LỢI ÍCH QUỐC GIA TRONG CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI CỦA VIỆT NAM THỜI KỲ ĐỔI MỚI

- Lợi ích quốc gia trong chính sách đối ngoại của Việt Nam.
- LỢI ÍCH QUỐC GIA TRONG CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI CỦA VIỆT NAM THỜI KỲ ĐỔI MỚI TRẦN NAM TIẾN* Tóm tắt: Việc xác định lợi ích quốc gia (LIQG) trong chính sách đối ngoại được xem là một hoạt động chính trị thường xuyên của các quốc gia độc lập trên thế giới.
- Trong hoạt động đối ngoại hiện nay, LIQG dân tộc ngày càng được công nhận là nguyên tắc tối thượng trong chính sách đối ngoại của các nước và của Việt Nam.
- Đại hội toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam đã nêu rõ, khi triển khai chính sách đối ngoại phải luôn luôn “vì LIQG, dân tộc” và “vì một nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa giàu mạnh”.
- Trên cơ sở nêu trên, bài viết tập trung nhìn lại quá trình xác định LIQG trong chính sách đối ngoại Việt Nam thời kỳ Đổi mới (1986) cho đến Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI (2011), từ đó rút ra những đặc điểm, luận giải khoa học, góp phần phác thảo một số đường nét cơ bản chính sách đối ngoại của Việt Nam nhằm theo đuổi LIQG trong giai đoạn mới.
- Từ khóa: Việt Nam, lợi ích quốc gia, chính sách đối ngoại, Đổi mới.
- Khái niệm lợi ích quốc gia trọng khi hoạch định và triển khai chính “Lợi ích quốc gia” (State’s Interest) sách đối ngoại của quốc gia.
- là một trong những khái niệm cơ bản Việc hình thành LIQG là quá trình lịch trong quan hệ quốc tế, là nhân tố hết sức sử lâu dài, phức tạp của việc kết hợp các quan trọng trong việc xác định chính nhân tố khác nhau như: chính trị, kinh tế, sách đối ngoại của bất kỳ quốc gia nào văn hóa, lịch sử, tâm lý, kinh nghiệm.
- và cũng là công cụ không thể thiếu để LIQG là hiện tượng lịch sử - xã hội không phân tích chính sách đối ngoại của quốc thể tồn tại độc lập với nhận thức con gia.
- Trong lịch sử, ngay khi con người trong hoạt động đối ngoại là một hoạt bắt đầu xây dựng quan hệ quốc tế, người động chính trị thường xuyên của tất cả ta đã nhận thức được LIQG trong chính các nhà nước kể từ khi xuất hiện.
- LIQG sách đối ngoại của quốc gia.
- Cuốn các nguyên tắc, phương châm, chính sách đối ngoại và các hoạt động ngoại Tiến sĩ, Trường Đại học Khoa học Xã hội và.
- giao của quốc gia đó.
- Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI xuất bản ở Mỹ đưa ra khái niệm: “Lợi (12-1986) mở ra bước ngoặt trong tư ích quốc gia là mục tiêu cơ bản và nhân duy và thực tiễn hoạt động đối ngoại của tố quyết định cuối cùng trong việc Đảng, Nhà nước ta.
- Đại hội chỉ rõ: hoạch định chính sách đối ngoại.
- trong cộng đồng xã hội chủ nghĩa.
- đồng Hiện nay, bên cạnh LIQG còn có lợi ích thời tranh thủ mở mang quan hệ kinh tế dân tộc (LIDT) và LIQG - dân tộc.
- LIQG triển, các tổ chức quốc tế và tư nhân được hiểu là lợi ích của giai cấp cầm nước ngoài trên nguyên tắc bình đẳng quyền đại diện cho quốc gia.
- “Lợi ích cao nhất của Đảng và nhân dân Ở Việt Nam, các khái niệm LIQG, ta là phải củng cố và giữ vững hòa bình LIDT hay LIQG - dân tộc thường được để tập trung sức xây dựng và phát triển xác định là có chung nội hàm và được kinh tế”(5).
- Theo Từ điển thứ VI đã mở ra một bước ngoặt phát Thuật ngữ Ngoại giao do Học viện triển cho đất nước, mở ra một quá trình Quan hệ quốc tế xuất bản năm 2002, thì đổi mới tư duy trên lĩnh vực đối ngoại, LIQG là: “lợi ích chung của cộng đồng trong đó có việc xác định lại “lợi ích những người sống trên một đất nước, có quốc gia - dân tộc” trong thời kỳ mới.
