ĐA D NG HÓA HÌNH TH C GI NG D Y NGO I NG B NG PH NG PHÁP D Y H C THEO D ÁN DIVERSIFYING FOREIGN LANGUAGES TEACHING BY MEANS OF PROJECT-BASED TEACHING METHOD Nguyễn Thị Thanh Thanh Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Đà Nẵng TÓM TẮT Trong khuôn khổ các nghiên cứu nhằm đa dạng hóa các hình thức giảng dạy để gây hứng thú cho sinh viên, kết hợp học và hành, phát triển những kỹ năng mềm cần thiết khi làm việc trong môi trường hiện đại, bài báo giới thiệu phương pháp dạy học theo dự án với những đặc điểm, mục tiêu, tác dụng của phương pháp và trình bày một dự án được các giảng viên Khoa Pháp trường Đại học Ngoại ngữ Đại học Đà Nẵng, Đại học Huế, Đại Học Quốc Gia Hà Nôi đồng xây dựng với mục tiêu hợp tác mở rộng thực hiện các dự án tương tự và dự án trao đổi sinh viên giữa các Khoa trong tương lai. ABSTRACT Within the framework of the studies which aim to diversify the forms of teaching to inspire foreign language students, to combine study and practice as well as to develop the soft skills needed for working in a modern context, this article introduces the project-based teaching method together with its characteristics, objectives and effectiveness. The article also presents a project which has already been jointly constructed by the French teaching staff of the French Departments at the Colleges of Foreign Languages in the University of Danang, Hue University and Hanoi National University with a view to cooperatively expanding the implementation of similar projects as well as student exchange projects between foreign languages departments of different colleges and universities in the future. 1. Đặt vấn đề Tìm m t phương pháp giảng d y phù hợp, linh ho t, có khả năng hấp dẫn, khơi dậy mong mu n h c tập và tìm hiểu ki n thức của người h c, giúp h ti p thu ki n thức dễ dàng luôn là trăn trở của nhiều giáo viên, giảng viên. Hơn n a, d y h c gắn liền với thực tiễn là m t vấn đề được các nhà quản lý giáo dục, các trường đ i h c, các nhà tuyển dụng đặc biệt quan tâm, đang là nhiệm vụ bức bách đặt ra cho nh ng người làm công tác giáo dục và đào t o. Bên c nh đó, trong xã h i hiện đ i ngày nay, với xu hướng toàn cầu hóa, người lao đ ng không chỉ phải có các ki n thức chuyên môn v ng vàng, mà còn phải có các kỹ năng mềm như kỹ năng phát hiện và giải quy t vấn đề, kỹ năng giao ti p, kỹ năng làm việc theo nhóm, kỹ năng tập hợp, ch n l c và s dụng thông tin phù hợp, kỹ năng s dụng máy tính… 199 Vì vậy, việc đa d ng hóa các hình thức giảng d y bằng đổi mới phương pháp d y và h c luôn là cần thi t để môn h c trở nên hấp dẫn, t o đam mê h c tập cho người h c, giúp cho người h c kh i bỡ ngỡ khi rời gh nhà trường bước vào th trường lao đ ng. Nhìn vào mục tiêu d y và h c ngo i ng , nhu cầu thực t của sinh viên ngo i ng , nh ng điều kiện h c tập đang có và nh ng điều kiện thuận lợi của môi trường xã h i, chúng tôi nghiên cứu áp dụng phương pháp d y h c theo dự án cho d y và h c ngo i ng nói chung và cho sinh viên ti ng Pháp nói riêng. 