Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM
Trần Chí Độ
_____________________________________________________________________________________________________________
DẠY HỌC TÍCH HỢP MÔ ĐUN ĐIỀU KHIỂN ĐIỆN KHÍ NÉN
TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ
TRẦN CHÍ ĐỘ*
TÓM TẮT
Tích hợp là một trong những xu thế dạy học hiện đại hiện đang được quan tâm
nghiên cứu và áp dụng vào nhà trường ở nhiều nước trên thế giới. Vì vậy vấn đề đặt ra
trong giáo dục nghề nghiệp ở nước ta là làm thế nào để tiếp cận, nghiên cứu và vận dụng
dạy học tích hợp vào trong đào tạo nghề nhằm phát triển năng lực thực hiện cho học sinh
đáp ứng nhu cầu thực tiễn của xã hội trong thế kỉ XXI.
Từ khóa: năng lực, tích hợp.
ABSTRACT
Integrating teaching the modules Electro-Pneumatic Control at Vocational Colleges
Integration is one of the trends of modern teaching which arouse lots of interest in
studying and applying in schools in many countries around the world. Therefore, the
question arising for vocational education in our country is how to approach, study and
apply integrating teaching to vocational training aiming at developing competency in
implementing for students to meet the real needs of the society in 21st century.
Keywords: competency, integration.
Đặt vấn đề
Ở Việt Nam, từ thập niên 90 của
thế kỉ XX trở lại đây, vấn đề xây dựng
môn học tích hợp với những mức độ khác
nhau mới thực sự được tập trung nghiên
cứu, thử nghiệm và áp dụng vào nhà
trường phổ thông, chủ yếu ở bậc tiểu học,
trung học cơ sở và gần đây áp dụng vào
trong việc thiết kế chương trình, lập kế
hoạch và tổ chức đào tạo ở lĩnh vực
chuyên nghiệp trong đó có lĩnh vực đào
tạo nghề. Hiện nay, xu hướng tích hợp
vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu, thử
nghiệm và áp dụng vào đổi mới chương
trình đào tạo ở các bậc học. Chương trình
đào tạo nghề mới được Tổng cục Dạy
nghề ban hành trong thời gian gần đây
thể hiện rất rõ nét quan điểm tích hợp
trong việc xây dựng chương trình.
1.
*
ThS, Trường Cao đẳng nghề An Giang
Bài toán đặt ra trong lĩnh vực lí
luận và phương pháp dạy học nghề là
phải tiếp cận, nghiên cứu và vận dụng
dạy học tích hợp vào dạy học trong đào
tạo nghề nhằm cung cấp nguồn lao động
có chất lượng, đáp ứng nhu cầu thực tiễn
của xã hội. Góp phần thực hiện tốt mục
tiêu giáo dục nghề nghiệp.
2. Nội dung
2.1. Một số khái niệm công cụ
* Khái niệm Tích hợp (integration)
Theo từ điển Anh-Anh (Oxford
Advanced Learner’s Dictionary): Tích
hợp có nghĩa là sự hợp nhất, sự hòa nhập,
sự kết hợp. Trong lí luận dạy học, tích
hợp được hiểu là sự kết hợp một cách
hữu cơ, có hệ thống, ở những mức độ
khác nhau, các kiến thức, kĩ năng thuộc
các môn học khác nhau hoặc các hợp
phần của bộ môn thành một nội dung
43
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM
Số 48 năm 2013
_____________________________________________________________________________________________________________
thống nhất, dựa trên cơ sở các mối liên hệ
về lí luận và thực tiễn được đề cập đến
trong các môn học hoặc các hợp phần của
bộ môn đó. [3]
Trào lưu sư phạm tích hợp xuất phát
từ quan niệm về quá trình học tập, trong đó
toàn thể các quá trình học tập góp phần
hình thành ở học sinh (HS) những năng lực
rõ ràng, có dự tính những hoạt động tích
hợp trong đó HS học cách sử dụng phối
hợp các kiến thức, kĩ năng và thao tác đã
lĩnh hội một cách riêng lẻ. Khái niệm năng
lực ở đây được hiểu là một khái niệm tích
hợp bao hàm cả những nội dung, những
hoạt động cần thực hiện và những tình
huống trong đó diễn ra các hoạt động.
