Bộ Tài nguyên và Môi tr ng Tổng c c Môi tr ng ***************** H NG D N Kƾ THU T L P BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC Đ NG MÔI TR NG CÁC D ÁN S N XU T HÓA CH T C B N Hà n i, 2009 M CL C GI I THI U CHUNG ............................................................................................................. 3 1. Khái quát về việc triển khai các dự án S n xuất hóa chất cơ b n ....................................... 3 2. Căn cứ pháp luật và kỹ thuật c a việc thực hiện đánh giá môi tr ng............................... 4 3. Ph ơng pháp áp d ng trong quá trình ĐTM ...................................................................... 6 4. Tổ chức thực hiện ĐTM ..................................................................................................... 7 CH NG 1. MÔ T TÓM T T D ÁN ............................................................................. 1 1.1. Nguyên tắc ................................................................................................................... 1 1.2. Mô t tóm tắt dự án...................................................................................................... 1 CH NG 2. THU TH P S LI U, KH O SÁT, MÔ T VÀ ĐÁNH GIÁ HI N TR NG MÔI TR NG N N .............................................................................................. 17 2.1. Nguyên tắc ..................................................................................................................... 17 2.2. Điều kiện tự nhiên khu vực dự án ................................................................................. 18 2.2.1. Điều kiện về địa lý, địa chất ................................................................................... 18 2.2.2. Điều kiện về khí t ợng, thuỷ văn ........................................................................... 19 2.3. Hiện tr ng các thành phần môi tr ng tự nhiên khu vực dự án .................................... 23 2.3.1. Hiện tr ng chất l ợng môi tr ng n ớc mặt .......................................................... 23 2.3.2. Hiện tr ng chất l ợng môi tr ng n ớc d ới đất ................................................... 25 2.3.3. Hiện tr ng chất l ợng môi tr ng không khí ......................................................... 26 2.3.4. Hiện tr ng tiếng ồn ................................................................................................. 27 2.3.5. Hiện tr ng rung động .............................................................................................. 28 2.3.6. Hiện tr ng chất l ợng môi tr ng đất .................................................................... 29 2.3.7. Hiện tr ng hệ sinh thái ............................................................................................ 31 2.4. Điều kiện kinh tế xã hội khu vực dự án ......................................................................... 31 2.4.1. Điều kiện về kinh tế - xã hội................................................................................... 31 2.4.2. Đ i t ợng và hình thức điều tra thu thập thông tin ................................................ 32 2.5. Đánh giá về tính nh y c m và sức chịu t i c a môi tr ng khu vực dự án ................... 35 CH NG 3. ĐÁNH GIÁ CÁC TÁC Đ NG MÔI TR NG .......................................... 39 3.1. Nguyên tắc đánh giá ...................................................................................................... 39 3.2. Những nguồn gây tác động ............................................................................................ 40 3.2.1. Nguồn gây tác động liên quan đến chất th i ........................................................... 40 3.2.2. Nguồn gây tác động không liên quan đến chất th i ................................................ 46 3.3. Đ i t ợng, quy mô tác động ......................................................................................... 46 3.4. Đánh giá các tác động liên quan đến chất th i .............................................................. 48 3.4.1. Tác động môi tr ng không khí ............................................................................. 48 3.4.2. Tác động môi tr ng n ớc .................................................................................... 58 3.4.3. Tác động môi tr ng đất ........................................................................................ 62 3.4.4. Chất th i rắn............................................................................................................ 63 3.5. Đánh giá tác động không liên quan đến chất th i .......................................................... 65 3.5.1. Tiếng ồn .................................................................................................................. 65 3.5.2. Độ rung ................................................................................................................... 66 3.5.3. Ô nhiễm nhiệt ......................................................................................................... 67 3.5.4. Tác động chế độ thuỷ văn ....................................................................................... 67 3.5.5. Tác động môi tr ng đất ........................................................................................ 68 3.5.6. Tác động môi tr ng sinh thái................................................................................ 68 3.5.7. Tác động đến môi tr ng kinh tế-xã hội ................................................................ 68 3.6. Đánh giá r i ro, sự c môi tr ng ................................................................................. 69 3.6.1. Nguồn g c phát sinh r i ro, sự c ........................................................................... 69 3.6.2. Đánh giá r i ro, sự c môi tr ng .......................................................................... 69 3.7. Đánh giá mức độ tác động tổng thể ............................................................................... 70 CH NG 4. CÁC BI N PHÁP PHÒNG NG A, KH C PH C, GI M THI U CÁC TÁC Đ NG TIÊU C C C A D ÁN Đ N MÔI TR NG ........................................... 73 4.1. Biện pháp gi m thiểu tác động xấu trong giai đo n chuẩn bị mặt bằng và thi công xây dựng ...................................................................................................................................... 73 4.1.1. Giai đo n quy ho ch mặt bằng ............................................................................... 73 4.1.2. Giai đo n thi công xây dựng................................................................................... 74 4.2. Biện pháp gi m thiểu tác động xấu trong giai đo n vận hành dự án ............................. 76 4.2.1. Gi i pháp kỹ thuật xử lý khí th i ............................................................................ 76 4.2.2. Gi i pháp kỹ thuật xử lý n ớc th i ......................................................................... 80 4.2.3. Các gi i pháp kh ng chế tiếng ồn và rung động..................................................... 82 4.4. Các biện pháp gi m thiểu tác động xấu đến môi tr ng sinh thái ................................ 84 4.4. Các biện pháp gi m thiểu tác động xấu đến môi tr ng kinh tế-xã hội ........................ 84 4.5. Các biện pháp phòng ngừa và ứng phó sự c môi tr ng ............................................. 85 CH NG 5. CH NG TRÌNH QU N LÝ VÀ QUAN TR C, GIÁM SÁT MÔI TR NG ................................................................................................................................ 88 5.1. Ch ơng trình qu n lý môi tr ng .................................................................................. 88 5.2. Ch ơng trình giám sát môi tr ng ................................................................................ 89 5.2.1. Giám sát chất th i ................................................................................................... 89 5.2.2. Giám sát môi tr ng xung quanh ............................................................................. 91 5.2.3. Giám sát khác ........................................................................................................... 93 5.3. Dự toán kinh phí cho ho t động qu n lý và giám sát môi tr ng ................................. 93 CH NG 6. THAM V N Ý KI N C NG Đ NG............................................................ 94 6.1. Đ i t ợng tham vấn ....................................................................................................... 94 6.2. Hình thức tham vấn ....................................................................................................... 95 6.3. Nội dung tham vấn ........................................................................................................ 97 6.4. Ý kiến c a ch dự án tr ớc kết qu tham vấn cộng đồng ............................................. 98 CH NG 7. K T LU N, KI N NGH VÀ CAM K T ................................................... 99 PH L C ĐÍNH KÈM ........................................................................................................ 100 DANH M C B NG B ng 1-2. S n phẩm và qui cách s n phẩm .............................................................................. 12 B ng 1-3. Thiết bị chính c a dây chuyền s n xuất xút - clo .................................................... 13 B ng 1-4. Thiết bị chính c a dây chuyền s n xuất axít sunfuric .............................................. 14 B ng 1-5. Thiết bị chính c a dây chuyền s n xuất axit photphoric ......................................... 15 B ng 1-6. Tiến độ thực hiện dự án ........................................................................................... 16 B ng 2-1. Nhiệt độ trung bình tháng khu vực dự án ................................................................ 19 B ng 2-2. Độ ẩm t ơng đ i trung bình tháng khu vực dự án ................................................... 20 B ng 2-3. S gi nắng trung bình tháng khu vực dự án ........................................................... 20 B ng 2-4. T c độ gió trung bình tháng khu vực dự án ............................................................. 21 B ng 2-5. L ợng m a trung bình tháng khu vực dự án ........................................................... 21 B ng 2-7. Kết qu phân tích chất l ợng môi tr ng n ớc mặt đ i với dự án s n xuất hóa chất cơ b n ....................................................................................................................................... 24 Bảng 2-8. Kết qu phân tích chất l ợng môi tr ng n ớc d ới đất ........................................ 25 B ng 2-10. Giá trị trung bình nồng độ các chất khí và b i theo 8h hoặc 24h .......................... 27 B ng 2-11. Giá trị tiếng ồn trung bình ..................................................................................... 28 B ng 2-12. Giá trị trung bình mức rung ................................................................................... 29 B ng 2-13. Chất l ợng môi tr ng đất..................................................................................... 30 B ng 2-14. Hiện tr ng sử d ng đất (hoặc quy ho ch sử d ng đất đến năm…) ........................ 30 B ng 2-15. Các thông s cần kh o sát để đánh giá điều kiện tự nhiên, môi tr ng và kinh tế xã hội khu vực đ i với dự án s n xuất hoá chất cơ b n ............................................................ 32 B ng 3-1. Nguồn phát sinh chất th i trong quá trình chuẩn bị mặt bằng và xây dựng ............ 40 B ng 3-2. T i l ợng th i SO2 từ các nhà máy s n xuất axít sunfuric....................................... 42 Hiệu suất chuyển hóa SO2 thành SO3 (%) .............................................................................. 42 B ng 3-4. Nồng độ các chất ô nhiễm trong n ớc th i từ bãi chứa gíp ..................................... 44 B ng 3-5. Đ i t ợng và ph m vi chịu tác động ........................................................................ 46 B ng 3-6. Hệ s phát th i b i trong xây dựng .......................................................................... 49 B ng 3-7. Hệ s phát th i c a các nguồn th i di động đặc tr ng ............................................ 49 B ng 3-8. T i l ợng các chất ô nhiễm trong khí th i c a máy phát điện dùng dầu DO .......... 54 B ng 3-9. Nồng độ chất ô nhiễm trong khí th i c a máy phát điện ......................................... 54 B ng 3-10. Chất ô nhiễm trong n ớc th i sinh ho t (Định mức cho 1 người) ......................... 59 B ng 3-11. Nồng độ các chất ô nhiễm trong n ớc th i sinh ho t ............................................ 59 B ng 3-12. Nồng độ các chất ô nhiễm trong n ớc th i giai đo n xây dựng ............................ 60 B ng 3-13. Tính chất chất th i rắn c a Công ty Supe Ph t phát và Hoá chất Lâm Thao ........ 63 B ng 3-14. Tính chất chất th i rắn c a Nhà máy Supe Ph t phát Long Thành ....................... 64 B ng 3-15. Mức ồn t i đa c a các ph ơng tiện vận chuyển và các ph ơng tiện thi công ....... 65 B ng 3-16. Mức độ gây rung c a một s máy móc xây dựng .................................................. 66 B ng 3-17. Hệ th ng phân lo i IQS ......................................................................................... 70 B ng 4-1. Đặc tính c a các thiết bị xử lý khí ........................................................................... 76 DANH M C HÌNH Hình 1-1. Sơ đồ công nghệ s n xuất xút kèm theo dòng th i ..................................................... 3 Hình 1-2. Sơ đồ công nghệ s n xuất axit Clohyđric kèm theo dòng th i ................................... 6 Hình 1-3. Sơ đồ công nghệ s n xuất axit Sunfuric ( H2SO4) từ nguyên liệu là l u huỳnh ........ 7 Hình 1-4. Sơ đồ dây chuyền công nghệ s n xuất a xít Phôtphoric ( theo công nghệ b n quyền c a Prayon-Mark IV – Bỉ) ........................................................................................................ 10 Hình 4-4. Sơ đồ xử lý n ớc th i nhiễm dầu ............................................................................. 81 Hình 4-5. Sơ đồ nguyên lý tr m xử lý n ớc th i tập trung....................................................... 82 Hình 4-6. Sơ đồ thu gom và xử lý chất th i rắn ....................................................................... 83 L I NÓI Đ U Đánh giá tác động môi tr ng (ĐTM) là một công c mang tính khoa học và kỹ thuật đ ợc sử d ng để dự báo các tác động môi tr ng có kh năng x y ra b i dự án đầu t , trên cơ s đó đề ra các gi i pháp và biện pháp nhằm tăng c ng các tác động tích cực, gi m thiểu các tác động tiêu cực, góp phần làm cho dự án đầu t đ ợc bền vững trong thực tế triển khai. Mức độ chính xác c a việc dự báo tác động sẽ x y ra ph thuộc vào hai nhóm các yếu t cơ b n, đó là thông tin đầu vào cho dự báo và ph ơng pháp dự báo. Về thông tin đầu vào, điều c t yếu là ph i có các thông tin về 2 đ i t ợng chính: một là, những nội dung c a dự án có kh năng gây ra tác động môi tr ng – nguồn gây ra tác động; và hai là, những thành phần môi tr ng xung quanh, bao gồm c một s yếu t về kinh tế và xã hội liên quan, có kh năng bị tác động b i dự án - đ i t ợng bị tác động. Mức độ đòi h i và mức độ sẵn có c a các thông tin đầu vào này là rất khác nhau tùy thuộc vào lo i hình dự án, địa điểm thực hiện dự án và ph ơng pháp dự báo áp d ng. Về ph ơng pháp dự báo cũng có sự ph thuộc vào nhiều yếu t , nh : mức độ sẵn có c a các thông tin đầu vào, lo i hình dự án, địa điểm thực hiện dự án v.v… Vì vậy, nếu chỉ có những quy định về pháp luật nh hiện hành thì công tác ĐTM Việt Nam sẽ rất khó mang l i những kết qu mong đợi và rất khó t o lập đ ợc những cơ s vững chắc ph c v cho sự phát triển bền vững kinh tế - xã hội c a đất n ớc. Vấn đề cấp bách đặt ra là ph i xây dựng đ ợc những h ớng dẫn kỹ thuật về ĐTM đ i với từng lo i hình dự án đầu t khác nhau. B n h ớng dẫn đ ợc lập trên nguyên tắc tập trung vào những h ớng dẫn mang tính kỹ thuật cho việc lập báo cáo ĐTM áp d ng đ i với lo i hình dự án đầu t thuộc lĩnh vực s n xuất hoá chất cơ b n Việt Nam, để làm nguồn tài liệu tham kh o cho nhiều đ i t ợng sử d ng khác nhau trong lĩnh vực đánh giá tác động môi tr ng (ch dự án, cơ quan tài trợ dự án, cộng đồng chịu tác động tiêu cực b i dự án, các tổ chức, cá nhân tham gia lập báo cáo ĐTM, các cơ quan, tổ chức tham gia thẩm định báo cáo ĐTM, kiểm tra, giám sát việc thực thi các biện pháp b o vệ môi tr ng c a dự án và các đ i t ợng khác có liên quan). H ớng dẫn đ ợc xây dựng với sự kết hợp c a những kinh nghiệm thực tế thực hiện ĐTM đ i với các dự án thuộc lĩnh vực s n xuất hoá chất cơ b n và các lĩnh vực có liên quan khác Việt Nam trong vòng gần 15 năm qua kể từ khi có Luật B o vệ môi tr ng năm 1993. Với tính chất phức t p và nhiều đòi h i đặt ra về mặt khoa học và kỹ thuật nh đã nêu trên, b n h ớng dẫn này chắc chắn còn những h n chế và khiếm khuyết. Mặt khác, cùng với sự phát triển c a công tác ĐTM Việt Nam và trên thế giới trong th i gian tới, b n h ớng dẫn này cũng sẽ chắc chắn còn nhiều điểm ph i đ ợc tiếp t c cập nhật. Chúng tôi mong nhận đ ợc những ý kiến đóng góp để bổ khuyết cho h ớng dẫn này trong t ơng lai. 1 Mọi ý kiến đóng góp và thông tin ph n hồi về b n h ớng dẫn này xin gửi về C c Thẩm định và Đánh giá tác động môi tr ng, Tổng c c Môi tr ng, Bộ Tài nguyên và Môi tr ng theo địa chỉ: C c Th m đ nh và Đánh giá tác đ ng môi tr 85 Nguy n Chí Thanh, Hà N i Đi n tho i: 844-37734246 Fax: 844-37734916 2 ng GI I THI U CHUNG 1. Khái quát v vi c tri n khai các d án S n xu t hóa ch t c b n Trên thế giới hiện nay công nghiệp hóa chất đ ợc coi là một trong những ngành công nghiệp trọng điểm đ i với những qu c gia mu n phat triển kinh tế theo con đ ng công nghiệp hóa đất n ớc. Công nghiệp hóa chất cung cấp nhiều s n phẩm hóa chất ph c v cho các ngành công nghiệp và cho đ i s ng dân sinh.Sự phát triển công nghiệp hóa chất trong những nửa cu i c a thế kỉ 20 đã để l i những dấu ấn đặc biệt từ những s n phẩm hóa dầu. Hiên nay trên thế giới, công nghiệp hóa chất đựoc tập trung vào phát triển trong nh ng lĩnh vực sau: 1. Các s n phẩm hóa dầu .Kết hợp có hiệu qu giữa khai thác dầu , lọc, hóa dầu ,chế biến khí để t o nên các s n phẩm g c làm nguyên liệu cho các ngành công nghiệp khác; 2. Các s n phẩm hóa chất ph c v s n xuất công nghiêp, bao gồm s n phẩm hóa chất cơ bán nh các lo i axit, xút, chất tẩy rửa và các s n phẩm khác nh các s n phẩm điện hóa; 3. Các s n phâm hóa chất ph c v s n xuất nông nghiệp nh các s n phẩm phân bón hóa học vô cơ , các s n phẩm phân bón hóa học hữu cơ sinh học, các lo i phân bón hỗn hợp và các s n phẩm thu c b o vệ thực vật và kịh thích tăng tr ng; 4. Các s n phẩm hóa chất tiêu dùng nh các hóa mĩ phẩm, hóa chất d ợc phẩm, chất t y rửa, sơn màu, …. Tùy theo đặc điểm và yêu cầu thực tế mà các qu c gia sẽ có những định h ớng khác nhau cho qui ho ch phát triển ngành hóa chất c a mình. Với xu h ớng phát triển kinh tế thế giới hiện nay, nhiều Công ty hóa chất đã phát triển theo h ớng đa qu c gia và có cơ s s n xuất hóa chất đặt t i nhiều n ớc trên khắp các l c địa, đặc biệt là các n ớc đang phát triển nhằm tận d ng nguyên liệu t i chỗ và cung cấp s n phẩm hóa chất cho khu vực. Việt Nam, ngành công nghiệp hóa chất còn nhiều non trẻ và chỉ mới tập trung phát triển trong kho ng vài ch c năm gần đây. Công nghiệp hóa chất c a Việt Nam ban đầu tập trung vào s n xuất phân bón ph c v nông nghiệp nh phân đ m, phân lân nung ch y, phân Super lân, và phân hỗn hợp cùng với một s hóa chất cơ b n nh axit , xút, và b ớc đầu quan tâm tới việc đầu t các nhà máy s n xuất các s n phẩm hóa dầu. Nhận thức đ ợc vai trò quan trọng c a ngành công nghiệp hóa chất trong quá trình phát triển kinh tế, Chiến l ợc phát triển ngành hóa chất Việt nam đến 2010 (có tính đến 2020) đã đ ợc xây dựng và đ ợc chính ph phê duyệt theo quyết định 207/2005/QD-TT. Trong nội dung c a b n chiến l ợc này đã đề cập tới vai trò quan trọng c a công nghiệp hóa chất đ i với kinh tế Việt nam, coi đó là “một trong các ngành công nghiệp trọng điểm đ ợc u tiên phát triển phù hợp với chiến l ợc phát triển kinh tế xã hội c a đất n ớc trong từng th i kì” và với một trong các m c tiêu chung là xây dựng ngành công nghiệp hóa chất có cơ cấu t ơng đ i hoàn chỉnh, bao 3 gồm c s n xuất t liệu s n xuất và t liệu tiêu dùng, ph c v nhiều ngành công nghiệp khác và đáp ứng ngày càng t t hơn nhu cầu trong n ớc và đẩy m nh xuất khẩu. Trong qui ho ch phát triển ngành Công nghiệp hóa chất Việt nam đến 2010 ( có tính đến 2020) đã đ ợc chính ph phê duyệt theo quyết định 343/2005/QD-TTg đã nhấn m nh rất c thể một trong các m c tiêu phát triển là “Xây dựng ngành công nghiệp hóa chất có cơ cấu t ơng đ i hoàn chỉnh, bao gồm các lĩnh vực ch yếu nh phân bón, cao su kỹ thuật và tiêu dùng, hóa chất cơ b n (kể c hữu cơ và vô cơ), hóa dầu, hóa chất tinh khiết, hóa d ợc, hóa chất tiêu dùng đáp ứng nhu cầu trong n ớc, hội nhập kinh tế khu vực và thế giới”. Riêng đ i với hóa chất cơ b n thì định h ớng phát triển một s s n phẩm với m c tiêu c thể là “đ m b o đ axit sulfuric, axit photphoric cho s n xuất phân lân, phân DAP và các ngành kinh tế khác. Đầu t cơ s s n xuất xút và sôđa nhằm ph c v s n xuất PVC, các chất tẩy rửa tổng hợp và các mặt hàng khác nh giấy, alumin. S n xuất axit nitric để s n xuất thu c nổ ph c v cho khai thác m và an ninh qu c phòng. S n xuất các lo i oxyt cho công nghiệp g m sứ, bột màu cho sơn, nhuộm và các ngành công nghiệp khác”. Gi i pháp để thực hiện m c tiêu và định h ớng trên, theo qui ho ch phát triển sẽ là “Phát triển những c m nhà máy lớn, gắn với quy ho ch xây dựng các vùng nguyên liệu hoặc các hộ tiêu th chính. Đầu t dự án s n xuất xút, ph c v cho s n xuất PVC, boxit, nhôm, giấy,... Đẩy m nh việc s n xuất các lo i hóa chất s l ợng nh , hóa chất tinh và tinh khiết, bao gồm việc nâng cao chất l ợng s n phẩm hiện có và đa d ng hóa s n phẩm. Phát triển khai thác các lo i tài nguyên nh đá vôi, quặng apatit, quặng boxit, quặng imenhit, n ớc biển, mu i m kali... ph c v s n xuất hóa chất cơ b n. Nhập kỹ thuật để s n xuất các lo i hóa chất cơ b n đòi h i công nghệ phức t p và trong việc triển khai các dự án, ch ơng trình KHCN, cần đặc biệt chú ý tới các gi i pháp về môi tr ng, đ m b o phát triển bền vững. Tổng hợp các dự án đã, đang và sẽ đầu t theo qui ho ch phát triển ngành hóa chất tới 2020 theo qui mô c n ớc hoặc theo vùng có thể tham kh o t i ph l c. 2. Căn c pháp lu t và kỹ thu t c a vi c th c hi n đánh giá môi tr ng Cơ sở