Lý thuyết và bài tập Quản trị sản xuất

ThS.
NGUYN VN DUYT
ThS. TRNG CH TIN
L THUYT & BI TP
QUN TR SN XUT
T SCH I HC CN TH
2009
THNG TIN V TC GI
PHM VI V I TNG S DNG
CA GIO TRNH
1. THNG TIN V TC GI
H v tn: NGUYN VN DUYT
Sinh nm: 01/01/1968
C quan cng tc:
B mn: Qun tr kinh doanh. Khoa: Kinh t & QTKD
Trng: i hc Cn Th
a ch Email lin h: nvduyet@ctu.edu.vn
2. PHM VI V I TNG S DNG
Gio trnh c th dng tham kho cho nhng ngnh no:
- Gio trnh cho chuyn ngnh Qun tr kinh doanh, cc ngnh tham kho: Qun tr
thng mi, Qun tr Marketing, Ti chnh doanh nghip, Cng ngh thc phm,...
C th dng cho cc trng no:
- Gio trnh c s dng cho nhng trng c o to cc ngnh thuc lnh vc
kinh t
Cc t kha ( ngh cung cp 10 t kha tra cu):
- Gio trnh Qun tr sn xut Nguyn Vn Duyt
Yu cu kin thc trc khi hc mn ny:
- Hc vin phi nm c kin thc c bn v lnh vc kinh t nh: Qun tr hc,
Kinh t vi m, Kinh t v m, M hnh ton kinh t
xut bn in cha, nu c th Nh xut bn no:
- Cha xut bn, ch in n lu hnh ni b ti t sch i hc Cn Th (3 ln
khong 5.000 quyn)
MC LC
THNG TIN V TC GI..............................................................................................1
1. THNG TIN V TC GI .........................................................................................1
2. PHM VI V I TNG S DNG .....................................................................1
MC LC...........................................................................................................................2
CHNG 1:GII THIU V QUN TR SN XUT...............................................9
I. MT S KHI NIM..................................................................................................9
1. Khi nim v sn xut..............................................................................................9
a. Sn xut bc 1 (sn xut s ch): .........................................................................9
b. Sn xut bc 2 (cng nghip ch to): ...............................................................10
c. Sn xut bc 3 (cng nghip dch v):...............................................................10
2. c im ca sn xut hin i.............................................................................10
3. Khi nim v qun tr sn xut ..............................................................................11
II. CC BC PHT TRIN CA QUN TR SN XUT .....................................11
1. Cch mng cng nghip ........................................................................................11
2. Qun tr khoa hc ..................................................................................................12
3. Cch mng dch v.................................................................................................13
III. HNG NGHIN CU QUN TR SN XUT .................................................14
1. Sn xut nh l mt h thng ................................................................................14
a. Yu t u vo: ..................................................................................................15
b. Yu t u ra:.....................................................................................................17
2. Cc quyt nh trong qun tr sn xut v tc nghip...........................................17
a. Cc quyt nh v chin lc:............................................................................17
b. Cc quyt nh v hot ng: ............................................................................17
c. Cc quyt nh v qun l:.................................................................................17
IV. VAI TR CA NGI QUN L TRONG QUN TR SN XUT:................18
1. Cc k nng cn thit ngi qun tr sn xut...................................................18
a) K nng k thut (technical skills) hoc chuyn mn nghip v:.....................18
b) K nng nhn s (human skills):.......................................................................18
c) K nng nhn thc hay t duy: (conceptual skills) ...........................................19
2. Cc hot ng ca ngi qun tr sn xut ..........................................................19
a. Trong chc nng hoch nh:.............................................................................19
b. Trong chc nng t chc: ..................................................................................19
c. Trong chc nng kim sot:...............................................................................20
d. Trong chc nng lnh o: ................................................................................20
e. Trong chc nng ng vin: ..............................................................................20
f. Trong chc nng phi hp: ................................................................................20
V. CU HI N TP ...................................................................................................20
CHNG 2: D BO ....................................................................................................21
I. KHI NIM V D BO. ........................................................................................21
II. PHNG PHP D BO NH TNH. .................................................................21
1. Ly kin ca ban iu hnh. ...............................................................................21
2. Ly kin ca ngi bn hng..............................................................................21
3. Phng php chuyn gia (Delphi).........................................................................22
2
4. Phng php iu tra ngi tiu dng..................................................................22

III. PHNG PHP D BO NH LNG. ...........................................................22
1. D bo ngn hn. ..................................................................................................23
a. D bo s b: .....................................................................................................23
b. Phng php bnh qun di ng: .......................................................................23
c. Phng php bnh qun di ng c quyn s. ...................................................25
d. Phng php iu ha m. ................................................................................26
e .Phng php iu ha m theo xu hng. ........................................................27
2. D bo di hn. .....................................................................................................29
a. Phng php hi qui tuyn tnh. ........................................................................30
b. Tnh cht ma v trong d bo chui thi gian.................................................34
IV. GIM ST V KIM SOT D BO: ................................................................36
V. CU HI & BI TP CUI CHNG..................................................................38
V.1. Cu hi: .........................................................................................................38
V.2. Bi tp c li gii:..............................................................................................38
Bi 1:......................................................................................................................38
Bi 2:......................................................................................................................40
Bi 3:......................................................................................................................41
Bi 4:......................................................................................................................43
Bi 5:......................................................................................................................45
Bi 6:......................................................................................................................46
V.3. Bi tp t gii:....................................................................................................48
Bi 7:......................................................................................................................48
Bi 8:......................................................................................................................48
Bi 9:......................................................................................................................49
Bi 10:....................................................................................................................50
Bi 11:....................................................................................................................50
Bi 12:....................................................................................................................51
Bi 13:....................................................................................................................51
Bi 14:....................................................................................................................51
Bi 15:....................................................................................................................52
CHNG 3: HOCH NH NNG LC SN XUT .............................................53
I. THIT K V PHT TRIN SN PHM. ..............................................................53
1. Ngun pht minh sn phm:..................................................................................53
2. T chc nghin cu thit k v pht trin sn phm. ............................................53
a. V mt ni dung, cng tc t chc thit k sn phm v cng ngh bao gm 3
vn c bn sau:..................................................................................................54
b. Nhng hnh thc t chc nghin cu, thit k sn phm, cng ngh thng p
dng l:...................................................................................................................54
3. Qui trnh pht trin sn phm................................................................................55
a. Pht trin sn phm mi:....................................................................................55
b. a sn phm ra th trng nhanh hn: ............................................................56
c. Ci tin bn thit k sn phm hin c: .............................................................57
d. Thit k thun tin cho sn xut: .......................................................................57
e. Thit k hng v cht lng. ...........................................................................57
f. Thit k v pht trin dch v mi......................................................................58
3
II. LA CHN QUI TRNH SN XUT:....................................................................59

1. La chn cc kh nng trong qui trnh sn xut...................................................59
a. Kch thc lot sn xut v s bin ng ca sn phm. ..................................59
b. Nhu cu vn cho vic thit k qui trnh. ............................................................59
2. Phn tch kinh t. ...................................................................................................60
a. Hm s chi ph ca cc qui trnh........................................................................60
b.Khi nim v n cn hot ng. .......................................................................61
c. Phn tch im ha vn......................................................................................61
III. HOCH NH NNG LC SN XUT DI HN .............................................62
1. nh ngha, o lng v d bo nng lc sn xut thc t: .................................63
a. nh ngha nng lc sn xut thc t:................................................................63
b. o lng nng sut:...........................................................................................63
c. D bo nhu cu ca nng lc sn xut:..............................................................63
d. Cch thc thay i nng lc sn xut: ...............................................................64
2. Phn tch cy quyt nh v hoch nh nng lc sn xut: .................................65
IV. CU HI & BI TP CUI CHNG ................................................................66
IV.1. Cu hi n tp: .................................................................................................66
VI.2. Bi tp c li gii: ............................................................................................67
Bi 1:......................................................................................................................67
Bi 2:......................................................................................................................68
Bi 3:......................................................................................................................69
Bi 4:......................................................................................................................70
Bi 5:......................................................................................................................73
IV.3. Bi tp t gii:...................................................................................................74
Bi 6:......................................................................................................................74
Bi 7:......................................................................................................................75
Bi 8:......................................................................................................................75
Bi 9:......................................................................................................................76
Bi 10:....................................................................................................................76
Bi 11:....................................................................................................................77
CHNG 4: XC NH A IM NH MY .......................................................78
I. MC CH, VAI TR XC NH A IM NH MY. ...................................78
1. Mc ch ca xc nh a im ............................................................................78
2. Tm quan trng ca xc nh a im .................................................................79
3. Quy trnh t chc xc nh a im......................................................................79
II. CC NHN T NH HNG N VIC CHN A IM.............................80
1. Cc nhn t nh hng n la chn vng...........................................................80
a. Th trng tiu th: ............................................................................................80
b. Ngun nguyn liu.............................................................................................80
c. Nhn t lao ng ................................................................................................81
d. C s h tng kinh t .........................................................................................81
e. iu kin v mi trng vn ho x hi............................................................81
2. Cc nhn t nh hng n chn a im. ..........................................................82
3. Xu hng nh v cc doanh nghip hin nay trn th gii...................................82
a. nh v nc ngoi..........................................................................................82
b. nh v trong khu cng nghip, khu ch xut....................................................82
4
c. Xu hng chia nh cc doanh nghip a n t ngay ti th trng tiu th 83

III. PHNG PHP XC NH A IM...............................................................83
1. Phng php dng trng s n gin. ..................................................................83
2. Phng php to trung tm..............................................................................84
3. Phng php bi ton vn ti. ..............................................................................85
IV. CU HI & BI TP CUI CHNG .................................................................91
IV.1. Cu hi n tp: .................................................................................................91
IV.2. Bi tp c li gii: ...........................................................................................91
Bi 1:......................................................................................................................91
IV.3. Bi tp t gii: ..................................................................................................92
Bi 2:......................................................................................................................92
Bi 3:......................................................................................................................93
Bi 4:......................................................................................................................94
CHNG 5: B TR MT BNG SN XUT V DCH V.................................95
I. MC TIU CA B TR MT BNG: ...................................................................95
1. Mc tiu ca b tr mt bng sn xut: .................................................................95
2. Mc tiu cho b tr kho hng:................................................................................95
3. Mc tiu cho b tr mt bng dch v:...................................................................95
4. Mc tiu cho b tr mt bng vn phng:..............................................................96
II. B TR MT BNG SN XUT: ..........................................................................96
1. Cc kiu b tr mt bng sn xut:........................................................................97
a. B tr theo qu trnh: ..........................................................................................97
b. B tr theo sn phm: .........................................................................................97
c. B tr theo khu vc sn xut: .............................................................................98
d. B tr theo kiu nh v c nh: ........................................................................99
2. Phng php phn tch b tr mt bng sn xut. ..............................................100
a. Phn tch b tr mt bng theo hng qui trnh. ..............................................100
b. Phn tch mt bng theo hng sn phm: ......................................................105
III. B TR MT BNG DCH V:...........................................................................111
1. Cc kiu b tr mt bng dch v:........................................................................111
2. Phn tch b tr mt bng dch v: ......................................................................112
IV. CU HI & BI TP CUI CHNG ..............................................................113
IV.1. Cu hi n tp: ...............................................................................................113
IV.2. Bi tp c li gii: ..........................................................................................113
Bi 1:....................................................................................................................113
Bi 2:....................................................................................................................115
Bi 3:....................................................................................................................116
Bi 4:....................................................................................................................117
Bi 5:....................................................................................................................120
Bi 6:....................................................................................................................122
Bi 7:....................................................................................................................124
IV.3. Bi tp t gii: ................................................................................................125
Bi 8:....................................................................................................................125
Bi 9:....................................................................................................................126
Bi 10:..................................................................................................................127
Bi 11:..................................................................................................................128
5
Bi 12:..................................................................................................................129
Bi 13:..................................................................................................................129
Bi 14:..................................................................................................................130
CHNG 6: HOCH NH TNG HP.................................................................132
I. MC TIU V S CN THIT CA HOCH NH TNG HP. ..................................132
1. i tng v phm vi ca hoch nh tng hp .................................................132
2. Mc tiu ca hoch nh tng hp ......................................................................133
3. S cn thit ca hoch nh tng hp .................................................................134
II. HOCH NH TNG HP: ..................................................................................134
1. Cc k hoch trong hoch nh tng hp............................................................134
a. K hoch thay i mc d tr..........................................................................134
b. K hoch lm thm gi. ...................................................................................135
c. K hoch thay i lt lao ng theo mc nhu cu. .......................................135
d. K hoch s dng cng nhn lm bn thi gian..............................................136
e. K hoch tc ng n nhu cu. ......................................................................136
f. K hoch hp ng ph....................................................................................137
g. K hoch thc hin n hng chu. .................................................................137
h. K hoch sn xut sn phm hn hp theo ma..............................................137
2. Phng php hoch nh tng hp......................................................................138
III. LCH TRNH SN XUT CHNH:......................................................................143
1. Mc tiu ca lch trnh sn xut: .........................................................................143
2. Mc thi gian trong lch trnh sn xut:..............................................................143
3. Qui trnh xy dng lch trnh sn xut: ...............................................................143
IV. CU HI & BI TP CUI CHNG ..............................................................149
IV.1. Cu hi n tp: ...............................................................................................149
IV.2. Bi tp c li gii: ..........................................................................................150
Bi 1:....................................................................................................................150
Bi 2:....................................................................................................................153
Bi 3:....................................................................................................................156
IV.3. Bi tp t gii: ................................................................................................162
Bi 4:....................................................................................................................162
Bi 5:....................................................................................................................162
Bi 6:....................................................................................................................163
Bi 7:....................................................................................................................164
Bi 8:....................................................................................................................164
Bi 9:....................................................................................................................165
Bi 10:..................................................................................................................165
Bi 11:..................................................................................................................166
Bi 12:..................................................................................................................167
Bi 13:..................................................................................................................167
CHNG 7: HOCH NH TN KHO ...................................................................169
I. MT S KHI NIM LIN QUAN N TN KHO:...........................................169
1. H thng tn kho:.................................................................................................169
2. Cc quan im khc nhau v lng tn kho........................................................169
3. Phn tch chi ph tn kho. ....................................................................................170
6
a. Cc chi ph tng ln khi tng tn kho. .............................................................170

b. Cc chi ph gim khi tn kho tng. ..................................................................171
4. K thut phn tch ABC trong phn loi hng tn kho: ......................................171
II. TN KHO NG THI IM. ............................................................................173
1. Khi nim v tn kho ng thi im. .................................................................173
2. Nhng nguyn nhn chm tr ca qu trnh cung ng. ......................................174
3. Bin php gim tn kho trong cc giai on.......................................................174
III. CC M HNH TN KHO...................................................................................175
1. M hnh lng t hng kinh t c bn (EOQEconomic Order Quantity).......175
2. M hnh lng t hng theo l sn xut (POQProdution Order Quantity)....178
3. M hnh EOQ, POQ vi chit khu theo s lng:.............................................180
4. ng dng m hnh phn tch bin t xc nh lng d tr...........................182
IV. CU HI & BI TP CUI CHNG ...............................................................184
IV.1. Cu hi.........................................................................................................184
IV.2. Bi tp c li gii: ..........................................................................................184
Bi 1:....................................................................................................................184
Bi 2:....................................................................................................................185
Bi 3:....................................................................................................................185
Bi 4:....................................................................................................................186
Bi 5:....................................................................................................................187
IV.3. Bi tp t gii: ................................................................................................188
Bi 6:....................................................................................................................188
Bi 7:....................................................................................................................188
Bi 8:....................................................................................................................188
Bi 9:....................................................................................................................188
Bi 10:..................................................................................................................189
Bi 11:..................................................................................................................189
Bi 12:..................................................................................................................189
Bi 13:..................................................................................................................189
Bi 14:..................................................................................................................190
Bi 15:..................................................................................................................190
CHNG 8: HOCH NH NHU CU VT LIU ...............................................191
I. MC TIU CA HOCH NH NHU CU VT LIU: .....................................191
II. CC THNH PHN CA HOCH NH NHU CU VT LIU. ....................192
1. Lch trnh sn xut chnh. ....................................................................................193
2. Cc ha n vt liu. ...........................................................................................193
3. D liu trnh trng tn kho. .................................................................................193
4. Chng trnh my tnh hoch nh nhu cu vt liu. ..........................................193
5. u ra ca hoch nh nhu cu vt liu..............................................................194
6. Kch thc l hng trong hoch nh nhu cu vt liu. ......................................197
III. CU HI & BI TP CUI CHNG...............................................................200
III.1. Cu hi: ..........................................................................................................200
III.2. Bi tp c li gii: ..........................................................................................200
Bi 1:....................................................................................................................200
Bi 2:....................................................................................................................204
Bi 3:....................................................................................................................205
7
Bi 4:....................................................................................................................208
Bi 5:....................................................................................................................210
III.3. Bi tp t gii: ................................................................................................213
Bi 6:....................................................................................................................213
Bi 7:....................................................................................................................213
Bi 8:....................................................................................................................214
Bi 9:....................................................................................................................214
Bi 10:..................................................................................................................215
Bi 11:..................................................................................................................215
Bi 12:..................................................................................................................216
CHNG 9: LP LCH TRNH SN XUT ...........................................................217
I. LP LCH TRNH CHO CC H THNG SN XUT HNG V QUI TRNH.
......................................................................................................................................217
1. Phng php sp xp th t ti u trong sn xut, dch v................................217
a. Trng hp ch c mt my hoc mt dy chuyn sn xut. ..........................217
b. Nguyn tc Jonhson:........................................................................................221
c. Trng hp tng qut: (Lch trnh cho N cng vic trn M my)...................224
2. Phng php phn cng cng vic cho cc my: ...............................................226
II. LP LCH TRNH CHO CC H THNG SN XUT HNG V SN PHM:
......................................................................................................................................229
1. Lp lch trnh cho l sn xut:.............................................................................229
a. EOQ cho l sn xut (POQ):............................................................................229
b. Phng php Run-out: .....................................................................................230
2. Lp lch trnh phn phi: (Phng php ng cn bng) ................................231
III. CU HI & BI TP CUI CHNG...............................................................234
III.1. Cu hi............................................................................................................234
III.2. Bi tp c li gii: ..........................................................................................234
Bi 1:....................................................................................................................234
Bi 2:....................................................................................................................238
Bi 3:....................................................................................................................239
Bi 4:....................................................................................................................240
Bi 5:....................................................................................................................242
III.3. Bi tp t gii: ................................................................................................243
Bi 6:....................................................................................................................243
Bi 7:....................................................................................................................243
Bi 8:....................................................................................................................243
Bi 9:....................................................................................................................244
Bi 10:..................................................................................................................245
Bi 11:..................................................................................................................245
Bi 12:..................................................................................................................245
Bi 13:..................................................................................................................246
Bi 14:..................................................................................................................246
TI LIU THAM KHO.............................................................................................247
Chng 1: Gii thiu v qun tr sn xut
CHNG 1:GII THIU V QUN TR SN XUT

I. MT S KHI NIM
1. Khi nim v sn xut
Theo quan nim ph bin trn th gii th sn xut c hiu l qu trnh to ra sn
phm hoc dch v.
nc ta lu nay c mt s ngi thng cho rng ch c nhng doanh nghip ch
to, sn xut cc sn phm vt cht c hnh thi c th nh xi mng, t lnh,... mi gi l
cc n v sn xut. Nhng n v khc khng sn xut cc sn phm vt cht u xp
vo loi cc n v phi sn xut. Ngy nay trong nn kinh t th trng, quan nim nh
vy khng cn ph hp na.
Mt h thng sn xut s dng cc yu t u vo l nguyn vt liu th, con ngi,
my mc, nh xng, k thut cng ngh, tin mt v cc ngun ti nguyn khc
chuyn i n thnh sn phm hoc dch v. S chuyn i ny l hot ng trng tm
v ph bin ca h thng sn xut. Mi quan tm hng u ca cc nh qun tr h thng
sn xut, l cc hot ng chuyn ha ca sn xut.
u vo
Chuyn ha
u ra
-Ngun nhn lc
-Nguyn liu
-Lm bin i
-Hng ha
-Cng ngh
-Tng thm gi tr
-Dch v
-My mc,thit b
-Tin vn
-Khoa hc & ngh thut qun tr.
S 1-1: Qu trnh sn xut.
Nh vy, v thc cht sn xut chnh l qu trnh chuyn ha cc yu t u vo bin
chng thnh cc sn phm hoc dch v u ra. Ta c th hnh dung qu trnh ny trong
s 1-1.
Theo ngha rng, sn xut bao hm bt k hot ng no nhm tha mn nhu cu ca
con ngi. N c th phn thnh: sn xut bc 1; sn xut bc 2 v sn xut bc 3.
a. Sn xut bc 1 (sn xut s ch):
L hnh thc sn xut da vo khai thc ti nguyn thin nhin hoc l nhng hot
ng s dng cc ngun ti nguyn c sn, cn dng t nhin nh khai thc qung m,
khai thc lm sn, nh bt hi sn, trng trt,...

b. Sn xut bc 2 (cng nghip ch to):
L hnh thc sn xut, ch to, ch bin cc loi nguyn liu th hay ti nguyn
thin nhin bin thnh hng ha nh g ch bin thnh bn gh, qung m bin thnh st
thp. Sn xut bc 2 bao gm c vic ch to cc b phn cu thnh c dng lp rp
thnh sn phm tiu dng v sn phm cng nghip.
c. Sn xut bc 3 (cng nghip dch v):
Cung cp h thng cc dch v nhm tha mn nhu cu a dng ca con ngi.
Trong nn sn xut bc 3, dch v c sn xut ra nhiu hn cc hng ha hu hnh.
Cc nh sn xut cng nghip c cung cp nhng iu kin thun li v dch v trong
phm vi rng ln. Cc cng ty vn ti chuyn ch sn phm ca cc nh sn xut t nh
my n cc nh bn l. Cc nh bn bun v nh bn l cung cp cc dch v n ngi
tiu dng cui cng. Ngoi ra cn nhiu loi dch v khc nh: bc d hng ha, bu
in, vin thng, ngn hng, ti chnh, bo him, y t, gio dc...
2. c im ca sn xut hin i
Qun tr sn xut ngy cng c cc nh qun tr cp cao quan tm, coi nh l mt
v kh cnh tranh sc bn. S thnh cng chin lc ca doanh nghip ph thuc rt
nhiu vo s nh gi, to dng, pht trin cc ngun lc t chc nng sn xut. Sn xut
hin i c nhng c im:
Th nht, sn xut hin i yu cu phi c k hoch hp l khoa hc, c i ng k
s gii, cng nhn c o to tt v thit b hin i.
Th hai, quan tm ngy cng nhiu n cht lng sn phm. y l mt tt yu
khch quan khi m tin b k thut ngy cng pht trin vi mc cao v yu cu ca
cuc sng ngy cng nng cao.
Th ba, cng nhn thc r con ngi l ti sn qu nht ca cng ty. Yu cu ngy
cng cao ca qu trnh sn xut, cng vi s pht trin ca my mc thit b, vai tr nng
ng ca con ngi tr nn chim v tr quyt nh cho s thnh cng trong cc h thng
sn xut.
Th t, sn xut hin i ngy cng quan tm n vn kim sot chi ph. Vic kim
sot chi ph c quan tm thng xuyn hn trong tng chc nng, trong mi giai on
qun l.
Th nm, sn xut hin i da trn nn tng tp trung v chuyn mn ha cao. S
pht trin mnh m ca khoa hc k thut lm cho cc cng ty thy rng khng th
tham gia vo mi lnh vc, m cn phi tp trung vo lnh vc no mnh c th mnh
ginh v th cnh tranh.
Th su, sn xut hin i cng tha nhn yu cu v tnh mm do ca h thng sn
xut. Sn xut hng lot, qui m ln tng chim u th lm gim chi ph sn xut.
Nhng khi nhu cu ngy cng a dng, bin i cng nhanh th cc n v vanh, c
lp mm do c v tr thch ng.
10

Th by, s pht trin ca c kh ho trong sn xut t ch thay th cho lao ng nng
nhc, n nay ng dng nhiu h thng sn xut t ng iu khin bng chng trnh.
Th tm, ngy cng ng dng nhiu thnh tu ca cng ngh tin hc, my tnh tr
gip c lc cho cc cng vic qun l h thng sn xut.
Th chn, m phng cc m hnh ton hc c s dng rng ri h tr cho vic ra
quyt nh sn xut.
3. Khi nim v qun tr sn xut
Qun tr sn xut v tc nghip bao gm tt c cc hot ng lin quan n vic qun
tr cc yu t u vo, t chc, phi hp cc yu t nhm chuyn ha chng thnh cc
sn phm vt cht hoc dch v vi hiu qu cao nht.
to ra sn phm v dch v cc doanh nghip u phi thc hin 3 chc nng c
bn: Marketing, sn xut v ti chnh. Cc nh qun tr Marketing chu trch nhim to
ra nhu cu cho sn phm v dch v ca t chc. Cc nh qun tr ti chnh chu trch
nhim v vic t c mc tiu ti chnh ca doanh nghip. Cc doanh nghip khng
th thnh cng khi khng thc hin ng b cc chc nng ti chnh, Marketing v sn
xut. Khng qun tr sn xut tt th khng c sn phm hoc dch v tt; khng c
Marketing th sn phm hoc dch v cung ng khng nhiu; khng c qun tr ti chnh
th cc tht bi v ti chnh s din ra. Mi chc nng hot ng mt cch c lp t
c mc tiu ring ca mnh ng thi cng phi lm vic cng nhau t c mc
tiu chung cho t chc v li ch, s tn ti v tng trng trong mt iu kin kinh
doanh nng ng.
Do c th ni rng qun tr sn xut v tc nghip c tm quan trng c bit trong
hot ng ca doanh nghip. Nu qun tr tt, ng dng cc phng php qun tr khoa
hc th s to kh nng sinh li ln cho doanh nghip. Ngc li nu qun tr xu s lm
cho doanh nghip thua l, thm ch c th b ph sn.
II. CC BC PHT TRIN CA QUN TR SN XUT
Khoa hc v qun tr sn xut v dch v pht trin lin tc nhanh chng cng vi
vic pht trin khoa hc v cng ngh. Xt v mt lch s, chng ta c th chia thnh 3
giai on chnh sau:
1. Cch mng cng nghip
Anh vo nhng nm u th k XVIII, khoa hc k thut pht trin mnh ko theo
s bng n cch mng cng nghip. Vic pht minh ra ng c hi nc ca Jame Watt
vo nm 1764, to iu kin cho ra i hng lot nhng my mc khc trong k ngh. H
qu tt yu l s thay th rng ri lc lng lao ng th cng bng my mc c nng
sut cao hn, cng vi s thit lp h thng nh xng v cc pht minh khc ca thi
i. Tnh sn c ca my hi nc v my mc sn xut to iu kin cho vic tp hp
cc cng nhn vo nh my. S tp trung ny to ra mt nhu cu v vic sp xp h li
mt cch hp l sn xut ra sn phm .
11

Tc phm ca Adam Smith S giu c ca quc gia vit nm 1776, chng minh cho
s cn thit ca phn cng lao ng, hay cn gi l chuyn mn ha ca lao ng. Vic
sn xut sn phm c phn chia ra thnh tng b phn nh, nhng nhim v chuyn
bit c phn cng cho cng nhn theo qui trnh sn xut. V th, cc nh my vo cui
thi k ny khng nhng ch ch n vic trang b my mc thit b cho sn xut, m
cn cch thc hoch nh v qun l cng vic sn xut ca cng nhn.
Cch mng cng nghip lan truyn t Anh sang Hoa k. Vo nm 1790 Eli Whitney,
nh pht minh Hoa k, thit k mu sng trng sn xut theo dy chuyn.
Nm 1800 nhng ngnh cng nghip khc pht trin ln cng vi s pht trin ca
ng c xng du v in, nhu cu v sn phm phc v cho chin tranh thc y s
thnh lp nhiu nh my hn na. H thng sn xut th cng c thay th bi h thng
nh xng vi nhng my mc hin i vo thi k to nn nhng thay i ln i
vi nh my ni ring v c ngnh cng nghip ni chung.
K nguyn cng nghip mi Hoa k xut hin ngay khi bt u th k 20, to
ra mt giai on m rng ln lao v nng lc sn xut. S chm dt vic s dng lao
ng n l, s di chuyn ca lc lng lao ng trong nng thn vo cc thnh th v s
nhp c cung cp mt lc lng lao ng ln cho s pht trin nhanh chng ca trung
tm cng nghip thnh th. S pht trin ny dn n hnh thc mi ca ngnh cng
nghip l gii quyt vn vn thng qua vic thit lp cc cng ty c phn. T , c
th nh qun l tr thnh ngi lm thu cho x nghip v c tr lng t nh ti
chnh, hay ngi lm ch u t.
2. Qun tr khoa hc
c Frederick W.Taylor c xem nh l cha ca phng php qun tr khoa hc.
ng nghin cu cc vn thuc v nh my vo thi i ca ng mt cch khoa hc,
ch trng n tnh hiu qu vi mong mun t c kt qu v vic tit kim thi gian,
nng lc v nguyn vt liu.
H thng hot ng ca Taylor nh sau:
9 K nng, sc lc v kh nng hc tp c xc nh cho tng cng nhn h c
th c n nh vo cc cng vic m h thch hp nht.
9 Cc nghin cu v theo di ngng lm vic c tin hnh nhm a ra kt qu
chun cho tng cng nhn tng nhim v. Kt qu mong mun i vi tng cng nhn
s c s dng cho vic hoch nh v lp thi gian biu, so snh vi phng php khc
thc thi nhim v.
9 Cc phiu hng dn, cc kt qu thc hin v c im ring bit ca tng nguyn
vt liu s c s dng phi hp v t chc cng vic, phng php lm vic v tin
trnh cng vic cng nh kt qu lao ng c th c chun ha.
9 Cng vic gim st c ci tin thng qua vic la chn v hun luyn cn thn.
Taylor thng xuyn ch ra rng qun tr khng quan tm n vic i mi chc nng
ca n. ng tin rng qun tr phi chp nhn vic hoch nh, t chc, qun l v nhng
phng php xc nh trch nhim hn l nhng chc nng quan trng ny cho chnh
cng nhn.
12

9 H thng tr thng khuyn khch c s dng gia tng hiu qu v lm gim
i trch nhim truyn thng ca nhng ngi qun l l n c cng nhn.
d Henry L.Gantt lm vic cng vi Taylor nh my Midvale, ni chung ng c
cng quan im vi Taylor, ngoi tr vic ch n ngi thc hin cng vic hn l
bn thn cng vic. ng t ra hiu bit tm l cng nhn hn Taylor v tha nhn tm
quan trng ca tinh thn v li ch ca phn thng tinh thn i vi vic ng vin cng
nhn.
e Frank v Lillian Gilbreth, l mt nh thu thnh t, ngi quan tm n phng
php lm vic khi mi bt u lm th ph. Sau ny ng c nhiu ci tin trong phng
php xy v cc ngh khc ca ngnh xy dng. ng quan nim vic lp k hoch cng
tc v hun luyn cho cng nhn nhng phng php lm vic ng n khng ch nng
cao nng sut, m cn m bo sc khe v an ton cho cng nhn.
f Nghin cu tc nghip: Vic s dng mt lng khng l cc kh ti qun s v
nhn s trong th chin th II, khin cc nh cm qun phi i ph vi nhng quyt
nh phc tp m trc y cha bao gi h gp phi. Cc khi nim v phng php
tip cn ton h thng, cc nhm lm vic a ngnh v vic s dng cc k thut ton
hc phc tp c pht trin thch nghi vi iu kin phc tp .
Sau chin tranh, cc gio trnh v qun tr tc nghip c gii thiu trong cc
trng i hc, cc t chc t vn v nghin cu tc nghip...m ngy nay chng ta c
bit nh l k thut nh lng, qui hoch tuyn tnh, PERT/CPM v cc m hnh d
bo.
Nghin cu tc nghip tm kim vic thay th cc quyt nh phc tp bng mt
phng php ch r nhng kh nng ti u thng qua vic phn tch.
3. Cch mng dch v
Mt trong nhng s pht trin khi u trong thi i ca chng ta l s n r ca
dch v trong nn kinh t Hoa k. Vic thit lp cc t chc dch v pht trin nhanh
chng sau th chin th II v vn cn tip tc m rng cho n nay.
Cc nhn t nh hng n qun tr sn xut v dch v ngy nay:
Cht lng, dch v khch hng v cc thch thc v chi ph.
S pht trin nhanh chng ca cc k thut sn xut tin tin.
S tng trng lin tc ca khu vc dch v.
S him hoi ca cc ti nguyn cho sn xut.
Cc vn trch nhim x hi.
nh hng quan trng ca nhn t ny ln cc nh qun tr tc nghip l bin gii mt
quc gia khng cn kh nng bo v khi vic nhp khu hng ha t nc ngoi.
Cuc cnh tranh ang gia tng v ngy cng tr nn gay gt hn. thnh cng trong
vic cnh tranh, cc cng ty phi hiu r cc phn ng ca khch hng v ci tin lin tc
mc tiu pht trin nhanh chng sn phm vi s kt hp ti u cht lng ngoi hng,
thi gian cung ng nhanh chng v ng lc, vi chi ph v gi c thp. Cuc cnh tranh
13

ny ch ra rng, cc nh qun tr tc nghip s dng phng php sn xut phc tp
hn thng qua vic m rng mt cch nhanh chng k thut sn xut tin tin.
III. HNG NGHIN CU QUN TR SN XUT
1. Sn xut nh l mt h thng
Russel Ackoff nh tin phong trong l thuyt h thng, m t h thng nh sau: H
thng l mt tng th khng th chia nh c m khng lm cho n mt i nhng nt
c trng, v v th n phi c nghin cu nh l mt tng th.
U VO
CHUYN HA
Ngoi vi
-Php lut,chnh tr
-X hi
-Kinh t
-K thut
L tnh
Ch to, khai m
Th trng
-Cnh tranh
-Thng tin SP
-NC khch hng
Dch v trao i
Bn s,bn l
Ngun lc S Cp
-Vt t
-Nhn s
-Vn
-Tin ch khc
Dch v nh v
Vn chuyn
Dch v khc
Bo him, ti chnh, y
t, gio dc,...
U RA
u ra trc tip
* Sn phm
* Dch v
u ra gin tip
* Thu
* Tin lng
* S pht trin cng ngh
* S tc ng ca:
-Mi trng
-Cng nhn
-X hi
Thng tin
Phn hi
B phn kim sot
S 1-2: Hng nghin cu qun tr sn xut v tc nghip

H thng sn xut tip nhn u vo cc hnh thi nh nguyn vt liu, nhn s, tin
vn, cc thit b, cc thng tin... Nhng yu t u vo ny c chuyn i hnh thi
trong h thng to thnh cc sn phm hoc dch v theo mong mun, m chng ta gi
l kt qu sn xut. Mt phn ca kt qu qun l bi h thng qun l nhm xc nh
xem n c th c chp nhn hay khng v mt s lng, chi ph v cht lng. Nu kt
qu l chp nhn c, th khng c s thay i no c yu cu trong h thng; nu
nh kt qu khng chp nhn c, cc hot ng iu chnh v mt qun l cn phi
thc hin. M hnh h thng sn xut: (S 1-2)
14

a. Yu t u vo:
c phn thnh 3 loi chnh:
c Cc nhn t ngoi vi: ni chung l cc thng tin c trng v c xu hng cung
cp cho cc nh qun tr v cc iu kin bn ngoi h thng nhng c nh hng n h
thng.
iu kin v kinh t:
Nhn t kinh t c nh hng trc tip i vi s thu ht tim nng ca cc chin
lc khc nhau. Chng hn nu nh li sut tng ln th s vn cn cho vic a dng ha
s qu t hoc khng c sn. Hay l, khi li sut tng ln th s thu nhp s dng c
ty thch s gim i v nhu cu sn phm s dng ty thch cng gim. Khi gi c
phiu tng ln, s mong mun c c phn nh l ngun vn pht trin th trng s
tng ln. Nh vy, khi th trng tng trng th ca ci ca ngi tiu th v doanh
nghip tng ln.
Cc bin s kinh t quan trng cn theo di.
Nhng chnh sch tin t, kh nng cung cp tn dng, li sut.
Gi tr ca ng tin trn th trng, t l lm pht, t gi hi oi.
Thm ht ngn sch ca chnh ph.
Thu nhp bnh qun trn u ngi, xu hng tht nghip.
Cc chnh sch thu kha, qui nh v xut nhp khu.
iu kin v nhn khu, a l, vn ha, x hi.

Cc yu t nhn khu, a l ,vn ha, x hi ch yu
T l sinh, t l cht, t l di dn v nhp c.
Mc hc vn trung bnh, li sng, cc mi quan tm i vi vn o c.
Vai tr ca gii tnh, thi quen mua hng.
Thi i vi vic tit kim, u t v cng vic.
Mi trng v kim sot nhim mi trng.
Kha cnh chnh tr, lut php ca quc gia

Cc yu t chnh tr, chnh ph, lut php c th cho thy cc vn hi v mi e
da ch yu i vi cc t chc nh v ln. i vi cc ngnh v nhng cng ty phi ph
thuc rt nhiu vo cc hp ng hoc tr cp ca chnh ph, nhng d bo v chnh tr
c th l phn quan trng nht ca vic kim tra cc yu t bn ngoi. S thay i v
bng sng ch, lut chng c quyn, thu sut v cc nhm gy sc p ngoi hnh lang
c th nh hng rt nhiu n cc cng ty. S l thuc ln nhau mi lc mt tng ln
trn phm vi ton quc gia cc nn kinh t, th trng, chnh ph v t chc i hi
cng ty phi xem xt n nh hng c th c ca cc bin s chnh tr i vi vic son
tho v thc hin cc chin lc cnh tranh.
15

Cc bin s chnh tr, chnh ph v lut php quan trng
Cc thay i ca Lut thu.
Cc qui nh xut nhp khu, thu xut nhp khu c bit.
S lng cc bng sng ch, pht minh.
Lut bo v mi trng; Lut chng c quyn.
Mc tr cp ca chnh ph; mc chi tiu cho vic bo v quc phng.
Kha cnh k thut

Nhng thay i v pht minh k thut mang li nhng i thay to ln nh k
thut siu dn, k thut in ton, ngi my, nhng nh my khng ngi, truyn thng
khng gian, nhng mng li v tinh, si quang... Cc nh hng ca cng ngh cho
thy nhng c hi v mi e da m chng ta phi c xem xt trong vic son tho
chin lc. S tin b k thut c th tc ng su sc ln nhng sn phm dch v, th
trng, nh cung cp, nh phn phi, ngi cnh tranh, khch hng, qu trnh sn xut,
thc tin tip th v v th cnh tranh ca t chc.
Tin b k thut c th to ra nhng th trng mi, kt qu l s sinh si ca
nhng sn phm mi m v c ci tin thay i nhng v tr gi c cnh tranh c quan
h trong mt ngnh, khin cho nhng sn phm v dch v hin c tr nn li thi. Hin
nay, khng c cng ty hay ngnh cng nghip no t cch ly vi nhng pht trin cng
ngh ang xut hin. Trong cng ngh k thut cao, s nhn dng v nh gi nhng c
hi v mi e da mang tnh cng ngh trng yu c th l phn quan trng nht ca vic
kim sot cc yu t bn ngoi trong hot ng qun l chin lc.
Cc cu hi ch yu thng t ra khi nh gi mi trng cng ngh
Cc cng ngh bn trong cng ty l gi ?
Cc cng ngh no c s dng trong vic kinh doanh ca cng ty? Trong
sn phm?
Mi cng ngh c tm quan trng thit yu nh th no i vi mi sn phm
v hot ng kinh doanh?
Nhng cng ngh no c bao gm trong cc sn phm v nguyn vt liu
c mua?
S pht trin ca cng ngh ny theo thi gian l gi? Nhng thay i cng
ngh ny khi u t cng ty no?
u l s pht trin c th c ca cng ngh ny trong tng lai?
Xp hng ch quan cc cng ty khc nhau theo mi cng ngh l g?
d Cc yu t v th trng: l cc thng tin c lin quan n cnh tranh, thit k
sn phm, s thch ca khch hng v cc kha cnh khc ca th trng.
e Cc ngun lc ban u: l cc yu t phc v trc tip cho vic sn xut v phn
phi sn phm hay dch v. y l cc nhn t v nguyn vt liu, nhn s, vn bng
tin, vn bng hng ha v cc tin ch khc.
16

b. Yu t u ra:
L sn phm c sn xut t h thng, thng c hai hnh thc: sn phm trc tip
v sn phm khng trc tip. Mt s ln sn phm (trc tip) c sn xut hng ngy v
cc sn phm (khng trc tip) c pht sinh ra t h thng.
iu lu l chng ta thng b qua cc loi sn phm khng trc tip ca h
thng nh: Thu kha, cc loi cht thi v gy nhim mi trng, cc hot ng cng
ng. Mc d chng khng nhn c s lu tm nh l cc kt qu v sn phm hay
dch v to ra doanh thu gip cho h thng sn xut tn ti.
2. Cc quyt nh trong qun tr sn xut v tc nghip
Theo kinh nghim ca cc nh qun tr thng phn cc quyt nh thnh 3 loi chnh:
Cc quyt nh v chin lc, quyt nh v hot ng v quyt nh v qun l.
a. Cc quyt nh v chin lc:
Quyt nh v sn phm, qui trnh sn xut, phng tin sn xut. y l quyt nh
c tm quan trng chin lc c ngha lu di cho t chc. Nhng quyt nh ny i hi
tt c nhn vin trong cc khu t sn xut, nhn s, k thut, Marketing v ti chnh u
phi lm vic cng nhau nghin cu cc c hi kinh doanh mt cch cn thn, nhm
a ra mt quyt nh t cc t chc vo v tr tt nht t c mc tiu di hn:
Quyt nh xem c nn thc hin d n pht trin sn phm mi hay khng.
Quyt nh v vic thit lp qui trnh sn xut cho sn phm mi.
Quyt nh cch thc phn phi ngun nguyn vt liu khan him, cc tin ch,
kh nng sn xut v nhn s gia cc c hi kinh doanh mi v hin c.
Quyt nh v vic xy dng thm nh my mi v ni t chng.
b. Cc quyt nh v hot ng:
Nh gii quyt tt c cc vn lin quan n vic hoch nh sn xut p ng
nhu cu ca khch hng. Trch nhim chnh ca tc nghip v tm kim n t hng t
pha khch hng, c thu ht bi chin lc marketing ca t chc v phn phi sn
phm hay dch v nhm tha mn nhu cu khch hng. V d nh:
Quyt nh xem cn c bao nhiu d tr dng cho sn xut.
Quyt nh s lng v loi sn phm s c sn xut trong thi gian ti.
Quyt nh l c nn gia tng nng lc sn xut vo thi gian ti hay khng?
Bng cch no? cho cng nhn lm ngoi gi hoc l cho cc nh cung ng thc hin
mt phn khi lng sn phm ca cng ty?
Quyt nh chi tit v vic mua nguyn vt liu p ng nhu cu cho sn xut
trong thi gian ti.
c. Cc quyt nh v qun l:
y l cc quyt nh c lin quan n hot ng hng ngy ca cng nhn, khng
phi lc no cng nhn cng lun hon thnh cng vic ca mnh nh mong mun. V
17

cht lng sn phm, dch v c xu hng bin ng, my mc thit b c kh nng hng
hc xy ra. Do cc nh qun l cn hoch nh, phn tch v qun l cc hot ng
lm gim i s cn tr n h thng sn xut. V d nh:
Quyt nh v chi ph cho vic iu chnh li bn thit k sn phm.
Quyt nh tiu chun v qun l cht lng cho nhng sn phm c s thay i
trong bng thit k.
Quyt nh s ln bo tr ngn chn hng hc ca my mc sn xut.
Cc quyt nh hng ngy v cng nhn, cht lng sn phm, my mc dng cho
sn xut, khi c thc hin cng vi nhau s l mt kha cnh ln trong cng vic ca
cc nh qun l tc nghip.
IV. VAI TR CA NGI QUN L TRONG QUN TR SN XUT:
1. Cc k nng cn thit ngi qun tr sn xut
Cc nh qun tr sn xut trong doanh nghip c th khin mt doanh nghip thnh
cng hay tht bi thng qua nhng quyt nh ng sai ca h.
Cc nh qun tr, nht l qun tr sn xut quan tm rt nhiu n hiu qu cng vic,
th hin khi chng ta so snh nhng kt qu t c vi nhng chi ph b ra. Hiu
qu cao khi kt qu t c nhiu hn so vi chi ph v ngc li, hiu qu thp khi chi
ph nhiu hn so vi kt qu t c. Khng bit cch qun tr cng c th t c kt
qu cn c nhng c th chi ph qu cao, khng chp nhn c.
Trong thc t, hot ng qun tr c hiu qu khi:
Gim thiu chi ph u vo m vn gi nguyn sn lng u ra.
Hoc gi nguyn cc yu t u vo trong khi sn lng u ra nhiu hn.
Hoc va gim c cc chi ph u vo, va tng sn lng u ra.
Hiu qu t l thun vi kt qu t c nhng li t l nghch vi chi ph b ra. Cng
t tn km cc ngun lc th hiu qu sn xut kinh doanh cng cao.
Cng ging nh cc nh qun tr ni chung, cc nh qun tr sn xut cng thc hin
cc chc nng c bn ca qun tr nh : Hoch nh, T chc, Lnh o, Kim tra.
c th m dng tt cc chc nng ny, theo Robert Katz, 3 loi k nng m mi
qun tr vin cn phi c gm:
a) K nng k thut (technical skills) hoc chuyn mn nghip v:
L kh nng cn thit thc hin mt cng vic c th, ni cch khc l trnh
chuyn mn nghip v ca nh qun tr. Th d: tho chng trnh in ton, son tho
hp ng php l kinh doanh, thit k c kh .v.v... y l k nng rt cn cho qun tr
vin cp c s hn l cho cp qun tr vin trung gian hoc cao cp.
b) K nng nhn s (human skills):
L nhng kin thc lin quan n kh nng cng lm vic, ng vin v iu khin
nhn s. K nng nhn s l ti nng c bit ca nh qun tr trong vic quan h vi
18

nhng ngi khc nhm to s thun li v thc y s hon thnh cng vic chung. Mt
vi k nng nhn s cn thit cho bt c qun tr vin no l bit cch thng t hu hiu,
c thi quan tm tch cc n ngi khc, xy dng khng kh hp tc trong lao ng,
bit cch tc ng v hng dn nhn s trong t chc hon thnh cc cng vic. K
nng nhn s i vi mi cp qun tr vin u cn thit nh nhau trong bt k t chc
no, d l phm vi kinh doanh hoc phi kinh doanh.
c) K nng nhn thc hay t duy: (conceptual skills)
L ci kh hnh thnh v kh nht, nhng n li c vai tr c bit quan trng,
nht l i vi cc nh qun tr cao cp. H cn c t duy chin lc tt ra ng
ng li chnh sch i ph c hiu qu vi nhng bt trc, e da, km hm s pht
trin i vi t chc. Nh qun tr cn phi c phng php tng hp t duy h thng,
bit phn tch mi lin h gia cc b phn, cc vn ... Bit cch lm gim nhng s
phc tp rc ri xung mt mc c th chp nhn c trong mt t chc.
Cc nh qun tr cn c 3 k nng trn nhng tm quan trng ca chng ty thuc vo
cc cp qun tr khc nhau trong t chc.
Nhn vo s , ta thy ngay rng nhng cp qun tr cng cao th cng cn nhiu
nhng k nng v t duy. Ngc li nhng cp qun tr cng thp, th cng cn nhiu
k nng v chuyn mn k thut. K nng v nhn s th u, cp no cng cn v
cng u l quan trng. Mc d vy, trn thc t thng i hi c th v mc k
nng nhn s c th c s khc nhau ty theo loi cn b qun tr, nhng xt theo quan
im ca nhiu nh kinh t th n li ng vai tr quan trng nht, gp phn lm cho cc
nh qun tr thc hin thnh cng cc loi k nng khc ca mnh v gp phn vo vic
t c thnh cng v mc tiu chung ca c t chc.
2. Cc hot ng ca ngi qun tr sn xut
Ngi qun tr trong chc nng sn xut thc hin cc hot ng ch yu v cc quyt
nh c bn sau:
a. Trong chc nng hoch nh:
Quyt nh v tp hp sn phm hoc dch v.
Xy dng k hoch tin , k hoch nng lc sn xut.
Thit lp cc d n ci tin v cc d n khc.
Quyt nh phng php sn xut cho mi mt hng.
Lp k hoch trang b my mc v b tr nh xng, thit b.
b. Trong chc nng t chc:
Ra quyt nh c cu t chc ca h thng sn xut nh: sn xut tp trung hay
phn tn, t chc theo sn phm.
Thit k ni lm vic, phn cng trch nhim cho mi hot ng.
Sp xp mng li nhn vin phn phi hng ho v tip nhn yu t u vo
cho sn xut.
19

Thit lp cc chnh sch bo m s hot ng bnh thng ca my mc thit b.
c. Trong chc nng kim sot:
Theo di v kch thch s nhit tnh ca nhn vin trong vic thc hin cc mc tiu.
So snh chi ph vi ngn sch; so snh vic thc hin nh mc lao ng; so snh
tn kho vi mc hp l.
Kim tra cht lng.
d. Trong chc nng lnh o:
Thit lp cc iu khon hp ng thng nht.
Thit lp cc chnh sch nhn s; cc hp ng lao ng.
Thit lp cc ch dn v phn cng cng vic.
Ch ra cc cng vic cn lm gp.
e. Trong chc nng ng vin:
Thc hin nhng yu cu qua cc quan h lnh o nh mc tiu, mong mun.
Khuyn khch thng qua khen ngi, cng nhn, khen tinh thn v thng vt cht.
ng vin qua cc cng vic phong ph v cc cng vic thay i.
f. Trong chc nng phi hp:
Thc hin phi hp qua cc k hoch thng nht; phi hp cc c s d liu c
chun ho.
Theo di cc cng vic hin ti v gii thiu cc cng vic cn thit.
Bo co, cung cp ti liu v truyn thng.
Phi hp cc hot ng mua sm, giao hng, thay i thit k...
Chu trch nhim trc khch hng v trng thi n hng.
Chc nng gio dc pht trin nhn s, gip o to cng nhn.
Tm li, chc nng qun tr sn xut thc hin bi mt nhm ngi chu trch nhim
sn xut hng ho v dch v cho x hi. Chc nng sn xut l mt chc nng c bn
doanh nghip, n c nh hng ti s thnh cng v pht trin ca doanh nghip v n tc
ng trc tip n cc sn phm v dch v cung cp, nh hng n chi ph v cht lng.
V. CU HI N TP
1. Th no l sn xut v qun tr sn xut?
2. Ti sao ni qun tr sn xut l mt chc nng c bn ca qun tr doanh nghip?
3. Nghin cu yu t u vo v u ra ca h thng sn xut l g?
4. Trnh by cc c im c bn ca h thng sn xut hin i?
5. Hy nu cc quyt nh trong qun tr sn xut?
6. K nng ca ngi qun l trong qun tr sn xut l g?
20
Chng 2: D bo
CHNG 2: D BO
I. KHI NIM V D BO.
Ngi ta thng nhn mnh rng mt phng php tip cn hiu qu i vi d bo l
phn quan trng trong hoch nh. Khi cc nh qun tr ln k hoch, trong hin ti h
xc nh hng tng lai cho cc hot ng m h s thc hin. Bc u tin trong
hoch nh l d bo hay l c lng nhu cu tng lai cho sn phm hoc dch v v
cc ngun lc cn thit sn xut sn phm hoc dch v .
Nh vy, d bo l mt khoa hc v ngh thut tin on nhng s vic s xy ra
trong tng lai, trn c s phn tch khoa hc v cc d liu thu thp c.
Khi tin hnh d bo ta cn c vo vic thu thp x l s liu trong qu kh v hin ti
xc nh xu hng vn ng ca cc hin tng trong tng lai nh vo mt s m
hnh ton hc.
D bo c th l mt d on ch quan hoc trc gic v tng lai. Nhng cho d
bo c chnh xc hn, ngi ta c loi tr nhng tnh ch quan ca ngi d bo.
II. PHNG PHP D BO NH TNH.
Cc phng php ny da trn c s nhn xt ca nhng nhn t nhn qu, da theo
doanh s ca tng sn phm hay dch v ring bit v da trn nhng kin v cc kh
nng c lin h ca nhng nhn t nhn qu ny trong tng lai. Nhng phng php
ny c lin quan n mc phc tp khc nhau, t nhng kho st kin c tin
hnh mt cch khoa hc nhn bit v cc s kin tng lai. Di y l cc d bo
nh tnh thng dng:
1. Ly kin ca ban iu hnh.
Phng php ny c s dng rng ri cc doanh nghip. Khi tin hnh d bo, h
ly kin ca cc nh qun tr cp cao, nhng ngi ph trch cc cng vic, cc b
phn quan trng ca doanh nghip, v s dng cc s liu thng k v nhng ch tiu
tng hp: doanh s, chi ph, li nhun...Ngoi ra cn ly thm kin ca cc chuyn gia
v marketing, ti chnh, sn xut, k thut.
Nhc im ln nht ca phng php ny l c tnh ch quan ca cc thnh vin v
kin ca ngi c chc v cao nht thng chi phi kin ca nhng ngi khc.
2. Ly kin ca ngi bn hng.
Nhng ngi bn hng tip xc thng xuyn vi khch hng, do h hiu r nhu
cu, th hiu ca ngi tiu dng. H c th d on c lng hng tiu th ti khu
vc mnh ph trch.
Tp hp kin ca nhiu ngi bn hng ti nhiu khu vc khc nhau, ta c c
lng d bo tng hp v nhu cu i vi loi sn phm ang xt.
21
Chng 2: D bo
Nhc im ca phng php ny l ph thuc vo nh gi ch quan ca ngi bn
hng. Mt s c khuynh hng lc quan nh gi cao lng hng bn ra ca mnh.
Ngc li, mt s khc li mun gim xung d t nh mc.
3. Phng php chuyn gia (Delphi).
Phng php ny thu thp kin ca cc chuyn gia trong hoc ngoi doanh nghip
theo nhng mu cu hi c in sn v c thc hin nh sau:
c Mi chuyn gia c pht mt th yu cu tr li mt s cu hi phc v cho vic
d bo.
d Nhn vin d bo tp hp cc cu tr li, sp xp chn lc v tm tt li cc kin
ca cc chuyn gia.
e Da vo bng tm tt ny nhn vin d bo li tip tc nu ra cc cu hi cc
chuyn gia tr li tip.
f Tp hp cc kin mi ca cc chuyn gia. Nu cha tha mn th tip tc qu
trnh nu trn cho n khi t yu cu d bo.
u im ca phng php ny l trnh c cc lin h c nhn vi nhau, khng xy
ra va chm gia cc chuyn gia v h khng b nh hng bi kin ca mt ngi no
c u th trong s ngi c hi kin.
4. Phng php iu tra ngi tiu dng.
Phng php ny s thu thp ngun thng tin t i tng ngi tiu dng v nhu cu
hin ti cng nh tng lai. Cuc iu tra nhu cu c thc hin bi nhng nhn vin
bn hng hoc nhn vin nghin cu th trng. H thu thp kin khch hng thng qua
phiu iu tra, phng vn trc tip hay in thoi... Cch tip cn ny khng nhng gip
cho doanh nghip v d bo nhu cu m c trong vic ci tin thit k sn phm. Phng
php ny mt nhiu thi gian, vic chun b phc tp, kh khn v tn km, c th khng
chnh xc trong cc cu tr li ca ngi tiu dng.
III. PHNG PHP D BO NH LNG.
M hnh d bo nh lng da trn s liu qu kh, nhng s liu ny gi s c lin
quan n tng lai v c th tm thy c. Tt c cc m hnh d bo theo nh lng
c th s dng thng qua chui thi gian v cc gi tr ny c quan st o lng cc
giai on theo tng chui .
Cc bc tin hnh d bo:
c Xc nh mc tiu d bo.
d Xc nh loi d bo.
e Chn m hnh d bo.
f Thu thp s liu v tin hnh d bo.
22
Chng 2: D bo
g ng dng kt qu d bo.
Tnh chnh xc ca d bo:
Tnh chnh xc ca d bo cp n chnh lch ca d bo vi s liu thc t.
Bi v d bo c hnh thnh trc khi s liu thc t xy ra, v vy tnh chnh xc ca
d bo ch c th nh gi sau khi thi gian qua i. Nu d bo cng gn vi s liu
thc t, ta ni d bo c chnh xc cao v li trong d bo cng thp.
Ngi ta thng dng sai lch tuyt i bnh qun (MAD) tnh ton:
MAD =
Tng cac sai s tuyt i cua n giai oan

n giai oan
n
MAD =
Nhu cu thc t - Nhu cu d bao i

i =1
1. D bo ngn hn.
D bo ngn hn c lng tng lai trong thi gian ngn, c th t vi ngy n vi
thng. D bo ngn hn cung cp cho cc nh qun l tc nghip nhng thng tin a
ra quyt nh v cc vn nh:
Cn d tr bao nhiu i vi mt loi sn phm c th no cho thng ti ?
Ln lch sn xut tng loi sn phm cho thng ti nh th no ?
S lng nguyn vt liu cn t hng nhn vo tun ti l bao nhiu ?
a. D bo s b:
M hnh d bo s b l loi d bo nhanh, khng cn chi ph v d s dng. V d nh:
S dng s liu hng bn ngy hm nay lm d bo cho lng hng bn ngy mai.
S dng s liu ngy ny nm ri nh l d bo lng hng bn cho ngy y
nm nay.
M hnh d bo s b qu n gin cho nn thng hay gp nhng sai st trong d bo.
b. Phng php bnh qun di ng:
Phng php bnh qun di ng trung bnh ha cc s liu trong mt giai on gn
y v s trung bnh ny tr thnh d bo cho giai on ti.
n
Ft =
At 1 + At 2 + ... + At n
=
n
At i
i =1
Vi: Ft - D bo thi k th t; At-i - S liu thc t thi k trc (i=1,2,...,n)

n - S thi k tnh ton di ng
V d 2-1: ng B, nh qun l d tr, mun d bo s lng hng tn kho - xut
kho hng tun. ng ta ngh rng, nhu cu hin ti l kh n nh vi s bin ng hng
tun khng ng k. Cc nh phn tch ca cng ty m ngh ng la chn s dng
s bnh qun di ng theo 3,5,7 tun. Trc khi chn mt trong s ny, ng B quyt nh
23
Chng 2: D bo
so snh tnh chnh xc ca chng trong giai on 10 tun l gn y nht (n v: 10
Triu ng).
Kt qu bi ton:
Tnh ton bnh qun di ng 3, 5, 7 tun:
Tun l
D bo
Nhu cu d
tr thc t
3 tun
5 tun
7 tun
100
125
90
110
105
130
85
102
106,7
104,0
106,4
110
105,7
106,4
106,7
10
90
99,0
106,4
104,6
11
105
100,7
103,4
104,6
12
95
101,7
98,4
103,9
13
115
96,7
100,4
102,4
14
120
105,0
103,0
100,3
15
80
110,0
105,0
105,3
16
95
105,0
103,0
102,1
17
100
98,3
101,0
100,0
24
Chng 2: D bo
Tnh ton lch tuyt i bnh qun MAD cho 3 loi d bo ny:
Tun l
3 tun
Nhu cu d
5 tun
7 tun
tr thc t
D bo
AD
D bo
AD
D bo
AD
102
106,7
4,7
104,0
2,0
106,4
4,4
110
105,7
4,3
106,4
3,6
106,7
3,3
10
90
99,0
9,0
106,4
16,4
104,6
14,6
11
105
100,7
4,3
103,4
1,6
104,6
0,4
12
95
101,7
6,7
98,4
3,4
103,9
8,9
13
115
96,7
18,3
100,4
14,6
102,4
12,6
14
120
105,0
15,0
103,0
17,0
100,3
19,7
15
80
110,0
30,0
105,0
25,0
105,3
25,3
16
95
105,0
10,0
103,0
8,0
102,1
7,1
17
100
98,3
1,7
101,0
1,0
100,0
Tng lch tuyt i
104,0
92,6
96,3
MAD
10,4
9,26
9,63
chnh xc ca d bo bnh qun di ng 5 tun l tt nht, v th ta s dng

phng php ny d bo nhu cu d tr cho tun k tip, tun th 18.
F18 =
115 + 120 + 80 + 95 + 100

5
= 102 hay 1.020 triu ng
c. Phng php bnh qun di ng c quyn s.