Năng lực này là một hoạt động phức hợp
đòi hỏi sự tích hợp, phối hợp các kiến thức
và kĩ năng, chứ không phải là sự tác động
các kĩ năng riêng lẻ lên một nội dung.
Khoa học sư phạm nhấn mạnh dạy
học tích hợp là dạy cách tìm tòi sáng tạo
và cách vận dụng kiến thức vào các tình
huống khác nhau [2]. Tức là, dạy cho HS
biết cách sử dụng kiến thức và kĩ năng của
mình để giải quyết những tình huống cụ thể,
có ý nghĩa nhằm mục tiêu hình thành, phát
triển năng lực.
* Khái niệm tích hợp trong đào tạo
nghề
Trong chương trình đào tạo nghề,
tích hợp còn được coi là sự kết hợp giữa
nội dung lí thuyết với thực hành và sau
nó là cả một quan điểm giáo dục theo mô
hình năng lực, tạo cho nguời học có được
năng lực (kĩ năng) nhất định [4, tr 32].
Tích hợp không phải là đặt cạnh
nhau, liên kết với nhau mà là xâm nhập,
đan xen các đối tượng hay các bộ phận
44
của đối tượng vào nhau tạo thành một
chỉnh thể. Theo đó, tính tích hợp trong
dạy nghề là đan quyện tất cả các thành tố
năng lực (kiến thức, kĩ năng, thái độ) vào
nhau tạo thành năng lực thực hiện của
người học nghề. Để người học có thể
nhanh chóng hòa nhập thực tế sản xuất,
có năng lực đáp ứng với các tiêu chuẩn
của doanh nghiệp, rút ngắn thời gian đào
tạo… Đa phần các hệ thống dạy nghề
trên thế giới hiện nay đều chuyển sang
tiếp cận theo năng lực thực hiện.
Tích hợp được thực hiện theo nhiều
cách khác nhau: Tích hợp theo chiều dọc;
tích hợp theo chiều ngang; tích hợp theo
nội dung/chủ đề; tích hợp trong một hoạt
động;…
Tuy nhiên, ở đây tác giả đã vận
dụng dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
theo dạng cấu trúc, tích hợp lại nội dung
chương trình và sử dụng phương pháp
dạy học giải quyết vấn đề vào trong các
chủ đề hoạt động.
* Quan điểm về tích hợp nội dung
Trong thực tế, dạy học gắn lí thuyết
với thực tiễn, gắn nhà trường với doanh
nghiệp đã được sự quan tâm của các cơ
sở dạy nghề hiện nay. Dạy học tích hợp
trong đào tạo nghề nhấn mạnh tới việc
hòa kết các thành tố năng lực thông qua
các hoạt động tích cực, chủ động của
người học với môi trường làm việc thực
tế (môi trường hành nghề). Do vậy
chương trình đào tạo phải được cấu trúc
theo các mô đun năng lực thực hiện nhằm
hình thành các năng lực hành nghề cho
người học.
Dạy học tích hợp đòi hỏi chương
trình phải được biên soạn theo logic tích
Trần Chí Độ
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM
_____________________________________________________________________________________________________________
hợp, chú trọng việc hình thành, phát
triển tư duy sáng tạo và kĩ năng tổng hợp
thông qua việc gắn kết, phối hợp các nội
dung gần gũi liên quan. Chương trình
được cấu trúc theo các nhóm bài học, các
mô đun có nội dung gần gũi. Việc sắp
xếp như vậy sẽ giúp người học nhanh
chóng hình thành kĩ xảo nhờ việc sớm
được tái hiện lại kĩ năng mới được hình
thành ở các mô đun, bài học trước đó.