pháp lý (nêu đầy đ , chính xác mã s , tên, ngày ban hành, cơ quan ban hành c a từng văn b n): • Luật Đầu t 2005 đ ợc kỳ họp thứ 8 Qu c hội khoá XI thông qua ngày 29 tháng 11 năm 2005; • Luật B o vệ môi tr ngày 19/11/2005; ng 2005 đ ợc kỳ họp thứ 8 Qu c hội khoá XI thông qua • Nghị định s 108/2006/NĐ-CP ngày 22/9/2006 c a Chính ph về việc quy định chi tiết và h ớng dẫn thi hành một s điều c a Luật Đầu t ; • Nghị định s 80/2006/NĐ-CP ngày 9/8/2006 c a Chính ph về việc quy định chi tiết và h ớng dẫn thi hành một s điều c a Luật B o vệ môi tr ng; • Nghị định 117/2009/NĐ-CP ngày 31/12/2009 c a Chính ph về xử lý vi ph m pháp luật trong lĩnh vực b o vệ môi tr ng; • Nghị định 21/2008/NĐ-CP ngày 28/02/2008 c a Chính ph về sửa đổi, bổ sung một s điều c a Nghị định s 80/2006/NĐ-CP ngày 09 tháng 8 năm 2006 c a 4 Chính ph về việc quy định chi tiết và h ớng dẫn thi hành một s điều c a Luật B o vệ môi tr ng; • Nghị định s 63/2008/NĐ-CP ngày 13/05/2008 về phí b o vệ môi tr khai thác khoáng s n; ng đ i với • Nghị định s 82/2009/ND-CP c a Chính ph ngày 12/10/2009 sửa đổi một s điều c a Nghị định 63/2008/ND-CP về phí b o vệ môi tr ng đ i với khai thác khoáng s n; • Nghị định s 68/2005/NĐ-CP ngày 20/5/2005 c a Chính ph về an toàn hóa chất; • Nghị định s 108/2008/NĐ-CP ngày 07/10/2008 c a Chính ph về h ớng dẫn thi hành một s điều c a Luật Hóa chất • Nghị định s 59/2007/NĐ-CP ngày 9/4/2007 c a Chính ph về qu n lý chất th i rắn; • Nghị định s 149/2004/NĐ-CP ngày 27/7/2004 c a Chính ph quy định việc cấp phép thăm dò, khai thác, sử d ng tài nguyên n ớc, x n ớc th i vào nguồn n ớc; • Nghị định s 67/2003/NĐ-CP ngày 13/06/2003 c a Chính Ph về “Phí b o vệ môi tr ng đ i với n ớc th i”; • Nghị định s 04/2007/NĐ-CP ngày 08/01/2007 và Nghị đinh s 26/2010/NĐ ngày 22/03/2010 c a Chính Ph về việc sửa đổi, bổ sung một s điều c a Nghị định s 67/2003/NĐ-CP ngày 13/06/2003 c a Chính Ph về “Phí b o vệ môi tr ng đ i với n ớc th i”; • Thông t s 05/2008/TT-BTNMT ngày 8/12/2008 c a Bộ Tài nguyên và Môi tr ng về đánh giá môi tr ng chiến l ợc, đánh giá tác động môi tr ng và cam kết b o vệ môi tr ng; • Thông t s 12/2006/TT-BTNMT ngày 26/12/2006 c a Bộ Tài nguyên và Môi tr ng h ớng dẫn điều kiện hành nghề và th t c lập hồ sơ, đăng ký cấp phép hành nghề, mã s qu n lý chất th i nguy h i; • Thông t s 13/2007/TT-BXD ngày 31/12/2007 c a Bộ Xây dựng h ớng dẫn một s điều c a Nghị định s 59/2007/NĐ-CP ngày 9/4/2007 c a Chính ph về qu n lý chất th i rắn; • Quyết định s 23/2006/QĐ-BTNMT ngày 26/12/2006 c a Bộ tr ng Bộ Tài nguyên và Môi tr ng về việc ban hành danh m c chất th i nguy h i; Các TCVN/QCVN về môi trường liên quan: - Các văn b n ban hành các QCVN về môi tr ng: Quyết định 04/2008/QĐBTNMT, Quyết đinh 16/2008/QĐ-BTNMT, Thông t 16//2009/TT-BTNMT, Thông t 25/2009/TT-BTNMT; • QCVN về không khí: QCVN 05:2009, QCVN 06:2009, QCVN 19:2009, QCVN 20:2009; 5 • TCVN về độ ồn và rung động: TCVN 5949:1998, TCVN 3958:1999, TCVN 6962:2001; • TCVN và QCVN về n ớc: TCVN 5945:2005, QCVN 13:2008, QCVN 08:2008, QCVN 09:2008, QCVN 10:2008, QCVN 14:2008 • TCVN về chất th i nguy h i: TCVN 6705:2000, TCVN 6706:2000; TCVN 6707:2000; TCVN 7629:2007 • Quyết định s 3733/2002/QĐ-BYT ngày 10/10/2002 c a Bộ tr ng Bộ Y tế về việc “Ban hành 21 tiêu chuẩn vệ sinh lao động, 05 nguyên tắc và 07 thông s vệ sinh lao động”; Các văn bản pháp lý liên quan đến việc thực hiện dự án Văn bản kỹ thuật • Liệt kê các văn b n kỹ thuật để thực hiện lập báo cáo đánh giá tác động môi tr ng: • Báo cáo nghiên cứu kh thi hoặc báo cáo đầu t . • Niên giám th ng kê • Các tài liệu kỹ thuật khác Các nguồn tài liệu, dữ liệu sử dụng trong quá trình đánh giá tác động môi trường (tên gọi, xuất xứ th i gian, tác gi , nơi phát hành c a tài liệu, dữ liệu) - Nguồn tài liệu, dữ liệu tham kh o; - Nguồn tài liệu, dữ liệu do ch dự án tự t o lập. 3. Ph ng pháp áp d ng trong quá trình ĐTM Đ i với các dự án s n xuất hóa chất cơ b n, việc đánh giá tác động môi tr đ ợc tiến hành bằng những ph ơng pháp sau đây: ng th ng • Ph ơng pháp th ng kê: Ph ơng pháp này nhằm thu thập và xử lý các s liệu về khí t ợng thuỷ văn, kinh tế xã hội, môi tr ng t i khu vực thực hiện dự án. • Ph ơng pháp điều tra xã hội học: đ ợc sử d ng trong quá trình điều tra các vấn đề về môi tr ng, kinh tế xã hội, lấy ý kiến tham vấn lãnh đ o UBND, UBMTTQ và cộng đồng dân c xung quanh. • Ph ơng pháp m ng l ới: Chỉ rõ các tác động trực tiếp và các tác động gián tiếp, các tác động thứ cấp và các tác động qua l i lẫn nhau. • Ph ơng pháp tổng hợp, so sánh: Dùng để tổng hợp các s liệu thu thập đ ợc, so sánh với Quy chuẩn, Tiêu chuẩn Môi tr ng Việt Nam. Từ đó đánh giá hiện tr ng chất l ợng môi tr ng nền t i khu vực nghiên cứu, dự báo đánh giá và đề xuất các gi i pháp gi m thiểu tác động tới môi tr ng do các ho t động c a dự án. 6 • Ph ơng pháp đánh giá nhanh trên cơ s hệ s ô nhiễm c a WHO: Đ ợc sử d ng để ớc tính t i l ợng các chất ô nhiễm phát sinh khi triển khai xây dựng và thực hiện dự án. • Ph ơng pháp mô hình hoá: Sử d ng các mô hình tính toán để dự báo lan truyền các chất ô nhiễm trong môi tr ng không khí từ đó xác định mức độ và ph m vi tác động. • Ph ơng pháp lấy mẫu ngoài hiện tr ng và phân tích trong phòng thí nghiệm: Nhằm xác định vị trí các điểm đo đ c, lấy mẫu các thông s môi tr ng ph c v cho việc phân tích, đánh giá hiện tr ng chất l ợng môi tr ng khu vực dự án. • Ph ơng pháp hội th o khoa học: Tham vấn ý kiến các chuyên gia về các vấn đề môi tr ng c a dự án. 4. Tổ ch c th c hi n ĐTM Nêu tóm tắt quá trình thực hiện lập báo cáo ĐTM bắt đầu từ kh o sát, thu thập, nghiên cứu tài liệu có liên quan, lấy mẫu phân tích, gặp địa ph ơng bao gồm chính quyền địa ph ơng, cơ quan qu n lý môi tr ng địa ph ơng. Cơ quan t vấn: tên cơ quan, địa chỉ, ng gia thực hiện chính. i đứng đầu, danh sách những ng L u ý: cần có đ i diện c a ch dự án tham gia lập báo cáo ĐTM. 7 i tham CH NG 1. MÔ T TÓM T T D ÁN Yêu cầu: Nội dung mô tả sơ lược về dự án sản xuất hóa chất cơ bản phải được trình bày ngắn gọn, đầy đủ, rõ ràng và cần được minh hoạ bằng những số liệu, biểu bảng, bản đồ, sơ đồ với tỷ lệ thích hợp. 1.1. Nguyên t c Mô t sơ l ợc dự án ph i đ m b o các nguyên tắc sau: - Tập trung mô t các nội d ng c a dự án liên quan đến môi tr ng và ph i phù hợp với báo cáo nghiên cứu kh thi, báo cáo dự án đầu t xây dựng công trình, báo cáo kinh tế - kỹ thuật hoặc báo cáo khác t ơng đ ơng; - Thể hiện đầy đ các lựa chọn đầu t dự án (ph ơng án về địa điểm, ph ơng án về quy mô, công suất, ph ơng án về công nghệ, s n phẩm…); - Việc mô t ph i rõ ràng, dễ hiểu (không dùng quá nhiều từ chuyên môn) và đ ợc minh ho bằng những s liệu, biểu b ng, sơ đồ, b n đồ theo đúng quy ph m và tỷ lệ thích hợp. - Nên có chuyên gia về công nghệ s n xuất hóa chất cơ b n tham gia t vấn cho phần viết này 1.2. Mô t tóm t t d án 1.2.1. Tên d án Nêu chính xác tên dự án trong báo cáo ĐTM phù hợp với báo cáo nghiên cứu kh thi, báo cáo đầu t xây dựng công trình dự án, báo cáo kinh tế - kỹ thuật hoặc báo cáo khác t ơng đ ơng; 1.2.2. Ch d án Nêu đầy đ tên c a cơ quan ch dự án, địa chỉ và ph ơng tiện liên hệ với cơ quan ch dự án; họ tên và chức danh c a ng i đứng đầu cơ quan ch dự án. 1.2.3. V trí đ a lý c a d án - Mô t rõ ràng vị trí (bao gồm c tọa độ, ranh giới, diện tích…) c a địa điểm thực hiện dự án trong m i t ơng quan với các đ i t ợng tự nhiên (hệ th ng đồi, núi; hệ th ng sông su i, ao hồ và các vực n ớc khác), các đ i t ợng về kinh tếxã hội (khu dân c , khu đô thị, các đ i t ợng s n xuất-kinh doanh-dịch v , các công trình giao thông, công trình văn hóa-tôn giáo, các di tích lịch sử…) và các đ i t ợng khác phân b xung quanh khu vực dự án, kèm theo sơ đồ hoặc b n đồ vị trí địa lý thể hiện các đ i t ợng này đ m b o tuân th danh pháp và quy ph m c a b n đồ; 1 - Nhận định sơ bộ về những thuận lợi, c n tr về môi tr ng và điều kiện tự nhiên (tiêu thoát n ớc m a, nguồn tiếp nhận n ớc th i), kinh tế-xã hội (đền bù, gi i phóng mặt bằng) c a vị trí đ ợc lựa chọn đ i với dự án. 1.2.4. N i dung ch y u c a d án Nội dung cơ b n c a dự án đ ợc ph n ánh thông qua các trình bày về m c tiêu, quy mô c a dự án, các h ng m c công trình, kh i l ợng xây lắp; công nghệ s n xuất; nhu cầu về năng l ợng, nguyên nhiên vật liệu, thiết bị máy móc và tiến độ thực hiện. Đây là những nội dung cần thiết liên quan một cách hữu cơ với quá tình thực hiện ĐTM c a dự án. Mục tiêu, quy mô của dự án - M c tiêu s n xuất c a Dự án; - Quy mô c a dự án: v n đầu t (trong n ớc, ngoài n ớc), hình thức kinh doanh, công suất thiết kế c a dự án khi dự án đi vào ho t động ổn định (s n phẩm/năm), thị tr ng ph c v (% nội địa, % xuất khẩu); - Nhu cầu nhân lực, bộ máy tổ chức qu n lý. Công nghệ sản xuất Mô t chi tiết, rõ ràng và dễ hiểu từ đầu vào nguyên liệu đến s n phẩm cu i cùng bao gồm công nghệ s n xuất, vận hành công nghệ s n xuất hoặc c a từng h ng m c công trình c a dự án, trong đó tập trung vào các công đo n s n xuất phát sinh chất th i đặc biệt là chất th i nguy h i. Phần nội dung này đ ợc minh họa bằng các sơ đồ công nghệ, trên đó chỉ ra các yếu t môi tr ng có kh năng phát sinh nh nguồn chất th i và các yếu t gây tác động khác (nếu có). Ngành s n xuất hoá chất cơ b n s n xuất ra các s n phẩm gồm axít sunphuric, axít photphoric, axít clohydric, axít nitríc, xút, sôđa, bột nhẹ…Tuy nhiên do Việt Nam ngành s n xuất này ch a thật phát triển và mới chỉ giới h n trong việc s n xuất 3 hoá chất cơ b n là xút-clo, axít sunphuric và axít phôtphoric, do vậy, trong h ớng dẫn này chỉ trình bày để tham kh o về đặc điểm công nghệ s n xuất 3 lo i hoá chất cơ b n nói trên. ™ Công nghệ sản xuất xút Toàn bộ dây chuyền s n xuất xút (NaOH) là dựa trên ph n ứng điện phân n ớc mu i (n ớc cái). Trong quá trình này dung dịch mu i (NaCl) đ ợc điện phân thành clo nguyên t (trong buồng an t), dung dịch natri hyđroxit, và hidro nguyên t (trong buồng catôt). Nhà máy có thiết bị để s n xuất đồng th i xút và clo th ng đ ợc gọi là nhà máy xút-clo. Ph n ứng tổng thể để s n xuất xút và clo bằng điện phân là: 2Na+ + 2H2O + 2e− → H2 + 2NaOH Ph n ứng điện phân dung dịch mu i ăn là: 2NaCl + 2H2O → 2NaOH + H2 + Cl2 (Điều kiện: điện phân có màng ngăn) 2 Hình 0-1. S đ công ngh s n xu t xút kèm theo dòng th i Quy trình s n xuất đ ợc hình thành từ 3 công đo n s n xuất chính gồm: Công đo n s n xuất n ớc mu i, công đo n điện phân và công đo n cô đặc. • Công đoạn tinh chế nước muối Mu i nguyên liệu có hàm l ợng NaCl kho ng 90%, chứa một s t p chất nh Ca , Mg2+, SO42-, các t p chất cơ học nh đất, cát…gây nh h ng xấu đến quá trình điện phân, làm gi m hiệu suất c a quá trình. Do vậy, nhiệm v c a công đo n này là làm s ch mu i công nghiệp đ t tiêu chuẩn kỹ thuật cho công đo n điện phân tiếp theo. 2+ Mu i nguyên liệu đ ợc hoà tan bằng n ớc mu i thu hồi c a công đo n cô đặc và đ ợc s c hơi nóng để tăng t c độ hoà tan. N ớc mu i đi từ d ới lên qua cột mu i đ t nồng độ 310 - 315 g/l (gần bão hoà). Tiếp đó các ion Ca2+, Mg2+, SO42-- có nh h ng xấu đến quá trình điện phân đ ợc kết t a bằng Na2CO3, BaCl2, NaOH theo ph ơng trình : SO42- + BaCl2 ---- > BaSO4 + 2 ClCa2+ + Na2CO3 ---> CaCO3 + 2 Na+ 3 Mg2+ + NaOH ---> Mg(OH)2 + 2 Na+ Kết t a cùng với t p chất không tan đ ợc lo i kh i n ớc mu i nh thiết bị lắng trong. Sau khi lắng trong, n ớc mu i đ ợc đ a tới khâu xử lý n ớc mu i thứ cấp. T i đây chất không tan còn l i trong n ớc mu i đ ợc tiếp t c lo i b bằng cột lọc antraxit. Sau đó n ớc mu i đ ợc trung hoà, gia nhiệt và khử các ion Ca2+, Mg2+, Al3+ .... bằng cách cho đi qua cột trao đổi ion. N ớc mu i sau khi ra kh i cột trao đổi ion có độ tinh khiết rất cao sẽ đ ợc bơm lên thùng cao vị tr ớc khi cấp vào thùng điện gi i. • Công đoạn điện phân M c đích c a công đo n này là s n xuất ra xút l ng, khí clo và khí hydrô. N ớc mu i đ m b o chỉ tiêu kỹ thuật từ công đo n n ớc mu i đ ợc bơm lên thùng cao vị rồi xu ng thiết bị trao đổi nhiệt, t i đây đ ợc nâng nhiệt độ lên 80 - 90oC sau đó chuyển xu ng thùng điện phân. T i đây, d ới tác d ng c a dòng điện một chiều quá trình điện phân x y ra theo ph n ứng: 2 NaCl + 2H2O ----> 2 NaOH + Cl2 + H2 Xút sau khi ra kh i thùng điện phân có nồng độ 10% và l ợng mu i còn nhiều do hiệu suất phân huỷ mu i kho ng 50%, dung dịch xút loãng này đ ợc bơm sang thùng chứa c a công đo n cô đặc. • Công đoạn cô đặc M c đích c a công đo n này là nâng cao nồng độ NaOH và tách thu hồi l ợng mu i trong dung dịch xút. Dung dịch xút loãng đ ợc bơm cấp vào thiết bị cô đặc có ng tuần hoàn trung tâm. T i đây, dung dịch điện phân loãng đi trong ng, hơi nóng có nhiệt độ cao đi ngoài ng cấp nhiệt làm b c hơi n ớc trong dịch nâng cao nồng độ xút. Mặt khác, để thu hồi l ợng mu i có trong dung dịch xút, dùng bơm tuần hoàn qua Xyclon l ng tách mu i. Dung dịch xút đ t nồng độ đ ợc làm l nh và đ a về thùng chứa. L ợng xút và mu i sau khi tách xyclon l ng đ ợc đ a xu ng thùng lọc mu i. T i đây, dùng n ớc rửa hết l ợng xút kéo theo rồi dùng khí nén l ợng dịch rửa nén ra thùng chứa dịch xút để vào cô đặc l i. L ợng mu i tinh thể nằm trong thùng lọc đ ợc hoà tan bằng n ớc rồi nh khí nén, nén sang công đo n n ớc mu i để hoà tan mu i nguyên liệu. Hiện nay có nhiều công nghệ s n xuất NaOH. Điểm phân biệt giữa các công nghệ này là ph ơng pháp ngăn c n không cho natri hyđroxit và khí clo lẫn lộn với nhau, nhằm t o ra các s n phẩm tinh khiết. • • Buồng điện phân kiểu th y ngân: Trong buồng điện phân kiểu thuỷ ngân thì không sử d ng màng hoặc màn chắn mà sử d ng thuỷ ngân nh một ph ơng tiện chia tách. Buồng điện phân kiểu màng chắn: Trong buồng điện phân kiểu màng chắn, n ớc mu i từ khoang anôt ch y qua màng chia tách để đến khoang catôt; vật liệu làm màng chia tách là amian ph trên catôt có nhiều lỗ. 4 • Buồng điện phân kiểu màng ngăn: Trong buồng điện phân kiểu màng ngăn thì màng chia tách là một màng trao đổi ion Với đặc điểm công nghệ nêu trên, nguồn gây ô nhiễm không khí ch yếu là khí clo thoát ra. ™ Công nghệ sản xuất axít Clohyđric (HCl) Axít HCl đ ợc tổng hợp từ khí clo và khí hyđrô đã làm nguội, điều kiện áp suất d ơng. Quá trình tổng hợp là ph n ứng giữa khí clo và hyđrô xẩy ra trong tháp tổng hợp theo ph n ứng 1. Khí HCl t o ra đ ợc làm nguội và hấp th bằng n ớc trong thiết bị hấp th đệm theo ph n ứng 2. H2 (K) + Cl2 2 HCl(K) (1) HCl(K) + H2O HCl.H2O (2) Quá trình ph n ứng x y ra trong tháp diễn ra theo nguyên tắc: Khí đi từ d ới lên n ớc t ới từ trên xu ng t o ra axit HCl. Axit HCl đ ợc đ a sang thiết bị trao đổi nhiệt bằng n ớc công nghiệp để làm nguội rồi ch y về thùng chứa. Phần khí HCl ch a đ ợc hấp th hết đ a sang hấp th l i bằng n ớc thiết bị hấp th th i, phần dịch này có lẫn một phần axit cho qua bể đá để xử lý rồi th i. Axit loãng nhận đ ợc từ tháp thu hồi HCl đ ợc đ a tr l i t ới tháp hấp th để làm tăng nồng độ axit đến khi đ t yêu cầu. Dòng khí liên t c vào tháp tổng hợp nh hệ th ng hút chân không (qu t hoặc sử d ng hơi hoặc n ớc có áp lực) đặt sau hấp th thu hồi khí HCl. Ra kh i hệ th ng tháp tổng hợp, axit s n phẩm có nồng độ đ t yêu cầu 31% HCl đ ợc chứa trong bồn chứa bằng composit. Nhiệt sinh ra do ph n ứng tổng hợp HCl đ ợc t i đi nh hệ th ng n ớc làm nguội. Với đặc điểm công nghệ nói trên, khí th i ra từ công đo n s n xuất này sẽ có hơi HCl, Cl và nhiệt sinh ra lên tới xấp xỉ 40oC. N ớc th i chứa axit HCl đ ợc sử d ng để s n xuất axit HCl nồng độ 32%. Chất th i rắn từ công đo n s n xuất này là cặn mu i, bùn th i chứa canxi, manhê và chất không tan khác. 5 Hình 0-2. S đ công ngh s n xu t axit Clohyđric kèm theo dòng th i ™ Công nghệ sản xuất axít sunfuric Axít sunfuric đ ợc s n xuất từ hai d ng nguyên liệu chính là l u huỳnh nguyên t hoặc quặng chứa l u huỳnh (nh quặng pyrít) dựa trên hai ph ơng pháp chính: - Ph ơng pháp tiếp xúc đơn và hấp th đơn với hiệu suất chuyển hoá SO2 đ t 98%: Nguyên liệu sử d ng là quặng pyrit sẽ có tiềm năng cao gây ô nhiễm môi tr ng b i: Khí th i chứa SO2, H2SO4 , b i xỉ pyrit với nồng độ cao; N ớc th i có tính axít cao và xỉ pyrit có chứa hàm l ợng l u huỳnh đáng kể (4% đ i với lò đ t ghi bằng và 1% đ i với lò đ t tầng sôi). Do vậy, hiện nay ph ơng pháp này gần nh không còn đ ợc áp d ng; - Ph ơng pháp tiếp xúc kép và hấp th kép với hiệu suất chuyển hoá SO2 thành SO3 trong kho ng 99,5 - 99,9%. Ph ơng pháp này sử d ng 2 thiết bị chuyển hoá (chuyển hoá 2 cấp), do hiệu suất chuyển hoá cao nên gi m đ ợc l ợng SO2 6 thoát vào khí quyển và do hiệu suất hấp th SO3 với n ớc cao nên gi m đ ợc l ợng SO3 thất thoát ra ngoài. Với việc áp d ng công nghệ này đồng th i nguyên liệu sử d ng là l u huỳnh thay cho pyrit, s n xuất axit sunfuric gần nh là công nghệ không có n ớc th i và chất th i rắn và khí th i có chứa chất ô nhiễm với nồng độ thấp. D ới đây là những trình bày để tham kh o về công nghệ s n xuất axit sunfuric bằng ph ơng pháp tiếp xúc kép và hấp th kép, nguyên liêu sử d ng là l u huỳnh nguyên t . Hình 0-3. S đ công ngh s n xu t axit Sunfuric ( H2SO4) t nguyên li u là l u huỳnh Công nghệ s n xuất axít sunfuric theo công nghệ này đ ợc hình thành từ 3 quá trình cơ b n gồm: đ t l u huỳnh, chuyển hoá SO2 và sấy khô khí và hấp th SO3. - Quá trình 1: đốt lưu huỳnh B n chất c a quá trình này là ôxi hoá (đ t) l u huỳnh để t o thành SO2: S + O2 → SO2 Do vậy, trong quá trình này, l u huỳnh nguyên t tr ớc hết đ ợc làm nóng ch y, đ ợc lọc và sau đó đ ợc bơm áp lực cao phun vào thiết bị đ t. L u huỳnh bị 7 cháy với không khí khô và s ch đã đ ợc sấy từ tháp sấy đ a tới (sử d ng axít H2SO4 93 -95%). Khí giầu SO2 nóng có nồng độ kho ng 10,5% thể tích đ ợc làm nguội trong nồi hơi tận d ng nhiệt và thiết bị gia nhiệt hơi quá nhiệt. Nhiệt độ khí ra kh i thiết bị đ t là gần 1050oC và nhiệt độ khí ra kh i thiết bị hơi quá nhiệt là 450oC. - Quá trình 2: Chuyển hoá SO2 B n chất c a quá trình 2 là oxy hoá SO2 để tr thành SO3: 2 SO2 + O2 → 2SO3 Khí SO2 đ ợc ôxy hoá thành SO3 với sự trợ giúp c a xúc tác trong thiết bị chuyển hoá. Thiết bị này gồm 4 lớp xúc tác, trong đó 3 lớp đầu thuộc giai đo n chuyển hoá thứ nhất và lớp còn l i thuộc giai đo i chuyển hoá thứ hai. Khí giầu SO2 có nhiệt độ 430oC đi vào lớp xúc tác thứ nhất. Qua ba lớp xúc tác kho ng 85% SO2 chuyển hoá thành SO3. Ph n ứng chuyển hoá là to nhiệt và nhiệt này dùng để gia nhiệt khí SO2 tuần hoàn l i tháp hấp th thứ nhất đến nhiệt độ 430oC và nhiệt còn l i dùng để gia nhiệt n ớc cấp cho nồi hơi trong thiết bị tận d ng nhiệt đầu tiên. Giai đo n chuyển hoá thứ hai, đ t đ ợc hiệu suất chuyển hoá 99,7% và nhiệt ph n ứng cũng đ ợc tận d ng t i thiết bị tận d ng nhiệt thứ hai. - Quá trình 3: Sấy khô không khí và hấp thụ SO3 B n chất c a quá trình này là SO3 đ ợc hấp th bằng n ớc trong dung dịch axít sunfuric để tr thành H2SO4: SO3 + H2O -----> H2SO4 Việc cung cấp không khí khô cho thiết bị đ t l u huỳnh đ ợc thực hiện nh qu t hút qua tháp sấy để thu hơi n ớc trong không khí bằng axít sunfuric và t o ra khí khô. Công nghệ s n xuất axit sunfuric sẽ phát sinh ra khí th i gồm b i l u huỳnh từ công đo n cung cấp l u huỳnh bột và khí SO2 , mù axit trong khí th i sau tháp hấp th . Chất th i rắn ch yếu là cặn l u huỳnh không cháy hết trong lò đ t l u huỳnh. Quá trình s n xuất này hầu nh không có n ớc th i. ™ Công nghệ sản xuất axít photphoric Có hai ph ơng pháp s n xuất axít photphoric: - Ph ơng pháp ớt: Quặng ph t phát ph n ứng với axít sunfuric. - Ph ơng pháp khô: Quặng ph t phát cùng với SiO2 đ ợc gia nhiệt trong lò điện, dùng than khử thành photpho sau đó đ ợc ôxi hoá và hiđrát hoá. Đối với quặng phốt phát của Việt nam, phương pháp ướt được lựa chọn do chi phí sản xuất thấp hơn. Trong ph ơng pháp ớt, axít photphoric đ ợc t o ra do ph n ứng giữa axít sunfuric (H2SO4) với quặng ph t phát. Quặng ph t phát đ ợc sấy, nghiền cho tới khi 60 - 70% h t quặng có kích th ớc nh hơn 0,15 mm và sau đó đ ợc đ a liên t c vào thiết bị ph n ứng với axít sunfuric. Ph n ứng còn kết hợp canxi trong quặng ph t phát 8 với sunfat t o thành CaSO4, hay đ ợc gọi là gíp. Gíp đ ợc tách ra kh i dung dịch ph n ứng bằng cách lọc. Ph n ứng hoá học chính để s n xuất axít photphoric bằng ph ơng pháp ớt nh sau: Ca3(PO4) + CaF2 + 10H2SO4 → 6H3PO4 + 10CaSO4 + nH2O +2HF Axít photphoric đ ợc thu hồi bằng cách lọc và tách ra kh i bùn t o thành khi phân huỷ hai lần quặng ph t phát bằng axít sunfuric. Trong quá trình ph n ứng, tinh thể gíp bị kết t a và đ ợc tách ra kh i axít bằng quá trình lọc. Các tinh thể đ ợc tách ra cần ph i đ ợc rửa để thu hồi đ ợc ít nhất 99% axít photphoric trong phần lọc đ ợc. Nh vậy, quá trình s n xuất axit photphoric gồm 5 công đo n nh sau: - Công đoạn1 : Chuẩn bị bùn quặng Quặng ph t phát đ ợc đ a tới h bùn quặng qua cân cấp l ợng không đổi. Trong h quặng ph t phát đ ợc trộn với n ớc để chuẩn bị bùn quặng với nồng độ gần 40% trọng l ợng. - Công đoạn 2 : Phân huỷ Bùn quặng ph t phát đ ợc cấp vào thiết bị trộn sơ bộ và bị phân huỷ một phần bằng axít sunfuric đ ợc pha loãng từ (98% đến 70 - 80% trọng l ợng) và axít photphoric lấy ra từ công đo n lọc. Bùn ph t phát trên và hỗn hợp axít đ ợc chuyển tới thiết bị phân huỷ photphat để t o thành axít photphoric. Điều khiển nhiệt độ bằng cách thổi không khí trên bề mặt bùn qua một s và giữ nhiệt kho ng 85-900C, có kho ng 80% photphat đ ợc phân huỷ. ng Axít photphoric ngậm 1/2 n ớc là chất không ổn định đ ợc đ a vào công đo n tiếp theo. - Công đoạn3 : Kết tinh Ra kh i thiết bị cu i cùng, bùn nóng đ ợc đ a kh i thiết bị kết tinh liên t c qua máng ch y tràn trong thiết bị kết tinh đ ợc làm nguội giữ nhiệt độ 55 -60oC bằng cách thổi không khí để đ t nhiệt độ bùn t i u cho kết tinh và hidrat hoá gíp ngậm 1/2 H2O chuyển thành gíp ngậm 2H2O. Cu i cùng thu đ ợc axít photphoric chứa 28 - 30% P2O5 và gíp ngậm 2 H2O có chất l ợng mong mu n. - Công đoạn 4 : Lọc Ra kh i thiết bị kết tinh, bùn đ ợc bơm đi lọc gồm 3 bậc lọc để tách bùn ra kh i axít photphoric lẫn gíp. Axít s n phẩm là n ớc lọc 1 c a bậc lọc thứ 1 đ ợc chứa trong thùng và chuyển tới công đo n cô đặc. N ớc lọc 2 c a bậc lọc lần 2 là axít nồng độ trung bình đ ợc chuyển tới công đo n phân huỷ đ ợc gọi là axít tuần hoàn. Sau khi điều chỉnh nồng độ P2O5 bằng cách thêm vào 1 l ợng nh c a n ớc lọc lần 1. 