2. D y h c theo d án là gì? Là hình thức sư ph m lấy h c viên làm trung tâm, trong đó h c viên tham gia vào m t dự án để xây dựng và phát triển ki n thức của mình. Tất cả sinh viên đều đóng vai trò tích cực trong khi thực hiện dự án. K t thúc dự án sinh viên được yêu cầu cho ra m t sản phẩm cụ thể. 3. C sở lý thuyết c a ph ng pháp d y h c theo d án D y h c theo dự án là k t quả của nhiều nghiên cứu truyền th ng, đặc biệt là nghiên cứu của các nhà khoa h c phương Tây: John Dewey (1859-1952): nhà tâm lý h c và tri t h c người Mỹ, ông là người khởi xướng các phương pháp d y h c tích cực đặc biệt là phương pháp ti p cận dự án. Theo ông, cá nhân tự tìm cách phát triển m t cách tự nhiên và tìm cách đ t được thành tích cá nhân ở m t mức đ cao: nhà trường phải cung cấp các phương tiện để h thực hiện được điều đó. H c thuy t nổi ti ng của ông là h c bằng việc làm (learning by doing), h c bằng cách làm chứ không phải bằng cách lắng nghe như trong sư ph m truyền th ng, h c sinh phải hành đ ng, xây dựng các dự án, thực hiện dự án đúng kỳ h n, rút kinh nghiệm, và h c cách trình bày l i dự án. Ovid Decroly (1871-1973): bác sĩ, nhà tâm lý h c và nhà sư ph m người Bỉ, ông cho rằng lợi ích của trẻ đòn bẩy t t nhất cho phát triển của chính nó. Ông đặc biệt chú tr ng đ n khía c nh tình cảm của trẻ em và nh ng vấn đề chúng quan tâm để qua đó tăng cường đ ng cơ h c tập của và làm cho viêc h c tập của chúng có ý nghĩa. Ông cũng cho rằng ki n thức được tích hợp khi các trẻ con tự mình phát hiện và diễn đ t. Celestin Freinet (1896-1966): Theo giáo viên này, làm cho h c sinh tích cực là quan tr ng nhất. Ông đã phát triển m t hệ th ng dựa trên ba y u t : • lớp h c được tổ chức như m t hợp tác xã; • các ki n thức được xây dựng dựa trên nh ng dự án hay nh ng nghiên cứu; • trường sản xuất và phổ bi n các công cụ làm việc riêng của mình (ví dụ như các tờ báo của trường). Song song với các tác giả cổ đ ng các phương pháp ho t đ ng, các nhà nghiên cứu tâm lý như Jean Piaget s góp phần tăng cường cơ sở lý thuy t của giảng d y theo dự án. Ông cho rằng "ki n thức” được xây dựng bởi các cá nhân thông qua các ho t đ ng mà h thực thực hiện trên các đ i tượng. 200 4. Tác dụng c a ph ng pháp d y h c theo d án - Ng ời h c tiếp thu kiến th c mới một cách d dàng và khó quên Trong khi tìm hiểu, tập hợp rồi ch n l c các thông tin theo yêu cầu của dự án, do phải đ c đi đ c l i nhiều lần, người h c s nhớ lâu và làm chủ ki n thức, phát huy được tính tự chủ và đ c lập trong công việc, có trách nhiệm trong việc làm giàu ki n thức của chính mình. - Thúc đẩy vi c h c đi đôi với hành D y h c dựa trên dự án là t o cơ h i cho người h c được áp dụng nh ng ki n thức đã h c vào thực t cu c s ng. Trước tiên là chia sẻ cho nh ng người cùng nhóm, sau đó có thể trình bày trước nhiều nhóm khác, người h c tự xây dựng đề cương dự án, trình bày với giáo viên hướng dẫn để được hổ trợ hoặc hướng dẫn thêm. Trong quá trình này, người h c cũng được rèn luyện kỹ năng đàm phán trong công việc. - C ng cố ph ng pháp h c tập theo nhóm Các thành viên cùng làm việc nhóm phải bi t tổ chức phân công, chia sẻ, công việc, h c h i lẫn nhau, h trợ cho nhau, tăng cường đoàn k t, tăng cường tính kỷ luật, có trách nhiệm với nhau. - Nâng cao kỹ năng s dụng công ngh thông tin Trong khi thực hiện dự án, người h c bu c phải s dụng vi tính, Internet để truy cập thông tin và x lý thông tin cũng như s dụng các công cụ hổ trợ để hoàn thiện sản phẩm trình bày l i trước tập thể và người hướng dẫn - Rèn luy n kh năng thuyết trình tr ớc đám đông Việc này phải được thực hiện nhiều lần để hoàn thiện sản phẩm: người h c phải trình bày ki n thức mình tích lũy được trước các nhóm, từng người s dần quen các kỹ thuật nói trước công chúng, ngôn ng nói nhờ vậy được d p tôi luyện. 