Chính ph quy ñ nh ch c năng, nhi m v , quy n h n và cơ c u t ch c c a B Tài nguyên và Môi trư ng, ñã ñư c s a ñ i, b sung t i Ngh ñ nh s 19/2010/Nð-CP ngày 08 tháng 3 năm 2010 và Ngh ñ nh s 89/2010/Nð-CP ngày 16 tháng 8 năm 2010; Căn c Ngh ñ nh s 102/2008/Nð-CP ngày 15 tháng 9 năm 2008 c a Chính ph v vi c thu th p, qu n lý, khai thác và s d ng d li u v tài nguyên và môi trư ng; Căn c Quy t ñ nh s 16/2007/Qð-TTg ngày 29 tháng 01 năm 2007 c a Th tư ng Chính ph phê duy t Quy ho ch t ng th m ng lư i quan tr c tài nguyên và môi trư ng qu c gia ñ n năm 2020; Xét ñ ngh c a T ng c c trư ng T ng c c Môi trư ng, V trư ng V Khoa h c và Công ngh và V trư ng V Pháp ch , QUY ð NH: Chương I QUY ð NH CHUNG ði u 1. Ph m vi ñi u ch nh Thông tư này quy ñ nh v quy trình k thu t quan tr c môi trư ng nư c bi n, g m: xác ñ nh m c tiêu quan tr c, thi t k chương trình quan tr c và th c hi n chương trình quan tr c. ði u 2. ð i tư ng áp d ng 1. Thông tư này áp d ng v i các ñ i tư ng sau: a) Các cơ quan qu n lý nhà nư c v môi trư ng Trung ương và ñ a phương; các tr m, trung tâm quan tr c môi trư ng thu c m ng lư i quan tr c môi trư ng qu c gia và m ng lư i quan tr c môi trư ng ñ a phương; b) Các t ch c có ch c năng, nhi m v v ho t ñ ng quan tr c môi trư ng, ho t ñ ng d ch v quan tr c môi trư ng ñ giao n p báo cáo, s li u cho cơ quan qu n lý nhà nư c v môi trư ng Trung ương và ñ a phương; 2. Thông tư này không áp d ng cho ho t ñ ng quan tr c môi trư ng nư c bi n b ng các thi t b t ñ ng, liên t c. ði u 3. Nguyên t c áp d ng các tiêu chu n, phương pháp vi n d!n 1. Vi c áp d ng các tiêu chu!n, phương pháp vi n d"n ph i tuân th theo các tiêu chu!n, phương pháp quan tr c và phân tích ñư c quy ñ nh t i Chương II c a Thông tư này; 2. Trư ng h p các tiêu chu!n, phương pháp quan tr c và phân tích quy ñ nh t i Chương II c a Thông tư này s a ñ i, b sung ho#c thay th thì áp d ng theo tiêu chu!n, phương pháp m i. Chương II QUY TRÌNH K" THU#T QUAN TR$C MÔI TRƯ NG NƯ%C BI&N ði u 4. M c tiêu quan tr c Các m c tiêu cơ b n trong quan tr c môi trư ng nư c bi n là: 1. ðánh giá ñư c hi n tr ng ch t lư ng nư c bi n; 2. Xác ñ nh ñư c xu th di$n bi n ch t lư ng nư c bi n theo không gian và th i gian; 3. K p th i phát hi n và c nh báo các trư ng h p ô nhi$m nư c bi n, các s c ô nhi$m nư c bi n; 4. Theo các yêu c%u khác c a công tác qu n lý và b o v môi trư ng qu c gia, khu v c, ñ a phương. ði u 5. Thi't k' chương trình quan tr c Chương trình quan tr c sau khi thi t k ph i ñư c c p có th!m quy n ho#c cơ quan qu n lý chương trình quan tr c phê duy t ho#c ch p thu n b ng văn b n. Vi c thi t k chương trình quan tr c môi trư ng nư c bi n c th như sau: 1. Ki u quan tr c