Trong phng php bnh qun di ng c cp phn trn, chng ta xem vai
tr ca cc s liu trong qu kh l nh nhau. Trong mt vi trng hp, cc s liu ny
c nh hng khc nhau trn kt qu d bo, v th, ngi ta thch s dng quyn s
khng ng u cho cc s liu qu kh. Quyn s hay trng s l cc con s c gn
cho cc s liu qu kh ch mc quan trng ca chng nh hng n kt qu d
bo. Quyn s ln c gn cho s liu gn vi k d bo nht m ch nh hng ca
n l ln nht. Vic chn cc quyn s ph thuc vo kinh nghim v s nhy cm ca
ngi d bo.
Cng thc tnh ton:
25
Chng 2: D bo
n
Ft =
t i
i =1
Vi: Ft - D bo thi k th t
.k i
At-i - S liu thc t thi k trc (i=1,2,...,n)
k
i =1
ki - Quyn s tng ng thi k i
V d 2-2: Gi s rng ta c quyn s ca tun gn nht l 3, cch 2 tun trc l

2,5; cch 3 tun trc l 2 ; 4 tun trc l 1,5 ; 5 tun trc l 1. Theo v d 2.1, ta tnh
d bo nhu cu d tr cho tun l th 18 cho thi k 5 tun nh sau:
F18 =
( 115x1 ) + ( 120x1,5 ) + ( 80x2 ) + ( 95x2,5 ) + ( 100x3 )

= 99,25 hay 993 triu ng
10
C 2 phng php bnh qun di ng v bnh qun di ng c quyn s u c u

im l san bng c cc bin ng ngu nhin trong dy s . Tuy vy, chng u c
nhc im sau:
Do vic san bng cc bin ng ngu nhin nn lm gim nhy cm i vi
nhng thay i thc c phn nh trong dy s.
S bnh qun di ng cha cho chng ta xu hng pht trin ca dy s mt cch
tt nht. N ch th hin s vn ng trong qu kh ch cha th ko di s vn ng
trong tng lai.
d. Phng php iu ha m.
iu ha m a ra cc d bo cho giai on trc v thm vo mt lng iu
chnh c c lng d bo cho giai on k tip. S iu chnh ny l mt t l no
ca sai s d bo giai on trc v c tnh bng cch nhn s d bo ca giai
on trc vi h s nm gia 0 v 1. H s ny gi l h s iu ha.
Cng thc tnh nh sau:
Trong : F t
Ft = Ft 1 + ( At 1 Ft 1 )
- D bo cho giai on th t, giai on k tip.
F t -1
- D bo cho giai on th t-1, giai on trc.
A t -1
- S liu thc t ca giai on th t-1
V d 2-3: ng B trong v d 2.1, ni vi nh phn tch cng ty m rng, phi d

bo nhu cu hng tun cho d tr trong nh kho ca ng. Nh phn tch ngh ng B
xem xt vic s dng phng php iu ha m vi cc h s iu ha 0,1 ; 0,2 ; 0,3 .
ng B quyt nh so snh mc chnh xc ca d bo ng vi tng h s cho giai on
10 tun l gn y nht.
Kt qu bi ton:
Chng ta tnh ton d bo hng tun cho tun l th 8 n tun l th 17. Tt c
d bo ca tun l th 7 c chn mt cch ngu nhin, d bo khi u th rt cn thit
trong phng php iu ha m. Thng thng ngi ta cho cc d bo ny bng vi gi
tr thc ca giai on.
Tnh ton mu - d bo cho tun l th 8:
=0,1 F8 = 85 + 0,1(85-85)
= 85
26
Chng 2: D bo
F9 = 85 + 0,1(102 - 85) = 86,7
=0,2
F9 = 85 + 0,2(102 - 85) = 88,4
Sau ta tnh lch tuyt i bnh qun MAD cho 3 d bo ni trn:
Tun l
Nhu cu d
tr thc t
=0,1
=0,2
=0,3
D bo
AD
D bo
AD
D bo
AD
102
85,0
17,0
85,0
17,0
85,0
17,0
110
86,7
23,3
88,4
21,6
90,1
19,9
10
90
89,0
1,0
92,7
2,7
96,1
6,1
11
105
89,1
15,9
92,2
12,8
94,3
10,7
12
95
90,7
4,3
94,8
0,2
97,5
2,5
13
115
91,1
23,9
94,8
20,2
96,8
18,2
14
120
93,5
26,5
98,8
21,2
102,3
17,7
15
80
96,2
16,2
103,0
23,0
107,6
27,8
16
95
94,6
0,4
98,4
3,4
99,3
4,3
17
100
94,6
5,4
97,7
2,3
98,0
2,0
Tng lch tuyt i
133,9
124,4
126,0
MAD
13,39
12,44
12,6
H s iu ha =0,2 cho chng ta chnh xc cao hn =0,1 v =0,3.

S dng = 0,2 tnh d bo cho tun th 18 :
F18 = F17 + ( A17 - F17)
= 97,7 + 0,2(100 - 97,7) = 98,2 hay 982 triu ng.
e .Phng php iu ha m theo xu hng.
Chng ta thng xem xt k hoch ngn hn, th ma v v xu hng l nhn t
khng quan trng. Khi chng ta chuyn t d bo ngn hn sang d bo trung hn th
ma v v xu hng tr nn quan trng hn. Kt hp nhn t xu hng vo d bo iu
ha m c gi l iu ha m theo xu hng hay iu ha i.
V c lng cho s trung bnh v c lng cho xu hng c iu ha c hai.
H s iu ha cho s trung bnh v h s iu ha cho xu hng, c s dng
trong m hnh ny.
27
Chng 2: D bo
Cng thc tnh ton nh sau:
FTt = St - 1 + T t - 1
St = FTt + (At -FTt )
Vi:
Tt = Tt - 1 + (FTt - FTt - 1 - Tt - 1 )
Trong FTt - D bo theo xu hng trong giai on t
St
- D bo c iu ha trong giai on t
Tt
- c lng xu hng trong giai on t
At
- S liu thc t trong giai on t
t - Thi on k tip.
t-1
- Thi on trc.
- H s iu ha trung bnh c gi tr t 0 1
- H s iu ha theo xu hng c gi tr t 0 1
V d 2-4: ng A mun d bo s lng hng bn ra ca cng ty nhm ln k

hoch tin mt, nhn s v nhu cu nng lc cho tng lai. ng tin rng trong sut giai
on 6 thng qua, s liu lng hng bn ra c th i din cho tng lai. ng xy d
bo iu ha m theo xu hng cho s lng hng bn ra thng th 7 nu = 0,2 ;
=0,3 v s liu bn ra trong qu kh nh sau (n v: 10 Triu ng).
Thng (t)
Doanh s bn (At)
130
136
134
140
146
150
Kt qu bi ton:
Chng ta c lng d bo bt u vo thng 1 bng d bo s b, tc l bng s
liu thc t. Ta c: FT1 = A1 = 130
Chng ta c lng phn t xu hng bt u. Phng php c lng phn t
xu hng l ly s liu thc t ca thng cui cng tr s liu thc t thng u tin, sau
chia cho s giai on trong k ang xt.
T1 =
A6 A1 150 130
=
=4
5
5
S dng d bo s b v phn t xu hng bt u tnh d bo doanh s bn ra

trong tng thng cho n thng th 7.
D bo theo xu hng cho thng th 2: FT2 = S1 + T1
S1 = FT1 + (A1 - FT1 ) = 130 + 0,2( 130 - 130 ) = 130
T1 = 4
FT2 = 130 + 4 = 134
D bo theo xu hng cho thng th 3: FT3 = S2 + T2
28
Chng 2: D bo
S2 = FT2 + (A2 - FT2 ) = 134 + 0,2( 136 - 134 ) = 134,4
T2 = T1 + (FT2 - FT1 - T1 ) = 4 + 0,3 (134 - 130 - 4) = 4
FT3 = S2 + T2 = 134,4 + 4 = 138,4
D bo tng t cho cc thng 4, 5, 6, 7 ta c bng sau:
Thng (t)
Doanh s bn (At)
St - 1
Tt - 1
FTt
130
130,00
136
130,00
4,00
134,00
134
134,40
4,00
138,40
140
137,52
4,12
141,64
146
141,31
3,86
145,17
150
145,34
3,76
149,10
149,28
3,81
153,09
2. D bo di hn.
D bo di hn l c lng tng lai trong thi gian di, thng hn mt nm. D
bo di hn rt cn thit trong qun tr sn xut tr gip cc quyt nh chin lc v
hoch nh sn phm, quy trnh cng ngh v cc phng tin sn xut. V d nh:
Thit k sn phm mi.
Xc nh nng lc sn xut cn thit l bao nhiu ? My mc, thit b no cn s
dng v chng c t u ?
Ln lch trnh cho nhng nh cung ng theo cc hp ng cung cp nguyn vt liu
di hn.
D bo di hn c th c xy dng bng cch v mt ng thng i xuyn qua cc
s liu qu kh v ko di n n tng lai. D bo trong giai on k tip c th c
v vt ra khi th thng thng. Phng php tip cn theo kiu th i vi d
bo di hn c th dng trong thc t, nhng im khng thun li ca n l vn v
mt ng tng ng hp l nht i qua cc s liu qu kh ny.
29
Chng 2: D bo
Doanh s
ng xu hng
Thi gian
Phn tch hi qui s cung cp cho chng ta mt phng php lm vic chnh xc
xy dng ng d bo theo xu hng.
a. Phng php hi qui tuyn tnh.
Phn tch hi qui tuyn tnh l mt m hnh d bo thit lp mi quan h gia bin
ph thuc vi hai hay nhiu bin c lp. Trong phn ny, chng ta ch xt n mt bin
c lp duy nht. Nu s liu l mt chui theo thi gian th bin c lp l giai on thi
gian v bin ph thuc thng thng l doanh s bn ra hay bt k ch tiu no khc m
ta mun d bo.
M hnh ny c cng thc:
a=
n x y x y
n x 2 ( x ) 2
Y = ax + b
b=
x 2 y x xy
n x 2 ( x ) 2
Trong : y - Bin ph thuc cn d bo.

x - Bin c lp
a - dc ca ng xu hng
b - Tung gc
n - S lng quan st
Trong trng hp bin c lp x c trnh by thng qua tng giai on theo thi
gian v chng phi cch u nhau ( nh : 2002, 2003, 2004...) th ta c th iu chnh li
sao cho x = 0 . V vy vic tnh ton s tr nn n gin v d dng hn nhiu.
Nu c mt s l lng mc thi gian: chng hn l 5, th gi tr ca x c n
nh nh sau : -2, -1, 0, 1, 2 v nh th x = 0 , gi tr ca x c s dng cho d bo
trong nm ti l +3.
Nu c mt s chn lng mc thi gian: chng hn l 6 th gi tr ca x c n
nh l : -5, -3, -1, 1, 3, 5. Nh th x = 0 v gi tr ca x c dng cho d bo trong
nm ti l +7.
V d 2-5: Mt hng sn xut loi ng c in t cho cc van khi ng trong
ngnh cng nghip, nh my hot ng gn ht cng sut sut mt nm nay. ng J,
ngi qun l nh my ngh rng s tng trng trong doanh s bn ra vn cn tip tc
v ng ta mun xy dng mt d bo di hn hoch nh nhu cu v my mc thit b
trong 3 nm ti. S lng bn ra trong 10 nm qua c ghi li nh sau:
30
Chng 2: D bo
Nm
S lng bn
Nm
S lng bn
1.000
2.000
1.300
2.200
1.800
2.600
2.000
2.900
2.000
10
3.200
Kt qu bi ton:
Ta xy dng bng tnh thit lp cc gi tr:
Nm
Lng bn (y)
Th.gian (x)
x2
xy
1.000
-9
81
-9.000
1.300
-7
49
-9.100
1.800
-5
25
-9.000
2.000
-3
-6.000
2.000
-1
-2.000
2.000
2.000
2.200
6.600
2.600
25
13.000
2.900
49
20.300
10
3.200
81
28.800
Tng
21.000
330
35.600
a=
n xy x y xy 35.600
=
=
= 107 ,8
330
n x 2 ( x ) 2 x 2
b=
x 2 y x xy = y = 21.000 = 2.100
n
10
n x 2 ( x ) 2
Dng phng trnh hi qui tuyn tnh d bo hng bn ra trong tng lai:
Y = ax + b = 107,8x + 2.100
31
Chng 2: D bo
d bo cho hng bn ra trong 3 nm ti ta thay gi tr ca x ln lt l 11, 13,
15 vo phng trnh.
Y11 = 107,8 . 11 + 2.100 = 3.285 3.290 n v
Y12 = 107,8 . 13 + 2.100 = 3.501 3.500 n v
Y13 = 107,8 . 15 + 2.100 = 3.717 3.720 n v
Trng hp bin c lp khng phi l bin thi gian, hi qui tuyn tnh l mt
nhm cc m hnh d bo c gi l m hnh nhn qu. M hnh ny a ra cc d bo
sau khi thit lp v o lng cc bin ph thuc vi mt hay nhiu bin c lp.
V d 2-6: ng B, nh tng qun l ca cng ty k ngh chnh xc ngh rng cc
dch v k ngh ca cng ty ng ta c cung ng cho cc cng ty xy dng th c quan
h trc tip n s hp ng xy dng trong vng ca ng ta. ng B yu cu k s di
quyn, tin hnh phn tch hi qui tuyn tnh da trn cc s liu qu kh v vch ra k
hoch nh sau:
c Xy dng mt phng trnh hi qui cho d bo mc nhu cu v dch v ca
cng ty ng.
d S dng phng trnh hi qui d bo mc nhu cu trong 4 qu ti. c
lng tr gi hp ng 4 qu ti l 260, 290, 300 v 270 (VT:10 Triu ng).
e Xc nh mc cht ch mi lin h gia nhu cu v hp ng xy dng
c a ra.
Bit s liu tng qu trong 2 nm qua cho trong bng:(n v: 10 Triu ng).
Nm
Qi
Nhu cu ca cng ty
Tr gi hp ng thc hin
150
10
170
15
190
170
12
180
13
190
12
200
16
220
Kt qu bi ton:
c Xy dng phng trnh hi qui.
ng A xy dng bng tnh nh sau:
32
Chng 2: D bo
Thi
gian
Nhu cu
(y)
Tr gi hp ng
(x)
x2
xy
y2
150
22.500
1.200
64
10
170
28.900
1.700
100
15
190
36.100
2.850
225
170
28.900
1.530
81
12
180
32.400
2.160
144
13
190
36.100
2.470
169
12
200
40.000
2.400
144
16
220
48.400
3.520
256
Tng
95
1.470
273.300 17.830
1.183
S dng cng thc ta tnh ton c h s a = 0,1173 ; b = -9,671

Phng trnh hi qui tm c l: Y = 0,1173x - 9,671
d D bo nhu cu cho 4 qu ti: ng A d bo nhu cu ca cng ty bng cch s
dng phng trnh trn cho 4 qu ti nh sau:
Y1 = (0,1173 x 260) - 9,671 = 20,827; Y2 = (0,1173 x 290) - 9,671 = 24,346
Y3 = (0,1173 x 300 )- 9,671 = 25,519; Y4 = (0,1173 x 270) - 9,671 = 22,000
D bo tng cng cho nm ti l:
Y = Y1+ Y2 +Y3 +Y4 = 20,827+ 24,346+25,519+22,000= 92,7 930triu ng.
e nh gi mc cht ch mi lin h ca nhu cu vi s lng hp ng xy dng.
r=
n xy x y
[ n x 2 ( x ) 2 ][ n y 2 ( y ) 2 ]
8 x17.830 1.470 x95

( 8 x 273.300 1470 )( 8 x1.183 95 )
r2 = 0,799
2.990
0 ,894
3.345,8
; trong r l h s tng quan v r2 l h s xc nh
R rng l s lng hp ng xy dng c nh hng khong 80% ( r2 = 0,799 )

ca bin s c quan st v nhu cu hng qu ca cng ty.
H s tng quan r gii thch tm quan trng tng i ca mi quan h gia y v
x; du ca r cho bit hng ca mi quan h v gi tr tuyt i ca r ch cng ca
mi quan h, r c gi tr t -1 +1. Du ca r lun lun cng vi du ca h s a. Nu r
m ch ra rng gi tr ca y v x c khuynh hng i ngc chiu nhau, nu r dng cho
thy gi tr ca y v x i cng chiu nhau.
33
Chng 2: D bo
Di y l vi gi tr ca r:
r = -1. Quan h ngc chiu hon ton, khi y tng ln th x gim xung v ngc li.
r = +1. Quan h cng chiu hon ton, khi y tng ln th x cng tng v ngc li.
r = 0. Khng c mi quan h gia x v y.
b. Tnh cht ma v trong d bo chui thi gian.
Loi ma v thng thng l s ln xung xy ra trong vng mt nm v c xu
hng lp li hng nm. Nhng v ma ny xy ra c th do iu kin thi tit, a l
hoc do tp qun ca ngi tiu dng khc nhau...
Cch thc xy dng d bo vi phn tch hi qui tuyn tnh khi v ma hin din
trong chui s theo thi gian. Ta thc hin cc bc:
c Chn la chui s liu qu kh i din.
d Xy dng ch s ma v cho tng giai on thi gian.
Ii =
yi
y0
Vi yi - S bnh qun ca cc thi k cng tn
y 0 - S bnh qun chung ca tt c cc thi k trong dy s.

Ii - Ch s ma v k th i.
e S dng cc ch s ma v ha gii tnh cht ma v ca s liu.

f Phn tch hi qui tuyn tnh da trn s liu phi ma v.
g S dng phng trnh hi qui d bo cho tng lai.
h S dng ch s ma v ti ng dng tnh cht ma v cho d bo.
V d 2-7: ng J nh qun l nh my ng c c bit ang c gng lp k hoch
tin mt v nhu cu nguyn vt liu cho tng qu ca nm ti. S liu v lng hng bn
ra trong vng 3 nm qua phn nh kh tt kiu sn lng ma v v c th ging nh
trong tng lai nh sau:
Nm
S lng bn hng qu (1.000 n v)

Q1
Q2
Q3
Q4
520
730
820
530
590
810
900
600
650
900
1.000
650
Kt qu bi ton:
c u tin ta tnh ton cc ch s ma v.
Nm
Qu 1
Qu 2
Qu 3
Qu 4
C nm
34
Chng 2: D bo
1
520
730
820
530
2.600
590
810
900
600
2.900
650
900
1.000
650
3.200
Tng
1.760
2.440
2.720
1.780
8.700
Trung bnh qu
586,67
813,33
906,67
593,33
725
Ch s ma v
0,809
1,122
1,251
0,818
d K tip,ha gii tnh cht ma v ca s liu bng cch chia gi tr ca tng qu

cho ch s ma v tng ng. Chng hn : 520/0,809 = 642,8 ; 730/1,122 = 605,6 ...
Ta c bng s liu nh sau:
S liu hng qu phi ma v.
Nm
Qu 1
Qu 2
Qu 3
Qu 4
642,8
650,6
655,5
647,9
729,2
721,9
719,4
733,5
803,5
802,1
799,4
794,6
e Chng ta phn tch hi qui trn c s s liu phi ma v (12 qu) v xc nh

phng trnh hi qui.
Qu
x2
xy
Q11
642,8
642,8
Q12
650,6
1.301,2
Q13
655,5
1.966,5
Q14
647,9
16
2.591,6
Q21
729,3
25
3.646,5
Q22
721,9
36
4.331,4
Q23
719,4
49
5.035,8
Q24
733,5
64
5.868,0
Q31
803,5
81
7.231,5
35
Chng 2: D bo
Qu
x2
xy
Q32
10
802,1
100
8.021,0
Q33
11
799,4
121
8.793,4
Q34
12
794,6
144
8.535,2
Tng
78
8.700,5
650
58.964,9
Xc nh c h s a = 16,865 v b = 615,421 .
Phng trnh c dng: Y = 16,865x + 615,421
f By gi chng ta thay th gi tr ca x cho 4 qu ti bng 13, 14, 15, 16 vo
phng trnh. y l d bo phi ma v trong 4 qu ti.
Y41 = (16,865 x 13) + 615,421 = 834,666
Y42 = (16,865 x 14) + 615,421 = 851,531
Y43 = (16,865 x 15) + 615,421 = 868,396
Y44 = (16,865 x 16) + 615,421 = 885,261
g Tip theo, ta s dng ch s ma v ma v ha cc s liu.
Ch s
D bo phi
D bo ma
ma v (I)
ma v (Yi)
v ha (Ymv)
0,809
834,666
675
1,122
851,531
955
1,251
868,396
1.086
0,818
885,261
724
Qu
IV. GIM ST V KIM SOT D BO:

Vic la chn phng php thch hp c th chu nh hng ca tng nhn t sn
xut n d bo. Nhn cng, tin mt, d tr v lch vn hnh my mang tnh cht ngn
hn v c th d bo theo phng php bnh qun di ng hay iu ha m. Cc nhn t
sn xut di hn nh l nng lc sn xut ca nh my, nhu cu v vn c th c tin
hnh d bo bng phng php khc thch hp cho d bo di hn.
Cc nh qun l c khuyn nn s dng nhiu phng php d bo khc nhau cho
nhiu loi sn phm khc nhau. Nhng nhn t nh l sn phm c khi lng ln hay
chi ph cao, hay sn phm l hng ha c ch bin, hay l dch v , hay l sn phm
ang trong vng i ca n, hay l khng c nh hng n vic la chn phng
php d bo.
36
Chng 2: D bo
Tuy nhin, trong thc t, nhiu lc d bo khng mang li hiu qu mong mun v
nhng l do sau:
c Khng c s tham gia ca nhiu ngi vo d bo. Nhng c gng c nhn l quan
trng, nhng cn s kt hp ca nhiu ngi nm cc thng tin khc c lin quan.
d Tht bi do khng nhn thc c rng d bo l mt phn rt quan trng trong
vic hoch nh kinh doanh.
e Tht bi do nhn thc rng d bo lun l sai. c lng cho nhu cu tng lai th
c xem l c sai lm v s sai lm v mc sai lm ph thuc vo loi d bo ,
thng ln i vi loi d bo di hn hay thi hn cc ngn.
f Tht bi do nhn thc rng d bo lun ng. Cc t chc c th d bo nhu cu v
nguyn vt liu th s c dng sn xut - sn phm cui cng. Nhu cu ny khng
th d bo ng, bi v n c tnh ton ra t sn phm hon chnh . D bo qua nhiu
s vic c th dn n vic qu ti cho h thng d bo v lm cho n tr nn tn km
tin bc v thi gian.
g Tht bi trong vic s dng phng php d bo khng thch hp.
h Tht bi trong vic theo di kt qu ca cc m hnh d bo c th iu chnh
tnh chnh xc ca d bo.
Lm th no theo di v qun l m hnh d bo.
theo di v qun l l n nh gii hn trn v gii hn di, cho php kt qu ca
d bo c th sai lch trc khi thay i cc thng s ca m hnh d bo. Ngi ta gi
n l du hiu qun l hay l tn hiu theo di.
Du hiu quan ly =
Tng ai s cua n giai oan

lch tuyt i bnh qun cua n giai oan
(Nhu cu thc t - Nhu cu d bao )

n
Du hiu quan ly =
i =1
MAD
Du hiu qun l o lng sai s d bo tch ly qua n giai on theo MAD.

V d: Nu tng sai s ca 12 giai on l dng 1.000 n v v MAD cng trong 12
giai on l 250 n v th du hiu qun l s l +4. Con s ny ch r rng s liu thc
t ln hn d bo con s tng cng l 4 ln MAD qua 12 giai on nh th l cao. Ngc
li, nu du hiu qun l l -4 th s liu thc t nh hn d bo l -4 ln MAD qua 12
giai on l qu thp. Nu du hiu qun l tin gn n khng , iu ny cho thy s
liu thc t nm trn v di d bo l nh nhau, m hnh cho ta kt qu tt.
37
Chng 2: D bo
Tn hiu bo ng
Tn hiu theo di
Gii hn trn
Phm vi chp nhn
Gii hn di
Gi tr ca du hiu d bo l ch n c th c s dng a ra cc gi tr mi cho

thng s ca cc m hnh, nh th mi c th chnh l kt qu ca m hnh.
Nu s gii hn cho du hiu qun l c n nh qu thp th cc thng s ca m
hnh d bo cn c sa i thng xuyn. Nhng nu gii hn cho du hiu qun l
c n nh qu cao th cc thng s ca m hnh d bo s t thay i v nh th s xy
ra d bo khng chnh xc.
V. CU HI & BI TP CUI CHNG
V.1. Cu hi:
1. D bo l g?
2. Trong trng hp no th s dng phng php d bo ngn hn, di hn?
3. Lm th no xc nh phng php d bo tt hn?
4. Nhng yu t no nh hng n s liu d bo?
5. Theo bn trong iu kin sn xutkinh doanh hin nay chng ta cn quan tm vn
g s liu d bo t sai lch?
V.2. Bi tp c li gii:
Bi 1:
H l mt khch sn ln TP.HCM, ch va mi hot ng c mt nm, b phn
qun l khch sn ang ln k hoch nhn s cho vic bo tr ti sn. H mun s dng
s liu trong 1 nm qua d bo nhu cu bo tr khch sn. S liu v nhu cu lao ng
c thu thp nh sau:
Thng
Nhu cu
Thng
Nhu cu
Thng
Nhu cu
46
14
39
16
10
13
28
14
11
18
21
12
12
15
38
Chng 2: D bo
Xy dng d bo bnh qun di ng cho 6 thng qua (t thng 7 n thng 12) vi
thi k di ng l 2, 4 v 6 thng. Bn khuyn khch s dng thi k di ng no v d
bo nhu cu lao ng cho thng ging nm sau l bao nhiu?
Li gii
Tnh d bo bnh qun di ng theo 3 cch v xc nh lch tuyt i bnh
qun nh bng s liu sau.
Thng Nhu cu
2 thng
4 thng
6 thng
D bo lch D bo lch D bo lch
46
39
28
21
14
16
14
15,00
1,00
19,75
5,75
27,33
13,33
12
15,00
3,00
16,25
4,25
22,00
10,00
13,00
4,00
14,00
5,00
17,50
8,50
10
13
10,50
2,50
12,75
0,25
14,33
1,33
11
18
11,00
7,00
12,00
6,00
13,00
5,00
12
15
15,50
0,50
13,00
2,00
13,67
1,33
Tng lch T
18,00
23,25
39,50
MAD
3,00
3,88
6,58
Qua bng tnh ton ta thy bnh qun di ng 2 thng l t sai lch nht. V MAD
l nh nht, nn ta dng loi ny d bo cho thng ti.
Nh vy, s lao ng cn thit cho vic bo tr khch sn trong thng ti (thng
ging nm sau) l:
D bao =
18 + 15
= 16 ,5 17 lao ng
2
39
Chng 2: D bo
Bi 2:
Mt i l bn giy dp mun d bo s lng giy th thao cho thng ti theo
phng php bnh qun di ng 3 thi k c trng s. H cho rng s liu thc t xy ra
gn y nht c nh hng ln n s liu d bo, cng xa hin ti th mc gim dn.
Tuy nhin qua nhiu ln d bo h nhn thy 3 cp trng s cho t sai lch: (K1: k11=3;
k12=2; k13=1) ; (K2: k21=2; k22=1,5; k23=1) v (K3: k31=0,5; k32=0,3; k33=0,2). Bn hy
gip n v xc nh cp trng s no chnh xc hn. Bit rng s liu 6 thng qua c
thu thp nh sau.
Thng
S lng thc t
Thng
S lng thc t
378
386
402
450
410
438
Li gii
Trc tin, ta tnh d bo bnh qun di ng vi cp trng s K1 nh sau:
* D bo lng giy th thao thng 4:
F4 =
A3 .k 11 + A2 .k 12 + A1 .k 13 ( 410 * 3 ) + ( 402 * 2 ) + ( 378 * 1 )

=
= 402
3+ 2+1
k 11 + k 12 + k 13

F5 =
A4 .k 11 + A3 .k 12 + A2 .k 13 ( 388 * 3 ) + ( 410 * 2 ) + ( 402 * 1 )

= 396 ,67
=
k 11 + k 12 + k 13
3+ 2+1

F6 =
A5 .k11 + A4 .k12 + A3 .k13 ( 450* 3 ) + ( 388* 2 ) + ( 410* 1 )

=
= 422
3+ 2 +1
k11 + k 12 + k13
Tng t nh vy, ta tnh d bo bnh qun di ng c trng s theo cp trng

s K2, K3 v xc nh lch tuyt i bnh qun nh bng s liu sau.
Cp trng s K1 Cp trng s K2 Cp trng s K3
Thng
S liu
thc t
378
402
410
386
402,00
16,00
400,22
14,22
401,20
15,20
450
396,67
53,33
397,56
52,44
396,40
53,60
40
Chng 2: D bo
Thng
S liu
thc t
438
Cp trng s K1 Cp trng s K2 Cp trng s K3

422,00
16,00
419,78
18,22
422,80
15,20
Tng lch T
85,33
84,89
84,00
MAD
28,44
28,30
28,00
Qua bng tnh ton ta thy bnh qun di ng 3 thng vi cp trng s K3 l t sai
lch nht. V MAD l nh nht, nn ta dng loi ny d bo cho thng ti
D bao =
(386 * 0,2) + (450 * 0,3) + (438 * 0,5)

= 431,20
1
Lng t hng (giy th thao) cho thng ti l 432 i.

Bi 3:
Cng ty C mua mt s lng kim loi ng ch to sn phm. ng B, nh k
hoch ang xy dng h thng d bo cho gi ng, s liu tch ly v gi ng nh sau:
(VT: USD/pound)
Thng
n gi
Thng
n gi
Thng
n gi
0,99
0,93
0,98
0,97
0,97
10
0,91
0,92
0,95
11
0,89
0,96
0,94
12
0,84
a. S dng phng php iu ha m d bo gi ng hng thng. Tnh ton

s liu d bo cho tt c cc thng vi = 0,1 ; = 0,3 ; = 0,5 ; vi d bo
ca thng u tin i vi tt c l 0,99 .
b. H s no cho MAD thp nht trong vng 12 thng qua.
c. S dng h s trong phn b tnh ton gi ng d bo cho thng th 13.
Li gii
u tin, ta tnh ton d bo gi ng hng thng theo phng php iu ha m
vi h s = 0,1.
* Theo bi, ta bit s liu d bo gi ng thng 1 l 0,99.
* D bo gi ng thng 2.
F2 = F1 + ( A1 F1 ) = 0,99 + 0,1( 0,99 0,99 ) = 0,99 USD/pound
41
Chng 2: D bo
F3 = F2 + ( A2 F2 ) = 0 ,99 + 0 ,1( 0 ,97 0 ,99 ) = 0 ,988 USD/pound
F4 = F3 + ( A3 F3 ) = 0 ,988 + 0 ,1( 0 ,92 0 ,988 ) = 0 ,981 USD/pound
Tng t nh vy, chng ta tnh ton d bo gi ng hng thng t thng 1 n

thng th 12 cho tng h s = 0,1; = 0,3; = 0,5. Sau ta tnh lch tuyt i
bnh qun (MAD) cho 3 loi d bo trn. Kt qu tnh ton nh bng s liu:
Thng n gi
= 0,1
= 0,3
= 0,5

1
0,99
0,990
0,000
0,990
0,000
0,990
0,000
0,97
0,990
0,020
0,990
0,020
0,990
0,020
0,92
0,988
0,068
0,984
0,064
0,980
0,060
0,96
0,981
0,021
0,965
0,005
0,950
0,010
0,93
0,979
0,049
0,963
0,033
0,955
0,025
0,97
0,974
0,004
0,953
0,017
0,943
0,028
0,95
0,974
0,024
0,958
0,008
0,956
0,006
0,94
0,971
0,031
0,956
0,016
0,953
0,013
0,98
0,968
0,012
0,951
0,029
0,947
0,033
10
0,91
0,969
0,059
0,960
0,050
0,963
0,053
11
0,89
0,963
0,073
0,945
0,055
0,937
0,047
12
0,84
0,956
0,116
0,928
0,088
0,913
0,073
Tng lch tuyt i
0,478
0,385
0,369
MAD
0,040
0,032
0,031
H s iu ha = 0,5 cho chng ta chnh xc cao hn = 0,1 v =0,3.

Do ta s dng = 0,5 d bo cho thng th 13.
F13 = F12 + ( A12 F12 ) = 0 ,913 + 0 ,5( 0 ,84 0 ,913 ) = 0 ,877 USD/pound
Nh vy, gi ng thng ging nm sau l 0,877 USD/pound
42
Chng 2: D bo
Bi 4:
Sau mt nm kinh doanh, ca hng i Phc c ghi li s lng lp xe gn my
bn ra trong tng thng nh sau.
Thng
S lng
Thng
S lng
Thng
S lng
300
334
345
320
338
10
338
314
326
11
347
330
340
12
355
a. ng ca hng trng mun p dng phng php iu ha m theo xu hng

d bo s lng tiu th thng tip theo vi = 0,3 v = 0,2
b. Lm li cu a vi = 0,2 v = 0,3
c. D bo cu a hay cu b chnh xc hn.
Li gii
Chng ta c lng d bo bt u vo thng 1 bng d bo s b, tc l s liu
d bo thng 1 bng s liu thc t thng 1. Ta c:
FT1 = A1 = 300
Tip theo, chng ta c lng phn t xu hng bt u bng cch ly s liu
thc t ca thng cui cng tr s liu thc t ca thng u tin, ri chia cho s giai
on trong k xem xt. Ta c phn t xu hng bt u nh sau:
T1 =
A12 A1 355 300

=
=5
11
11
S dng d bo s b v phn t xu hng bt u d bo cho lng hng ha

bn ra cho tng thng vi:
y Cp h s = 0,3 v = 0,2 nh sau:
* D bo theo xu hng thng th 2: FT2 = S1 + T1
S1 = FT1 + ( A1 FT1 ) = 300 + 0 ,3( 300 300 ) = 300
T1 = 5
FT2 = S1 + T1 = 300 + 5 = 305
* D bo theo xu hng thng th 3: FT3 = S 2 + T2
S 2 = FT2 + ( A2 FT2 ) = 305 + 0 ,3( 320 305 ) = 309 ,5
T2 = T1 + ( FT2 FT1 T1 ) = 5 + 0 ,2( 305 300 5 ) = 5
FT3 = S 2 + T2 = 309 ,5 + 5 = 314,5

43
Chng 2: D bo
* D bo theo xu hng thng th 4: FT4 = S3 + T3
S 3 = FT3 + ( A3 FT3 ) = 314,5 + 0 ,3( 314 314,5 ) = 314,4
T3 = T2 + ( FT3 FT2 T2 ) = 5 + 0 ,2( 314,5 305 5 ) = 5,9
FT4 = S 3 + T3 = 314,4 + 5,9 = 320,3

* Tng t , ta xc nh c s liu d bo hng thng cho n thng 12.
y Cp h s = 0,2 v = 0,3 ta cng tnh tng t.
Cui cng, ta tng hp c bng tnh ton d bo cho 2 cp h s nh sau:
Thng
S
lng
= 0,3; = 0,2
St
Tt
300
300,0
300,0
320
300,0
5,0
314
309,5
330
= 0,2; = 0,3
St
Tt
0,0
300,0
300,0
0,0
305,0
15,0
300,0
5,0
305,0
15,0
5,0
314,5
0,5
308,0
5,0
313,0
1,0
314,4
5,9
320,3
9,8
313,2
5,9
319,1
10,9
334
323,2
5,9
329,0
5,0
321,3
6,0
327,2
6,8
338
330,5
6,5
337,0
1,0
328,6
6,6
335,2
2,8
326
337,3
6,8
344,0
18,0
335,8
7,0
342,8
16,8
340
338,6
6,8
345,4
5,4
339,4
7,2
346,6
6,6
345
343,8
5,7
349,5
4,5
345,3
6,2
351,5
6,5
10
338
348,2
5,4
353,6
15,6
350,2
5,8
356,0
18,0
11
347
348,9
5,1
354,0
7,0
352,4
5,4
357,8
10,8
12
355
351,9
4,2
356,1
1,1
355,6
4,3
359,9
4,9
S liu d bo 355,8
3,8
359,6
83,0
358,9
3,7
362,6 100,0
MAD
FTt lch
6,9
FTt lch
8,3
Qua bng s liu trn, ta thy lch tuyt i bnh qun ca cp h s vi

=0,3 v = 0,2 l thp hn so vi cp h s = 0,2 v = 0,3. Nh vy, ta s s dng
cp h s = 0,3 v = 0,2 d bo cho k tip theo.
Kt qu d bo l s lng lp xe gn my tiu th trong thng th 13 (thng ging
nm sau) l 360 lp xe.
44
Chng 2: D bo
Bi 5:
Mt cng ty cn d bo doanh s bn ra cho nm ti. Ngi ta tin rng doanh s
bn ra hng nm ca cng ty c lin quan n doanh s bn ca mt hng XT trn th
trng. S liu thu thp c nh sau (VT: Triu ng):
DSB hng XT
976
1.068
845
763
1.125
689
837
DSB ca cng ty
329
332
315
321
345
329
331
a. S dng hi qui tuyn tnh d bo doanh s bn ca cng ty trong nm ti,

nu bit doanh s bn ca mt hng XT trong nm ti l 820 triu ng.
b. Xc nh h s tng quan v h s xc nh.
Li gii
Trc tin, ta lp bng tnh ton nh sau.
Nm
x2
xy
y2
329,0
976,0
952.576,0
321.104,0
108.241,0
332,0
1.068,0 1.140.624,0 354.576,0
110.224,0
315,0
845,0
714.025,0
266.175,0
99.225,0
321,0
763,0
582.169,0
244.923,0
103.041,0
345,0
1.125,0 1.265.625,0 388.125,0
119.025,0
329,0
689,0
474.721,0
226.681,0
108.241,0
331,0
837,0
700.569,0
277.047,0
109.561,0
Tng 2.302,0 6.303,0 5.830.309,0 2.078.631,0 757.558,0

Thay s liu vo cng thc, ta xc nh c h s a, b.
a=
b=
n xy x y
n x ( x )
2
( 7 * 2.078.631 ) ( 6.303 * 2.302 )

= 0 ,038
( 7 * 5.830.309 ) ( 6.303 ) 2
x 2 y x xy
n x 2 ( x )2
( 5.830 .309 * 2.302 ) ( 6.303 * 2.078 .631 )

= 294 ,89
( 7 * 5.830 .309 ) ( 6.303 ) 2
Ta xc nh phng trnh hi qui c dng:

Y = 0,038x + 294,89
D bo doanh s bn ca cng ty trong nm ti (ng vi x = 820 triu ng) l:
Y = (0,038*820) + 294,89 = 326,05 triu ng
Xc nh h s tng quan:
45
Chng 2: D bo
r=
r=
n xy x y
[ n x 2 ( x ) 2 ][ n y 2 ( y ) 2 ]
( 7 * 2.078.631 ) ( 6.303 * 2.302 )
( 7 * 5.830.309 6.303 )( 7 * 757.558 2.302 )
2
40.911
= 0 ,646
63.358 ,33
H s xc nh: r2 = 0,6462 = 0,417; mi quan h gia doanh s bn mt hng

XT ch nh hng 41,7% doanh s bn ca cng ty.
Bi 6:
Mt x nghip cn c lng s lng hng bn ra cho nm ti. Nhu cu v sn
phm ca x nghip c xu hng theo ma . S liu thu thp c nh sau:
Nm
S lng hng qi
Qi 1
Qi 2 Qi 3
Qi 4
125
92
121
136
110
89
118
133
105
85
107
129
Xy dng d bo cho 4 qi ca nm th 4.
Li gii
u tin, chng ta tnh ton cc ch s ma v.
Nm
Qi
Qi 1 Qi 2 Qi 3 Qi 4
C nm
125,0
92,0
121,0 136,0
474,0
110,0
89,0
118,0 133,0
450,0
105,0
85,0
107,0 129,0
426,0
Tng
340,0 266,0 346,0 398,0 1.350,0
Trung bnh qi 113,3

Ch s ma v
88,7
115,3 132,7
1,007 0,788 1,025 1,179
112,5
-
K tip, ta ha gii tnh cht ma v ca dy s liu bng cch chia gi tr ca

tng qi cho ch s ma v ca qi tng ng.
Nm
S liu hng qi phi ma v

46
Chng 2: D bo
Qi 1
Qi 2
Qi 3
Qi 4
124,08
116,73
118,03
115,33
109,19
112,92
115,10
112,78
104,23
107,85
104,37
109,39
Ta phn tch hi qui trn c s s liu phi ma v v xc nh phng trnh hi qui.

Qi
x2
xy
Q11
124,08
1,00
1,00
124,08
Q12
116,73
2,00
4,00
233,46
Q13
118,03
3,00
9,00
354,08
Q14
115,33
4,00
16,00
461,31
Q21
109,19
5,00
25,00
545,96
Q22
112,92
6,00
36,00
677,54
Q23
115,10
7,00
49,00
805,71
Q24
112,78
8,00
64,00
902,26
Q31
104,23
9,00
81,00
938,05
Q32
107,85
10,00
100,00
1.078,48
Q33
104,37
11,00
121,00
1.148,09
Q34
109,39
12,00
144,00
1.312,69
Tng
1.350,00
78,00
650,00
8.581,69
Thay s liu vo cng thc, ta xc nh c h s a,b.

a=
n xy x y ( 12 * 8.581,69 ) ( 78 * 1.350 )
=
= 1,35
n x 2 ( x )2
( 12 * 650 ) ( 78 ) 2
b=
x 2 y x xy = ( 650 * 1.350 ) ( 78 * 8.581,69 ) = 121,29

( 12 * 650 ) ( 78 ) 2
n x 2 ( x ) 2
Phng trnh hi qui c dng:

Y = 1,35x + 121,29
Da vo phng trnh hi qui ta d bo cho 4 qi ti ca nm th 4.
47
Chng 2: D bo
Y41 = 1,35 * 13 + 121,29 = 103,74;
Y42 = 1,35 * 14 + 121,29 = 102,39
Y43 = 1,35 * 15 + 121,29 = 101,04;
Y44 = 1,35 * 16 + 121,29 = 99,69
Tip theo, ta dng ch s ma v ha gii tnh cht ma v ca s liu.

Qi
Ch s ma v
D bo phi ma v D bo ma v ha
1,005
103,74
104,26
0,788
102,39
80,68
1,025
101,04
103,57
1,179
99,69
117,53
Nh vy s lng hng bn ra tng qi trong nm ti l (lm trn s)

Q1 = 104; Q2 = 81;
Q3 = 104; Q4 = 118 n v sn phm.
V.3. Bi tp t gii:
Bi 7:
Mt i l phn phi hng tiu dng c thng k v s lng tiu th trong 10 tun
l qua nh sau:
Hy d bo s lng c kh nng tiu th trong tun th 11:
a. Phng php bnh qun di ng 3; 5 v 7 tun, loi no t sai lch nht?
b. Ly kt qu cu a, d bo bng phng php bnh qun di ng c quyn s (t
cho quyn s).
Tun
S lng
Tun
S lng
220
290
210
330
250
400
270
390
350
10
420
Bi 8:
Anh An, nh qun tr ca cng ty Thnh Cng mun thc hin mt k hoch d bo
ngn hn v lng sn phm tiu th hng tun. Chuyn gia v d bo ca cng ty
khuyn anh nn dng phng php bnh qun di ng 2 tun, 4 tun, hoc 6 tun.
48
Chng 2: D bo
xc nh nn dng cch no cho chnh xc hn, anh An thu thp s liu thc t v sn
phm trong 10 tun qua nh di y:
Tun
S lng tiu th
thc t
tun
S lng tiu th
thc t
150
140
136
148
142
150
152
170
160
10
164
Bn hy gip anh An d bo s lng sn phm c th tiu th trong tun ti (tun

th 11) bng phng php m chuyn gia ngh.
Bi 9:
Lng sn phm tiu th trong thi gian qua ca c s sn xut chi tr em b
suy gim. B phn sn xut cho rng b phn kinh doanh d bo khng chnh xc nhu
cu th trng v h mun theo di ring. Sau 6 thng thc hin, kt qu c ghi nhn
nh sau:
Thng
S lng thc t
D bo ca b phn
Sn xut
Kinh doanh
6.732
7.200
6.000
7.536
7.600
6.500
7.245
7.400
7.000
5.637
6.800
7.000
6.723
7.000
7.100
6.692
7.100
7.100
a. Bn xc nh xem kt qu d bo ca b phn no chnh xc hn?

b. Xc nh tn hiu theo di s liu thc t.
49
Chng 2: D bo
Bi 10:
C s sn xut bnh m Tin Pht ghi li s lng tiu th trong 8 tun qua nh
bng di y:
Hy d bo kh nng tiu th tun th 9 bng cch dng:
Tun
S lng tiu th
Tun
S lng tiu th
3.200
4.160
3.420
4.240
3.510
3.820
3.250
3.910
a. Phng php bnh qun di ng c trng s 3 tun vi (kt-1=3; kt-2=2; kt-3=1,

tun gn nht l 3, tun xa hn l 2 v tun xa nht l 1).
b. Phng php san bng s m vi h s = 0,2.
c. Kt qu d bo no chnh xc hn?
Bi 11:
Cng ty TNHH Sao Sng chuyn bn mt hng in lnh, c doanh s bn hng
thng trong nm qua nh sau (VT: Triu ng):
a. Hy dng phng php iu ha m d bo doanh s bn ca cng ty thng
tip theo (thng ging nm sau) vi 2 trng hp: = 0,2; = 0,4.
b. Vi = 0,2 hay = 0,4 c kt qu tt hn.
c. V th biu din s liu d bo (2 trng hp trn) v s liu thc t.
Thng
Doanh s bn
Thng
Doanh s bn
370
450
410
468
430
443
390
10
508
420
11
476
450
12
492
50
Chng 2: D bo
Bi 12:
Cc nh qun tr cao cp ca cng ty C ang ln k hoch hot ng cho nm ti.
ng J l mt trong cc nh phn tch chu trch nhim c lng doanh s bn cho nm
ti. Phng php lm vic ca ng ta l xy dng d bo cho tng loi sn phm ring
bit v sau kt hp chng li. By gi ng ang trong qu trnh tnh ton doanh s bn
cho 6 nm gn y nht i vi loi sn phm my vi tnh XT (VT: Triu ng).
Nm
Doanh s
Nm
Doanh s
1.400
26.800
6.900
34.900
16.500
39.100
Gi s rng s liu doanh s bn ni trn l i din cho doanh s bn mong mun

ca nhng nm ti, s dng phng php hi qui theo chui thi gian d bo doanh
s bn ra cho nm tip theo (nm th 7).
Bi 13:
Mt n v sn xut cung cp sn phm ra th trng, trong thi gian qua ng
trng phng kinh doanh theo di v cho rng s liu d bo ca ng trng phng
sn xut l khng chnh xc, nn c nh hng n hot ng sn xut - kinh doanh ca
n v. ng trng phng sn xut th cho rng mnh d bo nh vy l kh chnh xc,
i bn khng ai nhn ai, lc ny ng gim c c kin ngh mi b phn thit lp d
bo ring theo di v nh gi ai tt hn. Sau 6 thng thc hin, ngi ta xc nh
c s liu xy ra nh sau:
Thng
Phng KD d bo 153.000 153.000 162.000 162.000 148.500 153.000

Phng SX d bo 144.000 148.500 153.000 157.500 148.500 151.200
S liu thc t
150.570 157.824 155.277 141.057 158.688 159.752
Bn hy xc nh xem ng trng phng kinh doanh hay ng trng phng sn xut

d bo chnh xc.
Bi 14:
Cng ty Z l nh my ch to vi qui m va v trang thit b lm nng v lnh . S
lng hng bn ra gia tng nhanh chng v nng lc sn xut cng cn c gia tng.
Cc nh qun l ca cng ty cho rng s lng nh ca c xy ct l con s ch dn tt
i vi doanh s bn ca cng ty.
51
Chng 2: D bo
Nm
S nh mi (Triu nh)
2,1
1,8
2,4
2,8
3,1
2,6
2,4
DSB ca cng ty (T ng)
230
215
270 310 360 370 375
a. Xy dng phng trnh hi qui tuyn tnh gia DSB ca cng ty vi s lng
nh ca xy ct trong vng 2 nm ti. Ngi ta c lng trong 2 nm ti s lng nh
xy ct l 2,6 v 3 triu nh.
b. Bao nhiu phn trm bin ng trong doanh s bn ca cng ty c th gii
thch c?
Bi 15:
Mt i l nc ngt mun d bo v s lng (kt) nc ngt c kh nng tiu th
trong nm ti. Gi s rng s liu thu thp trong 3 nm qua c tnh ma v nh sau.
Nm
S lng hng qi
Qi 1
Qi 2
Qi 3
Qi 4
139
105
86
112
172
128
95
138
206
173
138
167
Hy xc nh lng nc ngt (kt) c th tiu th trong nm ti.
52
Chng 2: D bo
CHNG 3: HOCH NH NNG LC SN XUT

I. THIT K V PHT TRIN SN PHM.
Vic thit k sn phm c nh hng trc tip n cht lng sn phm, chi ph sn
xut, mc tha mn nhu cu khch hng. y l cng vic rt quan trng i vi s
thnh cng trong cnh tranh hin nay, i hi nh qun tr cn nm nhng vn lin
quan n sn phm c thit k.
c tnh chi tit ca tng loi sn phm.
c tnh ca sn phm c nh hng trc tip bi cch thc ch to sn phm.
Cch thc sn phm c ch to s quyt nh n vic thit k h thng sn xut
Trong phn thit k sn phm, chng ta s xem xt ngun pht minh sn phm, pht
trin sn phm mi, ci thin bn thit k cho sn phm hin c, thit k sn phm
thun tin cho sn xut, thit k sn phm hng vo cht lng, thit k v pht trin
dch v.
1. Ngun pht minh sn phm:
ngh v mt sn phm hay dch v c th bt u t nhiu ngun: khch hng, nh
qun l, nhn vin tip th hay t ngnh c kh. Cc cng ty ln thng c b phn
nghin cu v pht trin sn phm chnh thc. B phn ny thc hin cc cng vic sau:
Tin hnh nhng nghin cu c bn (nhng kin thc khoa hc tng qut vi mc
tiu phi thng mi). S n lc c hng trc ht vo vic tm hiu nhng qui lut
ca t nhin hay nghin cu l thuyt c cng nhn vi mc ch pht trin kin
thc mi. Phng hng hot ng khng c xc nh trc, m ch c xc nh
trong qu trnh cng vic tin trin v con ng tip tc nghin cu s t n hin ra.
Lnh vc nghin cu c bn thng em li nhng bc t ph c cng nhn bng
nhng gii thng ln nh gii Nobel.
Tin hnh cc nghin cu ng dng (cc kin thc tng qut v mc tiu thng
mi). Nghin cu ng dng thng s dng nhng kt qu nghin cu c bn. Trong bt
k trng hp no, nhng n lc nghin cu ng dng mun thnh cng u cn n
mt kho tng mnh mng nhng pht kin nghin cu c bn. Khng th gii quyt
thnh cng mt vn thc tin bng s may ri, m phi bng n lc nghin cu, d l
nghin cu c bn hay nghin cu ng dng, u phi coi trng vic tm kim mt cch
c h thng cc gii php.
Tin hnh thit k v pht trin sn phm mi hay dch v mi cng qui trnh sn
xut. Vi mc tiu l m bo cho cng ty lun thnh vng bng cch tm ra nhng
tng v sn phm mi c th p ng nhu cu ca khch hng hin ti v tng lai.
2. T chc nghin cu thit k v pht trin sn phm.
T chc thit k sn phm v cng ngh l mt giai on quan trng trong qu trnh
to ra nhng sn phm, cng ngh mi a vo sn xut kinh doanh cng nh a n
53
Chng 2: D bo
vo khai thc c tnh cht thng mi. N bao gm ton b hot ng t chc, phi hp
nhm xc nh nhng mc tiu, to ra nhng iu kin v mi quan h cn thit c
c sn phm v cng ngh mi. Nhng hot ng ny bao gm c cc hot ng
nghin cu, thit k thng xuyn v nhng nghin cu c th.
a. V mt ni dung, cng tc t chc thit k sn phm v cng ngh bao gm 3
vn c bn sau:
T chc h thng cc b phn tham gia cc hot ng nghin cu, thit k sn
phm v cng ngh mi. Vic ny khng n thun ch l vic thit lp mt h thng cc
b phn, t chc c chc nng nghin cu, thit k cc sn phm v cng ngh mi, m
cn bao gm c vic phn cng trch nhim t chc s chuyn mn ho v hp tc gia
cc c s, cc b phn. C ch hot ng cng nh s lin kt, hp tc vi cc c s khc
ngoi doanh nghip. Trong vic t chc h thng ny, cn c bit ch ti s phi hp c
tnh lin ngnh ca cc b phn chuyn ngnh. Mc ch ca vic ny l m bo c s
tham gia ca cn b thuc cc lnh vc chuyn mn khc nhau ngay t u c th loi
b bt tnh khng tng, tnh phi thc t ca sn phm v cng ngh mi, chc khng i
n lc nghin cu xong, a ra thm nh mi c th kt lun c. Mt khc thng qua
y c th tit kim chi ph nghin cu, tit kim thi gian tm ra cc gii php c tnh
ng b t cc kin, quan im ca cc chuyn gia thuc cc lnh vc khc nhau.
Trong vic t chc h thng cc b phn lm chc nng nghin cu, thit k sn
phm v cng ngh, khng ch cn n s hp tc lin ngnh, m cn ch n vic lm
sao cho cc ngun lc khng b phn tn, mt li th v mt thi gian trong cnh tranh.
T chc cc hot ng nghin cu, thit k sn phm v cng ngh mi. y l
hot ng nhm duy tr cc hot ng thng ngy ca doanh nghip trong lnh vc
nghin cu, thit k sn phm v cng ngh mi. Trc ht nhm vo cc b phn
chuyn trch lm nhim v nghin cu thit k sn phm v cng ngh mi. Chng
thng thc hin trn c s k hoch hot ng ca cc b phn ny v bn k hoch
li thng da trn mt s cn c ch yu nh hng hot ng chung v nhim v do
doanh nghip ra. Trong vic t chc cc hot ng nghin cu, bn cnh vic xc nh
c nhng mc tiu ngn hn cng nh di hn ca cng tc nghin cu, thit k sn
phm, cng ngh. S phn cng c th cho cc b phn c lin quan, cn cn tm kim
thc hin cc bin php nhm li cun ng o ngi lao ng v cc cn b thuc cc
cp khc nhau trong h thng qun l. lm c vic ny ngi ta c th p dng
nhiu hnh thc t chc khc nhau, thm ch kt hp chng mt cch linh hot.
T chc lc lng cn b nghin cu, thit k sn phm v cng ngh mi. Trong
bt k mt doanh nghip no, d ch l sn xut kinh doanh thun tu (khng t chc b
phn nghin cu, thit k sn phm v cng ngh ring), th vn cn nhng sn phm v
cng ngh mi, cng c nhng cn b c kh nng nghin cu theo hng ny.
b. Nhng hnh thc t chc nghin cu, thit k sn phm, cng ngh thng p
dng l:
T chc quan h gia cc bn tham gia vi t cch l nhng bn muabn, thng
thng l hng ho c giao dch l sn phm v cng ngh mi, tn ti di dng bn
v, bn m t,... Quan h gia 2 bn khng n thun l mua bn m cn c s hp tc
trong qu trnh trin khai, a , bn v thnh hin thc. Trong nhiu trng hp bn
54
Chng 2: D bo
mua (n v sn xut kinh doanh) cng cung cp nhng iu kin mnh c (nh xng,
thit b,...) cc c s nghin cu s dng th nghim theo ti ca h.
T chc quan h lin kt gia cc c s sn xut kinh doanh (n v trc tip s
dng kt qu nghin cu, thit k sn phm v cng ngh, vi t cch l bn mua hoc
bn gp vn v cc iu kin khc nhm khai thc li ch ca sn phm, cng ngh mi)
vi cc c s nghin cu thit k sn phm v cng ngh mi.
T chc cc c s nghin cu nh nhng b phn c lp trong mt t chc sn
xut kinh doanh c qui m ln. Nhim v ca b phn ny c tp trung ho vo khu
nghin cu thit k sn phm v cng ngh mi. N c th hot ng nh mt b phn
c lp ca ton b cng ty, c cung cp nhng iu kin cn thit nghin cu. y
l m hnh t chc cc phng nghin cu, cc trung tm hoc vin nghin cu trong cc
tp on, cng ty ln trong nc v a quc gia.
3. Qui trnh pht trin sn phm.
a. Pht trin sn phm mi:
S 3-1 ch ra cc bc quan trng trong vic thit k v pht trin sn phm mi.
Nu c hi cho mt sn phm mi c nhn ra, th nghin cu kh thi v phng din
kinh t, cng ngh cho chng ta mt hng dn c ch trong vic xy dng mt d n
pht trin sn phm. Nu nghin cu kh thi ban u ny c tin hnh, cc k s c
th chun b mt bn thit k c s. Bn thit k c s ny cho bit cc hnh thi c bn,
kh nng thch ng v chc nng sn phm cui cng, nhng nht thit n phi ph hp
vi m hnh sn xut. Kt qu ca vic kim tra li v ti thit k tip tc cho n khi qu
trnh thit k - kim tra - ti thit k a ra mt bn thit k c bn c kt qu tha mn.
Tip theo l nh gi v nhn dng th trng cng vi vic minh ha khch hng tim
nng, kim tra li th trng. Nu s p ng ca bn thit k c bn ny tt th s nh
gi kinh t ca bn thit k c bn ny c s dng c lng qui m sn xut, chi
ph v li nhun cho sn phm, khi d n s c a vo giai on thit k sn xut .
1.Cc nghin cu kh thi v kinh t v cng ngh.
2.Thit k ban
Chc nng
Marketing
v
th trng
3.Thc hin th nghim thit k ban