* Quan điểm về phương pháp dạy
học bài dạy tích hợp
Quan điểm “lấy HS làm trung tâm”
đòi hỏi thực hiện việc tích cực hóa hoạt
động học tập của HS trong mọi mặt, trên
lớp và ngoài giờ; tìm mọi cách phát huy
năng lực tự học của HS, phát huy tinh
thần dân chủ, bồi dưỡng lòng tin cho HS
thì các em mới tự tin và tự học, mới xem
tự học là có ý nghĩa và như vậy đào tạo
mới có kết quả.
Khái niệm dạy học giải quyết
vấn đề
Dạy học định hướng giải quyết vấn
đề là: Cách thức, con đường mà giáo viên
áp dụng trong việc dạy học để làm phát
triển khả năng tìm tòi khám phá độc lập
của học sinh bằng cách đưa ra các tình
huống có vấn đề và điều khiển hoạt động
của học sinh nhằm giải quyết các vấn đề
đó.[4]
Cấu trúc dạy học định hướng
giải quyết vấn đề và định hướng hoạt
động
Bảng 2.1. Một số phương án dạy bài dạy tích hợp
Cấu trúc bài dạy theo
phương pháp dạy học
giải quyết vấn đề
1.
2.
Đặt vấn đề
Giải quyết vấn đề
3.
Kết thúc vấn đề
4.
Sản phẩm
Dạy học định hướng hoạt động
Phương án 1
Phương án 2
- Giới thiệu nội dung chủ đề cần - Giới thiệu nội dung chủ đề cần
giải quyết: yêu cầu kĩ thuật, tiêu giải quyết: yêu cầu kĩ thuật, tiêu
chuẩn, mẫu sản phẩm.
chuẩn, mẫu sản phẩm.
- GV phân tích nội dung lí thuyết
liên quan đến giải quyết vấn đề;
- HS hoạt động giải quyết vấn đề,
đưa ra được kết quả là bản thiết
kế: quy trình, cấu trúc-cấu tạo, sơ
đồ nguyên lí, chương trình phần
mềm...
- GV phân tích nội dung lí thuyết
liên quan đến giải quyết vấn đề;
- HS hoạt động giải quyết vấn đề,
đưa ra được kết quả là bản thiết
kế: quy trình, cấu trúc - cấu tạo,
sơ đồ nguyên lí, chương trình
phần mềm...
- HS thực thiện thao tác theo để
tạo ra sản phẩm vật chất.
- HS vận dụng để GQVĐ tương
tự khác.
- Củng cố giải quyết vấn đề.
- Bản thiết kế: quy trình, cấu
trúc-cấu tạo, sơ đồ, chương trình
phần mềm...
- Kiểm tra, đánh giá kết quả giải
quyết vấn đề
- Củng cố giải quyết vấn đề.
- Sản phẩm vật chất thật hay
dạng mô hình mô phỏng.
45
Số 48 năm 2013
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM
_____________________________________________________________________________________________________________
* Thiết kế bài dạy tích hợp
Quan điểm thiết kế: Như trên đã
phân tích, tính tích hợp trong dạy học
không bị giới tuyệt hạn đối về thời gian,
không gian hay trong phạm vị một hoạt
động (một hoạt động thúc đẩy một mặt
phát triển nào đó đồng thời cũng tác động
đến các mặt phát triển khác).
Trình tự thiết kế bài dạy tích hợp:
- Xác định mục tiêu bài dạy tích hợp;
- Xác định các nội dung, yếu tố tích
hợp;
- Xác định cách thức thực hiện tích
hợp;
- Lựa chọn phương pháp dạy học;
- Xác định các tình huống dạy – học;
- Biên soạn giáo án dạy học tích hợp.