5. Nh ng d án kh thi trong th c hi n d y h c theo d án môn tiếng Pháp Theo Michel Boiron, trong s chuyên khảo của Le français dans le monde dành cho đổi mới phương pháp d y h c ti ng Pháp, có thể : - Tổ ch c các ho t động tham quan b ng tiếng Pháp (r p chi u phim, nhà hát, triển lãm, bảo tàng, vv.), đi dã ngo i, đi thực t (ví dụ, theo các tuy n đường khám phá nơi để sinh s ng của các nhà văn hay tìm các đ a điểm được mô tả trong cu n tiểu thuy t hay trong sách giáo khoa), gặp gỡ các người Pháp sinh s ng cùng m t thành ph (confectioners, thợ làm bánh, nhà hàng, lái xe taxi, vv.), các cu c h p của các nhà văn, người kể chuyện, các nghệ sĩ ... - Đề xuất trao đổi: trao đổi gi a các lớp h c, giao tiếp b ng tiếng Pháp thông qua Internet với các lớp khác trên th giới, k t nghĩa với m t lớp h c Pháp, hay lớp ở châu Phi nói ti ng Pháp hoặc Canada ... 201 - Tổ ch c một b a ti c b ng tiếng Pháp, m t cu c gặp gỡ ẩm thực - bánh k p, pho mát, vv. - Xây d ng các tài li u th c tế: m t trang web, phiên bản ti ng Pháp ca ta lô của m t bảo tàng của thành ph , đề xuất với văn phòng du l ch thành ph để lưu hành các trang web thành ph bằng ti ng Pháp trên Internet, vi t và xuất bản m t tờ báo, vv. - Tham gia các cuộc thi 6. Một d án thí điểm Dưới đây là m t dự án đã được các giảng viên khoa Pháp Đà N ng, Hu , Hà N i cùng xây dựng với mong mu n trao đổi kinh nghiệm hướng dẫn sinh viên thực hiện dự án và trong tương lai mở r ng thành các dự án giao lưu trao đổi sinh viên gi a khoa Pháp Đ i h c ngo i ng Đà Nãng và Khoa Pháp cúa các trường b n. Tiêu đề dự án: Nâng cao kỹ năng giao tiếp và chuyên môn cho sinh viên qua ho t động tham quan các điểm du l ch. Le Viet Dung, Nguyen Thi Thanh Thanh, Nguyen Thai Trung (Đ I H C NGO I NG – Đ I H C ĐÀ N NG ) Le Xuan Thang, Dang Thi Thanh Thuy (Đ I H C NGO I NG – Đ I H C QU C GIA HÀ N I) Phan Thi Kim Lien (Đ I H C NGO I NG – Đ I H C HU ) 6.1 Đặt vấn đề: o o Các ho t đ ng h c tập của sinh viên chỉ giới h n trong trường. Sinh viên thi u thực t , thi u tính tự chủ và tinh thần hợp tác trong h c tập, thi u ki n thức văn hóa. Nhu cầu: o o Được thực hành các kỹ năng giao ti p. Được làm quen với công việc thực tể (trong lãnh vực du l ch): ti p xúc với các chuyên gia, thực đ a, tìm hiểu văn hóa… Thuận lợi: o o Có nhiều điểm tham quan du l ch gần thành ph . Được sự giúp đỡ của các chuyên gia du l ch đ a phương( các nhà tuyển dụng, các hướng dẫn viên du l ch) Mục đích: 202 o Hoàn thiện kỹ năng giao ti p. o Giúp hòa nhập nghề nghiệp. Mục tiêu: o giao tiếp: Giới thiệu m t điểm du l ch. o văn hóa: Tăng cường ki n thức văn hóa qua tham quan các điểm du l ch. o chuyên môn nghề nghi p: tăng cường kỹ năng làm việc nhóm ( tổ chức làm việc nhóm, phân công công việc, thu thập thông tin, x lý thông tin….) 