9 N ớc lọc 3 từ bậc lọc thứ 3 đ ợc dùng làm n ớc rửa cho bậc lọc 2. N ớc lọc 4 đ ợc dùng làm n ớc rửa cho bậc lọc 3. Bã gíp ớt đ ợc chuyển tới bãi chất đ ng gíp bên ngoài băng t i. - Công đoạn 5 : Cô đặc axít Thiết bị có 2 c m cô đặc gồm buồng b c hơi, bơm tuần hoàn cho buồng b c hơi, bộ phận gia nhiệt và máy t o chân không. Axít tuần hoàn đ ợc gia nhiệt khi nó qua các ng c a bộ phận gia nhiệt và n ớc trong axít đ ợc bay hơi trong buồng b c hơi. Nguồn nhiệt cung cấp cho bộ phận gia nhiệt là hơi n ớc áp suất thấp buồng b c hơi duy trì chân không nh hệ th ng t o chân không. Khí flo bay hơi trong khi cô đặc đ ợc thu hồi d ng dung dịch 20% H2SiF6 (theo trọng l ợng) bằng tháp rửa khí flo. Hình 0-4. S đ dây chuy n công ngh s n xu t a xít Phôtphoric ( theo công ngh b n quy n c a Prayon-Mark IV – B ) Quá trình s n xuất axit photphoric sẽ phát sinh chất th i gồm khí th i và chất th i rắn. Khí th i ch yếu là HF và SiF4 (trong khí th i thu đ ợc từ ph n ứng giữa H2SO4 với quặng apatít để t o H3PO4). Chất th i rắn là gyps (CaSO4.2H2O). - Nguyên liệu sử d ng: quặng apatit 32% P2O5 (tính trên cơ sơ khô); 10 - S n phẩm đầu ra: acid H3PO4 52% P2O5. Thành phần chất th i: là bã gíp với thành phần chính là th ch cao: CaSO4 .2H20. Chất th i khí: Hàm l ợng FloU 5mg/Nm3; b i U 49mg/Nm3. Các hạng mục công trình và khối lượng xây lắp 1. Liệt kê đầy đ , mô t chi tiết về kh i l ợng xây lắp và quy mô không gian (diện tích đất chiếm d ng) c a tất c các h ng m c công trình cần triển khai trong quá trình thực hiện dự án. Việc mô t các công trình đ ợc phân làm 2 lo i: - Các công trình chính: là các công trình ph c v m c đích s n xuất, kinh doanh, dịch v c a dự án (nhà x ng….); - Các công trình ph trợ: gồm hệ th ng cung cấp điện, cung cấp n ớc; hệ th ng thoát n ớc m a, n ớc th i s n xuất, hệ th ng cây xanh, tr m xử lý n ớc th i, nơi thu gom hoặc tr m tập kết chất th i rắn (nếu có), công trình giao thông nội bộ… Phần nội dung này cần đ ợc minh họa bằng một sơ đồ mặt bằng tổng thể thể hiện một cách rõ ràng tất c các h ng m c công trình c a dự án (kể c vị trí các công trình xử lí, l u giữ chất th i) hoặc các sơ đồ riêng lẻ cho từng h ng m c công trình (chú ý cần có c sơ đồ cấp thoát n ớc c a khu vực dự án) 2. Trình bày chi tiết và đầy đ về ph ơng thức, kh i l ợng vật liệu (đất, đá, cát, s i) cung cấp cho dự án để san lấp mặt bằng hoặc kh i l ợng đất đá đào, bóc và vật liệu xây dựng khác để xây dựng công trình. Nhu cầu về năng lượng, nguyên, nhiên vật liệu phục vụ sản xuất Nhu cầu năng l ợng, nguyên, nhiên vật liệu ph i đ ợc thể hiện một cách định l ợng theo các tiêu chí nh định mức tính theo tấn s n phẩm và tổng l ợng tính theo công suất cho một năm. Các lo i nguyên liệu ph i nêu rõ thành phần các chất có trong nguyên liệu. Đ i với hóa chất sử d ng ph i thể hiện rõ tên th ơng hiệu, công thức hoá học để dựa vào đó lập ph ơng án b o qu n, vận chuyển, sử d ng, phòng ch ng sự c cháy nổ. D ới đây là những trình bày về nhu cầu nguyên vật liệu, hoá chất cho s n xuất một s hoá chất cơ b n để tham kh o. Nguyên liệu và hoá chất chính sản xuất xút - clo Nguyên liệu chính là mu i clorua natri công nghiệp (NaCl). Thông th ng yêu cầu chất l ợng mu i dùng để điện phân s n xuất xút t i thiểu ph i đ t 93% NaCl và có thành phần nh trình bày t i B ng 0-1. 11 B ng 0-1. Thành ph n mu i nguyên li u (Phân tích trên m u căn b n khô) Thành ph n NaCl Ca Mg SO42- Ch t không tan % 96,46 0,18 0,10 1,00 0,30 Nguồn: Trung tâm Kỹ thuật môi trường và Hoá chất, 2002 Ngoài mu i ra, nguyên vật liệu khác đ ợc sử d ng gồm: dầu đ t, sôđa, bariclorua, sunfit natri, chất trợ lắng, nhựa trao đổi ion, màng trao đổi ion. Đ i với dây chuyền axit HCl, nguyên liệu dùng để tổng hợp là khí clo, khí hyđro. Ngoài ra trong quá trình tổng hợp axit HCl còn cần dùng khí nitơ để ch ng cháy nổ, s l ợng không nhiều. Ph ơng án s n phẩm và qui cách xem B ng 0-2. B ng 0-2. S n ph m và qui cách s n ph m TT S n ph m 1 Xút 2 Clo l ng 3 Axit HCl Qui cách Bao bì NaOH : 31,5% NaCl < 0,004% NaClO3 < 0,002% Fe2O3 < 0,004% Na2CO3 < 0,3% Ghi chú Thùng phi 2001 Cl2 ≥ 99,5% Bình chuyên d ng nhập ngo i HCl > 31% Fe3+ < 0,0005% Cl tự do < 0,001% D20oC ≥ 1,555 g/l Chất không tan < 0,01% - Can nhựa 25 l - Stec lót cao su 10 m3, hoặc bằng vật liệu Composit Nguồn: Trung tâm Kỹ thuật môi trường và Công nghiệp hoá chất, 2002 Nguyên liệu và hoá chất chính sản xuất axít sunfuric Nguyên liệu chính để s n xuất là l u huỳnh có các đặc tính: Hàm l ợng S: 99,5 99,8% KL, độ tro: 0,1 - 0,5% KL, t p chất hữu cơ: 0,04 - 0,08% KL, và không có asen. Tiêu hao nguyên liệu riêng là 0,35 tấn S (99,8%)/ 1 tấn axit s n phẩm. Ngoài ra, còn cần một l ợng nguyên liệu xúc tác V2O5 sử d ng để thực hiện quá trình chuyển hóa SO2 thành SO3. Tiêu hao riêng là 0,16 kg/ 1 tấn s n phẩm. Nguyên liệu và hoá chất chính sản xuất axít photphoric Nguyên liệu và hoá chất chính để s n xuất axít photphoric (42%P2O5) gồm: - Quặng ph t phát (apatít) 32% P2O5. - Axít sunfuric nồng độ 98% 12 Tiêu hao nguyên liệu riêng là 1,33 tấn photphat / 1 tấn H3PO4 và 1,19 tấn axít sunfuric / 1 tấn H3PO4. Thiết bị công nghệ chính Trong phần nội dung này, cần liệt kê đầy đ các lo i máy móc, thiết bị cần có c a dự án kèm theo chỉ dẫn về xuất xứ, năm s n xuất và hiện tr ng (còn bao nhiêu phần trăm, mới hoàn toàn). D ới đây là những trình bày về thiết bị s n xuất một s hoá chất cơ b n để tham kh o. Các thiết bị sản xuất xút - clo Các thiết bị chính để s n xuất xút - clo chính đ ợc ph n ánh t i B ng 0-3. B ng 0-3. Thi t b chính c a dây chuy n s n xu t xút - clo TT 1 Đặc tính kỹ thu t Tên thi t b 2 3 A. Dây chuy n xút – clo 1 Thùng điện phân 2 Đo l ng, điều khiển - D ng c đo nhiệt độ, áp suất - T điều khiển Đ/khiển bằng PLC 3 D ng c đo l ng, tự động hoá Thiết bị đo áp suất, nhiệt độ, l u l ợng, đo mức, van tự động khí nén 4 Mô tơ điều t c thiết bị lắng 5 Bơm n ớc ng ng clo Bơm tr c đứng 6 Qu t clo Vật liệu titan 7 Thiết bị lắng Vật liệu thép /FRP 8 Thiết bị lọc Vật liệu thép /FRP 9 Tháp khử hấp th clo D 650 x H25001 B. Dây chuy n HCl 1 Tháp tổng hợp Graphit 2 Thiết bị ng ng t t o chân không Vật liệu graphit 3 Thiết bị đo l òng, điều khiển Thiết bị đo áp suất, nhiệt độ, tỷ trọng, van tự động 4 Đ PTFE, PVC/FRP 5 Vật t dự phòng ng ng, van 13 C. H th ng ph tr C1. Cấp điện 1 Máy phát điện 380 V, C2. Hệ th ng làm l nh n ớc 1 Tháp làm l nh 2 Bơm n ớc làm l nh 3 Van các lo i Thép cacbon 4 Thiết bị lọc Lọc tự động 5 Thiết bị châm hoá clo 6 D ng c đo l 7 Cấp hơi Nhiệt độ, áp suất, l u l ợng ng - Nồi hơi cùng toàn bộ hệ th ng đ d ng c đo 8 ng ng, điện, áp suất 10 Kg/m2 Hệ th ng nitơ - Bồn chứa (bao gồm van gi m áp, công tắc báo áp Thép cacbon,, 4 Kg/cm2 suất cao, đồng hồ áp, ng góp khí) Nguồn: Trung tâm Kỹ thuật môi trường và Công nghiệp hoá chất, 2002 Các thiết bị sản xuất axít sunfuric Các thiết bị chính cho s n xuất axit sunfuric đ ợc ph n ánh t i b ng 1.4. B ng 0-4. Thi t b chính c a dây chuy n s n xu t axít sunfuric TT Tên thi t b Ki u 1 Máy thổi khí Tua bin 2 Lò đ t l u huỳnh ( bao gồm c nấu Hình tr hoặc nằm ngang ch y L u huỳnh) V t li u Thép Cacbon Thép có lót vật liệu chịu nhiệt 3 Tháp hấp th Hình tr đứng V : FRP Đệm: P.P Phun: P.P Khử mùi: P.P 4 Tháp ôxy hoá Hình chữ nhật Lót cao su Thép cacbon 5 Thiết bị sấy Hình tru đứng, Thep có lót vật liệu chịu axit 14 6 Bơm vận chuyển axits và n ớc Ly tâm nằm ngang làm mát sau hấp th 7 Thiết bị làm mát axit hoăc Oleum 8 ng chùm hoặc dàn t ới ng khói Vật liêu chịu a xit Vật liệu chịu axit Thép mòn chịu ăn Nguồn: Trung tâm Kỹ thuật môi trường và Công nghiệp hoá chất, 2002 Các thiết bị sản xuất axít photphoric Các thiết bị s n xuất axit photphoric đ ợc ph n ánh t i b ng 1.5 d ới đây. B ng 0-5. Thi t b chính c a dây chuy n s n xu t axit photphoric TT Tên thi t b Ki u V t li u 1 Thiêt bị ph n ứng Hình tr Thép có bọc vật liệu chịu axit 2 Thiết bị lọc Bể nhiều ngăn Vật liệu chịu axit 3 Thiết bị cô đặc axit Hình tr Vật liệu chịu axit 4 Bun ke quặng Hình tr đứng Thép cacbon 5 Bơm bùn Ly tâm đứng Gang 6 Bơm cấp bùn Ly tâm tr Gang 7 Thùng chứa bùn quặng Hình tr thẳng đứng Thép cacbon 8 Máy khuấy cho TK-2101 Mái chèo 3 tầng Thép cacbon 9 Bể chứa bùn quặng Hình chữ nhật Bê tông 10 Máy khuấy cho D-2101 Hình tr thẳng đứng Thép cacbon 11 Thùng l Hình côn đứng Thép cacbon 12 Thùng s c bùn Hình tr đứng Thép cacbon 13 Băng t i cân quặng Cân định l ợng hằng s Thép cacbon + băng cao su 14 Máy trộn sơ bộ Hình tr đứng Thép cacbon + lótc cao su và g ch cacbon ng Nguồn: Trung tâm Kỹ thuật môi trường và Công nghiệp hoá chất, 2002 Chú ý : Cân nêu rõ nguồn g c thiết bị, năm s n xuất và tình tr ng thiết bị( % tôt hay đã qua sử d ng…. Tổ chức thi công và tiến độ thực hiện dự án Tổ chức thi công Trình bày kế ho ch tổ chức thi công công trình bao gồm: 15 - S l ợng, ch ng lo i ph ơng tiện (trọng t i), thiết bị máy móc sử d ng hàng ngày vào quá trình vận chuyển nguyên vật liệu, san lấp mặt bằng và xây dựng công trình; - S l ợng công nhân tham gia xây dựng công trình; tổ chức ăn , sinh ho t; - Kế ho ch tổ chức thi công xây dựng các h ng m c công trình c a dự án. Tiến độ thực hiện dự án Phần nội dung này thể hiện lịch trình tiến hành thực hiện các h ng m c công trình c a Dự án từ giai đo n chuẩn bị đến giai đo n hoàn thành đ a công trình vào vận hành thử gồm: - Tiến độ gi i phóng mặt bằng; - Tiến độ xây dựng, lắp đặt thiết bị s n xuất và thiết bị xử lý môi tr - Tiến độ vận hành thử. ng; Tiến độ thực hiện dự án có thể đ ợc minh ho nh b ng d ới đây. B ng 0-6. Ti n đ th c hi n d án Năm Năm thứ 1 Năm thứ 2 Năm thứ 3 Giai đo n thực Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng hiện dự án 1 2 ..... 1 2 ..... 1 2 ..... San lấp bằng mặt Thi công xây dựng Lắp đặt thiết bị Vận hành thử Phương pháp tiếp cận và đánh giá, lựa chọn địa điểm triển khai dự án Vì lo i hình s n xuất hóa chất cơ b n tiềm ẩn nhiều kh năng ô nhiễm nên cần hết sức chú ý tới việc đánh giá địa điểm lựa chon dự án.Nên có phân tich về u nhựơc điểm cua địa điêm đ ợc lựa chọn .vI du có thuận lợi cho việc cung cấp và vận chuyển nguyên nhiên liệu và s n phẩm, có gần các cơ s s n xuất có thể co tác động t ơng hõ hay không, có gần các công trình văn hóa, lịch sử, kinh tế hay không? Nguồn cấp n ớc và nguồn tiếp nhận n ớc th i, cũng nh kh năng qu n lí và x lí chất th i.... Tổ chức sản xuất và nhu cầu nhân lực Nên có sơ đồ tổ chức s n xuất c a d án từ lãnh đ o chung xu ng các phòng ban và các x ng s n xuất.Cần có bộ phận qu n lí an toàn hóa chất và môi tr ng Nhu cầu nhân lực nên nêu rõ nhu cầu nhân lực cho từng bộ phận c a dự án, dự kiến s cán bộ chuyên môn thuộc các lĩnh vực , sô công nhân và chú ý nêu rõ nguồn cung ứng. 16 CH NG 2. THU TH P S LI U, KH O SÁT, MÔ T VÀ ĐÁNH GIÁ HI N TR NG MÔI TR NG N N (Các đặc điểm tự nhiên, môi tr vực khác có liên quan đến dự án). ng, kinh tế - xã hội khu vực dự án và các khu Yêu cầu: Dự án sản xuất hóa chất cơ bản là loại hình sản xuất chịu ảnh hưởng cũng như sẽ tác động nhiều tới môi trường vì vậy các đặc điểm tự nhiên, môi trường kinh tế - xã hội khu vực dự án cần được mô tả rất cụ thể và tập trung vào các thành phần môi trường và các thông số chất lượng môi trường có khả năng chịu ảnh hưởng của loại hinh sản xuất này nhằm phục vụ tốt nhất cho việc đánh giá tác động của loại hình dự án sản xuất hóa chất cơ bản đến môi truờng tự nhiên, kinh tế xã hội.... (Cần chỉ rõ mức độ chi tiết của từng đặc điểm được mô tả, các yêu cầu chuyên môn của các số liệu, dữ liệu, thông số được sử dụng sao cho phù hợp với quy định hiện hành và phục vụ tốt nhất cho việc đánh giá tác động của loại hình dự án cụ thể đến môi trường tự nhiên, kinh tế - xã hội) 2.1. Nguyên t c Mô t điều kiện tự nhiên, môi tr án ph i đ m b o các nguyên tắc sau: ng và kinh tế - xã hội khu vực thực hiện dự - Chỉ tiến hành thu thập, đo đ c, điều tra các s liệu về điều kiên tự nhiên, các thành phần môi tr ng và kinh tế-xã hội c a khu vực thực hiện dự án và khu vực lân cận chịu tác động trực tiếp hoặc gián tiếp c a dự án. Tránh thu thập các thông tin, s liệu quá mức yêu cầu, không cần thiết, hoặc cho một khu vực quá rộng không phù hợp với dự án; - Chỉ mô t những đ i t ợng, hiện t ợng, quá trình có tiềm năng bị tác động trực tiếp hoặc gián tiếp b i dự án, đặc biệt là những tác động có liên quan đến ho t động s n xuất hóa chất cơ b n nh các hóa chất gây ô nhiễm hoặc độc h i tới sinh vật s ng - Việc mô t điều kiện tự nhiên, môi tr ng và kinh tế-xã hội khu vực ph i đ ợc minh chứng bằng các s liệu định l ợng có độ tin cậy, rõ ràng về nguồn g c xuất xứ và ph i đ ợc cập nhật đến th i điểm thực hiện ĐTM; - S liệu ph n ánh điều kiện khí t ợng, thuỷ văn khu vực ph i đ m b o chuỗi th i gian quan trắc đ dài, đ i biểu, đặc tr ng cho giá trị trung bình max, min các tháng trong năm và năm. - Ph ơng pháp lấy mẫu và phân tích mẫu ph i tuân th tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho phép; - Các máy móc thiết bị đo l ng ngoài thực địa và trong phòng thí nghiệm ph i đ ợc chuẩn hoá theo quy định; 17 - Các điểm đo đ c, lấy mẫu ph i có mã s , có chỉ dẫn về th i gian, địa điểm đồng th i ph i đ ợc thể hiện rõ ràng trên các sơ đồ, b n đồ hợp quy chuẩn và tỷ lệ thích hợp. 2.2. Đi u ki n t nhiên khu v c d án Ho t động c a ngành công nghiệp s n xuất hoá chất cơ b n th ng phát th i một l ợng n ớc th i, khí th i t ơng đ i lớn và có chứa các khí ô nhiễm độc h i với nồng độ cao. Quá trình lan truyền, phát tán và chuyển hoá c a các chất ô nhiễm trong môi tr ng đặc biệt là môi tr ng n ớc và môi tr ng không khí ph thuộc rất nhiều vào điều kiện tự nhiên khu vực. Do vậy, để có căn cứ đánh giá đ ợc một cách sơ bộ sức chịu t i môi tr ng khu vực và là cơ s cho việc ĐTM, điều kiện tự nhiên khu vực cần ph i đ ợc ph n ánh rõ ràng và đầy đ Mô t về điều kiện tự nhiên khu vực dự án ch yếu đ ợc thể hiện thông qua các nội dung về điều kiện địa lý, địa chất; điều kiện khí t ợng, th y văn và hiện tr ng các thành phần môi tr ng tự nhiên khu vực. 2.2.1. Đi u ki n v đ a lý, đ a ch t Phần nội dung này chỉ đề cập và mô t những đ i t ợng, hiện t ợng, quá trình bị tác động b i dự án. Tr ng hợp dự án có làm thay đổi các yếu t c nh quan thì ph i mô t một cách chi tiết. Chỉ dẫn nguồn tài liệu, dữ liệu tham kh o, sử d ng. Thông th ng, phần nội dung này đ ợc đề cập tới đặc điểm địa hình, điều kiện địa chất công trình và địa chất thuỷ văn khu vực dự án. L u ý, không mô t điều kiện địa lý, địa chất cho c một khu vực rộng lớn quy mô cấp tỉnh hoặc vùng. Đặc điểm địa hình Mô t khái l ợc đặc điểm địa hình (núi, đồi, đồng bằng, độ cao tuyệt đ i, đặc điểm phân cắt địa hình...) khu vực dự án và lân cận đặc biệt chú trọng mô t kỹ những đặc điểm địa hình có thể c n tr quá trình thoát n ớc mặt, quá trình khuyếch tán chất ô nhiễm trong môi tr ng không khí hoặc gây úng ngập, s t tr ợt đất. Địa chất công trình Mô t khái l ợc đặc điểm, tính chất cơ lý c a các lớp đất đá cấu t o nên nền móng c a công trình, trong đó đặc biệt thể hiện rõ các lớp đất yếu có tiềm năng gây s t lún, nứt vỡ công trình. Nội dung này cần đ ợc minh họa bằng những mặt cắt địa chất điển hình trong đó thể hiện đ ợc các yếu t về địa tầng, kiến t o và các đặc điểm về tính chất cơ lý c a tầng. Địa chất thuỷ văn Điều kiện địa chất thuỷ văn khu vực đ ợc mô t thông qua đặc điểm phân b (theo không gian, độ sâu) c a các tầng chứa n ớc trong khu vực dự án đặc biệt đ i với các tầng chứa n ớc có tiềm năng bị nh h ng b i ho t động khai thác n ớc d ới đất ph c v dự án hoặc kh năng thẩm thấu n ớc th i c a dự án. Nội dung này nên đ ợc 18 minh họa bằng những mặt cắt địa chất th y văn với việc thể hiện rõ các tầng chứa n ớc c a khu vực dự án. Khoáng sản Mô t sơ bộ về các điểm/m khoáng s n chính trong khu vực dự án và lân cận gồm: đặc điểm phân b , trữ l ợng, chất l ợng khoáng s n và hiện tr ng khai thác. 2.2.2. Đi u ki n v khí t ng, thuỷ văn Quá trình lan truyền và chuyển hoá các chất ô nhiễm trong môi tr ng ph thuộc rất nhiều vào điều kiện khí t ợng, thuỷ văn khu vực dự án. Do vậy, những yếu t khí t ợng quan trọng nhất làm cơ s cho việc thực hiện ĐTM sẽ gồm: - Nhiệt độ không khí và độ ẩm t ơng đ i c a không khí; - Chế độ m a, nắng và bức x mặt tr i; - Chế độ gió (t c độ gió và h ớng gió ch đ o theo mùa); - Một s hiện t ợng khí t ợng đặc biệt nh s ơng mù, bão lũ, giông... Ph n ánh điều kiện th i tiết khí hậu khu vực dự án ph i dựa vào nguồn s liệu th ng kê t i các tr m quan trắc trong m ng l ới quan trắc khí t ợng th y văn qu c gia hoặc c a địa ph ơng gần vị trí dự án và thuộc địa bàn tỉnh nơi dự án sẽ đ ợc thực hiện. S liệu ph i đ ợc th ng kê trong vòng từ 5-10 năm gần nhất với th i điểm thực hiện ĐTM. Nhiệt độ không khí Nhiệt độ không khí có nh h ng đến sự lan truyền và chuyển hoá các chất ô nhiễm trong không khí gần mặt đất và nguồn n ớc. Do vậy, các giá trị đặc tr ng về nhiệt độ không khí gồm: - Nhiệt độ không khí trung bình năm; - Nhiệt độ không khí trung bình tháng cao nhất; - Nhiệt độ không khí trung bình tháng thấp nhất. Các s liệu ph n ánh điều kiện nhiệt độ không khí khu vực thông th thể hiện nh B ng 0-1 d ới đây. ng đ ợc B ng 0-1. Nhi t đ trung bình tháng khu v c d án (Đơn vị tính: oC) Tháng I II III IV V VI Tr m-năm Trung bình Nguồn: ……………… 19 VII VIII IX X XI XII Độ ẩm không khí Độ ẩm cao c a không khí t o điều kiện cho vi sinh vật từ mặt đất phát tán vào không khí phát triển nhanh chóng, lan truyền trong không khí và chuyển hoá các chất ô nhiễm trong không khí gây ô nhiễm môi tr ng. Do vậy, phần nội dung này cần ph n ánh rõ và định l ợng các giá trị đặc tr ng về độ ẩm t i khu vực dự án gồm: - Độ ẩm không khí trung bình năm; - Độ ẩm không khí trung bình tháng cao nhất; - Độ ẩm không khí trung bình tháng thấp nhất. Các s liệu ph n ánh điều kiện độ ẩm không khí khu vực đ ợc thể hiện nh B ng 0-2 d ới đây. B ng 0-2. Đ mt ng đ i trung bình tháng khu v c d án Đơn vị tính: % Tháng I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Tr m-năm Trung bình Nguồn :…………………….. Chế độ nắng và bức xạ Chế độ nắng liên quan chặt chẽ với chế độ bức x và tình tr ng mây. Các thông s đặc tr ng về nắng c a khu vực gồm: - Tổng s gi nắng trung bình năm; - Tháng có s gi nắng trung bình lớn nhất; - Tháng có s gi nắng trung bình thấp nhất. Các s liệu ph n ánh chế độ nhiệt khu vực thông th B ng 0-3 d ới đây. ng đ ợc thể hiện nh B ng 0-3. S gi n ng trung bình tháng khu v c d án Đơn vị tính: giờ Tháng I II III IV V VI Tr m-năm Trung bình Nguồn : ……………………………….. 20 VII VIII IX X XI XII Chế độ gió và hướng gió Gió là yếu t khí t ợng cơ b n nhất có nh h ng đến sự lan truyền các chất ô nhiễm trong không khí và làm xáo trộn các chất ô nhiễm trong n ớc. Các thông s đặc tr ng về t c độ gió và h ớng gió khu vực dự án nh sau: - Vận t c gió trung bình năm; - Vận t c gió trung bình tháng lớn nhất; - Vận t c gió trung bình tháng bé nhất; - H ớng gió ch đ o về mùa hè; - H ớng gió ch đ o về mùa đông. Các s liệu ph n ánh t c độ gió khu vực đ ợc thể hiện nh B ng 0-4 d ới đây. B ng 0-4. T c đ gió trung bình tháng khu v c d án Đơn vị tính: m/s Tháng I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Tr m-năm Trung bình Nguồn : ………………………….. H ớng gió đ ợc thể hiện bằng các hoa gió theo các mùa trong năm. Chế độ mưa M a có tác d ng làm s ch môi tr ng không khí và pha loãng chất th i l ng. Do vậy, các thông s đặc tr ng về chế độ m a t i vùng dự án gồm: - L ợng m a trung bình năm; - L ợng m a trung bình tháng cao nhất; - L ợng m a trung bình tháng thấp nhất. Các s liệu ph n ánh chế độ m a khu vực đ ợc thể hiện nh B ng 0-5 d ới đây. B ng 0-5. L ng m a trung bình tháng khu v c d án Đơn vị tính: mm Tháng I II III IV V VI Tr m-năm Trung bình Nguồn :……………………………. 21 VII VIII IX X XI XII Độ bền vững khí quyển Độ bền vững khí quyển đ ợc xác định theo t c độ gió và bức x mặt tr i vào ban ngày và độ che ph mây vào ban đêm. Dựa vào b ng 2.6 để xác định độ ổn định khí quyển c a khu vực dự án. B ng 0-6. Phân lo i đ b n v ng khí quy n (Pasquill, 1961) B c x mặt tr i ban ngày M nh Trung bình Y u (Độ cao mặt (Độ cao mặt (Độ cao mặt T c đ gió t i đ cao 10m (m/s) <2 2-3 3-5 5-6 >6 Ghi chú : tr i >60) tr i 35-60) tr i 15-35) A A-B B C C A-B B B-C C-D D B C C D D Đ mây ban đêm It mây Nhi u mây < 4/8 > 4/8 E D D D F E D D A - Rất không bền vững; D - Trung hoà; B - Không bền vững loại trung bình; E - Bền vững trung bình; C - Không bền vững loại yếu; F - Bền vững; Chế độ thuỷ văn Mô t m ng l ới thuỷ văn t i khu vực dự án, đặc biệt đ i với nguồn tiếp nhận trực tiếp hoặc gián tiếp n ớc m a chẩy tràn và n ớc th i c a dự án. Đặc điểm chế độ thuỷ văn ph i đ ợc ph n ánh một cách đầy đ đặc biệt đ i với các nguồn tiếp nhận trực tiếp n ớc th i c a dự án là sông, hồ, kênh, m ơng hay biển gồm: - Đ i với sông: chế độ dòng chẩy (l u l ợng, vận t c dòng chẩy); đặc điểm quá trình bồi t , xói l lòng sông, b sông theo các mùa trong năm (đặc biệt chi tiết đ i với phần b sông lân cận dự án); m c đích sử d ng (cấp n ớc sinh ho t, nuôi trồng th y s n, nông nghiệp...). - Đ i với hồ: đặc điểm hình thái, dung tích, đặc điểm thuỷ văn (biến động mực n ớc, đặc điểm phân tầng nhiệt c a n ớc hồ,...), xói l b , bồi t , nguồn cấp n ớc cho hồ, nguồn tiếp nhận n ớc hồ và m c đích sử d ng (cấp n ớc sinh ho t, nuôi trồng th y s n, nông nghiệp...). - Đ i với biển: chế độ sóng, dòng chẩy ven b , xói l , bồi t b . Qua phần trình bầy về điều kiện khí hậu, th y văn trên, cần có những phân tích, đánh giá sơ bộ về: - Những thuận lợi và tr ng i c a điều kiện khí t ợng, thuỷ văn khu vực đ i với việc phát triển dự án; - Kh năng chịu t i c a môi tr ng khu vực dự án. 22 Hiện tượng thời tiết bất thường Trình bày về các hiện t ợng th i tiết bất th ng nh bão, lũ, l t, h n hán, lũ quét, tr ợt l đất, hiện t ợng nghịch đ o nhiệt…. xẩy ra trong khu vực theo các nội dung sau: - Quy mô, c ng độ; - Tần suất xuất hiện (chuỗi th i gian theo tiêu chuẩn, quy chuẩn đ i với công trình xây dựng); 2.3. Hi n tr ng các thành ph n môi tr ng t nhiên khu v c d án Các thành phần môi tr ng tự nhiên khu vực bao gồm thành phần vật lý (không khí, n ớc mặt, n ớc d ới đất, đất) và thành phần sinh học (hệ sinh thái trên c n và d ới n ớc) sẽ chịu tác động trực tiếp hoặc gián tiếp trong th i gian ngắn hay dài c a quá trình thực hiện dự án. Mức độ chính xác c a việc đánh giá hiện tr ng chất l ợng môi tr ng tự nhiên khu vực ph thuộc vào nhiều yếu t tr ớc hết là nguồn tài liệu, s liệu hiện có và đặc biệt quan trọng là s liệu định l ợng từ các ho t động kh o sát, đo đ c, phân tích các thành phần môi tr ng vào th i điểm chuẩn bị thực hiện dự án. Chất l ợng c a các s liệu này l i ph thuộc vào việc lựa chọn các thông s phân tích, lựa chọn vị trí, s l ợng các điểm lấy mẫu, th i điểm, quy trình lấy mẫu và ph ơng pháp phân tích mẫu. Đánh giá về chất l ợng c a từng thành phần môi tr ng tự nhiên khu vực đ ợc căn cứ vào các quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn Việt Nam về môi tr ng hoặc quy chuẩn, tiêu chuẩn qu c tế t ơng ứng và sơ bộ phân tích nguyên nhân nếu thành phần môi tr ng có biểu hiện bị ô nhiễm. 