4.nh gi th trng v kinh t ca thit k ban
5.Thit k mu sn xut.
Chc nng
sn xut v
cng ngh
6.Th nghim qui trnh, s thc hin, th trng v

nh gi kinh t ca mu sn xut.
7.Tip tc b sung mu sn xut.
S 3-1: Pht trin sn phm mi

Bn thit k sn xut s c pht trin dn thng qua kim tra li kt qu, kim tra
v th li sn xut, kim tra li th trng v nghin cu hiu qu kinh t. Thit k phi
t chi ph thp, cht lng tin cy, kt qu tt v kh nng sn xut c s lng mong
mun trn my mc thit b sn xut d nh. Cc bn thit k sn xut lin tc c iu
55
Chng 2: D bo
chnh ph hp vi s thay i ca iu kin th trng, s thay i ca cng ngh sn
xut v cho php s ci tin v phng din ch to.
Khong 5% cc tng v sn phm mi cn tn ti trong sn xut nhng ch c
1/10 trong s l thnh cng. Tt nht l nn loi b nhng d n pht trin sn phm
hay dch v mi khng ha hn, tp trung cc ngun nhn vt lc vo cc d n ha
hn hn. iu ny cho thy s cn thit phi c mt ban kim tra xem xt tin trnh
ca cc d n sn phm hay dch v mi.
b. a sn phm ra th trng nhanh hn:
thnh cng trong vic cnh tranh, cc cng ty phi thit k, pht trin v gii
thiu sn phm ca mnh nhanh hn.
Mt phng php tip cn trong vic y nhanh tin trnh thit k v gii thiu sn
phm mi l vic s dng i pht trin v thit k t ng. Nhng cng ty nh: General
Motors, IBM, General Electric, Toyota, Nissan, Honda, i thit k c quyn a ra
cc quyt nh, t quyt nhiu hn trong thit k v gii thiu sn phm. Kt qu t
c l kh tt. Thi gian cn c nhng sn phm mi c thit k, pht trin v gii
thiu ra th trng cng gim, tit kim nhiu chi ph. Cng c th tn dng s tr gip
ca my vi tnh thit k ra cc b phn, tng th, cc tng quan trng v kim tra
li s trc trc c th c gia cc b phn.
Thng l, thit k sn phm v thit k qui trnh sn xut l hai hot ng ring bit.
Cng ty cn phi i qua tt c cc bc thit k sn phm, sau cc bn thit k ny
c a n cho nh sn xut thit k qui trnh sn xut. Nhng cch ny phi mt
nhiu thi gian a sn phm mi n c th trng.
S 3-2 minh ha khi nim ca thit k ng thi, c ngha l bn thit k sn
phm, dch v c tin hnh ng thi vi bn thit k qui trnh sn xut thng qua s
tng tc lin tc gia chng. Cch ny rt ngn thi gian thit k, sn xut v gii thiu
sn phm mi.
Cc tng v sn phm hoc dch v
Nghin cu kh thi v cng ngh v kinh t
Thit k sn phm, dch v
Tng tc lin tc
Thit k qui trnh sn xut
Sn xut v a ra th trng
phm,Thit
dch k
v ng
mi thi.
S sn
3-2:
S 3-2 minh ha khi nim ca thit k ng thi, c ngha l bn thit k sn

phm, dch v c tin hnh ng thi vi bn thit k qui trnh sn xut thng qua s
tng tc lin tc gia chng. Cch ny rt ngn thi gian thit k, sn xut v gii thiu
sn phm mi.
56
Chng 2: D bo
Cc hot ng sn xut, tip th, ti chnh v k thut c lin quan n thit k v
pht trin sn phm, n c tm quan trng nh l sn phm mi c pht trin. Khi sn
phm i vo giai on cui ca chu k sng ca n, cc c gng ny s c chuyn
thnh mi quan tm v ci tin bn thit k cho sn phm hin c.
c. Ci tin bn thit k sn phm hin c:
Cc cng ty thng rt c gng iu chnh v ci tin sn phm hin c. Tiu
im ca s c gng ny l ci thin kt qu, cht lng v chi ph vi mc tiu l duy
tr, nng cao th phn cho sn phm ang trng thnh. Chng hn cng ty TOYOTA,
mt chng trnh lin tc c tin hnh ci tin bn thit k sn phm nhm gim chi
ph sn xut. Bng cch nhn mnh vic ci tin thit k sn phm lin tc, nhng ci tin
nh ny ng gp vo vic ci tin trong di hn v cht lng sn phm v chi ph sn
xut.
d. Thit k thun tin cho sn xut:
Thit k sn phm thun tin cho sn xut l con ng c bn ca cc nh sn
xut, gip h tr thnh nh cnh tranh mnh m trn th trng.
C 3 khi nim lin quan n vic thit k thun tin cho sn xut: chuyn mn
ha, tiu chun ha v n gin ha.
* Chuyn mn ha l vic m t chi tit v nguyn vt liu, cc b phn hay sn
phm bao gm cc s liu nh v mt cu to, v b mt, pH v cc tiu chun vt l
khc. Nhng ch dn c bit ny cung cp nhng thng tin chnh xc v cc c trng
ca loi sn phm cn c ch to.
* Tiu chun ha cp n hot ng thit k nhm gim s bin ng trong sn
phm hay cc b phn. V d nu nhm sn phm c 20 mu m c thit k chn
ly ra 10 mu, chng ta s xem 10 mu ny l c tiu chun ha cao hn cc sn phm
trc. Tiu chun ha nhm sn phm hay cc b phn l kt qu ca khi lng ln
tng sn phm hay cc b phn v c th gip cho chi ph sn xut thp hn, cht lng
sn phm cao hn, c kh nng t ng ha d dng hn.
* n gin ha vic thit k sn phm l vic loi b nhng cu trc phc tp,
nhng vn c c cc chc nng sn phm theo d nh vi chi ph thp hn, cht
lng cao hn hay tha mn nhu cu khch hng cao hn. S tha mn ny c th c
gia tng bng cch lm cho sn phm c thun tin khi mua, d lp t, d bo tr hay
s dng. Chi ph c th thp hn thng qua vic d dng lp rp, c th s dng nguyn
vt liu r tin hn hay l c th lm gim hao ph nguyn liu khi sn xut.
e. Thit k hng v cht lng.
Mt yu t quan trng ca vic thit k sn phm l nh hng ca n ln cht
lng sn phm. Sn phm c chp nhn bi khch hng hay khng, l c quyt
nh cui cng mc hng v cht lng sn phm ca vic thit k. Cc sn phm
hay dch v c cht lng siu hng u bt u t thit k. Ba kha cnh c bit quan
trng ca thit k hng v cht lng l: thit k chc chn, thit k sn xut v thit
k cho s tin cy.
* Mt thit k chc chn: s c thc hin ngay khi nhng iu kin khng mong
mun xy ra c trong sn xut ln ngoi thc t.
57
Chng 2: D bo
* Thit k sn xut: lm gim ng k cc sai st v ci thin cht lng sn
phm. Khi mt sn phm c thit k mt cch thch hp s c t chi tit hn v c th
lp rp mt cch d dng, nhanh chng.
* Thit k tin cy: Tng chi tit c mc tin cy ca n v tp hp li ta c mc tin
cy ca h thng. Cn lu rng, mc tin cy ca cc chi tit gii hn s quyt nh mc
tin cy ca ton h thng. V d: Mt v xe t c chu k sng l 30.000 dm, nu c 1%
b hng di 30.000 dm chng ta ni v xe c mc tin cy 99%. Nu c 4 v xe t,
tng chic c mc tin cy l 99% th mc tin cy ca h thng 4 v xe l : 0,99 x 0,99 x
0,99 x 0,99 = 0,961 hay 96,1%. Nh vy mun tng mc tin cy ca h thng, ta phi:
- Thit k trnh cc h hng thng thng cc b phn.
- n gin ha thit k, gim cc chi tit tng tc trong sn phm.
- Cung cp ngay cc chi tit thay th, hoc c th t vo h thng thay th mt
cch t ng i vi chi tit c tin cy thp.
Cc nh ch to hin nay t mc tiu l sn xut ra nhng sn phm gn hon
ho v cht lng.
f. Thit k v pht trin dch v mi.
Chng ta bit qua cc chin lc nh v cho dch v l:
* Cch thit k sn phm: chuyn bit cho tng khch hng hay theo tiu chun.
* Cch thit k qui trnh sn xut: hng v sn phm hay hng v qui trnh.
* Cch khch hng tip xc nhiu hay t.
C l iu hin nhin nht v thit k dch v l s a dng ca chng, song c 3
kha cnh tng qut ca vic thit k dch v l:
- Mc tiu chun ha ca dch v. Tnh cht ca sn phm l ph hp cho tng khch
hng hay l cho nhm khch hng, dch v c ging nhau cho mi khch hng hay khng.
- Mc giao dch vi khch hng trong vic phn phi dch v. C trng hp mc
giao dch vi khch hng cao nh l trong lnh vc thi trang hay l thp nh trong
nh hng cung cp thc n nhanh.
- S pha trn ca hng ha hu hnh v dch v v hnh, s pha trn ny b chim
lnh bi dch v v hnh nh trong trng i hc hay hng ha hu hnh nh sn phm
ca cc hiu may.
C c s thun li v khng thun li ca tng khuynh hng trn trong vic thit k
dch v. V d: cc dch v c tiu chun ha vi mc tip xc khch hng thp
thng t tn km v c th nhanh chng a ra th trng, c th thch hp i vi chin
lc ca mt s dch v. Ngc li, c mt vi mt hng khc cn c s giao dch vi
khch hng mc cao.
58
Chng 2: D bo
II. LA CHN QUI TRNH SN XUT:

1. La chn cc kh nng trong qui trnh sn xut.
Trong vic la chn qui trnh sn xut, nhiu nhn t cn phi c xem xt. Nhng
nhn t ny l kch thc lot sn xut, s bin ng ca sn phm, nhu cu v vn v
phn tch kinh t.
a. Kch thc lot sn xut v s bin ng ca sn phm.
S 3-6 minh ha cho thy kiu qui trnh thit k c thch hp hay khng ph thuc
vo s lng bn thit k sn phm v kch thc ca lot sn xut trong h thng sn xut.
Kch thc l
A H thng
hng v sn
phm, bn vng
B H thng hng
v sn phm sn
xut theo l
Ch to theo
nhm b phn
C
H thng hng v
qui trnh, ca hng
cng vic
D
S lng thit
k sn phm
S 3-3: Kiu thit k qui trnh ph thuc vo kch thc l

Khi chng ta chuyn t im A sang im D trn s , chi ph sn xut v tnh linh
hot gia tng. Ti im A, ch c mt sn phm n c v nhu cu cho sn phm ny rt
ln, nn h thng t chc sn xut theo sn phm ton b l thch hp. Tuy chi ph sn
xut trn n v sn phm thp nhng kiu sn xut ny li khng linh hot, do my mc
c trang b chuyn bit v cng nhn c hun luyn thch nghi cho vic sn xut
sn phm . Khi s lng bn thit k sn phm gia tng v kch thc lot sn xut
gim i, ti im B chng hn, h thng sn xut hng v sn phm theo lot tr nn
thch hp. Mc d h thng ny cng cn km linh hot nhng vic o to cng nhn v
trang b my mc t chuyn bit hn c th chuyn sang sn xut loi sn phm khc
d dng hn v s a dng ca sn phm.
V chin lc kinh doanh c pht trin cho mi dy chuyn sn xut ch yu,
vic xc nh lng cu mong i cho tng sn phm v s kiu sn phm cn thit
chim lnh th trng l mt yu quan trng trong vic chn kiu thit k qui trnh.
b. Nhu cu vn cho vic thit k qui trnh.
S lng vn cn thit cho h thng sn xut c xu hng khc nhau i vi tng loi
qui trnh sn xut. Trong s 3-3 ni chung, s lng vn l ln nht im A v gim
59
Chng 2: D bo
dn sang im D. Nhu cu v vn ca doanh nghip c th l nhn t quan trng trong vic
chn kiu thit k qui trnh v chin lc kinh doanh s c iu chnh theo .
2. Phn tch kinh t.
Trong cc nhn t c xem xt, chi ph sn xut l nhn t quan trng chn ra cch
thc t chc sn xut. Trong phn ny chng ta s tho lun v cc hm s chi ph ca tng
cch thc, cc khi nim nh n cn hot ng, phn tch ha vn v phn tch ti chnh.
a. Hm s chi ph ca cc qui trnh.
Nh c lu trc y, tng loi thit k qui trnh sn xut c nhu cu s lng
vn khc nhau. Chi ph v vn thng thng n nh cc khon chi ph xy ra trong tng
thng v i din cho cc bin php o lng chi ph vn ca x nghip. S 3-7 minh
ha cho thy cc hnh thc khc nhau ca thit k qui trnh sn xut tng loi sn phm
c hm chi ph khc nhau. Chi ph ban u v my mc thit b cao, chi ph v nh xng
v cc thit b khc cao th tng chi ph c nh s cao hn. Cng th, hnh thc khc
nhau ca t chc sn xut s c chi ph bin i khc nhau ty theo s lng sn phm
sn xut trong tng thng.
Chi ph sn xut
hng nm (t )
Ca hang cng vic
Ch to theo nhm
Dy chuyn lp rp t ng
22,5
11,1
5
Sn phm /nm
100.000
250.000
S 3-7: Cc hm chi ph ca cc kiu qui trnh

V d: Loi hnh dy chuyn lp rp t ng c chi ph c nh hng nm l 22,5 t
ng, bao gm cc khon chi ph c lin quan v r-b; my tnh c nhn; v cc my
mc thit b cn thit khc cho dy chuyn lp rp t ng. Cc khon chi ph bin i
(nh lao ng, nguyn vt liu v cc chi ph bin i khc) cho dy chuyn kh thp so
vi cc hnh thc thit k qui trnh sn xut khc, v dc ca hm chi ph thp. iu
ny c ngha l tc gia tng chi ph chm hn tc tng khi lng sn xut hng
nm. Nu nh vn sn xut khng phi l vn quan tm ca n v th thit k qui
trnh c cp ph thuc vo s lng sn phm sn xut. Trong s 3-7, nu khi
lng sn xut t hn 100.000 sn phm, mt ca hiu cng vic s thch hp hn; nu
nh khi lng t 100.000 - 250.000 sn phm, kiu ch to theo nhm ph hp hn;
nu trn 250.000 sn phm, dy chuyn lp rp t ng c thch hn
60
Chng 2: D bo
b.Khi nim v n cn hot ng.
n cn hot ng l cng c o lng mi quan h gia chi ph vi doanh s bn
hng nm ca mt x nghip. Nu chi ph c nh cao trong tng chi ph ca x nghip, ta
cho rng x nghip c mc n cn hot ng cao. Mc cao v n cn hot ng,
nu nhng nhn t khc l khng i, khi c s thay i trong doanh s bn s dn n
s thay i ln trong thu nhp. S 3-8 minh ha vn ny.
Khi nim n cn hot ng c nhng ngha quan trng trong vic chn bn thit
k qui trnh.
* Li nhun di hn ln hn c th thy c cc qui trnh sn xut vi n cn
hot ng ln hn khi sn xut t n mt mc nht nh.
* L di hn cng ln s pht sinh t nhng qui trnh sn xut vi n cn hot
ng ln hn nu nh khi lng sn xut t hn im ha vn.
* n cn hot ng ca mt qui trnh sn xut cng cao, th li nhun trong tng
lai cng khng chc chn.
* D bo doanh s bn ln khng chc chn th mc ri ro cng ln khi s dng qui
trnh c n cn hot ng cao.
Chi ph v thu nhp
hng nm
Doanh s
Ch to theo nhm
Dy chuyn lp rp
t ng
Sn phm/nm
BE1 BE2
BE3
S 3-8: Quan h gia n cn hot ng v thit k qui trnh.

c. Phn tch im ha vn.
Phn tnh ha vn c s dng rng ri phn tch v so snh, la chn gia cc
kh nng sn xut. Trong bt k hnh thc no, kt qu cng c th d dng gii thch
c. y l im thun li quan trng nht, v cc nh qun l thng d dng chp
nhn mt vn h khng th gii quyt hn l s dng gii php m h khng hiu.
Tuy nhin, yu im c bn ca phng php ny l chng ta gi s khi lng sn xut
bit c, chi ph c nh hng n s lng sn phm sn xut ra v khng tnh n gi
tr ca tin t theo thi gian. S 3-9 minh ha im ha vn.
Chi ph hng
nm
Qui trnh J
Qui trnh C
Qui trnh A
61
Chng 2: D bo
S 3-9: Phng php im ha vn.

III. HOCH NH NNG LC SN XUT DI HN
Hoch nh phng tin sn xut bao gm vic xc nh nng lc sn xut di hn cn
c, thi im cn b sung nng lc sn xut, v tr b tr nh my. Hoch nh phng
tin sn xut c thit k da trn c s k hoch chin lc di hn ca cng ty, cc k
hoch ny l c s cho vic xc nh sn phm cn sn xut trong tng giai on. iu
ny rt quan trng bi v:
c Vn u t vo my mc thit b, khoa hc k thut, t ai v nh xng cho sn
xut l rt ln. Khi mt cng ty u t rt nhiu vn cho phng tin sn xut, th phi
c mt chin lc trong di hn. V th quyt nh ny phi c da trn nhng c s
nghin cu su rng v c hnh thnh mc cao nht ca cng ty.
d Chin lc di hn c th hin k hoch v phng tin sn xut ca cng ty.
Nhng vn nh: cc loi sn phm g cn c sn xut, th trng no tiu th sn
phm , cc cng ngh no c s dng phn nh k hoch chin lc ca cng ty.
Cc vn ny cng phi gii quyt cp qun tr cao nht.
e Hiu qu hot ng ph thuc vo nng lc ca phng tin sn xut. Cc chi ph
bo tr, tnh thun li ca lch trnh, hiu qu kinh t ca qui m l nhng nhn t chu
nh hng ca nng lc phng tin my mc thit b.
f Nng lc sn xut tr thnh rng buc trong nhiu quyt nh ca qun tr sn xut
v tc nghip. S lng sn phm c sn xut l bao nhiu th c hiu qu trong giai
on sn xut c th no , l nhn t gii hn trong hoch nh sn xut ngn hn.
Cc quyt nh v hoch nh nng lc sn xut di hn thng bao gm cc hot ng sau:
- c lng nng lc cho my mc thit b hin ti.
- D bo nhu cu v nng lc sn xut di hn trong tng lai cho sn phm hoc dch v.
- Ch r v phn tch ngun cung cp p ng nhu cu nng lc sn xut trong
tng lai.
- La chn ngun nng lc sn xut thch hp.
62
Chng 2: D bo
1. nh ngha, o lng v d bo nng lc sn xut thc t:
a. nh ngha nng lc sn xut thc t:
Nng lc sn xut thc t ti a l sn lng t c thng qua cc ca lm vic
bnh thng trong ngy hay trong tun, khi phng tin sn xut khng t c hiu
qu cao nht. Ni chung, nng lc sn xut l t l sn xut ti a ca mt n v sn
xut kinh doanh.
Cc nhn t nh hng nng lc sn xut bao gm:
c Cc bin i hng ngy nh s vng mt ca cng nhn, s hng hc ca my
mc thit b, cc ngy ngh, s tr ni trong vic cung ng nguyn vt liu lm cho kt
qu sn xut ca cc phng tin tr nn khng chc chn.
d T l sn xut cc loi sn phm khc nhau v cc dch v ca cc loi sn phm
ny cng khc nhau. V th s pha trn s lng sn phm cn c sn xut phi c
tnh n khi hoch nh nng lc ca phng tin sn xut.
e Mc sn xut l bao nhiu? Kh nng ti a, nng lc sn xut da trn lch
lm vic l bao nhiu ngy trong tun, nng lc sn xut thc t da trn vic s dng
phng tin sn xut hin c m khng cn s dng n cc my mc thit b d phng...
b. o lng nng sut:
i vi nhng cng ty ch sn xut ra mt hoc mt vi sn phm tng t nhau th
vic o lng nng lc sn xut n gin, nh s lng xe my sn xut ra hng thng,
s tn than sn xut ra hng thng... Khi c s pha trn nhiu loi sn phm khc nhau th
chng ta thy c vn trong vic o lng nng lc sn xut. Khi bt buc cc nh
qun l phi xy dng mt n v o lng tng hp. n v o lng ny cho php
chuyn i nng lc sn xut ca nhiu sn phm khc nhau thnh n v o lng nng
lc sn xut tng hp. V d: tn/gi, doanh s bn/thng.
Trong hoch nh nng lc sn xut i vi ngnh dch v, n v o lng kh
chnh xc v thng xc nh da vo u vo c s dng. V d: ngnh hng khng
s dng n v o lng l hnh khch-kilomet/thng, nhng bnh vin tnh s bnh
nhn/thng, nhng n v dch v k thut ngi ta s dng s gi lao ng ca cng
nhn/thng.
c. D bo nhu cu ca nng lc sn xut:
Khi ni n nng lc sn xut c ngha l phi to ra phng tin sn xut - t ai,
nh xng, my mc thit b, nguyn vt liu, nhn s v cc tin ch khc. Cng tc
hoch nh, mua sm, xy dng v hun luyn cn thit i vi phng tin sn xut mi
c th mt t 3 - 7 nm, v nhng phng tin nh th c th tn ti t 10 - 20 nm. D
bo nhu cu cho sn phm hoc dch v phi c tin hnh cho 10 - 30 nm. D bo di
hn nh vy th rt kh khn, v c nhiu thay i ca nn kinh t, thay i trong s thch
ca khch hng, thay i v khoa hc k thut, thay i trong cc qui nh ca nh nc,
nhng iu kin v chnh tr hay mt s pht trin khc xy ra.
D bo nng lc sn xut cho sn phm hoc dch v c lin quan n cc bc sau:
- c lng chung cho mt loi sn phm hay dch v ring bit.
- Th phn (phn trm ca tng nhu cu) cho tng cng ty c c lng.
63
Chng 2: D bo
- Th phn c nhn vi tng nhu cu t c s d bo nhu cu cho tng cng ty.
- Nhu cu cho sn phm hoc dch v c chuyn thnh nhu cu v nng lc sn xut.
Sau khi cng ty t c con s c lng tt nht i vi nhu cu sn phm
dch v, chng ta phi xc nh nng lc sn xut cho tng loi sn phm hoc dch v.
C nhiu l do ti sao nng lc sn xut khng nht thit phi bng vi s lng
nhu cu sn phm hay dch v c d bo:
c Ngun vn khng y v cc ngun lc khc khng phi lc no cng lun
sn c mt cch hiu qu tha mn tt c cc nhu cu.
d V tnh khng chc chn ca d bo v nhu cu lin kt nng lc sn xut vi
chin lc tc nghip cho s u tin cnh tranh. Mt nng lc sn xut m cn c
thit lp, l lng nng lc sn xut thm vo:
- Nng lc sn xut tng thm trong trng hp nhu cu v sn phm hoc dch v tng.
- Kh nng p ng nhu cu vo nh ma v.
- Chi ph sn xut thp, nu phng tin sn xut cng gn vi nng lc sn xut th
chi ph s cao hn.
- Tnh linh hot v sn xut v khi lng sn phm sn xut ra; vic p ng theo
nhu cu khch hng i vi tng loi sn phm khc nhau v khi lng sn xut khc
nhau th c th nh vo nng lc sn xut tng thm.
- Cht lng sn phm hay dch v c ci thin; phng tin sn xut hot ng
cng gn vi nng lc sn xut th thng c cht lng khng cao.
Ngoi ra, cng cn xem xt n nng lc sn xut ca cc nh cnh tranh c th
thm vo. Nu nh cc nh cnh tranh tng cng nng lc sn xut lm cho hin tng
d tha trong ngnh xy ra, cng ty nn xem xt li nng lc sn xut ca mnh.
d. Cch thc thay i nng lc sn xut:
Khi nng lc sn xut di hn c c lng thng qua d bo, cc cng ty c th
vp phi trnh trng khng hay d tha nng lc sn xut. Bng 4-1 lit k mt s cch
thc m nh qun l c th s dng cho vic thay i nng lc sn xut trong di hn.
Bng 4-1: Cc phng thc thay i nng lc sn xut.
Kiu thay
i NLSX
Cch thc thay i NLSX di hn.
M rng
c K hp ng vi cc cng ty h cung cp cc b phn ri hay ton b.

d Tm kim phng tin, ngun lc khc.
e Xc nh v tr, xy dng nh xng, mua my.
f M rng, cng c v iu chnh my mc hin c.
g Ti vn hnh my mc sn sng lm vic.
64
Chng 2: D bo
Thu hp
c Bn i my mc thit b hin c.
d Ct i my mc thit b, chuyn cng nhn i.
e Pht trin v gii thiu sn phm mi khi cc sn phm c suy gim.
2. Phn tch cy quyt nh v hoch nh nng lc sn xut:

Cc quyt nh v hoch nh nng lc sn xut c th c phn tch bng nhiu
phng php khc nhau nh: phn tch im ha vn, thng c s dng so snh
hm s chi ph ca 2 hay nhiu phng tin sn xut khc nhau, s hnh cy (cy
quyt nh) cng rt hu hiu trong phn tch cc quyt nh v hoch nh nng lc sn
xut.
Cc quyt nh v hoch nh phng tin sn xut th kh t chc v kh phc tp,
v chng thng l cc quyt nh a giai on c lin quan n nhiu quyt nh v c
mi lin h ph thuc ln nhau c hnh thnh trong mt h thng. S cy c xy
dng cho cc quyt nh a giai on nh l mt cng c tr gip cho cc nh qun l
cn phi hiu r nhng quyt nh g c hnh thnh, cc quyt nh xy ra theo h
thng no, mi quan h tc ng ln nhau gia chng. Kiu phn tch ny cho php cc
nh qun l:
c C th v ra cc quyt nh t hin ti n tng lai.
d Tm ra c cch thc lm vic cho nhng s kin khng chc chn.
e Cch thc xc nh gi tr tng i ca tng kh nng cho ra quyt nh.
V d 4-1: Cng ty M ang thit k mt sn phm mi rt c trin vng. Cc nh qun
l ca cng ty ang la chn gia ba kh nng:
- Bn bn quyn cho mt cng ty khc vi gi 200 triu ng;
- Thu mt nh t vn nghin cu th trng ri mi a ra quyt nh;
- Xy dng nh my tin hnh sn xut.
Cng tc nghin cu tn km 100 triu ng v cc nh qun l tin rng c 50% c
hi c th tm kim c th trng hp dn. Nu nh cng tc nghin cu ny khng
thun li, cc nh qun l c th tip tc bn i bn quyn vi gi 120 triu ng. Nu
nh nghin cu ny cho ra kt qu tt th cng ty c th bn i tng c trin vng vi
gi 400 triu ng. Nhng ngay c khi th trng c trin vng c tm thy th kh
nng thnh cng cui cng ca sn phm l 40%. Mt sn phm thnh cng s sinh li 5
t ng. Thm ch nghin cu khng t kt qu, s thnh cng ca sn phm c th l 1
ln trong 10 ln gii thiu sn phm.
Nu nh cc nh qun l quyt nh sn xut m khng cn tin hnh nghin cu, ch
c 25% kh nng thnh cng. Mt sn phm tht bi s tn chi ph 1t ng . Cng ty nn
lm g?
Li gii bi ton:
c V mt s hnh cy t tri sang phi vi hnh vung () i din cho cc quyt
nh v vng trn ({) i din cho cc s kin ngu nhin.
200
D
2
Nghin cu
400
5.000
65
Chng 2: D bo
d Nghin cu s t tri sang phi, tnh ton gi tr k vng cho tng s kin ngu
nhin t dng quyt nh th hai.
G A = 200tr
G D = 400tr
G E = (5.000 x0 ,4 ) + ( 1.000 x0 ,6 ) = 1.400tr

G2 = max( GD ; G E ) = max( 400 ;1.400 ) = 1.400tr
GF = 120tr
GG = ( 5.000 x0 ,1 ) + ( 1.000 x0 ,9 ) = 400tr
G3 = max( G F ; GG ) = max( 120;400 ) = 120tr
G B = ( G2 x0 ,5 ) + ( G3 x0 ,5 ) = ( 1.400 x0 ,5 ) + ( 120 x0 ,5 ) = 760tr
GC = ( 5.000 x0 ,25 ) + ( 1.000 x0 ,75 ) = 500tr
G1 = max( G A ; G B 100 ; GC ) = max( 200 ;760 100 ;500 ) = 660tr
e Gi tr k vng ca quyt nh ban u l 660 triu ng. Kt qu ca quyt nh

ny c suy ra t nhng nhnh khng b ct t tri sang phi: nghin cu, nu kt qu
tt th sn xut; nu kt qu khng tt th bn.
Mt im cn lu trong vic gii thch gi tr k vng ca phn tch s cy, mt
li m chng ta thng gp l gii thch cho tng quyt nh mt cch chnh xc v tuyt
i. Cc gi tr k vng ch l gi tr o lng tng i ch khng phi l gi tr tuyt
i.
Khi nng lc ca cc phng tin sn xut hin ti khng p ng nhu cu v
nng lc sn xut trong di hn v cc phng tin sn xut mi cng cn c xy
dng, thu mn, hay mua th vn quan trng m chng ta cn phi gii quyt l t
chng u ?
IV. CU HI & BI TP CUI CHNG
IV.1. Cu hi n tp:
1. Cho bit ngun thng tin cung cp cc nh nghin cu pht minh ra sn phm?
66
Chng 2: D bo
2. Hy cho bit qui trnh pht trin sn phm mi?
3. Cho bit cch thc thay i nng lc sn xut trong iu kin kh nng thp hoc
cao hn so vi nhu cu th trng?
4. Bn hy t chn mt sn phm no m bn thch, hy cho bit tng ca bn
khi pht trin sn phm ?
5. Bn hy tm mt sn phm c khuyt tt (khuyt tt th hin r hoc l c chi tit
hay b phn ca sn phm d b h hng). Theo bn, khc phc khuyt tt th
lm cch no?
VI.2. Bi tp c li gii:
Bi 1:
ng J ang nghin cu v nng lc sn xut ca cng ty. Vn l nh my khng
kh nng sn xut v n tr nn quan trng hn nu nng lc sn xut khng c
tng cng. ng J ang c lng 2 kh nng cho vic gii quyt vn nng lc sn
xut ny (n v tnh: 10.000ng).
Ch tiu
Chi ph c nh hng nm
Qui trnh t ng
Qui trnh th cng
690.000
269.000
29,50
31,69
nm c lng : nm th 1
152.000
152.000
nm th 5
190.000
190.000
nm th 10
225.000
225.000
Chi ph bin i/n v

S lng sn xut hng
a. Qui trnh no c chi ph thp nht nm th 1, nm th 5 v nm th 10?

b. Chi ph bin i trn n v ca qui trnh t ng trong nm th 5 phi l bao nhiu
b cho chi ph c nh hng nm tng thm ca qui trnh t ng so vi qui trnh th cng.
Li gii
a. Da vo bng s liu trn, ta xc nh c hm chi ph ca qui trnh t ng v
qui trnh th cng nh sau:
- Hm chi ph qui trnh t ng:
Y1 = 29,50x + 690.000
- Hm chi ph qui trnh th cng:
Y2 = 31,69x + 269.000
Da vo 2 hm chi ph ta xc nh c lng sn phm m chi ph ti khng

phn bit sn xut bng qui trnh t ng hay bng qui trnh th cng.
Khi : Y1 = Y2
29,5x + 690.000 = 31,69x + 269.000

x = 192.237 sn phm;
Y1 = Y2 = 6.360.991,5
67
Chng 2: D bo
Chi ph
1.000 ng
Y2
Y1
6.360.991,5
690.000
269.000
Sn phm
192.237
Theo th ta thy qui trnh th cng c chi ph thp nht nm th 1, nm th 5.

Nm th 10 th qui trnh t ng c chi ph thp hn.
b. Gi c l lng gim chi ph bin i trn 1 sn phm ca qui trnh t ng
nm th nm.
Lng sn phm sn xut nm th nm l 190.000 sn phm, do tng chi ph
bin i ng vi sn lng l 190.000c.
Lng chi ph c nh hng nm ca qui trnh t ng tng so vi qui trnh th cng l:
690.000 - 269.000 = 421.000
cho lng chi ph bin i ca qui trnh t ng gim xung mt lng b
p cho phn tng ca chi ph c nh th ta c:
190.000c = 421.000
c = 2,22
Nh vy chi ph bin i trn sn phm ca qui trnh t ng l:

29,5 - 2,22 = 26,28 hay 262.800 ng/sn phm.
Bi 2:
Mt nh sn xut ang xem xt cc kh nng khc nhau v phng tin sn xut A
v B cho mt loi sn phm mi. Nhng thng tin di y thu thp cho phn tch nh
sau (VT: 1.000ng).
Ch tiu
Chi ph ban u
Phng tin A
Phng tin B
17.808.000
9.100.000
Chi ph c nh hng nm
300.000
200.000
Bin ph/n v sn phm
22,40
27,6
68
Chng 2: D bo
Nhu cu trung bnh hng nm (sn phm)
600.000
600.000
36
36
n gi sn phm
Nu nh thu v gi tr thu hi cui cng l khng ng k, thi gian hon vn ca

tng phng tin l bao nhiu? Chi ph bin i/sn phm ca phng tin A l bao
nhiu lm cho phng tin A ny c tnh hp dn nh phng tin B?
Li gii
Theo s liu bi ta xc nh c li nhun hng nm ca:
Phng tin A: (36 - 22,4)600.000 - 300.000 = 7.860.000
Thi gian hon vn l
TA =
17.808.000
= 2 ,265 2 nm 3 thng 5 ngy
7.860.000
Phng tin B: (36 - 27,6)600.000 - 200.000 = 4.840.000

Thi gian hon vn l TB =
9.100.000
= 1,88 1 nm 10 thang 16 ngay
4.840.000
Xc nh chi ph bin i ca phng tin A c tnh hp dn nh phng tin B.

Ta gi c l chi ph bin i/sn phm ca phng tin A, nh vy li nhun hng
nm ca phng tin A mang li l:
(36 - c)600.000 - 300.000
phng tin A c tnh hp dn nh phng tin B th thi gian hon vn ca
phng tin A phi bng vi thi gian hon vn ca phng tin B.
'
Tc l: TA = TB
17.808.000
= 1,88
( 36 c )600.000 300.000
1.128.000c = 40.608.000 - 300.000 - 17.808.000

c = 19,95 hay chi ph bin i ca phng tin A l 19.950
ng/sn phm.
Bi 3:
Mt cng ty ang c gng tnh ton la chn, hoc l mua cc b phn ri t nh
cung ng, hoc sn xut nhng b phn ny bng cch lp rp th cng hay bng h thng
lp rp t ng. Di y l s liu cn c vo m ra quyt nh (VT:1.000 ng).
Ch tiu
Mua
SX th cng
SX bng t ng
Khi lng sn xut hng nm
250.000
250.000
250.000
750.000
1.250.000
10,50
8,95
6,40
Chi ph c nh/nm
Chi ph bin i/b phn
a. Da trn s liu ny, kh nng no l tt nht?
69
Chng 2: D bo
b. nhng khi lng sn xut no th khng c s khc bit gia sn xut th
cng v sn xut bng my mc t ng?
c. nhng khi lng sn xut no th khng c s khc bit gia mua v sn
xut t ng?
Li gii
a. Ta xc nh tng chi ph hng nm ca tng trng hp nh sau:
Y1 = 10,50 * 250.000 + 0
= 2.625.000
Y2 = 8,95 * 250.000 + 750.000 = 2.987.500

Y3 = 6,40 * 250.000 + 1.250.000 = 2.850.000
So snh 3 hm chi ph trn ta thy, nu khi lng sn xut hng nm ch cn l
250.000 sn phm th nn mua b phn ri s c li hn l t mnh sn xut ra.
b. khng phn bit gia s dng sn xut bng th cng hay sn xut bng lp
rp t ng th ta c: Y2 = Y3
8,95x +750.000 = 6,40x + 1.250.000
x = 196.078 n v b phn
ng vi khon chi ph l: Y2 = Y3 = 2.504.898,1 ngn ng

c. khng phn bit gia mua v s dng sn xut bng lp rp t ng th ta c:
Y 1 = Y3
10,5x = 6,40x + 1.250.000
x = 304.878 n v b phn
ng vi khon chi ph l: Y1 = Y3 = 3.201.219 ngn ng

Bi 4:
Cng ty Z d nh xy dng thm mt nh my tng cng kh nng phn phi
sn phm cc tnh khu vc min ty. Qua thi gian nghin cu v thm d th trng,
cng ty xc nh c 2 a im l Tin Giang v Long An. Mt khc cng ty cng
mun p dng cng ngh mi vo sn xut nhm nng cao cht lng sn phm, nhng
chi ph kh cao. Bit rng b phn hoch nh c lng c cc khon chi ph nh
sau: (VT: 1.000ng)
Qui trnh c
Qui trnh ci tin
Qui trnh hin i
Chi ph
c nh
Bin
ph
Chi ph
c nh
Bin
ph
c nh
Bin
ph
Tin Giang
1.000.000
25
1.300.000
20
1.800.000
14
Long An
1.200.000
22
1.300.000
18
2.000.000
12
a im
Chi ph
70
Chng 2: D bo
Bn hy phn tch gip cng ty bit c lng sn phm trong khong no th
chn a im v qui trnh thch hp?
Li gii
Da vo bng s liu ta c cc hm chi ph tng a im nh sau:
Tin Giang:
- ng vi qui trnh c:
YT1 = 25x + 1.000.000
- ng vi qui trnh ci tin:
YT2 = 20x + 1.300.000
- ng vi qui trnh hin i:
YT3 = 14x + 1.800.000
Long An:
- ng vi qui trnh c:
YL1 = 22x + 1.200.000
- ng vi qui trnh ci tin:
YL2 = 18x + 1.300.000
- ng vi qui trnh hin i:
YL3 = 12x + 2.000.000
Xc nh sn lng v chi ph m ti khng phn bit s dng qui trnh no.

Ti Tin Giang:
YT1 = YT2
x = 60.000 sn phm
YT1 = YT2 = 2.500.000 ngn ng
YT1 = YT3
x = 72.728 sn phm
YT1 = YT3 = 2.818.192 ngn ng
YT2 = YT3
x = 83.334 sn phm
YT2 = YT3 = 2.966.676 ngn ng
YL1 = YL2
x = 25.000 sn phm
YL1 = YL2 = 1.750.000 ngn ng
YL1 = YL3
x = 80.000 sn phm
YL1 = YL3 = 2.960.000 ngn ng
YL2 = YL3
x = 116.667 sn phm
YL2 = YL3 = 3.400.004 ngn ng
Ti Long An:
Xc nh sn lng v chi ph m ti ta s dng cng qui nhng khng phn

bit a im.
Qui trnh c:
YT1 = YL1
x = 66.667 sn phm
YT1 = YL1 = 2.666.674 ngn ng
Qui trnh ci tin:

YT2 = YL2
x = 0 sn phm
YT2 = YL2 = 1.300.000 ngn ng
Qui trnh hin i:

YT3 = YL3
x = 100.000 sn phm
YT3 = YL3 = 3.200.000 ngn ng
Ta xc nh sn lng v chi ph m ti khng phn bit a im v khng

phn bit qui trnh.
Qui trnh c Tin Giang so vi qui trnh ci tin Long An
YT1 = YL2
x = 42.857 sn phm
YT1 = YL2 = 2.071.425 ngn ng
Qui trnh c Tin Giang so vi qui trnh hin i Long An

71
Chng 2: D bo
YT1 = YL3
x = 61.539 sn phm
YT1 = YL2 = 2.538.475 ngn ng
Qui trnh ci tin Tin Giang so vi qui trnh c Long An

YT2 = YL1
x = 50.000 sn phm
YT2 = YL1 = 2.300.000 ngn ng
Qui trnh ci tin Tin Giang so vi qui trnh hin i Long An

YT2 = YL3
x = 87.5000 sn phm YT2 = YL3 = 3.050.000 ngn ng
Qui trnh hin i Tin Giang so vi qui trnh c Long An

YT3 = YL1
x = 75.000 sn phm
YT3 = YL1 = 2.850.000 ngn ng
Qui trnh hin i Tin Giang so vi qui trnh ci tin Long An

YT3 = YL2
x = 125.000 sn phm YT3 = YL2 = 3.550.000 ngn ng
Ta tnh ton tng chi ph cho tng hm chi ph ng sn lng c bit.

Sn lng (x)
YT1
YT2
YT3
YL1
YL2
YL3
25.000
1.625.000 1.800.000 2.150.000 1.750.000 1.750.000 2.300.000
42.875
2.071.875 2.157.500 2.400.250 2.143.250 2.071.750 2.514.500
50.000
2.250.000 2.300.000 2.500.000 2.300.000 2.200.000 2.600.000
60.000
2.500.000 2.500.000 2.640.000 2.520.000 2.380.000 2.720.000
61.539
2.538.475 2.530.780 2.661.546 2.553.858 2.407.702 2.738.468
66.667
2.666.675 2.633.340 2.733.338 2.666.674 2.500.006 2.800.004
72.728
2.818.200 2.754.560 2.818.192 2.800.016 2.609.104 2.872.736
75.000
2.875.000 2.800.000 2.850.000 2.850.000 2.650.000 2.900.000
80.000
3.000.000 2.900.000 2.920.000 2.960.000 2.740.000 2.960.000
83.334
3.083.350 2.966.680 2.966.676 3.033.348 2.800.012 3.000.008
87.500
3.187.500 3.050.000 3.025.000 3.125.000 2.875.000 3.050.000
100.000
3.500.000 3.300.000 3.200.000 3.400.000 3.100.000 3.200.000
116.667
3.916.675 3.633.340 3.433.338 3.766.674 3.400.004 3.400.004
125.000
4.125.000 3.800.000 3.550.000 3.950.000 3.550.000 3.500.000
130.000
4.250.000 3.900.000 3.620.000 4.060.000 3.640.000 3.560.000
Ta xem th biu din cc hm chi ph nh sau:

7000
72
6000
5000
YT1
YL1
YT2
YT3
Chng 2: D bo
Kt lun:
* Nu sn xut t x 42.875 th xy dng ti Tin Giang ng vi qui trnh c.
* Nu sn xut t 42.875 x 116.667 th xy dng ti Long An ng vi qui trnh
ci tin.
* Nu sn xut t x 116.667 th xy dng ti Long An ng vi qui trnh hin i.
Bi 5:
Mt nh kho ang c xem xt vic m rng nng lc p ng nhu cu tng
thm v sn phm. Cc kh nng c th l xy dng nh kho mi; hoc m rng v ci
to nh kho c; hoc khng lm g c. Kh nng tng quan v kinh t vng nh sau: 60%
kh nng l nn kinh t khng thay i; 20% kh nng kinh t tng trng; v 20% kh
nng kinh t suy thoi. c lng thu nhp rng hng nm nh sau (n v tnh: t ng):
Kh nng
Tng trng
n nh
Suy thoi
Xy dng nh kho mi
1,9
0,3
-0,5
M rng nh kho c
1,5
0,5
-0,3
Khng lm g c
0,5
-0,1
a. S dng s cy phn tch cc kh nng ra quyt nh.

b. Doanh thu tch ly ca cng ty l bao nhiu nu li ngh ca bn c chp thun?
Li gii
a. V s cy
Tng trng 0,2
n nh 0,6
0,3 t ng
Suy thoi 0,2
-0,5 t ng
1,5 t ng
Tng trng 0,2
1,9 t ng
n nh 0,6
0,5 t ng
Suy thoi 0,2
-0,3 t ng
73
Chng 2: D bo
b. Tnh gi tr mong i cc nhnh

GA = {(1,9*0,2)+(0,3*0,6)+( -0,5*0,2)} = 0,46 t ng
GB = {(1,5*0,2)+(0,5*0,6)+( -0,3*0,2)} = 0,51 t ng
GC = {(0,5*0,2)+(0*0,6)+( -0,1*0,2)} = 0,08 t ng
G = max{GA, GB, GC} = max{0,46; 0,51; 0,08} = 0,51 t ng
So snh 3 phng n, ta chn phng n m rng v ci to
IV.3. Bi tp t gii:
Bi 6:
Mt k s nghin cu v pht trin ca cng ty C ang xy dng mt sn phm
mi. Cng ty phi quyt nh xem thc hin n sn phm ny hay loi b. Nu sng
kin ny c bn cho mt cng ty khc hnh thc s kho, ngi ta c lng n s
c bn theo s liu sau ty theo iu kin kinh t (VT: 1.000ng).
iu kin kinh t
Xc sut
Doanh thu
Pht trin
0,4
1.000.000
n nh
0,5
700.000
Suy thoi
0,1
500.000
Nu chi ph l 500 triu ng hon thnh d n pht trin ny, trung tm nghin
cu v pht trin c lng l 50% xc sut d n thnh cng. Nu d n khng thnh
cng, tng ny khng th bn c v ton b chi ph d n b mt. Nu nh d n
thnh cng, cng ty C c th sn xut v tip cn th trng cho sn phm mi hoc l
bn bn quyn sn phm ny. Nu sn xut v bn sn phm, gi tr hin ti thun ca
doanh thu th ph thuc vo kch thc th trng.
Kch thc th trng
Xc sut
Doanh thu
Ln
0,3
12.000.000
Nh
0,7
1.000.000
74
Chng 2: D bo
Nu nh cng ty C bn i bn quyn sn phm mi, gi tr hin ti thun ca doanh
thu ph thuc vo tnh hnh kinh t khi bn hng.
Tnh hnh kinh t
Xc sut
Doanh thu
Pht trin
0,4
6.000.000
n nh
0,5
4.000.000
Suy thoi
0,1
2.000.000
a. S dng biu cy phn tch v gii thiu hng hot ng cho cng ty C
i vi tng v sn phm ny.
b. Nu cng ty thun theo li ngh ny, gi tr hin ti thun m cng ty C mong
mun nhn c l bao nhiu?
Bi 7:
Mt n v sn xut d nh m rng qui m hot ng, h ng trc 3 kh nng
la chn: hoc l lp thm qui trnh cng ngh vo nh my sn xut hin c (1), hoc l
xy dng nh my mi ln hn (2), hoc xy dng thm nh my mi nh khc. Cc s
liu c th c lng c sau y (n v: 1.000 ng).
Ch tiu
(1)
(2)
(3)
Lng sn xut (sn phm)
1.500.000
1.500.000
1.500.000
nh ph hng nm
1.600.000
2.200.000
1.800.000
3,050
2,645
2,898
Bin ph n v
a. Trn c s chi ph sn xut, xp hng cc kh nng t tt nht n xu nht.

b. Lm li cu a, nu nh lng sn xut hng nm l 1,8 triu sn phm.
c. Da trn kt qu cu a, cu b, bn cho nhn xt v tm quan trng ca d bo
chnh xc v mc sn xut trong cc kh nng.
Bi 8:
C hai a im ang c xem xt cho vic xy dng mt nh my mi. Hai qui
trnh sn xut A v B cng ang c xem xt. Chi ph hot ng hng nm cho tng qui
trnh hai v tr trn nh sau (n v 1.000 ng):
Qui trnh A
a im
Chi ph c
nh
Bin ph/n
v
Qui trnh B
Chi phc
nh
Bin ph/n
v
75
Chng 2: D bo
X
2.500.000
7,90
5.400.000
3,80
1.750.000
9,40
3.000.000
5,10
Qui trnh v a im no c a thch hn ?