Căn c vào m c tiêu quan tr c, khi thi t k chương trình quan tr c ph i xác ñ nh ki u quan tr c là quan tr c môi trư ng n n hay quan tr c môi trư ng tác ñ ng. 2. ð a ñi m và v trí quan tr c Vi c xác ñ nh v trí quan tr c ph thu c vào ñi u ki n c th c a m&i v trí quan tr c và d a vào các yêu c%u sau: a) ði m quan tr c ph i là nơi có ñi u ki n thu n l i cho vi c tích t các ch t ô nhi$m c a khu v c c%n quan tr c; b) S lư ng ñi m quan tr c ph thu c vào ñi u ki n kinh t và t c ñ tăng trư ng c a qu c gia, khu v c, ñ a phương nhưng ph i b o ñ m ñ i di n c a c vùng bi n ho#c ñ#c trưng cho m t vùng sinh thái có giá tr ; 2 c) Các ñi m quan tr c môi trư ng nư c bi n, quan tr c tr%m tích ñáy và sinh v t bi n ph i b trí k t h p cùng v i nhau; d) ð i v i nư c bi n xa b , ñi m quan tr c là nơi ch u nh hư ng t2 các ho t ñ ng kinh t và qu c phòng như: thăm dò khai thác d%u khí, khoáng s n bi n, giao thông v n t i bi n, ñánh b t thu3 s n… Các ñi m quan tr c thư ng ñư c thi t k theo các m#t c t v i nhi u ñi m ño. 3. Thông s quan tr c 3.1. ð i v i môi trư ng nư c bi n Căn c vào m c tiêu c a chương trình quan tr c, lo i ngu n nư c, m c ñích s d ng, ngu n ô nhi$m hay ngu n ti p nh n mà quan tr c các thông s sau: a) Thông s khi tư ng h i văn, bao g m: - Gió: t c ñ gió, hư ng gió; - Sóng: ki u ho#c d ng sóng, hư ng, ñ cao; - Dòng ch y t%ng m#t: hư ng và v n t c; - ð trong su t, màu nư c; - Nhi t ñ không khí, ñ !m, áp su t khí quy n; - Tr ng thái m#t bi n. b) Thông s ño, phân tích t i hi n trư ng: nhi t ñ (to), ñ mu i, ñ trong su t, ñ ñ c, t ng ch t r n hoà tan (TDS), t ng ch t r n lơ l ng (TSS), ñ pH, hàm lư ng oxi hoà tan (DO), ñ d"n ñi n (EC); c) Thông s khác: nhu c%u oxy hóa h c (COD), nhu c%u oxy sinh hóa (BOD5), photphat (PO43-), florua (F-), sunfua (S2-), ñioxit silic (SiO2), amoni (NH4+), nitrit (NO2-), nitrat (NO3-), t ng N (T-N), t ng P (T-P), d%u, m9, ch t di p l c (chlorophyll-a, chlorophyll-b, chlorophyll-c), hóa ch t b o v th c v t, s t (Fe), ñ ng (Cu), chì (Pb), k:m (Zn), cacdimi (Cd), mangan (Mn), thu3 ngân (Hg), asen (As), xianua (CN-), phenol, t ng coliform, fecal coliform, th c v t n i, ñ ng v t n i, ñ ng v t ñáy; c) ð i v i vùng bi n xa b , các thông s sau không ñư c quan tr c: hóa ch t b o v th c v t, t ng coliform, fecal coliform, COD, BOD5, sinh v t ñáy và tr%m tích ñáy. 3.2. ð i v i tr%m tích ñáy (ch; quy ñ nh cho vùng bi n ven b ) a) Nh ng b thông s t nhiên c a môi trư ng - Thành ph%n cơ h c c a tr%m tích: thành ph%n cơ h c ph i xác ñ nh theo 2 ph%n c p h t: >0,063 mm và <0,063 mm; - Nhi t ñ , ñ !m, ñ pH và th oxi hóa kh (Eh ho#c ORP); - Màu s c, mùi. 3 b) Nh ng b thông s gây ô nhi$m môi trư ng do con ngư i - Các h