2.3.1. Hi n tr ng ch t l ng môi tr ng n c mặt Phần nội dung này cần ph n ánh đ ợc đặc điểm phân b các nguồn n ớc mặt, chất l ợng n ớc và hiện tr ng sử d ng n ớc (cho m c đích sinh ho t, t ới tiêu, nuôi trồng thuỷ s n hoặc khác) c a từng nguồn n ớc mặt và đ ợc đánh giá thông qua so sánh với các TCVN hoặc QCVN hiện hành Các nguồn nước mặt chủ yếu Thông th ng, các nguồn n ớc mặt trong khu vực gồm: sông, su i, ao hồ; kênh, m ơng có m c đích sử d ng rõ ràng; biển (tr ng hợp dự án sử d ng hoặc th i n ớc th i ra vùng n ớc biển). Xác định vị trí các điểm lấy mẫu nước mặt Vị trí và s l ợng các điểm lấy mẫu n ớc ph i đ ợc lựa chọn và xác định đ m b o đ i diện cho hầu hết các nguồn n ớc mặt trong khu vực và đ ợc mô t qua các nội dung sau: - Vị trí: mô t m ng l ới các điểm quan trắc, lấy mẫu n ớc với việc gi i trình rõ cơ s c a việc lựa chọn này. Đ i với từng điểm cần nêu rõ vị trí (kèm tọa độ), kho ng cách đến vị trí dự án; 23 - Điều kiện khí hậu t i th i điểm lấy mẫu; - Th i gian lấy mẫu và ph ơng pháp lấy mẫu. Các thông số phân tích chất lượng nước mặt Phần nội dung này cần ph n ánh rõ các thông s đ ợc lựa chọn để đánh giá chất l ợng n ớc mặt và ph ơng pháp phân tích đ i với từng thông s đ ợc lựa chọn. Đ i với dự án s n xuất hoá chất cơ b n, các thông s phân tích chất l ợng n ớc mặt th ng tập trung vào : nhiệt độ, pH, BOD5, COD, DO, tổng N, tổng P, TSS, ph t phát, fluoride, amoniac, axít H2SO4, HCl, H3PO4, HF, SiF4, dầu mỡ, coliform. Ngoài ra, tuỳ thuộc vào đặc thù c a nguyên nhiên liệu cũng nh s n phẩm c a hóa chất cơ b n có thể cần phân tích thêm một s thông s nh kim lọai nặng, asen, uranium, vanadi và radium. Kết qu phân tích mẫu n ớc đ ợc thể hiện theo mẫu t i b ng 2.7. B ng 2-7. K t qu phân tích ch t l ng môi tr ng n xu t hóa ch t c b n TT Thông s phân tích Đ nv 1 Nhiệt độ n ớc o 2 pH - 3 Độ đ c NTU 4 SS mg/l 5 DO mg/l 6 BOD5 mg/l 7 COD mg/l 8 Tổng N mg/l 9 Tổng P mg/l 10 Dầu mỡ mg/l 11 H2SO4 mg/l 12 H3PO4 mg/l 13 HCl mg/l 13 As mg/l 15 Ho t độ phóng x Bq/l 16 Các kim lo i nặng khác(tùy theo đăc điểm) 17 Coliforms M u S 1 M u S 2 M u S 3 c mặt đ i v i d án s n Quy chu n, tiêu chu n hi n hành (Ví d QCVN 08:2008/BTNMT) C MPN/100ml Nguồn:………………………………. Nhận xét các kết qu sau khi so sánh với qui chuẩn , tiêu chuẩn cho phép, đông th i c gắng gi i thích nguyên nhân vì sao có thông s v ợt tiêu chuẩn 24 2.3.2. Hi n tr ng ch t l ng môi tr ng n cd iđ t Phần nội dung này cần ph n ánh rõ đặc điểm phân b c a các nguồn n ớc d ới đất, chất l ợng n ớc d ới đất và hiện tr ng sử d ng c a từng nguồn n ớc d ới đất trong khu vực dự án (đặc biệt đ i với các nguồn n ớc d ới đất có tiềm năng chịu tác động tr c tiếp c a dự án). Các nguồn nước dưới đất chủ yếu Thông th ng, các nguồn n ớc d ới đất trong khu vực gồm: giếng đào (m ch nông), giếng khoan (m ch sâu), các lỗ khoan thăm dò n ớc và m ch n ớc d ới đất xuất lộ d ới d ng nguồn n ớc tự nhiên. Xác định vị trí các điểm lấy mẫu nước dưới đất Vị trí và mật độ các điểm lấy mẫu n ớc ph i đ ợc lựa chọn và xác định đ m b o đ i diện cho hầu hết các nguồn n ớc d ới đất trong khu vực và đ ợc mô t qua các nôi dung sau: - Vị trí: mô t m ng l ới các điểm quan trắc, lấy mẫu n ớc với việc gi i trình rõ cơ s c a việc lựa chọn này. Đ i với từng điểm cần nêu rõ vị trí (kèm tọa độ), kho ng cách đến vị trí dự án. Đ i với giếng khoan, giếng đào cần nêu rõ độ sâu mực n ớc, tên ch nguồn n ớc, địa chỉ. - Điều kiện khí hậu t i th i điểm lấy mẫu; - Th i gian lấy mẫu và ph ơng pháp lấy mẫu. Các thông số phân tích chất lượng nước dưới đất Phần nội dung này cần ph n ánh rõ các thông s đ ợc lựa chọn để đánh giá chất l ợng n ớc d ới đất và ph ơng pháp phân tích đ i với từng thông s đ ợc lựa chon. Đ i với dự án s n xuất hoá chất cơ b n, các thông s để xác định chất l ợng n ớc d ới đất ch yếu gồm: pH, , DO, TSS, các ion clorua, fluoride, amoniac, Nitrat, Nitrit, Sunphat, Cianua, fenol, các kim lo i nặng nh Pb, Cr, Cu, Zn, Mn, Hg, Fe, Se…As, E-coli, và coliform. Kết qu phân tích chất l ơng n ớc d ới đất đ ợc thể hiện theo mẫu t i b ng 2.8. Bảng 2-8. K t qu phân tích ch t l Đ nv TT Thông s phân tích 1 pH 2 Độ cứng mg/l 3 TSS mg/l 4 DO mg/l 5 Tổng N mg/l 6 Fenol mg/l M u S 1 ng môi tr M u S 2 - 25 M u S 3 ng n cd iđ t Quy chu n, tiêu chu n cho phép, vi d QCVN 09:2008 /BTNMT 7 Cl- 8 F- 9 SO4-2 10 CN- 11 Fe mg/l 12 Pb mg/l 13 As mg/l 14 Cr mg/l 15 Cac KL nặng khác 16 Coliforms mg/l MPN/100 ml ….. ……. Nguồn:…………………………………… Nhận xét các kết qu sau khi so sánh với qui chuẩn , tiêu chuẩn cho phép, đông th i c gắng gi i thích nguyên nhân vì sao có thông s v ợt tiêu chuẩn 2.3.3. Hi n tr ng ch t l ng môi tr ng không khí Phần nội dung này cần ph n ánh đ ợc một cách định l ợng nhất chất l ợng môi ng không khí theo th i gian và không gian c a khu vực dự án. tr Xác định vị trí các điểm đo đạc, lấy mẫu không khí Vị trí và s l ợng các điểm đo, lấy mẫu không khí ph i đ ợc lựa chọn và xác định đ m b o tính đ i diện và phù hợp với đặc điểm địa hình, khí t ợng c a khu vực và đ ợc mô t gồm: - Vị trí: mô t m ng l ới các điểm quan trắc, lấy mẫu với việc gi i trình rõ cơ s c a việc lựa chọn này. Đ i với từng điểm cần nêu rõ vị trí (kèm tọa độ), kho ng cách đến vị trí dự án. Thông th ng ph i có điểm quan trắc, lấy mẫu các khu dân c bên ngoài dự án theo h ớng gió ch đ o c a các mùa trong năm. - Điều kiện khí hậu t i th i điểm lấy mẫu; - Th i gian lấy mẫu và ph ơng pháp lấy mẫu. Các thông số phân tích chất lượng không khí Phần nội dung này cần ph n ánh rõ các thông s đ ợc lựa chọn để đánh giá chất l ợng môi tr ng không khí khu vực dự án và ph ơng pháp phân tích đ i với từng thông s đ ợc lựa chon. Thông th ng các thông s đ ợc lựa chọn để ph n ánh chất l ợng môi tr ng không khí gồm 2 nhóm: nhóm các thông s ph n ánh về khí t ợng và nhóm các thông s đặc thù c a dự án ph n ánh về chất l ợng không khí. - Các thông s về khí t ợng: Nhiệt độ khô, nhiệt độ ớt, độ ẩm, h ớng gió, vận t c gió, áp suất khí quyển; 26 Các thông s phân tích chất l ợng không khí: b i, SO2, CO, NOx,VOC, khí Clo, flo, SiF4, mù axít H2SO4, H3PO4 , H2S, HCl.và các khí đặc tr ng cho quá trình s n xuất hóa chất cơ b n - Kết qu đo đ c khí t ợng và phân tích chất l ợng môi tr vực đ ợc thể hiện theo mẫu t i các b ng 2.9 và 2.10. B ng 2-9. S li u quan tr c khí t Th i gian quan tr c H ng gió V n t c gió (m/s) Nhi t đ o tk ( C) o t ( C) ng không khí khu ng Đ m (%) Áp su t (mbar) 7h00 - 8h00 8h00 - 9h00 Nguồn:…………………….. B ng 2-10. Giá tr trung bình n ng đ các ch t khí và b i theo 8h hoặc 24h Đi m quan tr c Các thông s khác H2S SO2 NO2 B i CO H2SO4 do đặc đi m c a d 3 (mg/m3) (mg/m3) (mg/m3) (mg/m3) (mg/m ) (mg/m3) án A1 A2 A3 TCVN hoặc QCVN hiên hành Nguồn:…………………….... Nhận xét các kết qu sau khi so sánh với qui chuẩn, tiêu chuẩn cho phép, đông th i c gắng gi i thích nguyên nhân vì sao có thông s v ợt tiêu chuẩn 2.3.4. Hi n tr ng ti ng n Đánh giá hiện tr ng ồn khu vực ph thuộc vào việc xác định đúng và đ các nguồn phát sinh ồn và việc lựa chọn các điểm đo, th i điểm đo mức ồn một cách thích hợp. Các yếu t này đ m b o mức độ chính xác và tính đ i diện c a kết qu đo. Các nguồn gây tiếng ồn Cần xác định đầy đ và mô t chi tiết các nguồn gây ra tiếng ồn nh h ng đến chất l ợng s ng c a dân c trong vùng. Thông th ng, các nguồn gây ồn chính trong khu vực gồm ch yếu là từ ho t động giao thông, ho t động c a các cơ s s n xuất và 27 sinh ho t c a nhân dân trong vùng. Xác định vị trí các điểm đo tiếng ồn Vị trí và s l ợng các điểm đo tiếng ồn ph i đ ợc lựa chọn và xác định đ m b o tính đ i diện và phù hợp với đặc điểm địa hình c a khu vực. Do vậy, vị trí, mật độ các điểm đo tiếng ồn ph i đ ợc b trí về mặt không gian một cách khoa học, hợp lý trong m i quan hệ giữa các nguồn phát sinh tiếng ồn và các điểm nhậy c m về tiếng ồn trong khu vực. Phần nội dung này đ ợc mô t gồm: - Vị trí: mô t m ng l ới các điểm quan trắc tiếng ồn với việc gi i trình rõ cơ s c a việc lựa chọn này. Đ i với từng điểm cần nêu rõ vị trí (kèm tọa độ), kho ng cách đến vị trí dự án. Thông th ng ph i có điểm quan trắc tiếng ồn t i các khu dân c , tr ng học, bệnh viện, đình chùa quanh khu vực dự án. - Điều kiện khí hậu t i th i điểm đo; - Th i gian đo và ph ơng pháp đo. Các thông số đánh giá mức ồn Thông s đánh giá mức ồn gồm: - Các thông s phân tích tiếng ồn theo tích phân: LAeq, LAmax, LA50 (dBA). Các thông s này đ ợc áp d ng phổ biến hiện nay để đánh giá tác động c a tiếng ồn. Kết qu đo mức độ ồn đ ợc ph n ánh theo mẫu t i b ng 2.11. B ng 2-11. Giá tr ti ng n trung bình M c âm (dBA) LAeq LAmax LA50 N1 N2 Quy chuẩn, tiêu chuẩn cho phép hiện hành ( TCVN 5949-1998) Nguồn:…………………………… . - Các thông s phân tích tiếng ồn theo d i Octa: 63 - 16.000Hz ít đ ợc áp d ng. Nhận xét các kết qu sau khi so sánh với qui chuẩn , tiêu chuẩn cho phép, đông th i c gắng gi i thích nguyên nhân vì sao có thông s v ợt tiêu chuẩn 2.3.5. Hi n tr ng rung đ ng Đánh giá hiện tr ng rung động khu vực ph thuộc vào việc xác định đúng và đ các nguồn gây rung động và việc lựa chọn các điểm đo, th i điểm đo mức rung động một cách thích hợp. Các yếu t này đ m b o mức độ chính xác và tính đ i diện c a kết qu đo. Xác định các nguồn gây rung động Cần xác định đầy đ và mô t chi tiết các nguồn gây rung động nh h 28 ng đến các công trình xây dựng và chất l ợng s ng c a dân c trong vùng. Thông th ng, các nguồn gây rung động chính trong khu vực gồm ch yếu là từ ho t động giao thông, ho t động c a các cơ s s n xuất và sinh ho t c a nhân dân trong vùng. Xác định vị trí các điểm đo rung động Vị trí và s l ợng các điểm đo rung động ph i đ ợc lựa chọn và xác định đ m b o tính đ i diện và phù hợp với đặc điểm địa hình, cấu t o nền móng c a khu vực. Do vậy, vị trí, mật độ các điểm đo rung động ph i đ ợc b trí về mặt không gian một cách khoa học, hợp lý trong m i quan hệ giữa các nguồn phát sinh rung động và các điểm nhậy c m về rung động trong khu vực. Phần nội dung này đ ợc mô t gồm: - Vị trí: mô t m ng l ới các điểm quan trắc độ rung với việc gi i trình rõ cơ s c a việc lựa chọn này. Đ i với từng điểm cần nêu rõ vị trí (kèm tọa độ), kho ng cách đến vị trí dự án. Thông th ng ph i có điểm quan trắc rung động t i các công trình xây dựng quan trọng, khu dân c , tr ng học, bệnh viện, đình chùa quanh khu vực dự án. - Điều kiện khí hậu t i th i điểm đo; - Th i gian đo và ph ơng pháp đo. Các thông số phân tích mức rung : Lva(x), Lva(y), Lva(z) Kết qu phân tích hiện tr ng mức rung động khu vực đ ợc thể hiện trong b ng 2.12. B ng 2-12. Giá tr trung bình m c rung Đi m quan tr c M c rung (dBA) Lva(x) Lva(y) Lva(z) V1 V2 V3 Quy chuẩn, tiêu chuẩn cho phép Nguồn:………………………………. Nhận xét các kết qu sau khi so sánh với qui chuẩn , tiêu chuẩn cho phép, đông th i c gắng gi i thích nguyên nhân vì sao có thông s v ợt tiêu chuẩn 2.3.6. Hi n tr ng ch t l ng môi tr ng đ t Phần nội dung này cần ph n ánh rõ đặc điểm, tính chất c a từng lo i đất và hiện tr ng sử d ng đất c a khu vực dự án đ ợc minh họa bằng b n đồ tỷ lệ thích hợp. Xác định vị trí các điểm lấy mẫu đất Vị trí và mật độ các điểm lấy mẫu đất ph i đ ợc lựa chọn và xác định đ m b o đ i diện cho toàn vùng và đ ợc mô t qua các nôi dung sau: 29 - Vị trí: mô t m ng l ới các điểm quan trắc, lấy mẫu n ớc với việc gi i trình rõ cơ s c a việc lựa chọn này. Đ i với từng điểm cần nêu rõ vị trí (kèm tọa độ), kho ng cách đến vị trí dự án; - Đặc điểm phẫu diện (lo i đất, độ sâu phân b ); - Điều kiện khí hậu t i th i điểm lấy mẫu; - Th i gian lấy mẫu và ph ơng pháp lấy mẫu. Các thông số phân tích chất lượng đất Các thông s phân tích chất l ợng môi tr ng đất gồm: pH, độ ẩm, tỷ trọng, tổng N, tổng P, d l ợng hoá chất, axít, dầu mỡ và kim lo i nặng (Pb, Cr, As). Kết qu phân tích hiện tr ng chất l ợng đất khu vực đ ợc thể hiện theo mẫu t i b ng 2.13. B ng 2-13. Ch t l ng môi tr ng đ t Đơn vị tính : mg/kg Đi m quan tr c pHkcl Tổng N Tổng P Dầu mỡ As Pb Cr Hg S1 S2 S3 Quy chuẩn, Tiêu chuẩn Việt nam cho phép Nguồn:……………………….. Nhận xét các kết qu sau khi so sánh với qui chuẩn , tiêu chuẩn cho phép, đông th i c gắng gi i thích nguyên nhân vì sao có thông s v ợt tiêu chuẩn Hiện tr ng sử d ng đất khu vực dự án đ ợc ph n ánh theo các nội dung nêu t i b ng 2.14. B ng 2-14. Hi n tr ng sử d ng đ t (hoặc quy ho ch sử d ng đ t đ n năm…) TT M c đích sử d ng 1 Đất nông nghiệp 2 Đất nuôi trồng thuỷ s n 3 Đất lâm nghiệp 4 Rừng ngập mặn 5 Đất 6 Đất công nghiệp n …. Di n tích các lo i đ t (ha) Tổng I II Tổng c ng 30 III Các v n đ môi tr ng liên quan 2.3.7. Hi n tr ng h sinh thái Hệ sinh thái trên cạn Mô t về hệ sinh thái trên c n chỉ thực hiện đ i với khu vực chịu tác động trực tiếp c a dự án và lân cận (không mô t cho c một khu vực rộng lớn quy mô tỉnh, vùng) gồm các nội dung chính sau: - Hệ thực vật: Thành phần loài, đặc điểm phân b các loài thực vật chiếm u thế, đặc thù đặc biệt đ i với các loài thực vật quý hiếm; - Hệ động vật: Thành phần loài, đặc điểm phân b các loài động vật chiếm u thế, đặc thù đặc biệt đ i với các loài động vật hoang dã, các loài động vật quý hiếm có trong sách Đ ; - Đánh giá mức độ nh y c m c a hệ sinh thái trên c n. Hệ sinh thái dưới nước Mô t về hệ sinh thái d ới n ớc chỉ thực hiện đ i với khu vực chịu tác động trực tiếp c a dự án và lân cận (không mô t cho c một khu vực rộng lớn quy mô tỉnh, vùng) gồm các nội dung chính sau: - Thực vật phiêu sinh: Thành phần loài, s l ợng, mật độ, loài chiếm u thế, đặc điểm phân b ; - Động vật phiêu sinh: Thành phần loài, s l ợng, mật độ, loài chiếm u thế, đặc điểm phân b ; - Động vật đáy: Thành phần loài, s l ợng, mật độ, các loài chiếm u thế, đặc điểm phân b ; - Đánh giá mức độ nh y c m c a hệ sinh thái d ới n ớc. 2.4. Đi u ki n kinh t xã h i khu v c d án 2.4.1. Đi u ki n v kinh t - xã h i - Điều kiện về kinh tế chỉ đề cập đến những ho t động kinh tế (công nghiệp, nông nghiệp, giao thông vận t i, khai khoáng, du lịch, th ơng m i, dịch v và các ngành khác) trong khu vực dự án và vùng kế cận bị tác động b i dự án trong các năm gần nhất (ph m vi xã ph ng hoặc KCN, CCN là nới dự án đầu t ). Trong đó tập trung vào các ho t động kinh tế địa ph ơng đặc biệt là các ngành nghề truyền th ng phát triển trên khu vực dự án; kh năng kiếm s ng, thu nhập (từ các ho t động kinh tế gia đình, ho t động khác) và mức s ng c a các hộ dân chịu tác động trực tiếp c a dự án nh bị chiếm d ng đất, bị mất nghề kiếm s ng, bị nh h ng sức kh e do môi tr ng s ng bị ô nhiễm, suy thoái do chất th i c a dự án. Những nội dung trên cần đ ợc minh chứng bằng các s liệu càng định l ợng càng t t. - Điều kiện về xã hội: chỉ đề cập đến những các công trình văn hoá, xã hội, tôn giáo, tín ng ỡng, di tích lịch sử, khu dân c , khu đô thị và các công trình liên quan khác trong vùng dự án và các vùng kế cận bị tác động b i dự án;Chú ý tới 31 tình hình sức kh e cộng đồng dân c khu vực; chỉ dẫn nguồn tài liệu, dữ liệu tham kh o, sử d ng. 2.4.2. Đ i t ng và hình th c đi u tra thu th p thông tin Nguồn thông tin về điều kiện kinh tế khu vực có thể đ ợc thu thập từ các báo cáo về tình hình phát triển kinh tế - xã hội hàng năm c a địa ph ơng. Ngoài ra, dự án cần có thêm các thông tin từ các ho t động điều tra, thu thập thông tin trực tiếp. Các hình thức và đ i t ợng điều tra để thu thập thông tin gồm: - Hình thức điều tra: Phiếu điều tra (hình thức gián tiếp) hoặc kh o sát, điều tra, trao đổi, ph ng vấn (hình thức trực tiếp); - Đ i t ợng điều tra, ph ng vấn để thu thập thông tin cần ph i đ ợc lựa chọn căn cứ trên cơ s quy mô và ph m vi tác động c a dự án. Đ i t ợng điều tra chính là chính quyền địa ph ơng (UBND, Mặt trận tổ qu c cấp xã), các hộ dân bị tác động trực tiếp b i dự án (mất đất, mất việc làm, chịu tác động tiêu cực b i chất th i c a dự án). Các thông s về điều kiện tự nhiên và môi tr ng cần tham kh o ph c v đánh giá hiện tr ng môi tr ng khu vực đ ợc nêu tổng quát để tham kh o t i b ng 2.15. B ng 2-15. Các thông s c n kh o sát đ đánh giá đi u ki n t nhiên, môi tr và kinh t - xã h i khu v c đ i v i d án s n xu t hoá ch t c b n (1) Các y u t Thông s t nhiên và xã h i Ph ng pháp kh o sát và phân tích (2) (4) (3) ng I. Đi u ki n t nhiên 1.1 Vị trí địa lý - Địa danh, tọa độ và địa lý c a khu - Tài liệu dự án hoặc atlat vực thực hiện dự án. Vị trí hành qu c gia chính và giao thông 1.2 Đặc điểm địa hình, địa m o. - Mô t những đặc điểm địa hình - Tài liệu dự án hoặc địa lý, c a khu vực dự án một cách chi địa chất khu vực. tiết(núi, đồi, đồng bằng...). 1.3 Đặc điểm khí - Nhiệt độ. - Tài liệu c a các tr m khí hậu, khí - L ợng m a, độ ẩm t ợng th y văn khu vực và t ợng. quan trắc t i hiện tr ng. - Chế độ gió. -Các hiện t ợng th i tiết bất th ng. II. Đặc đi m kinh t - xã h i 2.1 Dân c động 2.2 Kinh tế. - lao - Chú ý đến tính hình dân c kiếm Theo s liệu th ng kê c a địa s ng trong những khu vực thực ph ơng và tài hiện dự án và chịu tác động c a dự án. -Việc phát triển dự án trong m i 32 S liệu điều tra, ph ng vấn liên quan đến Quy ho ch phát triển khi kh o sát. kinh tế c a vùng, tỉnh. 2.3 Tình xã hội. 2.4 Văn lịch sử. hình - Dân s , mức s ng, Nh m c 2.2 - Điều kiện vệ sinh,y tế và sức kh e cộng đồng. - M ng l ới và tình hình giáo d c dân trí. - Việc làm và thất nghiệp. hóa - Các công trình văn hoá, lịch sử, du lịch có giá trị trong khu vực dự án hoặc những khu vực lân cận chịu tác động c a dự án. - Thuần phong mỹ t c và phong t c tập quán c a dân địa ph ơng có thể có nh h ng đến việc thực hiện d án. III. Tài nguyên thiên nhiên. nguyên - Tổng diện tích đất tự nhiên và Nh m c 2.2 chất l ợng. - Hiện tr ng sử d ng đất (nông nghiệp, lâm nghiệp, chuyên dùng, đất , sử d ng khác, đất ch a sử d ng). 3.1 Tài đất. 3.2 Tài nguyên - Đặc điểm hệ th ng thuỷ văn mặt - Thu thập thông tin, t liệu trong khu vực (sông, hồ, kênh điều tra cơ b n c a khu vực n ớc mặt. m ơng) và kh o sát, điều tra bổ sung. - Hiện tr ng sử d ng tài nguyên n ớc mặt trong khu vực. 3.3 Tài nguyên n ớc d ới đất (và n ớc khoáng). 3.4 Tài nguyên Các s liệu về th m thực vật và hệ Nh m c 3.2 động thực vật. động vật trong khu vực thực hiện dự án. Cần đặc biệt chú ý đến những ch ng lo i đặc thù c a khu vực hoặc có trong sách Đ . - Đặc điểm địa chất thuỷ văn khu Nh vực (tầng chứa n ớc, trữ l ợng, chất l ợng n ớc ngầm). - Hiện tr ng khai thác và sử d ng. m c 3.2 IV. H t ng kỹ thu t và d ch v - Đặc điểm các tuyến đ ng giao Tài liệu c a cơ quan chức thông (thuỷ, bộ) có liên quan đến năng và qu n lý hành chính ho t động vận chuyển c a dự án. địa ph ơng. - Tai n n, sự c giao thông. 4.1 Giao thông 4.2 Dịch v , - Hiện tr ng và kh năng cung cấp th ơng m i dịch v , th ơng m i. 33 V. Hi n tr ng môi tr 5.1 Chất đất. ng v t lý l ợng - Hàm l ợng chất hữu cơ - Nitơ tổng s - Ph t pho tổng s - Độ pH - Các kim lo i nặng 5.2 Chất l ợng - Nhiệt độ n ớc mặt, - Độ pH n ớc ngầm. - Hàm l ợng cặn lơ lửng - Độ đ c - Tổng độ khoáng hoá - Oxy hoà tan (DO) - Nhu cầu oxy sinh hoá (BOD5) - Nhu cầu oxy hoá học (COD) - Tổng N, - Tổng P, - Hàm l ợng dầu, mỡ - Tổng s Coliform 5.3 Chất l ợng - CO không khí - NOx - HF, SiF4 - B i lơ lửng tổng s (TSP) Tiếng ồn - Nhiệt kế - Máy đo pH điện cực thuỷ tinh - Máy đo độ đ c - Máy đo độ khoáng - Winhle hoặc điện cực oxy - Oxy tiêu th sau 5 ngày nhiệt độ 20oC - Oxy hoá bằng K2Cr2O7 - So màu quang phổ kh biến - Quang phổ hấp th nguyên tử - Sắc ký khí, theo TCVN 5070-1995 - Lọc qua màng và nuôi cấy 43oC - Ph ơng pháp sắc ký khí theo TCVN 5972-1995 hay ph ơng pháp thử FolinCiocalteur Ph ơng pháp Tetracloromercurat (TCM/pararosanilin) theo TCVN 5971-1995 - Ph ơng pháp GrissSaltman theo ISO 6768/1995. - SO2 5.4 - Ph ơng pháp chuẩn độ Mohrsau khi oxy hoá mẫu bằng kali Bicromat - Ph ơng pháp Kjendahn - Ph ơng pháp trắc quang - Máy đo pH -Quang phổ hấp th nguyên tử - Ph ơng pháp đo kh i l ợng, theo TCVN 50671995 - Máy đo PM10 - Máy đo mức ồn t ơng đ ơng tích phân - L50 34 - Leq Lmax - nt - nt - - Gia t c - Vận t c - Tần s - Máy đo chấn động - nt - nt - - 5.5 Chấn động 2.5. Đánh giá v tính nh y c m và s c ch u t i c a môi tr ng khu v c d án Trong tr ng hợp có đ cơ s dữ liệu về môi tr ng, đánh giá sơ bộ về sức chịu t i c a môi tr ng khu vực dự án theo tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật môi tr ng. Chú ý đặc biệt tới các thành phần môi tr ng đã có biểu biện bị ô nhiễm 35 CH NG 3. ĐÁNH GIÁ CÁC TÁC Đ NG MÔI TR NG Yêu cầu: Đánh giá tác động được thực hiện đối với các tác động liên quan đến chất thải và các tác động không liên quan đến chất thải đối với các dự án sản xuất hóa chất cơ bản.Các nguồn tác động của dự án đến môi trường được đánh giá theo 3 hoặc 4 giai đọan nếu có tùy theo từng loại hình dự án, gồm: chuẩn bị, thi công – xây lắp, vận hành và đóng cửa dự án). Nên phân thành từng giai đoạn của dự án và đánh giá tác đông theo các nguồn sau:……………………… - Các nguồn tác động của dự án đến môi trường do chất thải. - Các nguồn tác động của dự án đến môi trường không do chất thải. - Các nguồn tác động của dự án đến kinh tế xã hội của khu vực Các đối tượng chịu tác động chính gồm môi trường vật lý (nước, không khí và đất), môi trường sinh thái và môi trường kinh tế - xã hội. 3.1. Nguyên t c đánh giá Đánh giá tác động c a dự án lên môi tr ng là dự báo, đánh giá những tác động tiềm năng bao gồm tác động tích cực và tác động xấu, tác động trực tiếp và gián tiếp, tác động tr ớc mắt và lâu dài, tác động tức th i và tích luỹ, những tác động có thể và không thể khắc ph c c a dự án đến các yếu t c nh quan, môi tr ng tự nhiên, kinh tế - xã hội và các giá trị khác. Đây là một trong những ch ơng trọng tâm c a báo cáo ĐTM. Đánh giá tác động môi tr ng đ i với dự án s n xuất hóa chất cơ b n cần đ m b o các nguyên tắc ch yếu sau: - Việc đánh giá tác động c a dự án đ ợc thực hiện theo 3 giai đo n: Giai đo n chuẩn bị và gi i phóng mặt bằng, giai đo n thi công xây dựng và giai đo n vận hành dự án; - Đánh giá tác động đ i với một dự án c thể ph i đ ợc chi tiết hóa và c thể hóa cho dự án đó, không đánh giá một cách lý thuyết chung chung; - Nội dung đánh giá tác động ph i đ ợc c thể hóa cho từng nguồn gây tác động và từng đ i t ợng bị tác động; - Mỗi tác động đều ph i đ ợc đánh giá một cách c thể về quy mô không gian và th i gian với mức độ định l ợng càng cao càng t t. Ph i có nhận xét về mức độ chi tiết, độ tin cậy c a các đánh giá; - Mức độ tác động đ ợc xác định trên cơ s đ i sánh với các quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn Việt Nam về môi tr ng hoặc các tiêu chuẩn, quy chuẩn c a các tổ chức Qu c tế, c a các n ớc tiên tiến khác (trong tr ng hợp Việt Nam không có các quy chuẩn, tiêu chuẩn t ơng đ ơng). 