6.2 Kế hoạch thực hiện: o o Ti p xúc với các đ i tác (gặp người ch u trách nhiệm t i điểm tham quan, hướng dẫn viên nói ti ng Pháp) và trình bày dự án (mục tiêu, thời gian…) Ti n hành thamquan thăm dò có hướng dẫn viên nói ti ng Pháp đi kèm( khám phá điểm tham quan, lấy tài liệu t i ch , ghi chép, chụp hình, quay phim….) o Chia nhóm, phân công công việc nhóm o Tìm tài liệu thêm , so n bài thuy t trình trên giấy o Trình bày bài thuy t trình t i ch o o o Đánh giá lẫn nhau (theo phi u đánh giá s so n thảo) và mời chuyên gia (đánh giá theo phi u đánh giá s so n thảo), Đánh giá của giáo viên hướng dẫn ( việc tham gia dự án, tổ chức, ti n đ …) T o blog (hình chụp, thuy t minh, chú giải…) 6.3 Nhiệm vụ của các thành viên + Vai trò giảng viên : hướng dẫn, tổ chức, quan sát, điều ph i, đánh giá… + Vai trò sinh viên: tác nhân thực hiện 6.4 Lịch thực hiện: 5 tuần (từ 1/11- 7/12 ) Tuần 1 Tuần 2 Tuần 3 Giói thiệu-đàm Tham quan Chia nhóm – phán để thực thăm dò-Tìm Phân công hiện dự án tài liệu t i ch . công việc- Tìm tài liệu trên et Internet-Chuẩn b thuy t trình Tuần 4 Tuần 5 Báo cáo công việc-Trình bày bài thuy t trình- Đánh giá gi a các nhóm T o blog trên Internet- Đánh giá của giáo viên-chuyên gia. 203 6.5 Kết quả ban đầu và triển vọng: Dự án “Nâng cao kỹ năng giao tiếp và chuyên môn cho sinh viên qua ho t động tham quan các điểm du l ch” được cụ thể hóa qua dự án ‘Tham quan B o tàng Chăm” ti n hành thực nghiệm t i Khoa Pháp - Đ i h c Ngo i Ng - Đ i h c Đà N ng và được tích cực hưởng ứng, tất cả sinh viên tham gia đều t ý mong mu n được ti p tục tham gia các dự án khác. Ngoài ra dự án đã được báo cáo t i Hà N i trong Xê mi na tiêu đề “D y h c qua dự án” tháng 5-2010 đã được các đồng nghiệp trong khu vực và giáo sư Pierre – Alain MARTINEZ, Université Paris VIII góp ý chỉnh s a. Trong thời gian tới dự án s được ti p tục thực hiện và s được sinh viên và giảng viên đánh giá đ t được hiệu quả cao hơn, đáp ứng được nhu cầu của người h c và xã h i. TÀI LI U THAM KH O [1] ARPIN, Lucie, CAPRA, Louise. L'apprentissage par projets . Arpin, Lucia Capra, Louise. Chenelière / McGraw-Hill, 2000. [2] BORDALLO, Isabelle, GINESET, Jean-Paul. Pour une pédagogie du projet . Bordallo, Paris: Hachette, 1993. [3] BRU, Marc, NOT, Louis. Où va la pédagogie du projet ? Toulouse : Editions universitaires du sud, 1987. [4] LEBRUN, Michel. Théorie et méthodes pédagogiques pour enseigner et apprendre : quelle place pour mes TIC dans l'éducation ? Bruxelles : De Boeck Université, 2002. [5] POTEAUX, Nicole. La pédagogie de projet, Nicole. Juin 2001. [6] PERRENOUD, Philippe. Apprendre à l'école à travers des projets : pourquoi ? Faculté de psychologie et des sciences de l'éducation / Université de Genève, 1999. [7] http://www.francparler.org/fiches/projets_préparation.htm [8] http://www.francparler.org/fiches/projets_sommaire.htm [9] http://www.francparler.org/dossiers/projets_introduction [10] http://www.aafv.org/Le-Musée-Cham [11] http://www.vietnamanvoyages.com/guide_des_villes/danang/musée8Cham_Vietna mvoyagesdotcom.htm [12] http://www.vacanceo.com/albums_photos/fiche-album_23786.php 204