p ch t cacbua hydro ña vòng thơm (polycyclic aromatic hydrocarbon, PAHs) ph i quan tr c g m: naphthalen, acenaphthylen, acenaphthen, fluoren, phenanthren, athracen, fluroanthen, pyren, benzo[a] anthracen, chryren, benzo[e]pyren, debenzo[a,h]anthracen; - Hóa ch t b o v th c v t clo h u cơ (Organochlorilated pesticides). Các h p ch t ph i quan tr c bao g m Lindan, 4,4’-DDE, Diedrine, 4,4’-DDD, 4,4’DDT, t ng DDT và Clordan; - D%u, m9; - Các h p ch t vô cơ; - Các kim lo i n#ng trong tr%m tích bao g m crom (Cr), niken (Ni), asen (As), cacdimi (Cd), ñ ng (Cu), th y ngân (Hg), chì (Pb) và k:m (Zn); - Xianua (CN-). 3.3. ð i v i sinh v t bi n (ch; quy ñ nh cho vùng bi n ven b ) a) Ch n các nhóm sinh v t quan tr c ph i nh y c m v i s bi n ñ i c a môi trư ng xung quanh và có các bi n pháp l y m"u và b o qu n m"u ph i d$ dàng, ñơn gi n nhưng cho ñ chính xác cao. b) Thông s quan tr c sinh v t bao g m 3 thông s chính dư i ñây: - Thành ph%n loài; - M t ñ : tính theo con/m2 ñ i v i ñ ng v t ñáy; con/m3 ñ i v i ñ ng v t phù du; t bào/lít ñ i v i th c v t phù du; - Sinh lư ng: tính theo mg/m2 ñ i v i ñ ng v t ñáy; mg/m3 ñ i v i ñ ng v t phù du khô và mg/lít cho th c v t phù du. 4. Th i gian và t%n su t quan tr c a) Th i ñi m quan tr c - ð i v i vùng bi n ven b : trong m t ñ t quan tr c, m"u nư c và sinh v t bi n ñư c l y vào th i ñi m chân tri u và ñ;nh tri u c a m t kỳ tri u có biên ñ l n nh t thu c kỳ nư c cư ng, m"u tr%m tích ñáy và sinh v t ñáy l y vào th i ñi m chân tri u. - ð i v i vùng bi n xa b : l y m"u 01 l%n t i v trí ñi m ño. b) T%n su t quan tr c - N n nư c bi n: t i thi u 02 l%n/năm; - Môi trư ng nư c bi n ven b : t i thi u 01 l%n/quý; - Môi trư ng nư c bi n xa b : t i thi u 02 l%n/1 năm. 4 5. L p k ho ch quan tr c L p k ho ch quan tr c căn c vào chương trình quan tr c, bao g m các n i dung sau: a) Danh sách nhân l c th c hi n quan tr c và phân công nhi m v cho t2ng cán b tham gia; b) Danh sách các t ch c, cá nhân tham gia, ph i h p th c hi n quan tr c môi trư ng (n u có); c) Danh m c trang thi t b , d ng c , hóa ch t quan tr c t i hi n trư ng và phân tích trong phòng thí nghi m; d) Phương ti n, thi t b b o h , b o ñ m an toàn lao ñ ng cho ho t ñ ng quan tr c môi trư ng; ñ) Các lo i m"u c%n l y, th tích m"u và th i gian lưu m"u; e) Phương pháp phân tích trong phòng thí nghi m; g) Kinh phí th c hi n quan tr c môi trư ng; h) K ho ch th c hi n b o ñ m ch t lư ng và ki m soát ch t lư ng trong quan tr c môi trư ng. ði u 6. Th c hi n chương trình quan tr c Vi c t ch c th c hi n chương trình quan tr c g m các công vi c sau: 1. Công tác chu!n b Trư c khi ti n hành quan tr c c%n th c hi n công tác chu!n b như sau: a) Chu!n b