2.2. Tổ chức dạy học tích hợp mô đun
điều khiển điện khí nén tại Trường Cao
đẳng nghề An Giang
Để thực hiện “dạy học tích hợp mô
đun điều khiển điện khí nén tại Trường
Cao đẳng nghề An Giang ”, chúng tôi
tiến hành thực hiện như sau:
2.2.1. Cấu trúc chương trình mô đun theo
dạng các chủ đề hoạt động
Chương trình thiết kế theo quan điểm
kết hợp môn học và mô đun kĩ năng hành
nghề. Các mô đun được xây dựng theo
quan điểm hướng đến năng lực thực hiện.
Thực hành nghề
Các môn lí thuyết chuyên môn
Các môn kĩ thuật cơ sở
Các môn chung
Hình 2.1. Chương trình kết cấu theo môn học
Mô đun Mô đun Mô đun
1
2
3
Mô đun Mô đun
n-1
n
Thực hành nghề
Các môn lí thuyết chuyên môn
Các môn kĩ thuật cơ sở
Các môn chung
Lát cắt dọc
Hình 2.2. Chương trình đào tạo theo mô đun
46
Trần Chí Độ
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM
_____________________________________________________________________________________________________________
Đối với mô đun điều khiển điện khí
nén do tính chất đặc thù của nội dung
chương trình. Nên các bài dạy là những
tình huống trong thực tiễn nghề nghiệp
cũng rất đa dạng, tùy thuộc vào tình
huống khác nhau: như hoạt động thiết kế,
chế tạo, sửa chữa... nên kiểu bài dạy tích
hợp cũng rất đa dạng và theo nhiều
phương án khác nhau: Sau đây là một
trong những cách tích hợp ở mô đun điều
khiển điện khí nén.
Phối hợp quá trình học tập những
môn học khác nhau bằng các tình huống
tích hợp, xoay quanh những mục tiêu
chung cho một nhóm môn, tạo thành môn
học tích hợp cụ thể như: Tích hợp kĩ
thuật điều khiển điện-khí nén với kiến
thức, kĩ năng về trang bị điện, an toàn
điện và thái độ về tiếng ồn ảnh hưởng
đến con người.
Nội dung thái độ tích hợp
( Tiếng ồn & an toàn lao động)
Nội dung kiến thức tích hợp
( Trang bị điện, PLC & cơ kĩ thuật)
TÍCH HỢP
KĨ THUẬT ĐIỀU
KHIỂN ĐIỆN-KHÍ NÉN
Nội dung kĩ năng tích hợp
(Lắp đặt, sửa chữa & bảo dưỡng)
Hình 2.3. Phối hợp quá trình học tập những môn học khác nhau
bằng các tình huống tích hợp
Dựa trên phương pháp phân tích nghề DACUM chúng tôi tiến hành phân tích
thành những loại bài dạy tích hợp (kết hợp lí thuyết môn học và mô đun kĩ năng hành
nghề) sau:
Bảng 2.2. Chương trình khung được cấu trúc lại
TT
1
Nội dung mô đun
theo chương trình
khung
Nội dung mô đun cấu trúc lại theo bài dạy tích hợp
(chủ đề hoạt động)
Bài 1: Cơ sở lí Bài 1.1: Tính toán, thiết kế xi lanh-piston
thuyết về khí nén.