- Quan điểm của Đảng về lợi ích ABC-CLIO Santa Barbarra, Third Editions, p.
- quốc gia trong chính sách đối ngoại từ (2) Đặng Đình Quý (2010), “Bàn thêm về lợi ích khi đổi mới đến nay quốc gia dân tộc trong hoạt động đối ngoại Việt Bước vào thời kỳ đổi mới, đứng trước Nam giai đoạn mới”, Tạp chí Nghiên cứu quốc tế, số 1 (80), tr.
- đế quốc và các thế lực thù địch, đường (4) Đảng Cộng sản Việt Nam (1987), Văn kiện lối mở rộng quan hệ đối ngoại và hội Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, Nxb Sự thật, Hà Nội, tr.
- 24 Lợi ích quốc gia trong chính sách đối ngoại của Việt Nam.
- Có thể của Đảng về mối quan hệ giữa LIQG và thấy, trong quá trình xác định LIQG thời nghĩa vụ quốc tế.
- Trong đó, Liên Xô tan rã và hệ thống xã hội chủ hoạt động đối ngoại hướng đến thực nghĩa sụp đổ đã tác động lớn đến Việt hiện hai nhiệm vụ chiến lược là xây Nam.
- Trước tình hình đó, Hội nghị dựng thành công và bảo vệ vững chắc Trung ương 3 khóa VII (6-1992) đã Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, qua khẳng định rõ vị trí của LIQG - dân tộc đó “tranh thủ điều kiện quốc tế thuận lợi trong chính sách đối ngoại Việt Nam.
- Về mối quan triển” trở thành chuẩn mực trong hoạt hệ giữa LIQG - dân tộc và lợi ích giai động quốc tế của Việt Nam và những cấp, việc Việt Nam xây dựng thành chuẩn mực này phục vụ lợi ích cao nhất công chủ nghĩa xã hội, bảo vệ độc lập của dân tộc ta hiện nay là “nhanh chóng chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, phát triển ra khỏi khủng hoảng, giữ vững và tăng kinh tế - xã hội, làm cho dân giàu nước cường ổn định chính trị, phát triển kinh mạnh cũng là cách tốt nhất để Việt Nam tế - xã hội, làm cho dân giàu, nước mạnh, thực hiện nghĩa vụ quốc tế.
- Nghị quyết của Hội nghị chỉ mới thành công, một nước Việt Nam ổn rõ: “Tư tưởng chỉ đạo chính sách đối định và giàu mạnh sẽ là phần đóng góp ngoại là giữ vững nguyên tắc vì độc lập, quan trọng vào cuộc đấu tranh của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập, dân chủ và phát triển(7).
- (7) Vũ Dương Huân (2007), “Về vấn đề đổi mới Ngay đầu thập niên cuối cùng của thế tư duy trong hoạt động đối ngoại của Việt Nam”, kỷ XX, Liên Xô và hệ thống xã hội chủ Tạp chí Nghiên cứu quốc tế, số 1 (68), tr.
- nghĩa rơi vào khủng hoảng trầm trọng, (8) Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện vấn đề quan hệ giữa LIQG và nghĩa vụ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb Sự quốc tế càng được Đảng ta đặt ra một thật, Hà Nội, tr.
- Đại hội Đảng toàn quốc khai chính sách đối ngoại theo định hướng mới”, lần thứ VII (6-1991) đã xác định nhiệm trong sách Đổi mới về đối ngoại và hội nhập vụ đối ngoại là giữ vững hòa bình, mở quốc tế, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.
- Hội nghị cũng đã đưa ra bốn định hướng xã hội chủ nghĩa, an ninh phương châm xử lý các mối quan hệ đối quốc gia và ổn định đất nước, công tác ngoại, trong đó phương châm đầu tiên là đối ngoại của Đảng và ngoại giao Nhà “Bảo đảm LIDT chân chính”(11).
- hóa, hiện đại hóa đất nước.(10)Quan điểm Tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ này tiếp tục được Đại hội Đảng toàn VIII (6-1996), Đảng ta đã đề ra chiến quốc lần thứ IX kế thừa và phát triển: lược “công nghiệp hóa, hiện đại hóa” “Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế và đất nước tới năm 2020, trong đó về mặt khu vực theo tinh thần phát huy tối đa đối ngoại phải: “giữ vững độc lập tự chủ nội lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc đi đôi với mở rộng hợp tác quốc tế, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối (10) Hồng Hà (1992), “Tình hình thế giới và ngoại...”(12).