Bi 9:
Mt hng sn xut chuyn ch to sn phm X cung cp ra th trng, hin ti sn
phm ny ang tiu th mnh v c xu hng pht trin. Do , hng mun xy dng
thm mt nh my mi, nhng c ti 3 i im nm trong k hoch v ty thuc vo
quyt nh ca vic chn a im m nh sn xut s chn qui trnh sn xut thch hp.
S liu c th c tnh cho tng a im ng vi tng qui trnh sn xut nh sau (VT:
1.000 ng):
a im
Qui trnh X
Qui trnh Y
Chi ph c nh
Bin ph
Chi ph c nh
Bin ph
800.000
25
600.000
28
700.000
22
900.000
20
1.000.000
12
800.000
18
Bn hy phn tch v xc nh sn lng cn sn xut dao ng trong khong no

th quyt nh a im v qui trnh tng ng?
Bi 10:
Mt nh sn xut thc phm mun gia tng nng lc sn xut. ng gim c ang
xem xt thm vo qui trnh sn xut hin c mt qui trnh sn xut mi nhm p ng
nhu cu trong tng lai. C hai kh nng v sn xut v cng ty thu thp c s liu
nh sau:
Ch tiu
Kh nng A
Kh nng B
500.000
500.000
nh ph hng nm (triu ng)
5.000
6.500
Bin ph n v (ng)
29.450
26.510
Nhu cu hng nm theo d bo (sn phm)
a. Da vo chi ph hng nm, qui trnh no tt hn?

b. nhng s lng no th khng c s khc nhau gia hai kh nng trn?
76
Chng 2: D bo
Bi 11:
Hng ch to xe t MeKng hng nm mua bnh accu t nh my pin ng Nai vi
gi 140.000 ng mi bnh. Bn thn Hng ch to xe t MeKng khi lm lun chng, h
cng thy mnh c kh nng t lm ly c bnh accu, nhng phi u t trang thit b
ban u mt 480 triu ng th gi thnh sn xut ch c 100.000 ng mi bnh.
a. Vy theo bn hng nm, hng ch to xe t MeKng cn bao nhiu bnh accu
tr ln mi ng u t trang thit b t lm ly?
b. Nh my pin ng Nai thm d thy Hng ch to xe t MeKng c nh t
lm ly bnh accu m khng i mua, khng b mt khch hng Nh my pin ng Nai
cho gi li v c gim gi tng ng tng mc cho Hng ch to xe t MeKng vi
iu kin nh sau:
- Nu mua 8.000 bnh accu tr li th gi vn l 140.000 ng mi bnh;
- Nu mua t bnh th 8.001 n 12.000 bnh th gi 130.000 ng mi bnh tng thm;
- Nu mua t bnh th 12.001 tr ln th gi 120.000 ng mi bnh tng thm.
Vy trong trng hp ny Hng ch to xe t MeKng cn bao nhiu bnh accu
hng nm th mi ng u t t lm ly?
77
Chng 4: Xc nh a im nh my
CHNG 4: XC NH A IM NH MY
I. MC CH, VAI TR XC NH A IM NH MY.
1. Mc ch ca xc nh a im
Xc nh v tr t doanh nghip hoc nh my l mt ni dung c bn trong qun tr
sn xut. Thng thng khi ni n xc nh a im doanh nghip l ni n vic xy
dng mt doanh nghip mi. Tuy nhin, trong thc t nhng quyt nh xc nh a
im doanh nghip li xy ra mt cch kh ph bin i vi doanh nghip ang hot
ng. l vic tm thm nhng a im mi xy dng cc chi nhnh, phn xng,
ca hng, i l mi,... Hot ng ny c bit quan trng i vi doanh nghip dch v,
vic b tr doanh nghip hp l v mt kinh t x hi to iu kin rt thun li cho
doanh nghip hot ng sau ny v gp phn nng cao hiu qu qu trnh sn xut kinh
doanh ca doanh nghip. a im b tr doanh nghip c nh hng lu di n hot
ng v li ch ca doanh nghip, ng thi n cng nh hng n s pht trin kinh t
x hi v dn c trong vng, gp phn cng c v thc y doanh nghip pht trin. V
vy, chn a im b tr doanh nghip l mt tt yu trong qun tr.
Xc nh a im doanh nghip l qu trnh la chn vng v a im b tr doanh
nghip, nhm m bo thc hin nhng mc tiu chin lc kinh doanh ca doanh
nghip la chn. y l ni dung c bn ca chn a im t doanh nghip. chng
c th c thc hin ng thi trong cng mt bc hoc tch ring tu thuc vo qui
m v tnh phc tp trong hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Hot ng
ny kh phc tp, c ni dung rng ln i hi phi c cch nhn tng hp, nh gi ton
din trn tt c cc mt kinh t, x hi, vn ho, cng ngh,... Mi phng n a ra l s
kt hp kin thc ca rt nhiu chuyn gia thuc cc lnh vc khc nhau, i hi phi rt
thn trng.
Khi tin hnh hoch nh a im b tr cc doanh nghip, thng ng trc cc la
chn khc nhau. Mi cch la chn ph thuc cht ch vo tnh hnh c th v mc tiu
pht trin sn xut kinh doanh ca doanh nghip. C th khi qut ho thnh mt s cch
la chn ch yu sau y:
M thm nhng doanh nghip hoc b phn, chi nhnh, phn xng mi cc a
im mi, trong khi vn duy tr nng lc hin c.
M thm chi nhnh, phn xng mi trn cc a im mi, ng thi tng qui m
sn xut ca doanh nghip.
ng ca doanh nghip mt vng v chuyn sang vng mi. y l trng hp
bt buc v rt tn km, i hi phi c s cn nhc so snh thn trng gia chi ph ng
ca v li ch ca a im mi em li trc khi ra quyt nh.
Cc doanh nghip v t chc hot ng lnh vc khc nhau u c mc tiu xc nh
a im khng ging nhau.
i vi cc n v kinh doanh sinh li th t li ch ti a l mc tiu ch yu khi xy
dng phng n nh v. Xc nh a im doanh nghip lun l mt trong nhng gii
php quan trng c tnh chin lc lu di nng cao kh nng cnh tranh v chim lnh
th trng. Trong thc t, tu tng trng hp m mc tiu xc nh a im ca doanh
78
nghip c t ra rt c th nh: Tng doanh s bn; m rng th trng; huy ng cc
ngun lc ti ch; hnh thnh c cu sn xut y ; tn dng mi trng kinh doanh
thun li;...
i vi cc t chc phi li nhun, mc tiu quan trng nht ca xc nh a im
doanh nghip l m bo cn i gia chi ph lao ng x hi cn thit b ra v mc tho
mn nhu cu khch hng v cc dch v cung cp cho x hi.
Tm li, mc tiu c bn ca xc nh a im doanh nghip i vi tt c cc t
chc l tm a im b tr so cho thc hin c nhng nhim v chin lc m t chc
t ra.
2. Tm quan trng ca xc nh a im
a im xy dng doanh nghip c ngha rt quan trng i vi hot ng sn xut
kinh doanh ca tng doanh nghip. Hot ng xc nh a im doanh nghip l mt b
phn quan trng thit k h thng sn xut ca doanh nghip, ng thi l mt gii php
c bn mang tnh chin lc i vi hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
Tc ng ca xc nh a im doanh nghip rt tng hp, l gii php quan trng
to ra li th cnh tranh v nng cao hiu qu hot ng kinh doanh nh tho mn tt
hn, nhanh hn, r hn cc sn phm v dch v m khng cn phi u t thm.
Xc nh a im doanh nghip hp l to iu kin cho doanh nghip tip xc vi
khch hng, nng cao kh nng thu ht khch hng, thm nhp v chim lnh th trng
mi, thc y sn xut kinh doanh pht trin, tng doanh thu v li nhun.
Xc nh a im doanh nghip l bin php quan trng gim gi thnh sn phm.
Quyt nh xc nh a im doanh nghip nh hng mnh m n chi ph tc nghip,
c bit l chi ph vn chuyn nguyn liu v sn phm.
Xc nh a im doanh nghip hp l cn to ra mt trong nhng ngun lc mi
nhn ca doanh nghip. N cho php doanh nghip xc nh, la chn nhng khu vc c
iu kin ti nguyn v mi trng kinh doanh thun li, khai thc cc li th ca mi
trng nhm tn dng, pht huy tt nht tim nng bn trong.
Tm li, xc nh a im doanh nghip l mt cng vic ht sc phc tp c ngha
di hn, nu sai lm s rt kh sa cha, tn km nhiu chi ph v mt thi gian. Bi vy,
vic chn phng n xc nh a im doanh nghip lun l mt trong nhng nhim v
quan trng mang ngha chin lc lu di.
3. Quy trnh t chc xc nh a im
Vic quyt nh a im doanh nghip thng gn b cht ch vi bn cht ca cc
lnh vc kinh doanh v qui m doanh nghip. Chng hn, cc doanh nghip qui m nh
thng phn b t do hn, nhng cc doanh nghip ln cn phi xc nh vng nguyn
liu, nng lng v b tr thnh nhiu a im khc nhau. quyt nh a im ng
n, hp l cn thc hin cc bc ch yu sau:
79
Xc nh mc tiu, tiu chun s s dng nh gi cc phng n xc nh a
im doanh nghip. Vn quan trng l cng vi vic xc nh ch tiu cn phi xc
nh r cc tiu chun c dng lm c s nh gi cc phng n xc nh a im.
Xc nh v phn tch cc nhn t nh hng n a im doanh nghip. Vic b tr
doanh nghip chu nh hng ca rt nhiu nhn t khc nhau nh iu kin t nhin, v
tr a l ca vng, cc yu t kinh t, x hi v vn ho.
Xy dng nhng phng n nh v khc nhau, y l mt trong nhng yu cu
chung ca qun l kinh t, i vi a im doanh nghip li cng quan trng hn. Trong
thc t c rt nhiu phng n xc nh a im doanh nghip, mi phng n u
chnh sch mt tch cc v hn ch khc nhau. V vy vic xy dng nhiu phng n l
c s cho vic nh gi, la chn phng n hp l nht vi nhng m tiu v tiu chun
ra.
Sau khi xy dng cc phng n xc nh a im doanh nghip, bc tip theo l
tnh ton cc ch tiu v mt kinh t. Lng ho cc yu t c th, trn c s so snh
h thng cc ch tiu ca tng phng n, tm ra nhng phng n c li nht tnh theo
cc ch tiu . Ngoi ra, cn phi nh gi y v mt nh tnh cc yu t khc da
trn nhng chun mc ra. Trong nhiu trng hp phng n c la chn khng
phi l phng n c ch tiu kinh t lng ho cao nht, m l nhng phng n kh
thi v hp l c th tho mn c nhng mc tiu chnh ca doanh nghip ra.
II. CC NHN T NH HNG N VIC CHN A IM
1. Cc nhn t nh hng n la chn vng.
C rt nhiu nhn t nh hng n quyt nh xc nh a im doanh nghip. Tuy
nhin, vai tr v tm quan trng ca cc nhn t khng ging nhau. Khi xy dng
phng n xc nh a im doanh nghip cng tp trung phn tch, nh gi nhng
nhn t quan trng nht. Trn c s phn tch, nh gi d xc nh, la chn c
vng v a im thch hp nht phn b doanh nghip.
a. Th trng tiu th:
Trong iu kin pht trin nh hin nay, th trng tiu th tr thnh mt nhn t
quan trng nht tc ng n quyt nh a im doanh nghip. Cc doanh nghip
thng coi vic b tr gn ni tiu th l mt b phn trong chin lc cnh tranh ca
mnh. iu ny c ngha c bit quan trng i vi cc doanh nghip hot ng trong
lnh lc dch v, doanh nghip gn th trng c li th cnh tranh. xc nh a im
t doanh nghip, cn thu thp, phn tch, x l cc thng tin th trng nh: Dung lng
th trng; c cu v tnh cht ca nhu cu; xu hng pht trin ca th trng; tnh cht
v tnh hnh cnh tranh; c im sn phm v loi hnh kinh doanh...
b. Ngun nguyn liu
Nguyn liu c nh hng ln n quyt nh a im doanh nghip nh:
Chng loi, s lng v qui m ngun nguyn liu. i vi nhiu loi hnh sn
xut kinh doanh, vic phn b doanh nghip gn ngun nguyn liu l i hoi tt yu do
80
tinh cht ca ngnh. Chng hn, cc ngnh khai khong lun chu s rng buc cht ch
vo a im v qui m ngun nguyn liu sn c.
Cht lng v c im ca nguyn liu s dng trong qu trnh sn xut kinh
doanh. Mt s doanh nghip hot ng c hiu qu cn phi t gn vng ngun
nguyn liu; mt s khc do yu cu v phng tin, khi lng vn chuyn v tnh cht
cng knh, d v, kh vn chuyn, kh bo qun ca nguyn liu, i hi doanh nghip
phi t gn ngun nguyn liu nh: doanh nghip ch bin nng sn, sn xut xi mng,...
c. Nhn t lao ng
Thng doanh nghip t u th s dng ngun lao ng ti l ch yu. c
im ca ngun lao ng nh kh nng p ng v s lng, cht lng lao ng, trnh
chuyn mn, tay ngh nh hng trc tip ti nng sut lao ng v kt qu hot ng
sn xut kinh doanh ca doanh nghip sau ny.
Ngun lao ng di do, c o to, c trnh chuyn mn, k nng tay ngh
cao l mt trong nhng yu t thu ht s ch ca cc doanh nghip. C nhiu ngnh
cn lao ng ph thng phi dc phn b gn ngun lao ng nh nhng khu dn c;
nhng cng c ngnh cn lao ng c tay ngh cao, i hi gn thnh ph ln, gn trung
tm o to nghin cu khoa hc.
Chi ph lao ng c ngha c bit quan trng i vi quyt nh a im doanh
nghip. Chi ph lao ng r rt hp dn cc doanh nghip, cc doanh nghip thng
mun t doanh nghip mnh nhng ni c chi ph lao ng thp. Tuy nhin, khi phn
tch nh hng ca chi ph lao ng cn phi i i vi mc nng sut lao ng trung
bnh ca vng.
Thi lao ng i vi thi gian, vi vn ngh vic v di chuyn lao ng cng
tc ng rt ln n vic chn vng v a im phn b doanh nghip. mi vng, dn
c c thi khc nhau v lao ng, da trn nhng nn tng vn ho khc nhau. Vic
chn phng n xc nh a im doanh nghip cn phn tch y , thn trng s khc
bit v vn ho ca cng ng dn c mi vng.
d. C s h tng kinh t
Hin nay c s h tng c coi l nhn t ht sc quan trng khi xc nh a im
doanh nghip. Trnh v tnh hnh pht trin c s h tng kinh t c sc thu ht hoc
to nn nhng tr ngi to ln cho quyt nh t doanh nghip ti mi vng. Nhn t c
s h tng kinh t c nh hng rt ln n kh nng nm bt thng tin kinh doanh, to
iu kin cho nhng phn ng sn xut nhanh, nhy, kp thi vi nhng thay i trn th
trng. H thng giao thng gp phn gim chi ph vn chuyn, gim gi thnh v gi
bn sn phm, to iu kin nng cao kh nng cnh tranh ca cc doanh nghip.
e. iu kin v mi trng vn ho x hi
Vn ho c xem l mt trong nhng nhn t c tc ng rt ln n quyt nh
a im doanh nghip. Do phn tch, nh gi cc yu t vn ho x hi l mt i
hi cn thit khng th thiu c trong qu trnh xy dng phng n xc nh a im
doanh nghip. Nhng yu t v cng ng dn c, tp qun tiu dng, cch sng v thi
lao ng nh hng gin tip n hot ng ca doanh nghip. Nhng yu t ny li
chu nh hng su sc ca nn vn ho truyn thng mi dn tc, mi vng. Ngoi ra,
81
cn phi tnh ti hng lot cc nhn t x hi khc nh: chnh sch pht trin kinh tx
hi a vng; s pht trin ca ngnh b tr trong vng; qui m ca cng ng dn c
trong vng v tnh hnh x hi; tn gio, tn ngng, phong tc tp qun;...
2. Cc nhn t nh hng n chn a im.
Sau khi nh gi nhng nhn t nh hng ti vic la chn vng, mt vn quan
trng khc l tin hnh nh gi cc nhn t nh hng n chn a im doanh nghip.
Nu nh nhng nhn t chn vng c nh gi phm vi rng ln th nhn t a
im li rt c th, chi tit. Nhng nhn t ch yu cn cn nhc:
Din tch mt bng v tnh cht t ai ca a im doanh nghip;
Tnh thun li ca v tr t doanh nghip nh kh nng tip xc vi th trng, vi
khch hng, iu kin v kh nng ni lin giao thng ni b vi giao thng cng ng;
Ngun in , nc;
Ni cht thi;
Kh nng m rng trong tng lai;
Tnh hnh an ninh, phng, cha chy, cc dch v y t, hnh chnh;
Chi ph v t ai v cc cng trnh cng cng hin c;
Nhng qui nh ca chnh quyn a phng v l ph dch v trong vng, nhng
ng gp cho a phng,...
3. Xu hng nh v cc doanh nghip hin nay trn th gii.
Hin nay trong tnh hnh quc t ho cc hot ng sn xut kinh doanh, s hp tc
kinh t gia cc nc, cc khu vc cng vi cnh tranh ngy cng gay gt trn th gii
ang din ra nhng xu th nh v doanh nghip ch yu sau:
a. nh v nc ngoi
S hnh thnh cc cng ty, cc tp on kinh t a quc gia v xuyn quc gia
y nhanh qu trnh a cc doanh nghip t trong nc vt ra ngoi bin gii n t
nc ngoi. Hin nay xu hng nh v doanh nghip nc ngoi tr thnh trao lu
ph bin khng c l c quyn ca cc doanh nghip ln cc nc pht trin m xu
th chung, so nhiu doanh nghip cc nc c trnh pht trin thp hn cng u t
xy dng doanh nghip nc pht trin.
b. nh v trong khu cng nghip, khu ch xut
y l mt xu th hin ang rt c s quan tm ch ca cc doanh nghip. a
cc doanh nghip vo cc khu cng nghip to ra rt nhiu thun li cho hot ng v
pht trin ca bn thn doanh nghip. Vic nh v trong cc khu cng nghip, khu ch
xut gip cc doanh nghip tn dng nhng thun li do khu cng nghip, khu ch xut
to ra, ng dng hnh th t chc kinh doanh hin i, tit kim chi ph v nng cao hiu
qu ca hot ng.
82
c. Xu hng chia nh cc doanh nghip a n t ngay ti th trng tiu th
Cnh tranh ngy cng gay gt di hi cc doanh nghip ngy cng quan tm hn,
ch nhiu hn n li ch ca khch hng. Khch hng c quyn la chn ngi cung
cp sn phm hoc dch v cho mnh, v vy nhng iu kin thun li trong giao hng
v thi gian giao hng nhanh, kp thi, v ang tr nn c ngha quyt nh trong
kinh doanh. Mt xu hng hin nay l cc doanh nghip chia nh v a n t ngay ti
th trng tiu th nhm gim ti a thi gian giao hng v tng cc iu kin thun li
trong dch v sau khi bn hng.
III. PHNG PHP XC NH A IM
ra quyt nh la chn a im b tr doanh nghip c th dng rt nhiu phng
php khc nhau, cc phng php bao gm c phn tch nh tnh v nh lng. Trong
vic quyt nh la chn phng n nh v doanh nghip c nhiu yu t mang tnh tng
hp rt kh xc nh. Vic la chn cn cn nhc da trn nhiu yu t nh tnh tng
hp. Tuy nhin, mt yu t c bn trong la chn quyt nh a im doanh nghip l
to iu kin gim thiu c chi ph vn hnh sn xut v tiu th. Nhng chi ph ny
c th nh lng c, do phn ln cc k thut v phng php gii thiu sau y
c dng tnh ton v lng ho mt s ch tiu kinh t ch yu l ch tiu chi ph
ca cc phng n xc nh nh im doanh nghip. Trn c s la chn phng n
nh v c tng chi ph nh nht.
1. Phng php dng trng s n gin.
Mt phng php xc nh a im doanh nghip c la chn tt nht khi tnh n
y c hai kha cnh l phn tch v mt nh lng v nh tnh. Trong tng trng
hp c th c th u tin nh lng hoc nh tnh tu thuc vo mc tiu tng qut ca
doanh nghip. Phng php dng trng s gin n va cho php nh gi c cc
phng n v nh tnh, va c kh nng so snh gia cc phng n v nh lng.
Phng php ny cho php kt hp nhng nh gi nh tnh ca cc chuyn gia vi
lng ha mt s ch tiu. Tuy nhin, phng php dng trng s gin n c phn
nghing v nh tnh nhiu hn. Tin trnh thc hin phng php ny bao gm cc bc
c bn sau:
Xc nh cc nhn t nh hng quan trng n a im doanh nghip;
Cho trng s tng nhn t cn c vo mc quan trng ca n;
Cho im tng nhn t theo a im b tr doanh nghip;
Nhn s im vi trng s ca tng nhn t;
Tnh tng s im cho tng a im;
La chn a im c tng s im cao nht.
Ba bc u ch yu do cc chuyn gia thc hin, kt qu ph thuc rt ln vo vic
xc nh, la chn cc nhn t, kh nng nh gi, cho im v trng s ca cc chuyn
gia. V vy, y c th coi l phng php chuyn gia. Phng php ny rt nhy cm
vi nhng kin ch quan.
83
V d 4-1: Cng ty A lin doanh vi cng ty xi mng B lp mt nh my sn xut xi
mng. Cng ty ang cn nhn la chn gia 2 a im X v Y. Sau qu trnh iu tra,
nghin cu, cc chuyn gia nh gi cc nhn t nh sau
Yu t
im s
Trng s
im c trng s
Nguyn liu
0,30
75
60
22,5
18,0
Th trng
0,25
70
60
17,5
15,0
Lao ng
0,20
75
55
15,0
11,0
Nng sut lao ng
0,15
60
90
9,0
13,5
Vn ho,x hi
0,10
50
70
5,0
7,0
Tng s
1,00
69,0
64,5
Theo kt qu tnh ton trn, ta chn a im X t doanh nghip bi v n c tng

s im cao hn a im Y.
2. Phng php to trung tm.
Phng php ny ch yu dng la chn a im t doanh nghip trung tm hoc
kho hng trung tm c nhim v cung cp hng ho cho a im tiu th khc nhau.
Mc tiu l tm v tr sao cho tng qung ng vn chuyn lng hng ho n cc a
im tiu th l nh nht. Phng php to trung tm coi chi ph t l thun vi khi
lng hng ho v khong cch vn chuyn. Phng php ny cn dng mt bn c
t l xch nht nh. Bn c t vo trong mt h to hai chiu xc nh v
tr trung tm. Mi im tng ng vi mt to c honh x v tung y. Cng thc
tnh ton nh sau:
n
Xt =
X Q
i =1
n
Q
i =1
Yt =
Y Q
i =1
n
Q
i =1
Trong : Xt l honh x ca im trung tm

Yt l trung y ca im trung tm
Xi l honh x ca a im i
Yi l tung y ca a im i
Qi Khi lng hng ho cn vn chuyn t im tung tm ti im i
V d 4-2: Cng ty may C mun chn mt trong bn a im phn phi chnh cc
tnh t kho hng trung tm. To cc a im v khi lng hng ho vn chuyn
nh sau:
84
a im
Khi lng vn chuyn (tn)
800
900
200
100
Hy xc nh v tr sao cho gim ti a khong cch vn chuyn hng ho n cc a

im cn li.
Li gii
Trc tin, ta xc nh to trung tm ca a im mi, da trn cc to ca 4
a im d kin nh sau.
( 800 * 2 ) + ( 900 * 3 ) + ( 200 * 5 ) + ( 100 * 8 )
= 3,05
800 + 900 + 200 + 100
( 800 * 5 ) + ( 900 * 5 ) + ( 200 * 4 ) + ( 100 * 5 )
Yt =
= 4 ,90
800 + 900 + 200 + 100
Xt =
Nh vy, a im trung tm c to (3,05; 4,9) gn vi a im B nht, do ta

chn a im B t kho hng trung tm ca cng ty.
3. Phng php bi ton vn ti.
Mc tiu ca phng php ny l xc nh cch vn chuyn hng ho c li nht t
nhiu im sn xut n nhiu ni tiu th sao cho tng chi ph nh nht.
Ta xem xt mt bi ton vn ti n gin nht vi yu cu v thng tin nh sau:
C m a im cung hng (cng loi) k hiu l A1, A2,..., Am ng vi khi lng
ti mi a im Ai ( i = 1,2,...,m) l: a1, a2, ..., am
C n a im nhn hng (cng loi) k hiu l B1, B2, ..., Bn tng ng vi lng
hng cn nhn ti mi a im Bj ( j = 1,2,...,n) l: b1, b2, ..., bn
Chi ph vn chuyn mt n v hng t Ai n Bj cho trong ma trn chi ph (C) di
y. cij l chi ph vn chuyn mt n v hng t Ai n Bj.
c11 c12
c21 c22
C= .
.
.
.
cm1 cm2
... c1n
... c2n
... .
... .
... cmn
T thng tin gc v yu cu ca bi ton trn, ta lp m hnh ca bi ton nh sau:

Gi xij l lng hng s chuyn t Ai n Bj, ta c:
85
B1
B2
C11
C12
C1n
x11
x12
x1n
C21
C22
C2n
x21
x22
x2n
...
...
...
Am
Cm1
Cm2
Cmn
xm1
xm2
xmn
b1
b1
A1
A2
K1.
...
c
n
Bn
...
i =1 j =1
K2.
...
ij
a1
a2
...
...
am
b1
xij Min
ij
ai , i = 1,2,..., m (4.1)
ij
bi , j = 1,2,..., n
j=1
m
(4.2)
i=1
K3. xij 0, i = 1, m; j = 1, n.
Gi nh rng
a i = j =1 b j , trng hp ny ta c bi ton vn ti vi iu kin 2

n
i =1
nh sau:
n
K2.
ij
= ai , i = 1,2,..., m
ij
= bi , j = 1,2,..., n
j=1
m
x
i=1
Bi ton vn ti c iu kin 2 nh trn gi l bi ton vn ti m hnh ng hoc bi

ton vn ti cn bng. Trong thc tin rt t v cng khng cn phi l bi ton vn ti m
hnh ng. Tuy nhin ta c th a bt k bi ton vn ti khng cn bng tng cung v
tng cu v dng cn bng.
Trng hp 1.
n
j =1
b j < i =1 a i , ta cng thm mt a im gi Bn+1 vi lng hng

m
o bn+1 v chi ph t Ai (i = 1,2,...,m) n Bn+1 bng khng.

86
b + bn + 1 = i =1 a i ( bn + 1 = i =1 a i j = 1 b j )
j =1 j
Trng hp 2.
a < j =1 b j , ta cng thm mt a im gi Am+1 vi lng

i =1 i
m
hng o am+1 v chi ph t Am+1 n Bj (j = 1,2,...,n) bng khng.
m
i= 1
a i + a m + 1 = j =1 b j ( a m + 1 = j =1 b j i = 1 a i )
n
Cc bc gii bi ton:
Bc 1. Xc nh li gii cho php u tin bng phng php gc Ty Bc hoc yu
t b nht.
Bc 2. Kim tra du hiu ti u ca li gii:
c Nu nh cc chn bng m+n-1 v khng to thnh vng th ta thu c k hoch
cho php u tin. Nu s chn nh hn m+n-1 (gi s k ) ta cn thm k chn gi
vi xij=0 sao cho cc chn c v mi khng to thnh vng .
d Tnh cc s th v Ui v Vi ca bng vn ti:
i vi cc chn: h s Ui v Vj phi tho mn ng thc Ui + Vi = Cij . gii h
ny ta cho bt k mt h s Ui hoc Vj no bng khng, sau tm ra cc Ui v Vj cn
li.
Kim tra du hiu ti u: i vi cc loi phi tha mn iu kin
Ui + Vi Cij
hay Ui + Vi - Cij = Eij 0
Nu tn ti t nht mt h s Eij > 0 th k hoch cha ti u. Trng hp cha tha

iu kin ti u ta qua bc 3
Bc 3. Ci thin k hoch khi cha tha du hiu ti u:
Nu tn ti nhiu c h s Eij > 0 th ta chn c Eij > 0 ln nht (nu Eij bng
nhau th chn c Cij nh nht).
Lp vng iu chnh xc nh k hoch mi:
c Nguyn tc lp vng:
* Vng iu chnh l mt mng gm mt iu chnh (cha bin thay vo) v
cc chn (bin loi ra).
* Lp vng xut pht t iu chnh, chuyn theo hng (hoc ct) n mt
chn m t c th chuyn tip c theo ct (hoc hng) n chn khc, cui cng
tr v iu chnh. V d mt s dng vng iu chnh ta thng gp trong bi ton vn
ti.
Dng 1
Dng 2
87
K hiu vung l iu chnh, trn l chn.
d Nguyn tc nh du: nh du (+) cho iu chnh, du (-) cho k tip, du (+)

cho k tip ...cho tt c cc trong vng iu chnh.
e Xc nh lng iu chnh: lng iu chnh = min(xij) vi xij thuc trong vng
iu chnh mang du (-).
f Xy dng k hoch mi
Xij =
Xj +
mang du (+) trong vng iu chnh
Xj -
mang du (-) trong vng iu chnh
Xj
nm ngoi vng iu chnh
Bc 4. Lp li bc 2, bc 3 cho n khi t k hoch ti u.

V d 4-3. Gi s cng ty hin c 3 nh my A, B, C sn xut ra hng cng loi v
cung cp cho bn a im tiu th c, d, e, f vi s lng sn phm ca tng a
im mua bn, v bit chi ph vn chuyn/ n v hng ho nh bng di y. Hy xc
nh phng n phn phi hng ho ti u.
c
A
C
Cu
d
10
x11
e
2
x12
16
x33
15
20
x24
14
x32
11
9
x23
Cung
x14
7
x22
x31
20
x13
12
x21
18
x34
15
10
25
10
Bc 1. Xc nh k hoch cho php u tin

Ta xc nh k hoch cho php u tin theo phng php gc Ty-Bc vi s liu
cho trong v d
c
1
d
10
e
2
f
20
Cung
11
15
88
10
12
7
5
20
15
25
14
16
18
Cu
15
15
10
Bc 2. Kim tra du hiu ti u ca li gii

v1 = 10
v2 = 2
10
u1 = 0
5
u3 = 3
(16)
7
(3)
(9)
Cu
20
25
16
(9)
15
15
(4)
15
14
(11)
Cung
11
v4 = 15
20
10
12
u2 = 5
v3 = 4
18
15
10
Trng hp ny, k hoch cho php u tin cha phi l k hoch ti u v c 3 h

s Eij dng ( = 4, 3 v 11 cc c mu m). Ta phi tip tc bc 3.
Bc 3. Ci thin k hoch:
v1 = 10
v2 = 2
10
u1 = 0
5
v3 = 4
v4 = 15
20
11
+
12
7
5
u3 = 3
15
10
u2 = 5
Cung
15
14
20
25
16
18
89
Cu
15
15
10
Ta xc nh k hoch mi ca bi ton trn trong bng sau.

v1 = 10
v2 = 2
10
u1 = 0
15
20
9
15
11
Cung
15
u3 = 8
v4 = 15
12
u2 = 5
v3 = 4
20
25
10
14
16
18
Cu
15
15
10
Kim tra k hoch, E14 = 4 > 0. K hoch cha ti u. Ta xy dng k hoch mi nh sau.
v1 = 10
u1 = 0
10
0 +
u2 = 5
v2 = 2
12
11
Cung
15
10
v4 = 11
20
10
u3 = 8
v3 = 4
20
16
18
25
15
14
Cu
15
15
10
Kim tra k hoch, E21 = 3 > 0, k hoch cha ti u. Ta ci thin theo phng php
nh bit. K hoch ny c tt c cc s kim tra Eij 0, k hoch ti u.
v1 = 7
u1 = 0
v2 = 2
10
2
5
v3 = 4
v4 = 11
20
11
Cung
15
10
90
u2 = 5
12
7
10
u3 = 5
20
25
16
18
15
14
Cu
15
15
10
n y ta a ra thng tin kt qu nh sau:

A1 B2 : 5 n v hng.
A1 B4 : 10 n v hng.
A2 B2 : 10 n v hng.
A2 B3 : 15 n v hng.
A3 B1 : 5 n v hng.
Tng ng vi k hoch vn ti trn, ta c tng chi ph vn ti nh nht v bng: (5
x 2) + (10 x 11) + (10 x 7) + (15 x 9) + (5 x 2) = 335 n v tin.
IV.1. Cu hi n tp:
1. Hy cho bit mc ch ca vic xc nh a im nh my sn xut, kinh doanh?
2. Hy nu quy trnh t chc xc nh a im nh my?
3. Hy nu cc nhn t nh hng n vic chn vng v a im c th ca nh my?
4. Cho bit cc phng php xc nh a im nh my?
IV.2. Bi tp c li gii:
Bi 1:
Cng ty X hin c 2 c s sn xut t ti a im A v B. Sn phm ca 2 c s
sn xut ch yu cung cp cho 3 a im l I, II, III. Do nhu cu th trng ngy cng
gia tng, nn cng ty quyt nh s xy dng thm mt c s sn xut na ti a im C
hoc D. Bit chi ph sn xut, chi ph vn chuyn t c s sn xut n tng ni tiu th
nh sau:
C s sn xut
Hin c
CPSX
Tr/Tn
CPVC (Tr/Tn)
Sn lng
II
III
(Tn/ngy)
8,2
0,8
0,6
0,9
18
7,3
1,0
1,1
1,4
26
91
D kin
7,4
0,9
1,1
1,2
10
7,0
1,3
1,2
1,0
10
12
14
28
Nhu cu (Tn/ngy)
Hy cho bit a im C hay D c chn xy dng c s mi?

Li gii
u tin, gi s rng nh my xy dng ti im C s c kt hp vi 2 nh
my hin c l A v B. Ta thit lp c m hnh bi ton qui hoch tuyn tnh c dng
nh sau.
Gi xj (j=1,2,...,9) ln lt l s lng sn phm ca tng nh my sn xut c
vn chuyn n tng ni tiu th.
K1: Z = 9x1 + 8,8x2 + 9,1x3 + 8,3x4 +8,4x5 + 8,7x6 + 9,3x7 + 8,5x8 + 8,6x9 min
K2:
x1
x2
x3
18
x4
x5
x6
26
x7
x8
x9
10
x1
x4
x7
12
x2
x5
x8
14
x3
x6
x9
28
K3: xj 0 (j=1,2,...,9)
Gii bi ton bng phng php bi ton vn ti ta c kt qu nh sau.
x1 = x5 = x6 = x7 = 0 ; x2 = 14 ; x3 = 4 ; x4= 12 ;
467 triu ng.
x8 = 14 ; x9 = 10 v Z =
Tng t nh vy, ta gi s nh my c xy dng ti im D, kt hp vi 2

nh my hin c, sau gii tm c kt qu nh sau.
x1 = x5 = x6 = x7 = 0 ; x2 = 14 ; x3 = 4 ; x4= 12 ;
461 triu ng.
x8 = 14 ; x9 = 10 v Z =
Kt lun: ta s chn a im D xy dng thm nh my mi, v chi ph sn

xut vn chuyn khi lng hng ha t cc nh my n ni tiu th l thp nht.
IV.3. Bi tp t gii:
Bi 2:
Cng ty d nh xy dng thm mt nh kho tng cng kh nng phn phi.
Cng ty hin thi ang c 3 nh kho (A,B,C). C 2 a im ang c xem xt cho cc
92
nh kho mi l D v E. Chi ph vn chuyn trn n v sn phm t nh my ch to n
tng nh kho, nhu cu hng nm ca nh kho, nng lc sn xut hng nm c cho nh
bng s liu:
a im
CP VC n nh kho (1.000ng/sn phm/km)
Nh my
Nng lc
hng nm
3,00
3,50
2,00
4,00
3,15
50.000
1,50
1,75
3,25
2,75
2,50
50.000
NC nm
25.000
25.000 25.000 25.000
25.000
Nu nh cng ty ch chn mt a im na v mun cc tiu ha chi ph vn

chuyn hng t 2 nh my n 4 nh kho.
a. Xy dng m hnh ton hc nh gi hiu qu ca tng v tr.
b. Chi ph vn chuyn sn phm l bao nhiu nu chn D, chn E ?
c. C bao nhiu n v sn phm s c chuyn t tng nh my n cc nh kho?
Bi 3:
Cng ty M ang c gng quyt nh la chn gia 2 v tr C v D cho nh my mi
ca cng ty. Hin ti c 2 nh my A v B, cng ty mun chn mt a im mi xy
dng nh my nhm cc tiu ha khong cch i li t 4 trung tm dn c 1, 2, 3, 4 n 3
a im nh my. Nng lc sn xut ca tng nh my, s dn c ti thiu mong mun
c nhu cu v sn phm trong tng trung tm dn c/nm, v khong cch t trung tm
dn c n tng nh my (Km) cho nh sau:
dn c
Nhu cu sn
phm ca dn
c
1,0
1,0
2,0
2,0
10.000
1,0
1,5
2,5
2,5
20.000
1,0
1,0
1,0
0,5
20.000
3,0
2,5
2,0
2,0
10.000
Nng lc ca nh
my
20.000
20.000
20.000
20.000
Trung tm
Kcch t dn c n nh my sn xut
a. Xy dng hm mc tiu v cc rng buc ca bi ton.

b. C bao nhiu sn phm ca tng nh my c tiu th tng trung tm dn c?
93
Bi 4:
Nh my bia X c kho phn phi t cc to (54;40) kho ny cung cp hng
ho cho 6 i l, to cc i l v lng hng ho vn chuyn cho nh sau.
Cc i l
To (x;y)
Lng vn chuyn/thng
i l 1
(58;54)
100
i l 2
(60;40)
400
i l 3
(22;76)
200
i l 4
(69;52)
300
i l 5
(39;14)
300
i l 6
(84;14)
100
Nh my mun thm tra li xem v tr ca kho ny c cn ph hp vi hin nay hay

na khng?
94
Chng 5: Bi tr mt bng sn xut v dch v
CHNG 5: B TR MT BNG SN XUT V DCH V

I. MC TIU CA B TR MT BNG:
B tr mt bng l s sp xp cc loi my mc, vt dng, khu vc sn xut ca cng
nhn, khu phc v khch hng, khu cha nguyn vt liu, li i, vn phng lm vic,
phng ngh, phng n....Trong hoch nh qui trnh sn xut, chng ta la chn hay thit
k sn xut cng vi thit k sn phm v tin hnh a cng ngh mi vo vn hnh.
Thng qua mt bng, ngi ta tin hnh sp xp cc qui trnh trong v xung quanh nh
my, khng gian cn thit cho s vn hnh cc qui trnh ny v cc cng vic ph tr
khc.
Vic b tr mt bng nn kt hp cht ch vi chin lc tc nghip nhm m bo u
tin cnh tranh. V vy cn ch n cc yu t nh h gi thnh sn phm, phn phi
nhanh chng v kp thi, cht lng sn phm, dch v cao v linh hot v loi sn phm,
sn lng...
Cc mc tiu ca b tr mt bng c lit k di y phn nh s phi hp hp l
ca cc yu t ny. Chin lc tc nghip hng dn vic b tr mt bng v n lt b
tr mt bng th hin s thc thi chin lc tt - s thc hin chin lc tc nghip.
1. Mc tiu ca b tr mt bng sn xut:
Cung cp nng lc sn xut.
Gim chi ph vn chuyn nguyn vt liu.
Thch ng vi nhng hn ch ca a bn v x nghip.
Tn dng sc sn xut, mc s dng mt bng v lao ng.
m bo s an ton v sc khe cho cng nhn.
D dng gim st v bo tr.
t c mc tiu vi vn u t thp.
m bo s linh hot v sn phm v sn lng.
m bo khng gian cho my mc vn hnh
2. Mc tiu cho b tr kho hng:
m bo vic s dng hu hiu my mc, vn chuyn, bc d.
To iu kin sp xp, xut nhp kho d dng.
Cho php d kim tra tn kho.
m bo ghi chp tn kho chnh xc.
3. Mc tiu cho b tr mt bng dch v:
em n cho khch hng s thoi mi v tin li.
Trnh by hng ha hp dn.
95

Gim s i li ca khch hng.
To s ring bit cho tng khu vc cng tc.
To s thng tin d dng gia cc khu vc.
4. Mc tiu cho b tr mt bng vn phng:
Tng cng c cu t chc.
Gim s i li ca nhn vin v khch hng.
To s ring bit cho cc khu vc cng tc.
To s thng tin d dng gia cc khu vc
Trong chng ny chng ta s kho st cc kiu v cc phng php phn tch b tr
mt bng p dng trong cc lnh vc sn xut (bao gm c kho hng) v dch v (bao
gm vn phng).
II. B TR MT BNG SN XUT:
Trong nhiu mc tiu ca b tr mt bng, mc tiu chnh cn quan tm l ti thiu ha
chi ph vn chuyn, chi ph sn xut v tn tr nguyn vt liu trong h thng sn xut.
C nhiu loi nguyn vt liu c dng trong qu trnh sn xut nh: nguyn liu th,
cc chi tit mua ngoi, nguyn liu ng gi, cung cp bo tr sa cha, ph liu v cht
thi. Ngoi ra, cn s a dng v hnh dng, mu sc, kch thc, c tnh ha hc. S a
dng v c tnh ca nguyn vt liu c xc nh bi cc quyt nh trong thit k sn
phm. Vic b tr mt bng chu nh hng trc tip cc c tnh t nhin ca nguyn liu,
nh loi nguyn liu to ln, cng knh, cht lng, cht rn, nguyn liu linh hot hay
khng linh hot trong iu kin nng, lnh, m t, nh sng, bi, la, s chn ng.
Mt h thng vn chuyn nguyn vt liu l ton b mng li vn chuyn t khu
tip nhn nguyn vt liu, tn tr trong kho, vn chuyn chng gia cc b phn sn xut
v cui cng l gi thnh phm ln xe phn phi. Do thit k v b tr nh xng
phi ph hp vi thit k h thng vn chuyn. V d: nu mun s dng bng ti trn
cao th nh xng phi vng chc hoc nu dng xe nng hng th li i phi rng,
mc chu ti ca sn nh thch hp...
Cc nguyn tc vn chuyn nguyn vt liu.
Ti thiu ha vic vn chuyn nguyn vt liu n b phn sn xut.
Cc qui trnh sn xut lin quan c sp xp sao cho thun li dng cung cp
nguyn liu.
Nn thit k v nh v cc thit b vn chuyn, la chn ni tn tr nguyn liu sao
cho gim ti a s n lc ca cng nhn: ci xung, vi tay, i li...
Ti thiu ha s ln vn chuyn ca tng loi nguyn liu
S linh hot ca h thng cho php cc tnh hung bt thng: thit b vn chuyn
nguyn liu hng, thay i cng ngh sn xut, m rng nng lc sn xut.
96

Cc thit b vn chuyn phi s dng ht trng ti ca n
1. Cc kiu b tr mt bng sn xut:
C nhiu kiu b tr mt bng sn xut khc nhau, di y chng s ln lt kho st
tng kiu b tr: theo qu trnh, theo sn phm, theo khu vc sn xut v kiu b tr c nh.
a. B tr theo qu trnh:
Hay cn gi l b tr chc nng theo s a dng ca thit k sn phm v cc bc
ch to. Kiu b tr ny thng s dng nu x nghip sn xut nhiu loi sn phm khc
nhau vi nhng n hng nh. My mc, thit b c trang b mang tnh cht a nng
c th d dng chuyn i vic sn xut t loi sn phm ny sang loi sn phm khc
mt cch nhanh chng.
Cng nhn trong kiu b tr ny phi thay i v thch nghi nhanh chng vi nhiu
nhim v khc nhau c hnh thnh t nhng l sn xut ring bit. Cc cng nhn ny
phi c k nng cao i hi s o to chuyn mn su v s gim st cng ngh. Chc
nng hoch nh ca nh qun l c thc hin lin tc, lp lch trnh v kim sot
bo m khi lng cng vic ti u trong tng b phn, tng khu vc sn xut. Cc sn
phm trong h thng sn xut c thi gian tng i di v lng tn kho bn thnh
phm ln.
u im:
H thng sn xut c tnh linh hot cao;
Cng nhn c trnh chuyn mn v k nng cao;
H thng sn xut t b gin on v b nhng l do trc trc ca thit b, con ngi;
Tnh c lp trong ch to cc chi tit ca b phn cao;
Chi ph bo dng thp, c th sa cha cheo thi gian, lng d tr ph tng
thay th khng cn nhiu;
C th p dng v pht huy c ch khuyn khch nng cao nng sut lao
ng c bit.
Hn ch:
Chi ph sn xut trn mt n v sn phm cao;
Lch sn xut v cc hot ng khng n nh;
S dng nguyn liu km hiu qu;
Mc s dng my mc thit b thp;
Kh kim sot hot ng v chi ph kim sot pht sinh cao;
i hi phi ch ti tng cng vic c th.
b. B tr theo sn phm:
B tr theo hng sn phm c thit k thch ng cho mt vi loi sn phm,
v dng nguyn vt liu c b tr i qua xng sn xut. Kiu b tr ny dng cc my
mc thit b chuyn dng thc hin nhng thao tc c bit trong thi gian di cho
97

mt sn phm, vic thay i nhng my mc ny cho thit k sn phm mi i hi chi
ph v thi gian sp xp ln. My mc thit b thng c sp xp thnh b phn sn
xut, trong tng b phn sn xut gm nhiu dy chuyn sn xut. Cng nhn trong kiu
b tr theo hng sn phm thc hin mt dy hp cc ng tc trn mt vi thit k sn
phm lp i lp li. Do khng i hi k nng, hun luyn v gim st hot ng.
Vic phi hp cc hot ng lp lch trnh sn xut v hoch nh theo kiu b tr ny th
rt phc tp nhng thc hin khng thng xuyn v t khi c s thay i.
Dy chuyn sn xut c th c b tr theo ng thng hoc ng ch U nh sau:
Nguyn liu
Nguyn liu
...
Sn phm
g
Sn phm
...
S 5-1: Kiu b tr mt bng theo sn phm.

u im:
Tc sn xut sn phm nhanh;

Chi ph n v sn phm thp;
Chuyn mn ho lao ng, gim chi ph, thi gian o to v tng nng sut;
Vic di chuyn ca nguyn liu v sn phm c d dng;
Mc s dng thit b v lao ng cao;
Hnh thnh thi quen, kinh nghim v c lch trnh sn xut n nh;
D dng trong hch ton, kim tra cht lng, d tr v kh nng kim sot hot
ng sn xut cao.
Hn ch:
H thng sn xut khng linh hot vi nhng thay i v khi lng, chng loi
sn phm, thit k sn phm;
H thng sn xut c th b gin on (ngng) khi c mt cng on b trc trc;
Chi ph bo dng, duy tr my mc thit b ln;
Khng p dng c ch khuyn khch tng nng sut lao ng c nhn.
c. B tr theo khu vc sn xut:
Kiu b tr theo khu vc, my mc c tp hp vo khu vc sn xut, chc nng
ca cc khu vc i khi cng ging nh kiu b tr theo hng sn phm trong mt
xng sn xut hay qui trnh sn xut ln, mi khu vc c thnh lp sn xut mt
98

nhm chi tit c c tnh chung. iu ny c ngha l chng cn nhng my mc ging
nhau v tnh nng cng nh kiu lp t.
B tr theo khu vc c thc hin bi cc l do sau y:
Vic thay i thit b c n gin ha.
Thi gian hun luyn cng nhn ngn.
Gim chi ph vn chuyn nguyn vt liu.
Cc chi tit sn xut v vn chuyn nhanh hn.
Nhu cu v tn kho bn thnh phm thp.
D t ng ha.
d. B tr theo kiu nh v c nh:
Cc nh thu
Cng nhn
My mc thit b
Nguyn vt liu
S 5-2: Kiu b tr mt bng nh v c nh.

Mt vi x nghip ch to v xy dng kiu b tr ny, bng cch sp xp cc cng
vic nh v sn phm v tr c nh v vn chuyn cng nhn, vt liu, my mc,
cc vt dng khc i n khu vc sn xut sn phm. V d: Hng my bay, tn la, tu
thy, xy dng cu ng... Kiu b tr ny c ng dng khi sn phm rt cng knh,
nng n v d h hng. Mc tiu ca cc nh sn xut l ti thiu ha khi lng vn
chuyn.
u im:
Gim s vn chuyn hn ch h hng v chi ph vn chuyn;
Sn phm khng di chuyn nn c s lin tc hn trong lc lng lao ng c
phn cng khng phi lp k hoch, b tr nhn s li mi khi mt hot ng mi bt u;
Hn ch:
Yu cn cng nhn c k nng cao;
Vn chuyn cng nhn, my mc thit b n ni lm vic c th tn km nhiu
chi ph;
Mc s dng my mc thit b thp.
99
2. Phng php phn tch b tr mt bng sn xut.

C l hu ht cc k thut b tr mt bng u s dng m hnh 23 chiu ca ta nh,
qua , ngi ta ln lt sp xp th my mc, bn gh v cc thit b khc trn nhiu v
tr khc nhau chn phng n tt nht. Ngi ta hon tt mt bng chi tit d kin,
trong dng di chuyn vt liu v cng nhn t ni ny qua ni khc l nh nht.
Phng php ny thng hu dng khi ta b tr my mc v phng tin sn xut vo
mt phng, ta nh c sn v ta bit c r rng hnh nh mt bng .
a. Phn tch b tr mt bng theo hng qui trnh.
Ngi ta thng s dng cc phng php phn tch chui tc nghip, s khi
v khong cch vn chuyn b tr mt bng ny.
c Phn tch chui tc nghip.
L xy dng s h thng cho vic lp t cc b phn thit b sn xut bng cch
phn tch th, gip cho chng ta xc nh v tr ca tng b phn tc nghip lin quan
ti cc b phn khc khi din tch mt bng khng l yu t gii hn.
V d 5.1: Cng ty C d nh xy dng thm mt phn xng sn xut ch bin 6
loi thc n cho gia sc v nui trng thu sn vi hy vng s b tr hp l hn, gim
c khi lng vn chuyn gia cc b phn so vi phn xng sn xut hin ti. n
v ny da trn nhu cu tiu th (s lng) v qui trnh ch bin cc loi sn phm; qua
tnh ton ngi ta xc nh c lng vn chuyn qua li gia cc b phn trong xng
sn xut nh sau.
Lng vn chuyn gia cc b phn
M t b phn
n S ch nguyn liu
8.000
o Phi trn nguyn liu
12.000
5.000
10.000
8.000
p Trn ph gia.
5.000
7.000 15.000
q X l nhit
12.000
r nh dng sn phm
s Cn ong sn phm
20.000
10.000
t ng gi
10.000
u Giao nhn
Gii php:
Trc tin, ta thc hin tm nh dng s v tr ca cc b phn ban u v biu
hin mi quan h qua li gia cc b phn nh sau:
100
12.000
8.000
5.000
p 15.000
10
Tip n, sp xp li s ban u cho hp l hn dng sn phm c vn

chuyn qua li gia cc b phn l ngn nht. Khi chng ta thy khng cn cch thay i
v tr cc b phn na th l s cn tm. Gi s ta tm c s nh dng v tr tt
nht ca cc b phn nh sau.
8.000
10.000
10.000
5.000
12.000
20.000
u
10.000
5.000
12.000
10.000
d Phn tch s khi:

Trong v d 5.2 di y ta s dng s cui cng ca v d 5.1 v thc hin phn
tch s khi to dng tng qut cc dng vn chuyn v ranh gii ca ca cc b
phn bn trong phn xng sn xut. Yu t gii hn ca phn tch ny l din tch cn
thit cho tng b phn.
M t b phn
Din tch (m2)
n S ch nguyn liu
300
o Phi trn nguyn liu
200
p Trn ph gia.
150
q X l nhit
300
r nh dng sn phm
200
s Cn ong sn phm
200
t ng gi
150
101

Din tch (m2)
M t b phn
u Giao nhn
300
Gii php:
u tin, ta dng s h thng cui cng ca v d 5.1 v t cc b phn ny vo
tm din tch tng b phn ca n.
8.000
10.000
5.000
u
10.000
12.000
o
5.000
12.000
10.000
r 20.000 p 10.000 t
Tip n, ta thay i hnh dng cc b phn cho ph hp vi h thng trong phn

xng n khi t yu cu.
10.000
5.000
u 10.000
13.000
5.000
q 12.000
10.000
12.000
r20.000 p10.000t
e Phn tch ti trng - khong cch.

Phn tch chui tc nghip v phn tch s khi khng chn c kiu b tr ti
u, n ch cho ta mt kiu b tr tt m thi. Trong trng hp c nhiu phng n mt
bng la chn th phng php trn khng hiu qu, khi ngi ta s dng phn tch
ti trng - khong cch.
y l phng php rt hu ch trong vic so snh nhiu cch b tr t yu cu,
chn ra mt b tr ti u da trn s vn chuyn nguyn vt liu hay sn phm trong mt
thi k l thp nht.
V d 5.3: Gi s b phn b tr mt bng sn xut ang phn vn la chn mt
trong hai phng n b tr tt di y. Khng bit phng n no tt hn, nn h thc
hin phng php tnh ti trngkhong cch ca hai phng n b tr trn c s bit s
lng sn xut trung bnh tng loi sn phm trong k (thng) v khong cch vn
chuyn gia cc b phn sn xut c cho nh sau.
102
B phn b tr mt bng bit hai phng n b tr tt:

B tr A
B tr B
10
10
Bit khong cch vn chuyn qua li gia cc b phn sn xut.

Khong cch (m)
S di chuyn
gia b phn
B tr A
1-5
Khong cch (m)
B tr B
S di chuyn
gia b phn
B tr A
B tr B
30
30
3-9
30
20
1-7
10
10
4-5
30
30
1-9
10
10
4-7
10
10
1-10
10
10
4-10
10
10
2-5
10
10
5-6
10
10
2-6
20
20
6-9
10
10
2-10
10
10
7-8
20
50
3-6
40
10
8-10
20
30
Bit cch thc ch to v s lng trung bnh tng loi sn phm sn xut trong k.
Sn
phm
Chui b
phn ch tc
S SP ch tc
trong thng
Sn
phm
Chui b
phn ch tc
S SP ch tc
trong thng
1-5-4-10
1.000
1-7-8-10
1.000
2-6-3-9
2.000
2-5-6-9
2.000
2-10-1-9
3.000
1-7-4-10
4.000
Bi gii:
u tin, tnh khong cch vn chuyn cho tng sn phm k t khi bt u cho
n khi hon thnh sn phm i vi tng kiu b tr.
Sn phm
chui b phn
ch tc
nh gi khong cch/sn phm (dm)

B tr A
B tr B
103

A
1-5-4-10
30+30+10=70
30+30+10=70
2-6-3-9
20+40+30=90
20+10+20=50
2-10-1-9
10+10+10=30
10+10+10=30
1-7-8-10
10+20+20=50
10+50+30=90
2-5-6-9
10+10+10=30
10+10+10=30
1-7-4-10
10+10+10=30
10+10+10=30
Tip n, ta ly khong cch vn chuyn nhn vi khi lng sn phm cn sn

xut ra trung bnh hng thng bit ti trng khong cch ca tng sn phm, sau
tnh tng ti trngkhong cch ca tng cch b tr. B tr no c tng ti trngkhong
cch nh nht th b tr tt hn.
Sn phm
S SP ch tc
trong thng
Khong cch/sp (dm)
Khong cch/thng (dm)
B tr A
B tr B
B tr A
B tr B
1.000
70
70
70.000
70.000
2.000
90
50
180.000
100.000
3.000
30
30
90.000
90.000
1.000
50
90
50.000
90.000
2.000
30
30
60.000
60.000
4.000
30
30
120.000
120.000
570.000
530.000
Tng cng
Qua bng tnh ton ta thy b tr B cho kt qu tt, vi tng khong cch dch
chuyn sn phm trong thng qua cc my mc thit b l nh nht.
Trong nhng nm gn y, nhiu chng trnh my tnh c xy dng pht
trin v phn tch b tr mt bng theo hng qui trnh. Mt s chng trnh s dng t l
gn gi nhm ti a ha tng quan h i vi cc b phn khc nhau ph hp vi mt
bng nh xng. Mt s khc, c vit nhm thit lp s ti thiu ha chi ph vn
chuyn trong tng thi k.
Nhn chung, cc chng trnh ny gip chng ta tit kim c thi gian v cng
sc gii quyt nhng vn ln v phc tp. Tuy nhin cc kt qu ch l b tr ban u,
nhiu khi ta cn phi chnh l li, kim tra s logic cng nh my mc thit b phi c
iu chnh cho va vn bng tay.
104

b. Phn tch mt bng theo hng sn phm:
Bt u t pha tri ca
s th t u tin
Kt thc phn
cng cho khu
vc sn xut c,
bt u 1 khu
vc sn xut
mi.
c Bt u khu vc sn xut
mi bng cch phn cng cng
vic k tip trong s u tin
vo khu vc sn xut mi, tnh
mc s dng cho khu vc sn
xut ny.
By gi khu vc
sn xut hon tt
phn cng. Kt hc
v bt u 1 khu
vc sn xut mi.
Cha
Mc
s dng ny l
100% khng?
Co
Tt c cng
vic phn cng
ht cha?
Ri
Dng
Khng
dTip tc thm cng vic bng cch

xp cng vic cha phn cng k tip
trong s u tin vo khu vc sn
xut ny, tnh mc s dng cho khu
vc sn xut.
B nhim v
cui cng
trong khu vc
sn xut ny,
n cha c
phn cng.
Co
Khng Mc s dng c
mc s dng
trc?
Khng
Mc s dng l
100% khng?
Co
Cha
phn cng
ht cng vic
cha?
Ri
S 5.3: Qui trnh thc hin phng php mc s dng tng thm
Phn tch dy chuyn l mc tiu trung tm ca b tr mt bng theo hng sn
phm. Cc yu t nh thit k sn phm, nhu cu th trng i vi sn phm nh hng
quyt nh cui cng n qui trnh cng ngh v nng lc sn xut. Ngoi ra, ngi ta
cng xc nh s lng cng nhn, my mc vn hnh bng tay hay t ng v cc cng
c khc cn thit sn xut.
Cn bng dy chuyn sn xut: L phn tch dy chuyn sn xut, phn chia
nhng cng vic c thc hin theo tng khu vc sn xut, mi khu vc sn xut m
nhim mt nhim v ging nhau, tp hp nhm khu vc sn xut ng nht ny thnh
105

trung tm sn xut. Mc tiu ca phn tch dy chuyn sn xut l xc nh bao nhiu
khu vc sn xut cn phi c v nhng nhim v no c giao cho tng khu vc. V th,
s lng cng nhn v my mc thit b c gim thiu nhng vn m bo khi lng
sn phm sn xut theo yu cu.
Trong cn bng dy chuyn sn xut, ngi ta c gng phn cng cng vic cho cc
khu vc sn xut sao cho t c thi gian ri nht. iu ny c ngha l cng vic ti mi
khu vc sn xut cng gn vi chu k cng tt nhng khng c vt qu thi gian .
Cc bc cn bng dy chuyn:
Xc nh cc nhim v phi thc hin hon thnh mt sn phm ring bit.
Xc nh trnh t cng vic phi thc hin.
V s trnh t cng vic (vng trn tng trng cho cng vic, cc mi tn cho
bit trnh t trc sau ca cng vic).
c lng thi gian cng vic.
Tnh ton thi gian chu k (Tck).
Tck =
Tsx Thi gian san xut thc s trong ky

=
S lng cn san xut trong ky
d
Tnh ton s khu vc sn xut ti thiu.

S kv =
Ttg
Tck
Thi gian hoan thanh san phm

Thi gian chu ky
Tnh hiu qu s dng (my mc thit b hoc cng lao ng)

Hiu qua =
S khu vc san xut ti thiu (S kvsx min )

x100
S khu vc san xut thc t (S kvsx thc t )
Cc nh nghin cu thng s dng phng php tuyn tnh hay nhng m hnh
ton khc nhau gii quyt vn cn bng dy chuyn sn xut. Tuy nhin chng li
khng hu dng khi cn gii quyt mt vn ln. Cc phng php khc da vo
nhng nguyn tc n gin c dng tm ra nhng gii php rt tt tuy khng phi
ti u. l nhng phng php mc hu dng tng thm v phng php thi gian
cng tc di nht.
c Phng php mc s dng tng thm:
S 5.3 th hin trnh t thc hin phn cng cng vic bng phng php
mc s dng tng thm c biu din bng s khi tng qut nh trang trc.
Phng php ny ch n gin l giao thm nhim v cho cc khu vc sn xut, theo
trnh t cng vic qui nh cho n khi mc s dng t 100% hay bt u gim xung.
Qui trnh ny c lp li cho n khi ta phn ht cc cng vic vo cc khu vc sn xut.
V d 5.4: Mt phn xng sn xut thuc bo v thc vt xc nh nhu cu tiu th
trn th trng l 4.160 chai thuc/ngy. Bit thi gian chun b my mc thit b, vt t
nguyn liu, cng c sn xut,... mt trung bnh 64 pht/ngy. hon tt mt chai
thuc, phn xng cn phi thc hin qua 15 cng on sn xut nh trang sau.
106

Cng vic hon thnh
trc
Thi gian hon thnh

cng vic (giy)
10
15
A,B
10
C,D
10
F,H
I,J
12
10
15
K,M
20
10
Cng
152
Cng vic
Yu cu: Xy dng qui trnh gia cng ng gi thuc bo v thc vt.

Tnh thi gian chu k v s khu vc sn xut ti thiu
Cn bng dy chuyn sn xut bng phng php mc s dng tng thm
Tnh hiu qu s dng my mc thit b.
Bi gii:
Trc tin, chng ta da trn trnh t thc hin cc cng vic hon thnh cc
cng on gia cng, ta xy dng s nh sau.
A
O
107

Tnh thi gian chu k (tc sn xut): l khong thi gian cch nhau gia sn
phm trc v sn phm sau hon thnh.
Tck =
Tsx [(8 x60 ) 64]x60

=
= 6 giy/chai
d
4.160
Tnh s lng khu vc sn xut ti thiu (s cng nhn hoc my mc thit b cn

ti thiu sn xut).
S kvsx =
Ttg .d
Tsx
Ttg
Tck
152
= 25 ,3 kvsx
6
Cn bng dy chuyn sn xut bng phng php mc s dng tng thm.

u tin, chng ta phn cng cng vic cho tng trung tm sn xut (trm sn
xut), vic ny cn phi tun theo th t trc sau ca cc cng vic mt cch cht ch
(C phi sau A, sau B; E phi sau C, sau D;...). Cc nhim v c kt hp theo th t cho
n khi mc s dng ca trung tm sn xut l 100%, hay khi quan st thy s gim
xung ca n so vi phn cng trc . Lc ny ta m trung tm sn xut mi v bt
u li trnh t.
Cng vic
Pht/my
S KVSX lm
vic
(2)
(3)
(4)=[(3)/thi
Trm
sn
xut
gian chu k]
(1)
S KVSX Mc s dng
thc t ca KVSX (%)
cn thit
[(4)/(5)]x100
(5)
10
1,67
83,3
A,B
10+15=25
4,16
83,3
A,B,C
10+15+10=35
5,83
97,2
A,B,C,D
10+15+10+6=41
6,83
97,6
A,B,C,D, 10+15+10+6+8=4
E
9
8,17
90,7
1,33
66,7
E,F
8+6=14
2,33
77,8
E,F,G
8+6+10=24
4,00
100,0
0,83
83,3
H,I
5+7=12
2,00
100,0
1,33
66,7
108

4
J,K
8+12=20
3,33
83,3
J,K,L
8+12+10=30
5,00
100,0
15
2,50
83,3
M,N
15+20=35
5,83
97,2
M,N,O
15+20+10=45
7,50
93,8
26
Tm tt phn cng cng vic vo khu vc sn xut trn dy chuyn nh sau:
Trm sn xut
Cng vic trong trm sn xut A,B,C,D

S khu vc sn xut thc t
E,F,G
H,I
J,K,L M,N,O
5
Tng: 26
Nh vy, hon thnh khi lng sn phm cn sn xut trong 1 ngy l 4.160
chai thuc th chng ta cn c 5 trm lm vic, tu vo mi trm m cn s khu vc sn
xut (s cng nhn hoc my mc thit b)
A
F
2
1
B
K
J
4
L
O
5
Tnh hiu qu s dng my mc thit b (Msd)

M sd =
S kv mim
25,3
=
x100 = 97 ,3%
S kv thc t
26
d Phng php thi gian cng tc di nht.

Trong phng php ny ta ln lt thm cng vic cho mt khu vc sn xut theo
th t bc sau. Nu c s la chn gia 2 hay nhiu cng vic th cng vic c thi gian
cng tc di nht c chn phn cng trc. iu ny c hiu qu cho vic phn cng
nhanh chng nhng cng vic kh phn cng vo khu vc sn xut.
V d 5.5: .S dng tip v d 5.4, gi s n v xc nh li nhu cu sn xut ca
phn xng ny l 832 chai thuc/ngy (thay v 4.160 chai). Hy cn bng dy chuyn
sn xut trong trng hp ny.
Bi gii:
Trc tin, ta tnh thi gian chu k.
109

Tck =
Tsx [(8 x60 ) 64 ]x60

=
= 30 giy/chai
832
d
S khu vc sn xut ti thiu. S kv =
Ttg
Tck
152
= 5 ,07 khu vc
30
Phn cng cng vic vo cc khu vc sn xut.