39 3.2. Nh ng ngu n gây tác đ ng Xác định các nguồn gây tác động c a dự án đến môi tr ng bao gồm nguồn gây tác động có liên quan đến chất th i và nguồn gây tác động không liên quan đến chất th i. 3.2.1. Ngu n gây tác đ ng liên quan đ n ch t th i Nguồn gây tác động liên quan đến chất th i bao gồm tất c các nguồn có kh năng phát sinh các lo i chất th i rắn, l ng, khí cũng nh các lo i chất th i khác trong quá trình triển khai dự án. Cần liệt kê chi tiết, c thể tất c các nguồn gây tác động liên quan đến chất th i c a dự án gồm nguồn phát sinh chất th i giai đo n chuẩn bị mặt bằng, giai đo n xây dựng công trình và giai đo n vận hành c a dự án. Giai đoạn chuẩn bị mặt bằng và thi công xây dựng công trình Trong quá trình chuẩn bị mặt bằng và thi công xây dựng công trình sẽ có nhiều ph ơng tiện, máy móc tham gia thi công. Các ho t động này c a dự án sẽ phát sinh chất th i có tác động tiêu cực nh h ng đến chất l ợng môi tr ng đất, môi tr ng n ớc và môi tr ng không khí khu vực dự án. Tuy nhiên, các tác động này chỉ mang tính nhất th i, không kéo dài và ph thuộc vào từng h ng m c công trình xây dựng c a dự án và c thể là: - Nguồn phát sinh khí th i ch yếu là b i và khí th i từ quá trình phá dỡ gi i phóng mặt bằng, san lấp nền,các ph ơng tiện vận t i (đất đá, vật liệu…), các máy móc thi công t i công tr ng (san, i, b c xúc, đóng cọc, đầm nén…. ; - Nguồn phát sinh n ớc th i ch yếu là từ quá trình d ỡng hộ bê tông, làm mát máy móc thiết bị thi công, n ớc m a ch y tràn qua bề mặt thi công và từ sinh ho t c a công nhân xây dựng; - Chất th i rắn sinh ra trong quá trình gi i phóng mặt bằng, xây dựng từ làm đ ng, làm móng công trình, thi công và hoàn thiện công trình, lắp đặt máy móc, thiết bị…gồm ch yếu là đất đá th i, g ch, xi măng, sắt thép, bao bì,dầu mỡ th i b và chất th i rắn sinh ho t. Các ho t động c a dự án và các nguồn th i t ơng ứng trong giai đo n chuẩn bị mặt bàng và xây dựng c a dự án đ ợc thể hiện một cách tổng quát trong b ng 3.1 d ới đây. B ng 0-1. Ngu n phát sinh ch t th i trong quá trình chu n b mặt bằng và xây d ng TT Ngu n gây tác đ ng 1 Ho t động phá dỡ, gi i phóng mặt Đất th i, cây c i thực vật, chất th i xây dựng do bằng phá dỡ các công trình th y lợi nhà cửa 1 Ho t động đào xúc, san nền và vận chuyển nguyên vật liệu đất đá ph c v công trình ch yếu là ho t động c a các lo i máy móc, thiết bị, xe, máy. Các ch t ô nhi m - Tiếng ồn, độ rung; - Khí th i c a ph ơng tiện vận chuyển: b i CO, SO2, NO2; - B i cu n từ đ ng, đất cát rơi vãi. 40 2 Xây dựng nhà x ng, các công trình - B i đất, CO, SO2, NO2; h tầng kỹ thuật, - Tiếng ồn, rung; - N ớc m a chứa đất cát, rác th i;n ớc th i xây dựng, - Chất th i rắn xây dựng, dầu mỡ th i b 3 Lắp đặt máy móc, thiết bị 4 Sinh ho t c a công nhân tham gia - N ớc th i sinh ho t; thi công xây dựng. - Rác th i. - Tiếng ồn, độ rung; - Dầu mỡ th i, rác th i. Giai đoạn hoạt động của dự án S n xuất hoá chất cơ b n với những đặc điểm trình bày nguồn phát sinh chất th i có hầu hết các công đo n s n xuất. phần trên cho thấy Nguồn phát sinh khí thải Các chất gây ô nhiễm môi tr ng không khí từ ho t động s n xuất hoá chất cơ b n gồm ch yếu là: khí l u huỳnh (SO2, SO3, H2S), các ôxít các bon (CO, CO2), khí nitơ (NO, NO2), các chất khí halogen, halide (HF, HCl, Cl2, F, SiF4). - Khí oxit l u huỳnh: SO2, SO3 th ng đ ợc hình thành từ quá trình s n xuất axit sunfuric, quá trình đ t than, dầu. Nồng độ c a khí ph thuộc vào hiệu suất chuyển hoá, hiệu suất hấp th và hàm l ợng l u huỳnh trong nhiên liệu. - Các ô xit các bon: CO, CO2 th than, dầu. - Khí nitơ: NO, NO2 th nitơric - Các chất khí halogen, halide: HF, F, SiF4, th ng đ ợc hình thành từ quá trình s n xuất photpho từ quặng apatit. HCl, Cl2, th ng đ ợc hình thành từ quá trình s n xuất axit clohydric, khí clo. ng đ ợc hình thành trong các quá trình đ t ng đ ợc hình thành từ các quá trình cháy, s n xuất axit D ới đây là những trình bày để tham kh o về nguồn phát sinh khí th i trong ho t động s n xuất xút-clo, axit sunfuric và axit photphoric một s cơ s đang ho t động t i Việt Nam. • Sản xuất xút - clo - Công đoạn điện phân Khí th i phát sinh từ công đo n này ch yếu là khí clo. Do các điện cực làm việc điều kiện chân không thấp và trong tr ng hợp không giữ đ ợc điều kiện cần thiết thì có thể gây ra áp suất và dẫn tới khí clo có thể thoát ra ngoài không khí. Ngoài ra, còn có một l ợng nh clo bị thoát ra do lấy mẫu và khi thay điện cực. Khí clo cũng có thể bị thoát ra ngoài chỗ các van, vòng đệm c a bơm và tr c c a máy nén, t i khu vực cho clo vào bình hoặc thùng chứa clo. 41 Một nguồn phát sinh khí clo khác trong công đo n điện phân là từ xử lý n ớc mu i nghèo. Khí clo phân tán trong n ớc mu i đ ợc tách ra trong tháp đệm áp suất âm và sau đó đ ợc chuyển hóa thành axít clohydric và ôxy thì một phần l ợng khí này có thể thoát ra ngoài. - Dây chuyền tổng hợp axít clohyđric (HCl) T i công đo n s n xuất này sẽ có một l ợng khí th i gồm khí HCl, khí clo. L ợng khí này thoát ra ngoài ph thuộc vào kết cấu, hiệu suất c a tháp tổng hợp. Trong công đo n này, dự báo khí HCl có nồng độ kho ng 500mg/m3 và nhiệt độ xấp xỉ 40oC. • Sản xuất axít sunfuric Nh đã trình bày phần công nghệ s n xuất axít sunfuric bằng đ t l u huỳnh sau khi đã qua hai cấp chuyển hoá SO2 thành SO3, các chất gây ô nhiễm trong khí th i là SO2 và mù axít sunfuric do tác d ng c a SO3 và hơi n ớc trong khí công nghệ. - Khí SO2 : T i l ợng th i SO2 ph thuộc vào hiệu suất chuyển hoá SO2 thành SO3, tức là ph thuộc vào s bậc chuyển hoá, l ợng chất xúc tác, lo i xúc tác, nhiệt độ và áp suất, n ng độ ôxy và SO2. đ a vào ph n ứng. M i t ơng quan giữa hiệu suất chuyển hoá SO2 và t i l ợng th i đ ợc thể hiện trong b ng 3.2. B ng 0-2. T i l Hi u su t chuy n hóa SO2 thành SO3 (%) T i l ng th i ( Kg SO2/T n s n ph m ng th i SO2 t các nhà máy s n xu t axít sunfuric 93 94 95 96 97 98 99 99,5 99,7 100 48 41 35 27,5 20 13 7 3,5 2 0 Nguồn: Trung tâm Kỹ thuật môi trường và Công nghiệp hoá chất, 2007 Để đ t tiêu chuẩn th i, hiệu suất chuyển hoá SO2 c a c hai cấp cần là 99,6%, khi đó t i l ợng riêng khí SO2 phát th i ra ngoài không khí khi s n xuất 1 tấn s n phẩm axít sunfuric là 2,75 kg. Nồng độ SO2 trong khí th i vào kho ng 500 mg/Nm3. - Mù axít H2SO4: Mù axít đ ợc hình thành khi SO3 kết hợp với hơi n ớc nhiệt độ thấp hơn điểm ng ng t c a SO3. Nó đ ợc hình thành ngay trong quá trình s n xuất. Nói chung, l ợng và kích th ớc các h t mù axít ph thuộc vào lo i l u huỳnh đ ợc sử d ng, vào độ đậm đặc c a axít s n phẩm và vào các điều kiện bên trong tháp hấp th . T i l ợng mù axít trong s n xuất axít sunfuric đ ợc ph n ánh trong b ng 3.3. B ng 0-3. T i l Nguyên liệu vào ng th i mù axít sunfuric t các nhà máy s n xu t axít sunfuric Oleum sản phẩm, % tổng số sản lượng Tải lượng thải mù kg/ tấn sản phẩm L u huỳnh thu hồi 0 - 43 0,174 - 0,4 L u huỳnh Virgin sáng 0 1,7 42 L u huỳnh Virgin t i 0 - 100 0,32 - 6,28 L u huỳnh nguyên t - 0,064 Nguồn: Trung tâm Kỹ thuật môi trường và Công nghiệp hoá chất, 2002 • Sản xuất axít photphoric Khí th i từ quá trình s n xuất axít photphoric ch yếu là HF và SiF4 đ ợc hình thành trong quá trình ph n ứng giữa axít sunfuric và quặng apatít, từ thiết bị ng ng t và từ bể chứa gíp. L ợng khí flo thoát ra trong quá trình s n xuất ph thuộc vào nhiều yếu t nh nồng độ flo có trong quặng, công suất và công nghệ s n xuất. Đ i với quặng apatít c a Việt nam, hàm l ợng flo trong quặng vào kho ng 2 - 2,5% kh i l ợng, do vậy, trong quá trình s n xuất axit photphoric, vào kho ng 25% l ợng flo này thoát ra ngoài d ới d ng khí. Với công suất s n xuất 500 tấn axít H3PO4/ngày (tính cho 100% P2O5 ), t i l ợng flo th i ra vào kho ng 390kg/ ngày. Trong tr ng hợp khí ch a đ ợc xử lý, nồng độ khí flo trong khí th i vào kho ng 890 mg/m3 khí. T i l ợng th i khí flo khi không có hệ th ng xử lý: 0,1 - 0,45 kgF/1tấn P2O5 cho hệ th ng ph n ứng; 0,0025 0,01 kgF/1tấn P2O5 cho hệ th ng lọc; 0,025 - 0,035 kgF/1tấn P2O5 cho hệ th ng cô đặc. Ví d , đ i với nhà máy có công suất 150.000 tấn H3PO4/năm thì l ợng khí flo là 108,7kg/h, trong đó 893kg/h từ hệ th ng ph n ứng; 1,0kg/h từ hệ th ng cô đặc; 15,0 kg/h từ hệ th ng lọc băng và 3,4 kg/h từ hệ th ng bơm chân không (nguồn: Trung tâm Kỹ thuật môi trường và Công nghiệp hoá chất, 2002). Nguồn phát sinh nước thải N ớc th i phát sinh từ quá trình s n xuất hoá chất cơ b n có l u l ợng nh và thành phần không nh nhau, tuy nhiên có đặc điểm chung là có chứa chất vô cơ, chất hữu cơ, có tính axit, tính kiềm và có nhiệt độ t ơng đ i cao. - Chất vô cơ: Các chất vô cơ th ng có mặt trong hầu hết n ớc th i từ các quá trình s n xuất hoá chất cơ b n vì nguồn nguyên liệu s n xuất đa s có nguồn g c khoáng chất. - Chất hữu cơ: Trong n ớc th i s n xuất cũng th d ới d ng hoà tan hoặc d ng chất rắn lơ lửng. - Axit và kiềm: N ớc th i các nhà máy s n xuất hoá chất th ng có tính axit hoặc kiềm. N ớc th i axit th ng từ các nhà máy s n xuất axit và kiềm là từ các nhà máy s n xuất xút, sôđa, bột nhẹ, khí công nghiệp. - Nhiệt độ: Đa s các nhà máy s n xuất hoá chất đều th i ra n ớc nóng từ nguồn n ớc n ớc làm l nh hoặc do n ớc ng ng. ng có chứa các chất hữu cơ D ới đây là những trình bày để tham kh o về đặc điểm n ớc th i từ các công đo n s n xuất xút-clo, axit sunfuric và axit photphoric. • Sản xuất xút - clo 43 Nh phần công nghệ đã trình bày, các công đo n chính c a quá trình s n xuất xút-clo là điện phân, tổng hợp HCl, tuy nhiên, về mặt lý thuyết n ớc th i c a công đo n này đ ợc tái sử d ng cho công đo n s n xuất khác nên không có n ớc th i. L ợng n ớc th i duy nhất là từ vệ sinh thiết bị, nhà x ng c a các phân x ng s n xuất, n ớc th i từ phòng phân tích. Chất gây ô nhiễm chính trong n ớc th i này là chất rắn lơ lửng với thành phần chính là các chất vô cơ không độc h i. Ngoài ra, có một l ợng lớn n ớc làm l nh đ ợc th i ra ngoài, tuy nhiên, n ớc th i này chỉ có nhiệt độ t ơng đ i cao và không bị ô nhiễm. • Sản xuất axít sunfuric Ho t động s n xuất axít sunfuric không có n ớc th i, chỉ có n ớc làm l nh đ ợc tuần hoàn sử d ng l i (tới 90 - 95% ). Ngoài ra, còn có n ớc th i do làm vệ sinh nhà x ng, nh ng với l ợng không đáng kể. • Sản xuất axít photphoric N ớc th i chính c a quá trình s n xuất axít photphoric là n ớc làm nguội, n ớc do cô đặc axít. Sau quá trình bay hơi và tuần hoàn l i, nồng độ photphat và fluoride có thể lên đến vài gam/lít. Ngoài ra, tuỳ thuộc lo i quặng, trong n ớc tuần hoàn có thể có một s t p chất nh asen, cadmi, uranium, vanadi và radium. N ớc làm nguội từ công đo n cô đặc axít photphoric còn gọi là n ớc làm nguội bẩn có chứa một ít hợp chất flo và axít photphoric thoát ra trong miệng thiết bị cô và bị cu n ra cùng với hơi. N ớc ra kh i tháp làm nguội sẽ đ ợc sử d ng trong s n xuất axít photphoric. Nh vậy, nguồn n ớc th i ra môi tr ng chính là từ thiết bị làm mềm n ớc, từ bãi chứa c c, từ phòng thí nghiệm và từ vệ sinh nhà x ng. - Nước thải của thiết bị làm mềm nước: N ớc th i ra từ việc tái sinh nhựa trao đổi ion bị axít hoá nhẹ. - Nước thải bãi chứa gíp: N ớc th i từ bãi (hồ) chứa bã gíp có chứa chất ô nhiễm với nồng độ đ ợc thể hiện trong b ng 3.4. B ng 0-4. N ng đ các ch t ô nhi m trong n c th i t bãi ch a gíp Thành phần gây ô nhiễm Nồng độ (mg/l ) P2O5 6.000 - 12.000 Fluoride 3.000 - 5.000 Sunfat 2.000 - 4.000 Can xi 350 - 1.200 Amôniắc 0 - 100 Nitrat 0 - 100 pH 1,0 - 1,5 Nguồn: Trung tâm Kỹ thuật môi trường và Công nghiệp hoá chất, 2007 Nguồn phát sinh chất thải rắn 44 Chất th i rắn từ các nhà máy s n xuất hoá chất th ng là bã th i từ các quá trình hoá học, xỉ lò từ các quá trình đ t và bùn từ các tr m xử lý n ớc th i. D ới đây là những trình bày để tham kh o về đặc điểm chất th i rắn từ các công đo n s n xuất xút-clo, axit sunfuric và axit photphoric. • Sản xuất xút – clo - Công đoạn điện phân Trong công đo n này chất th i rắn chính là cặn mu i (bùn) từ quá trình rửa mu i. L ợng chất rắn chiếm kho ng 1% kh i l ợng khô c a nguyên liệu vào và có hàm l ợng NaCl th ng là d ới 1% kh i l ợng. Thành phần c a bùn th i ch yếu là các hợp chất canxi, manhê và chất không tan khác. Ngoài ra, chất th i rắn còn là các bao bì đựng sô đa, bari clorua, chất trợ lắng với s l ợng không nhiều. - Công đoạn tổng hợp axít HCl: không có chất th i rắn. • Sản xuất axít sunfuric Chất th i rắn từ quá trình s n xuất axít sunfuric là chất xúc tác chuyển hoá SO2 thành SO3 - Xúc tác V2O5 . Tiêu hao riêng là 0,16 kg/ 1 tấn s n phẩm. • Sản xuất axít photphoric Trong quá trình s n xuất axít photphoric sinh ra một l ợng đáng kể bã th i là CaSO4 còn gọi là gíp. Vào kho ng 1,5 tấn gíp đ ợc th i ra khi đ a 1 tấn quặng photphat vào, hoặc 5 tấn gíp/ 1 tấn axít (tính theo P2O5 ). Thành phần bã th i gíp nh sau: CaO : 41,1 % kh i l ợng; F : 0,2 % kh i l ợng; SiO2 : 8,4 % kh i l ợng; Fe2O3: 0,1 % kh i l ợng; Al2O3: 0,1 % kh i l ợng; MgO : 0,04 % kh i l ợng; P2O5 : 1,0 % kh i l ợng; H2o : 18,1 % kh i l ợng; Độ ẩm: 22 % kh i l ợng. Ngoài ra, trong bã th i gíp còn có các t p chất có trong quặng photphat nh cadmi, chì, nhôm, flo, radium và axít ph t phoríc. Nguồn phát sinh tiếng ồn Trong tất c các nhà máy s n xuất hoá chất, tiếng ồn luôn là nguồn ô nhiễm đáng kể và ph thuộc nhiều vào công suất thiết bị. Các nguồn gây tiếng ồn lớn ch yếu là từ ho t động c a qu t, bơm, máy nén khí và băng t i. 45 3.2.2. Ngu n gây tác đ ng không liên quan đ n ch t th i Nguồn gây tác động không liên quan đến chất th i là tất c các nguồn gây xói mòn, tr ợt, s t, l , lún đất; xói l b sông, b su i, b hồ, b biển; bồi lắng lòng sông, lòng su i, lòng hồ, đáy biển; thay đổi mực n ớc mặt, n ớc d ới đất; xâm nhập mặn; xâm nhập phèn; biến đổi vi khí hậu; suy thoái các thành phần môi tr ng; biến đổi đa d ng sinh học và các nguồn gây tác động khác. Do vậy, cần liệt kê chi tiết tất c các nguồn gây tác động không liên quan đến chất th i nói trên c a dự án giai đo n chuẩn bị mặt bằng, xây dựng công trình và giai đo n vận hành c a dự án. Với đặc điểm c a dự án công nghiệp nói chung, s n xuất hóa chất cơ b n nói riêng, nguồn gây tác động không liên quan đến chất th i th ng ch yếu tập trung vào: - Những ho t động khai n ớc d ới đất ph c v dự án có tiềm năng gây biến đổi mực n ớc d ới đất khu vực; - Ho t động đổ th i n ớc th i với l u l ợng lớn c a dự án làm biến đổi quá trình xói l , bồi lắng lòng su i, lòng sông, lòng hồ hoặc vùng b biển thuộc khu vực dự án; - Ho t động thi công xây dựng công trình nh đào đắp gây tr ợt, s t, l , lún đất. 3.3. Đ i t ng, quy mô tác đ ng Cần liệt kê tất c và mô t chi tiết về các đ i t ợng tự nhiên, kinh tế, văn hoá, xã hội, tôn giáo, tín ng ỡng, di tích lịch sử và các đ i t ợng khác trong vùng dự án và các vùng kế cận bị tác động b i chất th i, b i các yếu t không ph i là chất th i, b i các r i ro về sự c môi tr ng khi triển khai dự án. Thông th ng các đ i t ợng bị tác động b i dự án đ ợc liệt kê để tham kh o B ng 0-5 d ới đây. B ng 0-5. Đ i t Đ it ng b tác đ ng ng và ph m vi ch u tác đ ng Y u t tác đ ng Ph m vi ch u tác đ ng I. Giai đoạn chuẩn bị mặt bằng và thi công xây dựng Môi tr ng không khí B i khuếch tán từ mặt bằng Môi tr ng không khí khu thi công, giao thông trên vực thực hiện dự án và xung công tr ng ; B i, khí th i, quanh. nhiệt c a các máy móc thiết bị tham gia thi công xây dựng. Môi tr ng n ớc N ớc th i sinh ho t; N ớc Thuỷ vực n ớc trong khu th i xây dựng. vực dự án. ng đất San lấp chuẩn bị mặt bằng Môi tr ng đất khu vực dự và thi công nền móng công án và xung quanh. trình ; Chất th i rắn sinh ho t và xây dựng Môi tr 46 Hệ sinh thái Kinh tế - xã hội Sức khoẻ cộng đồng San lấp mặt bằng ; Thi công Hệ sinh thái khu vực dự án công trình ; N ớc th i, khí th i, chất th i rắn trong giai đo n chuẩn bị mặt bằng, thi công xây dựng. -Thay đổi cơ cấu kinh tế, Khu vực dự án và xung quanh. ngành nghề ; -Di dân, tái định c ; -Thay đổi cơ cấu xã hội ; B i, khí th i, chất th i rắn, Dân c xung quanh khu vực tiếng ồn, rung động dự án. II. Giai đoạn hoạt động của dự án 1. Sản xuất xút-clo Môi tr ng không khí Khí th i: b i, HCl, Cl2 , Môi tr ng không khí khu vực dự án và xung quanh SO2, NO2. Môi tr ng n ớc N ớc th i s n xuất chứa: Môi tr ng n ớc khu vực TSS, BOD, pH. dự án và xung quanh. Môi tr ng đất Bùn th i chứa NaCl, Ca, Môi tr ng đất khu vực dự Mg án và xung quanh. Hệ sinh thái N ớc th i, khí th i, chất th i Hệ sinh thái khu vực dự án rắn trong s n xuất và sinh và xung quanh ho t 2. Sản xuất axit sunfuric ng không khí B i xỉ pyrit, mù axit H2SO4, Môi tr ng không khí khu vực dự án và xung quanh SO2. Môi tr ng n ớc N ớc th i s n xuất: pH, Môi tr ng n ớc khu vực TSS, kim lo i nặng (As, Pb, dự án và xung quanh. Cd, selen. Môi tr ng đất Chất th i rắn xúc tác V2O5, Môi tr Hệ sinh thái Môi tr ng đất khu vực và xung quanh N ớc th i, khí th i, chất th i Hệ sinh thái khu vực dự án rắn trong s n xuất và sinh và xung quanh. ho t 3. Sản xuất axit photphoric Môi tr Môi tr ng không khí Khí th i: b i, HF, SiF4, Môi tr ng không khí khu H3PO4, SO2, NO2, CO, vực dự án và xung quanh VOC. ng n ớc N ớc th i s n xuất : pH, TSS, H3PO4, H2SiF6, tổng Môi tr ng n ớc khu vực N, tổng P, Fluoride, kim lo i dự án và xung quanh. nặng (Pb, As, Cr, Hg). 47 Môi tr ng đất Hệ sinh thái Bã gíp, t p chất c a Cd, Pb, Môi tr ng đất khu vực dự Al, flo, radium và axit án và xung quanh photphoric N ớc th i, khí th i, chất th i Hệ sinh thái khu vực dự án rắn trong s n xuất và sinh và xung quanh. ho t 3.4. Đánh giá các tác đ ng liên quan đ n ch t th i 3.4.1. Tác đ ng môi tr ng không khí Đánh giá mức độ tác động c a dự án lên môi tr ng không khí khu vực đ ợc ph n ánh theo từng giai đo n phát triển c a dự án và gồm các nội dung chính sau: - Đánh giá tổng l ợng chất ô nhiễm (theo từng chất) trong khí th i th i vào môi tr ng không khí; - Đánh giá ph m vị tác động trong không gian, th i gian và mức độ tác động đến từng đ i t ợng cần quan tâm trong khu vực. Giai đoạn thi công xây dựng Quá trình thi công xây dựng ch yếu là vận chuyển nguyên vật liệu, san i mặt bằng và xây dựng cơ s h tầng gồm hệ th ng đ ng giao thông, hệ th ng cấp thoát n ớc, hệ th ng cấp điện, các công trình nhà x ng, kho bãi và các công trình ph trợ khác. Về mặt kỹ thuật, nguồn gây ô nhiễm b i và khí độc trong giai đo n này thuộc lo i nguồn mặt, lo i nguồn có tính biến động cao, có kh năng gây ô nhiễm môi tr ng không khí khu vực với đặc tr ng là rất khó kiểm soát, xử lý và khó xác định theo định l ợng nồng độ và t i l ợng ô nhiễm. Tuy nhiên, các nguồn phát sinh khí độc h i này thuộc d ng thấp, kh năng phát tán đi xa c a chúng kém, do đó ph m vi ô nhiễm chỉ mang tính t m th i, c c bộ, ch yếu là nh h ng trực tiếp đến công nhân đang làm việc trong khu vực và dân c lân cận nằm trong vùng bán kính nh h ng trong điều kiện bình th ng là kho ng 200m theo chiều gió thổi. Để xác định mức độ tác động lên môi tr ng không khí giai đo n này có thể căn cứ trên kết qu quan trắc, đo đ c các thông s môi tr ng đ i với những tr ng hợp c thể có quy mô t ơng tự đang đ ợc triển khai trên thực tế hoặc xác định nhanh trên cơ s hệ s ô nhiễm do Cơ quan B o vệ môi tr ng Mỹ (USEPA) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xác lập. ● Bụi phát sinh do hoạt động đào đắp, san lấp mặt bằng Trong giai đo n xây dựng, b i đất đá có thể coi là tác nhân gây ô nhiễm môi tr ng không khí quan trọng nhất. L ợng b i phát sinh nhiều nhất từ công đo n san i mặt bằng, làm đ ng, đào đắp. L ợng b i phát sinh rất biến động, thay đổi tùy theo h ớng gió và t c độ gió trong khu vực, tùy theo độ ẩm c a đất, tùy theo nhiệt độ không khí trong ngày, do vậy, việc, tính toán ph i đ ợc xem xét đến các yếu t này. 48 Xác định hệ s phát th i ô nhiễm b i trong ho t động đào đắp, san lấp mặt bằng có thể dựa vào s liệu nêu t i b ng 3.6 do WHO xác lập hoặc tính cho từng tr ng hợp c thể theo công thức: E = 0 ,16 × k × (U / 2 , 2 )1 , 3 (M / 2 )1 , 4 Trong đó: E = Hệ số ô nhiễm (kg/tấn, g/m3); k = Cấu trúc hạt có giá trị trung bình (Không thứ nguyên); U = Tốc độ gió trung bình (m/s); M = Độ ẩm trung bình của vật liệu (%). B ng 3-6. H s phát th i b i trong xây d ng STT Ngu n phát sinh b i H s phát th i 1 Ho t động đào đất, san i mặt bằng (B i đất, cát) 2 Ho t động b c dỡ vật liệu xây dựng (xi măng, đất, đá, 0,1 – 1g/m3 cát…), máy móc, thiết bị 3 Ho t động vận chuyển cát, đất làm rơi vãi trên mặt 0,1 – 1g/m3 đ ng (b i đất, cát) 1 – 100g/m3 Nguồn: Rapid inventory technique in environmental control, WHO 1993 Ngoài ra, hệ s phát th i b i có thể áp d ng theo các quy chuẩn, tiêu chuẩn đang có hiệu lực, ví d nh hệ s phát th i b i khi san lấp theo tiêu chuẩn c a Bộ Xây dựng là 0,17g (b i)/tấn đất đá san lấp hoặc dựa vào các s liệu trong báo cáo ĐTM c a các dự án có quy mô t ơng tự đã đ ợc thẩm định hoặc các s liệu kh o sát, đo đ c thực tế. Căn cứ vào hệ s phát th i b i và tổng kh i l ợng đất đá đào đắp, san i, vận chuyển, xác định đ ợc tổng l ợng b i phát th i vào môi tr ng không khí. ● Bụi, khí thải phát sinh do hoạt động vận chuyển nguyên vật liệu Các ph ơng tiện vận chuyển nguyên vật liệu (xe t i các lo i), trong quá trình ho t động sẽ s n sinh ra b i và một l ợng khí th i có chứa các chất ô nhiễm ch yếu gồm SO2, NOx, CO, VOC và Pb (nếu thấy cần thiết). Hệ s phát th i các chất ô nhiễm từ các nguồn th i di động này đ ợc ph n ánh trong B ng 3-7. B ng 3-7. H s phát th i c a các ngu n th i di đ ng đặc tr ng Ph ng ti n Đơn vị: kg/1.000km VOC Pb B i SO2 NOx CO Động cơ 2 thì < 50cc 0,12 0,36S 0,05 10 6 Động cơ 2 thì > 50cc 0,12 0,6S 0,08 22 15 0,76S 0,3 20 3 XE MÔ TÔ Động cơ 4 thì > 50cc XE Ô TÔ 49 B i SO2 NOx CO VOC Pb Động cơ < 1.400cc 0,07 1,27S 1,5 15,73 2,23 0,09P Động cơ 1.400-2.000cc 0,07 1,62S 1,78 15,73 2,23 0,11P Động cơ > 2.000cc 0,07 1,85S 2,51 15,73 2,23 0,13P Động cơ < 1.400cc 0,05 0,80S 2,06 6,99 1,05 0,05P Động cơ 1.400-2.000cc 0,05 0,97S 2,31 6,99 1,05 0,07P Động cơ > 2.000cc 0,05 1,17S 3,14 6,99 1,05 0,08P Động cơ < 1.400cc 0,05 0,96S 2,85 3,56 0,69 0,07P Động cơ 1.400-2.000cc 0,05 1,08S 3,10 3,56 0,69 0,07P Động cơ > 2.000cc 0,05 1,36S 4,09 3,56 0,69 0,09P Ch y trong đô thị 0,4 4,5S 4,5 70 7 0,31P Ch y ngoài đô thị 0,45 3,7S 7,5 55 5,5 0,25P Ch y trên đ 0,6 3,3S 7,5 50 3,5 0,22P Ch y trong đô thị 0,2 1,16S 0,7 1,0 0,15 Ch y ngoài đô thị 0,15 0,34S 0,55 0,85 0,4 Ch y trên đ 0,3 1,3S 1,0 1,25 0,4 Ch y trong đô thị 0,9 4,29S 11,8 6,0 2,6 Ch y ngoài đô thị 0,9 4,15S 14,4 2,9 0,8 Ch y trên đ 0,9 4,15S 14,4 2,9 0,8 Ch y trong đô thị 1,6 7,26S 18,2 7,3 2,6 Ch y ngoài đô thị 1,6 7,43S 24,1 3,7 3,0 Ch y trên đ 1,3 6,1S 19,8 3,1 2,4 Ch y trong đô thị 1,4 6,6S 16,5 6,6 5,3 Ch y ngoài đô thị 1,2 5,61S 18,2 2,8 2,2 Ch y trên đ 0,9 6,11S 13,9 2,1 1,7 Ph ng ti n Chạy trong đô thị Chạy ngoài đô thị Chạy trên đường cao tốc Xe tải nặng dùng xăng ng cao t c Xe tải <3,5 tấn dùng dầu diezen ng cao t c Xe tải 3,5-16 tấn dùng dầu diezen ng cao t c Xe tải >16 tấn dùng dầu diezen ng cao t c Xe buýt dùng dầu diezen ng cao t c Nguồn: Rapid inventory technique in environmental control, WHO 1993. - S là hàm lượng lưu huỳnh trong xăng dầu (%); 50 - P là hàm lượng chì trong nhiên liệu (g/l). Căn cứ vào hệ s phát th i và dựa trên các s liệu c thể về chất l ợng đ ng sá, mật độ, l u l ợng dòng xe, chất l ợng xe, ch ng lo i, s l ợng nhiên liệu tiêu th có thể xác định đ ợc th i l ợng và tổng kh i l ợng chất ô nhiễm nói trên th i vào môi tr ng không khí khu vực. Ngoài ra, l ợng chất th i này có thể đ ợc dự báo trên cơ s kết qu quan trắc, đo đ c thực tế đ i với các tr ng hợp có quy mô t ơng tự. ● Đánh giá, dự báo phạm vi tác động của chất ô nhiễm trong môi trường không khí khu vực Đánh giá, dự báo ph m vi tác động c a chất ô nhiễm trong khí th i về b n chất là việc xác định sự biến thiên c a nồng độ chất ô nhiễm trong môi tr ng không khí. Sự biến thiên này đ ợc làm sáng t bằng nhiều ph ơng pháp, trong đó hiệu qu và thông d ng hơn c là ph ơng pháp xác định mức độ khuyếch tán c a chất ô nhiễm trong môi tr ng không khí bằng mô hình toán. Đ i với ho t động giao thông, để xác định đặc điểm, mức độ khuyếch tán chất ô nhiễm trong không khí từ dòng xe th ng sử d ng mô hình Sutton dựa trên lý thuyết Gausse áp d ng cho nguồn đ ng: ⎧⎪ ⎡ − ( z + h) 2 ⎤ ⎡ − (z − h )2 ⎤ ⎫⎪ 0,8 E ⎨exp ⎢ exp + ⎥⎬ ⎢ ⎥ 2 2 ⎪⎩ ⎣ 2σ z ⎦ ⎣ 2σ z ⎦ ⎪⎭ C= (mg / m 3 ) σ z .u Trong đó: C - Nồng độ chất ô nhiễm trong không khí (mg/m3); E - Tải lượng của chất ô nhiễm từ nguồn thải (mg/m/s) Z - Độ cao của điểm tính(m); h - Độ cao của mặt đường so với mặt đất xung quanh (m); u - Tốc độ gió trung bình tại khu vực (m/s); σZ - Hệ số khuếch tán chất ô nhiễm theo phương z (m). Mô hình phát tán chất ô nhiễm đ ợc thực hiện đ i với từng chất ô nhiễm và theo các kịch b n có thể xẩy ra về s l ợng, l u l ợng dòng xe, điều kiện khí t ợng, địa hình khu vực và ph ơng thức tổ chức thi công xây dựng. Kết qu tính ph i đ ợc phân tích và đ ợc thể hiện bằng các hình vẽ dự báo các đ ng đồng mức phân b nồng độ các chất ô nhiễm dọc theo các tuyến đ ơng vận chuyển. Giai đoạn vận hành của dự án Đánh giá tác động c a khí th i đ i với môi tr ng không khí khu vực dự án và lân cận c a ho t động s n xuất hoá chất cơ b n là một nội dung quan trọng đòi h i độ chính xác, mức độ định l ợng ph i cao. Để đánh giá mức độ tác động tới môi tr ng không khí, ngoài việc xác định rõ các nguồn phát sinh khí th i c a dự án, còn cần ph i có đầy đ s liệu về tính chất c a 51 khí th i bao gồm l u l ợng th i, nồng độ và t i l ợng chất ô nhiễm trong khí thái đ i với từng công đo n s n xuất. • Khí thải từ các nguồn thải công nghiệp Việc xác định t i l ợng ô nhiễm trong khí th i có thể dựa trên những trình bày t i phần 3.2 c a ch ơng này kết hợp với nhiều ph ơng pháp nh ph ơng pháp đánh giá nhanh trên cơ s hệ s ô nhiễm c a WHO, tham kh o các báo cáo ĐTM đã đ ợc thẩm định hoặc kh o sát, đo đ c trên thực tế c a các cơ s đang ho t động có trình độ công nghệ và quy t ơng tự. Ngoài ra, việc xác định t i l ợng c a các chất ô nhiễm khí từ các nguồn th i cũng có thể đ ợc tính toán bằng ph ơng pháp cân bằng vật chất trên cơ s thành phần và đặc tính c a các nhiên liệu đ t, đặc tính c a nguồn th i và điều kiện môi tr ng không khí xung quanh: - Xác định lưu lượng khí thải: + L ợng không khí khô lý thuyết cần đ t cháy 1kg nhiên liệu: Vo = 0,089 Cp + 0,2264 Hp - 0,0333 (Op-Sp) m3/kg + L ợng không khí ẩm lý thuyết cần cho quá trình cháy 1kg nhiên liệu: Va = (1 + 0,0016 d) Vo m3/kg. d - Dung ẩm c a không khí (g/kg), xác định theo t và ϕ. + L ợng không khí ẩm thực tế : Vt = α Va m3/kg. α - Hệ s không khí thừa, lấy bằng 1,5. + L ợng khí SO2 trong s n phẩm cháy: VSO2 = 0,683 10-2 Sp m3/kg + L ợng khí CO trong s n phẩm cháy: VCO = 1,865 10-2 ηCp m3/kg. η - Hệ s cháy không hoàn toàn, lấy bằng 0,02. + L ợng khí CO2 trong s n phẩm cháy: VCO2 = 1,853 10-2 (1-η)Cp m3/kg + L ợng hơi n ớc trong s n phẩm cháy: VH2O = 0,111 Hp + 0,0124 Wp + 0,0016 d Vt m3/kg +L ợng khí O2 trong không khí thừa: Vo2 = 0,21 (α-1) Va m3/kg + L ợng khí NOx trong s n phẩm cháy (cách 1): MNOx = 3,953 10-8 Q1,18 kg/h Q - L ợng nhiệt do nhiên liệu to ra trong 1 gi , kcal/h Q = [81Cp + 246Hp - 26(Op-Sp) - 6Wp] B kcal/h B - L ợng nhiên liệu tiêu th trong 1 gi , kg/h + L ợng khí NOx trong s n phẩm cháy(cách 2): VNOX = MNOX / B.ρNOX m3/kg 52 ρNOX - Trọng l ợng riêng c a khí NOx, lấy bằng 2,054 kg/m3 + L ợng khí N2 trong s n phẩm cháy: VN2 = 0,8 10-2 Np + 0,79 Vt m3/kg + L ợng khí N2 tham gia ph n ứng c a NOx: VN2(NOX) = 0,5 VNOX m3/kg L ợng khí O2 tham gia vào ph n ứng c a NOx: VO2(NOX) = VNOX + Tổng l ợng khí th i trong s n phẩm cháy khi đ t 1kg nhiên liệu: VSPC=VSO2+VCO+VCO2+VH2O+VO2+VN2 -VN2(NOX) - VO2(NOX) m3/kg + L u l ợng s n phẩm cháy điều kiện thực tế: LSPC = [(VSPC x B) / 3600] x [(273 + tK) / 273] m3/s tK - Nhiệt độ c a khói th i (oC) B - L ợng nhiên liệu sử d ng trong 1 gi (kg/h) - Xác định tải lượng các chất ô nhiễm: + T i l ợng khí SO2 : MSO2 = (103 x VSO2 x B x ρSO2) / 3600 g/s ρSO2 - Trọng l ợng riêng c a khí SO2 điều kiện chuẩn, lấy bằng 2,926 kg/m3 + T i l ợng khí CO: MCO = (103 x VCO x B x ρCO) / 3600 g/s ρCO - Trọng l ợng riêng c a khí CO điều kiện chuẩn, lấy bằng 1,25 kg/m3 + T i l ợng b i: MBUI = (10 x a x Ap x B) / 3600 g/s a - Hệ s độ tro bay theo khói, lấy bằng 0,5. + T i l ợng NOx: MNOX = 3,953 x 10-8 x Q1,18) / 3600 g/s Từ kh i l ợng các chất ô nhiễm tính theo hệ s ô nhiễm th i ra do các nguồn th i ứng với lo i hình công nghệ s n xuất, sẽ xác định đ ợc kh i l ợng các chất ô nhiễm th i vào môi tr ng đ i với các tr ng hợp các thiết bị xử lý ô nhiễm môi tr ng ho t động và các thiết bị này không làm việc. • Khí thải máy phát điện Nhằm đ m b o điều kiện ho t động s n xuất liên t c, phần lớn các dự án đều trang bị máy phát điện dự phòng. Nhiên liệu cho máy phát điện là dầu DO có thành phần gồm carbon (C), hydro (H2), nitơ (N), oxy (O2), l u huỳnh (S), độ tro (A) và độ ẩm (W). Khí th i th ng chứa b i, SO2, NOx, COx, hydrocabon (THC), aldehyt (RHO). Việc tính toán t i l ợng chất ô nhiễm trong khói th i c a máy phát điện có thể dựa trên hệ s phát th i c a WHO nh trình bày t i b ng 3.8. Giá trị này sẽ biến đổi khi thay đổi nhiên liệu, nhiệt độ khí th i và chiều cao ng khói. 53 B ng 3-8. T i l ng các ch t ô nhi m trong khí th i c a máy phát đi n dùng d u DO Ngu n th i khí T il Máy phát điện ng các ch t ô nhi m (kg/tấn) B i SO2 NOx THC CO RHO 0,94 18S 11,8 0,24 0,05 0,11 Nguồn: Rapid inventory technique in environmental control, WHO 1993 Dựa trên t i l ợng, căn cứ vào đặc điểm công nghệ, công suất máy phát điện có thể xác định đ ợc nồng độ chất ô nhiễm và l u l ợng c a khí th i. B ng 3- trình bày để tham kh o kết qu tính nồng độ chất ô nhiễm trong khí th i c a máy phát điện công suất 1250KVA với mức tiêu th 500kg dầu/gi . B ng 3-9. N ng đ ch t ô nhi m trong khí th i c a máy phát đi n Ch t ô nhi m Đ nv N ng đ B i mg/m3 24,7 SO2 3 331,5 (0,7%S); 710,5 (1,5%S) 3 mg/m NOx mg/m 310,5 THC mg/m3 6,3 3 1,3 3 2,8 CO RHO mg/m mg/m Nguồn:Báo cáo ĐTM dự ánKhu liên hợp luyện kim Crystal Togo Group, 2008 • Khí thải lò hơi Nồi hơi trong x ng axít sunfuric sử d ng nguồn nhiệt đ ợc tận d ng từ quá trình đ t l u huỳnh. Thông th ng khi kh i động lò ph i dùng dầu FO (hàm l ợng l u huỳnh từ 2,0 đến 3,0%) để đ t lò cấp nhiệt cho nồi hơi. Nh vậy, khí th i c a lò hơi gồm b i, SO2, NO2, CO và VOC. T i l ợng th i các chất gây ô nhiễm từ khí th i lò hơi khi ch a qua hệ th ng xử lý đ ợc xác định nh sau: TSP = 1,0 kg/ m3 dầu FO; SO2 = 15,6S kg/ m3 dầu FO; NO2 = 10,4 kg/ m3 dầu FO; CO = 0,004 kg/ m3 dầu FO; VOC = 0,32 kg/ m3 dầu FO. • Đánh giá, dự báo phạm vi tác động của chất ô nhiễm trong môi trường không khí khu vực Nh phần trên đã nêu, đánh giá, dự báo ph m vi tác động c a chất ô nhiễm trong khí th i về b n chất là việc xác định sự biến thiên c a nồng độ chất ô nhiễm theo th i gian và không gian. Sự biến thiên này đ ợc làm sáng t bằng nhiều ph ơng pháp, trong đó hiệu qu và thông d ng hơn c là ph ơng pháp xác định mức độ khuyếch tán c a chất ô nhiễm trong môi tr ng không khí bằng mô hình toán. Đ i với dự án s n xuất hoá chất cơ b n, nguồn th i khí gồm có nguồn th i cao ( ng khói) và nguồn th i thấp (từ các cửa thoát khí c a phân x ng s n xuất). Xác định mức độ khuyếch tán chất ô nhiễm trong môi tr ng không khí đ i với nguồn th i cáo đ ợc thực hiện bằng mô hình toán và thông dung hơn c là “Mô hình lan truyền 54 nguồn th i công nghiệp phức t p” ISC3 (Industrial Source Complex Dispersion Model) do C c B o vệ môi tr ng Mỹ thiết lập: M C ( x, y , z ) = 2πuδ u δ z Trong đó: 2 ⎞⎡ 2 2 ⎤ ⎛ ⎞ ⎞ ⎛ ⎛ ⎜ exp − y ⎟ ⎢⎜ exp − ( H − z ) ⎟ + ⎜ exp − ( H + z ) ⎟⎥ 2 2 2 ⎟ ⎟ ⎜ ⎜ 2δ z 2δ z 2δ y ⎟⎠ ⎣⎢⎜⎝ ⎠⎦⎥ ⎠ ⎝ ⎝ C(x,y,z): Nồng độ chất ô nhiễm tại điểm có tọa độ (x,y,z) (mg/m3); C(x): Nồng độ chất ô nhiễm trên trục x có y=z=0 (mg/m3); x: Khoảng cách tới nguồn thải theo phương x (m); y: Khoảng cách từ điểm tính trên mặt phẳng ngang theo chiều vuông góc với trục của vệ khói, cách tim vệt khói (m); z: Chiều cao của điểm tính toán; M: Tải lượng chất ô nhiễm từ nguồn thải (mg/s); u: Tốc độ gió trung bình ở chiều cao hiệu quả (H) của ống khói (m/s); δy: Hệ số lan truyền của khí quyển theo phương ngang, phương y (m); δz : Hệ số lan truyền của khí quyển theo phương đứng, phương z (m). Đ i với các nguồn th i thấp, việc xác định nồng độ các chất ô nhiễm khuyếch tán trong môi tr ng không khí xung quanh có thể áp d ng ph ơng pháp tính c a V.S.Nhikitin ứng với các tr ng hợp sau: - Nhà hẹp đứng độc lập: + Vị trí miệng th i khí bên trong hoặc bên trên vùng gió quẩn, điểm tính toán trong vùng gió quẩn khi 0 < x ≤ 6Hnh : Cx = Cy = 1,3.M .k 0,6 42 ], mg / m 3 [ + u H nh .l (1,4l + b + x) 2 ⎤ 1,3Mk ⎡ 0,6 42 S1 ⎥, mg / m 3 + ⎢ 2 u ⎣ H nh l (1,4l + b + x) ⎦ + Vị trí miệng th i khí bên trong hoặc bên trên vùng gió quẩn, điểm tính toán ngoài vùng gió quẩn khi x > 6Hnh : Cx = - 55Mk ; C y = C x S1 , mg / m 3 u (1,4l + b + x) 2 Nhà rộng đứng độc lập: + Vị trí miệng th i khí bên trong vùng gió quẩn trên mái phía đón gió, điểm tính toán trong vùng gió quẩn trên mái phía đón gió khi b1 ≤ 2,5Hnh: 55 Cx = Cy = 1,3Mk u 1,3.M .k 1 42 + ], mg / m 3 [ u H nh .l (1,4l + b1 ) 2 ⎡ 1 42 + ⎢ H l (1,4l + b1 ) 2 ⎣ nh ⎤ S ⎥, mg / m 3 ⎦ + Vị trí miệng th i khí bên trong vùng gió quẩn trên mái phía đón gió, điểm tính toán ngoài vùng gió quẩn trên mái phía đón gió khi b1 > 2,5Hnh : Cx = 55Mk ; C y = C x S , mg / m 3 2 u (1,4l + b1 ) + Vị trí miệng th i khí bên trong vùng gió quẩn trên mái phía đón gió, điểm tính toán trong vùng gió quẩn sau nhà khi 0 < x ≤ 4Hnh : Cx = 5,6Mmk ; C y = C x S1 , mg / m 3 ul.H nh + Vị trí miệng th i khí bên trong vùng gió quẩn trên mái phía đón gió, điểm tính toán ngoài vùng gió quẩn sau nhà khi x > 4Hnh : Cx = - 15Mk ; C y = C x S1 , mg / m 3 ul.(b + x) Khu nhà: + Vị trí miệng th i khí bên trong vùng gió quẩn trên mái phía đón gió c a nhà rộng đứng đầu h ớng gió, điểm tính toán trong vùng gió quẩn giữa hai nhà khi Hnh < x1 ≤ 4Hnh : Cx = 14,4 Mmk ; C y = C x S1 , mg / m 3 ul.x1 + Vị trí miệng th i khí bên trong vùng gió quẩn trên mái phía đón gió c a nhà rộng đứng đầu h ớng gió, điểm tính toán trong vùng gió quẩn giữa hai nhà khi 4Hnh < x1 ≤ 8Hnh : Cx = 3,6 Mmk ; C y = C x S1 , mg / m 3 ul.H nh + Vị trí miệng th i khí bên ngoài vùng gió quẩn trên mái phía đón gió c a nhà rộng đứng đầu h ớng gió khi H<0,3, điểm tính toán trong vùng gió quẩn giữa hai nhà khi Hnh < x1 ≤ 4Hnh : Cx = Cy = 1,3Mmk u 1,3.Mmk 2 42 ], mg / m 3 [ + u lx 1 (1,4l + x) 2 ⎤ ⎡2 42 S 3 ⎥, mg / m 3 ⎢ + 2 ⎦ ⎣ lx1 (1,4l + x) 56 + Vị trí miệng th i khí bên ngoài vùng gió quẩn trên mái phía đón gió c a nhà rộng đứng đầu h ớng gió khi H<0,3, điểm tính toán trong vùng gió quẩn giữa hai nhà khi 4Hnh < x1 ≤ 8Hnh : Cx = Cy = 1,3Mmk u 1,3.Mmk 0,5 42 + ], mg / m 3 [ u lH nh (1,4l + x) 2 ⎡ 0,5 ⎤ 42 + S 3 ⎥, mg / m 3 ⎢ 2 ⎣ lH nh (1,4l + x) ⎦ + Vị trí miệng th i khí bên ngoài (trên) vùng gió quẩn trên mái phía đón gió c a nhà rộng đứng đầu h ớng gió khi H>0,3, điểm tính toán trong vùng gió quẩn giữa hai nhà khi Hnh < x1 ≤ 4Hnh : C x, y = 1,3.Mmk 2 20 [ + S 3 ], mg / m 3 u lx1 (1,4l + x) 2 + Vị trí miệng th i khí bên ngoài (trên) vùng gió quẩn trên mái phía đón gió c a nhà rộng đứng đầu h ớng gió khi H>0,3, điểm tính toán trong vùng gió quẩn giữa hai nhà khi 4Hnh < x1 ≤ 8Hnh : C x, y = 1,3.Mmk 0,5 20 + [ S 3 ], mg / m 3 u lH nh (1,4l + x) 2 + Vị trí miệng th i khí bên trong hoặc trên vùng gió quẩn giữa hai nhà khi nhà hẹp đứng đầu h ớng gió, điểm tính toán trong vùng gió quẩn giữa hai nhà khi Hnh < x1 ≤ 6Hnh : Cx = Cy = 1,3.Mk 1,5 42 ], mg / m 3 [ + u lx1 (1,4l + b + x) 2 1,3Mk u ⎡1,5 ⎤ 42 S1 ⎥, mg / m 3 ⎢ + 2 ⎣ lx1 (1,4l + b + x) ⎦ + Vị trí miệng th i khí bên trong hoặc trên vùng gió quẩn giữa hai nhà khi nhà hẹp đứng đầu h ớng gió, điểm tính toán trong vùng gió quẩn giữa hai nhà khi 6Hnh < x1 ≤ 10Hnh : Cx = Cy = 1,3.Mk 0,25 42 + ], mg / m 3 [ 2 u lH nh (1,4l + b + x) ⎤ 1,3Mk ⎡ 0,25 42 + S1 ⎥, mg / m 3 ⎢ 2 u ⎣ lH nh (1,4l + b + x) ⎦ 57 Trong đó: Cx, Cy – Nồng độ chất ô nhiễm tại điểm tính toán, mg/m3. L – Lưu lượng khí thải của nguồn thải, m3/s. M – Tải lượng chất ô nhiễm thải vào khí quyển, mg/s. k – Hệ số kể đến ảnh hưởng của độ cao tương đối của nguồn thải. u – Vận tốc gió trung bình, m/s. S, S1, S2, S3 – Các hệ số tính toán nồng độ ở khoảng cách y với luồng khí thải. m – Hệ số thể hiện phần khí thải gây ô nhiễm đối với vùng gió quẩn. Hnh- Chiều cao của nhà tính từ mặt đất đến mái, m. l – Chiều dài của nhà trực giao với hướng gió, m. b – Bề rộng của nhà theo chiều song song với hướng gió, m. x – Khoảng cách từ mặt tường phía khuất gió của nhà đến điểm tính toán, m. x1 – Khoảng cách giữa hai nhà, m. H – Chiều cao tương đối của nguồn thải. Đặc điểm, mức độ khuyếch tán chất ô nhiễm trong môi tr ng không khí ph thuộc vào c ng độ th i c a nguồn, t c độ gió, độ cao hiệu qu c a ng khói và điều kiện khí quyển. Do vậy, mô hình khuyếch tán chất ô nhiễm đ ợc thực hiện đ i với từng chất ô nhiễm và theo các kịch b n c thể về các điều kiện chi ph i đến quá trình khuyếch tán nêu trên. Kết qu tính ph i đ ợc phân tích và đ ợc thể hiện bằng các hình vẽ dự báo các đ ng đồng mức phân b nồng độ các chất ô nhiễm trong khu vực. 3.4.2. Tác đ ng môi tr ng n c Đánh giá mức độ tác động c a dự án lên môi tr ng n ớc khu vực đ ợc ph n ánh theo từng giai đo n phát triển c a dự án và gồm các nội dung chính sau: - Đánh giá tổng l ợng chất ô nhiễm (theo từng chất) trong n ớc th i th i vào môi tr ng n ớc; - Đánh giá ph m vị tác động trong không gian, th i gian và mức độ tác động đến từng đ i t ợng cần quan tâm trong khu vực. Giai đoạn thi công xây dựng Nguồn gây ô nhiễm môi tr ng n ớc trong giai đo n thi công xây dựng ch yếu là n ớc th i sinh ho t c a công nhân và n ớc m a ch y tràn trên bề mặt công tr ng xây dựng. • Nước thải sinh hoạt N ớc th i sinh ho t ch yếu chứa các chất cặn bã, các chất lơ lửng (SS), các hợp chất hữu cơ (BOD/COD), các chất dinh d ỡng (N, P) và các vi sinh vật. Theo WHO (1993), tính chất n ớc th i sinh ho t đ ợc ph n ánh trong các B ng 3- và B ng 3- d ới đây. 58 B ng 3-10. Ch t ô nhi m trong n c th i sinh ho t (Định mức cho 1 người) Ch t ô nhi m Tổng l ng (g/ng i/ngày) BOD5 45-54 COD 72-102 TSS 70-145 Tổng N 6-12 Tổng P 0,8-4 Vi sinh (NPK/100ml) Tổng Coliform 106-109 Feacal Coliform 105-106 Trứng giun, sán 103 Nguồn: Rapid inventory technique in environmental control, WHO 1993 B ng 3-11. N ng đ các ch t ô nhi m trong n TT Ch t ô nhi m Đ nv c th i sinh ho t N ng đ Không xử lí Có hệ th ng bể tự ho i 1 BOD5 mg/l 562 – 675 100 – 200 2 COD mg/l 900 – 1275 180- 360 3 TSS mg/l 875 – 1812 80 – 360 4 Dầu mỡ mg/l 125 – 375 - 5 Tổng P mg/l 10 -50 - Nguồn: Rapid inventory technique in environmental control, WHO 1993 Do tập trung nhiều công nhân xây dựng nên l ợng n ớc th i sinh ho t th ng lớn, song cũng thay đổi theo th i gian và mùa trong năm. Thông th ng, tổng l ợng n ớc th i sinh ho t có thể đ ợc xác định trên cơ s bình quân từ 60l đến 80l/ng i/ngày đêm, hoặc căn cứ theo các quy chuẩn, tiêu chuẩn c a các bộ, ngành. Ví d nh theo tiêu chuẩn 20/TCN 3-85 c a Bộ Xây dựng, n ớc dùng cho 1 công nhân trong một ca làm việc trung bình là 45 lít/ng i/ca. Căn cứ vào tổng l ợng n ớc cấp (quy định c a ngành xây dựng, l ợng n ớc th i sinh ho t ớc tính bằng kho ng 80% tổng l ợng n ớc cấp hoặc theo tiêu chuẩn n ớc th i đầu ng i khác) hoặc căn cứ vào s l ợng công nhân tham gia vào quá trình xây dựng với định mức tiêu th n ớc nêu trên, tính chất c a n ớc th i sinh ho t nêu t i các b ng 4-8, 4-9 có thể xác định đ ợc tổng l ợng chất ô nhiễm trong n ớc th i đ ợc th i vào môi tr ng n ớc. • Nước thải từ quá trình thi công xây dựng N ớc th i từ quá trình thi công xây dựng gồm n ớc rửa nguyên liệu, n ớc vệ sinh máy móc thiết bị thi công, n ớc d ỡng hộ bê tông có hàm l ợng chất lơ lửng và các chất hữu cơ cao có tiềm năng gây ô nhiễm các vực n ớc tiếp nhận n ớc th i nh 59 sông, su i, ao, hồ, kênh, m ơng. Nồng độ các chất ô nhiễm trong n ớc th i c a giai đo n xây dựng đ ợc thể hiện trong B ng 3-. B ng 3-12. N ng đ các ch t ô nhi m trong n c th i giai đo n xây d ng TT Các thông s Đ nv N ng đ TCVN 5945-2005 1 pH - 6,99 5,5-9,0 2 Chất rắn lơ lửng SS mg/l 663,0 100 3 COD mg/l 640,9 80 4 BOD5 mg/l 429,26 50 5 + NH4 mg/l 9,6 10 6 Tổng N mg/l 49,27 30 7 Tổng P mg/l 4,25 6 8 Fe mg/l 0,72 5 9 Zn mg/l 0,004 3 10 Pb mg/l 0,055 0,5 11 Dầu mỡ mg/l 0,02 5 12 Coliform MPN/100l 4 53x10 5000 Nguồn: Trung tâm Kỹ thuật môi trường Đô thị và Khu công nghiệp, 2007 Căn cứ vào s liệu nêu t i b ng 3.16, tổng l u l ợng n ớc th i hoặc s liệu đo đ c, kh o sát thực tế t i các công tr ng có quy mô t ơng tự, xác định đ ợc tổng th i l ợng chất ô nhiễm trong n ớc th i th i vào vực n ớc tiếp nhận n ớc th i c a dự án. • Nước mưa chảy tràn Căn cứ vào diện tích khu vực dự án có thể tính đ ợc l u l ợng n ớc m a chẩy tràn Q: Q = q.F. φ Trong đó: q - Cường độ mưa tính theo m/s; F- Diện tích lưu vực thoát nước mưa, m2 φ - Hệ số dòng chảy, lấy trung bình bằng 0,6. C ng độ m a (q) đ ợc xác định theo công thức: (20 + b) n .q20 .(1 + C lg P) q= (t + b) n Trong đó: q - Cường độ mưa tính theo m/s; P - Chu kỳ ngập lụt; q20, b, C,n - Đại lượng phụ thuộc vào đặc điểm khí hậu tại khu vực dự án. 60 Thông th ng trong n ớc m a đợt đầu sẽ chứa một l ợng lớn các chất bẩn tích t trên bề mặt nh dầu, mỡ, b i, đất. Theo s liệu c a WHO (1993) nồng độ các chất ô nhiễm trong n ớc m a chẩy tràn kho ng 0,5-1,5mgN/l; 0,004-0,03mg P/l; 10-20mg COD/l và 10-20mg TSS/l. L ợng chất bẩn tích t trong n ớc m a theo th i gian đ ợc xác định theo công thức: G = Mmax [ 1 –exp (-kz.T)]. F, kg Trong đó Mmax - Lượng bụi tích lũy lớn nhất( Mmax = 220kg/ha); kz - Hệ số động học tích lũy chất bẩn, (kz = 0,3ng-1); T - Thời gian tích lũy chất bẩn tính theo ngày (T=15 ngày); F - Diện tích lưu vực thoát nước mưa (ha). Trên cơ s các s liệu tính toán, xác định đ ợc tổng th i l ợng chất ô nhiễm đ ợc đ a vào vực n ớc tiếp nhận n ớc th i c a dự án. Giai đoạn vận hành dự án. Đánh giá tác động c a n ớc th i đ i với môi tr ng n ớc khu vực dự án và lân cận c a ho t động s n xuất hoá chất cơ b n là một nội dung quan trọng đòi h i độ chính xác, mức độ định l ợng càng cao càng t t. Để đánh giá mức độ tác động tới môi tr ng n ớc, ngoài việc xác định rõ các nguồn phát sinh n ớc th i (gồm n ớc th i sinh ho t và n ớc th i s n xuất) c a dự án, còn cần ph i có đầy đ s liệu về tính chất c a n ớc th i bao gồm l u l ợng th i, nồng độ và t i l ợng chất ô nhiễm trong n ớc th i đ i với từng công đo n s n xuất. • Nước thải sinh hoạt Tổng l ợng n ớc th i sinh ho t đ ợc xác định căn cứ vào tổng s công nhân, định mức tiêu th n ớc cho mỗi công nhân theo ca hoặc ngày. Với tổng l ợng n ớc th i tính theo ngày, tuần và trên cơ s s liệu nêu t i các b ng 3.16, 3.17 xác định đ ợc tổng l ợng chất ô nhiễm th i vào vực n ớc tiếp nhận n ớc th i c a dự án. • Nước thải sản xuất Xác định nồng độ các chất ô nhiễm trong n ớc th i s n xuất có thể dựa trên quy mô, đặc điểm công nghệ và những trình bày t i phần 3.2 c a ch ơng này kết hợp với các ph ơng pháp khác nh ph ơng pháp đánh giá nhanh dựa trên hệ s ô nhiễm c a WHO, s liệu trong các báo cáo ĐTM đã đ ợc thẩm định hoặc kh o sát, đo đ c trên thực tế c a các cơ s đang ho t động có trình độ công nghệ và quy mô t ơng tự. Căn cứ và s liệu về nồng độ chất ô nhiễm trong n ớc th i, tổng l u l ợng n ớc th i hoặc s liệu có đ ợc từ các cơ s s n xuất có quy mô t ơng tự, xác định đ ợc tổng th i l ợng chất ô nhiễm th i vào vực n ớc tiếp nhận n ớc th i c a dự án. • Đánh giá, dự báo phạm vi tác động của chất ô nhiễm trong môi trường nước khu vực Đánh giá, dự báo ph m vi tác động c a chất ô nhiễm trong n ớc th i đ i với môi tr ng n ớc khu vực về b n chất là việc xác định sự biến thiên c a nồng độ chất ô 61 nhiễm trong môi tr ng n ớc theo không gian và theo th i gian. Sự biến thiên này đ ợc làm sáng t bằng nhiều ph ơng pháp, trong đó hiệu qu và thông d ng hơn c là ph ơng pháp xác định mức độ khuyếch tán c a chất ô nhiễm bằng mô hình toán. Đ i với n ớc th i c a các dự án công nghiệp, xác định mức độ khuyếch tán chất ô nhiễm trong môi tr ng n ớc bằng việc sử d ng mô hình khuyếch tán chất ô nhiễm đ ợc lập trình theo ngôn ngữ Turbo Pascal: G= Trong đó : M ω v + 4kDx 2 exp[ 4kD xv (1 ± 1 + 2 x )] 2D x v C - Nồng độ chất bẩn tại điểm tính toán (mg/l). M - Tải lượng của chất bẩn (mg). ω - Diện tích tiết diện cửa thải (m2). v - Vận tốc trung bình của dòng chảy (m/s). k - Hệ số phân huỷ chất bẩn theo thời gian. Dx - Hệ số khuếch tán theo phương x (theo hướng dòng chảy). Nh vậy, các thông s cần thiết để tính toán gồm: - L u l ợng nguồn n ớc mặt nh nhất đ m b o tần suất 95% (m3/s); - Vận t c dòng ch y nh nhất (m/s); - L u l ợng n ớc th i x vào nguồn n ớc mặt (m3/s); - Hàm l ợng chất ô nhiễm trong n ớc th i (mg/l); Hàm l ợng chất ô nhiễm trong nguồn n ớc mặt tr ớc khi tiếp nhận n ớc th i (mg/l); - Hệ s phân huỷ chất ô nhiễm. Đặc điểm, mức độ khuyếch tán chất ô nhiễm trong môi tr ng n ớc ph thuộc vào l u l ợng th i, đặc điểm dòng chẩy c a nguồn tiếp nhận và điều kiện khí quyển. Do vậy, mô hình khuyếch tán chất ô nhiễm đ ợc thực hiện đ i với từng chất ô nhiễm và theo các kịch b n c thể về các điều kiện chi ph i đến quá trình khuyếch tán nêu trên. Kết qu tính ph i đ ợc phân tích và đ ợc thể hiện bằng các hình vẽ dự báo các đ ng đồng mức phân b nồng độ các chất ô nhiễm trong môi tr ng n ớc khu vực. 3.4.3. Tác đ ng môi tr ng đ t Phần nội dung này cần ph i đánh giá chính xác mức độ biến đổi về chất l ợng đất (suy thoái, ô nhiễm, thay đổi tính chất nông học) do tác động c a chất th i dự án. Các chất độc h i trong chất th i rắn, n ớc th i và khí th i lan truyền vào môi ng đất theo 2 cách: tr - Lan truyền tự nhiên: lan truyền trực tiếp theo các quy luật địa hoá, phân b l i vật chất trong đất; 62 - Lan truyền nhân t o: lan truyền gián tiếp do ng