tài li u, các b n ñ , sơ ñ , thông tin chung v khu v c ñ nh l y m"u; b) Theo dõi ñi u ki n khí h u, di$n bi n th i ti t; c) Chu!n b các d ng c , thi t b c%n thi t; ki m tra, v sinh và hi u chu!n các thi t b và d ng c l y m"u, ño, phân tích trư c khi ra hi n trư ng; d) Chu!n b hoá ch t, v t tư, d ng c ph c v l y m"u và b o qu n m"u; ñ) Chu!n b nhãn m"u, các bi u m"u, nh t ký quan tr c và phân tích theo quy ñ nh; e) Chu!n b các phương ti n ph c v ho t ñ ng l y m"u và v n chuy n m"u; g) Chu!n b các thi t b b o h , b o ñ m an toàn lao ñ ng; h) Chu!n b kinh phí và nhân l c quan tr c; i) Chu!n b cơ s lưu trú cho các cán b công tác dài ngày; k) Chu!n b các tài li u, bi u m"u có liên quan khác. 2. L y m"u, ño và phân tích t i hi n trư ng 5 a) Phương pháp l y m"u nư c bi n - Vi c ño ñ c, l y m"u nư c bi n ph i tuân theo m t trong các phương pháp quy ñ nh t i B ng 1 dư i ñây: B ng 1. Phương pháp l(y m!u nư c bi n t i hi n trư ng STT 1 Lo i m!u M"u nư c bi n S hi u tiêu chu n, phương pháp • TCVN 5998: 1995; • ISO 5667-9: 1992; • ISO 5667- 1 2 M"u tr%m tích • ISO 5667-19: 2004 3 M"u sinh v t bi n • APHA 10200 - Khi chưa có các tiêu chu!n qu c gia v phương pháp l y m"u nư c bi n t i B ng 1 Thông tư này thì áp d ng tiêu chu!n qu c t ñã quy ñ nh t i B ng 1 ho#c áp d ng tiêu chu!n qu c t khác có ñ chính xác tương ñương ho#c cao hơn. b) ðo, phân tích các thông s môi trư ng nư c bi n t i hi n trư ng - Các phương pháp ño, phân tích các thông s quan tr c môi trư ng nư c bi n t i hi n trư ng ñư c quy ñ nh t i B ng 2 dư i ñây : B ng 2. Phương pháp ño, phân tích các thông s t i hi n trư ng STT 1 Thông s to S hi u tiêu chu n, phương pháp • APHA 2550 B; • Máy ño 2 ð mu i • APHA 2520 B,C,D; • Máy ño 3 pH • TCVN 6492:2010; • EPA 9040; • ISO 10523:2008; • Máy ño 4 DO • NS-ISO 5814; • ISO 5418:1990; • Máy ño 6 STT Thông s S hi u tiêu chu n, phương pháp 5 ð trong su t • ðo b ng ñĩa tr ng (secchi) 6 ð ñ c • TCVN 6184:2008; (ISO 7027:1990(E)); • APHA 2130B; • Máy ño 7 TSS • TCVN 6625:2000; • APHA 2540 (A-G); • ISO 11923:1997 8 TDS • TCVN 6053:2011 (ISO 9696:2007); • Máy ño 9 Các thông s khí tư ng h i văn • Theo các hư ng d"n s d ng thi t b quan tr c khí tư ng c a các hãng s n xu t. c) Công tác b o ñ m ch t lư ng và ki m soát ch t lư ng t i hi n trư ng th c hi n theo các văn b n, quy ñ nh c a B Tài nguyên và Môi trư ng v hư ng d"n b o ñ m ch t lư ng và ki m soát ch t lư ng trong quan tr c môi trư ng. 3. B o qu n và v n chuy n m"u a) M"u nư c bi n M"u nư c bi n sau khi l y ñư c b o qu n và lưu gi theo tiêu chu!n qu c gia TCVN 6663-3:2008 (tương ñương tiêu chu!n ch t lư ng ISO 5667-3:2003). b) M"u tr%m tích - Các m"u phân tích khí hydrosunphua (H2S), metan (CH4) ñư c l y trư c tiên, ñ ng trong các chai th y tinh ch a ñ%y khí CO2 và b o qu n l nh nhi t ñ 3-4oC, phân tích trong th i gian 5-7 ngày k t2 khi l y m"u; - Các m"u phân tích cacbuahdrydro vòng thơm (PAHs), thu c tr2 sâu clo h u cơ, t ng cacbon h u cơ (TOC), d%u, m9 ñư c ñ ng trong chai th y tinh 150250ml và b o qu n l nh nhi t ñ 3-4oC, phân tích trong th i gian 14 ngày k t2 khi l y m"u; - Các m"u phân tích kim lo i n#ng, c p h t, t ng dinh dư9ng T-N, T-P ñư c ñ ng trong túi nilon s ch th tích 250 ml, b o qu n trong bóng t i, nơi thoáng mát và phân tích trong th i gian 4-6 tu%n k t2 khi l y m"u; 7 - Các m"u phân tích các ch t dinh dư9ng (NO3-, NO2-, NH4+, PO43-) ñư c b o qu n l nh nhi t ñ 3 - 4oC, ñ ng trong túi nilon s ch và phân tích trong th i gian 7 ngày k t2 khi l y m"u; c) M"u sinh v t phù du S d ng dung d ch formalin 5%: pha 95% nư c bi n v i 5% formalin ñ#c. Trong m t s trư ng h p ñ tránh s ăn mòn v> ñ ng v t phù du, ph i ki m hoá dung d ch formalin v i sodium borat ho#c carbonat sodium (Na2CO3). 4. Phân tích trong phòng thí nghi m a) Căn c vào m c tiêu ch t lư ng s li u và ñi u ki n phòng thí nghi m, vi c phân tích các thông s ph i tuân theo m t trong các phương pháp quy ñ nh t i B ng 3 dư i ñây: B ng 3. Phương pháp phân tích các thông s trong phòng thí nghi m TT 1 Thông s DO S hi u tiêu chu n, phương pháp • TCVN 7324:2004 (ISO 5813:1983); • APHA 4500; 2 COD theo KMnO4 • APHA 5220; • TCVN 4566:1988 3 BOD5 • TCVN 6001-1:2008 (ISO 5815-1:2003); • TCVN 6001-2:2008 (ISO 5815-2:2003); • APHA-5210B 4 PO43- • TCVN 6202:2008 (ISO 6878:2004); • APHA-4500P E 5 SiO2 • APHA 4500-Si.E 6 NH4+ • TCVN 5988:1995; • APHA 4500-N; • ISO 6878; 7 NO2- • TCVN 6178:1996; • APHA 4500; • ISO 6777:1984(E); 8 NO3- • TCVN 6180:1996 (ISO 7890:1988); • APHA 4500N; 8 TT 9 Thông s T-N S hi u tiêu chu n, phương pháp • APHA 4500N • M 109021 10 T-P • TCVN 6202:1996; • APHA 4500P; • ISO 15681-1; 11 D%u, m9 • US EPA 413.2 12 Chlorophyll a • 10200 APHA, 1995 13 Chlorophyll b • 10200 APHA, 1995 14 Chlorophyll c • 10200 APHA, 1995 15 Hóa ch t b o v th c v t clo h u cơ • EPA508 16 Hóa ch t b o v th c v t clo h u cơ trong m"u tr%m tích • EPA8081A; • EPA508 Cu, Pb, Zn • TCVN 6193:1996 (ISO 8288:1986); 17 • EPA 6010B; 20 Cd • TCVN 6197:2008 (ISO 5961:1994); • EPA 6010B 21 Hg • TCVN 7877:2008 (ISO 5666:1999); • TCVN 7724:2007 (ISO 17852:2006); • EPA7470A; • EPA 6010B 22 As • TCVN 6626:2000 (ISO 11969:1996); • EPA 6010B 23 CN- • TCVN 6181:1996 (ISO 6703:1984); 24 T ng coliform • APHA 9222 9 b) Khi chưa có các tiêu chu!n qu c gia ñ xác ñ nh giá tr c a các thông s quy ñ nh t i B ng 3 Thông tư này thì áp d ng tiêu chu!n qu c t quy ñ nh t