Khu vc
sn xut
Cc cng
vic
Thi gian cng vic

mi
Tng thi gian

thc hin
Thi gian tha

KVSX
(1)
(2)
(3)
(4)
[30-(4)]
10
10
20
A,B
15
25
10
10
20
C,D
16
14
C,D,E
24
C,D,E,F
30
10
10
20
G,H
15
15
G,H,I
22
G,H,I,J
30
12
12
18
K,L
10
22
15
15
15
20
20
10
N,O
10
30
Tm tt s phn cng cc cng vic vo cc khu vc sn xut trn dy chuyn

sn xut.
Khu vc sn xut
Cng vic thc hin
A,B
C,D,E,F
G,H,I,J
K,L
N,O
110

Thi gian tha (giy)
15
Tnh ton mc s dng ca my mc thit b hoc cng lao ng.

M sd =
A
1
B
S kv min
5 ,07
x100 =
x100 = 84 ,5%
S kctt
6
2
D
K
J
4
L
M 5
iu kin s dng phng php thi gian cng tc di nht l:
Tck Tcv (max) ,
tc l thi gian chu k phi ln hn hoc bng thi gian ln nht cn thc hin cng
vic trong chui cng vic ch to sn phm. Theo nh bi ton trn th Tck = 30 giy,
cng vic tiu hao thi gian ln nht l cng vic N mt 20 giy.
III. B TR MT BNG DCH V:
1. Cc kiu b tr mt bng dch v:
B tr mt bng dch v ty thuc vo bn cht t nhin ca dch v v cc m cc
doanh nghip phi hp v vn chuyn dch v ca h: hng khng, ngn hng, nh bn
l, bnh vin, nh hng, bo him, vn ti, gii tr, vin thng....Ngoi ra, b tr mt bng
dch v cn ty thuc vo my mc chuyn dng cho tng loi dch v.
im khc bit trong kinh doanh dch v so vi sn xut l s chm trn gia khch
hng v nhng dch v m cc doanh nghip ny cung cp cho h. S chm trn ny c
th mnh m v khch hng thc s l mt phn ca qui trnh sn xut nh trong bnh
vin, ni m dch v thc s c hnh thnh trn khch hng. Hoc s chm trn t
mnh m hn trong cc hiu bun l v khch chn hng, thanh ton v mang i
nhng hng ha vt cht. Nhng bt k trng hp no, b tr mt bng dch v c nh
hng mt cch su m.
Nguyn tc chung l phi b tr sao cho khch hng d dng khi vo, ra v i li gia
cc phn trong mt bng. Ngoi ra, cng cn phn b din tch thch hp cho hnh lang,
phng ch...
C 2 cc trong vic b tr mt bng dch v. V d, a ngn hng chng hn, mt cc
l dch v cng khai, khi cc my mc thit b phi c b tr xung quanh khch
hng, lm cho h thun li nht (phng ch, ni u xe, ca s thu ngn...). Mt cc
khc l cc dch v bn trong vi cc my mc phc v c b tr ch yu theo cng
vic giao dch ti chnh (cp nht ti khon, lp bo co...)
Hu ht cc b tr u xoay quanh hai cc ny. V d, cc nh hng b tr nhm nhn
mnh s chp nhn v tin li c nhn ca khch hng hn l chun b v ch bin thc n.
111

2. Phn tch b tr mt bng dch v:
Trong hu ht cc loi dch v, ngi ta c gng b tr sao cho tng c ly di chuyn
ca khch hng l t nht bn cnh vic b tr cc my mc phc v tin li. Ngoi ra cn
lu vic b tr phng ch, ni xp hng sao cho thoi mi.
i vi nhiu loi dch v, l do khin cho mt b phn no cnh mt b phn
khc rt phc tp. Khi ngi ta thng s dng t l gn gi nhm phn nh s mong
mun mt b phn no cnh b phn no . Sau dng phng php th ng - sai,
phn tch chui tc nghip hay phn tch s khi, s dng t l gn gi xy dng b
tr mt bng tt.
Th d 5.6: Gi s mt ca hng bn cc loi thc phm, d nh b tr 6 nhm mt
hng (A,B,C,D,E,F) theo mc quan h gn gi gia cc nhm mt hng nh sau:
T l gn gi
ngha
T l gn gi
ngha
Cn thit
Hi quan trng
Rt quan trng
Khng quan trng
Quan trng
Khng mong mun
Da trn cc nhm mt hng, chng ta bit c mi quan h gn gi ca chng nh

s di y:
B phn A
B
C
6
1
5
3
5
1
6
5
1
5
5
1
1
5
D
E
F
Dng phng php t l gn gi b tr 6 nhm mt hng ny vo mt bng ca ca
hng.
Bi gii:
u tin, ch rng cp b phn c t l gn gi 1 (cn thit) l A-C, A-E, A-F, C-E,
C-F v E-F. A phi tip cn C, E v F; C phi cnh E v F; E phi cnh F. Khi th ln
u tin, c gn b tr A, C, E, F tt c cnh nhau. B tr di y thch hp vi tt c
cp b phn vi t l gn gi 1.
A
B
112

E
K n, lu rng cp b phn vi t l gn gi 6 (khng mong i) l A-B v D-E. A

phi khng cnh B v D phi khng cnh E. Bng cch xp 2 b phn D v E vo 2 ch
trng cn li, b tr hnh trn y thch hp cho tt c cc cp vi t l gn gi 6.
Ch rng trong bc cui cng nu trn, vic t b phn c t l gn gi l 6 lp
tc thch hp vi nhng b phn c t l gn gi 1. Vn khng lun n gin nh vy,
c th cn mt vi vng iu chnh cc b phn ci thin, nu c.
IV.1. Cu hi n tp:
1. Hy nu mc tiu b tr ca mt bng sn xut?
2. Hy cho bit cc nguyn tc vn chuyn nguyn vt liu?
3. Hy trnh by u im v hn ch ca cch b tr mt bng theo qui trnh?
4. Hy trnh by u im v hn ch ca cch b tr mt bng theo sn phm?
5. Nu cc bc cn bng dy chuyn sn xut?
6. Cho bit iu kin p dng c phng php cn bng dy chuyn sn xut
bng phng php thi gian cng tc di nht?
Bi 1:
Gi s n v c k hoch xy dng thm mt phn xng ch bin cc mt hng
nng sn, n v da trn nhu cu tiu th ca th trng v cch thc ch bin tng loi
sn phm xc nh cc dng nguyn vt liu phi vn chuyn qua li gia cc b phn
ch tc. Bit rng phn xng ch bin cc mt hng mi ny gm c 9 b phn nh sau:
B phn
c
1.000 3.000 9.000
5.000
2.000 4.000
2.000
4.000 5.000
1.000
g
h
i
4.000
5.000
5.000 3.000
4.000 1.000
113

j
8.000
Bn hy b tr cc b phn ch tc nh th no m bo gim khong cch vn

chuyn gia cc b phn.
Bi gii
Trc tin, ta phc ha s ban u biu hin mi quan h gia cc b phn nh sau.
9.000
4.000
1.000
5.000
d
5.000
4.000
3.000
8.000
1.000
5.000
Tip n ta sp xp s li cho hp l hn sn phm vn chuyn gia cc b

phn ngn nht.
9.000
c
h
5.000
4.000
5.000
5.000
3.000
k
Cui cng, ta hon chnh li s c b tr hp l nht.
1.000
c
h
i
9.000
4.000
4.000
f
e
j
4.000
2.000
1.000
8.000
d
g
k
114

Bi 2:
Gi s cc b phn ch tc bi 1 c din tch cn thit tng b phn l.
B phn
Din tch (m2)
B phn
Din tch (m2)
100
50
50
150
200
50
50
100
150
Hy nh v cc b phn sn xut trn din tch mt bng cho trc.

Bi gii
u tin, ta cn c vo s b tr hon chnh v t cc b phn ny vo tm
ca din tch cn thit cho tng b phn tng ng. Ta c dng s b nh sau:
1.000
9.000
4.000
d
g
4.000
i 4.000
8.000
1.000
Tip theo, ta cn c vo chiu di, chiu rng mt bng ca x nghip phn

chia din tch hp l cho tng b phn sn xut. Ta c b tr cui cng c dng nh sau.
1.000
4.000
c
h
4.000
2.000g
k
j
1.000
115

Bi 3:
Gi s chng ta ang la chn gia 2 cch b tr mt bng nh sau.
B tr I
B tr II
Bit rng n v ch to ra 6 loi sn phm (A, B, C, D, E v F) trong thng ti theo

trnh t cc chui ch tc nh sau.
Sn phm
Ch tc
S lng
Sn phm
Ch tc
S lng
1-4-3-7
4.500
1-4-3-5
4.000
2-3-4-8
3.000
1-5-6-8
2.000
1-2-3-5
5.500
3-4-7-6
3.500
Bit khong cch (m) gia cc b phn ch tc nh sau.

B phn
Khong cch cc b phn (m)

B tr I
B tr II
1-2
20
15
1-4
15
1-5
B phn
Khong cch cc b phn (m)

B tr I
B tr II
3-7
15
25
10
4-7
10
15
15
25
4-8
10
20
2-3
10
15
5-6
10
30
3-4
10
10
6-7
20
10
3-5
30
10
6-8
15
10
Hy la chn cch b tr sao cho dng di chuyn gia cc b phn ch tc l ngn nht.
Bi gii
Trc tin ta tnh tng khong cch vn chuyn sn xut c 1 sn phm
gia 2 phng n b tr, kt qu tnh ton nh bng sau.
Sn
phm
chui ch
tc
Khong cch VC gia cc b phn ch tc(m)

B tr I
B tr II
116

A
1-4-3-7
15+10+15=40
10+10+25=45
2-3-4-8
10+10+10=30
15+10+20=45
1-2-3-5
20+10+30=60
15+15+10=40
1-4-3-5
15+10+30=55
10+10+10=30
1-5-6-8
15+10+15=40
25+30+10=65
3-4-7-6
10+10+20=40
10+15+10=35
265
260
Tng
Nh vy theo tnh ton tng khong cch vn chuyn ca 1 sn phm gia cc b

phn ch tc th b tr II c li th hn b tr I. Tuy nhin khi lng ca tng loi sn
phm c ch to nhiu hay t, n s quyt nh tng ti trng-khong cch vn chuyn
gia cc b phn ca 2 b tr ny.
Sn
phm
chui ch
tc
KCVC/sp (m)
KCVC/thng (m)
B tr I
B tr II
B tr I
B tr II
1-4-3-7
40
45
157.500
202.500
2-3-4-8
30
45
90.000
135.000
1-2-5-3
60
40
330.000
220.000
1-4-3-5
55
30
220.000
120.000
1-5-6-8
40
65
80.000
130.000
3-4-7-6
40
35
140.000
122.500
265
260
1.040.000
930.000
Tng
Qua bng tnh ton ta thy b tr II c tng ti trng-khong cch vn chuyn nh

nht. Do ta nn chn cch b tr II thc hin.
Bi 4:
Mt cng ty lp rp my tnh tay model AT75, nhng nhim v lp rp phi thc
hin cho bng di y.
Cng vic
Cng vic
trc
Thi gian hon thnh

cng vic (pht)
117

Cng vic
trc
Thi gian hon thnh

cng vic (pht)
A. t khung mch in ln.
0,18
B. t mch in #1 vo khung.
0,12
C. t mch in #2 vo khung.
0,32
D. t mch in #3 vo khung.
0,45
B,C,D
0,51
F. Hn ni mch in .
0,55
G. t mch in vo khung my tnh.
0,38
H. Gn vt gia mch v khung my.
0,42
I. t v gn mn hnh.
0,30
J. t v gn bn phm.
0,18
K. t v gn thn trn.
0,36
L. t v gn b phn nng lng.
0,42
K,L
0,48
N. Kim tra mch in.
0,30
O. t my v bng hng dn vo hp.
0,39
Cng vic
E. Gn mch in vo khung.
M. t v gn thn di.
Nhng chi tit lp rp c di chuyn dc theo bng ti gia cc khu vc sn xut.

Nu bit thi gian cht trung bnh mt 6 pht/gi v n v mun sn xut 540 my
tnh/gi th cn bng dy chuyn ny th no?
Bi gii:
* Tnh thi gian chu k
Tck =
Tsx
54
=
= 0 ,1 phut/may
d
540
* Tnh s lng khu vc sn xut ti thiu:

S kvsx =
Ttg .d
Tsx
Ttg
Tck
5 ,36
= 53,6 kvsx
0 ,1
* S trnh t cc cng vic.

B
A
C
D
K
E
J
L
118
* Cn bng dy chuyn sn xut: K n, phn cng cng vic cho tng trung tm
sn xut, vic ny cn phi tun theo th t trc sau ca cc cng vic mt cch cht
ch (D phi sau A, G phi sau F...). Cc nhim v c kt hp theo th t cho n khi
mc s dng ca trung tm sn xut l 100%, hay khi quan st thy s gim xung ca
n so vi b tr trc . Lc ny ta m trung tm sn xut mi v bt u li trnh t.
S
KVSX
S
Mc s dng
KVSX
(%)
thc t
Tr
m
SX
Cng vic
0,18
1,8
90
A,B
0,18+0,12=0,30
3,0
100
0,32
3,2
80,0
C,D
0,32+0,45=0,77
7,7
96,3
C,D,E
0,32+0,45+0,51=1,28
12,8
13
98,5
C,D,E,F
0,32+0,45+0,51+0,55=1,83
18,3
19
96,3
0,55
5,5
91,7
F,G
0,55+0,38=0,93
9,3
10
93,0
F,G,H
0,55+0,38+0,42=1,35
13,5
14
96,4
F,G,H,I
0,55+0,38+0,42+0,3=1,65
16,5
17
97,0
F,G,H,I,J
0,55+0,38+0,42+0,3+0,18=1,8
3
18,3
19
96,3
0,18
1,8
90,0
J,K
0,18+0,36=0,54
5,4
90,0
J,K,L
0,18+0,36+0,42=0,96
9,6
10
96,0
J,K,L,M
0,18+0,36+0,42+0,48=1,44
14,4
15
96,0
J,K,L,M,
N
0,18+0,36+0,42+0,48+0,3=1,7
4
17,4
18
96,7
Pht/my
ti thiu
119
J,K,L,M,N 0,18+0,36+0,42+0,48+0,3+0,39
,O
=2,13
21,3
22
96,8
55
Tm tt phn cng cng vic vo khu vc sn xut trn dy chuyn nh sau:
Trung tm sn xut
Cng vic trong trung tm SX

Cc khu vc sn xut thc t
Tnh mc s dng: M sd =
A,B C,D,E F,G,H,I J,K,L,M,N,O

3
13
17
22
Tng: 55
53,6
x100 = 97 ,45%
55
Bi 5:
Mt n v c dy chuyn sn xut vi cng sut trung bnh l 480 sn phm/ngy.
n v hot ng l mi ngy lm vic 1 ca 8 gi, thi gian chun b my mc, nguyn
liu, khi ng my, ng ca nh my mt trung bnh l 48 pht/ngy. Bit rng trnh t
ch to sn phm v thi gian cn thit thc hin cc cng vic nh sau:
Cng
vic
Cng vic
Thi gian
ng trc
Cng vic
Thi gian
(pht)
Cng
vic
ng trc
(pht)
1,0
1,8
1,2
0,5
1,4
0,8
1,5
L,G
1,6
0,9
H,K
1,4
2,0
1,0
1,1
M,N,O
2,0
Hy tnh thi gian chu k, s khu vc sn xut ti thiu, v s trnh t thc hin
cc cng vic, phn cng cng vic vo cc khu vc sn xut bng phng php mc s
dng tng thm v tnh hiu qu mc s dng ca my mc thit b.
Bi gii
Tnh thi gian hon thnh mt sn phm, bit rng mi ngy n v mt trung
bnh l 48 pht cho vic khi ng, ng ca nh my... Do thi gian thc s sn xut
l: (8gi * 60 pht) - 48 pht = 432 pht
120

TCK =
TSX 432
=
= 0 ,9 phut/sp
d
480
S khu vc sn xut ti thiu.

TTG TTG .d 18 ,2 * 480
=
=
= 20 ,22 khu vc
TSX
432
TCK
S KV =
V s trnh t cc cng vic.

L
M
A
K n, ta phn cng cng vic cho tng trung tm sn xut. Khi phn cng cn
phi tun th theo th t trc sau ca cc cng vic, kt hp cc cng vic n khi mc
s dng ca trung tm sn xut cng gn n 100% cng tt.
Trung tm
sn xut
Cng vic
Pht/my
S KV min
S KVthct
M SD (%)
1,0
1,11
55,56
A,B
1,0+2,0=2,2
2,44
81,88
A,B,C
1,0+2,0+1,4=3,6
4,00
100,0
1,5
1,67
83,33
D,E
1,5+0,9=2,4
2,67
88,89
D,E,F
1,5+0,9+2,0=4,4
4,89
97,78
D,E,F,G
1,5+0,9+2,0+1,1=5,5
6,11
87,30
1,1
1,22
61,11
G,H
1,1+1,8=2,9
3,22
80,56
G,H,K
1,1+1,8+0,5=3,4
3,78
94,44
G,H,K,L
1,1+1,8+0,5+0,8=4,2
4,67
93,33
121
0,8
0,89
88,89
L,M
0,8+1,6=2,4
2,67
88,89
L,M,N
0,8+1,6+1,4=3,8
4,22
84,44
1,4
1,56
77,78
N,O
1,4+1,0=2,4
2,67
88,89
N,O,P
1,4+1,0+2,0=4,4
4,89
97,78
Tm tt phn cng cc cng vic vo khu vc sn xut nh sau.

Trung tm sn xut
Khu vc sn xut thc t
Cng vic trong trung tm
A,B,C
D,E,F
G,H,K
L,M
N,O,P
Tnh ton mc s dng my mc thit b: M SD =
S KVmin
20 ,22
=
* 100 = 96 ,29%
21
S KVthct
Bi 6:
Mt n v sn xut d nh cung cp sn phm Y ra th trng l 112 sn
phm/ngy. Chnh sch ca n v hot ng l mi ngy lm vic 1 ca 8 gi, thi gian
chun b my mc, nguyn liu, khi ng my, ng ca nh my mt trung bnh l 32
pht/ngy. Bit rng trnh t ch to sn phm Y v thi gian cn thit thc hin cc
cng vic nh sau:
Cng vic
Thi gian
(pht)
Cng
vic
ng trc
(pht)
1,0
C,D
0,8
1,2
H,G
0,5
0,4
0,8
1,1
L,K
0,6
0,9
1,2
0,2
1,0
1,1
N,O
0,2
Cng
vic
Cng vic
Thi gian
ng trc
122

Hy tnh ton thi gian chu k, s khu vc sn xut ti thiu, v s trnh t cc
cng vic, phn cng cng vic vo cc khu vc sn xut bng phng php thi gian
cng tc di nht v tnh hiu qu mc s dng ca my mc thit b.
Bi gii
Trc tin, ta tnh thi gian hon thnh 1 sn phm (trung bnh trong ngy n v
mt 32 pht chun b my mc, nguyn liu... Do , thi gian thc s sn xut cn
li l: (8gi * 60 pht) - 32 pht = 448 pht/ngy.
TCK =
TSX 448
=
= 4 phut/sp
d
112
Tnh s khu vc sn xut ti thiu.

S KV =
TTG TTG .d 11 * 112

=
=
= 2 ,75 khu vc
TSX
448
TCK
V s trnh t cc cng vic.

A
B
Phn cng cng vic vo cc khu vc sn xut sao cho thi gian tha khu vc
sn xut cng t th mc s dng my mc thit b cng cao. Cn m bo nguyn tc
ca phng php l cng vic ng thi xy ra th cng vic no c thi gian cng tc di
hn c xp trc.
Khu
vc
sn xut
(1)
Cng vic c phn cng

Thi gian CV
Tng thi
gian cng
tc
Thi gian
tha KVSX
(3)
(4)
(5)
TCK-(5)
1,2
1,2
2,8
B,A
1,0
2,2
1,8
B,A,D
1,1
3,3
0,7
B,A,D,C
0,4
3,7
0,3
0,9
0,9
3,1
E,H
0,8
1,7
2,3
Cng
vic
Kt hp CV
(2)
123

Khu
vc
sn xut
Cng vic c phn cng

Thi gian CV
Tng thi
gian cng
tc
Thi gian
tha KVSX
E,H,F
0,2
1,9
2,1
E,H,F,G
1,1
3,0
1,0
E,H,F,G,L
0,8
3,8
0,2
0,5
0,5
3,5
K,M
0,6
1,1
2,9
K,M,N
1,2
2,3
1,7
K,M,N,O
1,0
3,3
0,7
K,M,N,O,P
1,2
3,5
0,5
Cng
vic
Kt hp CV
Nh vy, ta phn cng cc cng vic vo cc khu vc sn xut nh sau.

Khu vc sn xut
Cng vic phn cng
B,A,D,C
E,H,F,G,L
K,M,N,O,P
0,3
0,2
0,5
Thi gian tha
Tnh ton mc s dng ca gii php trn

M SD =
S KVmin
2 ,57
=
* 100 = 85 ,67%
3
S KVthct
Bi 7:
Cng ty M b tr cc b phn vn phng sao cho thun li trong cng vic cng nh
truyn t v tip nhn thng tin gia cc phng l nhanh nht. Bit rng mi quan h
gn gi gia cc phng nh sau.
Mc gn gi
ngha
Mc gn gi
ngha
Rt quan trng
t quan trng
Quan trng
Khng quan trng
Bnh thng
Phng A
Phng B
Phng C
Phng D
Phng E
3
1
3
5
5
1
1
1
1
3
1
5
1
5
124
Bi gii
Trc tin ta cn ch n cc cp b phn c t l gn gi l 1 (rt quan trng)
l A-C, A-E, A-F, B-E, B-F, C-D, D-E. Nh vy A phi cn C, E, F; B cn E, F; C cn
D; D cn E. ta c b tr di y l ph hp vi t l gn gi 1.
D
E
C
B
F
Tip theo, ta iu chnh cc b phn cho hp l hn.
Nh vy cch b tr nh s trn l hp l cc b phn t c hiu qu tt nht.

IV.3. Bi tp t gii:
Bi 8:
Cng ty X hin sn xut sn phm A ang tiu th rt mnh trn th trng. ch
to c sn phm ny hon chnh cn phi qua cc b phn ch tc di y. ng gim
c thy rng, phn xng sn xut hin ti b tr khng hp l, nn ng c nh
xy dng phn xng mi s khc phc nhc im ny nhm gim chi ph qua li gia
cc b phn ch tc. Bit lng vn chuyn gia cc b phn nh sau:
B phn
3.000
4
5
1.500
1.000
2.000
2
3
500
1.000
3.500
1.000
1.500
500
500
125

B phn
1.000
2.000
Bit rng din tch mt bng ca phn xng cng nh din tch tng b phn cn
thit c cung cp nh sau:
B phn
Din tch (m2)
B phn
Din tch (m2)
75
50
50
50
50
50
75
50
Hy nh v tr cc b phn ca phn xng.

Bi 9:
Mt n v sn xut 6 loi sn phm (A, B, C, D, E, F), ch to c 6 loi sn
phm ny ngi ta cn thc hin theo cc chui ch tc di y. Bit rng s lng sn
phm cc loi cn sn xut ra hng thng l:
Sn phm
chui ch
tc
S
lng
1-4-7-8
1.000
4-2-5-7
1.600
1-5-6-8
1.500
3-4-7-8
1.800
2-7-3-8
1.700
1-2-6-8
2.200
Sn phm chui ch tc
S
lng
Hin ti n v c d kin 3 cch b tr khc nhau nh sau:

B tr A
B tr B
B tr C
Bit khong cch (m) gia cc b phn ch tc nh sau (trang sau).

a. Bn hy chn gip n v cch b tr no c tng khong cch vn chuyn nh nht.
b. Gi s s lng sn phm A c sn xut ra hng thng l 3.000 sn phm th
cch b tr cu a c cn thch hp khng?
126

Khong cch gia cc b
phn ch tc (m)
B
phn
B tr A
B tr B
B tr C
1-2
15
15
25
1-4
20
10
1-5
15
2-4
Khong cch gia cc b phn

ch tc (m)
B
phn
B tr A
B tr B
B tr C
3-7
15
25
15
20
3-8
20
35
10
20
10
4-7
10
10
25
15
25
10
5-6
10
25
10
2-5
20
35
35
5-7
25
15
15
2-6
25
10
30
6-8
35
20
20
2-7
10
20
20
7-8
15
10
10
3-4
25
20
10
Bi 10:
Mt c s sn xut nc ung ng chai, bao gm cc cng vic thc hin tun
t nh sau:
TT
Cng vic thc hin
Cng vic ng trc
Thi gian (giy)
A. Chun b nc
Khng
15
B. Ly chai
Khng
10
C. Chit nc ra chai
A,B
D. Ly np chai
E. p np, vn np
C,D
10
F. Ly mng co
G. Trm mng co vo chai
E,F
15
H. p mng co
20
I. Ly nhn chai
10
J. Trm nhn chai vo chai
H,I
18
127

11
K. p nhn chai
22
12
L. ng hn s dng
13
M. chuyn vo thng
Bit rng n v ny mun sn xut 330 chai/gi, thi gian cht trung bnh l 5
pht/gi. Hy tnh:
a. Thi gian chu k v s khu vc sn xut ti thiu
b. Cn bng dy chuyn sn xut bng phng php mc s dng tng thm
c. Tnh mc s dng ca h thng
Bi 11:
Mt c s gia cng ch bin tri cy sau thu hoch nhm ko di thi gian s dng sn
phm. C s ny cn m bo thc hin ng qui trnh ch bin qua 12 cng vic sau y:
Cng vic
ng trc
Thi gian
(giy)
Cng
vic
35
20
20
15
25
E,F,G,H
24
20
20
15
14
40
L,M
18
Cng
vic
Cng vic
Thi gian
ng trc
(giy)
B phn Marketing ca n v nh gi kh nng tiu th sn phm ny trn th

trng rt cao v mun sn xut mi ngy c 1.500 sn phm, bit rng thi gian
chun b my mc thit b, chun b nguyn liu, thi gian c nhn... trong ngy mt 30
pht (mi ngy lm vic 8 gi).
a. Hy cn bng dy chuyn sn xut bng phng php mc s dng tng thm v
tnh hiu qu mc s dng my mc thit b.
b. Gi s thng tin nh gi th trng ca b phn Marketing l sai lch, kh nng
tiu th trn th trng thp hn nhiu v lc ny n v ch mun sn xut 100 sn
phm/gi, th cn bng dy chuyn sn xut bng phng php thi gian cng tc di
nht c ph hp khng? Ti sao?
128

c. n v mun s dng c c 2 phng php cn bng dy chuyn sn xut
(phng php mc s dng tng thm v phng php thi gian cng tc di nht) th
mi ngy n v sn xut nhiu nht l bao nhiu sn phm?
Bi 12:
Mt n v sn xut d nh cung cp sn phm Y ra th trng l 144 sn
phm/ngy. Chnh sch ca n v hot ng l mi ngy lm vic 1 ca 8 gi, thi gian
chun b my mc, nguyn liu, khi ng my, ng ca nh my...mt trung bnh l 48
pht/ngy. Bit rng trnh t ch to sn phm Y v thi gian cn thit thc hin cc
cng vic nh sau:
Cng vic
Thi gian
(pht)
Cng
vic
ng trc
(pht)
1,0
1,8
1,2
0,5
1,4
0,8
1,5
L,G
1,6
C,D
0,9
H,K
1,4
2,0
M,N
1,0
1,1
2,0
Cng
vic
Cng vic
Thi gian
ng trc
Hy phn cng cng vic vo cc khu vc sn xut bng phng php thi gian
cng tc di nht v tnh hiu qu mc s dng ca my mc thit b.
Bi 13:
Mt n v sn xut thc n gia sc ang ln k hoch xy dng thm mt nh my
mi hot ng lin tc 12 thng mi nm, v d nh sn xut 6 loi thc n gia sc (A, B,
C, D, E, F). ch to c 6 loi thc n ny ngi ta cn thc hin theo cc chui ch
tc di y. Bit rng s lng thc n cc loi cn sn xut ra trung bnh hng thng l:
Loi thc
n
chui ch
tc
S lng
(Tn)
Loi thc
n
chui ch
tc
S lng
(Tn)
1-4-7-8
2.000
1-2-5-7
1.000
1-5-6-8
1.200
3-4-7-8
1.800
2-7-3-8
2.700
1-2-6-8
3.200
129

Hin ti n v c d kin 2 cch b tr khc nhau nh sau:
B tr A
B tr B
Bit khong cch (m) gia cc b phn ch tc nh sau.

Khong cch gia cc b phn (m)
Khong cch gia cc b phn (m)
Phn
B tr A
B tri B
phn
B tr A
B tri B
1-2
20
30
3-7
15
15
1-4
20
20
3-8
20
10
1-5
17
15
4-7
10
25
2-4
15
10
5-6
10
10
2-5
25
40
5-7
25
15
2-6
35
30
6-8
35
20
2-7
10
20
7-8
15
10
3-4
30
10
a. Bn hy chn gip n v cch b tr no c tng ti trng-khong cch vn

chuyn nh nht gp phn lm gim chi ph sn xut ca n v.
b. Gi s chi ph cho vic di chuyn mi tn thc n i 1 mt chiu di l 10.000
ng. Bn hy cho bit theo cch b tr cu a th mi nm n v s tit kim c bao
nhiu tin?
Bi 14:
n v lp rp in t cn thc hin nhng cng vic lp rp v bit thi gian thc
hin tng cng vic nh bng di y.
Thi gian
Cng
Cng vic
Thi gian
vic
ng trc
thc hin (pht)
0,50
0,10
0,40
E,G
0,25
Cng
Cng vic
vic
ng trc
thc hin
(pht)
130

C
0,25
0,28
0,18
I,H
0,32
D,B
0,40
0,45
0,30
K,J
0,15
Bit thi gian trung bnh dnh cho c nhn ngh l 8 pht/gi. n v mun sn
xut c 400 sn phm/gi cung cp cho khch hng. Hy tnh:
a. V s trnh t cc cng vic.
b. Tnh thi gian chu k v xc nh s khu vc sn xut ti thiu.
c. Cn bng dy chuyn sn xut bng phng php mc s dng tng thm v xc
nh mc s dng my mc thit b.
131
Chng 6: Hoch nh tng hp
CHNG 6: HOCH NH TNG HP

I. Mc tiu v s cn thit ca hoch nh tng hp.
Mi h thng sn xut u c mc tiu ti cao l to ra cc sn phm v dch v
p ng nhu cu khch hng. Cht lng ca s p ng nhu cu quyt nh s thnh
cng ca doanh nghip, iu ny th hin ch doanh nghip khng ch to ra sn phm
c cht lng tt m cn lun ch ng to ra khi lng sn phm ph hp vi mc yu
cu ca th trng. Do doanh nghip phi chun b tt cc iu kin cn thit p
ng nhu cu mt cch tt nht.
1. i tng v phm vi ca hoch nh tng hp
Hoch nh l mt trong nhng chc nng ca nh qun tr sn xut v iu hnh.
Hoch nh tng hp l xc nh s lng sn phm v phn b thi gian sn xut cho
mt tng lai trung hn, thng t 3 thng n 18 thng. p ng nhu cu trung hn
c d bo, nh qun tr tc nghip phi tm ra cch tt nht nhm bin i mc sn
xut ph hp vi mc nhu cu v t hiu qu cao.
i tng ca hoch nh tng hp l s bin i kh nng sn xut, chnh l kh
nng ca mt h thng sn xut cung cp cc sn phm hoc dch v cho th trng. Kh
nng sn xut ca h thng ny ph thuc vo nhiu yu t sau:
Kh nng sn xut ca nh xng v my mc thit b: tu thuc vo iu kin khc
nhau ca h thng my mc thit b v nh xng cho nhng kh nng sn xut nht
nh. Kh nng sn xut ny ngi ta thng gi l nng lc sn xut. Nh vy nng lc
sn xut c hiu nh l kh nng sn xut ca h thng my mc thit b v nh xng
trong iu kin kinh t k thut v t chc sn xut nht nh.
Kh nng sn xut ca lc lng lao ng n v hin c;
Kh nng lm thm gi ca cng nhn lao ng;
Kh nng lin kt hp ng vi cc n v bn ngoi;
S chun b sn sng v vt t, nguyn liu cho sn xut,...
Kh nng sn xut l s tng hp kh nng ca tng yu t theo mt cch thc nht
nh, trong nhng iu kin nht nh. Thng thng kh nng sn xut ca h thng s
do kh nng sn xut ca khu yu km quyt nh.
B phn kho thay i nht trn phm vi thi gian trung hn l nng lc sn xut. Nng
lc sn xut c thi hn cam kt di, mun bin i cc kh nng ny thng nh vo
cc k hoch di hn nh u t pht trin sn xut. Trong hoch nh tng hp nng lc
sn xut l yu t khng th thay i c. Kh nng sn xut ca h thng trong mi
thi k khng th vt qu gii hn c xc nh bi nng lc sn xut.
Xt trn phm vi trung hn, i tng m hoch nh tng hp nhm vo l mc sn
xut bin i ph thuc vo cc bin s trung hn ca n, nh:
Kh nng sn xut ca lc lng lao ng c th bin i bng cch thu thm hoc
gim bt cng nhn lao ng. Thi hn cn thit c s thay i ny s bao gm thi
132

gian tuyn, o to hun luyn c kh nng tham gia vo qu trnh sn xut, cng nh
cc thi gian cn thit chun b cho vic gim bt cng nhn.
Kh nng tng thm gi so vi iu kin sn xut bnh thng, c mt ngha ln
trong vic lm thay i mc sn xut nhanh chng v trong thi k ngn hn. Tuy nhin
s dng lm thm gi lun c gii hn v di thi gian ngy lm vic v kh nng
gii hn v sc lc ca cng nhn.
Cho ri gi (ch vic): p dng i vi lc lng lao ng di ra trong lc n v
khng c vic cho cng nhn thc hin, ch cho ngh tm thi ch khng ui vic
cng nhn. S ch vic trn thc t cn bao hm c khong thi gian m h thng sn
xut phi duy tr v chp nhn ton b lc lng lao ng vi nng sut thp.
Tng ca: c th l mt bin php c tin hnh trong hp nhu cu tng cng nhn
v lm thm gi vt qu gii hn ca mt ca, th n v cn t chc thc hin tng ca.
Hp ng vi bn ngoi: cho php tng kh nng sn xut nh vo vic duy tr cc
quan h hp tc, gia cng vi n v bn ngoi.
Yu t nguyn vt liu: l i tng ca k hoch sn xut ngn hn v thi hn cn
thit lm cho nguyn vt liu sn sng cho sn xut ngn nn n thng nh hng v
quyt nh n nng lc sn xut. Chng ta khng th iu chnh s sn sng ny bng
cc quyt nh ngn hn hoc phi chp nhn khon chi ph ln d tr nguyn vt
liu.
2. Mc tiu ca hoch nh tng hp
Mc tiu ca hoch nh tng hp l pht trin k hoch sn xut hin thc v ti u.
Tnh hin thc ca k hoch th hin ch cc k hoch phi nhm vo vic p ng
nhu cu khch hng m n v mun phc v trong kh nng ca h.
Kh nng sn xut/nhu cu
Tnh ti u l bo m vic s dng hiu qu cc ngun lc ca n v. Tnh ti u

mc d rt kh t c, song hoch nh tng hp t nht cng phi m bo s dng
hp l n mc c th c v gi cc khon chi ph mc thp nht.
Kh nng sn xut cao
Nhu cu
Kh nng sn xut thp
Thi gian
huy ng cao nht ngun lc hoch nh tng hp s c gng t c sn lng

cao trn c s d kin tt cc tnh th c th c nhu cu cao, ch ng c bin php bin
133

i sn xut. Trong qu trnh lp k hoch sn xut p ng nhu cu khch hng, hai
khuynh hng c th xy ra:
c Duy tr mc sn xut qu cao n v hot ng trong trnh trng d tha kh
nng, hoc tch lu tn kho qu cao gy lng ph.
d Duy tr mc sn xut qu thp khng i ph vi nhu cu tng ln lm mt
khch hng, gim thp uy tn, b l c hi kinh doanh.
S lng ph ngun lc cng nh b l c hi kinh doanh u dn n s gim thp
hiu qu. Vn t ra vi k hoch tng hp l phi tm ra kh nng sn xut trong tng
giai on ph hp nhu cu v t hiu qu kinh t cao nht.
3. S cn thit ca hoch nh tng hp
Gia sn xut v nhu cu d bo lun c s sai lch: Mt l, sai lch v thi gian gia
nhu cu d bo v sn xut thc s, sn phm hay dch v ch gp nhau tht s sau mt
khong thi gian cn sn xut, bao gi, bc d, vn chuyn, giao hng,... Hai l, cc
nhu cu d bo c th bin thin vi nhng dao ng ln dn n vic cn phi cn nhc
mc sn xut p ng nhu cu hiu qu. iu ny lm cho mc sn xut c lch no
so vi nhu cu d bo.
Do , c th chun b mc sn xut p ng nhu cu mt cch ch ng, n v
cn phi c k hoch trong tng lai. Tu theo c tnh bin i ca nhu cu, tu tng
loi sn phm m khong thi gian c th cho yu cu hoch nh c di khc nhau.
II. HOCH NH TNG HP:
Hoch nh tng hp cn thit cho nh qun tr sn xut v n gip cho:
B tr mc s dng cc phng tin mt cch y , gim thiu s qu ti v di
ti gim chi ph sn xut.
Nng lc sn xut thch hp vi nhu cu tng hp d tnh.
Mt k hoch v s thay i c h thng v trt t nng lc sn xut ph hp vi lc
cao im ca nhu cu khch hng.
C hu ht u ra cho cc ngun lc c sn, quan trng v ng lc vi cc ngun
lc sn xut him.
Hoch nh tng hp l cha kha cho s thay i qun l quan trng trong qun tr
sn xut, do s thay i nhu cu ca khch hng v nhng k hoch cung cp ngun lc
sn xut thch ng vi nhng thay i ny.
1. Cc k hoch trong hoch nh tng hp.
a. K hoch thay i mc d tr
Theo k hoch ny, nh qun tr c th tng mc d tr trong giai on nhu cu
thp cung cp trong giai on c nhu cu cao hn kh nng sn xut ca n v.
u im:
134

Qu trnh sn xut c n nh, khng c nhng bin i bt thng;
p ng tho mn nhu cu khch hng;
D dng cho vic iu hng sn xut.
Nhc im:
Chi ph cho vic tn tr ln nh: chi ph thu hoc khu hao kho, chi ph bo
him, chi ph hao ht mt mt, chi ph cho cc thit b kho hot ng trong sut thi gian
d tr, c bit l chi ph v vn d tr hng ho
Hng ho c th b gim st v cht lng, kh thch ng vi nhu cu khch hng
thay i;
b. K hoch lm thm gi.
Theo k hoch ny, n v c th b sung nhu cu thiu ht trong cc giai on c
nhu cu tng cao bng cch yu cu cng nhn lm thm gi, nhng khng thu thm
cng nhn. n v cng c th cho cng nhn ca mnh tm ngh ngi trong cc giai
on c nhu cu thp m khng phi cho thi vic.
Tuy nhin, khi nhu cu tng qu cao, vic huy ng cng nhn lm thm gi l rt
kh khn v phi gnh chu cc khon chi ph lm thm gi tng cao, ng thi kh nng
lm thm b gii hn v di ca ngy lao ng. Ngc li khi nhu cu xung qu thp,
n v cho cng nhn tm ngh l mt gnh nng.
u im:
Gip n v i ph kp thi vi nhng bin ng ca th trng;
n nh c ngun lao ng;
To thm vic lm tng thu nhp cho ngi lao ng;
Gim c cc khon chi ph lin quan n o to, hun luyn, hc vic,...
Nhc im:
Chi ph tr lng thm gi tng cao;
Khng m bo sc khe cho ngi lao ng, cng nhn mi mt d sai st trong
qu trnh sn xut dn n sn phm nhiu khuyt tt;
c. K hoch thay i lt lao ng theo mc nhu cu.
Nh qun tr theo i k hoch ny s thng xuyn nh gi li nhu cu v lao
ng ca n v mnh. n v s quyt nh thu thm lao ng khi cn v sn sng cho
thi vic khi khng cn.
u im:
Trnh ri ro do s bin ng qu tht thng ca nhu cu;
Gim c chi ph cho vic tn tr hng ho, chi ph lm thm gi;
Nhc im:
Chi ph cho vic tuyn dng v thi vic lao ng tng cao;
135

n v c th mt uy tn do thng xuyn cho lao ng thi vic;
Nng sut lao ng thp do thi vic nn cng nhn c tm l lo lng, mt mi.
d. K hoch s dng cng nhn lm bn thi gian.
gim bt cc th tc hnh chnh phin h v tn dng ngun lao ng khng cn
c k nng trong sn xut, n v c th s dng k hoch cng nhn lm bn thi gian.
K hoch ny c bit p dng c hiu qu i vi cc n v lm dch v nh: bc xp,
vn chuyn hng ho, ca hng kinh doanh, siu th,...
u im:
Gim bt th tc, trch nhim hnh chnh trong s dng lao ng;
Tng c s linh hot trong iu hnh tho mn tt nht nhu cu khch hng;
Gim c nhng khon chi ph lin quan n s dng lao ng chnh thc nh:
bo him, ph cp,...
Nhc im:
Chu s bin ng lao ng rt cao;
C th lao ng b d cng vic gia chng khi c n v khc mi cho hp dn
hn, v h khng c s rng buc v trch nhim.
Nng sut lao ng thp, cht lng sn phm c th gim hoc khng cao nh
mong mun;
iu hnh sn xut kh khn.
e. K hoch tc ng n nhu cu.
Trong trng hp nhu cu thp, n v c th thc thi k hoch tc ng n nhu
cu bng cc hnh thc khc nhau nh:
Tng cng qung cao, khuyn mi;
Tng s lng nhn vin bn hng, m rng hnh thc bn hng;
p dng hnh thc bn hng theo khi lng mua;
Chnh sch gim gi,...
p dng cc hnh thc trn y c nhng u im v nhc im nh sau:
u im:
Cho php n v s dng ht kh nng sn xut;
Tng s lng khch hng v s lng hng ho ca n v;
Tng kh nng cnh tranh ca n v.
Nhc im:
Nhu cu thng khng chc chn v kh d bo chnh xc;
Gim gi c th lm pht lng khch hng thng xuyn;
136

Nhiu trng hp khng p dng c hnh thc ny.
f. K hoch hp ng ph.
n v c th chn k hoch hp ng ph vi bn ngoi khi nhu cu vt qu kh
nng sn xut m n v khng mun tng lao ng, tng gi. n v cng c th nhn
cc hp ng ph t bn ngoi v sn xut trong iu kin nng lc d tha.
u im:
p ng kp thi nhu cu khch hng trong lc nhu cu tng;
Tn dng nng lc sn xut khi nhu cu thp;
To s linh hot, nhy bn trong iu hnh.
Nhc im:
Khng kim sot c thi gian, sn lng, cht lng trong trng hp lin kt
hp ng ph gia cng.
Chia s li nhun cho bn hp ng ph;
To c hi cho i th cnh tranh tip cn khch hng, do lm gim kh nng
cnh tranh ca n v, c th mt khch hng.
g. K hoch thc hin n hng chu.
Trng hp nhu cu cao trong khi kh nng sn xut ca n v thp, khng sc
p ng nhu cu th n v c th s dng k hoch thc hin n hng chu. n hng
chu l hnh thc m khch hng c nhu cu mua tin hnh t hng v c khi tr tin
trc cho ngi cung cp c nhn hng vo thi im m h cn.
u im:
Duy tr c kh nng sn xut mc n nh;
To ra ngun thu nhp n nh cho n v;
Nhc im:
Khch hng c th b n v tm nh cung cp khc;
Khch hng c th khng hi lng khi nhu cu khng c tho mn.
h. K hoch sn xut sn phm hn hp theo ma.
Mt trong nhng k hoch c cc nh kinh doanh quan tm thc hin l s kt
hp sn xut cc loi sn phm theo ma v khc nhau, b sung cho nhau.
u im:
Tn dng c cc ngun lc ca n v;
n nh qu trnh sn xut;
Gi khch hng thng xuyn;
Nhc im:
n v c th vp phi nhng vn vt khi tm chuyn mn ca mnh;
137

Vic iu phi ht sc linh hot v nhy bn.
2. Phng php hoch nh tng hp.
Cc bc trong hoch nh tng hp:
c Bt u vi doanh s bn d bo cho tng sn phm vi s lng c bn trong
tng thi k (thng l tun, thng hay qu) v k hoch d phng (thng l 6 thng hay
18 thng)
d Tng hp tt c d bo sn phm hay dch v ring l thnh nhu cu tng hp. Nu
cc sn phm khng th cng c do cc n v khng ng nht, ta phi qui v n v
o lng ng nht c th cng v lin kt u ra tng hp cho nng lc sn xut.
e Bin i nhu cu tng hp ca tng thi k thnh lao ng, vt liu, my mc v
cc phn t khc ca nng lc sn xut cn thit.
f Xy dng s ngun lc chn la cho vic cung cp nng lc sn xut cn thit
h tr cho nhu cu tng hp tng dn.
g La chn mt k hoch v nng lc sn xut trong s nhng gii php ra ph
hp vi nhu cu tng hp v mc tiu ca t chc.
V d 6.1: Mt c s sn xut lp xe p d on nhu cu tiu th sn phm trong 6
thng ti, cn c vo ngun nguyn liu v nng lc sn xut ca x nghip. n v xc
nh s ngy sn xut trong mi thng nh sau:
Thng
Nhu cu
S ngy sn xut
Tng
1.200
900
1.000
1.200
1.200
1.500
7.000
25
20
21
22
26
26
140
Bit cc thng tin v chi ph nh sau:

- Chi ph tn tr hng ha l 5.000ng/sn phm/thng.
- Chi ph thc hin hp ng ph l 10.000 ng/sn phm.
- Mc lng trung bnh lm vic trong thi gian qui nh l 5.000ng/gi.
- Mc lng cng nhn lm vic thm gi l 7.000ng/gi.
- Thi gian hao ph lao ng cn thit ch to 1 sn phm mt 1,4 gi.
- Chi ph khi mc sn xut tng thm (chi ph hun luyn, thu thm cng nhn...) l
7.000ng/sn phm tng thm.
- Chi ph khi mc sn xut gim (sa thi cng nhn) l 8.000ng/sn phm gim.
Hy lp k hoch sn xut p ng y nhu cu ca khch hng trong 6 thng
ti sao cho tng chi ph pht sinh l thp nht.
Bi gii:
Cn c vo nhu cu tiu th sn phm v s ngy sn xut ca n v, ta xc nh
c nhu cu sn xut bnh qun mi ngy tng thng nh sau.
138

Thng
Tng
Nhu cu
1.200
900
S ngy
25
20
21
22
26
26
140
Nhu cu ngy
48
45
48
55
47
58
50
1.000 1.200 1.200 1.500 7.000
Da vo nhu cu mi ngy cn sn xut, ta biu din qua th di y.

Sn phm
58
55
45
48
48
Trung bnh sn
xut 50 sn
phm/ngy
47
thng
K hoch 1: p dng k hoch thay i mc d tr bng cch sn xut mc n nh

trung bnh l 50 sn phm/ngy trong sut k k hoch 6 thng.
Mc san xut trung bnh =
6.200
= 50 san phm/nga y
140
Trc tin ta lp bng tnh, ct sn xut c tnh ton bng cch l ly s ngy sn
xut thc t mi thng nhn vi lng trung bnh sn xut mi ngy l 50 sn phm.
Kt qu bng tnh nh sau.
Thng
Nhu
cu
1.200
1.250
+ 50
50
900
1.000
50
+100
150
1.000
1.050
150
+ 50
200
1.200
1.100
100
-100
100
1.200
1.300
100
+100
200
1.500
1.300
200
-200
Tng
7.000
7.000
Sn xut Tn u k Pht sinh
Tn cui
k
700
Tn kho cui k = Tn kho u k + Sn xut Nhu cu
TK CK = TK DK + SX NC
139

Xc nh chi ph thc hin k hoch ny bao gm 2 khon mc ph l:
- Chi ph lng cho cng nhn sn xut trong gi hon thnh 7.000 sn phm l:
7.000 sn phm * 1,4 gi/sn phm * 5.000 = 49.000.000 ng.
- Chi ph tn tr trong k l: 700sn phm * 5.000ng/sn phm/thng = 3.500.000 ng
Tng chi ph l: TC1= 49.000.000 + 3.500.000 = 52.500.000 ng
K hoch 2: Gi mc sn xut n nh mc thp nht l 45 sn phm/ngy trong
sut k k hoch 6 thng, gim c chi ph tn tr, nhng pht sinh chi ph lm thm
gi do thiu ht hng ha phi sn xut thm gi.
- Tng s sn phm c sn xut trong k k hoch l.
45 sn phm/ngy * 140 ngy = 6.300 sn phm.
- Chi ph lng sn xut trong gi.
6.300sn phm * 1,4gi/sn phm * 5.000 = 44.100.000 ng
- S sn phm cn thiu ht l 7.000 - 6.300 = 700 sn phm.
C th hp ng ph vi chi ph tng thm l:
700sn phm * 10.000ng/sn phm = 7.000.000 ng
Tng chi ph l:
TC2a = 44.100.000 + 7.000.000 = 51.100.000 ng.
C th yu cu cng nhn sn xut thm gi cho s thiu ht.

700sn phm * 1,4gi/sn phm * 7.000ng/sn phm = 6.860.000 ng
Tng chi ph l:
TC2b = 44.000.000 + 6.860.000 = 50.960.000 ng.
So snh 2 kh nng sn xut nu trn, ta chn kh nng yu cu cng nhn lm thm

gi th tng chi ph l 50.960.000 ng, thp hn so vi kh nng hp ng ph vi n
v lin kt. Nh vy ta chn kh nng lm thm gi i in cho k hoch ny.
K hoch 3: Sn xut theo nhu cu ca khch hng, nu nhu cu tng th thu thm
cng nhn, nu nhu cu gim th sa thi cng nhn.
- Chi ph tr lng cng nhn:
7.000sn phm * 1,4gi/sn phm * 5.000ng/sn phm = 49.000.000 ng.
- Chi ph thu thm cng nhn: 600sn phm * 7.000ng/sn phm = 4.200.000 ng.
- Chi ph sa thi cng nhn: 300sn phm * 8.000ng/sn phm = 2.400.000 ng.
Tng chi ph thc hin k hoch ny l:
TC3 = 49.000.000 + 4.200.000 + 2.400.000 = 55.600.000 ng
Thng
Nhu cu
Sn xut
Thu thm
Sa thi
1.200
1.200
900
900
300
140

3
1.000
1.000
100
1.200
1.200
200
1.200
1.200
1.500
1.500
300
Tng
7.000
7.000
600
300
Tng t nh vy, chng ta a ra cng nhiu k hoch th c kh nng chn c k

hoch sn xut c tng chi ph thc hin thp nht. Da trn kt qu ca 3 k hoch trn
th ta chn k hoch 2 vi gii php th 2 c tng chi ph nh nht l 50.960.000 ng.
M hnh ton hc cho hoch nh tng hp:
Mt s phng php hoch nh tng hp c pht trin khi vic s dng vi tnh v
nghin cu v tc nghip pht trin. Nhng phng php ny i hi vic lp k hoch
nng lc cho h thng sn xut trong kh nng sn c ca ngun lc sn xut v nhu cu
tng hp.
V d 6.2: minh ha cch tip cn ca chng trnh tuyn tnh cho vic hoch nh
tng hp.
Mt nh lp lch trnh sn xut phi xy dng k hoch tng hp cho 2 qu ca nm
sau. Phn xng c t ng ha cao, sn xut thit b ha cho th trng my vi
tnh. Cng ty c tnh c 700 n v s cn vn chuyn n khch hng trong qu u
tin v 3.200 n v trong qu th 2. Thi gian hao ph lao ng cn thit sn xut 1
n v sn phm l 5 gi v ch c sn 9.000 gi lao ng chnh thc cho tng qu. Gi
lm thm c th dng, nhng cng ty c chnh sch gii hn gi lm thm khng qu
10% gi lao ng chnh thc. Chi ph cho lao ng trong gi l 12.000 ng/gi, nu lm
thm l 18.000 ng/gi; chi ph tn tr l 50.000 ng/sn phm/qu. Hi c bao nhin
n v c sn xut trong gi, ngoi gi v tn tr ?
Bi gii:
Phn xy dng k hoch sn xut ny da trn c s ca mn M hnh ton kinh t
(sinh vin tham kho thm chi tit mn hc ny), chng ta xy dng c m hnh c
dng nh di y.
Gi X1 -Lng thit b ha sn xut trong gi qu 1 v giao hng qu 1.
X2 -Lng thit b ha sn xut thm gi qu 1 v giao hng qu 1.
X3 -Lng thit b ha sn xut trong gi qu 1 v giao hng qu 2.
X5 -Lng thit b ha sn xut trong gi qu 2 v giao hng qu 2.
141

Da vo mc tiu hao lao ng, tin th lao tr cng lao ng sn xut c 1 sn
phm v chi ph cho vic tn tr (nu c), ta xc nh c h s hm mc tiu c nh
sau (n v 1.000 ng).
X1= X5 : 5 x 12 = 60 ; X2 = X6: 5 x 18 = 90
X3 : (5 x 12)+50 = 110 ; X4 : (5 x 18)+50 = 140
Da vo thng tin trn ta lp c m hnh k hoch sn xut trong 2 qu ti nh sau:
Z = 60X1 +
X1
90X2
+ 110X3 + 140X4 + 60X5 + 90X6
min
700
3.200
9.000
900
900
X2
+
X3
5X1
X4
X5
X6
5X3
5X2
5X4
5X6
X1,X2,X3,X4,X5,X6
Qu
Nhu cu
ngun cung
Qu 2
Qu 1
1
Cha dng
Kh nng
cung (SP)
Trong gi
X1
60 X3
110 X7
160
1.800
Ngoi gi
X2
90 X4
140 X8
190
180
Trong gi
X5
60 X9
110
1.800
Ngoi gi
X6
90 X10
140
180
Tng cu
700
3.200
60
3.960
X l m hnh bi ton ta c kt qu:

Trng hp n v ch mun sn xut nhu cu ca khch hng, khng mun d
tr s hng tha (tha kh nng sn xut 60 sn phm, tng ng vi 300 gi lao ng
ca cng nhn) th n v nn sn xut trong gi, ngoi gi vi s lng tng ng l: X1
= 580 ; X2 = 120 ; X3 = 1.220 ; X4 = 0 ; X5 =1.800 ; X6 = 180. Tng chi ph hon
n hng 304 triu ng.
Trng hp n v sn xut ht kh nng v mun d tr s hng tha cho k sau
tiu th th kt qu x l l: X1 = 520; X2 = 180; X3 = 1.220; X4 = 0 ; X5 =1.800; X6 =
180; X7 = 60; X8 = X9 = X10 = 0; Tng chi ph hon n hng 315,4 triu ng.
142
III. LCH TRNH SN XUT CHNH:

Lch trnh sn xut chnh nhm xc nh khi lng sn phm phi hon thnh trong
tng tun ca k hoch ngn hn. Cc nh qun tr tc nghip thng xuyn gp nhau
xem xt d bo th trng, n t hng ca khch hng, mc tn kho, mc s dng thit
b v thng tin v nng lc, nh th m lch trnh sn xut c xy dng.
1. Mc tiu ca lch trnh sn xut:
Lch trnh sn xut theo nng lc sn xut ngn hn v c xc nh bi k hoch
tng hp v phn b cho nhng n hng mc tiu ca n l:
Lp lch trnh cc thnh phn phi hon tt mt cch nhanh chng khi k kt hp
ng vi khch hng.
Trnh qu ti hay di ti nhng phng tin sn xut, v th nng lc sn xut
c s dng mt cch hu hiu v chi ph sn xut thp.
2. Mc thi gian trong lch trnh sn xut:
Lch trnh sn xut c th phn chia lm 4 phn, tng phn c phn cch bi mt
thi im c gi l mc thi gian.
Phn 1: ng bng l phn u ca lp lch trnh sn xut khng th thay i tr phi
c nhng trng hp c bit v ch c s cho php ca cp cao nht trong t chc. S
thay i trong phn ny thng b ngn cm v n tn km chuyn i k hoch mua
vt liu v sn xut cc chi tit cho sn phm.
Phn 2: Vng chc c ngha l nhng thay i c th xy ra trong phn ny, nhng
ch trong mt s ngoi l, vi l do ging nh trn.
Phn 3: y l tt c nhng nng lc sn xut sn c c phn b cho cc n
hng. S thay i trong giai on ny c th c v chi ph sn xut s b nh hng
nh nhng hiu qu trong vic lm hi lng khch hng th khng chc chn.
Phn 4: M nng lc sn xut cha c phn b ht v trong phn ny cc n
hng thng c chm vo.
3. Qui trnh xy dng lch trnh sn xut:
Xem xt cc n hng, d bo, bo co trnh trng tn kho v thng tin v nng lc sn
xut, cc nh lp lch trnh t hu ht cc n hng cp bch vo v tr m sn c sm
nht ca lch trnh sn xut. Mt s hot ng quan trng xy ra trong gian on ny:
u tin, nh lp lch trnh phi c tnh tng nhu cu ca sn phm t mi ngun,
phn cc n hng cho nhng b phn sn xut, phn chia thi im hn giao hng cho
khch v lp tnh ton chi tit cho lch trnh sn xut.
Cc n hng ca khch
(loi hng, s lng,
thi im giao hng)
D bo (loi hng,
s lng, thi im
giao hng)
Trnh trng tn kho

(cn bng, nhn
theo tin )
Nng lc sn xut (t l
u ra, thi gian ngh
theo k hoch)
143
Tnh ton lch trnh sn xut khi bit (loi hng)

Loi
hng
Tun l
Ch tiu
20
20
50
50
30
30
20
20
Yu cu sn xut
50
50
50
50
Tn kho cui k
50
30
30
30
50
70
50
30
Nhu cu c lng
30
30
40
40
40
30
30
30
Yu cu sn xut
60
60
60
60
60
Tn kho cui k
80
50
70
90
50
80
50
80
Nhu cu c lng
20
20
20
20
30
30
30
30
Yu cu sn xut
50
50
50
Tn kho cui k
60
40
70
50
70
40
60
30
...
...
...
...
...
...
...
...
Nhu cu c lng
A
...
...
Hoch nh nng lc s b (gi lao ng)

Tun l
B phn
Sn xut
100
150
200
150
100
50
50
25
100
150
100
25
200
225
300
225
200
100
150
100
150
200
250
200
150
75
50
75
100
75
...
...
...
...
...
...
...
...
...
144
Lch sn xut
Tun l
Loi hng
50
50
50
50
60
60
60
60
60
50
50
50
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Lp rp
3.000 3.500 3.700 2.500 3.500 2.200 2.000 1.800
Ch to
2.600 2.800 3.000 3.000 2.500 2.500 2.000 2.000
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Tng cng
250
250
300
350
300
250
250
200
V d 6.3: Mt x nghip sn xut 2 loi sn phm A & B theo kiu sn xut tn

kho. Nhu cu ca sn phm ny c da trn c s s liu d bo v cc n t hng
ca khch hng, s lng sn phm mi loi cn sn xut cung cp cho khch hng
trong thi gian 6 tun ti c tng hp nh sau:
Nhu cu hng tun
NGUN
Nhu cu hng tun
YU CU
n hng 1
20
10
10
10
10
n hng 2
20
20
n hng 3
10
10
10
10
n hng 4
20
20
20
20
20
20
30
30
30
20
20
20
TNG
20
20
50
50
30
30
30
30
40
40
40
30
Tn kho an ton mc ti thiu ca sn phm A l 30 v ca sn phm B l 40. Kch

thc l sn xut ca A l 50, ca B l 60. Tn kho ban u ca A l 70 v ca B l 50.
Hy chun b lch trnh sn xut cho 2 loi sn phm trn?
Bi gii:
i vi tng sn phm, ly tng nhu cu i chiu vi tn kho ban u v xc nh
xem vo tun l no tn kho cui k s xung di mc tn kho an ton v nh th yu
145

cu phi sn xut v lp lch trnh cho l sn phm c sn xut trong tun .
Sn
phm
Tun l
CH TIU
Tng nhu cu
20
20
50
50
30
30
Tn kho u k
70
50
30
30
30
50
Yu cu sn xut
50
50
50
50
Tn kho cui k
50
30
30
30
50
70
Tng nhu cu
30
30
40
40
40
30
Tn kho u k
50
80
50
70
90
50
Yu cu sn xut
60
60
60
60
Tn kho cui k
80
50
70
90
50
80
260
420
By gi ta quan st k hn s tnh ton i vi sn phm A trong lch trnh sn xut

trn (tng t nh vy i vi sn phm B).
Khi n hng c a vo lch trnh sn xut, hiu qu ca cc trung tm sn xut
phi c kim tra. Kiu kim tra s khi ny ca lch trnh sn xut i khi c gi l
hoch nh nng lc s b, mc tiu ca n l xc nh mi tun l ca lch trnh sn xut
trong c hin tng qu ti hay di ti ca nng lc sn xut xy ra v xt li lch
trnh sn xut.
Yu cu
Tn kho
sn xut
cui k
(4)=(2)-(3)
(5)
(6)=(2)+(5)-(3)
20
50
50
50
20
30
30
30
50
-20
50
30
30
50
-20
50
30
30
30
50
50
50
30
20
50
70
Tun
Tn kho
u k
(1)
(2)
70
Tng
nhu cu
(3)
Cn bng
146

V d 6.4: X nghip ni v d 6.3 nu trn mun xc nh xem lch trnh sn xut
va lp c qu ti hay di ti dy chuyn lp rp thnh phm 2 sn phm A & B.
Nng lc sn xut ca dy chuyn ny l 100 gi/tun. Mi sn phm A cn 0,9 gi v
mi sn phm B cn 1,6 gi ca dy chuyn ni trn.
a.Tnh s gi thc s cn thit n dy chuyn trn sn xut cho c 2 sn phm. So
snh ti ca nng lc lp rp thnh phm c sn mi tun v cho tng 6 tun l.
b.Nng lc ca dy chuyn lp rp hin c c ph hp cho vic thc hin lch trnh sn
xut trn khng?
c.Bn ngh thay i g i vi lch trnh sn xut?
d. Gi s cui k trc x nghip ny ang sn xut sn phm A v h mun tm k
hoch sp xp lch trnh sn xut gim thiu chi ph. Nu bit chi ph chuyn i my
mc thit b l 100.000 ng/ln chuyn v chi ph cho vic tn tr sn phm A l 800
ng/sn phm/tun, sn phm B l 500 ng/sn phm/tun.
Bi gii.
a. Da trn lch sn xut s b ca v d 6.3, ta tnh ti trong mi tun v cho 6 tun,
so snh ti vi nng lc dy chuyn lp rp.
Sn phm CH TIU
Gi lp rp hng tun
1
Sn xut
50
50
50
50
Gi lp rp
45
45
45
45
Sn xut
60
60
60
60
Gi lp rp
96
96
96
96
Tng (gi) cn sn xut
96
141
141
45
141
564
Nng lc sn xut (gi)
100
100
100
100
100
100
600
Tng
b. Nng lc sn c ca dy chuyn l 600 gi cho 6 tun l v lch trnh sn xut yu

cu 564 gi, so vi nng lc sn xut ca x nghip th n v ny sc thc hin s
lng sn phm theo yu cu ca khch hng trong iu kin bnh thng. Tuy nhin,
nu cn c vo thi im nhu cu khch hng cn mi tin hnh sn xut th lch trnh
sn xut phn b khng u, c th l qu ti sn xut tun 3, 4, 6 v di ti tun 1,
2, 5. Do cn phi iu chnh lch trnh sn xut cho hp l.
c. Vic cn bng hng tun tt hn nu mt s l sn phm di vo nhng tun l sm
hn ca lch trnh, m bo vic sn xut tng i n nh trong k. Do cn tnh ton
v a ra cc khng nng c th thc hin gp phn gim chi ph sn xut. Kt qu
sau khi iu chuyn cc l sn phm n ni sn xut hp l, ngi c thm quyn ra
quyt nh chnh thc thc hin, nn lch ny gi l lch trnh sn xut chnh.
147

Kh nng 1: Chuyn 1 l sn phm A tun 4 sang tun 3;
Chuyn 1 l sn phm A tun 6 sang tun 5;
Chuyn 1 l sn phm B tun 3 sang tun 2.
Kt qu sau khi iu chnh cc l sn xut thch hp
Sn
phm
Ch tiu
Gi lp rp hng tun
1
Sn xut
100
100
Gi lp rp
90
90
Sn xut
60
60
60
60
Gi lp rp
96
96
96
96
Tng (gi) cn sn xut
96
96
90
96
90
96
564
Nng lc sn xut (gi)
100
100
100
100
100
100
600
Tng
Vic sa i ny s c ti tt hn trn dy chuyn lp rp, nhng b li, mt s lng

tn kho s phi thm vo do vic sn xut nhng l ny sm hn.
Kh nng 2: Chuyn 1 l sn phm A tun 3 sang tun 2;
Chuyn 1 l sn phm A tun 4 sang tun 2;
Chuyn 1 l sn phm A tun 6 sang tun 5.
Kt qu sau khi iu chnh cc l sn xut thch hp
Sn
phm
Ch tiu
Gi lp rp hng tun
1
Sn xut
100
100
Gi lp rp
90
90
Sn xut
60
60
60
60
Gi lp rp
96
96
96
96
Tng (gi) cn sn xut
96
90
96
96
90
96
564
Nng lc sn xut (gi)
100
100
100
100
100
100
600
Tng
d. Da trn lch trnh sn xut chnh cu c, ta tnh ton chi ph hon thnh khi
lng sn xut p ng ng v nhu cu khch hng trong k vi chi ph thp nht.
148

Theo kh nng 1: Vi thng tin cu d, ta bit n v ang sn xut sn phm A
tun trc (k k hoch trc), nhng tun th 1 n v li sn xut sn phm B nn phi
sp xp my mc thit b cho tng thch vi vic sn xut sn phm B (chuyn i my
mc thit b). Sang tun th 2, n v vn tip tc sn xut sn phm B, do khng cn
sp xp my mc thit b; tng t nh vy,... Nh vy trong k k hoch ny n v
chuyn i my mc thit b 5 ln, mi ln tn km chi ph l 100.000 ng, tng cng
mt 500.000 ng.
Ngoi ra n v cn tn chi ph cho vic tn tr, v phi sn xut trc thi im so
vi nhu cu. Do cn phi xc nh s lng hng lu kho ca tng loi sn phm sn
xut trong k. Cng thc tnh ton s lng hng lu kho thc t pht sinh trong k ca 1
loi sn phm nh sau:
Tn kho thc t ( TKtt ) = Tn kho s b ( TKsb ) + Tn kho phat sinh ( TK ps )
TK ps = Kch thc l x s l x thi gian chuyn i
Lng hng tn kho s b, tnh ton da vo lch sn xut s b lc ban u ca lch

trnh sn xut chnh. Tn kho s b ca sn phm A l 260 sn phm, sn phm B l 420
sn phm. Nh vy, tng chi ph cho kh nng 1 l:
TC1 = (5 x100.00) + [260 + (50 x1x1) + (50 x1x1)]x800 + [420 + (60 x1x1)]x500 = 1.028.000 ng
Theo kh nng 2: chng ta tnh tng t nh vy,
TC2 = (5 x100.00) + [260 + (50 x1x1) + (50 x1x2) + (50 x1x1)]x800 + (420 x500) = 1.078.000 ng
So snh gia 2 kh nng trn th ta chn kh nng 1 c li th v chi ph hn.
IV.1. Cu hi n tp:
1. Mc tiu ca hoch nh tng hp l g?
2. Cc n v sn xut c nht thit phi hoch tng hp trong mt khong thi gian
ging nhau hay khng?
3. Hy nu u im, nhc im ca cc k hoch n thun?
4. hoch nh sn xut tng hp th cn nm nhng thng tin quan trng g?
5. Hy cho bit l do ti sao chng ta phi xy dng lch trnh sn xut chnh?
149

Bi 1:
Mt x nghip sn xut 2 loi sn phm X, Y bn trn th trng, thun li cho
vic t chc sn xut ca x nghip trong 6 thng u nm, ng gim c x nghip quyt
nh nghin cu th trng v xc nh c kh nng tiu th 2 loi sn phm ny nh
sau: (VT: sn phm)
Sn phm
Thng 1
Thng 2
Thng 3
Thng 4
Thng 5
Thng 6
5.500
5.100
4.800
4.800
5.000
5.000
3.600
3.800
3.000
2.800
3.100
3.500
Qua tnh ton, n v c tnh cc khon chi ph pht sinh:

- Hao ph thi gian trung bnh sn xut ra mt sn phm X mt 20 pht v sn
phm Y mt 30 pht.
- Tin lng ca cng nhn tnh theo thi gian, mi cng nhn sn xut trong gi l
8.000 ng/gi, nu lm vic thm gi th tin lng bng 1,3 ln lng sn xut trong gi.
- X nghip c 18 cng nhn lm vic mi thng 22 ngy (trong kh nng sn
xut sn phm X chim 50% nng lc). H c kh nng sn xut thm gi p ng
nhu cu khch hng.
- Hin ti lng hng tn kho ca thng 12 nm trc li i vi sn phm X l
800 sn phm, v sn phm Y l 500 sn phm.
Chnh sch ca x nghip l mun p ng y nhu cu v c ch trng khng
cho thiu ht hng ha xy ra.
ng gim c vch ra 2 phng n:
Phng n 1: X nghip gi mc sn xut c nh hng thng bng vi nng lc sn
xut thc t ca x nghip. Bit chi ph bo qun hng tn kho sn phm X l 2.500
ng/sn phm/thng, sn phm Y l 2.000 ng/sn phm/thng.
Phng n 2: X nghip mun sn xut p ng theo nhu cu ca th trng, khi
nhu cu gim xung th khng c sa thi cng nhn, nhng c php c gi ri (tm
ngh vic), mi gi ri vic cng nhn c hng 60% lng chnh thc. Hy lp biu
tnh ton v xc nh phng n thc hin c li.
Bi gii
Trc tin ta xc nh nng lc sn xut ca x nghip da trn lc lng lao
ng hin c.
- Kh nng ca x nghip c th sn xut c mi thng l.
18 cng nhn * 22 ngy/thng * 8 gi/ngy = 3.168 gi/thng
- Trong nng lc , kh nng sn xut sn phm X chim 50% tng ng s gi
sn xut l:
3.168 gi * 50% = 1.584 gi
- Da vo s gi sn xut sn phm X ta bit c s lng sn phm X v Y l:
150

gi
* 60 phut
Kh nng sn xut sn phm X: 1.584 phu
= 4.752 san phm
t
20
gi
* 60 phut
Kh nng sn xut sn phm Y: 1.584 phu
= 3.168 san phm
t
30
Phng n 1: Gi mc sn xut c nh hng thng vi X l 4.752 sn phm; v

Y l 3.168 sn phm trong k k hoch 6 thng.
- Lng hng tn kho ca thng 12 nm trc li cho thng 1 i vi sn phm
X l 800 sn phm; Y l 500 sn phm. Nu kh nng khng p ng nhu cu th ta
tng thm gi sn xut.
- Ta thit lp c bng tnh ton nh sau.
Thng
Nhu cu
Sn xut
TK cui k
Lm thm
5.500
3.600
4.752
3.168
52
68
5.100
3.800
4.752
3.168
296
564
4.800
3.000
4.752
3.168
168
48
4.900
2.800
4.752
3.168
536
148
5.000
3.100
4.752
3.168
604
248
5.000
3.500
4.752
3.168
272
248
52
1.648
988
564
Tng
28.512 19.008
- Chi ph tr lng cho cng nhn trong gi sn xut sn phm X v Y l.

3.168 gi/thng * 8.000 ng/gi * 6 thng = 152.064.000 ng.
- Chi ph tr lng cho cng nhn lm ngoi gi:
X:
988 sanphm * 20 phut

* 8.000 ng/gi * 1,3 ln = 3.425.000 ng
phut
60
Y:

* 8.000 ng/gi * 1,3 ln = 2.932.800 ng
phut
60
-Chi ph tn tr sn phm:
X: 52 sn phm * 2.500 ng/sn phm/thng = 130.000 ng
Y: 1.648 sn phm * 2.000 ng/sn phm/thng = 3.296.000 ng
Tng chi ph thc hin phng n ny l:
TC1 = 152.000.000 + (3.425.000 + 2.932.800) + (130.000 + 3.296.000) =
161.847.000 ng.
151

Phng n 2: X nghip sn xut s lng sn phm bng vi nhu cu pht sinh
hng thng. Nu thiu hng, yu cu cng nhn lm thm gi; nu tha th cho cng nhn
tm ngh nhng c hng 60% lng chnh thc.
- Bit lng hng tn kho cn li X l 800 sn phm; Y l 500 sn phm.
- Nng lc sn xut ca x nghip i vi X l 4.752 sn phm; Y l 3.168 sn phm.
- Ta thit lp c bng tnh ton qua cc thng nh sau.
Thng
Nhu cu
Sn xut
Lm thm
Ri vic
5.500
3.600
4.700
3.100
52
68
5.100
3.800
4.752
3.168
348
632
4.800
3.000
4.752
3.000
48
168
4.900
2.800
4.752
2.800
148
368
5.000
3.100
4.752
3.100
248
68
5.000
3.500
4.752
3.168
248
332
28.460
18.336
1.040
964
52
672
Tng
- Chi ph tr lng trong gi:

X:
28.460 sanphmR * 20 phut

* 8.000 ng/gi = 75.893.333ng
60 phut
Y:
18.336 sanphm * 30 phut

* 8.000 ng/gi = 73.344.000 ng
phut
60
- Chi ph tr lng ngoi gi:

X:
1.040 sanpham * 20 phut

* 8.000 ng/gi * 1,3 ln = 3.605.333ng
phut
60
Y:
964 sanpham * 30 phut

* 8.000 ng/gi * 1,3 ln = 5.012.800 ng
60 phut
- Chi ph lng cho cng nhn tm ngh:

X:
52 sanpham * 20 phut
* 8.000 ng/gi * 60% = 83.200 ng
60 phut
Y:

* 8.000 ng/gi * 60% = 1.612.800 ng
phut
60
Tng chi ph thc hin phng n ny l:

TC2 = (75.893.333 + 73.344.000) + (3.605.333 + 5.012.800) + (83.200 + 1.612.800)
= 159.551.466 ng.
152

So snh 2 phng n sn xut, ta thy phng n 2 c chi ph thp hn phng n
1 vi s tin tit kim c l:
161.847.000 - 159.551.466 = 2.295.534 ng
Nh vy ta nn chn phng n 2 thc hin.
Bi 2:
Phn xng ca cng ty C sn xut sn phm X vn chuyn n cc cng ty kinh
doanh. ng A, nh hoch nh sn xut phn xng ni trn, ln k hoch tng hp
cho nm ti da vo s liu d bo ca vn phng cng ty. Phn xng hin ang sn
xut 3 dng ca sn phm X (l X1 , X2 v X3) c mt s khc bit v c tnh nhng mi
sn phm c lng hao ph ging nhau v gi lao ng sn xut. S liu sn phm X
c d bo nh sau:
Sn phm
S liu d bo (1.000 sn phm)

Qi 1
Qi 2
Qi 3
Qi 4
X1
10,3
11,4
13,9
9,3
X2
6,1
5,4
7,8
6,7
X3
3,0
1,4
4,2
5,7
Nng lc my mc hin c di do sn xut theo yu cu d bo v mi sn

phm cn 5 gi lao ng. Hy tnh:
a. Nhu cu tng hp ca sn phm X cho mi qu.
b. S gi lao ng tng hp cho mi qi.
c. Nu mi cng nhn lm vic 520 gi/qi th cn phi c bao nhiu cng nhn mi qi.
d. Nu chi ph cho vic thu thm mi cng nhn l 0,2 triu ng (chi ph o to,
hun luyn, tp vic lc ban u), chi ph cho thi vic l 0,25 triu ng/cng nhn v
chi ph tn tr l 1,5 triu ng/1.000 sn phm/qi (cng ty lm vic 65 ngy/qi). Hy
tnh k hoch tng hp cho nm ti theo:
c Nhu cu (gi s nng lc ban u thch ng vi qu 1).
d Mc nng lc trung bnh.
153

Bi gii
a. Xc nh nhu cu tng hp cho mi qu.
- Theo thng tin bi cho bit, ch to mt sn phm X cc loi u tiu hao mt
lng lao ng nh nhau l 5 gi. Do , ta c th xc nh lng nhu cu tng hp nh sau.
25,9
1.000
sn phm
21,7
19,4
18,2
Qu
1
b. Xc nh s gi lao ng tng hp cho tng qu, thng qua bng tnh sau (mi
sn phm mt 5 gi lao ng).
Sn phm
S liu d bo (1.000 sn phm)

Qi 1
Qi 2
Qi 3
Qi 4
X1
10,3
11,4
13,9
9,3
X2
6,1
5,4
7,8
6,7
X3
3,0
1,4
4,2
5,7
Tng
19,4
18,2
25,9
21,7
Gi lao ng
97.000
91.000
129.500
108.500
c. Nu mi cng nhn lm vic 520 gi/qu th ta cn s cng nhn mi qu

m bo sn xut s lng sn phm theo d bo l.
- S cng nhn cn qu 1 : 97.000 = 187 cng nhn
520
- S cng nhn cn qu 2 :
91.000
= 175 cng nhn
520

520

520
154

d. Ta thit lp cc k hoch tng hp theo:
Theo nhu cu (Nng lc ban u thch ng vi qu 1). (VT: Cng nhn)
Qu
Nhu cu
Sn xut
Thu thm
Gim cng nhn
187
187
175
175
12
250
250
75
209
209
41
75
43
Tng
Tng chi ph pht sinh gm chi ph thu thm v chi ph thi vic.
- Chi ph thu thm: 75 cng nhn * 0,2 triu ng/cng nhn = 15 triu ng.
- Chi ph cho thi vic: 53 cng nhn * 0,25 tr /cn = 13,25 triu ng
Tng chi ph thc hin k hoch ny l:
TC1 = 15 + 13,25 = 28,25 triu ng.
Sn xut theo mc nng lc trung bnh.
- Nng lc sn xut trung bnh hng qu:
19.400 + 18.200 + 25.900 + 21.700
= 21.300 san phm
4
- Ta xc nh c bng tnh ton nh sau:

(VT: sn phm)
Qu
Nhu cu
Sn xut
Pht sinh
Tn kho cui k
19.400
21.300
+1.900
1.900
18.200
21.300
+3.600
5.000
25.900
21.300
-4.600
400
21.700
21.300
- 400
Tng
7.300
- Tng chi ph pht sinh thm l:

7,3 ngn sn phm * 1,5 tr/1000sn phm/thng = 10,95 triu ng
So snh 2 k hoch, th ta chn k hoch 2 vi chi ph thp nht l 10,95 tr.
155

Bi 3:
X nghip sn xut 3 loi sn phm A, B, C cung cp cho khch hng theo lch nh sau:
Tun
Sn phm A
500
200
300
400
Sn phm B
200
200
600
100
750
Sn phm C
400
50
200
100
Chi ph chuyn i my mc thit b t sn xut sn phm ny sang sn xut sn

phm khc l 200.000 ng/1 ln chuyn (nu tun ny ang sn xut sn phm A, tun sau
li ni tip sn xut sn phm A th khng tn chi ph chuyn i my mc thit b, nhng
chuyn qua sn xut sn phm khc th phi tn chi ph chuyn my mc). Bit nng lc sn
xut chung ca nh my l 200 gi/tun. Bit thm cc thng tin khc nh di y:
Sn phm
Ch tiu
Tn kho u k (sn phm)
500
150
300
Tn kho an ton (sn phm)
20
10
30
Kch thc l hng (sn phm)
300
150
400
Thi gian sn xut 1 sn phm (pht)
15
20
30
Chi ph tn tr (ng/sn phm/tun)
1.500
2.000
1.800
a. Hy xc nh lch trnh sn xut chnh.

b. Xc nh tng chi ph thc hin sao cho tng chi thp nht.
Bi gii
a. Xc nh lch trnh sn xut chnh.
T thng tin ca bi, ta c c nhu cu tng hp cho tng sn phm A, B, C 7
tun l ti. Do , ta ch tnh yu cu sn xut cho tng sn phm A, B, C c th tng tun.

Sn
phm
Ch tiu
Tun
1
Nhu cu
500
200
300
Tn kho u k
500
300
300
100
100
Yu cu sn xut
300
300
Tn kho cui k
300
300
100
100
100
700
100 100
-
600
100 300
156
Sn
phm
Tun
Ch tiu
5
750
Nhu cu
200
200
200
100
Tn kho u k
150
100
100
50
50
100 100
Yu cu sn xut
150
150
600
150
Tn kho cui k
100
100
50
50
100
100 100
Nhu cu
400
50
200 100
Tn kho u k
300
300
300
300
250
250 50
Yu cu sn xut
400
400
Tn kho cui k
300
300
300
250
250
50
350
750
Theo lch trnh trn ta c nhn xt:
y i vi sn phm A tun 1 ta phi sn xut thm 1 l 300 sn phm, v nu

giao hng bng lng tn kho ca k trc li m khng sn xut th khng cn hng
tn kho, trong khi lng hng tn kho an ton ca sn phm l 20, s di mc tn
kho an ton. Do phi sn xut thm 1 l sn phm A. tun 7, nu ta sn xut 1 l th
khng lng hng giao cho khch hng, m bo lng hng th ta phi sn
xut lin tc 2 l sn phm A.
y i vi sn phm B cng vy, tun th 4 ta phi sn xut lin tc 4 l v
tun th 7 ta sn xut lin tc 5 l sn phm B.
T lch trnh s b trn, ta c th tng hp thnh lch trnh nh sau. (VT:
sn phm)
Tun
Sn phm A
300
300
600
Sn phm B
150
150
600
150
750
Sn phm C
400
400
Ta qui i lch trnh ny t yu cu sn xut di dng sn phm ra yu cu sn

xut di dng thi gian (gi) cn thit c c sn phm A, B, C.
Tun
Tng
Sn phm A
75
75
150
300
Sn phm B
50
50
200
50
250
600
Sn phm C
200
200
400
Tng thi gian
125
200
50
200
125
600
1.300
157

Nng lc SX
200
200
200
200
200
200
200
1.400
Theo lch trnh thi gian ta c nhn xt nh sau:
y Trong 6 tun l u th nhu cu sn xut thc t lun nh hn nng lc sn xut

ca x nghip, do n di ti.
y Ring tun th 7, nhu cu sn xut thc t gp 3 ln nng lc sn xut ca x
nghip, do n qu ti. m bo c hng ha p ng cho khch hng ng lch,
th ta phi chuyn mt s l sn phm c sn xut cc tun trc .
y Nu ta chuyn l sn phm sn xut cng xa vi lch giao hng th pht sinh chi
ph tn tr cng cao, mt khc, chi ph tn tr ca sn phm no cng ln cng lm cho
tng chi ph tn tr cng ln.
y Trong bi ton ny, chng ta cn phi tnh ton chi ph sao cho vic thc hin
c chi ph thp nht.
Cc kh nng iu chnh lch trnh c th xy ra nh sau:
Kh nng th 1: Ta iu chnh nh sau:
Tun
Tng
Sn phm A
75
75
150
300
Sn phm B
50
100 200
50
200
600
Sn phm C
200
200
400
Tng thi gian
125 200 175 200 200 200 200
1.300
Nng lc SX
200 200 200 200 200 200 200
1.400
- Sn phm A: l tun 5 ln sn xut tun th 3; 2 l tun 7 c sn xut tun 5.

- Sn phm B: 1 l tun 7 c sn xut tun 3; 4 l cn li tun 7 c sn
xut tun th 6.
Xc nh chi ph thc hin kh nng ny:
- Chi ph thc hin chuyn i my mc thit b pht sinh theo hng mi tn ghi
trn lch trnh.
7 ln chuyn * 200.000 ng/1 ln chuyn = 1.400.000 ng.
- Chi ph tn tr ca 3 loi sn phm c tnh ton nh sau:
A: 3.100 sn phm * 1.500 ng/sn phm/tun = 4.650.000 ng
B: 1.800 sn phm * 2.000 ng/sn phm/tun = 3.600.000 ng
C: 1.800 sn phm * 1.800 ng/sn phm/tun = 3.240.000 ng
Tng chi ph tn tr sn phm:
11.490.000 ng.
Tng chi ph kh nng ny l: 1.400.000 + 11.490.000 = 12.890.000 ng.

158
Sn
phm
Tun
Ch tiu
Nhu cu
500
200
300
400
Tn kho u k
500
300
300
400
400
700
700
Yu cu sn xut
300
300
600
Tn kho cui k
300
300
400
400
700
700
300
Nhu cu
200
200
600
100
750
Tn kho u k
150
100
100
200
200
250
850
Yu cu sn xut
150
300
600
150
600
Tn kho cui k
100
100
200
200
250
850
100
400
50
200
100
Tn kho u k
300
300
300
300
250
250
50
Yu cu sn xut
400
400
Tn kho cui k
300
300
300
250
250
50
350
Nhu cu
C
Tng
3.100
1.800
1.800

Tun
Tng
Sn phm A
75
150
75
300
Sn phm B
50
50
200
100
200
600
Sn phm C
200
200
400
Tng thi gian
125
200
200
200
175
200
200
1.300
Nng lc SX
200
200
200
200
200
200
200
1.400
- Sn phm A: 2 l tun 7 ln sn xut tun th 3.

xut tun th 6.
trn lch trnh.
159

Tng chi ph tn tr sn phm:
11.790.000 ng.

Sn
phm
Tun
Ch tiu
Nhu cu
500
200
300
400
Tn kho u k
500
300
300
700
700
700
700
Yu cu sn xut
300
600
300
Tn kho cui k
300
300
700
700
700
700
300
Nhu cu
200
200
600
100
750
Tn kho u k
150
100
100
50
50
250
850
Yu cu sn xut
150
150
600
300
600
Tn kho cui k
100
100
50
50
250
850
100
400
50
200
100
Tn kho u k
300
300
300
300
250
250
50
Yu cu sn xut
400
400
Tn kho cui k
300
300
300
250
250
50
350
Nhu cu
C
Tng
3.700
1.500
1.800

Tun
Tng
Sn phm A
75
75
150
300
Sn phm B
50
100
200
50
200
600
Sn phm C
200
200
400
Tng thi gian
125
200
175
200
200
200
200
1.300
Nng lc sn xut
200
200
200
200
200
200
200
1.400
- Sn phm A: l tun 5 ln sn xut tun th 3; 2 l tun 7 c sn xut tun 5.

xut tun th 7.
- Sn phm C: 1 l tun th 7 ln sn xut tun th 6.
160

trn lch trnh.
Tng chi ph tn tr sn phm: 10.050.000 ng.
Sn
phm
Ch tiu
Nhu cu
500
200
300
400
Tn kho u k
500
300
300
400
400
700
700
Yu cu sn xut
300
300
600
Tn kho cui k
300
300
400
400
700
700
300
Nhu cu
200
200
600
100
750
Tn kho u k
150
100
100
200
200
250
250
Yu cu sn xut
150
300
600
150
600
Tn kho cui k
100
100
200
200
250
250
100
400
50
200
100
Tn kho u k
300
300
300
300
250
250
450
Yu cu sn xut
400
400
Tn kho cui k
300
300
300
250
250
450
350
Nhu cu
C
Tun
Tng
3.100
1.200
2.200

So snh tng chi ph ca 3 kh nng ta c:
- Kh nng 1 l: 12.890.000 ng.
- Kh nng 2 l: 13.190.000 ng.
- Kh nng 3 l: 11.450.000 ng.
Ta s chn kh nng th 3 thc hin c li th v chi ph hn.
161

IV.3. Bi tp t gii:
Bi 4:
Nh sn xut xc nh nhu cu sn xut v mt loi sn phm trong 6 thng ti nh sau:
Thng
Nhu cu
Tng
8.100
9.000
11.100
10.500
12.000
12.300
63.000
Bit cc thng tin v chi ph nh sau:

X nghip c 9 cng nhn, lm vic 8 gi/ca/ngy, sn xut 24 ngy/thng
Mc lng lm trong gi qui nh l 5.000 ng/gi, lm thm ngoi gi l 1,5 ln
trong gi.
Chi ph tn tr 800 ng/sn phm/thng
Hao ph lao ng l 10 pht/sn phm.
Nu sa thi th tr thm cho cng nhn 1 thng lng bnh thng, nu thu cng
nhn thm th chi ph tuyn chn, hc vic,... bng 2/3 chi ph ca thng lng.
X nghip c ch trng p ng y nhu cu khch hng.
K hoch 1: Gi mc sn xut c nh bng vi nng lc sn xut ca x nghip.
K hoch 2: p ng theo nhu cu cu th trng, khi nhu cu gim th khng c
sa thi cng nhn nhng cho php cng nhn c gi ri vic, mi gi khng c vic th
cng nhn c hng 20% lng.
K hoch 3: p ng theo nhu cu cu th trng bng cch tng gim s lng
cng nhn kt hp vi tn kho hoc lm thm mc thp nht.
Bi 5:
Nhu cu v 2 loi sn phm A, B trong 6 thng ti nh sau:
Hao ph lao ng sn xut 1 sn phm A mt 45 pht, sn phm B mt 65 pht.
X nghip c 16 cng nhn, lm vic 8 gi/ca/ngy, sn xut 24 ngy/thng, nng
lc sn xut dnh cho sn phm A chim 45% nng lc ca x nghip.
Thng
Tng
Sn phm A
2.100
1.800
1.900
2.400
2.200
2.000
12.400
Sn phm B
1.200
1.700
1.500
1.400
1.600
1.600
9.000
Mc lng lm trong gi qui nh l 7.000 ng/gi, lm thm ngoi gi l 1,5 ln

trong gi.
162

Lng hng tn kho thng 12 nm trc li: A l 500 sn phm, B l 300 sn
phm. Chi ph tn tr sn phm A l 700 ng/sn phm/thng; B l 1.200 ng/sn
phm/thng.
X nghip c ch trng p ng y nhu cu, khng thiu ht hng hon xy ra.
K hoch 1: Sn xut mc n nh vi nng lc qui nh.
K hoch 2: Tng hoc gim mc sn xut theo nhu cu khch hng khng qu
nng lc qui nh, khng c sa thi cng nhn nhng co cng nhn tm ngh v c
hng 15% lng.
K hoch 3: T iu chnh nng lc sn xut sn phm A, B hng thng tng chi
ph thp nht.
Bi 6:
Nhu cu v mt loi sn phm trong 6 thng ti, vi lng nguyn liu k kt
tip nhn hng thng cho nh sau:
Thng
Nhu cu
Nguyn liu chnh (tn)
1.200
1.200
1.400
1.800
1.800
1.600
1,8
2,0
1,5
2,0
1,8
1,2
X nghip c 20 cng nhn, lm vic 8 gi/ca/ngy, sn xut 25 ngy/thng

Lng trong gi 5.000 ng/gi, lm thm gp 1,3 ln trong gi, x nghip khng
c vic cho cng nhn lm th cng nhn c hng 10%lng trong thi gian ri vic.
Hao ph nguyn liu ch to 1 sn phm mt 1,2 kg, nu s dng nhiu hn mc hin
c th phi mua thm nhng gi nguyn liu s tng ln 5%, chi ph tn tr nguyn liu trong
thng l 5% gi tr nguyn liu ang tn tr, bit gi mua nguyn liu l 10.000 ng/kg.
Hao ph lao ng ch to 1 sn phm mt 2,5 gi.
Lng hng tn kho thng 12 nm trc li l 200 sn phm, tn kho an ton l
100 sn phm, chi ph tn tr l 2.000 ng/sn phm/thng.
X nghip c ch trng p ng y nhu cu, khng thiu ht hng ho xy ra.
K hoch 1: Sn xut theo nng lc hin c hng thng.
K hoch 2: Sn xut theo nhu cu khch hng.
163

Bi 7:
Mt x nghip ch bin thc phm ti Cn Th ang ln k hoch sn xut tht ng
hp nhm p ng nhu cu ca khch hng trong 4 thng ti l:
Thng
Nhu cu ca khch hng (hp) 57.000
54.000
56.000
57.000
- X nghip hin c 50 cng nhn sn xut 23 ngy mi thng, mi ngy lm vic 1

ca 8 gi; chi ph tr cng mt gi lao ng trong iu kin ny l 6.000 ng
- Lng hng tn kho thng 12 nm trc li l 3.000 hp; chi ph cho vic tn
tr thnh phm l 500 ng/hp/thng.
- Hao ph lao ng sn xut mi hp mt 10 pht. Nu yu cu cng nhn lm
thm gi th x nghip tr cng tng thm 50%; nu x nghip khng phn cng cng vic
cho cng nhn th cng nhn vn c hng 20% lng theo thi gian x nghip qui nh.
- Ch trng ca xi nghip l p ng y nhu cu khch hng, khng thiu
ht hng ha xy ra.
K hoch 1: Hy xc nh chi ph theo k hoch gi mc sn xut n nh bng
nng lc sn xut ca x nghip trong sut thi gian lp k hoch
K hoch 2: Xi nghip mun c lng hng tn kho an ton l 400 sn phm trong
sut k k hoch. Hy xc nh chi ph theo k hoch sn xut ty vo nhu cu pht sinh
ca khch hng.
Bi 8:
Mt x nghip sn xut xc nh lng hng cn cung cp ra th trng trong 4
thng ti l:
Thng
Nhu cu
17.500
16.000
19.750
17.500

ca 8 gi; chi ph tr cng mt gi lao ng trong iu kin ny l 5.000 ng. Nu yu
cu cng nhn lm thm gi th lng ngoi gi l 6.500 ng/gi.
- Lng hng tn kho thng 3 li l 1.000 sn phm, lng tn kho an ton l
500 sn phm; chi ph cho vic tn tr thnh phm l 1.000 ng/sn phm/thng.
- Hao ph lao ng sn xut mt sn phm mt 30 pht.
- Ch trng ca x nghip l p ng y nhu cu khch hng, khng thiu
ht hng ha.
nng lc sn xut ca x nghip trong sut thi gian lp k hoch.
164

K hoch 2: Gi s cui thng 6, x nghip va tip nhn n t hng b sung
thm 2.500 sn phm v s giao hng trong thng 7. Bit rng khi sn xut th c mt gi
my hot ng s chi ph nhin liu l 100 ngn ng v tiu hao 50 gi cng lao ng.
Hy xc nh chi ph theo k hoch gi mc sn xut n nh trong trng hp ny.
Bi 9:
Mt x nghip sn xut xc nh lng hng cn cung cp ra th trng trong 4
thng ti l:
Thng
Nhu cu
26.000
24.000
24.000
25.000

ca 8 gi; chi ph tr cng mt gi lao ng trong iu kin ny l 6.000 ng. Nu yu
cu cng nhn lm thm gi th lng ngoi gi l 8.000 ng/gi.
- Lng hng tn kho thng 12 nm trc li l 2.000 sn phm, lng tn kho
an ton l 500 sn phm; chi ph cho vic tn tr thnh phm l 12.000 ng/sn
phm/nm.
- Hao ph lao ng sn xut mt sn phm mt 15 pht.
- Ch trng ca x nghip l p ng y nhu cu khch hng, khng thiu
ht hng ha.
nng lc sn xut ca x nghip trong sut thi gian lp k hoch.
K hoch 2: Gi s cui thng 2, x nghip va tip nhn n t hng b sung
thm 2.000 sn phm v s giao hng trong thng 3. Bit rng khi sn xut, c mt gi
my hot ng s chi ph nhin liu l 200.000 ng v tiu hao 30 gi cng lao ng.
Hy xc nh chi ph theo k hoch gi mc sn xut n nh trong trng hp ny.
Bi 10:
X nghip xc nh nhu cu cung cp sn phm trong 5 tun ti nh sau:
Tun
Sn phm A
300
400
400
100
Sn phm B
200
250
400
300
165

Bit thm cc thng tin khc nh sau:
Ch tiu
Sn phm A
Sn phm B
Tn kho u k (sn phm)
100
70
20
15
Kch thc l sn xut (sn phm)
350
200
10
20
Nng lc sn xut chung ca x nghip l 140 gi/tun

Xc nh lch trnh sn xut chnh?
Bi 11:
Tun
Sn phm A
Sn phm B
1.400
1.600 1.400 1.500 1.000 1.700
1.300
1.800 1.800

Ch tiu
Sn phm A Sn phm B
Tn kho u k (sn phm)
200
300
200
100
800
500
1,6
300
200
Chi ph chuyn i my mc thit b l 200.000 ng/ln chuyn

166

Bi 12:
Tun
Sn phm A
4.000 4.200
5.000 3.000
8.000
Sn phm B
800
600
800
1.000
500
Sn phm C
500
400
300
600
400

Ch tiu
Sn phm
Tn kho u k (sn phm)
500
150
100
200
100
50
1.000
500
300
200
400
500
CP chuyn i my mc thit b vo: (ng/ln)
100.000
150.000 200.000

Bi 13:
Mt x nghip sn xut 2 loi sn phm A, B tn kho v phn phi dn. Hm nay
l ngy cui cng ca k k hoch ang sn xut sn phm A, n v chun b ln lch
trnh sn xut chnh cho k k hoch ti. Theo s liu ca phng kinh doanh cn c vo
cc n t hng, ngi ta xc nh c nhu cu ca khch hng trong 6 tun ti nh
bng sau. (VT: sn phm)
Sn phm
Tun
1
40
120
170
240
240
200
100
160
160
120
167

Hin ti n v cn tn kho ca tun trc li l 60 sn phm A v 40 sn phm
B, lng tn kho an ton ca A l 10 sn phm, ca B l 20 sn phm. Hao ph thi gian
ch to c 1 sn phm hon chnh A mt 20 pht; B mt 10 pht. Kch thc l sn
phm A l 200 sn phm, B l 420 sn phm. Nng lc sn xut ti a ca sn xut l 70
gi/tun. Yu cu:
a. Xc nh lch trnh sn xut chnh cho 2 loi sn phm trn. Cng sut thc t
trong k (6 tun l) t c bao nhiu %?
b. Gi s chi ph chuyn i my mc thit b l 200.000 ng/ln chuyn, chi ph
tn tr sn phm A l 1.000 ng/sn phm/tun, B l 1.200ng/sn phm/tun. Hy
xc nh tng chi ph ca lch trnh sn xut chnh cu a.
168
CHNG 7: HOCH NH TN KHO

Chnh sch tn kho rt quan trng khin cho cc nh qun l sn xut, qun l marketing
v qun l ti chnh phi lm vic cng nhau t c s thng nht. C nhiu quan
im khc nhau v chnh sch tn kho, c s cn bng cc mc tiu khc nhau nh:
gim chi ph sn xut, gim chi ph tn kho v tng kh nng p ng nhu cu cho khch
hng. Chng ny s gii quyt cc quan im i chi nhau thit lp chnh sch tn
kho. Chng ta kho st v bn cht ca tn kho v cc cng vic bn trong h thng tn
kho, xy dng nhng vn c bn trong hoch nh tn kho v k thut phn tch mt
s vn tn kho.
I. MT S KHI NIM LIN QUAN N TN KHO:
1. H thng tn kho:
Mt h thng tn kho c l mt tp hp cc th thc xc nh lng hng ho tn kho
s c b sung mi ln bao nhiu, thi im no, cc my mc thit b, nhn s thc
hin cc th tc mt cch c hiu qu.
Mi h thng tn kho bao gi cng yu cu nhng ph tn vn hnh n. Ph tn
ph thuc vo:
Phng php kim sot hng ho tn kho;
Qui m ca vic phc v khch hng hay kh nng chng li s cn lng d tr
trong thi gian t hng;
S lng hng tn kho b sung mi ln t;
H thng tn kho hiu qu s lm gim ti thiu cc khon chi ph thng qua vic la
chn phng php kim sot tn kho v tnh ton hp l cc thng s c bn ca h
thng tn kho.
2. Cc quan im khc nhau v lng tn kho.
Tn kho l cn thit trn cc phng din sau:
Tn kho gim thi gian cn thit p ng nhu cu;
Lm n nh mc sn xut ca n v trong khi nhu cu bin i;
Bo v n v trc nhng d bo thp v nhu cu.
Trn mt kha cnh khc, tn kho bao gi cng c coi l ngun nhn ri, do o khi
tn kho cng cao th cng gy ra s lng ph. Vy bao nhiu tn kho l hp l?
Cc nh qun tr ti chnh mun gi mc tn kho thp v sn xut mm do doanh
nghip c th p ng nhu cu nhng s h thp mc u t vo hng tn kho. Thc t, tn
kho nh mt lp m lt gia nhu cu v kh nng sn xut. Khi nhu cu bin i m h
thng sn xut c iu chnh kh nng sn xut ca mnh, h thng sn xut s khng cn
n lp m lt tn kho. Vi cch nhn nhn nh vy cc n lc u t s hng vo mt
169

h thng sn xut linh hot, iu chnh sn xut nhanh, thit lp quan h rt tt vi nh
cung ng c th t hng sn xut v mua sm tht nhanh vi qui m nh.
Cc nh qun tr sn xut mun c thi gian vn hnh sn xut di s dng hiu
qu my mc thit b, lao ng. H tin rng hiu qu sn xut, t hng qui m ln c th
b p nhng lng ph m tn kho cao gy ra. iu ny dn n tn kho cao.
Mc d cng mc tiu gim thp cc ph tn lin quan n tn kho, song cch nhn
nhn v vn c th theo nhng chiu hng khc nhau. R rng, trong nhng iu
kin nht nh lng tn kho hp l cn c xt mt cch ton din.
3. Phn tch chi ph tn kho.
Trong iu kin nht nh, tn kho qu cao s lm tng chi ph u t vo tn kho, tn
kho thp s tn km chi ph trong vic t hng, chuyn i l sn xut, b l c hi thu
li nhun.
Khi gia tng tn kho s c hai khuynh hng chi ph tri ngc nhau: mt s chi ph ny
th tng, cn mt s khon chi ph khc th gim. Do cn phn tch k lng chi ph
trc khi n mt phng thc hp l nhm cc tiu chi ph lin quan n hng tn kho.
a. Cc chi ph tng ln khi tng tn kho.
c Chi ph tn tr: L nhng chi ph pht sinh c lin quan n vic tn tr nh:
Chi ph v vn: u t vo tn kho phi c xt nh tt c c hi u t ngn hn
khc. Trong iu kin ngun vn c hn, u t vo hng tn kho phi chp nhn ph tn
c hi v vn. Ph tn c hi ca vn u t vo tn kho l t sut sinh li ca d n u
t c li nht b b qua. S gia tng tn kho lm tng vn cho tn kho, v chp nhn
ph tn c hi cao.
Chi ph kho: bao gm chi ph lu gi tn kho nh chi ph kho bi, tin lng nhn
vin qun l kho, chi ph s dng cc thit b phng tin trong kho (gi nng, chng
m, lm lnh,...)
Thu v bo him: chi ph chng li cc ri ro gn vi qun l hng tn kho, n v
c th phi tn chi ph bo him, chi ph ny s tng khi tn kho tng. Tn kho l mt ti
sn, n c th b nh thu, do tn kho tng chi ph thu s tng.
Hao ht, h hng: tn kho cng tng, thi gin gii to tn kho di, nguy c h
hng, hao ht, mt mt hng ho cng ln. y cng l mt khon chi ph lin quan n
tt c cc tn kho mc khc nhau.
d Chi ph cho vic p ng khch hng: Nu lng bn thnh phm tn kho qu ln
th n lm cn tr h thng sn xut. Thi gian cn sn xut, phn phi cc n hng
ca khch hng gia tng th kh nng p ng nhng thay i cc n hng ca khch
hng yu i.
e Chi ph cho s phi hp sn xut: Do lng tn kho qu ln lm cn tr qui trnh
sn xut nn nhiu lao ng c cn n gii to s tc nghn, gii quyt nhng vn
tc nghn lin quan n sn xut v lch trnh phi hp.
170

f Chi ph v cht lng ca l hng ln: Khi sn xut nhng l hng c kch thc
ln s to nn tn kho ln. Trong vi trng hp, mt s s b hng v mt s lng chi
tit ca l sn xut s c nhc im. Nu kch thc l hng nh hn c th gim c
lng km phm cht.
b. Cc chi ph gim khi tn kho tng.
c Chi ph t hng: Bao gm nhng ph tn trong vic tm kim ngun nguyn vt
liu t nh cung cp, cc hnh thc t hng. Khi chng ta sn xut mt l hng s pht
sinh mt chi ph cho vic chuyn i qui trnh do s thay i sn phm t giai on trc
sang giai on tip theo. Kch thc l hng cng ln th tn kho vt t cng ln, nhng
chng ta t hng t ln trong nm th chi ph t hng hng nm s thp hn.
d Chi ph thiu ht tn kho: Mi khi chng ta thiu hng tn kho nguyn vt liu cho
sn xut hoc thnh phm cho khch hng, c th chu mt khon chi ph nh l s gim
st v doanh s bn hng, v gy mt lng tin i vi khch hng. Nu thiu ht nguyn
vt liu cho sn xut c th bao gm nhng chi ph ca s ph v qui trnh sn xut ny
v i khi dn n mt doanh thu, mt lng tin khch hng. khc phc tnh trng ny,
ngi ta phi c d tr b sung hay gi l d tr an ton.
e Chi ph mua hng: Khi mua nguyn vt liu vi kch thc l hng ln s lm tng
chi ph tn tr nhng chi ph mua hng thp hn do chit khu theo s lng v cc ph
vn chuyn cng gim.
f Chi ph cht lng khi ng: Khi chng ta bt u sn xut mt l hng th s c
nhiu nhc im trong giai on u, nh cng nhn c th ang hc cch thc sn
xut, vt liu khng t c tnh, my mc lp t cn c s iu chnh. Kch thc l
hng cng ln th c t thay i trong nm v t ph liu hn.
Tm li: khi tn kho tng s c cc chi ph tng ln v c cc khon chi ph khc gim
i, mc tn kho hp l s lm cc tiu tng chi ph lin quan n tn kho.
4. K thut phn tch ABC trong phn loi hng tn kho:
K thut phn tch ABC thng c s dng trong phn loi hng ha tn kho, nhm
xc nh mc quan trng ca hng ha tn kho khc nhau. T xy dng cc phng
php d bo, chun b ngun lc v kim sot tn kho cho tng nhm hng khc nhau.
Trong k thut phn tch ABC phn loi ton b hng ha d tr ca n v thnh 3
nhm hng: Nhm A, nhm B v nhm C. Cn c vo mi quan h gi tr hng nm vi
s lng chng loi hng.
171

Gi tr hng ho d tr hng nm c xc nh bng tch s gia gi bn mt n v
hng ho vi lng d tr hng ho trong nm. S lng chng loi hng l s lng
tng loi hng ho d tr trong nm.
% Gi tr
100%
Nhm A
80%
Nhm B
20%
Nhm C
5%
% S lng
15%
30%
55%
S 7.1: Phn loi hng ha tn kho.

Nhm A: Bao gm nhng hng ha d tr c gi tr hng nm cao nht, chim t
7080% so vi tng gi tr hng ho s tr, nhng v mt s lng, chng loi th ch
chim khong 1015% lng hng d tr.
Nhm B: Bao gm nhng loi hng ho d tr c gi tr hng nm mc trung
bnh, chim t 1525% so vi tng gi tr hng d tr, nhng v s lng, chng loi
chng ch chim khong 30% tng s hng d tr.
Nhm C: Gm nhng loi hng c gi tr thp, gi tr d tr ch chim khong 5%
so vi tng gi tr hng d tr, nhng s lng chim khong 5055% tng s lng
hng d tr.
Trong iu kin hin nay vic s dng phng php phn tch ABC c thc hin
thng qua h thng qun tr d tr t ng ho bng my vi tnh. Tuy nhin, trong mt s
doanh nghip cha c iu kin t ng ho qun tr d tr, vic phn tch ABC c
thc hin bng th cng mc d mt nhiu thi gian nhng n em li nhng li ch nht
nh. K thut phn tch ABC trong cng tc qun tr c nhng tc dng sau:
Cc ngun vn dng mua hng nhm A cn phi nhiu hn so vi nhm C, do
cn s u tin u t thch ng vo qun tr nhm A.
Cc loi hng nhm A cn c s u tin trong b tr, kim tra, kim sot hin vt.
Vic thit lp cc bo co chnh xc v nhm A phi c thc hin thng xuyn nhm
m bo kh nng an ton trong sn xut.
Trong d bo nhu cu d tr, chng ta cn p dng cc phng php d bo khc
nhau cho nhm mt hng khc nhau, nhm A cn c d bo cn thn hn so vi cc
nhm khc.
Nh c k thut phn tch ABC trnh ca nhn vin gi kho tng ln khng
ngng, do h thng xuyn thc hin cc chu k kim tra, kim sot tng nhm hng.
172

Tm li, k thut phn tch ABC s cho chng ta nhng kt qu tt hn trong d bo,
kim sot, m bo tnh kh thi ca ngun cung ng, ti u ho lng d tr.
V d 7.1: Phn loi vt liu tn kho theo k thut phn tch ABC.
Loi
vt liu
Nhu cu
hng nm
% s
lng
Gi n v
Tng gi tr
hng nm
% gi tr
Loi
1.000
3,92
4.300
4.300.000
38,64
2.500
9,80
1.520
3.800.000
34,15
1.900
7,45
500
950.000
8,54
1.000
3,92
710
710.000
6,38
2.500
9,80
250
625.000
5,62
2.500
9,80
192
480.000
4,31
400
1,57
200
80.000
0,72
500
1,96
100
50.000
0,45
200
0,78
210
42.000
0,38
10
1.000
3,92
35
35.000
0,31
11
3.000
11,76
10
30.000
0,27
12
9.000
35,29
27.000
0,24
Tng
25.500
100,00
8.030
11.129.000
100,00
II. TN KHO NG THI IM.

