Phan Bi Chu v Phong tro ng Du

Phan Bi Chu l mt nh yu nc ln, mt ch s cch mng Vit Nam c ch

tranh u, ngha kh v ht lng tn ty ng gp cc k ln lao cho s nghip cch
mng dnh c lp ca Vit Nam t tay thc dn Php. ng thnh lp phong tro Duy
Tn Hi (1904) - ch trng tn qun v bo ng nh h Php khi phc nn
c lp, tn K Ngoi Hu Cng lm minh ch v khi xng phong tro ng Du
(1905) - vn ng ngi trong nc xut dng qua Trung Hoa, Nht Bn du hc thu
nhn kin thc mi ca nc ngoi v gip nc nh.
ng l mt tc gi ln v th v tiu thuyt, vi nhng bt danh Hi Thu, So Nam, Th
Hn, c Tnh T,
Cuc i hot ng:
- Phan Bi Chu sinh ngy 26 thng 12 nm 1867 ti lng an Nhim, x Nam Ha,
huyn Nam n, tnh Ngh An.
- ng ni ting thng minh t b, nm 6 tui hc 3 ngy thuc ht Tam T Kinh, 7 tui
ng c hiu sch Lun Ng, 13 tui ng thi u huyn. Thu thiu thi ng
sm c lng yu nc. Nm 17 tui ng vit bi "Hch Bnh Ty Thu Bc" em dn
cy a u lng hng ng vic Bc K khi ngha kh.
Phong tro ng Du l qu trnh i mi t duy ca cc nh cch mng Vit Nam, kt
ni giao lu gia Vit Nam v Nht.
u th k 20 (c th nm 1905) phong tro ng Du do Phan Bi Chu khi xng m
ra giai on pht trin mi trong t duy ca ngi Nht i vi Vit Nam.
C duyn ca Phong tro ng Du.
Nm 1868 thi k Minh Tr (Meiji) Nht Bn bt u. Thi k ny l thi k i mi
ca Nht bn vi vic tin hnh th nghim nn chnh tr thc dng ti nh ngha th
ch Hong .
Nht m ca ton din v c bit
khuyn khch vic hc ting Anh. Nhng cng trong thi k ny, Nht Bn ng trc s
e do ca phng Ty. V vy, vic cch tn ton b t nc cng nhm mc ch
chng li cc th lc bn ngoi. Nhng trc s ngoan cng ca nhn dn Nht Bn,
ln lt Trung quc, Sa Hong (Nga) u b thm bi. Thng li ca Nht Bn nh
hng su rng ti ton th gii.

Vit Nam vo thi k ny cc phong tro khi ngha ca nhiu nh yu nc b tht bi

lin tip, dn ta li phi tip tc sng trong cnh n l, lm tha.
Nh yu nc Phan Bi Chu (1867-1940) sng lp ra sng lp ra Duy Tn Hi nhm
thc y phong tro yu nc trong nc. Tuy nhin, tm ra con ng cu nc, gii
phng nhn dn li l mt vic kh khn.
Lc ny cng l thi k cc ti liu tn vn lin quan tnh hnh th gii, cc phong tro
yu nc c tuyn truyn rng ri. Phan Bi Chu cng khng ngoi nh hng ca
cc ti liu ny. Khc vi nhng nh yu nc khc ng chn cho mnh con ng i
ring, con ng gii phng dn tc Phan Bi Chu
Phan Bi Chu vi mt nim tin s da vo Nht Bn khng chin chng Php lp
ra phong tro ng Du (i v pha ng). Vi mc ch hc tp Nht Bn, thng 1/1905,