n ớc th i t ới cho các lo i cây trồng. i dân trong vùng sử d ng 3.4.4. Ch t th i r n Đánh giá tác động c a chất th i rắn (chất th i sinh ho t, chất th i rắn công nghiệp, chất th i rắn nguy h i) đ ợc ph n ánh thông qua việc xác định một cách định l ợng kh i l ợng (kg/ngày, tấn/năm) và thành phần (tính theo %), tính chất c a chất th i rắn phát sinh trong từng công đo n s n xuất c a dự án, đặc biệt l u ý chất th i rắn nguy h i. Giai đoạn xây dựng Chất th i rắn ch yếu trong giai đo n này là các lo i nguyên vật liệu xây dựng phế th i, rơi vãi nh g ch ngói, xi măng, sắt thép v n....và rác th i sinh ho t. L ợng chất th i này lớn hay nh là tuỳ thuộc vào quy mô c a từng công trình và trình độ qu n lý c a dự án. Giai đoạn vận hành Chất th i rắn phát sinh từ ho t động vận hành c a dự án gồm chất th i rắn s n xuất và rác th i sinh ho t c a công nhân. - Chất thải sản xuất: Chất th i rắn từ các nhà máy s n xuất hoá chất cơ b n ch yếu là bã th i từ các quá trình hoá học (bã th i gip từ s n xuất axit photphoric), xỉ lò từ các quá trình đ t và bùn từ các tr m xử lý n ớc th i. D ới đây là những trình bày để tham kh o về tính chất chất th i rắn c a một s cơ s s n xuất hoá chất đang ho t động Việt Nam (b ng 3-13, 3-14). B ng 3-13. Tính ch t ch t th i r n c a Công ty Supe Ph t phát và Hoá ch t Lâm Thao TT Ch tiêu Đ nv Hàm l M1 M2 ng M3 M4 1 P2O5 % 27,62 20,85 29,28 0,16 2 Al2O3 % 0,302 0,351 0,453 0,302 3 Fe2O3 % 1,42 0,03 1,77 0,15 4 MgO % 3,0 2,0 3,0 0,8 5 CaO % 42,0 28,0 42,0 27,4 6 Pb % 0,075 0,019 0,022 0,006 7 Cr % 1,75.10-3 1,25.10-3 2,25.10-3 <10-3 8 Cd % < 10-4 4.10-4 <10-4 <10-4 9 Mn % 0,202 0,128 0,468 0,005 10 Ni % 3.10-3 2.10-3 4.10-3 <10-3 11 As % 8,28.10-4 8,29.10-4 9,91.10-4 1,76.10-4 12 Zn % 0,058 0,082 0,013 0,069 63 Nguồn: Trung tâm Kỹ thuật môi trường và Công nghiệp hoá chất, 2002. Ghi chú: M1- Quặng apatit sau tuyển ; M2 - Sản phẩm supe phốt phát đơn ; M3 - Quặng apatit thô ; M4 – Bùn bể lắng. B ng 3-14. Tính ch t ch t th i r n c a Nhà máy Supe Ph t phát Long Thành TT Ch tiêu Đ nv Hàm l S1 ng S2 S3 1 P2O5 % 19,7 29,46 5,63 2 Al2O3 % 1,02 1,53 0,4 3 Fe2O3 % 3,03 4,55 1,7 4 MgO % 12 4 0,65 5 SiO2 % 6,86 10,34 1,88 6 CaO % 28,0 36,4 0,3 7 Pb % 8,45.10-3 1,38.10-3 5,13.10-3 8 Zn % 8,02.10-3 5,41.10-3 <10-3 9 Cr % < 10-3 <10-3 <10-3 10 Cd % 2.5.10-4 2,1.10-4 1,36.10-4 11 Mn % 0,274 0,324 0,005 12 Ni % 0,015 0,01 <10-3 Nguồn: Trung tâm Kỹ thuật môi trường và Công nghiệp hoá chất, 2002 Ghi chú: S1- Quá trình sản xuất supe phốt phát đơn; S2: Nghiền quặng; S3: Bùn lắng. Căn cứ vào đặc điểm công nghệ, quy mô dự án và lo i nguyên nhiên liệu, s n phẩm với những trình bày phần trên c a h ớng dẫn này có thể xác định đ ợc kh i l ợng, tính chất c a chất th i rắn. Ngoài ra, có thể sử d ng ph ơng pháp đánh giá nhanh c a WHO, s liệu trong các báo cáo ĐTM đã đ ợc thẩm định hoặc từ các cơ s đang ho t động có trình độ công nghệ và quy mô t ơng tự. - Chất thải rắn sinh hoạt Nguồn phát sinh chất th i sinh ho t ch yếu là từ khu nhà ăn, văn phòng làm việc, các công trình vệ sinh bao gồm các lo i rác th i thực phẩm, v hộp, chai lọ, giấy v n,…. ớc tính trung bình l ợng chất th i sinh ho t cho một đầu ng i trong một ca s n xuất là 0,2-0,3 kg/ng i/ca, và căn cứ vào s l ợng công nhân, có thể tính đ ợc tổng l ợng chất th i rắn phát sinh cần đ ợc thu gom, xử lý. 64 3.5. Đánh giá tác đ ng không liên quan đ n ch t th i 3.5.1. Ti ng n Trong quá trình thi công xây dựng dự án, tiếng ồn gây ra ch yếu do ho t động c a các máy móc thi công, các ph ơng tiện vận t i trên công tr ng và các ho t động xây dựng khác. Mức ồn t i đa c a các ph ơng tiện vận chuyển và các máy móc thi công do USEPA đ a ra nêu t i B ng 3-6. Các tính toán này cần ph i c thể cho từng tr ng hợp đặc biệt đ i với các đ i t ợng nh y c m nh các công trình tôn giáo, văn hoá, khu dân c …. B ng 3-6. M c n t i đa c a các ph ở M c n ở kho ng cách 200m ng ti n thi M c n ở kho ng cách 500m TT Thi t b thi công 1 Máy i 80 68 59 2 Xe nâng 72-84 66 54 3 Xe t i 83-94 70 65 4 Máy san 80-93 69 68 5 Xe lu 73-75 64 54 6 Máy r i đ 86-88 67 59 7 Máy đầm 74-77 68 54 8 Gầu ngo m 72-93 70 57 9 Cần cẩu 75-77 68 50 10 Máy trộn bê tông 74-88 70 62 11 Bơm bê tông 81-84 69 60 12 Máy nén khí 74-87 72 64 13 Máy khoan 87 14 Máy đóng cọc 90 15 Máy tông đầm M c n kho ng cách 2m ng ti n v n chuy n và các ph công ng bê 80 Nguồn: USEPA,1971 Để xác định đ ợc mức ồn tổng hợp trong một th i điểm nhất định và một vị trí nhất định cần thiết ph i có s liệu đầy đ về đặc điểm địa hình khu vực dự án, s l ợng, ch ng lo i các ph ơng tiện máy móc thi công, vận chuyển t i công tr ng một th i điểm nhất định hoặc s liệu đo đ c thực tế từ các tr ng hợp có quy mô ho t động t ơng tự. tr Về mặt lý thuyết, tổng hợp mức ồn phát sinh từ các thiết bị thi công t i công ng có thể đ ợc tính theo công thức: 65 n L∑ = 10lg∑10 0,1.li i Trong đó: L∑: mức ồn tổng số; Li: mức ồn nguồn i; n: tổng số nguồn ồn Đánh giá mức độ nh h ng tiếng ồn do dự án gây ra đ i với khu vực xung quanh những kho ng cách nhất định có thể đ ợc tính theo ph ơng trình d ới đây: Li = Lp - ∆Ld - ∆Lc; Trong đó: Li - Mức ồn tại điểm tính toán cách nguồn gây ồn khoảng cách r2, dBa; Lp - Mức ồn đo được tại các nguồn gây ồn cách nguồn gây ồn khoảng cách r1; ∆Ld - Mức ồn giảm theo khoảng cách r2 ở tần số i, dBa; ∆Ld = 20 lg [ (r2/r1)1+a]; r1 - Khoảng cách tới nguồn gây ồn ứng với Lp, m; r2- Khoảng cách tính toán độ giảm mức ồn theo khoảng cách ứng với Li, m; a - Hệ số kể đến ảnh hưởng hấp thụ tiếng ồn của địa hình mặt đất (a=0); ∆Lc - Độ giảm mức ồn qua vật cản. Tại khu vực dự án ∆Lc = 0. 3.5.2. Đ rung Rung động là do ho t động c a các ph ơng tiện, máy móc thi công ch yếu là đóng cọc, đầm nén, khoan và ho t động c a các ph ơng tiện vận chuyển nặng. Mức độ rung động ph thuộc vào nhiều yếu t trong đó đặc biệt quan trọng là cấu t o địa chất c a nền móng công trình. Tuy nhiên, để xác định mức độ rung động, ngoài việc thực hiện các kh o sát, đo đ c đ i với những tr ng hợp có điều kiện t ơng tự với khu vực dự án đang đ ợc triển khai ngoài thực tế, còn có thể xác định nhanh trên cơ s s liệu đ ợc USEPA xác lập nêu t i B ng 3-7. Các tính toán này cần ph i c thể cho từng tr ng hợp đặc biệt đ i với các đ i t ợng nh y c m nh các công trình tôn giáo, văn hoá, bệnh viện, tr ng học, khu dân c …. B ng 3-7. M c đ gây rung c a m t s máy móc xây d ng TT 1 M c đ rung đ ng (Theo hướng thẳng đứng Z, dB) Lo i máy móc Máy đào đất Cách nguồn gây rung động 10m Cách nguồn gây Rung động 30m 80 71 66 2 Máy i đất 79 69 3 Xe vận chuyển h ng nặng 74 64 4 Xe lu 82 71 5 Máy khoan 63 55 6 Máy nén khí 81 71 7 Máy đào bằng hơi 85 73 8 Máy đóng cọc bằng khoan dẫn 98 83 9 Máy đóng cọc bằng rung chấn 93 83 Nguồn: USEPA, 1971 Để đánh giá đ ợc mức rung động trong một th i điểm nhất định và một vị trí nhất định cần thiết ph i có s liệu đầy đ về điều kiện địa chất công trình nền móng, s l ợng, ch ng lo i các ph ơng tiện máy móc thi công, vận chuyển t i công tr ng th i điểm đó hoặc s liệu đo đ c thực tế từ các tr ng hợp có quy mô ho t động t ơng tự. 3.5.3. Ô nhi m nhi t Ô nhiễm nhiệt là một lo i ô nhiễm liên quan đến hầu hết các công đo n s n xuất trong ngành công nghiệp hoá chất. Nhiệt phát sinh ch yếu từ: - Sự truyền nhiệt từ lò đ t, lò hơi, c a các máy móc thiết bị sử d ng hơi và c a hệ th ng đ ng ng dẫn hơi, khí nóng; - Sự rò rỉ hệ th ng đ ng ng dẫn hơi, các van, m i n i trên hệ th ng đ ng ng. Tổng nhiệt l ợng này to vào không gian nhà x ng rất lớn làm nhiệt độ bên trong nhà x ng tăng cao, có thể chênh với nhiệt độ môi tr ng bên ngoài đáng kể, nh h ng tới quá trình hô hấp c a cơ thể con ng i tác động xấu tới sức khoẻ và năng suất lao động. Ngoài ra, nhiệt độ cao còn có tiềm năng gây ra các sự c cháy, nổ. Do vậy, cần có những đánh giá, dự báo về mức độ ô nhiễm nhiệt t i các phân x ng và đặc biệt đ i với môi tr ng xung quanh. Việc đánh giá này dựa trên đặc điểm công nghệ, cơ s kiến thức chuyên gia và kết qu kh o sát, đo đ c. 3.5.4. Tác đ ng ch đ thuỷ văn Việc khai thác n ớc mặt, n ớc d ới đất và x th i một l ợng lớn n ớc th i vào các vực n ớc mặt khu vực (sông, hồ, biển ven b ) sẽ có những tác động đến chế độ thuỷ văn mặt và d ới đất khu vực. Do vậy, phần nội dung này cần làm sáng t các vấn đề sau: - Biến động về trữ l ợng, mực n ớc c a các tầng chứa n ớc d ới đất; - Biến đổi chế độ dòng ch y mặt (đ i với sông, su i); - Biến đổi chế độ dòng ch y, dòng bồi tích ven b (đ i với biển); - Biến đổi về c ng độ, ph m vi nh h sông, b sông, b biển, đáy biển. 67 ng c a các quá trình bồi t , xói l lòng 3.5.5. Tác đ ng môi tr ng đ t Tác động đến môi tr dung sau: ng đất phần nội dung này đ ợc đề cập qua các nội - Chiếm d ng đất c a dự án (cần có s liệu chính xác về diện tích chiếm d ng c a từng lo i đất: nông nghiệp, lâm nghiệp, v n, nhà và khác); - Tác động gây tr ợt, s t l đất, lún đất, mất đất b i ho t động xây dựng c a dự án. 3.5.6. Tác đ ng môi tr ng sinh thái Phần nội dung này cần ph n ánh rõ những tác động bất lợi đ i với hệ động thực vật trên c n và d ới n ớc phân b trong khu vực dự án. Hệ sinh thái trên cạn Ph n ánh về tác động đ i với hệ sinh thái trên c n gồm các nội dung chính sau: - Tác động đối với hệ thực vật: mức độ chặt phá cây c i, hoa màu; biến động về diện phân b , về gi ng loài, về s l ợng đặc biệt đ i với các loài thực vật đặc thù, các loài thực vật quý hiếm; - Tác động đối với hệ động vật: mất nơi c trú, sinh s ng; kh năng sinh tồn, biến động về gi ng loài, về s l ợng đặc biệt đ i với các loài động vật đặc thù, các loài động vật hoang dã, các loài động vật quý hiếm có trong sách Đ ; Hệ sinh thái dưới nước Ph n ánh về tác động đ i với hệ sinh thái d ới n ớc gồm các nội dung chính sau: - Tác động với thực vật phiêu sinh: mất nơi sinh s ng, biến động về thành phần loài, s l ợng đặc biệt đ i với các loài quý hiếm; - Tác động đối với động vật phiêu sinh: mất nơi sinh s ng, biến động về thành phần loài, s l ợng đặc biệt đ i với các loài quý hiếm; - Tác động đối với động vật đáy: mất nới sinh s ng, biến động về thành phần loài, s l ợng đặc biệt đ i với các loài quý hiếm. 3.5.7. Tác đ ng đ n môi tr ng kinh t -xã h i Phần nội dung này cần trình bày những đánh giá về tác động đến môi tr ng kinh tế-xã hội khu vực dự án (không đánh giá trên cơ s nhận định chung chung cho c một khu vực hoặc một vùng rộng lớn). Tác động đến môi trường kinh tế Đánh giá tác động môi tr ng kinh tế gồm những đánh giá về tác động đến điều kiện và các ho t động kinh tế trong khu vực chịu nh h ng b i dự án bao gồm các nội dung sau: - nh h ng đến cơ cấu kinh tế vùng, ngành; - nh h ng đến thu nhập c a các hộ dân bị mất đất, mất việc làm b i dự án; - nh h ng do thay đổi cơ cấu sử d ng đất; 68 - nh h ng đến cơ s h tầng. Tác động đến môi trường xã hội Đánh giá tác động môi tr ng xã hội gồm những đánh giá về tác động đến điều kiện và các ho t động xã hội trong khu vực chịu nh h ng b i dự án bao gồm các nội dung sau: - nh h ng do di dân, tái định c ; - nh h ng đến cơ cấu ngành nghề, việc làm; - nh h ng đến phong t c tập quán (nếu có); - nh h ng đến các di tích lịch sử, văn hóa, t n giao và các công trình kiến trúc có giá trị; nh h ng đến cộng đồng dân tộc đặc biệt là dân tộc thiểu s . 3.6. Đánh giá r i ro, s c môi tr ng Dự báo, đánh giá những r i ro, sự c môi tr ng do dự án gây ra chỉ đ i với những r i ro, sự c có thể xẩy ra trong quá trình xây dựng và vận hành dự án. 3.6.1. Ngu n g c phát sinh r i ro, s c phần nội dung nay, cần xác định đ ợc nguồn g c phát sinh r i ro, sự c trong giai đo n thi công xây dựng và giai đo n vận hành c a dự án. Đ i với ngành s n xuất hoá chất cơ b n, sự c đều có thể xẩy ra trong các công đo n s n xuất và ch yếu gồm: - Nổ bình chứa, ng dẫn khí clo, khí amoniac, khí SO2, khí SO3 - Vỡ, th ng các bồn chứa axit ; - Rò rỉ hệ th ng đ - Cháy nổ do chập điện. - H ng hoặc sự c t i các công trình xử lí môi tr phát th i ng ng dẫn hơi, các van, m i n i trên hệ th ng đ 3.6.2. Đánh giá r i ro, s c môi tr Thông th c nh sau: ng ng ng nên không đ t tiêu chuẩn ng ng đánh giá r i ro, sự c môi tr ng đ ợc thực hiện theo các khía - Đánh giá r i ro tới môi tr - Đánh giá r i ro tới hệ sinh thái; - Đánh giá r i ro tới môi tr - Đánh giá r i ro tới sinh m ng và sức khoẻ con ng cộng đồng địa ph ơng); ng tự nhiên; ng kinh tế - xã hội; 69 i (ng i trực tiếp làm việc, Những nội dung về đánh giá sự c ngoài việc xác định những công đo n s n xuất có nhiều tiềm năng sinh ra sự c còn ph i phân tích thiệt h i đ i với hệ sinh thái, thiệt h i tài s n c a dự án, c a địa ph ơng và xã hội và thiệt h i về sức kh e, tính m ng c a ng i trực tiếp làm việc và cộng đồng địa ph ơng. C gắng hết sức c thể dự báo các tác động dựa vào đăc điểm tự nhiên kinh tế xã hội c a khu vực dự án, tránh nêu chung chung 3.7. Đánh giá m c đ tác đ ng tổng th Trên cơ s kết qu đánh giá tác động đến các thành phần môi tr ng nêu trên, thông th ng việc thực hiện các đánh giá mức độ tác động (theo các mức rất m nh, m nh, trung bình, yếu hoặc nghiêm trọng, trung bình, nhẹ và không rõ rệt) đ ợc thực hiện bằng ph ơng pháp ma trận. Đây là ph ơng pháp đánh giá mang tính định tính hoặc bán định l ợng (cho điểm theo trọng s ) trên cơ s lập b ng kiểm tra đ i chiếu từng ho t động c a dự án với từng thông s hoặc từng thành phần môi tr ng để đánh giá m i quan hệ nguyên nhân - hậu qu . Ph ơng pháp ma trận hiện đang đ ợc áp d ng có tính tổng hợp cao là “Hệ th ng định l ợng tác động” (impact quantitative system – IQS) đ ợc xây dựng trên cơ s các h ớng dẫn ĐTM c a Tổ chức E&P Forum, UNEP và WB (VESDI, 2008). Các thông s đánh giá gồm: c ng độ tác động (M); ph m vi tác động (S); th i gian ph c hồi (R); tần suất xẩy ra (F); quy định luật pháp (L); chi phí (E) và m i quan tâm c a cộng đồng (P). Các tác động sẽ đ ợc phân tích, đánh giá và cho điểm t ơng ứng theo B ng 3-8. Hệ th ng phân lo i IQS. B ng 3-8. H th ng phân lo i IQS Thông s H th ng x p lo i Mức độ Định nghĩa Tác động lớn Tác động có thể làm thay đổi nghiêm hoặc nghiêm trọng các nhân t c a môi tr ng hoặc t o ra biến đổi m nh mẽ về môi tr ng. trọng Tác động lo i này có thể nh h ng lớn đến môi tr ng tự nhiên hoặc KT-XH c a một khu vực. Tác đ ng C ng động Tác động có thể nh h ng rõ rệt một s độ tác Tác nhân t c a môi tr ng. Tác động lo i trung bình động này có thể nh h ng không lớn đến môi (M) tr ng tự nhiên hoặc KT-XH c a một khu vực. Điểm 3 2 Tác động nhẹ Tác động có thể nh h ng nhẹ đến môi tr ng tự nhiên hoặc một bộ phận nh dân s . 1 động Ho t động c a dự án không t o ra các đáng tác động tiêu cực rõ rệt. 0 Tác không 70 kể hay không tác động Không đáng Ph m vi hẹp quanh nguồn tác động kể Ph m C c bộ vi tác động Khu vực (S) S t ng tác Ph m vi tác động xung quanh nguồn gây tác động (trong ph m vi xã, ph ng) 1 Ph m vi tác động xung quanh nguồn gây tác động (trong ph m vi liên xã) 2 Liên vùng Ph m vi tác động trên 2 huyện xung quanh nguồn gây tác động Qu c tế Ph m vi tác động nh h thổ n ớc láng giềng <1 năm Th i gian tác 1-2 năm động (S) 2-5 năm > 5 năm Tần suất (F) 4 Th i gian ph c hồi tr ng thái ban đầu d ới 1 năm. 1 Th i gian ph c hồi tr ng thái ban đầu từ 1 đến 2 năm. 2 Th i gian ph c hồi tr ng thái ban đầu từ 2 đến 5 năm. 3 Th i gian ph c hồi tr ng thái ban đầu từ trên 5 năm. 4 Hiếm khi xẩy Sự c môi tr ng có kh năng xẩy ra ra nh ng đ ợc dự báo là hiếm Nguy cơ xẩy Nguy cơ xẩy ra sự c môi tr ra t ơng đ i đ i cao cao Nguy cơ xẩy Nguy cơ xẩy ra sự c môi tr ra rất cao Qu n lý Chi phí 0 1 ng t ơng 2 ng cao 3 có Pháp luật không có quy định đ i với tác động 0 Quy định có Pháp luật quy định tổng quát đ i với tác tính tổng động quát 1 Quy định c thể Pháp luật quy định c thể đ i với tác động 2 Chi phí thấp Chi phí thấp cho qu n lý và thực hiện cc biện pháp phòng ngừa, gi m thiểu tác động tiêu cực 1 Chi phí trung Chi phí trung bình cho qu n lý và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, gi m 2 Không quy định Luật pháp (L) 3 ng đến lãnh Rất hiếm Sự c môi tr ng rất hiếm khi hoặc hoặc không không bao gi xẩy ra xẩy ra S c môi tr ng 0 71 (E) bình thiểu tác động tiêu cực Chi phí cao Chi phí cao cho qu n lý và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, gi m thiểu tác động tiêu cực M i Ít quan tâm quan tâm c a Mức độ quan cộng tâm trung đồng bình (P) Sự khó chịu hoặc quan tâm c a cộng đồng đ i với các vấn đề môi tr ng c a dự án là ít hoặc không có 3 1 Sự khó chịu hoặc quan tâm c a cộng đồng đ i với các vấn đề môi tr ng c a dự án là khu vực t ơng đ i hẹp( xã, ph ng). 2 Mức độ quan Sự khó chịu hoặc quan tâm c a cộng tâm cao đồng đ i với các vấn đề môi tr ng c a dự án là trên ph m vi rộng (liên xã, ph ng). 3 Nguồn: VESDI, 2008 Mức độ tác động tổng thể đ ợc xác định trên cơ s tổng điểm đ ợc tính theo công thức: Tổng s điểm (TS) = (M+S+R) x F x (L+E+P) = Mức độ tác động tổng thể. B ng 3-9. M c đ tác đ ng tổng th đ Đi m c xác đ nh theo thang b c đi m M c đ tác đ ng 0–9 Không tác động hoặc tác động không đáng kể. 9 – 72 Tác động nh . 72 – 144 Tác động trung bình. 144 – 264 Tác động lớn hoặc tác động nghiêm trọng. Nguồn: VESDI, 2008 72 CH NG 4. CÁC BI N PHÁP PHÒNG NG A, KH C PH C, GI M THI U CÁC TÁC Đ NG TIÊU C C C A D ÁN Đ N MÔI TR NG Yêu cầu: việc lựa chọn và đưa ra các biện pháp giảm thiểu tác động xấu cần đảm bảo các nguyên tắc sau: - Các biện pháp giảm được thể hiện theo từng giai đoạn phát triển của dự án (chuẩn bị, xây dựng và vận hành); - Giảm thiểu tới mức tối đa có thể được các tác động xấu tới môi trường phù hợp với quy mô công trình, nguồn tài chính cho phép của dự án; - Mỗi loại tác động xấu đã xác định đều phải có biện pháp giảm thiểu tương ứng, có lý giải rõ ràng về ưu điểm, nhược điểm, mức độ khả thi, hiệu suất/hiệu quả xử lý. Trong trường hợp không thể có biện pháp hoặc có nhưng khó khả thi trong khuôn khổ của dự án thì phải nêu rõ lý do và có kiến nghị cụ thể; - Phải có chứng minh rằng, sau khi áp dụng biện pháp thì tác động xấu sẽ được giảm đến mức nào, có so sánh, đối chiếu với các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật hiện hành. Trường hợp không đáp ứng được yêu cầu quy định thì phải nêu rõ lý do và có những kiến nghị cụ thể. D ới đây là những trình bày về các biện pháp gi m thiểu tác động xấu lên môi tr ng c a dự án. Tuy nhiên, về cơ b n đây mới chỉ là những gợi ý mang tính định h ớng, có tính tham kh o và không coi là chuẩn mực để áp d ng. Do vậy, trong báo cáo ĐTM, các biện pháp gi m thiểu đ ợc lựa chọn cần ph i đ ợc c thể hóa đ i với dự án đó và đ m b o tính kh thi cao. 4.1. Bi n pháp gi m thi u tác đ ng x u trong giai đo n chu n b mặt bằng và thi công xây d ng 4.1.1. Giai đo n quy ho ch mặt bằng Việc quy ho ch mặt bằng c a dự án ph i đ m b o các nguyên tắc về quy ho ch công nghiệp và c nh quan môi tr ng: - Lựa chọn hợp lý h ớng nhà x nhiên; ng để sử d ng t t nhất điều kiện thông gió tự - Xác định kích th ớc các d i cách ly vệ sinh công nghiệp giữa các h ng m c công trình và dự án với khu dân c để đ m b o sự thông thoáng, h n chế sự lan truyền ô nhiễm, đ m b o phòng cháy, chữa cháy và gi m thiểu nh h ng trực tiếp c a chất th i đ i với công nhân và dân c xung quanh; - Phân c m các nhà x ng theo nguyên tắc những công đo n s n xuất có mức độ, tính chất gây ô nhiễm môi tr ng t ơng tự nhau thì gần nhau; 73 - B trí khu vực s n xuất cách ly khu hành chính và điều hành s n xuất. Đ m b o phân bổ các d i cây xanh hợp lý với tổng diện tích sử d ng đất chiếm ít nhất là 15% diện tích đất c a dự án (hoặc có diện tích theo quy định hiện hành); - B trí khu s n xuất có tiềm năng gây ô nhiễm môi tr ng không khí, khu xử lý n ớc th i và khu tập kết rác th i cu i h ớng gió ch đ o c a khu vực và cách xa khu dân c ; - Hệ th ng cấp, thoát n ớc cần đ ợc quy ho ch hợp lý đ m b o việc cung cấp n ớc cũng nh thoát n ớc đ ợc dễ dàng. Phân luồng triệt để các nguồn n ớc th i có l u l ợng lớn và tính chất ô nhiễm khác nhau để có ph ơng án xử lý kh thi về mặt kỹ thuật, kinh tế và môi tr ng. 4.1.2. Giai đo n thi công xây d ng Nh trình bày các phần trên, ho t động thi công xây dựng sẽ có tiềm năng gây ô nhiễm môi tr ng khu vực dự án đặc biệt là môi tr ng n ớc và môi tr ng không khí. Các tác động này tuy chỉ có tính nhất th i, diễn ra trong th i gian xây dựng dự án, song vẫn cần ph i có các biện pháp gi m thiểu các tác động xấu. Giảm thiểu ô nhiễm môi trường không khí Để gi m thiểu phát sinh chất gây ô nhiễm môi tr áp d ng các biện pháp sau: ng không khí có thể xem xét, - B trí hợp lý tuyến đ ng vận chuyển nguyên vật liệu để tránh ùn tắc giao thông và nh h ng đến các khu vực nhậy c m về môi tr ng nh điểm dân c , tr ng học, di tích lịch sử, tín ng ỡng...; - T ới n ớc những khu vực thi công và mặt đ ng các tuyến đ ng vận chuyển nguyên vật liệu, đặc biệt là các đo n đ ng đi qua hoặc gần khu dân c (nêu rõ lo i ph ơng tiện t ới n ớc, vị trí t ới n ớc, th i điểm t ới n ớc và tần suất t ới n ớc trong ngày, tháng, mùa...); - Các ph ơng tiện vận t i nguyên vật liệu ra vào công tr ng ph i đ ợc che ph kín và không ch vật liệu r i (đất, cát) quá đầy để tránh rơi vãi; - Công tr ng ph i đ ợc che chắn ch ng phát tán b i ra môi tr ng xung quanh; Giảm thiểu tiếng ồn và rung động Để gi m thiểu tiếng ồn và độ rung có thể xem xét, áp d ng các biện pháp sau: - Quy định về t c độ xe, máy móc khi ho t động trong khu vực dự án; - Lắp đặt các thiết bị gi m tiếng ồn cho các máy móc có mức ồn cao; - Không sử d ng máy móc, thiết bị thi công quá cũ, gây tiếng ồn lớn. Th xuyên kiểm tra b o d ỡng thiết bị, các bộ phận gi m âm, gi m chấn; - Kiểm tra mức ồn, rung trong quá trình xây dựng, từ đó đặt ra lịch thi công phù hợp để đ t mức ồn tiêu chuẩn cho phép; - Với những máy móc, ph ơng tiện thi công có tiếng ồn lớn không b trí làm vịêc vào các th i điểm nh y c m về tiếng ồn trong ngày từ 22h đến 6 gi sáng 74 ng ngày hôm sau; - Không sử d ng cùng một lúc trên công tr ng nhiều máy móc, thiết bị thi công có gây độ ồn lớn để tránh tác động cộng h ng c a tiếng ồn. Giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước Để gi m thiểu phát sinh chất gây ô nhiễm môi tr d ng các biện pháp sau: ng n ớc có thể xem xét, áp - Không x n ớc th i ch a qua xử lí trực tiếp xu ng các thuỷ vực; - Tuân th nghiêm ngặt kỹ thuật khoan, đóng cọc nhằm h n chế tình tr ng thâm nhập n ớc mặt và các chất ô nhiễm vào tầng n ớc d ới đất. Lỗ khoan không sử d ng đ ợc xử lý đúng kỹ thuật; - Lựa chọn th i điểm thi công xây dựng vào th i điểm thích hợp nh mùa khô; - B trí các công trình xử lý n ớc th i t m th i; - Tổ chức thoát n ớc m a t t, trên chiều dài hệ th ng thoát n ớc có xây dựng các h ga để lắng cặn bùn đất. Kiểm soát chất thải rắn trong xây dựng Chất th i rắn trong quá trình xây dựng gồm rác th i, chất th i rắn xây dựng (ch yếu là vật liệu h h