Bài 1.2: Tính toán, thiết kế lực của xi lanh-piston
Bài 2.1: Bảo dưỡng máy nén khí thông dụng. (kiểu piston)
2
Bài 2: Máy nén khí
Bài 2.2: Xác định tìm nguyên nhân gây hư hỏng các thiết
và thiết bị xử lí khí
bị trên máy nén khí
nén
Bài 2.3: Bảo dưỡng, khắc phục các hư hỏng trên thiết bị xử
lí khí nén
Thời
gian
(giờ)
2
2
2
2
4
47
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM
Số 48 năm 2013
_____________________________________________________________________________________________________________
Bài 3.1: Bảo dưỡng, sửa chữa, thay thế các phần tử
3
4
5
6
7
Bài 3: Các phần tử
khí nén
Bài 4: Thiết kế
mạch điều khiển khí
nén
Bài 5: Các phần tử
điện-khí nén
Bài 6: Thiết kế
mạch điều khiển
điện-khí nén
Bài 3.2: Mạch điều khiển hệ thống khí nén bằng nút nhấn
3/2 cho 1 xi lanh-piston
Bài 3.3 : Mạch điều khiển hệ thống khí nén bằng nút nhấn
3/2 cho 2 xi lanh-piston
Bài 3.4: Mạch điều khiển hệ thống khí nén theo thời gian
bằng nút nhấn 3/2 cho 2 xi lanh-piston
Bài 4.1: Thiết kế, lắp đặt mạch điều khiển khí nén theo
phương pháp tuần tự
Bài 4.2: Thiết kế, lắp đặt mạch điều khiển khí nén theo
phương pháp chia tầng
Bài 5.1: Bảo dưỡng, sửa chữa, thay thế các phần tử điệnkhí nén
Bài 5.2 : Mạch điều khiển hệ thống điện-khí nén bằng nút
nhấn 3/2 cho 1 xi lanh-piston.
Bài 5.3: Mạch điều khiển hệ thống điện-khí nén bằng nút
nhấn 3/2 cho 2 xi lanh-piston.
Bài 5.4: Mạch điều khiển hệ thống điện khí nén theo thời
gian bằng nút nhấn 3/2cho 2 xi lanh-piston.
Bài 6.1: Thiết kế, lắp đặt mạch điều khiển điện-khí nén
theo nhịp
Bài 6.2: Xác định nguyên nhân và khắc phục sự cố trong
mạch điện-khí nén.
Tổng số
2.2.2. Soạn giáo án thực nghiệm
Dựa theo công văn 1610/TCDNGV ngày 15/9/2010 hướng dẫn soạn giáo
án và tổ chức dạy học tích hợp do Tổng
cục Dạy nghề ban hành. Trong đó hoạt
động dạy và học được chúng tôi thiết kế
dựa theo quan điểm dạy học giải quyết
48
12
12
12
12
14
14
3
3
3
3
10
10
120
vấn đề và định hướng hoạt động cho học
sinh.
* Cấu trúc giáo án tích hợp
Dựa theo cấu trúc bài dạy tích hợp,
giáo án tích hợp đã được hình thành theo
cấu trúc cơ bản như sau:
Trần Chí Độ
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM
_____________________________________________________________________________________________________________
Bảng 2.3. Cấu trúc cơ bản của giáo án tích hợp
Cấu trúc bài dạy theo định hướng
giải quyết vấn đề
Định hướng các hoạt động
Giáo viên
Học sinh
Tổ
chức
tình
huống
học
tập
Tiếp
cận
tình
huống học tập
Dẫn nhập
Tình huống học tập phải được mô tả hay các hoạt động tương (THHT) thông qua tri giác
đầy đủ trên giấy kèm hồ sơ bài giảng tự.
bằng các giác quan.
Sản phẩm mong đợi của giai đoạn này là HS xác định được THHT gắn với tình huống sản xuất xảy
ra tại vị trí việc làm của họ trong tương lai, với tâm trạng phấn khởi, tò mò khoa học.
Tổ chức phân tích THHT Phân tích THHT để xác
để toát lên chủ đề và các kĩ định đúng chủ đề và các kĩ
Giới thiệu chủ đề
năng cần thiết cần hình năng cần thiết cần hình
GV ghi tiêu đề bài học và các kĩ năng
thành trong bài học.
thành trong bài học.
cần thiết cần hình thành trong bài học
Trình bày các mục tiêu của Định hướng áp dụng THHT
lên bảng, hoặc chiếu trên máy
bài học và các năng lực bộ trong thực tế sản xuất tại vị
trí việc làm.
phận
Sản phẩm mong đợi của giai đoạn này là HS xác định rõ mình cần lĩnh hội kiến thức gì, hình thành
kĩ năng gì. Những điều đó được áp dụng tại vị trí việc làm nào, và có hứng thú, quyết tâm đạt được
điều đó.