- Sự nghiệp công nghiệp hóa, chính sách đối ngoại của ta”, Tlđd, tr.
- hiện đại hóa đi đôi với quá trình hội (11) Bốn phương châm xử lý các mối quan hệ nhập quốc tế, hội nhập khu vực đã tiếp đối ngoại đó là: 1) Bảo đảm lợi ích dân tộc chân chính, kết hợp nhuẫn nhuyễn chủ nghĩa yêu tục thúc đẩy nhận thức của Đảng về nước và chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công LIQG trong thời kỳ đổi mới.
- 2) Giữ vững độc lập tự chủ, tự lực tự của Đảng ta về lợi ích an ninh cũng cường, đẩy mạnh đa dạng hóa, đa phương hóa chuyển biến từ an ninh truyền thống tới quan hệ đối ngoại.
- 3) Nắm vững hai mặt hợp tác và đấu tranh trong quan hệ quốc tế vì LIDT “an ninh toàn diện”(13).
- tranh thủ điều kiện quốc tế giao Việt Nam trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế, Nxb Tư pháp, Hà Nội, tr.
- thuận lợi phục vụ công cuộc công (12) Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện nghiệp hóa, hiện đại hóa, củng cố và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb nâng cao vị thế của Việt Nam trên thế Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.
- Trong đó, việc “hội nhập kinh tế (13) Nguyễn Nam Dương (2011), “Vấn đề lợi ích quốc gia, dân tộc trong hoạt động đối ngoại của quốc tế” được xem là một bước quan Việt Nam đến năm 2020”, trong sách Đường lối trọng phục vụ cho mục tiêu “phát triển” chính sách đối ngoại Việt Nam trong giai đoạn của Việt Nam về mặt đối ngoại.
- 26 Lợi ích quốc gia trong chính sách đối ngoại của Việt Nam.
- tế, bảo đảm độc lập tự chủ và định của các nước trong cộng đồng quốc tế, hướng xã hội chủ nhĩa, bảo vệ LIDT, an tham gia tích cực vào tiến trình hợp tác ninh quốc gia”(14).
- Hội nghị Trung ương quốc tế và khu vực v.v..
- Nhiệm vụ của 8 khóa IX (7-2003) xác định: Một là, công tác đối ngoại là giữ vững môi bảo vệ vững chắc độc lập, tự chủ, thống trường hòa bình, tạo các điều kiện quốc nhất toàn vẹn lãnh thổ.
- Năm là, bảo vệ triển khai thực hiện đường lối, chính an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội sách đối ngoại của Đại hội Đảng toàn và nền văn hóa.
- Sáu là, giữ vững ổn quốc lần thứ X cho rằng thấy hoạt động định chính trị và môi trường hòa bình, đối ngoại đã tập trung thực hiện tốt cả phát triển đất nước theo định hướng xã ba mục tiêu an ninh, phát triển và nâng hội chủ nghĩa”(15).
- Đó là: “Kiên định mục tiêu LIQG trong chính sách đối ngoại của độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã Đảng và Nhà nước Việt Nam đã được hội, lấy việc giữ vững môi trường hòa định hình với những nội dung cơ bản, bình, ổn định để phát triển kinh tế - xã gắn liền với việc thực hiện thành công hội, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại công cuộc đổi mới, đẩy mạnh phát triển hóa theo định hướng xã hội chủ nghĩa là kinh tế - xã hội, công nghiệp hóa, hiện lợi ích cao nhất của Tổ quốc”(16).
- cũng nêu rõ, “lấy phục vụ lợi ích đất nước làm mục tiêu cao nhất”(17).
- xã hội làm cơ sở xác định LIQG - dân (15) Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương (2003), tộc nói trên, Đảng ta đã chỉ đạo xây Tài liệu học tập Nghị quyết Trung ương 8, khóa dựng và triển khai chính sách đối ngoại IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.
- chính sách đối ngoại rộng Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.
- quan hệ quốc tế.
- Chủ động và tích cực (19) Phạm Gia Khiêm (2007), “Đẩy mạnh triển khai thực hiện thắng lợi đường lối, chính sách hội nhập kinh tế quốc tế, đồng thời mở đối ngoại Đại hội X của Đảng”, trong sách rộng hợp tác quốc tế trên các lĩnh vực Chính sách đối ngoại Việt Nam (lưu hành nội khác.
