- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI ĐINH THỊ PHƢƠNG ANH NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC VÀ HOẠT TÍNH GÂY ĐỘC TẾ BÀO CÂY BẠCH TRINH BIỂN (HYMENOCALLIS LITTORALIS) VIỆT NAM Chuyên ngành: Hóa hữu cơ Mã số: 62440114 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ HOÁ HỌC Hà Nội - 2014 Công trình được hoàn thành tại: Trường Đại Học Bách Khoa Hà Nội Người hướng dẫn khoa học: 1. - Cũng chính vì vậy mà việc điều tra nghiên cứu về hóa học và hoạt tính sinh học của các loài cây thuốc có giá trị cao ở Việt Nam nhằm đặt cơ sở khoa học cho việc sử dụng chúng một cách hợp lý và có hiệu quả nhất có một tầm quan trọng đặc biệt. - Việc nghiên cứu hóa học và hoạt tính sinh học của các hợp chất có nguồn thiên nhiên, đặc biệt là từ nguồn thực vật ngày càng đóng góp phần quan trọng vào sự phát triển của nhiều lĩnh vực của cuộc sống con người. - Nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết cho ngành công nghiệp dược phẩm là tìm ra những hoạt chất tinh khiết có hoạt tính sinh học để bào chế ra các loại dược phẩm, mục tiêu chính của luận án là nghiên cứu loài Bạch trinh biển (Hymenocallis littoralis (Jacq.) Sablis.) ở Việt Nam về các thành phần hoạt chất và bước đầu khảo sát một số hoạt tính sinh học của một số sản phẩm thu được. - Nội dung của luận án Tìm phương pháp thích hợp để thu nhận cặn chiết tổng alkaloid và các thành phần hóa học khác từ toàn loài Bạch trinh biển (Hymenocallis littoralis) của Việt Nam. - Khảo sát hoạt tính gây độc tế bào của các cặn chiết này. - Phân lập các thành phần không phải là alkaloid và các thành phần hóa học khác của loài Hymenocallis littoralis. - Xác định cấu trúc các hợp chất phân lập được. - Khảo sát hoạt tính gây độc tế bào của một số hợp chất tinh khiết và một số dẫn xuất bán tổng hợp trong luận án. - Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án: Tổng quan tài liệu trong và ngoài nước cho thấy nhiều loài thực vật thuộc họ Thủy tiên (Amaryllidaceae) nói chung, chi 2 Hymenocallis nói riêng, đã và đang được nghiên cứu về thành phần hóa học, đặc biệt là thành phần alkaloid cũng như về hoạt tính sinh học của chúng. - Mặc dù các loài Hymenocallis đã được các nhà khoa học trên thế giới bắt đầu nghiên cứu từ những năm 1920, nhưng ở Việt Nam hiện nay mới chỉ có một công trình nghiên cứu về loài Hymenocallis speciosa (Bạch trinh đẹp) và cũng mới chỉ dừng ở mức độ nghiên cứu về thành phần hóa học mà chưa đi sâu về hoạt tính sinh học. - Chính vì vậy, việc nghiên cứu loài Hymenocallis littoralis (Jacq.) Sablis.) (Bạch trinh biển) của Việt Nam về các thành phần hoạt chất nhằm đóng góp một phần vào hướng nghiên cứu về ngành hợp chất thiên nhiên ở Việt Nam - đã và đang rất có triển vọng ứng dụng trong ngành công nghiệp dược phẩm. - Trong luận án chúng tôi đã nghiên cứu và lựa chọn được phương pháp thu nhận các loại cặn chiết ở các pH khác nhau, phân lập được các chất thuộc nhóm hợp chất chromone, flavonoid, alkaloid và axetyl hóa một số alkaloid, thử hoạt tính gây độc tế bào các hợp chất phân lập và các dẫn xuất bán tổng hợp. - Các kết quả nghiên cứu của luận án có ý nghĩa khoa học và thực tiễn cho thấy cây Bạch trinh biển (Hymenocallis littoralis) thuộc họ Thủy tiên (Amaryllidaceae) là nguồn giàu có các