Giải quyết vấn đề
1. Phân tích cấu tạo, nguyên lí hoạt
- Tổ chức giải quyết các
động của đối tượng kĩ thuật.
vấn đề học tập học sinh
2. Phân tích những nguyên nhân hư
Thực hiện các hoạt động
- Tổ chức các hoạt động
hỏng, tìm biện pháp khắc phục
tương ứng
tùy theo mức độ phức tạp
3. Đưa ra quy trình thực hiện
của vấn đề
4. Kiểm tra
5. Bảo dưỡng, Sửa chữa, thay thế.
Sản phẩm của giai đoạn này là các thao tác, các kĩ năng nghề nghiệp được hình thành ở từng HS. Các
kiến thức lí thuyết được HS lĩnh hội đầy đủ, sâu sắc. Biểu hiện của sản phẩm có thể dưới dạng vật chất
(một sản phẩm hữu hình), phi vật chất (một quyết định, một dịch vụ, các thao tác kĩ thuật...).
Tổ chức đánh giá trên các
mặt:
- Kĩ năng,
Thực hiện quá trình tự đánh
Kết thúc vấn đề
- Kiến thức,
giá
- Thái độ,
- Các mặt khác.
Sản phẩm cuối cùng
- Những kiến thức mới được HS lĩnh hội đầy đủ, sâu sắc
- Những kĩ năng mới được hình thành vững chắc
- Những phẩm chất đạo đức nghề nghiệp cần thiết tương ứng với công việc xuất hiện trong THHT
cũng như trong vị trí việc làm trong tương lai.
Biểu hiện cụ thể của sản phẩm
- THHT được giải quyết thuyết phục.
- Tinh thần, thái độ học tập của HS vui vẻ, thoải mái, và mong đợi có THHT mới.
49
Số 48 năm 2013
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM
_____________________________________________________________________________________________________________
* Triển khai phương án dạy học định hướng giải quyết vấn đề(DHĐHGQVĐ)
và định hướng hoạt động(ĐHHĐ): tích cực hóa các hoạt động theo sơ đồ sau
Tích cực
PPDH
thực
hành
4 bước
PPDH
thực
hành
3 bước
PPDH
thực
hành
6 bước
DH ĐHGQVĐ + ĐHHĐ
Hình 2.4. Đồ thị tính tích cực của
H/S trong các PPDH ĐHHĐ
2.2.3. Thực nghiệm giảng dạy trên lớp và
thu được kết quả sau
Cách tiến hành: thực nghiệm giảng
dạy 02 bài dạy tích hợp mô đun điều
khiển điện-khí nén cho học sinh được
chọn làm thực nghiệm. Thông qua các
bài giảng giáo viên dự giờ, so sánh, đánh
giá mức độ tiếp thu và hoạt động học tập
của học sinh so với lớp đối chứng.
* Tiêu chí đáng giá bài giảng
Chuẩn bị bài giảng: Hồ sơ bài
giảng, xác định đúng, đủ và rõ ràng mục
tiêu bài giảng, dự kiến phương pháp (hoạt
động của GV và HS), chuẩn bị các loại
đồ dùng, phương tiện dạy học, phiếu
hướng dẫn luyện tập;
Nội dung bài giảng: Giới
thiệu chủ đề, nội dung về kiến thức (lí
thuyết), kĩ năng (thực hành), kết thúc vấn
đề
Phương pháp sư phạm: Thực
hiện đúng, đủ các bước lên lớp theo giáo
án, tác phong chuẩn mực, sử dụng đồ
dùng và phương tiện dạy học, phương
pháp dạy học, hướng dẫn thao tác mẫu,
sử dụng thời gian linh hoạt và hợp lí cho
từng phần;
50
PPDH
theo dự
án
-
Định hướng hoạt động
Tích hợp
Đánh giá sau khi trình giảng:
Nhận xét, đánh giá bài giảng của giáo
viên: (về công tác chuẩn bị, thực hiện nội
dung, phương pháp dạy học, năng lực tổ
chức quản lí lớp học, phân bố thời gian
bài giảng và cho điểm vào phiếu đánh
giá; điểm đánh giá của bài giảng là tổng
điểm đánh giá của các phần, chính xác
đến 0,1 điểm, không làm tròn, tối đa là 20
điểm. Xếp loại như sau:
+ Loại Tốt: Từ 18 đến 20 điểm.