ln u tin mt s s phu Vit Nam do Phan Bi Chu ng u sang Nht. T li gii

thiu ca Lng Khi Siu, s phu Vit Nam n gp mt s nh yu nc, ng h Vit
Nam nh Okumura, Kashiwabara Buntaro, bc s Asaba Sakitaro.
Trong cc cuc gp g vi nhng nh yu nc Nht Bn, Phan Bi Chu c l khng
my tha nguyn khi h khng c mun gip Vit Nam v mt qun s, m h ch
ha ly danh ngha dn ng Nht, gip hc sinh Vit Nam n hc.
Phan Bi Chu cng ng vi ngh ca cc bn Nht, thc hin vic gi hc sinh
Vit Nam sang hc tp ti Nht Bn, to dng phong tro cch mng sau ny.
ng Du v t tng gii phng dn tc:
T nm 1906, phong tro ng Du i vo hot ng ngy cng rm r trn c ba min
t nc, hng lot cc tc phm ca Phan Bi Chu c dch t ch Hn ra ch Quc
ng, gi v nc. T nm 1907-1908 l thi k phong tro ng Du pht trin mnh
nht vi trn 200 lu hc sinh.
Cng trong lc ny hai nhn vt quan trng ca ng Tin B ang cm quyn Nht
Bn, Okuma Shigenobu v Th tng Inukai Tsuyoshi khuyn Phan Bi Chu nn c
ng thanh nin ra nc ngoi hc tp sau ny v gip nc. T s ng h ny m cc
thanh nin Vit Nam rt ch tm vo vic hc tp, hy vng sau ny cng hin cho s
nghip gii phng dn tc.
Chng trnh hc tp y kh a dng, sng v tra dy ting Nht, hc tri thc ph
thng, bui chiu dy tri thc qun s, c bit l tp luyn thao tc qun s. Khi
hc sinh Vit Nam vo hc trong cc trng ca Nht Bn, th chng trnh, quy tc hc
trng u do ngi Nht quy nh, cn ngoi trng u do ta t qun l. Phan Bi
Chu v cc ng ch ca ng lp ra Hi Vit Nam Cng Hin (thng 10/1907) c
chng trnh ring.
Phan Bi Chu lm Tng l kim Gim c v K ngoi hu Cng lm Ch tch
Hi. Di quyn hnh chung ca Ban lnh o, Hi c chia ra thnh 4 B, mi B
m nhim tng mt hot ng ca lu hc sinh.
Cc y vin ca B kinh t ng vai tr quan trng trong vic thu vo, chi ra v cc vic
tr b. ng thi, h cng l nhng ngi gii vn ng, tranh th s gip c trong v
ngoi nc. Vit Nam Cng Hin rt ch trng t chc nhng bui sinh hot chnh tr
gip hc sinh rn luyn t tng, o c cch mng.
Ti cc chng trnh ngh s, c mt ng hc vin th Hi trng v Tng l hun th
trc nh khuyn co cc vn c lin quan n sinh hot, hc tp, c khi bnh ging
ni dung mt cun sch, nhc nh nhim v ca cc thnh vin trc T quc. Sau ,
mi ngi t do trao i, gp cc vn t ra, gip nhau cng tin b.
H thng t chc b tr nhn s v iu hnh hot ng y ta nh mt Chnh ph
lm thi.
Phan Bi Chu tng bc bch: Ti nghim nhin nh mt quan Cng s ca nc
Nam nc ngoi m li kim c chc c kinh l na. Ging su tay ngn, vic ln ti
hn, ti vn lo s cng vic ti gnh vc khng kham. ng thi, chng ti dng ln Tn
Vit Nam Cng Hin bt chc nh mt Chnh ph lm thi ca nc Nam hi ngoi.
Tuy l cch thc sp t cn s si nhng c nh hng ti dn kh trong nc mau