1. Khi nim v tn kho ng thi im.
Hng d tr trong h thng sn xut v cung ng nhm mc ch phng nhng bt
trc c th xy ra trong qu trnh sn xut v phn phi. m bo hiu qu ti u ca
sn xut kinh doanh, cc doanh nghip cn p dng cung ng ng thi im.
Lng d tr ng thi im l lng d tr ti thiu cn thit gi cho h thng sn
xut hot ng bnh thng. Vi phng thc t chc cung ng v d tr ng thi im
m bo lng hng ho c a n ni c nhu cu ng lc, kp thi sao cho hot
ng ca bt k ni no cng c lin tc (khng sm qu cng khng mun qu).
173

t c lng d tr ng thi im, cc nh qun tr sn xut ng thi im
phi tm cch gim nhng bin i do cc nhn t bn trong v bn ngoi ca qu trnh
sn xut gy ra.
2. Nhng nguyn nhn chm tr ca qu trnh cung ng.
C nhiu nguyn nhn gy ra s chm tr hoc cung ng khng ng lc nguyn vt
liu, hng ho. Nhng nguyn thng xy ra l:
Cc nguyn nhn thuc v lao ng, thit b, ngun vt cung ng khng m bo
cc yu cu, do c nhng sn phm sn xut ra khng t yu cu v tiu chun, hoc
s lng sn xut ra khng l hng phi giao;
Thit k cng ngh, thit k sn phm khng chnh xc;
Cc b phn sn xut tin hnh ch to trc khi c bn v k thut hay thit k chi tit;
Khng nm chc cc yu cu ca khch hng;
Thit lp mi quan h gia cc khu khng cht ch;
H thng cung ng cha m bo ng cc yu cu ca d tr, gy mt mt, h hng,...
Tt c nhng nguyn nhn trn gy ra bin i lm nh hng n lng d tr trong
cc giai on ca qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
3. Bin php gim tn kho trong cc giai on.
Gim bt lng d tr ban u: nguyn vt liu d tr trong giai on u th hin
chc nng lin kt sn xut cung ng. Cch u tin, c bn nht, ph hp vi nn kinh
t th trng, lm gim bt lng d tr ny l tm cch gim bt nhng s thay i
trong ngun cung ng v s lng, cht lng, thi im giao hng, s l cng c ch
yu t n trnh cung ng ng thi im.
Gim bt lng sn phm d dang trn dy chuyn sn xut: c loi d tr ny l do
nhu cu thit yu ca qu trnh sn xut, chu tc ng ca chu k sn xut. Nu gim
c chu k sn xut th s gim c lng d tr ny. Mun lm c iu , chng
ta cn kho st k lng c cu ca chu k sn xut.
Gim bt lng dng c ph tng: loi d tr ny tn ti do nhu cu duy tr v bo
qun, sa cha my mc thit b. Nhu cu ny tng i kh xc nh mt cch chnh xc.
Gim thnh phm d tr: s tn ti ca s d tr ny xut pht t nhu cu ca khch
hng trong tng thi im nht nh. Do , nu chng ta d bo chnh xc nhu cu ca
khch hng s lm gim c loi d tr ny.
Ngoi ra, t c lng d tr ng thi im, nh qun tr cn tm cch gim bt
cc s c, gim bt s bin i n np bn trong, y l mt cng vic cc k quan trng
trong qun tr sn xut. Vn c bn t c yu cu ng thi im trong qun tr
sn xut l sn xut nhng l hng nh theo tiu chun nh trc. Chnh vic gim bt
kch thc cc l hng l mt bin php h tr c bn trong vic gim lng d tr v
chi ph hng d tr.
174

Khi mc tiu dng khng thay i th lng d tr trung bnh c xc nh nh sau:
Lng d tr trung bnh ( Q ) =
Lng d tr ti a (Qmax ) + Lng d tr ti thiu (Qmin )

2
Mt trong nhng gii php gim n mc thp nht lng d tr (cung ng ng

thi im) l ch chuyn lng d tr n ni c nhu cu thc s, khng a n ni
cha c nhu cu.
III. CC M HNH TN KHO
H thng lng t hng c nh thit lp cc n hng vi cng s lng cho mt
loi vt liu khi vt liu c t hng. Lng tn kho gim cho n mc gii hn
no s c tin hnh t hng, ti thi im lng hng cn li c tnh bng
cch c lng s lng vt liu mong i c s dng gia thi gian chng ta t
hng n khi nhn c l hng khc ca loi vt liu ny.
Vic kim tra tn kho n gin nht l ng dng kiu h thng hai ngn. Trong kiu
h thng hai ngn, tng loi vt liu c gi trong hai ngn ca nh kho. Khi s dng,
vt liu ngn ln c xi cho n ht, thi im ny n hng mi c gi i v
ngay lc vt liu trong ngn nh c s dng ht, tc l lng tn kho xi cho
n khi nhn c vt t mi, khi c hai ngn vt liu u y v chu k lp li.
Quyt nh ch yu ca h thng lng t hng c nh l xc nh s lng hng
cn t cho mi n hng l bao nhiu? v khi no th tin hnh t hng li?
Khi cc nh qun tr tc nghip phi quyt nh s lng ca mt vt liu t hng
trong h thng t hng c nh, khng c cng thc n gin no p dng cho mi tnh
hung. Chng ta kho st y c lng ti u n hng theo 3 kiu tn kho.
1. M hnh lng t hng kinh t c bn (EOQEconomic Order Quantity)
Cc gi thit p dng m hnh:
Nhu cu s dng nguyn vt liu hng nm (D) c xc nh v mc u;
Chi ph t hng (S) v nhn mt n hng khng ph thuc vo s lng hng;
Chi ph tn tr (H) l tuyn tnh theo s lng hng tn kho.
Khng c chit khu theo s lng hng ho: iu ny cho php chng ta loi chi
ph mua hng ho ra khi tng chi ph;
Ton b khi lng hng ho ca n hng giao cng thi im;
Thi gian k t khi t hng cho n khi nhn hng c xc nh.
175

Vi nhng gi thit trn, s biu din m hnh EOQ c dng:
Mc tn kho
Thi im nhn hng d tr
im t
hng (OP)
Mc d tr
trung bnh Q/2
Thi gian
Thi gian cch qung gia 2 ln t hng (T)
Thi gian thc hin n hng (t)
S 7.2a: M hnh EOQ

Mc tiu ca m hnh l nhm ti thiu ho tng chi ph d tr. Vi gi nh nh trn
th c 2 loi chi ph bin i khi lng d tr thay i, l chi ph tn tr (Ctt) v chi
ph t hng (Cdh). C th m t mi quan h gia 2 li chi ph ny bng th:
Chi ph
TC
Ctt
Cdh
Q*
S lng
S 7.3b: M hnh EOQ

Nh vy, tng chi ph ca m hnh c tnh l:
Tng chi ( TC ) = Chi ph t hang ( C dh ) + Chi ph tn tr ( Ctt )
TC =
D
Q
S+ H
Q
2
Ta s c lng hng ti u (Q*) khi tng chi ph nh nht. c tng chi ph nh

nht th Cdh = Ctt (hoc ly o hm ca tng chi ph)
D
Q
S= H
Q
2
==>
Q* =
2.D .S
H
176

Khong cch gia gia 2 ln t hng (T) c tnh theo:
T=
S ngay lam vic trong nm

S n hang
Trong m hnh ny chng ta gi nh rng, s tip nhn n hng c thc hin cng
ngay lp tc vo mt thi im. Tuy nhin trong thc t thi gian t lc t hng n lc
nhn hng c th ngn trong vi gi hoc rt di n hng thng. Do , im t hng
li c xc nh nh sau:
im t hang ( OP ) = Nhu cu ngay (d) x Thi gian ch hang (t)
V d 7.2: Cng ty C tn kho hng ngn vale ng nc bn cho nhng th ng nc,

nh thu v cc nh bn l. Tng gim c x nghip, lu tm n vic c bao nhiu tin
c th tit kim c hng nm nu m hnh EOQ c dng thay v s dng chnh sch
nh hin nay ca x nghip. ng ta bo nhn vin phn tch tn kho, lp bng phn tch
ca loi vt liu ny thy vic tit kim (nu c) do vic p dng m hnh EOQ. Nhn
vin phn tch lp cc c lng sau y t nhng thng tin k ton: Nhu cu D = 10.000
vale/nm; Q = 400 vale/n hng (lng t hng hin nay); chi ph tn tr H = 0,4 triu
ng/vale/nm v chi ph t hng S = 5,5 triu ng/n hng; thi gian lm vic trong
nm l 250 ngy; v thi gian ch hng v mt 3 ngy (k t khi t hng n khi nhn
c hng).
Bi gii:
Nhn vin k ton tnh tng chi ph cho hng tn kho hin ti trong nm vi s
lng hng mua mi ln l 400 vale:
TC 1 =
D
Q
10.000
400
S+ H =
5 ,5 +
0 ,4 217 ,5
Q
2
400
2
triu ng
Xc nh s lng ti u khi p dng m hnh EOQ

Lng hng ti u cho mt n hng:
Q* =
2.D.S
=
H
2 x10.000 x 5 ,5
524 ,4 vale/n
0 ,4
hng
Tng chi ph cho lng hng tn kho hng nm nu p dng EOQ:

TC 2 =
10.000
524 ,4
5 ,5 +
0 ,4 209 ,76
524 ,4
2
triu ng
c tnh khon tit kim hng nm:

TK1 = TC1 - TC2 = 217,5 - 209,76 = 7,74 triu ng
Thi gian cch qung gia 2 ln t hng l
T=
S ngay lam vic trong nm

250
=
13 ngy
S n hang
10.000 / 524
Xc nh im t hng li:
OP =
10.000
x 3 = 120 vale
250
177

Nh vy, khi s lng hng cn li trong kho l 120 vale th n v phi thit lp n
hng bo cho cung cp bit mnh ang cn hng, trong khong thi gian 3 ngy ch hng
v th n v s dng lng tn kho cn li.
2. M hnh lng t hng theo l sn xut (POQProdution Order Quantity).
Gi thit ca m hnh:
Nhu cu hng nm, chi ph tn tr v chi ph t hng ca mt loi vt liu c th
c lng c.
Khng s dng tn kho an ton, vt liu c cung cp theo mc ng nht (p), vt
liu c s dng mc ng nht (d) v tt c vt liu c dng ht ton b khi n
hng k tip v n.
Nu ht tn kho th s p ng khch hng v cc chi ph khc khng ng k.
Khng c chit khu theo s lng.
Mc cung cp (p) ln hn mc s dng (d).
Cng thc tnh chi ph:
Tn kho ti a
Qmax
Tn kho ti thiu (Qmin)
Tn kho trung bnh
Chi ph tn tr hng nm
Ctt
Chi ph t hng hng
nm
Cdh
Tng chi ph tn kho
TC
Mc tng tn kho x Thi gian giao hng
= (p d) (Q/p)
= 0
=
1
(Tn
2
kho ti a + Tn kho ti thiu)
= Tn kho trung bnh x Ph tn tr n v hng nm

=
Q( p d )
H
2p
= S n hng/nm x Chi ph mt n t hng

= (D/Q).S
= Chi ph tn tr hng nm + CP t hng hng nm
=
D
Q( p d )
H+ S
Q
2p
M hnh EOQ cho l sn xut (POQ), hu dng cho vic xc nh kch thc n
hng nu mt vt liu c sn xut mt giai on ca qui trnh sn xut, tn tr trong
kho v sau gi qua giai on khc trong sn xut hay vn chuyn n khch hng. M
hnh ny cho ta thy cc n hng c sn xut mc ng nht (p) trong giai on u
178

ca chu k tn kho v c dng mc ng nht (d) sut chu k. Mc gia tng tn
kho l (pd) trong sn xut v khng bao gi t mc Q nh trong m hnh EOQ.
Mc tn kho
(p-d)(Q/p)
Q
im t hng
li (OP)
Thi gian
Thi im kt thc nhn hng
Thi gian thc hin n hng
Mc tng tn kho (pd)
Thi im bt u nhn hng
S 7-3: M hnh POQ

V d 7.3: Tip theo v d 7.2, Cng ty C c b phn sn xut bn cnh c th sn xut
vale ny ti ch theo l sn xut, h mun nhp kho mt cch t t vo nh kho chnh
dng. S liu c v mc sn xut ca cng ty l p = 120 vale/ngy, nhu cu tiu th
hng ngy l d = 40 vale/ngy. ng gim c quan tm n vic ny c nh hng th
no n lng t hng v chi ph hng tn kho hng nm, ng yu cu nhn vin phn
tch tn kho thy khon tit kim khi dng m hnh ny nh th no?
Bi gii:
Xc nh lng hng ti u khi p dng m hnh ny:
Q* =
2.D .S . p
=
H .( p d )
2 x10.000 x 5 ,5 x120
642 ,26 vale/n
0 ,4( 120 40 )
hng
Tng chi ph cho trng hp ny:

TC 3 =
10.000
642,26 ( 120 40 )
0 ,4 171,26
5,5 +
2 x120
642,26
triu ng
Nu so vi trng hp m hnh EOQ, th tit kim c:

TK2 = TC2 - TC3 = 209,76 - 171,26 = 38,5 triu ng
179

3. M hnh EOQ, POQ vi chit khu theo s lng:
Cc nh cung cp c th bn hng ha ca h vi gi n v thp hn nu lng hng
c t mua ln hn. Thc t ny gi l chit khu theo s lng bi v nhng n
hng s lng ln c th r hn khi sn xut v vn chuyn. Vn quan tm trong hu
ht cc quyt nh s lng ca n hng l t vt liu cho tng n hng t
c gi tt nht, nhng cng khng nn mua nhiu qu th chi ph tn tr lm hng
khon tit kim do mua hng em li.
Gi thit ca m hnh:
Nhu cu hng nm, chi ph tn tr v chi ph t hng cho mt loi vt liu c th
c lng c.
Mc tn kho trung bnh hng nm c th c lng theo 2 cch:
Q
: Nu gi thit ca m hnh EOQ ph bin: khng c tn kho an ton, n hng
2
c nhn tt c mt ln, vt liu c dng mc ng nht v vt liu c dng ht
khi n hng mi v n.
Q( p d )
: Nu cc gi thit m hnh POQ ph bin: khng c tn kho an ton, vt
2p
liu c cung cp theo mc ng nht (p) , s dng mc ng nht (d) v vt liu
c dng ht ton b khi n hng mi v n.
S thit ht tn kho, s p ng khch hng v chi ph khc c th tnh c.

C chit khu s lng, khi lng t hng ln gi (g) s gim.
Cng thc tnh chi ph:
Chi ph mua vt liu hang nm (Cvl ) = Nhu cu hang nm (D) x Gia vt liu (g)
Tng CP vt liu CP t hang CP tn tr vt liu CP mua vt liu
tn kho hang nm = hang nm +

hang nm

hang nm
.
Theo m hnh EOQ
2.D.S
H
Q*
TC
= Cdh + Clk + Cvl

=
D
Q
S + H + D.g
2
Q
Theo m hnh POQ

2.D.S . p
H ( p d)
Q*
TC
= Cdh + Clk + Cvl

=
D
Q( p d )
S+
H + D .g
Q
2. p
Cc bc thc hin:
180

Bc 1: Tnh lng hng ti u tng mc khu tr. Ch rng chi ph tn tr mt
n v hng nm (H) c th c xc nh l t l phn trm (I%) ca gi mua vt liu
hay chi ph sn xut. Tc l: H = I x g
Bc 2: Xc nh xem Q* tng mc c kh thi khng, nu khng th iu chnh cho
ph hp vi tng mc khu tr . mi mc khu tr, nu lng hng tnh bc 1
thp khng iu kin hng mc gi khu tr, chng ta iu chnh lng hng ln
n mc ti thiu c hng gi khu tr. Ngc li, nu lng hng cao hn th
iu chnh xung bng mc ti a ca mc khu tr, hoc khng cn tnh chi ph mc
ny trong bc 3.
Bc 3: S dng cng thc tnh tng chi ph hng tn kho tng mc khu tr v
chn mc c tng chi ph nh nht quyt nh thc hin.
V d 7.4: Tip theo s liu v d 7.3 vi chit khu theo s lng cng ty C, Nh
cung cp loi vale (sn phm) ngh cng ty C mua s lng nhiu hn so vi hin nay
s c gim gi nh sau:
Mc khu tr
n gi (triu ng)
1 - 399
2,2
400 - 699
2,0
Trn 700
1,8
ng gim c yu cu nhn vin phn tch tn kho, nghin cu gi mi di 2 gi

thit: n hng c nhn ngay cng mt lc (EOQ) v n hng c nhn t t
(POQ). Gi s chi ph tn tr c c tnh l 20% gi mua.
Bi gii
c Trng hp n hng c nhn ngay cng mt lc:
Tnh lng hng ti u cho tng mc khu tr:
*
Q11
=
2.D.S
=
I .g
2 x10.000 x 5,5
= 500 vale
20% x 2,2
*
=
Q12
2 x10.000 x 5,5
524,4 vale ;
20% x 2,0
*
Q13
=
2 x10.000 x 5 ,5
553 vale
20% x1,8
iu chnh Q* cho ph hp vi gi tng mc khu tr:

*
*
Q11
= loi (vt mc khu tr ) ; Q12
= 524 vale
*
; Q13
= 700 vale
Xc nh chi ph tn kho tng mc khu tr:

TC 2 =
10.000
524
x 5 ,5 + 10.000 x 2 ,0 = 20.209 ,76 ngn ng
x 20% x 2 ,0 +
524
2
TC 3 =
700
10 .000
x 20 % x 1,8 +
x 5 ,5 + 10 .000 x 1,8 = 18 .204 ,57 ngn ng
2
700
181

d Trng hp n hng c giao t t:
Tnh lng hng ti u cho tng mc khu tr:
*
Q 21
=
2.D .S . p
=
I .g .( p d )
2 x 10 .000 x 5 ,5 x 120
612 vale
20 % x 2 ,2 x ( 120 40 )
*
Q 22
=
2 x10.000 x 5 ,5 x120
*
2.031vale ; Q 23 =
20% x 20.000 x( 120 40 )
2 x 10 .000 x 5 ,5 x 120
677 vale
20 % x 1,8 x ( 120 40 )
iu chnh lng hng Q* cho ph hp vi tng mc khu tr:

*
*
*
= 642vale ; Q23
Q21
= Loi (vt mc khu tr) ; Q22
= 700vale
Xc nh tng chi ph hng tn kho tng mc khu tr:

TC 2' =
642( 120 40 )
10.000
5 ,5 + 10.000 x 2 ,0 = 20.171,86 ngn ng
20% x 2,0 +
2 x120
642
TC 3' =
700( 120 40 )
10.000
20% x1,8 +
5,5 + 10.000 x1,8 = 18.162,57 ngn ng
2 x120
700
So snh chi ph tng mc khu tr, ta thy mc chi ph mc khu tr 3 l nh nht

nn quyt nh t mua hng l 700 vale/n hng.
4. ng dng m hnh phn tch bin t xc nh lng d tr.
M hnh phn tch bin t thng c p dng trong iu kin nhu cu c thay i.
K thut ny l kho st li nhun cn bin trong mi quan h tng quan vi tn tht
cn bin.
Nguyn tc ch yu ca m hnh ny l mt mc d tr nh trc, chng ta ch
tng thm 1 n v d tr nu li nhun cn bin ln hn hoc bng tn tht cn bin.
Gi (p) l xc sut xut hin nhu cu ln hn kh nng cung (bn c hng), nn ta
c (1p) l xc sut xut hin nhu cu nh hn kh nng cung (khng bn c hng).
Gi Lbt l li nhun cn bin tnh cho 1 n v, li nhun bin t mong i c tnh
bng cch ly xc sut nhn vi li nhun cn bin (p x Lbt); v Tbt tn tht cn bin
tnh cho 1 n v, tn tht cn bin tnh c (1p)x Tbt.
Nguyn tc nu trn c th hin qua phng trnh sau:
p.Lbt ( 1 p ).Tbt
Tbt
Lbt + Tbt
T biu thc ny, ta c th nh ra chnh sch d tr thm mt n v hng ho nu

xc sut bn c cao hn hoc bng xc sut xy ra khng bn c n v hng ho
d tr .
V d 7.5: Mt ngi bn l loi hng ti sng d b h hng (nu qu 1 ngy th
khng th tiu th c) hng ho ny mua vo vi gi 30.000 ng/kg v ang bn ra
vi gi 60.000 ng/kg, nu khng tiu th c trong ngy th s thit hi (d tn
dng) l 10.000 ng/kg. Xc sut v nhu cu hng ngy nh sau:
182

Nhu cu (kg/ngy)
Xc sut
14
15
16
17
18
19
20
0,03
0,07
0,20
0,30
0,20
0,15
0,05
Hy xc nh mc d tr bao nhiu c hiu qu?

Bi gii
u tin, ta xc nh xc sut xut hin nhu cu p, iu kin chp nhn mc d tr l:
p
Tbt
10.000
=
= 0 ,25
Lbt + Tbt 30.000 + 10.000
Cn c vo xc sut v nhu cu cho, ta c th xc nh c xc sut p nh sau:

Mc d tr
14
15
16
17
18
19
20
XS xut hin nhu cu
0,03
0,07
0,20
0,30
0,20
0,15
0,05
XS bn c
1,00
0,97
0,90
0,70
0,40
0,20
0,05
So snh p vi kt qu
>0,25 >0,25
>0,25
>0,25
>0,25
<0,25
<0,25
Theo kt qu tnh ton c trong bng, mc d tr c hiu qu l 18 kg/ngy.

V d 7.6: Anh A c mt ki-t bn bo, trong thi gian qua s lng cc loi nht bo
ca ki-t anh lun b tha (bn khng ht) nn nh hng n vic kinh doanh. Anh xc
nh lng nht bo ca ki-t mnh bn ra hng ngy mc thp nht l 1.000 t v bn
c nhiu nht l 1.600 t. Gi bo mua vo l 1.000 ng/t v bn ra vi gin 1.500
ng/t, nu bn khng c t nht bo th s b thit hi 300 ng/t (bn giy
vn). Hy xc nh mc t hng l bao nhiu t bn ht v t li nhun cao nhn.
Bi gii
u tin, ta xc nh xc sut xut hin nhu cu p, trong iu kin hot ng ca kit bn bo l:
p
Tbt
300
=
= 0 ,375
Lbt + Tbt 500 + 300
Mc tiu th thp nht ca kit l 1.000 t, tc l mc chc chn bn ht, tng

ng vi xc sut xy ra l 1,0. V iu kin xc sut p 0,375 mi tiu th ht bo, do
kh nng tiu th nht bo ca kit ny l:
Lng t hang = Mc tiu thu thp nht + (Pham vi tiu thu x xac sut tiu thu ht hang )
Nh vy s lng nht bo ca kit cn t hng ngy l:

Q = 1.000 +[( 1.6001.000)x(1,00,375)] = 1.375 t
183

C th hnh dung lng t hng qua s sau:
Mc d tr
XS xut hin nhu cu
1.000
1.600
1,0
0,375
0,0...
Phm vi bn ht hng
Bn khng ht hng

IV.1. Cu hi.
1. Trnh by v gii thch cc quan im gii quyt vn tn kho?
2. Phn tch cc khuynh hng chi ph?
3. Ch ra kh nng c c mt h thng tn kho ti u?
4. Nu ngha v hn ch ca gi thit trong m hnh EOQ, POQ?
Bi 1:
Cng ty E.V chuyn mua bn my tnh tay c nhn. Mi ln t hng cng ty tn chi
ph l 4.500.000 ng/n hng. Chi ph tn tr hng nm l 1.700.000 ng/sn
phm/nm. Cc nh qun tr hng tn kho ca cng ty c lng nhu cu hng nm l
1.200 sn phm. Xc nh lng t hng ti u t tng chi ph tn tr l ti thiu.
Li gii
Theo thng tin bi ta c:
D = 1.200 sn phm; S = 4.500.000 ng; H = 1.700.000 ng
Trc tin ta xc nh lng t hng ti u cho mi ln t.
Q=
2.D .S
2 * 1.200 * 4.500.000
=
= 79 ,7 san phm
H
1.700.000
Tip theo ta tnh tng chi ph thc hin l:

Q
D
S+ H
Q
2
1.200
79 ,7
=
4.500.000 +
1.700.000 = 135.499.100 ng
79 ,7
2
TC = C dh + Clk =
184

Bi 2:
Mt nh sn xut nhn c bng bo gi v chi tit X ca nh cung ng nh sau:
Lng t mua
1-199
200-599
trn 600
n gi (ng)
65.000
59.000
56.000
Bit mc s dng trung bnh ca chi tit X hng nm l 700 chi tit, chi ph tn tr l
14.000 ng/chi tit/nm v mi ln t hng nh sn xut tn mt khon chi ph l
275.000 ng. Hi nh sn xut nn phi t hng l bao nhiu c hng li ch
nhiu nht theo bng chit khu trn.
Li gii
Trc tin, xc nh lng t hng ti u theo m hnh EOQ
Q=
2.D.S
=
H
2 * 700 * 275.000
= 165,83 chi tit
14.000
Nh vy lng t hng nm trong mc chit khu 1, nn ta xc nh tng chi ph ng

vi trng hp ny l:
Q
D
S + H + D .g
Q
2
700
165 ,83
=
275.000 +
14.000 + 700 * 65.000 = 47.821.000 ng
165 ,83
2
TC = C dh + C lk + C vl =
K n ta tnh chi ph ng vi kch thc n hng theo mc gi th 2 l

TC 2 =
200
700
275.000 +
14.000 + 700 * 59.000 = 43.662.500 ng
200
2
Cui cng ta tnh chi ph ng vi mc khu tr th 3 l:

TC 3 =
600
700
275.000 +
14.000 + 700 * 56.000 = 43.720.830 ng
600
2
Ta nhn thy tng chi ph khi t hng theo mc Q = 200 chi tit th tng chi ph ca
tn kho s thp nht. Vy ta chn mc ny t hng.
Bi 3:
Khch sn Sao m c ch trng cung cp cho khch hng ca h cc hp x bng
tm mi khi khch thu phng. Lng s dng hng nm ca loi x bng tm ny l
2.000 hp. Mi ln t hng, khch sn phi chu khon chi ph l 10.000 ng, bt k s
lng t hng mi ln l bao nhiu. C khong 5% lng x bng b tht thot v h
hng mi nm do nhng iu kin khc nhau, thm vo khch sn cn chi khon 15%
n gi cho vic tn tr. Hy xc nh lng x bng ti u cho mi ln t hng, nu
bit n gi mi hp x bng l 5.000 ng.
Li gii
185

Trc tin, ta xc nh chi ph tn tr bao gm c khon tn tht trong thi gian d
tr. Do chi ph tn tr pht sinh l:
H = 5.000(5%+15%) = 1.000ng/hp/nm
Lng t hng ti u cho mi ln t l:
Q=
2.D.S
=
H
2 * 2.000 * 10.000
= 200 hp
1.000
Tnh tng chi ph cho hng tn kho pht sinh hng nm:
D
Q
S + I .g + D .g
Q
2
2.000
200
=
x10.000 +
20% x 5.000 + 2.000 x 5.000 = 10.200.000 ng
200
2
Bi 4:
Mt cng ty chuyn sn xut chung g cng nghip cho cc nh chn nui g trn
ton quc. Nhu cu hng nm ca loi chung g l 100.000 chung. Tuy cng sn
xut cc chi tit ging nhau nhng khi chuyn i lot sn xut t kiu chung g tht
sang kiu chung g hoc ngc li th tn khon chi ph l 100.000 ng. Chi ph sn
xut (gi thnh sn phm) mi chung g l 40.000 ng, chi ph tn tr l 25% chi ph
sn xut cho mi chung/nm. Nu mc cung cp ca cng ty hin ti l 1.000
chung/ngy th kch thc l sn xut ti u l bao nhiu, bit s ngy lm vic trong
nm ca cng ty l 250 ngy.
Li gii
Theo thng tin bi ta c gi tr ca cc ch tiu:
Chi ph tn tr
H = 40.000*25% = 10.000 ng/nm
Chi ph t hng
S = 100.000 ng/n hng
Nhu cu hng nm
D = 100.000 chung/nm
Nhu cu hng ngy d = 100.000chung/250ngy = 400 chung/ngy

Mc sn xut hng ngy p = 1.000 chung/ngy
Da trn cc ch tiu, ta xc nh kch thc l hng ti u cho mi lot sn xut.
Q=
2.D.S . p
2 * 100.000* 100.000* 1.000
=
= 1.825,74 1.826 chung
H( p d )
10.000( 1.000 400 )
Tnh tng chi ph cho lng hng tn kho pht sinh hng nm.
TC =
D
Q( p d )
I .g + D .g
S+
2p
Q
100.000
1.826 ( 1.000 400 )
25% x 40.000 + 100.000 x 40.000 4.010.954.450 ng
x100.000 +
2 x1.000
1.826
186

Bi 5:
Mt nh cung ng khoai ty gi bng cho hng cho nh hng Bnh Minh nh sau:
Lng t mua (kg)
1-299
300-499
trn 500
n gi (ng/kg)
2.000
1.500
1.000
Nhu cu hin ti ca nh hng trn l 5 tn/nm v c t hng mi tun l 100kg

(nh hng m ca 50 tun/nm). Chi ph t hng (ch yu l cc in thoi) l 2.500
ng cho mi ln t hng, khng ph thuc lng hng t l bao nhiu. Chi ph tn tr
c lng l 20% gi mua khoai ty.
Hi ngi ta nn t hng l bao nhiu ti thiu ha chi ph tn kho (gi s khoai
ty khng nh hng trong thi gian tn tr).
Li gii
Bc 1, ta xc nh lng hng ti u ng vi tng mc gi:
Q1* =
2.D.S
=
I .g
2 * 5.000 * 2.500
= 250 kg
20% * 2.000
Q2* =
2.D.S
=
I .g
2 * 5.000 * 2.500
289 kg ;
20% * 1.500
Q3* =
2.D.S
=
I .g
2 * 5.000 * 2.500
354 kg
20% * 1.000
Bc 2, ta iu chnh Q* cho ph hp vi gi tng mc khu tr:

Q1* = 250 kg l ph hp;
Q2* 289 kg phai nng ln ti thiu la 300 kg ;
Q3* 354 kg phai nng ln ti thiu la 500 kg
Bc 3, ta tnh tng chi ph tng mc khu tr.

TC = C dh + C tt + C mh =
D
Q
S + I .g + D.g
2
Q
TC 1 =
5.000
250
2.500 +
2.000 * 20% + 5.000 * 2.000 = 10.100.000 ng
250
2
TC 2 =
5.000
300
2.500 +
1.500 * 20% + 5.000 * 1.500 = 7.586.700 ng
300
2
TC 3 =
5.000
500
2.500 +
1.000 * 20% + 5.000 * 1.000 = 5.075.000 ng
500
2
Sau khi so snh tng chi ph 3 mc khu tr, chng ta chn phng n t hng l
500 kg cho mi ln t hng, khi tng chi ph s thp nht v bng 5.075.000
ng/nm.
187

IV.3. Bi tp t gii:
Bi 6:
Mt siu th c nhu cu hng nm v sn phm A l 40.000 sn phm. Chi ph t hng
l 250.000 ng/n hng, khng k s lng t hng l bao nhiu; chi ph tn tr l 20%
n gi sn phm. Sn phm A c cung cp vi gi 100.000 ng/sn phm. Hi ngi
ta t hng mi ln l bao nhiu sn phm ti thiu ha tng chi ph tn kho?
Gi s thi gian thc hin n hng l 2 ngy, thi gian lm vic trong nm l 250
ngy. Xc nh im t hng li ca sn phm trn?
Bi 7:
Mt cng ty c nhu cu sn xut v sn phm C hng nm l 5.000 sn phm. n gi
ca sn phm ny l 100.000 ng/sn phm v chi ph tn tr l 20% n gi ca n.
Chi ph chuyn i sn xut l 200.000 ng cho mi ln chuyn i l sn xut. Mc
sn xut hin ti l 20.000 sn phm/nm. Hi, nn sn xut theo l c no ti thiu
ha chi ph (mi nm lm vic 250 ngy).
Bi 8:
Nh cung cp du ha X gi n cng ty La chuyn kinh doanh du ha bng gi
chit khu nh sau:
Lng t mua (thng)
n gi (1.000 ng/thng)
1-999
1.000-2.999
trn 3.000
200
180
175
Nu chi ph tn tr l 25% n gi v phi tn 1 triu ng cho mi ln t hng,

khng k s lng t hng mi ln l bao nhiu. Theo bn, cng ty nn t hng mi ln
bao nhiu thng hng li ch do mc chit khu trn, nu bit nhu cu hng nm l
10.000 thng.
Bi 9:
Cng ty G sn xut phn, mt loi nguyn liu th cn c s dng vi s lng ln
cho sn xut nm ti theo d bo l 2,5 triu tn. Nu gi ca nguyn liu ny l 1,225
triu ng/tn, chi ph tn tr l l 35% chi ph n v nguyn liu v chi ph t hng l
15,95 triu ng/n hng. Yu cu:
a. Cng ty nn mua vi s lng no? Chi ph tn kho hng nm l bao nhiu?
b. Thi gian cch qung gia 2 ln t hng? nu bit cng ty lm vic 300 ngy trong nm.
188

Bi 10:
Mc sn xut ca dy chuyn lp rp thnh phm l 800 a CD/ngy. Sau khi lp rp
xong, cc a ny i thng vo kho thnh phm. Bit nhu cu ca khch hng trung bnh
l 400 a CD/ngy v khong 50.000 a CD/nm, nu vic vn hnh dy chuyn lp rp
tn 5 triu ng v chi ph cho vic tn tr l 10.000ng/a CD/nm.
a) Nn sn xut a CD theo l ln c bao nhiu dy chuyn lp rp thnh phm?
b) Tnh tng chi ph mc sn xut ti u?
Bi 11:
Mt cng ty tinh ch du mua du th theo hp ng cung cp di hn vi gi 225.000
ng/thng. Vic vn chuyn du th n nh my c thc hin vi s lng 10.000
thng/ngy, nh my ch s dng mc 5.000 thng/ngy v nh mua 500.000 thng
du th vo nm ti. Nu chi ph cho vic tn tr hng l 25% n gi mua/nm v chi
ph t hng cho mt n hng l 75 triu ng.
Tnh lng hng ti u cho n hng v tng chi ph n hng ny l bao nhiu?
Bi 12:
Mt nh bun s cung cp vt liu xy dng bn cc loi ca nhm. Loi ca thng
dng hin nay c c lng c nhu cu nm ti l 50.000 ca. Chi ph t v nhn
hng cho mt n hng l 2 triu ng, chi ph cho vic tn tr l 30% n gi mua. Nh
cung cp a ra bng gi chit khu loi ca ny nh sau:
Lng t mua (sn phm)
n gi (ng/sn phm)
1-999
1.000-1.999
trn 2.000
450.000
390.000
350.000
a. Tnh lng hng ti u v tng chi ph l bao nhiu ?

b. Thi gian cch qung gia 2 ln t hng, nu bit thi gian lm vic trong nm l
300 ngy.
Bi 13:
Nhu cu hng nm v loi sn phm A l 150.000 sn phm, chi ph t hng cho mi
n hng l 1 triu ng, chi ph cho vic tn tr hng nm l 15% n gi, mc sn xut
sn phm A l 600 sn phm/ngy v mc tiu th l 300 sn phm/ngy. Nu n v
nhn hng t 1-5.999 sn phm/n hng th bn gi 150.000 ng/sn phm, nu nhn
t 6.000-9.999 sn phm th bn vi gi 130.000 ng/ sn phm, nu nhn trn 10.000
sn phm th bn vi gi 100.000 ng/ sn phm . Xc nh lng t hng ti u v
tnh tng chi ph l bao nhiu.
189

Bi 14:
Mt cng ty c nhu cu v sn phm A l 10.000 sn phm. Cng ty phi t hng t
nh cung cp vi chi ph t hng l 1,0 triu ng/ln, chi ph cho vic lu tr hng ho
l 120 ng/thng.
a. Tnh lng t hng ti u v tng chi ph tn tr pht sinh hng nm.
b. Nu nhu cu gim 20% th lng t hng v tng chi ph thay i nh th no.
c. Nu chi ph tn tr gim 15% th lng t hng v tng chi ph thay i nh th no.
d. Nu chi ph t hng gim 15% th lng t hng v tng chi ph thay i nh th no.
Bi 15:
Nhu cu v mt loi sn phm ca cng ty C hng nm l 42.000 sn phm. Chi ph
t hng l 2,5 triu ng/n hng, chi ph tn tr cho mt sn phm mi thng mt 2%
gi mua hng ho, bit gi mua mi sn phm l 30.000 ng/sn phm. Thi gian t
hng mt trung bnh 12 ngy, thi gian lm vic mi nm l 300 ngy. Hin ti cng ty
ang t hng vi s lng l 8.000 sn phm/n hng.
a. Tnh tng chi ph tn kho theo chnh sch cng ty ang p dng l bao nhiu.
b. Hy xc nh lng t hng ti u v tng chi ph tn kho pht sinh hng nm l
bao nhiu.
c. Xc nh im t hng li v thi gian cch qung gia 2 ln t hng.
190
CHNG 8: HOCH NH NHU CU VT LIU

Hoch nh nhu cu vt liu bt u vi nguyn tc chnh yu l tt c cc vt liu tn
kho u c nhu cu ph thuc nhau, k cc vt liu th v vt liu hon tt tng phn
trong kho bn thnh phm. Nhu cu ca cc vt liu ny ph thuc vo s sn phm c
sn xut ra trong k. Tuy khng d bo tng loi vt liu nhng chng ta c th bit
c lng cn thit tng loi vt liu ny thng qua s lng sn phm cn thit trong
k sn xut.
I. MC TIU CA HOCH NH NHU CU VT LIU:
Cc nh qun tr tc nghip chp nhn hoch nh nhu cu vt liu :
- Ci thin s phc v khch hng.
- Gim u t cho tn kho.
- Ci thin s hu hiu cho vic iu hnh nh my.
Ci thin s phc v khch hng khng ch l c lng hng trong tay khi nhn cc
n hng ca khch hng m cn phi cung cp s tha mn v dch v cho khch hng,
m bo ng thi im v c th rt ngn thi gian giao hng. Hoch nh nhu cu vt
liu khng n thun cung cp thng tin qun tr lm cho cc hp ng phn phi
c thc hin m cn c a vo h thng kim sot vt t hng dn sn xut.
V vy, ngy giao hng k kt tr thnh mc tiu ca t chc v kh nng gi ng
hp ng phn phi c ci thin.
Khi h thng lng t hng v im t hng c nh c s dng th lng hng
trong kho c lu li cho n khi vt liu c a vo lch trnh sn xut, khong thi
gian ny c th ko di. Do , trong hoch nh nhu cu vt liu, n hng c tnh
ton thi gian n sao cho va ng lc vt liu cn n c a vo lch trnh sn xut
chnh. Nh vy, thi gian c mc tn kho cao s ngn v thi gian c mc tn kho thp
s di, iu ny s lm gim mc tn kho trung bnh.
Hoch nh nhu cu vt liu kim sot tt hn v s lng v thi gian phn phi vt
liu th, cc b phn, cc chi tit...ng loi v ng lc cho hot ng sn xut. Thm
vo , dng vt liu c th c lm chm li, hoc nhanh hn p ng vi nhng
thay i trong lch trnh sn xut. Nhng kim sot ny ca hoch nh nhu cu vt liu
s lm gim lao ng, vt liu v nhng bin ph khc nh:
- Lm gim s thiu ht tn kho v phn phi chm tr vt liu trong khi sn xut
nhiu hn m khng cn tng lng cng nhn v my mc.
- Gim s hng hc, loi b c cc chi tit v sn phm do vic s dng khng
ng vt liu.
- Gia tng nng lc sn xut ca cc b phn do vic gim thi gian cht, tng hiu
qu ca s dch chuyn vt liu.
191

II. CC THNH PHN CA HOCH NH NHU CU VT LIU.
Bng 8-1: Hoch nh nhu cu vt liu gip chng ta nh th no ?
MRP
Vi MRP
trc
hin hnh
Vi MRP
tng lai
Vng quay tn kho hng nm 1
3,2
4,3
5,3
Gi ng li ha giao hng
61%
76%
88%
Cc n hng b gin on do thiu vt

liu
32%
19%
9%
10
71 ngy
59 ngy
44 ngy
Ch tiu
S lng nhn vin n c cn thit

Thi gian thc hin n hng
u vo
Chng trnh my tnh
Cn n hng
Cc d liu v
hot ng tn kho
D bo v s chi
tit cung cp ri
D liu v trnh
trng tn kho
Lch sn xut
chnh
u ra
H THNG
HOCH
NH NHU
CU VT
LIU
Cc thay i v n
hng k hoch
Lch thc hin n
hng
Bo co k hoch
Bo co thc hin
D liu v cu trc
sn phm
Cc bo co c
bit
S 8-1: m t hot ng ca h thng hoch nh nhu cu vt liu.

Lch trnh sn xut chinh chi phi ton b h thng hoch nh nhu cu vt liu. Cc
d liu v tnh trng tn kho, cc n hng t mua vt liu cung cp thng tin b sung
1
Vng quay hng tn kho = Doanh s bn/gi tr tn kho bnh qun

192

v sn phm trong lch trnh sn xut chnh, gip cho chng trnh my vi tnh xc lp
cc yu t u ra. Kt qu hot ng tn kho c cp nht ha nhm duy tr cc thng
tin tn kho hin hnh. Cc lch trnh t hng v nhng thay i nu c l u ra s cp
ca hoch nh nhu cu vt liu. Hoch nh, thc hin v nhn bo co cng c to ra
theo nhu cu ca cng tc qun tr.
1. Lch trnh sn xut chnh.
Vic thit lp lch trnh sn xut chnh bt u bng s kim nghim tnh kh thi ca
hoch nh nhu cu vt liu v hoch nh nng lc sn xut. iu ny quan trng v cn
thit v lch trnh sn xut chnh vn vn hnh m khng cn bit hoch nh nhu cu vt
liu v hoch nh nng lc sn xut c kh thi hay khng. Trong trng hp c tr
ngi, v d nh khng c sn vt liu tn kho hay khng thi gian thc hin n hng
th lch trnh sn xut chnh phi c iu chnh li.
2. Cc ha n vt liu.
l danh sch vt liu vi s lng cn thit sn xut mt n v sn phm. iu
ny c ngha l mi sn phm phi c mt ha n vt liu (i khi cn c gi l cu
trc sn phm) trong ghi r s lng vt liu trong mi sn phm v cu trc ca sn
phm (linh kin, b phn v mi quan h ca chng).
Cc ha n vt liu (hay cu trc sn phm ) c cp nht hng ngy v c duyt
li khi sn phm thit k li. S chnh xc ca ha n vt liu l bt buc khi p dng
hoch nh nhu cu vt liu .
3. D liu trnh trng tn kho.
L nhng tp tin, bo co ghi y v mi vt liu c lu tr trong kho, khng
ph thuc vo vt liu c dng cho mt hay nhiu sn phm m mc s dng
trong mi sn phm cao hay thp. Mi tp tin phi ghi y m vt liu, mc ang c
trong kho, ang t mua v nhng n hng ca khch c lin quan n vt liu . Cc
d liu c cp nht mi ngy vo my vi tnh th hin cc hot ng tn kho nh: nhp
kho, xut kho, vt liu h hng, k hoch t hng, nhng li....v cc thng tin khc c
lin quan nh kch thc l hng, thi gian nhp kho, n hng, mc tn kho an ton, t
l h hng cho php...Cc d liu ny phi y v chnh xc m bo cho vic lp lch
trnh sn xut .
4. Chng trnh my tnh hoch nh nhu cu vt liu.
Chng trinh ny vn hnh nh sau :
- Trc tin xc nh s lng thnh phm cn trong mi thi k.
- Xc nh s lng cc chi tit, b phn khng c trong lch trnh sn xut chnh
nhng do khch hng t nh l thnh phm.
- Da trn cc ha n vt liu xc nh tng nhu cu vt liu trong thi k.
193

- Da vo cc d liu tnh trng tn kho xc nh nhu cu rng. Nu nhu cu ny ln
hn 0 phi t hng li.
- i chiu cc n hng thi k trc xc nh thi gian cn thit cho mi bc
trong qui trnh sn xut v thi gian nhn hng ca ngi cung ng.
5. u ra ca hoch nh nhu cu vt liu.
u ra ca hoch nh nhu cu vt liu cung cp lch trnh cc loi vt liu cho tng
lai mt cch nng ng. C 2 loi u ra s cp :
- Lch trnh k hoch t hng : c th dng cho trng hp mua ca ngi cung cp
hay t mt b phn khc trong cng ty sn xut, th hin s lng ca mi loi vt liu
c t hng trong mi thi k.
- Thay i k hoch t hng: nhm b sung cc n hng c trc nh thay i, hy
b, hn li...
u ra th cp cung cp cc thng tin sau:
- Cc bo co c bit: sai st, n hng tr, h hng qu nh mc...
- Cc bo co thc hin: cho thy h thng ang hot ng th no, v d nh cc bo
co v vng quay tn kho, t l gi ng li ha giao hng, bin c v ht hng tn kho.
- Bo co hoch nh: dng cho nhng hot ng hoch nh tn kho trong tng lai
nh: d bo tn kho, nhng li ha mua hng, nhu cu ngun lc v hoch nh nhu cu
vt liu di hn.
V d 8-1: Vi cc s liu v cu trc, tn kho, nhu cu ca sn phm (m s #377)
sau y, ngi ta tnh c lch sn xut (hoc t hng) nh sau :
194

Cu trc sn phm #377.
Cp
0
S lng
#377
1
M
1
A
10
1
A
40
1
#377
M1
A10
F1
B3
C1
A40
H1
D3
B3
Bo co tnh trng tn kho.
phn
b
Th
i
gia
Kch
n
thc l
sn
xu
t
Tn
kho an
ton
#37
7
500
300
LFL
200
LFL
ang
Nhn theo
Chi tit
tin
cung cp ri
S
lng
Tu
n
S
lng
Tu
n
195

F
300
LFL
1.500
200
1.000+ 2
30.000
5.000
15.000 50.000+
5.000
2.500
10.000+
1.000
500
800
1.000+
3.000
2.000
10.000+
1.000
50.000
1.000
10.000
1.000
Thi gian cn thit ch to hon thnh mt sn phm.

A
C
A
D
4
#377
H
3
Nhu cu sn phm #377 :

- Tun l th 4 : 1000
- Tun l th 8 : 2000
Cn c vo cc thng tin trn ta c lch trnh sn xut tng loi chi tit nh sau
M
Tun
1
#377
800
2.000
600
2.000
500
2.000
Kch thc l hng 1.000+ ngha l: nu nhu cu nh hn hoc bng 1.000 th lng t hng phi l 1.000. Nu
nhu cu ln hn 1.000 th lng t hng l nhu cu thc t
196

H
1.000
1.500
A
B
66.000
10.000
10.000
1.000
1.900
6. Kch thc l hng trong hoch nh nhu cu vt liu.

Trong hoch nh nhu cu vt liu, khi c nhu cu thc t mt vt liu, quyt nh t
hng bao nhiu cho vt liu phi c a ra. Trong cc x nghip sn xut theo n
hng (product-to-order) th kch thc l hng chnh l qui m n hng ca khch.
Trong cc x nghip sn xut tn kho (Product-to-stock) kch thc l hng cn xc
nh trc tin. Cc nh qun tr tc nghip thng thch t hng v sn xut l ln v :
- Gim chi ph chuyn i my mc.
- Gim chi ph t hng.
- Chi ph c th gim do gi mua cng nh chi ph vn chuyn h.
Trong khi , cc nh qun tr ny cng mun sn xut vi l nh v :
- Mc tn kho trung bnh thp v chi ph tn kho hng nm gim.
- Gim ri ro do khng s dng n khi thit k sn phm thay i.
- Gim bn thnh phm tn kho v n hng ca khch c th c thc hin nhanh hn.
Cc nh qun tr khng c tin li c vi l nh ln l ln, h phi thit lp mt c
l cn bng, khng qu ln cng khng qu nh v d EOQ (lng hng kinh t). Tuy
nhin trong thc t nhu cu ca vt liu l nhu cu nhiu cc, chng thay i thng
xuyn trong thi k ngn v phng php kch thc l hng c chi ph thp nht ph
thuc vo cc d liu v chi ph v nhu cu. Nhng phng php thng c s dng l
EOQ, theo tng l (lot-for-lot), thi gian gia 2 ln t hng, s cn bng b phn - thi
k, tng chi ph thp nht, chi ph n v thp nht...Thc nghim l li khuyn nn lm
trc khi chn mt phng php cho mt h thng sn xut ring bit.
V d 8-2: Nhu cu thc t (rng) ca 1 vt liu trong mt lch trnh hoch nh nhu
cu vt liu nh sau :
Tun l
Nhu cu thc t
300
500
1.000
600
300
300
300
1.500
Nhu cu hng nm cho sn phm ny c tnh khong 30.000 n v trong 50 tun

lm vic/nm v trung bnh 600 n v/tun. Chi ph chuyn i my mc thit b khi bt
u thc hin l sn xut l 500USD. Khi mt sn phm phi chuyn tn kho t tun l
ny sang tun l sau phi chu chi ph 0,50USD/n v.
197

Xc nh phng php no trong nhng phng php di y c chi ph tn kho v
chi ph chuyn i (hay t hng) thp nht cho lch trnh 8 tun l :
a. Theo l (lot-for-lot)
b. EOQ
c. Lng t hng thi k thch hp. ;
d. Cn i gia cc thi k.
Gii php:
Tnh tng chi ph tn kho v t hng qua lch trnh 8 tun l bng phng php lotfor-lot (l sn xut = nhu cu thc t trong mi thi k)
Tun
Ch tiu
Chi ph
5
Tn
kho
t
hng
Tng
4.000
4.000
Nhu cu thc t 300 500 1.000 600 300 300 300 1.500
Tn kho u k
L sn xut
300 500 1.000 600 300 300 300 1.500
Tn kho cui k
Chi ph t hng = S n hng x 500USD = 8 x 500 = 4000 USD

b.Theo phng php EOQ.
u tin tnh EOQ theo cng thc sau:
Q* =
2 DS
=
H
2 x 30.000 x 500
1.095 n
0 ,5 x 50
v.
Tun
Chi ph
Ch tiu
1
Nhu cu thc t
300
Tn kho u k
L sn xut
Tn kho cui k
500 1.000
600
300
300
300
1500
795
390
885
585
285
1.080
1.095
795
295
1.095 1.095
295
390
885
Tn
kho
1.095 1.095 2.495

585
285
1.080
t
hng
Tng
2.500
4.995
675
Chi ph tn kho = Tng tn kho cui k x 0.50USD = 4990 x 0.50 = 2495USD

Chi ph t hng = S n hng x 500USD = 5 x 500 = 2500 USD
c. Lng t hng thi k thch hp (nhu cu thc t trong cc thi k ).
Trc tin tinh thi gian gia 2 ln t hng (T).
198

T=
50
50
S tun l trong nm
=
=
2tuan / donhang
S n hang trong nm D / Q 30.000 / 1.095 ,4
Tun
Chi ph
Ch tiu
1
Nhu cu thc t
Tn kho u k
300 500 1.000 600 300 300
Tn
kho
300
1.500
500
600
300
1.500
L sn xut
800
1.600
600
1.800
Tn kho cui k
500
600
300
1.500
t
hng
Tng
1.450 2.000 3.450
Chi ph tn kho = Tng tn kho cui k x 0,5 = 2.900 x 0,5 = 1.450

Chi ph t hng = S n hng x 500 = 4 x 500 = 2.000
d. Phng php cn i gia cc thi k.
L kt hp gia cc thi k xc nh s lng t hng m ti c chi ph t
hng v chi ph tn tr chnh lch nhau t nht.
Lng
Chi ph
Chi ph
Tng
kt hp
t hng
t hng
tn tr
chi ph
300
500
500
1,2
800
500
250
750
1,2,3
1.800
500
1.250
1.750
1.000
500
500
3,4
1.600
500
300
800
3,4,5
1.900
500
600
1.100
300
500
6,7
600
500
150
650
6,7,8
2.100
500
1.800
2.300
1.500
500
500
Tng chi ph thc hin theo phng php ny l: 3.000 USD

Theo cc s liu trn, phng php th t c tng chi ph thc hin t nht.
199

III. CU HI & BI TP CUI CHNG
III.1. Cu hi:
1. Hy nu cc yu cu ca hoch nh nhu cu vt liu l g?
2. Th no l cu trc ca sn phm?
3. Nhng yu t no nh hng n nhu cu vt liu?
4. Trong cc phng php xc nh kch thc l hng: theo tng l (Lot-for-lot), theo
EOQ, thi k thch hp (Thi gian gia 2 ln t hng), Cn i gia cc thi k th
phng php no tt
III.2. Bi tp c li gii:
Bi 1:
Gi s c s cu trc sn phm m s #10 nh sau: (ch thch: k hiu A, B, C,... l
tn cc b phn, cc chi tit ca sn phm; ch s km theo l ch s cn thit ca 1 b
phn cp cao hn k )
#10
A1
D8
E3
B2
F1
F2
C1
H3
D12
G3
E3
a. Hy tnh ton nhu cu vt liu cho sn phm #10, nu chng ta mun sn xut sn
phm vi s lng 300 sn phm.
b. Nu ta bit lng hng tn kho v tng b phn ca sn phm, bit c thi gian
cn thit lp rp hoc ch to tng b phn nh sau.
B phn
#10
Thi gian SX
Tn kho
50
20
100
30
40
50
300
1.000 400
Hy lp bng hoch nh nhu cu vt liu m bo c hng giao cho khch hng

vi s lng l 300 sn phm.
200

Li gii
a. Xc nh nhu cu vt liu cho sn phm #10 vi s lng 300 sn phm.
Ta chia s cu trc ca sn phm ra l 3 cp: cp 0 l sn phm hon chnh; cp 1
gm 3 b phn A, B, C v cp 2 gm cc chi tit cn li nh hnh v di y.
#10
Cp 0
A1
Cp 2
Cp 2
D8
E3
B2
F1
F2
C1
H3
D12
G3
E3
Da vo s cu trc ca sn phm ta tnh c nhu cu cn tip nhn s lng

cc b phn, cc chi tit ch to c 300 sn phm #10:
* S b phn A cn cho 300 sn phm #10 l : 300 * 1 = 300
- S chi tit D cn cho 300 b phn A l
: 300 * 8 = 3.200
- S chi tit E cn cho 300 b phn A l
: 300 * 3 = 900
- S chi tit F cn cho 300 b phn A l
: 300 * 1 = 300
* S b phn B cn cho 300 sn phm #10 l
: 300 * 2 = 600
- S chi tit F cn cho 600 b phn B l
: 600 * 2 = 1.200
- S chi tit H cn cho 600 b phn B l
: 600 * 3 = 1.800
* S b phn C cn cho 300 sn phm #10 l : 300 * 1 = 300

- S chi tit D cn cho 300 b phn C l
: 300*12 = 3.600
- S chi tit G cn cho 300 b phn C l
: 300 * 3 = 900
- S chi tit E cn cho 300 b phn C la : 300 * 3 = 900

Tng hp nhu cu vt liu cn thit cho 300 sn phm #10 nh sau:
B phn
S lng
300 600 300
6.800
1.800
1.500
900
1.800
b. Nu bit thm thng tin v s lng cc hng mc (b phn hoc chi tit ca sn
phm) cn tn kho v thi gian cn thit sn xut cc hng mc th ta thc hin cc
bc sau.
201

V s biu din thi gian cn thit thc hin c hon tt 1 sn phm mt bao
lu thi gian (c th trong cng mt khong thi gian c nhiu hng mc cng thc hin).
F
H
G
D
#10
B
C
E
3
Nh vy, k t khi nguyn liu u tin i vo sn xut n khi hon tt mt sn phm th

mt 5 n v thi gian. Trong cc hng mc xy ra ng thi c sn xut ng thi.
202

Da vo biu thi gian, ta xc nh c lch tip nhn vt liu tng hng mc
theo bng tnh sau:
Hng
Mc
#10
Ch tiu
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Nhu cu thc
Thi im hon chnh
Thi im bt u SX
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Nhu cu thc
Thi im hon chnh
Thi im bt u SX
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Nhu cu thc
Thi im hon chnh
Thi im bt u SX
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Nhu cu thc
Thi im hon chnh
Thi im bt u SX
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Nhu cu thc
Thi im hon chnh
Thi im bt u SX
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Nhu cu thc
Thi im hon chnh
Thi im bt u SX
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Nhu cu thc
Thi im hon chnh
Thi im bt u SX
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Nhu cu thc
Thi im hon chnh
Thi im bt u SX
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Nhu cu thc
Thi im hon chnh
Thi im bt u SX
Thi gian
2
3
5
300
50
250
250
Thi gian
sn xut
250
250
20
230
230
500
100
400
400
250
30
220
220
230
400
220
4.480
1.000
3.380
3.380
1.350
400
950
950
230
0
230
230
660
50
610
610
3.380
950
800
100
700
700
700
230
610
1.200
300
900
900
900
203

Bi 2:
Hy v s cu trc ca sn phm sau y.
0
0001
Cp
2
1001
2001
3001
3002
2002
3004
4001
4002
3005
2003
3006
3007
4003
4004
3008
1002
2004
2005
3009
3010
4005
4006
4007
1003
2006
3011
3012
2007
3013
3014
4008
4009
1004
2008
2009
3015
3016
4010
4011
4012
2010
S lng
1
2
3
3
6
2
5
10
7
4
1
6
12
9
8
4
1
3
5
9
1
2
3
6
2
3
5
7
4
2
4
4
2
3
5
7
6
5
4
3
8
2
204

Gii
Da vo s phn cp cu trc ca sn phm, ta thit lp c s cu trc ca sn
phm nh sau
0001
10012
20013
30013
10021
20022
30026
30054
30045
400110
20031
300712
30066
40027
20043
40039
30084
40048
10032
20055
10043
20063
30099
30101
30115
40052
40063
40076
20074
30127
30144
30136
40084
20085
40092
20097
30156
40104
40113
20102
30165
40128
Bi 3:
C s cu trc ca sn phm X di y:
X
A3
C3
B4
D3
E3
F4
Bit lng hng tn kho, mc tn kho an ton v thi gian cn thit ch to tng
hng mc nh bng s liu.
Hng mc
Tn kho hin c
50
180
450
870
420
600
1.000
Tn kho an ton
10
50
120
150
400
Thi gian ch to
Hy xc nh lch tip liu m bo hng giao cho khch hng, gi nh s

lng cn giao l 500 sn phm.
205

Li gii
V s biu din thi gian cn thit hon thnh 1 sn phm nh sau.
F
7
206

Da vo biu thi gian, ta xc nh c lch tip nhn vt liu tng hng mc
theo bng tnh sau:
Hng
Mc
Ch tiu
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Tn kho an ton
Nhu cu thc
Tim hon chnh
Tim bt u SX
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Tn kho an ton
Nhu cu thc
Tim hon chnh
Tim bt u SX
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Tn kho an ton
Nhu cu thc
Tim hon chnh
Tim bt u SX
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Tn kho an ton
Nhu cu thc
Tim hon chnh
Tim bt u SX
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Tn kho an ton
Nhu cu thc
Tim hon chnh
Tim bt u SX
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Tn kho an ton
Nhu cu thc
Tim hon chnh
Tim bt u SX
Tng nhu cu
Tn kho sn c
Tn kho an ton
Nhu cu thc
Tim hon chnh
Tim bt u SX
Thi gian
3
4
460
1.380
180
50
1.250
1.250
7
500
50
10
460
460
Thi gian
sn xut
1.250
1.840
450
120
1.510
1.510
1.510
2.500
870
0
1.630
1.630
1.630
3.750
420
150
3.480
3.480
3.480
4.530
600
0
3.930
3.930
3.930
6.040
1.000
400
5.440
5.440
5.440
207

Bi 4:
Mt sn phm c nhu cu hng tun trong thi gian ti nh sau:
Tun
Nhu cu
Tun
Nhu cu
500
750
350
500
450
300
700
250
Gi s chi ph tn tr l 100 ng/sn phm/tun, chi ph t hng l 100.000

ng/n hng. Nhu cu hng nm c tnh l 25.000 sn phm. Hy tnh tng chi ph
theo cc phng php xc nh kch thc l hng:
a. Lot-for-lot
b. Theo EOQ
c. Lng t hngt hi k thch hp. (Bit n v hot ng 50 tun/nm)

Li gii
a. Theo phng php lot-for-lot, phng php ny thc hin t hng theo nhu cu
pht sinh.
Tun
500 350 450 700 750 500 300 250
Nhu cu
Tn kho u k
500 350 450 700 750 500 300 250
L t hng
Tn kho cui k
Tng chi ph = chi ph t hng = 8ln x 100.000 ng/n hng = 800.000 ng

b. Theo phng php EOQ
- Xc nh lng t hng ti u cho mi ln t.
Tun
Nhu cu
Tn kho u k
L t hng
Tn kho cui k
1
500
0
1.00
0
500
2
350
500
150
3
450
150
1.00
0
700
4
700
700
0
750
500
250
1.00
0
1.00
0
250
750
300
250
750
450
450
200
208

Chi ph t hng = 4 ln x 100.000 ng/n hng = 400.000 ng
Chi ph tn tr = 3.000 sn phm x 100 ng/sn phm/tun = 300.000 ng
Tng chi ph thc hin l: 400.000 + 300.000 = 700.000 ng
c. Lng t hng thi k thch hp
- Xc nh thi gian cch khong gia 2 ln t hng.
T=
50
50
=
= 2 tun
*
25.000 / 1.000
D/ Q
- Lch tip nhn l hng, c 2 tun th ta t hng 1 ln, lng t hng bng nhu cu
ca 2 tun .
Tun
500
350
450
700
750
500
300
250
350
700
500
250
L t hng
850
550
350
1.25
0
Tn kho cui k
1.15
0
250
Nhu cu
Tn kho u k
700
500

Chi ph tn tr = 1.800 sn phm x 100 ng/sn phm/tun = 180.000 ng
Tng chi ph thc hin l: 400.000 + 180.000 = 580.000 ng
209

d. Cn i gia cc thi k:
- Ta xc nh sn lng t hng (kt hp nhu cu nhiu k) m ti c chi ph tn
tr gn bng vi chi ph t hng (mc chnh lch gia chi ph t hng v chi ph tn
tr t nht).
Thi k kt hp
Lng t hng
Chi ph t hng
Chi ph tn tr
Tng chi ph
500
100.000
100.000
1,2
850
100.000
35.000
135.000
1,2,3
1.300
100.000
125.000
225.000
700
100.000
100.000
4,5
1.400
100.000
75.000
175.000
4,5,6
1.950
100.000
175.000
275.000
500
100.000
100000
6,7
800
100.000
30.000
130.000
6,7,8
1.050
100.000
80.000
180.000
Tng chi ph thc hin l: 225.000 + 175.000 + 180.000 = 580.000 ng