+ Loại Khá: Từ 14 đến dưới 18
điểm
+ Loại TB: Từ 10 đến dưới 14
điểm.
+ Loại Yếu: Dưới 10 điểm.
* Nhận xét của giáo viên dự giờ
bài dạy tích hợp
Biểu đồ 2.1. Kết quả dự giờ lớp
ĐCN-10B1
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM
Trần Chí Độ
_____________________________________________________________________________________________________________
Biểu đồ 2.2. Kết quả dự lớp ĐCN-10B2
Biểu đồ 2.3. Thái độ học tập HS
Việc tổ chức dạy bài dạy tích hợp,
quá trình dạy học diễn ra trong không khí
sôi nổi, học sinh học lí thuyết đến đâu thì
áp dụng ngay thực hành đến đó. Vì vậy
mức độ suy nghĩ và hoạt động của học
sinh diễn ra liên tục. Qua kết quả dự giờ
đánh giá giảng dạy bài dạy tích hợp (Căn
cứ theo phiếu đánh giá dự giờ của 5 giáo
viên) số điểm trung bình của giáo viên
đạt được là 18,125 điểm bài giảng được
xếp loại Tốt. Trong khi đó kết quả dự giờ
của giáo viên tiến hành giảng dạy bài dạy
bình thường (Căn cứ theo phiếu đánh giá
dự giờ của 5 giáo viên) số điểm trung
bình đạt được điểm số là 13,25 điểm, bài
giảng chỉ xếp loại Trung bình. Từ đó
khẳng định dạy học tích hợp đã thực sự
làm chuyển biến chất lượng giảng dạy
của giáo viên.
* Kết quả khảo sát về thái độ học
tập của học sinh sau khi dạy thực
nghiệm
Cách tiến hành: Người nghiên cứu
sử dụng phiếu trưng cầu ý kiến giáo viên
và học sinh để khảo sát về hoạt động dạy
học mô đun điều khiển điện-khí nén sau
khi dạy thực nghiệm sư phạm thu được
kết quả.
Biểu đồ 2.4. Thái độ về cảm giác HS
khi gặp tình huống có vấn đề
Biểu đồ 2.5. Mức độ suy nghĩ
và hoạt động của HS
Biểu đồ 2.6. Thái độ học tập của HS
khi hoạt động nhóm
Qua kết quả khảo sát chúng tôi
nhận thấy rằng: Khi tiến hành dạy học
bài dạy tích hợp, thái độ học tập của học
51
Số 48 năm 2013
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM
_____________________________________________________________________________________________________________
được nâng lên một cách rõ rệt, trong đó
cảm giác lo lắng, sợ sệt, thiếu tự tin của
học sinh khi gặp tình huống có vấn đề
giảm đáng kể so với cách tiến hành giảng
dạy bài dạy bình thường. Từ đó khẳng
định rằng khi tiến hành dạy học tích hợp
thì sẽ đạt kết quả cao.
* Kết quả đánh giá về kiến thức và
kĩ năng của học sinh qua các bài kiểm
tra sau khi dạy thực nghiệm
Cách tiến hành: được tiến hành trên
2 lớp mỗi lớp được chia làm 2 nhóm
(nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm).
Thông qua 2 bài kiểm tra (kiến thức, kĩ
năng), so sánh, đánh giá kết quả học tập
với lớp đối chứng thu được kết quả.