lm.
Cng chnh vo lc ny, thc dn Php tm ra nhiu manh mi ca phong tro, chng
cu kt vi Nht xc tin n p. Thng 9/1908, khi cc hc sinh Trng Chn V
ang lm l tt nghip th B Ni v Nht h lnh gii tn t chc hc sinh Vit Nam,
tch thu cc vn kin, ui hc sinh ra ngoi nc Nht. Thng 2/1909, Phan Bi Chu,
Cng cng b trc xut khi nc Nht.
Trc tnh hnh , Phan Bi Chu v cc ng ch ca C phi v lnh nn Trung
Quc, qua Xim hot ng mt thi gian vi mc ch ch i nhng c hi mi.
Tnh hnh lc ny rt kh khn, kinh ph cho lu hc sinh v nc tr thnh vn ln
i vi Phan Bi Chu. ng lc ny, bc s Asaba Sakitaro ng h 1700 yn. S tin
ny cu mang nhiu hc sinh Vit Nam. Khng ch lc ny, trc bc s Asaba
cng gip rt nhiu v mt vt cht i vi vic to dng phong tro ng Du ca
Phan Bi Chu.
Chnh s gip v t v trong sng ny m sau khi tri yn bin lng, Phan Bi
Chu cng mt s anh em khc sang tn qu hng ca Asaba (lc ny qua i)
dng bia tng nim v n nhn ny. Vn bia c on vit: Ho hn xa nay, ngha y
trong ngoi. ng gip nh tri, Ti chu nh b, ch Ti cha thnh, ng khng ch Ti.
Lng ny au thng, n c vn nm. Tt c ngi ca Hi Vit Nam Quan phc xin
nghi li.
Tm bia ny va th hin tm chn tnh ca Phan Bi Chu i vi nhng
ngi gip mnh, va th hin mi quan h su sc gia nhn dn hai nc.
Nm 2003 nhn k nim 85 ngy Phan Bi Chu dng bia tng nim, Hi yu nc ca
tnh OWA long trng t chc l k nim ny. Mt s nh khoa hc Vit Nam cng
sang d l. Nm 2010 nhn k nim 105 phong tro ng Du, pha Nht Bn, Hi Asaba
Vit Nam t chc k nim Phan Bi Chu v tng cho Bo tng Lch s Vit Nam ph
iu v m hnh tm bia Asaba.
Trong thi gian ti Nht Bn, Phan Bi Chu ngoi nhng bc th th hin tnh cm
ca bn thn i vi Nht Bn, ku gi s gip ca nhn dn Nht Bn i vi phong
tro gii phng dn tc Vit Nam. Ngoi ra ng vit rt nhiu tc phm th hin tinh
thn yu nc, s khm phc i vi cc bn Nht Bn.
C th lit k
mt s tc phm tiu biu sau:
Ai Vit iu in vit nm 1906, nu ln nhng li ch ca tnh on kt Vit Nam vi
cc tnh gip bin gii ca Trung Quc. Tc phm ny c vit ra nhm tranh th s
gip , ng h ca lu hc sinh v cc nh hot ng tnh Vn Nam i vi hot ng
ca ngi Vit Nam Nht.
Hi ngoi huyt
th (S bin, Tc bin) vit nm 1906, in Tnh Yokohama. Vo nm 1908, tc phm
ny c ti bn, vi mc ch tuyn truyn t tng yu nc, phn i thc dn Php.
ng tic tc phm b cnh st Nht tch thu, em t v b lit vo tc phm kch ng
nguy him.
Tc phm Knh co ton quc ph lo vit nm 1906, ku gi cc bc ph lo trong nc
tch cc vn ng ng h du hc sinh Nht Bn. Tc phm ny cng sm c chuyn v

tuyn truyn trong nc.

Tn Vit Nam vit nm 1907, ni v Mi iu sung sng v Su iu hy vng i vi
nc Vit Nam mi. Hnh nh nc Vit Nam mi c miu t trong tc phm ny l
hnh nh Nht Bn ng thi. y l tc phm c vit vi tinh thn lc quan nht ca
Phan Bi Chu.
tnh quc dn hn vit nm 1907, ku gi cc tng lp: s, nng, cng, thng noi
gng Nht Bn, hiu bit vai tr bn phn ca mnh cng hin cho nc nh.
Vit Nam quc s kho vit vo cui nm 1908, c Soransha, Tokyo pht hnh vo u
nm 1909. y l cun lc kho vit theo cch mi v lch s Vit Nam. Trong tc
phm ny, Phan Bi Chu a ra nhiu khi nim mi v quc gia-quc dn, dn quyn,
vn minh phn nh mt bc pht trin mi trong nhn thc v t tng ca ng.
Tt c nhng tc phm ca Phan Bi Chu trong thi k ny ngoi vic ln n ch
thc dn Php, cn tuyn truyn mnh m t tng, con ng gii phng dn tc, khch
l tng lp thanh nin hc tp. ng thi, th hin mi thm tnh gia nhng ngi yu
nc Nht Bn i vi nhng ngi yu nc Vit Nam.
Phong tro ng Du tuy tht bi, nhng l qu trnh i mi t duy ca cc nh cch
mng Vit Nam lc by gi. c bit, trong lch s pht trin quan h Vit-Nht, y l
giai on th hin s gn b ca nhng con ngi ng chng, ng tng.