So snh 4 phng n ta nhn thy phng php thi k t hng thch hp v
phng php cn i gia cc thi k c chi ph nh nht v bng nhau l 580.000 ng.
Do , ta chn 1 trong 2 phng php thc hin.
Bi 5:
K hoch cn s dng b lc kh ca phn xng c kh trong 10 tun l ti nh sau:
Tun
Nhu cu
Tun
Nhu cu
460
350
120
220
370
540
410
410
180
10
500
Bit rng n v hot ng 50 tun l trong nm. Nhu cu c tnh hng nm c suy
ra t nhu cu trung bnh ca bng s liu trn. Chi ph t hng pht sinh mi ln t l
200.000 ng/n hng, chi ph tn tr l 142,4 ng/b phn/tun. Gi s lng hng
tn kho u k (u tun 1) l 50 b phn; tn kho an ton l 20 b phn, v mun c
210

lng tn kho cui k (cui tun 10) l 100 b phn tr ln. Hy xc nh kch thc l
hng theo phng php:
a. Lot-for-lot
; b. Theo EOQ
c. Lng t hng thi k thch hp
; d. Cn i gia cc thi k.
Li gii
a. Xc nh kch thc l hng theo phng php Lot-for-lot.
Chi ph t hng = 10 ln x 200.000 ng/n hng = 2.000.000 ng
Chi ph tn tr = 280 b phn x 142,4 ng/b phn/tun = 39.872 ng
Tng chi ph = 2.000.000 + 39.872 = 2.039.872 ng
Tun
10
Nhu cu
460 120 370 410 180 350 220 540 410 500
TK u k
50
L hng
430 120 370 410 180 350 220 540 410 500
TK cui k
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
100
b. Theo EOQ.
- Xc nh nhu cu trung bnh hng nm
D=
3.560
* 50 = 17.800 b phn
10
- Xc nh lng t hng ti u. Q* =
Tun
2.D.S
=
H
2 * 17.800 * 200.000
= 1.000 b phn
142,4 * 50
10
Nhu cu
460
120
370
410
180
350
220
540
410
500
TK u k
50
590
470
100
690
510
160
940
400
990
1.000
100
510
160
1.00
0
470
1.00
0
590
1.00
0
L hng
TK cui k
690
400
940
490
990

Chi ph tn tr = 5.340 b phn x 142,4 ng/b phn/tun = 760.416 ng
Tng chi ph = 800.000 + 760.416 = 1.560.416 ng
c. Phng php lng t hng thi k thch hp.
- Xc nh thi gian cch khong gia 2 ln t hng
211

T=
50
50
=
= 2 ,8 tun 3 tun
*
17.800 / 1.000
D/ Q
- Lch tip nhn l hng, c 3 tun th ta t hng 1 ln, lng t hng bng nhu cu
ca 3 tun .
Tun
10
Nhu cu
460
120
370
410
180
350
220
540
410
500
TK u k
50
510
390
20
550
370
20
970
430
20
L hng
920
940
580
TK cui k
510
390
20
550
370
20
1.17
0
430
20
100
970
Chi ph tn tr = 3.380 b phn x 142,4 ng/b phn/tun = 481.312ng
Tng chi ph = 800.000 + 481.312 = 1.281.312 ng
d. Phng php cn i gia cc thi k
Thi k kt hp
Lng t hng
Chi ph t hng
Chi ph tn tr
Tng chi ph
430
200.000
2.848
202.848
1,2
550
200.000
27.784
227.784
1,2,3
920
200.000
131.008
331.008
1,2,3,4
1.330
200.000
309.008
509.008
410
200.000
2.848
202.848
4,5
590
200.000
31.328
231.328
4,5,6
940
200.000
133.856
333.856
4,5,6,7
1.160
200.000
230.688
430.688
540
200.000
2.848
202.848
8,9
950
200.000
64.080
264.080
8,9,10
1.530
200.000
232.112
432.112
Tng chi ph thc hin = 331.008 + 430.688 + 432.112 = 1.193.808 ng

So snh 4 phng php thi ta chn phng php cn i gia cc thi k c chi ph
thp nht l 1.171.024 ng.
212

III.3. Bi tp t gii:
Bi 6:
Gi s c s cu trc ca sn phm Y di y:
B phn
Tn kho
20
40
20
50
60
100
70
80 60
50 60
Thi gian
a. Hy tnh ton nhu cu vt liu cho sn phm trn, nu chng ta mun c mi loi
100 sn phm hon chnh.
b. Hy xc nh lch tip liu, nu ta bit lng tn kho ca cc b phn l:
Bi 7:
Hy v s cu trc ca sn phm sau y.
Cp
0
#355
A
E
M
N
F
G
N
P
B
G
N
P
H
N
P
C
G
P
Q
W
R
S
K
P
S
L
S lng
1
5
4
7
6
3
8
1
7
10
2
1
7
2
7
1
4
4
6
2
8
8
5
2
6
10
3
213

Bi 8:
Gi s c s cu trc ca sn phm Z di y:
Z
A4
D5
E3
C2
F1
G2
F10
K3
B2
H3
L3
K12
N3
L3
K8
M3
L3
F3
H3
a. Hy xc nh s lng chi tit, b phn cn thit ch to hon chnh 500 sn phm Z.

b. Xc nh lch tip liu cho tng hng mc, nu ta bit lng tn kho ca cc hng
mc nh sau:
Hng mc
H K
Tn kho
100
80
150 160 0 200 200 120 0 80 150 600 200
Tn kho an ton
20
20
40
30
50
50
20
50
Thi gian
Bi 9:
Nhu cu thc t (rng) ca mt loi nguyn vt liu ch to sn phm A trong mt
hoch nh nhu cu vt liu trong bng s liu.
Tun
Nhu cu
Tun
Nhu cu
2.200
1.500
1.900
1.850
2.100
1.650
2.350
2.400
Bit rng nhu cu cn cung cp sn phm A c tnh khong 249.900 sn phm/nm,

gi s n v hot ng sut 52 tun l trong nm. Chi ph chuyn i my mc thit b
khi bt u thc hin l sn xut l 1 triu ng, v chi ph cho vic tn tr l 1.000
ng/sn phm/tun.
Hy xc nh phng php no trong nhng phng php sau y c tng chi ph
thp nht:
214

a. Theo l lot-for-lot
; b. Theo EOQ
c. Lng t hng thi k thch hp .
; d. Cn i gia cc thi k.
Bi 10:
Qua nghin cu v phn tch th trng, cng ty X c lng c kh nng tiu
th sn phm Z trong nm ti l 63.180 sn phm. Hin ti cng ty ang d tr sn phm
ny trong kho l 500 sn phm, chi ph cho vic tn tr ti kho ca n v l 200
ng/sn phm/tun.
Chi ph cho mi ln chuyn i my mc thit b khi bt u thc hin l sn xut l
600.000 ng. Nhu cu cung cp cho 10 tun l ti nh sau:
Tun
Nhu cu
Tun
Nhu cu
1.200
1.100
900
1.050
1.000
1.200
850
1.000
900
10
1.000
Hy xc nh kch thc l hng theo:

a. Theo l lot-for-lot
; b. Theo EOQ
c. Lng t hng thi k thch hp. (n v hot ng sut 52 tun l trong nm).
Bi 11:
Hng giy Bata Si gn c nhu cu hng tun v giy c 39 hng tun nh sau:
Tun
Nhu cu
Tun
Nhu cu
500
550
400
600
450
500
320
700
215

Nhu cu hng nm c tnh 30.250 sn phm, chi ph tn kho l 500 ng/sn
phm/tun, mc tn kho an ton l 50 sn phm. Chi ph t hng l 500.000 ng/n
hng. Hy tnh tng chi ph theo:
a. Phng php lot-for-lot .
; b. Phng php EOQ.
c. Lng t hng thi k thch hp.( Bit n v hot ng rng l 50 tun l).
d. Phng php cn i gia cc thi k.
Bi 12:
K hoch cn s dng chi tit m s #935 hng tun cho qi ti l:
Tun
Nhu cu
Tun
Nhu cu
1.500
1.600
1.200
1.000
1.400
1.700
1.200
1.300
Nhu cu hng nm c suy ra t nhu cu trung bnh ca 8 tun l trn, n v hot

ng 48 tun l/nm. Chi ph tn tr l 35 ng/sn phm/tun, lng hng tn kho u
k (u tun 1) l 400 sn phm v mun c tn kho cui k (cui tun 8) t nht l 200
sn phm, mc tn kho an ton l 100 sn phm. Chi ph t hng l 200.000 ng/n
hng. Hy tnh tng chi ph theo:
a. Phng php lot-for-lot.
; b. Phng php EOQ
c. Lng t hng thi k thch hp. ; d. Phng php cn i gia cc thi k.
216
CHNG 9: LP LCH TRNH SN XUT

Trong qu trnh sn xut hoc thc hin cc dch v, chng ta cn tin hnh nhiu
cng vic khc nhau. iu ny i hi s iu hnh, sp xp sao cho khoa hc, hp l,
cht ch vo nhng lc cao im v ngay c nhng lc rnh ri.
Lp lch trnh sn xut nhm mc tiu m bo sao cho cc cng vic c thc hin
vi hiu qu cao nht, c th l: thi gian thc hin nhanh nht, t tn kem nht, mang li
li nhun cao nht ng thi gi c mc phc v khch hng tt nht. Chng ta s
kho st di y cc ni dung lin quan n vic sp xp th t ti u trong sn xut,
dch v v phng php phn cng cng vic.
I. LP LCH TRNH CHO CC H THNG SN XUT HNG V QUI
TRNH.
H thng sn xut hng v qui trnh l mt t chc chc nng vi cc b phn sn
xut hoc trung tm sn xut c t chc da vo cc loi thit b hoc tc nghip
chuyn bit. V d nh: khoan, rn, tin hay lp rp. Dng sn phm i qua cc b phn
theo l ph thuc vo cc n hng ring l (c th l cc n hng tn kho hay n
hng do khch hng t).
Vic hoch nh v kim sot hot ng ca h thng ny bao gm cc cng vic sau:
c Xc nh th t u tin cho tng n hng v o lng tm quan trng ca n,
nhm sp xp th t cc n hng cn sn xut tng my, tng b phn sn xut.
d Lp danh sch cc cng vic cn gii quyt tng my, tng b phn sn xut,
gip cho cc b phn gim st bit c n hng c thc hin u, khi no, u tin
ra sao v lc no phi hon tt.
e Kim sot u vo u ra tt c cc b phn sn xut, iu ny c ngha l pht
trin thng tin v cch thc cng vic lu chuyn gia cc b phn sn xut.
f o lng hiu qu, mc s dng my mc tng b phn sn xut v sc sn xut
ca cc cng nhn.
1. Phng php sp xp th t ti u trong sn xut, dch v.
a. Trng hp ch c mt my hoc mt dy chuyn sn xut.
Ngay sau khi my mc hoc dy chuyn sn xut c chun b xong, sn sng vn
hnh th vn t ra l nn lm cng vic no trc, cng vic no sau?
C nhiu nguyn tc sp xp th t cng vic:
c Cng vic t hng trc lm trc.
d Cng vic c thi im giao hng trc phi thc hin trc.
e Cng vic c thi gian thc hin ngn nht lm trc.
f Cng vic c thi gian thc hin di nht lm trc.
217

g T l ti hn: cng vic thc hin tip theo l cng vic c t s thi gian n ngy
giao hng trn thi gian sn xut nh nht th lm trc.
h Chi ph chuyn i thp nht.
Mt s nguyn tc khc cng thng c p dng:
* Nguyn tc khch hng quan trng nht.
* Nguyn tc cng vic c li nhun cao nht.
i n quyt nh l nguyn tc no thch hp cho mt nhm cc cng vic ch
thc hin, ngi ta thng s dng cc ch tiu sau y:
1. Tht =
2. S cv =
Ttg
S cv
Ttg
Tsx
Tht - Thi gian hon tt trung bnh mt cng vic.

Ttg - Tng dng thi gian (gm thi gian SX v thi gian ch i).
S cv ; S cv - S cng vic; cng vic trung bnh nm trong h thng.

N th ; N th -S ngy tr hn; s ngy tr hn trung bnh
Tsx - Tng thi gian sn xut.
3.
N
N tb = th
S cv
4.
Chi ph chuyn i: Tng chi ph thc hin vic chuyn i my mc trong mt nhm cng vic.
Chng ta s dng v d di y kho st cc nguyn tc trn:

V d 9-1: Trong ngy c 6 cng vic pht sinh vi thi gian sn xut v thi gian
giao hng k t ngy t hng (Tgh- Thi im giao hng) cho nh sau:
Cng vic
Thi gian SX
(ngy)
Thi gian giao hng

(ngy)
T l ti hn
2,00
(2)
18
3,60
(5)
2,67
(3)
1,25
(1)
20
2,86
(4)
24
4,00
(6)
218

* Nguyn tc c
Cng vic Tsx
* Nguyn tc d
Ttg Tgh Nth
Cng vic Tsx
Ttg Tgh Nth
18
10
14
14
18
21
20
21
20
27
24
27
24
27
81
27
79
15
* Nguyn tc e
Cng vic Tsx
* Nguyn tc f
Ttg Tgh Nth
Cng vic Tsx
Ttg Tgh Nth
20
13
24
18
18
14
18
22
17
20
24
25
17
27
20
27
23
27
77
11
27 112
57
219

* Nguyn tc g
Cng vic Tsx
Ttg Tgh Nth
T l ti hn
1,25
2,00
2,67
16
20
2,86
21
18
3,60
27
24
4,00
27
83
Sau khi tnh ton cc ch tiu cho tng nguyn tc ta c bng tng hp:
Ch tiu
Nguyn tc
c
Tht
81
= 13,5
6
79
= 13,17
6
77
= 12,83
6
112
= 18,67
6
83
= 13,83
6
S cv
81
=3
27
79
= 2,93
27
77
= 2,85
27
112
= 4,15
27
83
= 3,07
27
N th
15
= 2,5
6
6
=1
6
11
= 1,83
6
57
= 9,5
6
9
= 1,5
6
Nhn xt:
- Nguyn tc d c s ngy tr hn trung bnh nh nht, trong khi nguyn tc e c thi
gian hon thnh cng vic v s cng vic bnh qun trn dy chuyn l nh nht.
- Ty theo thc t tng t chc, quan h vi khch hng...m nh qun l chn nguyn
tc thch hp.
Nguyn tc kim sot chi ph chuyn i my mc:
Chi ph chuyn i l nhng chi ph pht sinh trong qu trnh thc hin, bao gm: chi
ph chuyn i my mc, chi ph b tr cng vic, chi ph thay i vt liu v cng c.
Thng thng, cc cng vic nn sp xp sn xut theo th t no c chi ph
chuyn i thp nht.
V d 9-2: di y minh ha r hn trong vic s dng nguyn tc ny:
Mt x nghip in cc loi bao b vi khi lng ln cung cp cho cc n v sn xut.
Vn l mi khch hng u cn mc u tin nh nhau, nn nh qun l quyt nh
220

sp xp th t cc cng vic thc hin da vo chi ph chuyn i. Gi s chng ta c
c chi ph chuyn i t cng vic ny sang cng vic khc nh sau:
Cc cng vic theo sau
Cc cng vic ng trc

A
12
15
10
35
20
25
20
20
25
20
27
15
12
20
15
16
30
10
25
30
35
20
25
30
30
20
25
15
25
30
Trnh t sp xp nh sau:
- Trc tin, chn cng vic no c chi ph chuyn i thp nht.
- Cng vic xp tip theo l cng vic c chi ph chuyn i thp k tip.
Trong cc d liu trn, ta thy c 2 mc chi ph chuyn i bng nhau l: CD v
DA l 10.000 ng. Nh vy ta xy dng 2 chui cng vic nh sau:
c
A sau D
Chi ph chuyn i l
10.000 ng
F sau A
c ct A, cng vic F c chi ph thp nht
20.000 ng
C sau F
c ct F, cng vic C c chi ph thp nht
15.000 ng
B sau C
c ct C, cng vic B c chi ph thp nht
20.000 ng
E sau B
c ct B, cng vic E c chi ph thp nht
20.000 ng
Tng chi ph chuyn i ca chui l:D,A,F,C,B,E

d Tng t, chui cng vic th 2 :C,D,A,F,B,E v chi ph l
85.000 ng
80.000 ng
So snh 2 chui, ta s chn chui th 2 thc hin cc cng vic.

Trong thc t phng php ny khng phi l phng php ti u nhng li d hiu v
mang li nhng kt qu thun li.
b. Nguyn tc Jonhson:
c Lp lch trnh cho N cng vic trn 2 my:
Mc tiu b tr cc cng vic sao cho tng thi gian thc hin cc cng vic trn
cc my l nh nht. Song trong thc t, thi gian thc hin cc cng vic trn mi my
221

l c nh, do cho tng thi gian thc hin nh nht ta phi sp xp cc cng vic
sao cho tng thi gian ngng vic trn cc my l nh nht.
Nguyn tc Johnson gm cc bc sau:
Bc 1:Lit k tt c cc cng vic v thi gian thc hin chng trn tng my.
Bc 2:Chn cng vic c thi gian thc hin nh nht nu:
- Cng vic nm trn my 1 th xp trn cng.
- Cng vic nm trn my 2 th xp di cng.
Bc 3:Khi cng vic sp xp th loi tr n i v xt cng vic cn li.
Bc 4:Tr li bc 2,3 cho n khi thc hin ht cc cng vic.
Cui cng ta v lch iu thy tng thi gian hon thnh cc cng vic.
V d 9-3: C 5 cng vic c sn xut trn 2 my ( tin v mi) thi gian thc hin
mi cng vic c cho nh sau:
Cng vic
Thi gian thc hin cng vic

(gi)
My tin
My mi
10
12
Ta thy: - Cng vic A c thi gian thc hin trn my mi l 2 gi, nh nht, ta b tr
A cui cng. Loi tr A v n b tr xong.
- Trong cc cng vic cn li, cng vic B c thi gian thc hin trn my tin l 3
gi, nh nht, ta b tr B trn cng. Loi tr B.
- Tip n, cng vic C c thi gian thc hin l 4 gi trn my mi, ta b tr v pha
cui (trc A). Loi tr C.
- Cng vic D v E u c thi gian thc hin l 7 gi, nhng E trn my tin ta b tr
trc v D trn my mi ta b tr sau.
222

Kt qu thc hin, ta c trnh t cc cng vic l B,E,D,C,A v s iu :
0
10
Tin B3
Mi
0
20
E7
D10
B6
28
33
C8
E12
A5
D7
10
22
29
C4
33
A2
35
- Tng thi gian han thnh l 35 gi, khi bt u my tin v kt thc my mi.
- My tin bt u vo mc 0 gi v c gii phng sau 33 gi hot ng.
- My mi c thc hin sau my tin 3 gi v kt thc sau 32 gi hot ng.
d Lp lch trnh cho N cng vic trn 3 my:
Sp xp th t N cng vic c th s dng nguyn tc Johnson nu tha 1 trong 2 iu
kin sau y:
* Thi gian ngn nht trn my 1 thi gian di nht trn my 2 (T1min T2max).
* Thi gian ngn nht trn my 3 thi gian di nht trn my 2 (T3min T2max).
Nu tha 1 trong 2 iu kin trn ta chuyn i sang trng hp N cng vic cho 2
my bng cch lp li bng phn b cng vic vi thi gian T1= t1 + t2 v T2= t2 + t3
V d 9-4: C 4 cng vic c thc hin trn 3 my, vi thi gian thc hin cho di
y. Hy xp th t cng vic sao cho tng thi gian thc hin l nh nht.
Thi gian thc hin
Cng vic
My 1 (t1)
My 2 (t2)
My 1 (t3)
13
Ta thy: t1min (5) = t2max (5) = t3min (5) .Lp bng chuyn i v xp th t nh sau:
Cng vic T1=(t1+t2) T2=(t2+t3)
Cng vic My 1 My 2 My 3
18
14
10
13
10
6
223

0
My 1 B5
My 2
My 3
0
18
A13
B3
5
24
C6
A5
B7
8
15
A9
31
D7
C4
43
D2
C5 D6
23
32
37
43
Tng thi gian hon tt cng vic l 43 gi. Kt qu ny ch l gn ng, nhng c

dng tt trong thc t.
c. Trng hp tng qut: (Lch trnh cho N cng vic trn M my)
Chng hn ta xt trng hp N=3; M= 4, khi i N, M nguyn tc tnh khng i.
My
Cng vic
A
B
C
II
III
IV
a1 x11
b1 x21
c1 x31
a2 x12
b2 x22
c2 x32
a3 x13
b3 x23
c3 x33
a4
b4
c4
S tnh ton.
a1
x11
b1
a2
x12
x21
a3
b2
c1
x13
a4
x22 B3
x31
c2
x23
b4
x32 c3
x33
c4
Trong s trn, xij (i=1,2,3; j=1,2,3,4) l thi gian ch i khi ca cc cng vic khi
chuyn t my ny sang my kia. Theo s ta c cc h phng trnh nh sau:
{x
11
+ a2 = b1 + x21
x21 + b2 = c1 + x31
{x
12
+ a3 = b2 + x22
x22 + b3 = c2 + x32
{x
13
+ a4 = b3 + x23
x23 + b4 = c3 + x33
Kt qa ta c 3 h phng trnh bc nht, trong tng h c 3 n s nhng ch c 2

phng trnh.
gii h phng trnh ny chng ta ch rng, trong trng hp b tr tt nht th
gia xi1 (i=1,2,3) phi c t nht mt x bng 0. Tng t nh vy, xi2, xi3 (i=1,2,3) phi
c t nht mt x bng 0.
Do cha bit x no bng 0, ta gi thit mt x no bng 0 v suy ra x cn li.
x l thi gian ch i nn khng th m (x 0), trong qu trnh gii nu gp (x 0) th
ta phi cng thm mt s c gi tr bng tr tuyt i ca x (lc ny x 0 s bng 0).
224

Kt qu l ta tnh c tt c xij 0, t suy ra tng thi gian thc hin cc cng
vic trn cc my vi thi gian ch i hp l.
S lng cc phng n c th c la chn ng vi N cng vic l N!, nn phi
thc hin nhiu php tnh c th tm ra phng n ti u. S lng cc phng n
khng ph thuc vo M, v ta ch cn sp xp th t cc cng vic ch khng phi sp
xp th t cc my.
V d 9-5: Ngi ta mun phn cng 3 cng vic A, B, C cho my I, II, II, IV sao cho
tng thi gian thc hin l ngn nht. Cc s liu v thi gian (gi) cho nh sau:
My
II
III
IV
Cng vic
S lng cc phng n kh nng l N! = 3! = 6. C th l: ABC, ACB, BAC, BCA,

CAB, CBA. Ta xt png n ABC:
My
Cng vic
A
B
C
{x
11
{x
12
{x
12
+ 2 = 2 + x21
I
2
2
3
II
x11
x21
x31
2
4
5
III
x12
x22
x32
4
2
3
IV
x13
x23
x33
3
4
2
x11 = 0 x21 = 0 x31 = 1
x21 + 4 = 3 + x31
+ a3 = b2 + x22
x22 + b3 = c2 + x32
+ a3 = b2 + x22
x21 = 0 x22 = 0 x23 = -3

x21 = 3 x22 = 3 x23 = 0
x31 = 0 x32 = 1 x33 = 2
x22 + b3 = c2 + x32
Tng thi gian thc hin (TABC) cc ng vic t AI m CIV l:

TABC = 2 + 0 + 2 + 3 + 4 + 0 + 3 + 4 + 2 = 20 gi
Ta tnh ln lt cc phng n c c: TBAC = 18 gi; TACB = 20 gi;
TBCA = 21gi; TCAB = 22 gi; TCBA = 21 gi. T ta thy th t BAC l ti u.
Tm li: Trnh t gii bi ton ny nh sau:
225

c Xc nh phng n kh nng (N!)
d Tnh tng thi gian hon thnh (T) ca tng phng n, bng cch:
* Lp bng tnh.
* Tnh xij (i = 1,2,...,n; j = 1,2,...,m) bit thi ch i ca cc cng vic khi
chuyn t my ny sang my kia. Trong xi1, xi2,...(i = 1,2,...,n) phi c ti thiu mt x
bng 0 m bo T l nh nht ca phng n ang xt.
* Xc nh T bng cch t tri trn cng xung phi di theo hng-ct hoc
theo ct-hng.
e Phng n ti u l phng n c tr s Tmin.
Ghi ch: * Phng n ti u c th c nhiu nhng gi tr Tmin ch c mt.
* Nguyn tc Johnson l trng hp ring ca trng hp tng qut.
2. Phng php phn cng cng vic cho cc my:
- N cng vic vi N my.
- Cc my u c kh nng thay th ln nhau.
- Mi cng vic ch b tr trn mt my v mi my ch ph trch mt cng vic.
- Chi ph (hoc thi gian) thc hin mi cng vic ca mi my u khc nhau
Ngi ta c th b tr mi cng vic trn mi my sao cho tng chi ph thc hin (hoc
thi gian) hon thnh l nh nht.
y l loi bi ton qui hoch tuyn tnh (bi ton chn). C th p dng bi ton ny
khi cn phn cng cng vic cho cc my, phn chia cc hp ng cho tng b phn,
phn cng ngi bn hng cc ca hng...
V d 9-6: C 5 cng vic A,B,C,D,E c thc hin trn 5 my, vi cc chi ph
khc nhau cho trong bng s liu sau. Hy phn cng cng vic sao cho tng chi ph thc
hin nh nht.
My
150
300
225
350
250
300
200
400
300
250
150
100
100
200
150
300
100
200
250
200
150
350
230
375
260
Cng vic
Ta thc hin ln lt cc bc sau:
226

Bc 1: Chn trong mi hng mt s min, ly cc s trong hng tr s min . Tip
theo, chn trong mi ct mt s min ri ly cc s trong ct tr s min .
A
B
C
D
E
150
75
200
100
150
75
100
50
100
200
100
50
100
200
50
100
50
50
200
100
150
100
200
100
50
50
200
80
225
110
200
80
125
60
Bc 2: Chn ln lt hng no c mt s 0, khoanh trn s 0 v k ng thng

xuyn sut ct. Sau , chn ln lt ct no c mt s 0, khoanh trn s 0 v k
dng thng xuyn sut hng. Nu tng s s 0 khoanh trn bng s p n th bi ton
gii xong.
Nu cha, ta thc hin tip bc 3. Trong v d ny ta ch c 4 s 0 khoanh trn, cha
bng p n cn tm l 5.
Bc 3: To thm s 0 bng cch: chn trong cc s khng nm trn cc ng thng
mt s min, ly cc s khng nm trn ng thng tr cho s min . ng thi cng s
min vo cc s giao im 2 ng thng. Cn cc s khc nm trn ng thng th
gi nguyn. Sau , tr li bc 2, 3 cho n khi no gii xong.
1
150
25
50
150
50
200
100
50
200
50
200
30
75
10
227

Cng vic c b tr vo cc khoanh trn, ta c kt qu:
Cng vic
My
250
300
100
100
150
Chi ph
Tng chi ph.
900
Bi ton phn cng cng vic cho cc my c t ra vi mc tiu ti thiu ha tng

chi ph (hoc thi gian) thc hin cc cng vic.
Trong thc t, ta c gp tnh hung l bi ton phn cng va c mc tiu l cc tiu
ha tng chi ph (hoc thi gian) v ng thi chi ph (thi gian) ca cc cng vic b
gii hn mt mc no . Trng hp ny ta ch cn loi b cc gi tr vt qu gii
hn v thay vo bng du (x) ri gii bnh thng nh bi ton trn.
V d 9-7: Ti phn xng c 4 cng vic A,B,C,D cn b tr trn cc my 1,2,3,4 vi
thi gian thc hin cho bng di y. Hy b tr cng vic vo cc my sao cho tng
thi gian thc hin nh nht v thi gian thc hin ca mi cng vic phi di 120 gi.
1
80
110
120
140
80
110
50
120
150
90
50
90
30
50
90
50
30
50
90
50
70
30
60
80
70
30
60
80
Thc hin ln lt cc bc nh trn ta c:

1
30
10
20
20
20
30
10
40
30
60
50
228
10
10
10
70
60
II. LP LCH TRNH CHO CC H THNG SN XUT HNG V SN

PHM:
C 2 kiu sn xut hng v sn phm: theo l v lin tc.
Trong kiu sn xut theo l, cc sn phm ni tip nhau trn dy chuyn sn xut v
cc l ln sn phm c tiu chun ha sn xut trong h thng. Do , mi khi chuyn
sang sn xut kiu sn phm khc phi tn chi ph chuyn i.
Trong kiu sn xut lin tc mt s sn phm tiu chun ha cao c sn xut vi s
lng rt ln v chi ph chuyn i him khi xy ra.
Cc quyt nh ph bin cho kiu quyt nh ny l:
* Nu sn phm sn xut theo l v nhiu sn phm c sn xut trn cng dy
chuyn th kch c tng l sn xut phi nh th no v khi no th phi chuyn i my
mc?
* Nu sn phm c sn xut theo mt lch trnh phn phi ring bit th ti mt im
bt k trn dy chuyn sn xut c bao nhiu sn phm i qua giai on trc , nu
lch trnh phn phi trong tng lai c xc nh.
1. Lp lch trnh cho l sn xut:
Trong h thng sn xut hng v sn phm vi kiu sn xut theo l, vn ch yu
l kch c l hng sn xut. C 2 cch tip cn vn ny, l EOQ cho l sn xut v
phng php Run-out.
a. EOQ cho l sn xut (POQ):
Kch c l sn xut c th c xc nh theo kiu l hng kinh t cho sn xut.
Q=
2.D.S . p
H( p d )
Khi s dng m hnh ny c 2 im cn lu :

* Khi xc nh kch thc l sn xut ngi ta khng quan tm n nng lc sn xut.
* Cn phi m bo rng chi ph tn tr sn phm d dang phi bng vi chi ph thc
hin n hng.
229

b. Phng php Run-out:
Phng php EOQ cp trn ch p dng xc nh kch thc l hng cho mt
sn phm ring l, v da vo nhu cu c c tnh hng nm. Tuy nhin, trong thc t,
cc l hng nn xc nh ng thi cho nhiu sn phm v da vo cc thng tin v nhu
cu hin ti.
Phng php Run-out s dng khi cc l hng ca cc sn phm c sn xut trn
cng mt dy chuyn. Phng php ny dng tng nng lc sn c trong tng thi k
sn xut va tng sn phm khi dng sn xut th tn kho thnh phm ca tng sn
phm cng va ht.
V d 9-8: Cng ty sn xut thc n gia sc bng cc my nghin trn c gia nhit.
Theo bng k hoch nng lc sn xut tng hp trong 6 thng th cng ty c sn nng lc
sn xut l 1.600 gi-my mi tun. B phn lp lch trnh ca cng ty xem xt mc tn
kho, s gi my cn thit sn xut 1 tn v d bo mc s dng cho 5 loi sn phm
chnh. Hy lp lch trnh sn xut cho cc my nghin trn c gia nhit bng phng
php run-out.
Gii php:
c Trc tin, chuyn i tn kho sn c v cc nhu cu d bo thnh n v chung l
gi-my.
Gi my
D bo nhu cu
Sn Thnh phm
D bo nhu cu Tn kho tnh
cn cho 1
tun ti theo gi
phm tn kho (tn)
tun ti (tn) theo s gi my
tn
my
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)=(2)x(3)
(6)=(3)x(4)
160,0
1,0
100
160,00
100
210,0
2,0
200
420,00
400
200,5
2,5
200
501,25
500
150,6
1,5
160
225,90
240
170,2
1,5
100
255,30
150
1.562,45
1.390
Tng
230

d K n, tnh thi gian run-out tng hp (tun). Gi tr ny tng trng cho lng
thi gian m n v cui cng ca mt sn phm s gi tn kho qua tun l c hoch
nh, gi thit nhu cu tun ti ging nhu cu c d bo cho tun ti.
Tr =
Tr =
Qtk + Tm D
D
Tr - Thi gian run-out tng hp.
1.562,45 + 1.600 1.390

= 1,275 tun
1.390
Qtk- Tng lng tn kho c sn (thi gian).

Tm - Tng gi my trn tun.
e Lp lch trnh sn xut hng tun ng vi 1.600 gi-my.

Sn
phm
Tn kho cui k Yu cu sn S gi-my phn b

Tn kho cui k
mong i vo cui mong i v d bo
xut
cho sn phm
tun ti
(7)=(4)x1,275
(8)=(4)+(7)
(9)=(8)-(2)
127,5
227,5
67,5
67,50
255,0
455,0
245
490,00
255,0
455,0
254,5
636,25
204,0
364,0
213,4
320,10
127,5
227,5
57,3
85,95
Tng
(10)=(9)x(3)
1.599,80
2. Lp lch trnh phn phi: (Phng php ng cn bng)

Mt s h thng thng lp lch trnh phn phi sn phm, tc l qui nh bao nhiu
sn phm phi c phn phi cho khch hng trong tun ti. Vic m bo s ph hp
gia lch trnh phn phi v cc sn phm thc t c phn phi l rt quan trng, v
vy ta nn lp lch trnh v kim sot mi bc sn xut. iu hin nhin l cc n t
hng ca khch hng nht thit phi a vo lch trnh nhng mi vic c th xy ra nu
ta khng kim sot v hu qu l chm tr trong lch phn phi. Cc hnh ng sa cha
s khng th thc hin c khi vic chm tr xy ra. Phng php ng cn bng
c dng lp lch trnh v kim sot ngc dng cc bc sn xut.
V d 9-9: Cng ty Ban Mai chuyn sn xut xe trt tuyt c ng c va k hp
ng vi mt h thng bn l ln cung cp sn phm ny trong mt nm. Mt trong
nhng iu khon ca hp ng l phi m bo lch giao hng nh sau:
231
Thng Lng cn giao Thng Lng cn giao Thng Lng cn giao

1
1.000
1.000
2.000
1.000
2.000
10
2.000
1.000
2.000
11
2.000
1.000
2.000
12
2.000
Cng vic lm ti cng ty.

Cng vic do hp ng ph.
Chi tit mua ngoi.
Sau 8 thng thc hin lch trnh giao hng, lng sn phm ly tin qua cc cng on
sn xut trong qui trnh nh sau:
Cng on Lng sn xut ly Cng on Lng sn xut ly tin
tin
8
11.000
12.000
11.000
12.000
11.500
14.000
12.000
15.000
Hy lp biu ng cn bng v nh gi trnh trng sn xut ca tng cng an.

Gii php:
c Trc tin, thit lp lch trnh phn phi ly tin nh S
Chi tit mua ngoi
Lp rp ng c
Th nghim ng c
Lp rp v ngoi
Chi tit mua ngoi

Chi tit mua ngoi
h h th
Ch to Lp rp hon
chnh
khung my
11/2
11/4
/4
/2
/4
Vn chuyn
0
d K tip, nh v im xem xt trn lch trnh ny (8 thng). V 1 ng thng t

im ny cho n khi gp ng cong lch trnh phn phi, on t y v 1 ng
232

ngang v b phi cho n khi gp cng on 8 trn biu tin . V mt ng nm
ngang qua ct th hin cng on 8 mc ny. chnh l ng cn bng ca cng
on 8 .
nh v ng cn bng ca cng on 7 , i ti v bn phi 1/4 thng t im xem
xt trc trn lch trnh phn phi ly tin (tc n im 81/4 thng) v lp li th tc
nh vi cng on 8 . Ti sao li i ti trong lch trnh 1/4 thng trong khi cng on 7
li nm trc cng on 8 . V ngay lc ny cc n v sn xut cng on 7 vn
chuyn trong thi gian 1/4 thng t thi im ny v sau. (1/4 thng l thi gian thc hin
t bc 7 sang bc 8) v tng t cho cc cng on khc.
e K tip, v mt thanh ng cho tng cng on sn xut trn biu tin ch
lng sn phm tch ly qua tng cng on.
f nh gi biu tin :
* cng on 8 lng sn phm giao ph hp hon ton vi ng cn bng, tuy
nhin kh khn pha trc.
* Cng on 2 v 1 vt qu ng cn bng.
* Cng on 7 v 6 km 500 n v so vi lch trnh, c th do vic lp rp ng
c hay v khng hu hiu.
* Cng on 5 hp ng ph lp rp thn my b tr 500 n v, nguyn do c th l
nh thu ph hay cc chi tit mua khng c.
* Cng on 4 v 3 b tr 500 v 1.000 n v.
Cc nh gi ny khin cho nh qun tr phi lp tc hnh ng sa cha thc y
vic mua ng c, th nghim ng c v lp rp thn my bng hp ng ph.
S n v luy tin
LCH PHN PHI LUY TIN
BIU TIN
20.000
ng cn bng
15.000
S lng
cac n v
luy tin i
qua tng
bc cua
qui trnh
san xut.
10.000
5.000
10 11 12
ng khao sat
1 2
3 4
6 7
Cac bc qui trnh san xut.
233

III. CU HI & BI TP CUI CHNG
III.1. Cu hi.
1. Hy nu cc nguyn tc th t u tin trong trng hp ch c mt my hoc mt
dy chuyn sn xut? nguyn tc no tt?
2. Hy cho bit nhng kh khn g khi p dng phng php chi ph chuyn i thp nht?
3. Trong iu kin no th p dng nguyn tc Johnson?
III.2. Bi tp c li gii:
Bi 1:
Gi s c cc cng vic sau y th t pht sinh trn dy chuyn sn xut trong ngy.
Cng vic
Thi gian Thi gian
T l
sn xut giao hng ti hn
1,50
2,33
10
1,67
18
2,25
11
5,50
14
2,00
Hy da trn cc nguyn tc u tin xc nh th t u tin ca cc cng vic.

Li gii
Nguyn tc c: cng vic t hng trc lm trc.
CV
Tsx
Ttg
Tgh
Nth
13
10
21
18
23
11
12
30
14
16
30
98
34
234

* Thi gian hoan tt trung bnh 1 cng vic : T ht =
Ttg
S cv
* S cng vic bnh qun trong h thng : S cv =
T tg
T sx
* S ngay tr han bnh qun trong h thng : N th =
98
= 16 ,33
6
98
30
= 3,27
N th 34
=
= 5,67
S cv
6
Nguyn tc d: cng vic c thi im giao hng trc phi thc hin trc.
CV
Tsx
Ttg
Tgh
Nth
13
10
15
11
22
14
30
18
12
30
91
Ttg
Ttg
S cv
Tsx
27
91
= 15,17
6
91
= 3,03
30
N th 27
=
= 4 ,5
6
S cv
235

Nguyn tc e: cng vic c thi gian sn xut ngn thc hin trc.
CV
Tsx
Ttg
Tgh
Nth
11
15
10
22
14
30
18
12
30
83
28
Ttg
Ttg
83
= 13,83
6
83
= 2 ,77
30
S cv
Tsx
N th 28
=
= 4 ,67
S cv
6
Nguyn tc f: cng vic c thi gian sn xut di thc hin trc.

CV
Tsx
Ttg
Tgh
Nth
18
15
14
21
10
11
25
19
28
21
30
11
19
30
127
Ttg
Ttg
S cv
Tsx
71
=
127
= 21,17
6
127
= 4 ,23
30
236

N th 71
=
= 11,83
S cv
6
Nguyn tc g: t l ti hn.
CV
Tsx
Ttg
Tgh
1,50
10
10
1,67
17
14
2,00
25
18
2,25
28
21
2,33
30
11
19
5,50
30
114
Nth T l ti hn
50
Ttg
Ttg
S cv
Tsx
114
= 19
6
114
= 3,8
30
N th 50
=
= 8 ,33
S cv
6
Tng hp cc ch tiu v so snh 5 nguyn tc trn.
Nguyn tc
T ht
16,33
15,17
13,83
21,17
19,00
S cv
3,27
3,03
2,77
4,23
3,80
N th
5,67
4,50
4,67
11,83
8,33
Chn nguyn tc 3 c li th hn v chi ph so vi nguyn tc 2, tuy nhin s ngy tr

hn c cao hn. Ty thuc vo iu kin c th ca n v, nh qun tr c quyt nh
hp l cho n v mnh.
237

Bi 2:
Mt c s sn xut 4 loi chi tr em ang tiu th mnh trn th trng trong giai
on hin nay. Mc cn hng ca cc n v kinh doanh u nh nhau, nn nh qun
l quyt nh sp xp thc hin cc loi chi tr em da vo chi ph chuyn i my
mc thit b. Bit rng chi ph chuyn i my mc t loi ny sang loi khc nh bng
di y (1.000 ).
Loi sn phm theo sau
Loi sn phm ng trc

A
10
14
15
12
14
16
14
12
20
18
22
Bn hy da vo nguyn tc chi ph chuyn i my mc thit b quyt nh th t

u tin sn xut.
Li gii
Trnh t sp xp loi sn phm nh sau:
- Trc tin, chn sn phm c chi ph chuyn i thp.
- Sn phm xp tip theo l sn phm c chi ph chuyn i thp k tip.
Theo d liu bi ton trn ta c th t nh sau:
A sau D
Chi ph chuyn i l
8.000
B sau A
c ct A, sn phm B c chi ph thp
15.000
C sau B
c ct B, sn phm C c chi ph thp
14.000
Tng chi ph chuyn i t D-A-B-C l
37.000
Tuy nhin, gii php ny ch cho chng ta la chn mt cch nhanh chng vi chi ph
c th chp nhn c, ch cha phi l mt gii php sp xp cc sn phm c chi
ph thp nht. c tng chi ph thp nht th ta phi xc nh tt c cc kh nng c th
xy ra. Theo bi ton ny c 4 loi sn phm tc l c 4! = 24 kh nng. Kt qu tnh
ton nh sau.
238
ABCD
51.000
= ABDC
45.000
= ADBC
48.000
= DABC
37.000
ACBD
46.000
= ACDB
52.000
= ADCB
44.000
= DACB
36.000
BCAD
48.000
= BCDA
44.000
= BDCA
44.000
= DBCA
42.000
BACD
48.000
= BADC
42.000
= BDAC
42.000
= DBAC
37.000
CABD
47.000
= CADB
48.000
= CDAB
45.000
= DCAB
41.000
CBAD
42.000
= CBDA
38.000
= CDBA
46.000
= DCBA
34.000
Qua kt qu trn ta xc nh c 2 cch sp xp c tng chi ph nh hn so vi kt

qa ban u. Trong trng hp ny ta chn cch b tr th t sn xut cc loi sn phm
l D-C-B-A c chi ph nh nht 34.000 ng.
Bi 3:
C 5 cng vic cn thc hin tun t trn 2 b phn chuyn dng (khoan v mi) vi
thi gian (pht) cn thit hon thnh tng cng vic tng b phn nh sau.
Cng vic
Khoan
11
Mi
a. Hy lp s iu thc hin cc cng vic sao cho thi gian bt u cng vic u
tin n khi cng vic cui cng c hon tt l nh nht (c 2 b phn do 1 ng c ko).
b. Gi s 2 b phn ny hot ng c lp nhau (mi b phn do 1 ng c ko). Bn hy
xc nh thi im bt u v kt thc ca tng b phn sao cho thi gian thc hin hon tt
cc cng vic k t khi bt u ca b phn 1 n khi kt thc b phn 2 l ngn nht.
239

Li gii
a. Ta sp xp cc cng vic trn da theo nguyn tc Jonhson, c kt qu nh sau.
Cng vic
Khoan
11
Mi
Lch iu ca cc cng vic

0
Khoan
Mi
D2
0
A5
D7
14
25
E7
A6
C11
E8
15
29
37
B4
C9
23
25
B3
34
37
Thi gian hon thnh cc cng vic k t khi bt u cng vic u tin n khi hon
tt cng vic cui cng mt khong thi gian l 37 pht. Trong khong thi gian ny b
phn khoan chy khng ti 8 pht, b phn mi chy khng ti 4 pht.
b. Nu 2 b phn ny hot ng c lp nhau, th ta c lch iu nh sau.
0
Khoan
Mai
D2
A5
14
D7
0
25
E7
C11
E8
A6
11
17
29
37
B4
C9
25
B3
34
37
Nh vy b phn khoan bt u vo thi im 0 v hot ng lin tc 29 pht s hon

tt cc cng vic. B phn mi bt u vo pht th 4 v kt thc vo pht th 37, hot
ng lin tc sut 33 pht. Thi gian k t khi bt u cng vic u tin b phn khoan
n khi hon tt cng vic cui cng b phn mi mt khong thi gian l 37 pht.
Bi 4:
Gi s c 6 cng vic (A, B, C, D, E, F) tun t c thc hin trn 3 b phn sn
xut (I,II,III), thi gian cn thit hon thnh tng cng vic tng b phn c c
tnh (n v: pht) nh bng s liu di y:
Cng vic
B phn I
10
12
14
15
14
13
B phn II
B phn III
14
16
10
13
14
15
a. Hy lp s iu thc hin cc cng vic sao cho thi gian bt u cng vic
u tin n khi cng vic cui cng c hon tt l nh nht (c 3 b phn do mt
ng c ko).
240

b. Gi s 3 b phn sn xut ny hot ng c lp nhau (mi b phn do mt ng c
ko). Bn hy xc nh thi im bt u v thi im kt thc ca tng b phn sn xut
sao cho thi gian thc hin hon tt cc cng vic k t thi im bt u ca b phn
sn xut u tin n thi im kt thc ca b phn sn xut cui cng l ngn nht.
Li gii
a. Sp xp th t u tin thc hin cc cng vic v lp s iu .
* Da vo s liu bi ta thy thi gian nh nht b phn 1 v b phn 3 ln hn
thi gian ln nht b phn 2. Do , ta a v dng 2 my v sau dng nguyn tc
Jonhson sp xp th t.
Cng vic T1=t1+t2 T2=t2+t3
A
16
20
21
25
18
14
20
18
22
22
20
22
Th t u tin ca cc cng vic c sp xp nh sau: A-F-B-E-D-C

* S iu :
0
1
2
3
10
A10
23
F13
A6
35
B12
F7
A14
16
49
E14
B9
F15
30
64
D15
E8
B16
45
78
C14
D5
C4
E14
D13
61
75
C10
88
98
Thi gian k t khi bt u cng vic u tin n khi hon tt cng vic cui cng
mt 98 pht. Trong khong thi gian , b phn 1 chy khng ti 20 pht; b phn 2
chy khng ti 59 pht; b phn 3 chy khng ti 16 pht.
b. Trng hp 3 b phn sn xut c lp nhau, ta xc nh thi im bt u v kt
thc tng b phn nh sau.
0
10
1 A10
2
3
23
F13
35
B12
49
64
78
E14
D15 C14
A6 F 7 B9 E 8 D5 C4
43
8216
A5614 65 F7315
B
49
63
78
94
E14
108
D13 C10
121
131
B phn 1 bt u thi im 0, hot ng lin tc 78 pht v kt thc pht th 78.

B phn 2 bt u pht th 43, hot ng lin tc 39 pht, kt thc pht th 82.
241

B phn 3 bt u pht th 49, hot ng lin tc 82 pht, kt thc pht th 131.
Thi gian k t khi bt u cng vic u tin b phn 1 n khi b phn 3 kt thc
cng vic cui cng mt 131 pht.
Bi 5:
Gi s c 3 cng vic (A, B, C) cn thc hin tun t qua 5 my (1, 2, 3, 4, 5). Bit thi
gian (pht) cn thit hon thnh tng cng vic tng my nh sau:
Cng vic
My 1
My 2
My 3
My 4
My 5
12
10
Bn hy sp xp th t thc hin cc cng vic sao cho tng thi gian thc hin k t
khi my 1 bt u n khi my 5 hon tt cng vic cui cng l nh nht? V bng bao
nhiu?
Li gii
Theo bi ta thit lp c 4 h phng trnh, gii cc h phng trnh ta xc nh
c thi gian gin on ca tng cng vic khi chuyn t my trc sang my sau. Ta
gi xij (i=1,2,3 ; j=1,2,3,4,5) l thi gian gin on.
Tng hp thi gian thc hin theo cch sp xp A-B-C l:
x11 + 12 = 5 + x 21
cho x11 = 0 x 21 = 7 ; x 31 = 7
x 21 + 8 = 8 + x 31
x12
x 31
x13
x 23
x14
x 24
+ 7 = 8 + x 31
+ 6 = 10 + x 32
+ 5 = 6 + x 23
+ 7 = 9 + x 33
+ 6 = 7 + x 24
+ 3 = 5 + x 34
cho x 32 = 0 x 22 = 4 ; x12 = 5
cho x 33 = 0 x 23 = 2 ; x13 = 3
cho x 34 = 0 x 24 = 2 ; x14 = 3
TABC = 9 + 0 + 12 + 5 + 7 + 3 + 6 + 3 + 5 = 58 pht
Tnh ton tng t nh vy vi 3! = 6 cch sp xp, ta c kt qu:
TABC = 58 pht ; TACB = 56 pht ; TBCA = 53 pht
TBAC = 56 pht ; TCAB = 54 pht ; TCBA = 56 pht
So snh 6 phng n tnh ton th ta chn c cch b tr theo th t BCA c tng
thi gian hon tt 3 cng vic qua 5 my ngn nht l 53 pht.
242

III.3. Bi tp t gii:
Bi 6:
Hm nay l ngy th 270 ca nm dng lch, c 8 n t hng ca khch hng pht
sinh nh sau:
Cng vic Thi gian hon tt n hng (ngy) Thi im phi giao hng
A
316
10
325
16
314
300
305
14
310
22
327
300
Hy sp xp th t gia cng cc n t hng theo 5 nguyn tc u tin.

Bi 7:
C 5 cng vic sau y cn c gia cng tun t trong ngy. Hy xp th t gia cng
cc cng vic thc hin tun t trn 2 my v v s iu .
Cng vic My I My II
A
11
10
Bi 8:
C 6 cng vic c gia cng tun t trn 3 my chuyn dng, thi gian gia cng (pht).
a. Hy sp xp th t gia cng sao cho thi gian hon thnh cc cng vic l ngn
nht, xc nh lch iu .
243

b. Gi s trng hp 3 my hot ng c lp nhau. Hy xc nh thi im bt u v
kt thc ca tng my c thi gian thc hin ngn nht v xc nh lch iu .
Cng vic My I My II My III
A
Bi 9:
Gi s ta c s khch hng n t hng pht sinh theo th t (A,B,...) v bit chi ph
chuyn i my mc thit b khi chuyn t lot sn phm ca khch hng ny sang sn
xut sn phm ca khch hng khc (1.000 ng).
Cc khch hng ng trc
A
10
14
16
10
14
15
12
14
11
18
13
16
14
12
12
17
10
20
18
22
12
15
16
10
16
17
20
16
13
19
18
16
18
14
20
20
17
18
20
22
21
Bn hy da vo nguyn tc chi ph chuyn i my mc thit b xc nh th t u

tin sn xut cho cc khch hng sao cho tng chi ph thp nht.
244

Bi 10:
Hy dng nguyn tc Johnson xc nh th t gia cng cc cng vic ti u trn 2
my sau y:
Cng vic
My I
15
18
10
12
My II
12
14
15
11
Bi 11:
Cc cng vic tun t c thc trn 2 my cho trong bng di y, bit thi gian gia
cng c tnh bng gi. Hy lp s iu gia cng sao cho tng thi gian thc hin
l nh nht.
Cng vic
My I
14
15
10
My II
12
10
11
15
13
12
Bi 12:
Gi s c cc cng vic tun t c thc trn 3 my cho trong bng di y, bit
thi gian gia cng c tnh bng gi. Hy lp s iu gia cng sao cho tng thi
gian thc hin l nh nht.
Cng vic
My I
14
12
10
My II
My III
12
10
10
245

Bi 13:
Gi s cc cng vic sau y cn thc hin tun t trn 5 my.
Cng vic
My I
My II
My III
My IV
My V
Hy xc nh th t u tin ca cc cng vic tng thi gian thc hin l nh nht.

Bi 14:
Cng ty Z ng ti thnh ph Cn th, mun phn cng 4 nhn vin (A, B, C, D) n 4
trong 5 a im i l ca cng ty: Vnh Long (1), Tht Nt (2), Sc Trng (3), ng Thp
(4), An Giang (5). Bit rng chi ph tr lng cho cc nhn vin ph thuc vo trnh , s
linh hot nhy bn v s thun li ca a im kinh doanh ca cng ty. Qua thi gian cng
tc, b phn tin lng xc nh tin lng mi nhn vin nh sau (1.000 ng):
Nhn vin
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
1.000
850
900
800
1.000
900
750
1.000
900
1.200
1.000
900
1.100
1.200
800
1.300
1.000
950
1.000
900
Hy phn cng cc nhn vin cho tng chi ph lng nh nht.
246
TI LIU THAM KHO

1. HAROLD T.ARMINE, J.A. RITCHEY, C.L. MOODIE v J. F. KMEC.
T chc sn xut v qun tr doanh nghip
(bn dch ca V trng Hng), NXB Thng k, 1994.
2. NORMAN GAITHER.
Production and Operations Management, sixth edition,
NXB Dryden Press, USA, 1992.
3. NG TH THANH PHNG.
Qun tr sn xut v dch v , NXB Thng K, 2007.
4. NGUYN HI SN (bin son).
Qun tr doanh nghip, NXB Thng k, 1996.
5. WILLIAM J. STEVENSON.
Production / Operations Management, third edition, NXB Richard D.
Irwin, USA, 1990.
6. NGUYN THANH LIM, NGUYN HU HIN.
Qun tr sn xut, NXB Ti chnh, 2006
7. TRNG ON TH.
Qun tr sn xut v tc nghip, NXB Thng k, 2002
8. NGUYN VN NGHIN
Qun l sn xut, NXB Thng k, 1996
247

Lý thuyết và bài tập Quản trị sản xuất

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Lý thuyết và bài tập Quản trị sản xuất

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ThS.

4. Phng php iu tra ngi tiu dng..................................................................22

II. LA CHN QUI TRNH SN XUT:....................................................................59

c. Xu hng chia nh cc doanh nghip a n t ngay ti th trng tiu th 83

a. Cc chi ph tng ln khi tng tn kho. .............................................................170

Chng 1: Gii thiu v qun tr sn xut

CHNG 1:GII THIU V QUN TR SN XUT

Chng 1: Gii thiu v qun tr sn xut

Chng 1: Gii thiu v qun tr sn xut

Chng 1: Gii thiu v qun tr sn xut

Chng 1: Gii thiu v qun tr sn xut

Chng 1: Gii thiu v qun tr sn xut

B phn kim sot

S 1-2: Hng nghin cu qun tr sn xut v tc nghip

Chng 1: Gii thiu v qun tr sn xut

iu kin v nhn khu, a l, vn ha, x hi.

Kha cnh chnh tr, lut php ca quc gia

Chng 1: Gii thiu v qun tr sn xut

Kha cnh k thut

Chng 1: Gii thiu v qun tr sn xut

Chng 1: Gii thiu v qun tr sn xut

Chng 1: Gii thiu v qun tr sn xut

Chng 1: Gii thiu v qun tr sn xut

Tng cac sai s tuyt i cua n giai oan

Nhu cu thc t - Nhu cu d bao i

Vi: Ft - D bo thi k th t; At-i - S liu thc t thi k trc (i=1,2,...,n)

Tng lch tuyt i

chnh xc ca d bo bnh qun di ng 5 tun l tt nht, v th ta s dng

115 + 120 + 80 + 95 + 100

= 102 hay 1.020 triu ng

c. Phng php bnh qun di ng c quyn s.

At-i - S liu thc t thi k trc (i=1,2,...,n)

ki - Quyn s tng ng thi k i

V d 2-2: Gi s rng ta c quyn s ca tun gn nht l 3, cch 2 tun trc l

( 115x1 ) + ( 120x1,5 ) + ( 80x2 ) + ( 95x2,5 ) + ( 100x3 )

C 2 phng php bnh qun di ng v bnh qun di ng c quyn s u c u

- D bo cho giai on th t, giai on k tip.

- D bo cho giai on th t-1, giai on trc.

- S liu thc t ca giai on th t-1

V d 2-3: ng B trong v d 2.1, ni vi nh phn tch cng ty m rng, phi d

F9 = 85 + 0,2(102 - 85) = 88,4

Sau ta tnh lch tuyt i bnh qun MAD cho 3 d bo ni trn:

Tng lch tuyt i

H s iu ha =0,2 cho chng ta chnh xc cao hn =0,1 v =0,3.

- c lng xu hng trong giai on t

- S liu thc t trong giai on t

V d 2-4: ng A mun d bo s lng hng bn ra ca cng ty nhm ln k

S dng d bo s b v phn t xu hng bt u tnh d bo doanh s bn ra

Trong : y - Bin ph thuc cn d bo.

S dng cng thc ta tnh ton c h s a = 0,1173 ; b = -9,671

8 x17.830 1.470 x95

; trong r l h s tng quan v r2 l h s xc nh

R rng l s lng hp ng xy dng c nh hng khong 80% ( r2 = 0,799 )

Vi yi - S bnh qun ca cc thi k cng tn

y 0 - S bnh qun chung ca tt c cc thi k trong dy s.

e S dng cc ch s ma v ha gii tnh cht ma v ca s liu.

S lng bn hng qu (1.000 n v)

d K tip,ha gii tnh cht ma v ca s liu bng cch chia gi tr ca tng qu

e Chng ta phn tch hi qui trn c s s liu phi ma v (12 qu) v xc nh

IV. GIM ST V KIM SOT D BO:

Tng ai s cua n giai oan

(Nhu cu thc t - Nhu cu d bao )

Du hiu qun l o lng sai s d bo tch ly qua n giai on theo MAD.

Gi tr ca du hiu d bo l ch n c th c s dng a ra cc gi tr mi cho