Bảng 2.4. Kết quả kiểm tra cho các lớp đối chứng và thực nghiệm
LỚP
ĐC
TN
ĐC
TN
ĐCN-10B1 ĐC
ĐCN-10B2 ĐC
ĐCN-10B1TN
ĐCN-10B2 TN
ĐIỂM
SHS
16
16
16
18
32
34
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
1
0
1
2
1
0
3
1
1
1
0
1
2
1
2
2
1
0
4
1
3
4
2
3
7
5
4
3
3
5
7
8
2
3
4
3
5
7
1
1
3
4
2
7
1
0
2
2
1
4
0
0
0
0
0
0
Kết quả kiểm tra-đánh giá kết sau
khi giảng dạy tích hợp: học sinh đạt điểm
số > 5 chiếm tỉ lệ cao (86,8%). Đặc biệt
số học sinh đạt điểm >7 chiếm tỉ lệ
(70,3%). Trong khi giáo viên tiến hành
giảng dạy bài dạy bình thường thì kết quả
này chỉ đạt tỉ lệ (40,8%) học sinh có điểm
số > 5 trong đó số học sinh đạt điểm >7
chiếm tỉ lệ (20,4%). Đây là một kết quả
thấp. Điều đó khẳng định: Dạy học tích
hợp đã làm chuyển biến sâu sắc về mặt
kiến thức cũng như kĩ năng nghề nghiệp
của học sinh.
3.
Kết luận
Dạy học tích hợp giúp HS có thái
độ tích cực học tập, tự tin, tăng khả năng
tư duy, tìm tòi, khám phá để giải quyết
vấn đề. Thông qua hoạt động nhóm, cùng
hợp tác làm việc để tạo ra sản phẩm; từ
đó phát triển khả năng giao tiếp cũng như
việc tự sắp xếp, lập kế hoạch lao động
sản xuất. Cụ thể là chất lượng giảng dạy
mô đun điều khiển điện-khí nén được
nâng cao. Điều đó thể hiện qua tỉ lệ học
sinh đạt điểm >5 cao. Chứng tỏ rằng học
sinh tiếp thu bài tốt hơn, chủ động hơn.
Dạy học tích hợp làm cho kiến
thức, kĩ năng, thái độ nghề nghiệp của
HS gần nhau hơn, quan hệ chặt chẽ hơn,
do đó HS có cái nhìn tổng thể logic hơn.
Dạy học tích hợp mang tính thực tiễn
hơn, do các nội dung chủ đề gắn với thực
tiễn cuộc sống, hình thức hoạt động chủ
yếu giải quyết vấn đề, nên tính hợp tác
giữa các học sinh thể hiện rất rõ tạo điều
kiện phát huy tính tích cực sáng tạo của
học sinh, tạo được sự hứng thú học tập,
tìm tòi, tự đưa ra phương án giải quyết,
thu thập, xử lí thông tin, tạo điều kiện rèn
kĩ năng tư duy bậc cao.
(Xem tiếp trang 75)
52
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM
Số 48 năm 2013
_____________________________________________________________________________________________________________
1.
2.
3.
4.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (2009), Hội thảo “Tổ chức dạy nghề tích hợp –
Kinh nghiệm của Bỉ và Việt Nam”, Đà Nẵng.
Nguyễn Văn Khải (2008), “Vận dụng tư tưởng sư phạm tích hợp vào dạy học Vật lí
ở trường trung học phổ thông để nâng cao chất lượng giáo dục học sinh”, Báo cáo
tổng kết đề tài khoa học cấp Bộ.
Dương Tiến Sĩ (2002), “Phương thức và nguyên tắc tích hợp các môn học nhằm
nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo”, Tạp chí Giáo dục, (26), tr. 18-25.
Nguyễn Văn Tuấn (2010), Tài liệu học tập về phương pháp dạy học theo hướng tích
hợp, ĐHSPKT TPHCM.
(Ngày Tòa soạn nhận được bài: 26-5-2013; ngày phản biện đánh giá: 02-7-2013;
ngày chấp nhận đăng: -2013)
54