- Việt Nam là bạn, đối tác tin cậy bộ), Nxb Thế giới, Hà Nội, tr.
- 2013 Kế thừa đường lối đối ngoại của 25 chế an ninh khu vực và quốc tế.
- thiết lập năm đổi mới, Đại hội Đảng toàn quốc và duy trì được trạng thái quan hệ quốc lần thứ XI (1-2011) đã được xác định, tế cân bằng với các nước lớn, các trung mục tiêu của đối ngoại Việt Nam trong tâm tài chính, kinh tế lớn, các nhóm, thời kỳ mới được Văn kiện Đại hội XI: khối nước khu vực có ảnh hưởng lớn “vì LIQG, dân tộc”(20).
- Trong thời gian tới, Việt Đại hội XI cũng khẳng định mục tiêu Nam tiếp tục quan điểm chiến lược đối ngoại là “vì một nước Việt Nam xã xuyên suốt thời kỳ Đổi mới là ưu tiên hội chủ nghĩa giàu mạnh”.
- Các hoạt động ngoại giao tiếp một nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa tục nêu cao khẩu hiệu “ngoại giao phục giàu mạnh.
- Xây dựng một nước Việt vụ kinh tế”, qua đó tiếp tục thúc đẩy tiến Nam xã hội chủ nghĩa phù hợp với trình hội nhập ngày càng sâu của nền LIQG và là điều kiện để thực hiện lợi kinh tế Việt Nam vào nền kinh tế thế ích đó.
- Lợi ích quốc gia trong chính sách phát triển trong bối cảnh đất nước hiện đối ngoại của Việt Nam hiện nay nay.
- Cũng là nguyên tắc trong quan hệ quốc tế.
- như vậy, thực lực quốc gia quyết định Tuy nhiên, độc lập dân tộc trong giai quá trình thực hiện LIQG, đồng thời có đoạn hiện nay có tính tương đối hơn, bởi quan hệ nhân quả qua lại với các mục vì toàn cầu hóa làm cho các nước càng tiêu đối ngoại khác(21).
- Cùng mới đó để bảo đảm LIQG trong chính với mục tiêu phát triển và ảnh hưởng, sách đối ngoại thì cần dựa trên các điều mục tiêu an ninh vẫn đóng vai trò quan kiện chủ yếu sau: trọng, đặc biệt trong bối cảnh quốc tế và Thứ nhất là xây dựng thực lực mạnh đất nước hiện nay.
- Nâng cao sức mạnh tổng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa của hợp quốc gia cũng có nghĩa là nâng cao Việt Nam trong thời kỳ đổi mới đã đạt sức cạnh tranh và khả năng thích ứng của nền kinh tế trước các biến động của (20) Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện tình hình quốc tế.
- quốc phòng, an ninh, từng bước tham (21) Phạm Bình Minh (chủ biên) (2010), Định gia sâu hơn vào các hoạt động hợp tác hướng chiến lược đối ngoại Việt Nam đến 2020, quốc tế về an ninh - quốc phòng, các cơ Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.
- 28 Lợi ích quốc gia trong chính sách đối ngoại của Việt Nam.
- sức mạnh quốc gia về mọi mặt Độc lập dân tộc cần gắn với đoàn kết, được tăng cường.
- hình các tiến trình hội nhập khu vực và quốc ảnh, vị thế của Việt Nam trên trường tế, tranh thủ được sự đồng tình, ủng hộ quốc tế được nâng cao v.v..
- Tuy nhiên, và giúp đỡ của cộng đồng quốc tế.
- sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Trong quá trình hội nhập, môi trường Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay quốc tế là nơi triển khai các hoạt động đang có nhiều khó khăn, thách thức như: thực hiện LIQG.
- đặc biệt là sự suy trong toàn bộ quá trình xác định và thực giảm lòng tin của một bộ phận nhân dân hiện lợi ích quốc gia.
- Xây dựng và Thứ tư là tích cực nâng cao vị thế bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ quốc tế của quốc gia, góp phần phục vụ nghĩa là hai nhiệm vụ chiến lược.
- Bên trực tiếp cho lợi ích an ninh và phát cạnh nhiệm vụ bảo vệ vững chắc độc lập triển của Việt Nam.