hợp chất thiên nhiên có cấu trúc hóa học phong phú và hoạt tính sinh học thú vị, có tiềm năng ứng dung thực tiễn. - Điểm mới của luận án: Lần đầu tiên cây Bạch trinh biển (Hymenocallis littoralis (Jacq.) Sablis.) được nghiên cứu về thành phần hóa học và hoạt tính gây độc tế bào tại Việt Nam. - Thông qua việc phân lập các thành phần, khảo sát sắc ký và các phổ (FT-IR, 1H NMR, 13C NMR, DEPT 135, DEP 90, HSQC, HMBC, ESI-MS, FT-ICR-MS) đã xác định được 16 chất từ toàn cây Bạch trinh biển bao gồm: các chất flavanone (1 chất). - Trong số các chất phân lập được có 2 chất mới là 5,7-dihydroxy-6,8-dimethoxy-2-methyl-4H-chromen-4one và pseudotazettine. - 3 Kết quả thử sơ bộ hoạt tính gây độc tế bào của các hợp chất phân lập và dẫn xuất bán tổng hợp được gợi mở khả năng ứng dụng thực tiễn bào chế dược phẩm kháng u. - Cấu trúc của luận án: Luận án gồm 142 trang: Mở đầu 2 trang. - Danh mục các công trình đã công bố liên quan đến luận án 1 trang. - TỔNG QUAN Đã tổng quan về đặc điểm thực vật, thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của họ Thủy tiên (Amaryllidaceae), chi Bạch trinh (Hymenocallis), cây Bạch trinh biển (Hymenocallis littoralis). - Trên cơ sở tổng quan, đã đưa ra mục tiêu nghiên cứu cây Bạch trinh biển (Hymenocallis littoralis) ở Việt Nam về thành phần hóa học và hoạt tính gây độc tế bào. - THỰC NGHIỆM Chương này nêu cụ thể đội tượng, các phương pháp nghiên cứu, thực nghiệm chiết các cặn ở các pH, phân tách hỗn hợp và phân lập các hợp chất, tiến hành điều chế các dẫn xuất axetyl hóa các alkaloid phân lập được, xác định các hằng số vật lý và dữ kiện phổ của các hợp chất nhận được. - Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là cây Bạch trinh biển (Hymenocallis littoralis) mọc ở Việt Nam. - Phương pháp nghiên cứu Mẫu thực vật Mẫu thực vật (toàn cây Bạch trinh biển (Hymenocallis littoralis)) được thu hái vào tháng 12 năm 2010 tại xã Tứ Liên - quận Tây Hồ - Hà Nội. - Bột mẫu được xử lý bằng phương pháp chiết Soxhlet với methanol để thu được “cặn tổng methanol" dùng cho nghiên cứu. - 4 Các phương pháp tách chiết, phân tích các hỗn hợp cặn tổng Đã sử dụng phương pháp chiết Soxhlet với dung môi methanol, axit hóa cặn tổng methanol, loại tạp bằng cách chiết với n-hexane, trung hòa bằng Na2CO3 và chiết với chloroform ở pH < 6 và pH > 8. - các phương pháp sắc ký như sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC), sắc ký cột (CC), sắc ký lớp mỏng (TLC) phân tích. - Các phương pháp khảo sát cấu trúc các hợp chất Cấu trúc của các hợp chất đã được khảo sát nhờ sự kết hợp các phương pháp phổ: phổ khối lượng (ESI-MS), phổ khối lượng phân giải cao (FT-ICR-MS), phổ hồng ngoại (FT-IR), phổ cộng hưởng từ hạt nhân một chiều (1D NMR): 1H NMR, 13C NMR, DEPT, và phổ cộng hưởng từ hạt nhân hai chiều (2D NMR): HSQC, HMBC. - Khảo sát hoạt tính sinh học các thành phần Các hỗn hợp cặn tổng methanol, cặn chiết alkaloid tổng (ở pH > 8),cặn chiết các thành phần hóa học khác (ở pH < 6), các hợp chất phân lập và một số dẫn xuất bán tổng hợp đã được khảo sát về hoạt tính gây độc tế bào. - 2.3.Phân lập các hợp chất 2.3.1.Xử lý mẫu thực vật Toàn bộ cây Bạch trinh biển khô được xay nhỏ và chiết Soxhlet bằng methanol trong 8h-10h
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt