- CƠ SỞ VĂN HĨA VIỆT NAM Tài liệu học tập 1. - Trần Ngọc Thêm, Cơ sở văn hĩa Việt Nam, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh, 2004. - Văn hĩa học và văn hĩa VN. - Văn hĩa nhận thức. - Văn hĩa tổ chức đời sống tập thể. - Văn hĩa tổ chức đời sống cá nhân. - Văn hĩa ứng xử với mơi trường tự nhiên. - Văn hĩa ứng xử với mơi trường xã hội. - KẾT LUẬN: CĨ LIÊN HỆ THỰC TIỄN CHƯƠNG I VĂN HĨA HỌC VÀ VĂN HĨA VIỆT NAM Bài 1: VĂN HĨA VÀ VĂN HĨA HỌC 1.1. - Định nghĩa Văn hĩa: Trần Ngọc Thêm: “Văn hĩa là một hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất và tinh thần, do con người sáng tạo và tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn” VH cĩ 4 đặc trưng. - Tính hệ thống - Tính nhân sinh - Tính giá trị - Tính lịch sử Bài 1: VĂN HĨA VÀ VĂN HĨA HỌC 1.2. - CÁC ĐẶC TRƯNG VÀ CHỨC NĂNG CỦA VĂN HĨA 4 đặc trưng + 4 chức năng 1. - Tính hệ thống và chức năng tổ chức xã hội: a) Tính hệ thống: Mọi sự kiện, hiện tượng thuộc một nền văn hĩa đều cĩ liên quan mật thiết với nhau. - Bài 1: VĂN HĨA VÀ VĂN HĨA HỌC 1.2. - CÁC ĐẶC TRƯNG VÀ CHỨC NĂNG CỦA VĂN HĨA 1. - Tính hệ thống và chức năng tổ chức xã hội: b) Chức năng tổ chức xã hội: Nhờ cĩ tính hệ thống mà văn hĩa với tư cách là một đối tượng bao trùm mọi hoạt động của xã hội, thực hiện chức năng tổ chức xã hội. - Văn hĩa làm tăng tính ổn định của xã hội, cung cấp cho XH mọi phương tiện cần thiết để đối phĩ với mơi trường tự nhiên và mơi trường xã hội. - CÁC ĐẶC TRƯNG VÀ CHỨC NĂNG CỦA VĂN HĨA 2. - Giá trị TT: phục vụ nhu cầu tinh thần: nghệ thuật, tơn giáo, văn học… Bài 1: VĂN HĨA VÀ VĂN HĨA HỌC 1.2. - Giá trị nhất thời: thời trang, quan niệm tam tịng, thủ tiết… Bài 1: VĂN HĨA VÀ VĂN HĨA HỌC 1.2. - sự vật hiện tượng thuộc phạm trù văn hĩa hay khơng xem mối tương quan giữa mức độ giá trị và phi giá trị của chúng. - Văn hĩa là một hệ thống giá trị nên thực hiện chức năng điều chỉnh XH, giúp XH duy trì trạng thái cân bằng động của mình, khơng ngừng tự hồn thiện và thích ứng với những biến đổi của mơi trường, XH. - CÁC ĐẶC TRƯNG VÀ CHỨC NĂNG CỦA VĂN HĨA 3. - giá trị nhân tạo - giá trị thiên tạo Bài 1: VĂN HĨA VÀ VĂN HĨA HỌC 1.2. - CÁC ĐẶC TRƯNG VÀ CHỨC NĂNG CỦA VĂN HĨA 4. - CẤU TRÚC CỦA HỆ THỐNG VĂN HĨA Trần Ngọc Thêm: VH là hệ thống 4 thành tố 1. - Văn hĩa tổ chức cộng đồng. - Bài 1: VĂN HĨA VÀ VĂN HĨA HỌC 1.3. - CẤU TRÚC CỦA HỆ THỐNG VĂN HĨA Trần Ngọc Thêm: VH là hệ thống 4 thành tố 3. - Ứng phĩ với các dân tộc về quân sự, chính trị, ngọai giao… Bài 1: VĂN HĨA VÀ VĂN HĨA HỌC 1.3. - CẤU TRÚC CỦA HỆ THỐNG VĂN HĨA 4 thành tố của văn hĩa Việt Nam: 1. - văn hĩa nhận thức 2. - văn hĩa tổ chức cộng đồng 3. - văn hĩa ứng xử với mơi trường tự nhiên 4. - văn hĩa ứng xử với mơi trường xã hội. - Hãy nêu định nghĩa văn hĩa mà anh/ chị biết, qua đĩ nêu những đặc trưng cơ bản của văn hĩa? 2. - Hãy nêu và phân tích các đặc trưng cơ bản của văn hĩa? 3. - Tại sao nĩi tính giá trị là một trong những đặc trưng cơ bản của văn hĩa? 4. - Tại sao nĩi trong tiếp xúc văn hĩa cần cĩ tinh thần tơn trọng sự khác biệt. - Hãy phân tích những chức năng của văn hĩa? 6. - Tại sao nĩi văn hĩa cĩ chức năng tổ chức XH và điều chỉnh XH? 7. - Phân tích tính lịch sử một trong 4 đặc trưng của VH?/ Tại sao nĩi chức năng giáo dục bảo đảm tính kế tục lịch sử của văn hĩa? 8. - Nêu các thành tố cơ bản của hệ thống VH/ Hãy nêu cấu trúc của hệ thống VH và cho một ví dụ cụ thể để thấy mối liên hệ giữa các thành tố? BÀI 2: VĂN HĨA VIỆT NAM • Căn cứ vào nguồn gốc của hai khu vực văn hĩa, cĩ hai loại hình văn hĩa. - Loại hình văn hĩa gốc nơng nghiệp (nĩng, ẩm, mưa nhiều định cư, thích hợp trồng trọt. - Loại hình văn hĩa gốc du mục (lạnh khơ. - Tây BÀI 2: VĂN HĨA VIỆT NAM 2.1. - Loại hình văn hĩa Việt Nam • gốc nơng nghiệp: 4 đặc trưng: a. - được mùa lúa thì úa mùa cau… BÀI 2: VĂN HĨA VIỆT NAM 2.1. - Loại hình văn hĩa Việt Nam • gốc nơng nghiệp: 4 đặc trưng: b. - Trọng đức: quí trọng đạo đức - ở cĩ đức khơng cĩ sức mà ăn • Trọng văn: trọng người cĩ văn hĩa – sĩ, nơng. - Loại hình văn hĩa Việt Nam • gốc nơng nghiệp: 4 đặc trưng: c. - Trơng trời…) BÀI 2: VĂN HĨA VIỆT NAM 2.1. - Loại hình văn hĩa Việt Nam • gốc nơng nghiệp: 4 đặc trưng: d. - Định vị văn hĩa VN: C-T-K 1. - Chủ thể văn hĩa ra đời: a1. - Chủ thể Văn hĩa VN : đa tộc người (54 dân tộc), Người Việt là đại diện BÀI 2: VĂN HĨA VIỆT NAM II. - Định vị văn hĩa VN 2. - Việt, Mường (TK VII – VIII) BÀI 2: VĂN HĨA VIỆT NAM II. - Định vị văn hĩa VN 3. - Khơng gian văn hĩa: a. - Phạm vi khơng gian: Thuộc khơng gian ĐNA BÀI 2: VĂN HĨA VIỆT NAM II. - Khơng gian văn hĩa: b. - Vị trí địa lý đặc biệt: ngã tư giao lưu với các nền văn hĩa. - Thích hợp SX nơng nghiệp, trồng lúa nước Bài 2: VĂN HĨA VIỆT NAM 3. - Khơng gian văn hĩa VN: c. - Các vùng văn hĩa 1. - Bài 2: VĂN HĨA VIỆT NAM 3. - Khơng gian văn hĩa VN 1. - Trang trí trang phục, khăn piêu Thái, cạp váy Mường, bộ trang phục phụ nữ H’Mơng Bài 2: VĂN HĨA VIỆT NAM 3. - Khơng gian văn hĩa VN 2. - Tiếp nhận Nho-Phật-Lão, văn hĩa chợ tình Sapa - là nơi để nam