- Thực tế cho thấy, chủ quyền thì việc duy trì môi trường mục tiêu nâng cao ảnh hưởng quốc gia hòa bình vẫn được xem là một nhiệm vụ luôn là một trong những hợp phần quan chủ chốt của ngoại giao Việt Nam.
- Giữ trọng của LIQG Việt Nam từ trước tới vững môi trường hòa bình, ổn định nay(23).
- Trong thời gian qua, Việt Nam chính trị là điều kiện cần thiết để đảm tuy còn nhiều khó khăn, nguồn lực còn bảo an ninh quốc gia, làm cho đất nước hạn chế, nhưng đã có được uy tín và vị phát triển nhanh và bền vững.
- Mọi hoạt động đối trong con mắt bạn bè quốc tế.
- Bên cạnh ngoại xét đến cùng cũng vì LIQG Việt đó, Việt Nam đã thực sự thực hiện vai Nam.
- Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói “muốn làm gì cũng cần vì lợi ích của (22) Nguyễn Tiến Quốc (2011), “Bảo vệ Tổ quốc dân tộc mà làm”.
- Vì thế, sự đoàn kết, Việt Nam xã hội chủ nghĩa theo quan điểm Đại hợp tác hay hội nhập quốc tế hiện nay hội Đảng XI”, Tạp chí Cộng sản online, ngày 26/4/2011.
- Ưu tiên cao nhất của đối dang-XI/Noi-dung-co-ban-van-kien ngoại Việt Nam là phục vụ LIQG.
- (23) Xem thêm Vũ Khoan (1995), “An ninh, phát trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất triển và ảnh hưởng trong hoạt động đối ngoại”, nước.
- Trong nhận thức mới, độc lập dân Trong Bộ Ngoại giao Hội nhập quốc tế và giữ tộc là thực hiện các quyền dân tộc cơ vững bản sắc, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- lấy LIQG làm yếu tố hàng có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế đầu trong việc hoạch định chính sách nhằm theo đuổi mục tiêu hàng đầu là đối ngoại, đồng thời kết hợp hài hòa bảo đảm hòa bình, ổn định, hợp tác và giữa LIQG với lợi ích quốc tế, với lợi phát triển trong khu vực và trên thế giới.
- ích chính đáng của các đối tác, từ đó tìm Việt Nam cần tiếp tục nuôi dưỡng và mẫu số chung để hợp tác tốt nhất, đưa khai thác những nhân tố đã có, đồng đất nước hội nhập sâu, toàn diện vào thời xây dựng những nhân tố mới, kết khu vực và thế giới.
- Bộ Ngoại giao (1995), Hội nhập quốc tế và của đất nước.
- Để phù hợp với bối cảnh quốc tế 3.
- Đảng Cộng sản Việt Nam mới, trên cơ sở chính sách đối nội, các Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, nước có thể điều chỉnh nhiệm vụ, VII, VIII, IX, X, XI, Nxb Sự thật - Chính trị quốc phương thức thực hiện chính sách đối gia, Hà Nội.
- phát huy tinh thần chủ động, sáng tế: Các phương pháp tiếp cận, Nxb Thống kê, tạo trong công tác đối ngoại với phương Hà Nội.
- Nguyễn Mạnh Cầm (2009), Đổi mới về tế nhằm củng cố độc lập dân tộc và vì đối ngoại và hội nhập quốc tế, Nxb Chính trị LIQG.
- Trong thời gian tới Việt Nam quốc gia, Hà Nội.
- Phạm Bình Minh (chủ biên) (2010), Định đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp hướng chiến lược đối ngoại Việt Nam đến 2020, tác và phát triển.
- thực hiện chính sách Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa 7.
- Phạm Bình Minh (chủ biên) (2011), dạng hóa các quan hệ quốc tế.
- giữ vững Đường lối chính sách đối ngoại Việt Nam trong môi trường, hòa bình, tạo điều kiện giai đoạn mới, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- Phạm Quang Minh (2012), Chính sách hóa, hiện đại hóa đất nước.
- đồng thời đối ngoại đổi mới của Việt Nam góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh Nxb Thế giới, Hà Nội.
- Vụ Tuyên truyền và Hợp tác Quốc tế thời đại, kết hợp nội lực với ngoại lực, (2005), Đối ngoại Việt Nam thời kỳ đổi mới, xem nội lực là quyết định, ngoại lực là Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- 30 Lợi ích quốc gia trong chính sách đối ngoại của Việt Nam