i B ng 3 ho#c các tiêu chu!n qu c t khác có ñ chính xác tương ñương ho#c cao hơn; c) Công tác b o ñ m ch t lư ng và ki m soát ch t lư ng trong phòng thí nghi m th c hi n theo các văn b n, quy ñ nh c a B Tài nguyên và Môi trư ng v hư ng d"n b o ñ m ch t lư ng và ki m soát ch t lư ng trong quan tr c môi trư ng. 5. X lý s li u và báo cáo a) X lý s li u - Ki m tra s li u: ki m tra t ng h p v tính h p lý c a s li u và phân tích môi trư ng. Vi c ki m tra d a trên h sơ c a m"u (biên ký l y m"u t i hi n trư ng, biên b n giao nh n m"u, biên b n k t qu tích t i hi n trư ng, bi u ghi k t qu phân tích trong phòng thí nghi li u c a m"u QC (m"u tr ng, m"u l#p, m"u chu!n,…); quan tr c b n, nh t ño, phân m,…) s - X lý th ng kê: căn c theo lư ng m"u và n i dung c a báo cáo, vi c x lý th ng kê có th s d ng các phương pháp và các ph%n m m khác nhau nhưng ph i có các th ng kê miêu t t i thi u (giá tr nh> nh t, giá tr l n nh t, giá tr trung bình, s giá tr vư t chu!n...); - Bình lu n v s li u: vi c bình lu n s li u ph i ñư c th c hi n trên cơ s k t qu quan tr c, phân tích ñã x lý, ki m tra và các tiêu chu!n, quy chu!n k thu t có liên quan. b) Báo cáo k t qu Sau khi k t thúc chương trình quan tr c, báo cáo k t qu quan tr c ph i ñư c l p và g i cơ quan nhà nư c có th!m quy n theo quy ñ nh. Chương III T) CH*C TH+C HI N ði u 7. T, ch-c th c hi n 1. T ng c c Môi trư ng có trách nhi m hư ng d"n, ki m tra, giám sát vi c th c hi n Thông tư này; 2. B trư ng, Th trư ng cơ quan ngang B , Th trư ng cơ quan thu c Chính ph , Ch t ch U3 ban nhân dân các c p và t ch c, cá nhân có liên quan ch u trách nhi m th c hi n Thông tư này. ði u 8. Hi u l c thi hành 1. Thông tư này có hi u l c k t2 ngày 15 tháng 9 năm 2011. 10 2. Trong quá trình th c hi n Thông tư này, n u có khó khăn, vư ng m c ñ ngh các cơ quan, t ch c, cá nhân ph n ánh v B Tài nguyên và Môi trư ng (qua T ng c c Môi trư ng) ñ k p th i xem xét, gi i quy t./. Nơi nh n: - Th tư ng Chính ph và các Phó Th tư ng Chính ph ; - Văn phòng Qu c h i; - Văn phòng Ch t ch nư c; - Văn phòng Chính ph ; - Văn phòng Trung ương và các Ban c a ð ng; - Tòa án nhân dân t i cao; - Vi n Ki m sát nhân dân t i cao; - Các B , cơ quan ngang B , cơ quan thu c Chính ph ; - Ki m toán Nhà nư c; - ?y ban Trung ương M#t tr n T qu c Vi t Nam; - Cơ quan Trung ương c a các ñoàn th ; - HðND, UBND các t;nh, thành ph tr c thu c Trung ương; - C c ki m tra văn b n QPPL (B Tư pháp); - Các Th trư ng B TN&MT; - Các ñơn v tr c thu c B TN&MT, Website c a B ; - S TN&MT các t;nh, thành ph tr c thu c Trung ương; - Công báo, C ng Thông tin ñi n t Chính ph ; - Lưu: VT, KHCN, PC, TCMT (QTMT). 300 11 KT. B TRƯ NG TH* TRƯ NG ðã ký Bùi Cách Tuy'n