nữ thanh niên trao duyên, tỏ tình. - Trang phục Tày truyền thống và thuyền độc mộc khắp nơi trên Hồ Ba Bể Bài 2: VĂN HĨA VIỆT NAM 3. - Khơng gian văn hĩa VN 3. - Chủ thể: Kinh sống quần tụ thành làng xã - Biểu tượng: văn hĩa Đơng Sơn (trống đồng - cổ), VH Đại Việt (chùa - trung cổ), cội nguồn của VH Trung Bộ, Nam Bộ Bài 2: VĂN HĨA VIỆT NAM 3. - cái nơi hình thành văn hĩa, văn minh Việt từ buổi ban đầu hiện tại cũng là vùng văn hĩa bảo lưu được nhiều giá trị truyền thống Bài 2: VĂN HĨA VIỆT NAM 3. - Khơng gian văn hĩa VN 4. - Khơng gian văn hĩa VN 5. - Khơng gian văn hĩa VN 6. - Hồn cảnh lịch sử – XH văn hĩa VN Vị trí địa lý giao điểm của các luồng văn hĩa, quá trình phát triển LS - XH của VN bị chi phối mạnh mẽ bởi các quan hệ giao lưu văn hố với ĐNA, Trung Hoa, Ấn Độ và phương Tây. - Hồn cảnh lịch sử – XH văn hĩa VN VĂN HĨA TRUNG HOA = VĂN HĨA LÚA NƯỚC VĂN HĨA LƯU VỰC SƠNG HỒNG HÀ Văn hĩa du mục + văn hĩa nơng nghiệp khơ + Bách Việt (Đơng Nam Á) Du mục Nơng nghiệp khơ Nơng nghiệp lúa Tây Bắc Hồng Hà nước phía Nam sơng Dương Tử 2.4. - Hồn cảnh lịch sử – XH văn hĩa VN VĂN HĨA PHƯƠNG BẮC: SƠNG HỒNG HÀ VĂN HĨA = TRUNG HOA VĂN HĨA LÚA NƯỚC: Bách Việt (Đơng Nam Á) VĂN HĨA VIỆT NAM = VĂN HĨA MIỀN TRUNG - ĐỒNG BẰNG MÊKONG 2.4. - Hồn cảnh lịch sử – XH văn hĩa VN 1. - VH VN không phải là sản phẩm của VH Trung Hoa BÀI 3: Tiến trình văn hĩa Việt Nam 1. - Giai đoạn đoạn tự cổ Hán – chữ Nơm chữ Quốc ngữ văn tự BÀI 3: Tiến trình văn hĩa Việt Nam 3.1. - Lớp văn hĩa bản địa: 2 giai đọan 3.1.1. - BÀI 3: Tiến trình văn hĩa Việt Nam 3.1. - Lớp văn hĩa bản địa: 2 giai đọan 3.1.2. - Thành quả chủ yếu: nghề luyện kim đồng BÀI 3: Tiến trình văn hĩa Việt Nam 3.1. - Lớp văn hĩa bản địa 3.1.2. - BÀI 3: Tiến trình văn hĩa Việt Nam 3.2. - Lớp văn hĩa giao lưu với Trung Hoa và khu vực 3.2.1. - Giai đoạn văn hĩa thời chống Bắc thuộc 3.2.2. - Lớp văn hĩa giao lưu với Trung Hoa và khu vực c. - Lớp văn hĩa giao lưu với Trung Hoa và khu vực 3.2.2 Giai đọan VH Đại Việt (939 – TK XV. - VH Đại Việt trở thành đỉnh cao thứ hai của Văn hĩa VN. - văn hĩa Lý Trần phát triển mạnh mọi phương diện Bài 3: Tiến trình văn hóa Việt Nam 3.2. - Lớp văn hĩa giao lưu với Trung Hoa và khu vực 3.2.3. - Lớp văn hĩa giao lưu với phương Tây + Giai đoạn văn hĩa Đại Nam. - Giai đoạn văn hĩa hiện đại: 2 xu hướng: Âu hĩa/ chống Âu hĩa và VN hĩa các ảnh hưởng phương Tây Yersin Alexandre de Rhodes Bài 3. - Lớp văn hĩa giao lưu với phương Tây 3.3.1. - Lớp văn hĩa giao lưu với phương Tây 3.3.2