ng, đất đá th i, vật liệu bao bì...). Một s biện pháp nhằm gi m thiểu l ợng chất th i rắn gồm: - Tái sử d ng hoặc tái chế tới mức cao nhất l ợng chất th i rắn phát sinh cho các m c đích sử d ng khác nhau; - Tổ chức thu gom chất th i rắn và vận chuyển đến nơi quy định; - Trang bị các thùng chứa rác để đ m b o vệ sinh môi tr ng. Kiểm soát ô nhiễm do dầu mỡ thải Để gi m thiểu phát sinh chất th i dầu, mỡ có thể xem xét, áp d ng các biện pháp sau: - Gi m thiểu t i đa việc sửa chữa xe, máy móc thi công t i khu vực dự án. - Dầu mỡ th i, ph tùng thay thế ph i đ ợc thu gom, vận chuyển và xử lý định kỳ tuân th theo các quy định hiện hành, c gáng c thể cơ s có thể tiếp nhận xử lí lo i chất th i này Giảm thiểu các tác động khác - Đ i với sức khoẻ ng i lao động: đ m b o các điều kiện sinh ho t nh lán tr i, n ớc s ch, ăn, , trang bị đầy đ b o hộ lao động; - Đ i với vấn đề an toàn lao động: khi thi công ph i có các biện pháp an toàn, phòng ngừa sự c ; - Các máy móc thiết bị thi công ph i có lý lịch kèm theo và ph i đ ợc kiểm tra, theo dõi th ng xuyên các thông s kỹ thuật; 75 - Công nhân trực tiếp thi công đ ợc huấn luyện và thực hành thao tác, kiểm tra, vận hành đúng kỹ thuật và đáp ứng kịp th i khi có sự c x y ra. 4.2. Bi n pháp gi m thi u tác đ ng x u trong giai đo n v n hành d án Nhằm gi m thiểu các tác động xấu do ho t động c a dự án gây ra, trong phần nội dung này trình bày để tham kh o một s biện pháp kỹ thuật xử lý chất th i phát sinh từ các công đo n trong quá trình s n xuất hoá chất cơ b n. 4.2.1. Gi i pháp kỹ thu t xử lý khí th i Nh đã trình bày phần trên, ngành công nghiệp s n xuất hoá chất cơ b n luôn phát th i ra một l ợng khí th i lớn chứa nhiều chất ô nhiễm có nồng độ v ợt quy chuẩn, tiêu chuẩn môi tr ng, do vậy, về nguyên tắc cần ph i đ ợc xử lý tr ớc khi th i ra môi tr ng. Các thiết bị xử lý khí th i th ng đ ợc sử d ng trong ngành s n xuất hoá chất chia ra làm hai lo i gồm: lo i để thu giữ các chất ô nhiễm d ng h t và lo i để thu giữ các chất ô nhiễm d ng khí. Các chất ô nhiễm d ng h t đ ợc thu gom bằng ph ơng pháp sử d ng lực cơ học, còn các chất ô nhiễm d ng khí đ ợc thu gom bằng ph ơng pháp lý hoá. B ng 4-1. Đặc tính c a các thiết bị xử lý khíd ới đây liệt kê các thiết bị xử lý khí th i cùng các đặc tính c a chúng để tham kh o. B ng 4-1. Đặc tính c a các thi t b xử lý khí Thi t b xử lý Ch t gây ô Kích th c N ng đ t i h t t i đa, Hi u su t, % nhi m thu đa, mg/m3 đ c micron Xử lý b i trong khí th i A.Thiết bị thu b i cơ khí - Buồng lắng > 50 >3 <50 b i khô - Xyclon 5 - 25 >0,5 50 - 90 b i khô B. Lọc b i túi <1 >0,05 >99 b i khô - Tháp phun 25 >0,5 <80 chất l ng - Cyclon >5 >0,5 <80 chất l ng - Venturi <1 >0,05 <99 chất l ng D. Lọc b i điện <1 >0,05 95 - 99 khô hoặc b i ẩm C. Thu b i ớt Xử lý khí gây ô nhiễm E. Tháp hấp th khí >0,5 >90 chất l ng F. Tháp hấp ph khí - >90 khô l ng hoặc Nguồn: Max S. Peters; Klaus D. Timmerhaus. Plant Design and Economics for Chemical Engineers. McGrau-Hill, 1991 76 Về nguyên tắc, để đ m b o về mặt môi tr ng, các thiết bị xử lý khí th i đều ph i đ ợc lắp đặt tất c các nguồn phát sinh khí th i và đ ợc thu gom đ a ra môi tr ng bằng ng khói. Hình 4.1 Thiêt b tách b i bằng l c ki u túi Hình 4.2 Thi t b tách bui ki u tƿnh đi n Xác định chiều cao ống khói Để đ m b o cho việc phát tán khí th i vào môi tr ng không khí một cách t t nhất, tránh gây ô nhiễm c c bộ, nguồn th i ( ng khói) ph i đ m b o có độ cao phù hợp 77 với tính chất, l u l ợng khí th i, đặc điểm địa hình, điều kiện khí t ợng khu vực. Về mặt lý thuyết, xác định chiều cao nguồn th i có thể dựa theo cách tính d ới đây: H≥ A(∑ M ) Fmn N 3 Ccf − Cnen Δt ∑ L Trong đó: H - Chiều cao của ống khói A - Hệ số kể đến độ ổn định của khí quyển, M - Tải lượng của chất độc hại (g/s), F - Hế số kể đến loại chất khuếch tán, m,n - Các hế số thực nhiệm kể đến điều kiện của khí thải ở miệng ống khói, Ccf - Nồng độ chất ô nhiễm cho phép,tại môi trường xung quanh Cnen - Nồng độ nền của chất ô nhiễm tại khu vực, N - Số nguồn thải cùng hoạt động, Δt = tk - txq - Hiệu số nhiệt độ tính toán (oC), tk - Nhiệt độ khói thải (oC) txq - Nhiệt độ của môi trường không khí xung quanh (oC), L - Lưu lượng khí thải của ống khói (m3/s), Xử lý khí thải a) Xử lý khí thải sản xuất axít sunfuric Nh đã trình bày trên, các chất ô nhiễm trong khí th i từ ho t động s n xuất axít sunfuric gồm ch yếu là SO2 và mù axít sunfuric. - Xử lý SO2: Có nhiều ph ơng pháp xử lí SO2 trong khí th i nh ph ơng pháp hấp ph , ph ơng pháp bán khô, ph ơng pháp hấp th bằng các dung dịch kiềm hoặc mu i kiềm, ph biến nhất là ph ơng pháp hấp th .bằng sữa vôi hoặc th ch cao trong dòng l ng . Nguyên tắc cơ b n c a ph ơng pháp này là sử d ng sữa vôi ,đá vôi d ng dung dịch làm chất hấp th với hiệu suất khử > 82% . Ph n ứng hấp th và ôxy hoá nh sau: SO2 + H2O = H2SO3; Ca(OH)2 + H2SO3 = CaSO3 + 2 H2O hay CaCO3 + H2SO3 = CaSO3 + CO2 + H2O; CaSO3 + 1/2O2 + 2 H2O = CaSO4.2 H2O Chú ý rằng Ca SO4 rất ít tan nên th ng dùng tháp hấp th rỗng hoặc tháp phun mà không dùng tháp có đệm để tránh đóng rắn gây tắc đệm - Xử lý mù axít sunfuric 78 Sử d ng các thiết bị tách mù tiên tiến, có hiệu xuất xử lý cao, ví d nh thiết bị tách mù axit bằng lọc bui tĩnh điện ớt ( nhà máy Super ph t phát Lâm thao) b) Xử lý khí thải sản xuất axít photphoric Khí th i từ ho t động s n xuất axít photphoric th ng chứa hợp chất flo từ các công đo n ph n ứng, công đo n lọc và công đo n cô đặc. Để xử lý hợp chất flo trong khí th i có thể dùng ph ơng pháp hấp th nhiều cấp, thiết bị hấp th đ ợc sử d ng có thể là một trong các lo i nh sau: HF + H2O = HF.H2O SiF4 + 2HF = - H2SiF6 Thiết bị hấp thụ kiểu phun (Thiết bị hấp thụ rỗng) Thiết bị này đ ợc chia làm hai lo i: Thiết bị phun thẳng đứng (Spray Tower) và thiết bị phun nằm ngang (Spray cross flow scrubber). Các dòng chất th i l ng và khí có thể cắt nhau hoặc đi ng ợc chiều. Chất l ng đ ợc phun qua các vòi phun có áp suất đầu vòi phun từ 1- 4at. u điểm c a lo i thiết bị này là kết cấu đơn gi n, dễ vận hành, tổn thất áp suất nh (50-70 mm H2O), chi phí năng l ợng thấp. Nh ợc điểm là l ợng n ớc sử d ng nhiều mà hiệu suất xử lý thấp. Do vậy, để tăng hiệu qu c a tháp phun, th ng sử d ng tháp nhiều tầng phun, mỗi tầng tháp coi nh một cấp thiết bị. Để tăng hiệu qu c a tháp phun việc phun áp suất cao cũng có thể áp d ng, tuy nhiên điều này dẫn đến t o giọt và mù. - Thiết bị hấp thụ kiểu Venturi Thiết bị kết cấu đơn gi n và cho phép đầu t thấp. Thiết bị này sẽ t o ra sự tiếp xúc khí-l ng lớn do sự phân tán chất l ng thành các h t rất nh . Nh ợc điểm chính c a thiết bị này là tổn thất áp suất lớn, ví d : với t c độ khí cổ Venturi 50m/s thì tỉ s l ng là 1,1 m3/1000 m3 khí, tổn thất áp suất về phía pha khí có thể lên đến 300 mm H2O. Ngày nay thiết bị hấp th kiểu Venturi đ ợc sử d ng rộng rãi trong các nhà máy s n xuất axít photphoric, nhà máy s n xuất phân bón vì nó cho hiệu suất hấp th cao, chế t o đơn gi n. Do sự phân tán chất l ng trong thiết bị rất cao nên khi ra kh i thiết bị, khí còn mang theo một l ợng mù lớn. Để tách mù này ng i ta th ng dùng các thiết bị tách mù khác nhau, có lo i có hiệu suất rất cao. - Tháp đệm (Packed Tower) Tháp đệm là thiết bị hấp th có hiệu suất hấp th cao hơn tháp hấp th rỗng nh ng tổn thất áp suất cao hơn và dễ bị tắc nếu trong dung dịch chứa các h t rắn. - Thiết bị hấp thụ kiểu Xyclon (Cyclon Spray Scubber) Trong thiết bị này sự tiếp xúc l ng - khí đ ợc thực hiện bằng vòi phun chất l ng vào pha khí chuyển động. 79 th Lo i thiết bị này mặc dù có năng suất hấp th cao hơn so với lo i tháp phun thông ng, nh ng nó vẫn còn có một s h n chế nh đ i với tháp phun rỗng thông th ng. Tuỳ thuộc vào nồng độ hợp chất flo trong khí th i mà công nghệ xử lý đ ợc lựa chọn thích hợp. D ới đây là các công nghệ xử lý đã đ ợc lựa chọn để xử lý các nguồn khí th i c a x ng axít photphoric. • Xử lý khí Flo từ bộ trộn, phân ly, kết tinh Công nghệ áp d ng: hấp th với dung dịch hấp th là n ớc. Thiết bị hấp th là tháp hấp th kiểu xyclon d ng thẳng đứng. Khí th i chứa hợp chất flo từ các công đo n trộn, phân ly, kết tinh đ ợc đ a vào hệ th ng thiết bị rửa khí flo. Hệ th ng thiết bị xử lý gồm hai cấp thiết bị hấp th kiểu xyclon. Dung dịch t ới là n ớc đ ợc phun theo nhiều lớp, tăng hiệu qu c a thiết bị. Với nồng độ khí flo đi vào hệ th ng xử lý từ 500 - 1000 mg/Nm3, hệ th ng thiết bị rửa khí này b o đ m đ ợc nồng độ khí flo ra kh i tháp là <10mg/Nm3. • Xử lý khí thải có chứa hợp chất flo từ công đoạn cô đặc Khí th i có chứa SiF4 đ ợc thu từ bộ phận cô đặc đi qua thiết bị hấp th SiF4 bằng axít H2SiF6 loãng. Axít s n phẩm là H2SiF6 có nồng độ 20%, l u l ợng axít thu đ ợc liên t c là kho ng 284 kg H2SiF6/h. Khí ra khí ra llàm l nh Thiêt b h p th Thiêt b nh h p khí vào Trao đổi nhiệt Hình 4.3. S đ nguyên tác h th ng xử lí khí bằng ph 4.2.2. Gi i pháp kỹ thu t xử lý n ng pháp h p th c th i N ớc th i sinh ra hầu hết công đo n s n xuất và tính chất ô nhiễm c a n ớc th i c a từng công đo n là rất khác nhau nên về nguyên tắc n ớc th i s n xuất ph i đ ợc phân lo i nh n ớc ô nhiễm cơ học, n ớc nhiễm bẩn hoá chất và n ớc nhiễm bẩn dầu mỡ...để có biện pháp xử lý thích hợp, hiệu qu và đ m b o tính kinh tế. 80 Công nghệ xử lý n ớc th i th ng ứng d ng các quá trình xử lý cơ học, sinh học và hoá lý để xử lý cặn lơ lửng (SS), chất hữu cơ (BOD5, COD), độ đ c, dầu mỡ và kim lo i nặng. Trong quá trình xử lý n ớc th i từ các nhà máy s n xuất hoá chất, ph ơng pháp hoá học th ng hay đ ợc sử d ng để xử lý các chất rắn d ng keo, màu, mùi, axít, kiềm, kim lo i nặng và dầu. Quá trình xử lý này th ng là tập hợp c a một s quá trình cơ s nh kết t a hoá học, ôxi hoá hoá học, t o bông lắng hoặc trung hoà. N ớc th i c a các nhà máy s n xuất hoá chất cần đ ợc xử lý tr ớc khi th i bao gồm hai lo i: N ớc th i rửa thiết bị, rửa sàn và n ớc th i từ quá trình s n xuất. • Nước rửa sàn và rửa thiết bị N ớc th i lo i này th ng là n ớc th i có tính axít hoặc tính kiềm và có chất rắn lơ lửng. Để xử lý n ớc th i lo i này, biện pháp xử lý thông th ng là trung hoà n ớc th i bằng hoá chất. Nếu n ớc th i có tính axít thì sử d ng các hoá chất nh CaCO3, Ca(OH)2, Mg(OH)2, NaOH để trung hoà. Nếu n ớc th i có tính kiềm thì sử d ng axít HCl, H2SO4 để trung hoà. Sau khi trung hoà, n ớc th i ph i đi qua thiết bị lắng để tách các chất rắn lơ lửng ra kh i n ớc tr ớc khi th i. • Nước thải sản xuất N ớc th i s n xuất axít photphoric ch yếu là n ớc th i róc từ bãi chứa gíp. Do n ớc th i này chứa axít H3PO4 và một s thành phần khác có thể sử d ng l i đ ợc nh nitơ, ph tpho cho nên ph ơng pháp xử lý th ng đ ợc áp d ng là tách chất rắn từ n ớc th i và n ớc đ ợc tuần hoàn sử d ng l i. • Nước thải nhiễm dầu N ớc th i c a cơ s s n xuất th ng bị nhiễm dầu mỡ cần xử lý. Tuỳ thuộc vào hàm l ợng dầu và tính chất cũng nh d ng phân tán c a dầu, chất béo trong n ớc th i mà có thể áp d ng lo i b dầu mỡ bằng bể tách dầu có hoặc không có s c khí hoặc tuyển nổi (Hình 4-). 1- Nước thải nhiễm dầu 4- Cơ cấu gạt dầu 2- Nước thải sạch dầu 5- Máng thu hồi dầu 3- Hệ thống sục bọt khí 6- Thu hồi cặn Hình 4-4. S đ xử lý n 81 c th i nhi m d u • Xử lý nước thải tập trung Thông th ng đ i với một tổ hợp s n xuất hoá chất, n ớc th i từ các công đo n s n xuất sau khi xử lý sơ bộ đ ợc đ a về tr m xử lý n ớc th i tập trung để xử lý tr ớc khi th i ra môi tr ng. Nguyên lý công nghệ xử lý n ớc th i c a tr m xử lý n ớc th i tập trung đ ợc thể hiện trong Hình 4- d ới đây. Hình 4-5. S đ nguyên lý tr m xử lý n c th i t p trung Chú thích : 1- Song chắn rác a. Nước thải đã được xử lý sơ bộ 2- Bể thu nước thải b. Bùn hoạt tính tuần hoàn 3- Máy bơm chìm c. Bùn dư 4- Bể Aeroten d. Nước dư từ bể nén bùn 5- Thiết bị khuấy trộn e. Nước đã xử lý đưa ra hồ điều hoà 6- Bể lắng f. Bùn khô làm phân bón 7- Bể nén bùn 8- Máy lọc ép bùn 9- Bể tiếp xúc khử trùng 4.2.3. Các gi i pháp kh ng ch ti ng n và rung đ ng Các giải pháp khống chế tiếng ồn Các gi i pháp kh ng chế ô nhiễm tiếng ồn th ng đ ợc áp d ng gồm : - Sử d ng đệm ch ng ồn đ ợc lắp t i chân c a qu t và thiết bị; - Những nơi điều hành s n xuất đ ợc cách ly riêng; 82 - Kiểm tra sự cân bằng c a máy khi lắp đặt. Kiểm tra độ mòn chi tiết và cho dầu bôi trơn th ng kỳ; - Thiết lập t ng chắn hoặc thiết bị bọc âm. Các giải pháp khống chế rung động Để ch ng rung cho máy móc thiết bị, cần thực hiện các gi i pháp sau : - Đúc móng máy đ kh i l ợng (bê tông mác cao), tăng chiều sâu móng, đào rãnh đổ cát khô hoặc than c i để tránh rung theo mặt nền; - Lắp đặt đệm cao su và lò so ch ng rung đ i với các thiết bị có công suất lớn. 4.2.4. Gi i pháp xử lý ch t th i r n Chất th i rắn trong quá trình s n xuất ph i đ ợc thu gom xử lý. Thông th ng việc thu gom và xử lý chất th i rắn đ ợc thực hiện theo nguyên tắc thể hiện trong Hình 4- Hình 4-6. S đ thu gom và xử lý ch t th i r n Đ i với dự án s n xuất axit photphoric, lo i chất th i rắn ch yếu là bã gíp (th ch cao ph t pho). L ợng bã gíp th i ra rất lớn và thông th ng đ ợc xử lý theo 2 cách: Chôn lấp và tái sử d ng vào s n xuất s n phẩm khác. Lập bãi thải bã gíp Gi i pháp đổ đ ng bã gíp trên các khu đất rộng đ ợc sử d ng nhiều trên thế giới. Nguyên lý đổ đ ng là bùn th ch cao đ ợc bơm đến hệ th ng các bể lắng. T i đây n ớc đ ợc tách ra sau đó đ ợc làm mát và đ ợc tuần hoàn tr l i nhà máy. Các bãi 83 chứa bã gíp thông th ng đ ợc bọc lót bằng các tấm ch ng thấm làm t HDPE sau đó có ph lên trên một lớp đất sét kho ng 60-100 mm đ m b o không cho n ớc ngấm xu ng đất và có hệ th ng thu n ớc. Cần ph i qu n lý t t nguồn n ớc từ bể lắng do n ớc này có tính axít, các mu i floride và P2O5. Nhìn chung l ợng chất th i rắn này là rất lớn, do vậy, ngày từ đầu ph i có ph ơng án về công nghệ và thị tr ng để s n xuất các s n phẩm ph từ chất th i rắn này. Tái sử dụng bã gíp Bã gíp hiện nay đ ợc nghiên cứu để s n xuất ma tít (Plaster), nh ng cần ph i tinh chế sau đó mới đ a vào s n xuất ma tít. Điều này chỉ có thể thực hiện bằng cách tái kết tinh hoặc tuyển chọn phân đo n. Th ch cao đ ợc tuyển ra có độ tinh khiết 96% và đ ợc làm gi m độ ẩm bằng cách lọc trong thùng quay và sau đó vắt trong máy ly tâm. Sau khi tách n ớc, gíp đ ợc đ a vào lò thiêu kết thùng quay, hơi n ớc sử d ng là hơi n ớc từ công đo n s n xuất axit sunfuric. Ngoài ra còn có thể sử d ng bã gíp s ch để làm ph gia cho xi măng, để s n xuất axit sunfuric hoặc làm chất c i t o đất. Để có thể sử d ng bã gíp vào các m c đích này cần ph i lựa chọn đúng ngay từ đầu công nghệ s n xuất và sau đó lựa chọn công nghệ chế biến phù hợp. 4.4. Các bi n pháp gi m thi u tác đ ng x u đ n môi tr Những biện pháp gi m thiểu tác động đến môi tr ng sinh thái ng sinh thái ch yếu gồm: - Trong quá trình lựa chọn vị trí cần ph i quan tâm đến môi tr ng sinh thái v n có c a hệ động thực vật t i nơi thực hiện dự án, so sánh đánh giá lợi h i các vị trí đ ợc đ a ra nhằm chọn vị trí t i u cho dự án ít bị nh h ng tới hệ sinh thái; - Kh ng chế những tác động có h i tới điều kiện sinh thái tự nhiên bằng gi i pháp sử d ng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, đây là yếu t quan trọng cần đ ợc quan tâm; - Các gi i pháp kỹ thuật, qu n lý thích hợp để h n chế đ ợc sự phá vỡ cân bằng sinh thái. 4.4. Các bi n pháp gi m thi u tác đ ng x u đ n môi tr ng kinh t -xã h i Nh trên đã trình bày, các tác động đến môi tr ng kinh tế, xã hội nhiều khi là đáng kể. Do vậy, cần ph i có biện pháp thích hợp để gi m thiểu các tác động, trong đó chú ý đặc biệt đến các vấn đề sau: - Di dân, đền bù và tái định c (Nếu có); - Cơ cấu việc làm c a ng - Quy ho ch phát triển cơ s h tầng phù hợp cho khu định c mới; - Trật tự an ninh xã hội. i dân địa ph ơng chịu tác động c a Dự án; 84 4.5. Các bi n pháp phòng ng a và ng phó s c môi tr ng Phần nội dung này cần đề xuất ph ơng án chung về phòng ngừa và ứng phó sự c , trong đó nêu rõ: - Nội dung, biện pháp phòng ngừa, ứng phó sự c mà ch dự án ch động thực hiện trong kh năng c a mình; nhận xét, đánh giá về tính kh thi và hiệu qu ; - Nội dung, biện pháp phòng ngừa, ứng phó sự c cần ph i có sự hợp tác, giúp đỡ c a các cơ quan nhà n ớc và các đ i tác khác; - Những vấn đề bất kh kháng và kiến nghị h ớng xử lý. D ới đây là những trình bày về các biện pháp phòng ch ng một s sự c có tiềm năng xẩy ra đ i với ngành công nghiệp s n xuất hoá chất cơ b n để tham kh o. Cần u tiên, coi trọng các gi i pháp ngăn ngừa ô nhiễm thông qua các ph ơng án quy ho ch, áp d ng công nghệ tiên tiến… - Quy ho ch hợp lý tổng mặt bằng nhà máy trên cơ s xem xét đến các vấn đề môi tr ng có liên quan nh : + Lựa chọn h ớng nhà hợp lý; + Xác định kích th ớc vùng cách ly vệ sinh công nghiệp giữa các h ng m c công trình c a nhà máy cũng nh giữa nhà máy và khu dân c theo quy định. Hiệu chỉnh d i cách ly phù hợp với h ớng gió, tần suất gió đ ợc xác định bằng công thức : Li = Lo x Pi / Po Trong đó : Li - Chiều rộng vùng cách ly cần xác định theo hướng i (m) Lo - Chiều rộng vùng cách ly lấy theo mức độ độc hại của nhà máy (m). Po - Tần suất gió trung bình tính đều cho mọi hướng (%). Pi - Tần suất gió trung bình thực tế của hướng i (%) + B trí hợp lý các công đo n s n xuất, các khu ph trợ, kho bãi, khu hành chính và có d i cây xanh ngăn cách. Tỷ lệ cây xanh trên tổng diện tích đất sử d ng c a nhà máy t i thiểu ph i đ t 15%. Các hệ th ng th i khí, ng khói cần b trí các khu vực thuận lợi cho việc giám sát và xử lý. - Áp d ng công nghệ tiên tiến, công nghệ s n xuất s ch, ít chất th i. - Nghiêm túc thực hiện chế độ vận hành thiết bị công nghệ, định l ợng chính xác nguyên vật liệu, nhiên liệu để quá trình diễn ra mức độ ổn định cao, gi m bớt l ợng chất th i, ổn định thành phần và tính chất c a chất th i, t o điều kiện thuận lợi cho việc qu n lý và xử lý chất th i. Sự cố rò rỉ khí, nhiên liệu 85 Sự c rò rỉ khí độc h i, nhiên liệu đ ợc kiểm soát thông qua thực hiện quy trình an toàn, xây dựng hệ th ng kho, bể chứa đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật an toàn và lắp đặt hệ thông c nh báo tự động và thực hiện: - Th ng xuyên kiểm tra hệ th ng đ môi tr ng xung quanh; - Thay thế ph tùng, thiết bị đ ng ng, van ... để tránh rò hơi, khí độc ra ng ng dẫn đúng th i h n, không để sự c x y ra. Phòng chống cháy nổ - Thực hiện nghiêm chỉnh pháp lệnh nhà n ớc về phòng ch ng cháy nổ t i các khu vực có nguy cơ cao nh : công đo n khí hoá than, thùng chứa, kho chứa hoá chất, kho dầu, lò đ t...; - Trang bị đầy đ các ph ơng tiện chữa cháy t i khu vực nh y c m; - Có hệ th ng tiếp đất, ch ng sét cho nhà x ng và các thiết bị s n xuất. Bảo hộ lao động - Mũ b o vệ đ ợc sử d ng trong khu vực mà xu ng hoặc hóa chất bắn vào; đó có nguy cơ vật trên cao rơi - Trang bị kính b o hộ, kính che mặt khi thực hiện những công việc có thể gây ra nhức mắt, có b i hoặc hóa chất bắn vào mắt và mặt; - Trang bị và bắt buộc đeo găng tay khi làm những việc nguy hiểm đến bàn tay, đặc biệt là khi vận chuyển những chất có nguy h i cho bàn tay hay khi vận chuyển những vật nhọn thô ráp; - Máy th hoặc mặt n sử d ng những nơi có thể gây nguy h i cho sức khoẻ nh khu vực mù axít, hơi, khói; - Vật b o vệ tai, sử d ng - Khi làm việc, công nhân đ ợc (và ph i) mặc quần áo, giầy ng b o hộ lao động đã đ ợc cấp phát. những khu vực mà vào th i điểm đó tiếng ồn lớn; An toàn khi tiếp xúc với hóa chất Tuân th theo đúng yêu cầu về an toàn hóa chất đã qui định theo pháp luật. Phần này ph i c thể đ i với từng quá trình s n xuất hóa chất cơ b n thuộc dự án - Sử d ng trang thiết bị b o hộ thích hợp khi vận hành với hóa chất nguy hiểm hoặc độc h i; - Không sử d ng hóa chất không có nhãn mà ch a nhận biết rõ ràng; - Ph i biết những quy trình đúng tr ớc khi vận hành với hóa chất. Không vận hành với những hóa chất mà mức độ nguy hiểm c a nó ch a biết rõ ràng; - Nắm vững “S liệu an toàn c a hóa chất” bao gồm c quy trình vận hành an toàn đ i với tất c các hóa chất đ ợc sử d ng; - Khi hóa chất bị tràn, ph i đóng cửa c ng, không dùng n ớc cũng nh không đ ợc phép để hóa chất ch y tràn vào hệ th ng c ng; 86 - Khoanh vùng và trung hòa hóa chất tràn sau đó xúc vào thùng, quét và rửa bằng n ớc. - Xây dựng đê bao quanh các bồn chứa hóa chất l ng để đề phòng dò rỉ tran hóa chất ra ngoài nh các axit , kiễm, nhiên liệu l ng 87 CH NG 5. CH NG TRÌNH QU N LÝ VÀ QUAN TR C, GIÁM SÁT MÔI TR NG Yêu cầu: Phần nội dung này phải đề xuất được chương trình quản lý và giám sát, quan trắc môi trường nhằm thực hiện có hiệu quả các biện pháp bảo vệ môi trường và phát hiện những khiếm khuyết trong quá trình thực hiện cũng như biểu hiện suy thoái, ô nhiễm môi trường do dự án gây ra để điều chỉnh, ngăn ngừa. Do vậy, những đề xuất phải đảm bảo các nguyên tắc sau: - Những đề xuất dưới góc độ quản lý môi trường phải hết sức cụ thể và phù hợp với trình độ tổ chức, quản lý của dự án; - Những đề xuất về giám sát môi trường chỉ tập trung vào những thành phần môi trường, những chỉ tiêu môi trường chịu tác động trực tiếp của dự án; - Phương pháp lấy mẫu và phân tích mẫu phải tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn cho phép; - Các điểm giám sát môi trường phải được mã hóa và thể hiện rõ trên sơ đồ hoặc bản đồ ở tỷ lệ thích hợp. 5.1. Ch ng trình qu n lý môi tr ng Đề ra một ch ơng trình nhằm qu n lý các vấn đề về b o vệ môi tr ng trong quá trình thi công xây dựng các công trình c a dự án và trong quá trình dự án đi vào vận hành trong thực tế. Do vậy, nội dung chính c a ch ơng trình qu n lý môi tr ng ch yếu sẽ gồm: - Tổ chức và nhân sự cho qu n lý môi tr ng; qu n lý chất th i, chất th i nguy h i; phòng, ch ng sự c môi tr ng, sự c cháy nổ; - Lập kế ho ch qu n lý, triển khai các công tác b o vệ môi tr ng t ơng ứng cho các giai đo n chuẩn bị mặt bằng, thi công xây dựng và vận hành công trình; - Kế ho ch đào t o, nâng cao nhận thức môi tr - Áp d ng ch ơng trình gi m thiểu phát sinh chất th i (s n xuất s ch hơn, công nghệ thân thiện môi tr ng, thay thế nguyên liệu, tái sử d ng..); - Kh ng chế và gi m l ợng tiêu hao nguyên liệu, hoá chất, năng l ợng bằng việc áp d ng các biện pháp qu n lý và kỹ thuật phù hợp; - Kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy ớc, cam kết về vệ sinh công nghiệp và b o vệ môi tr ng. ng cho cán bộ, công nhân; Ch ơng trình qu n lý môi tr ng đ ợc xây dựng trên cơ s tổng hợp từ các ch ơng 1, 3, 4 d ới d ng b ng, bao gồm các thông tin về: các ho t động c a dự án trong quá trình chuẩn bị, xây dựng và vận hành; các tác động môi tr ng; các biện pháp gi m thiểu tác động có h i (các trình xử lý và qu n lý chất th i kèm theo chỉ dẫn c thể về ch ng lo i và đặc tính kỹ thuật; công trình xử lý môi tr ng đ i với các yếu 88 t khác ngoài chất th i; các biện pháp phòng ch ng sự c môi tr ng; các biện pháp ph c hồi môi tr ng nếu có; ch ơng trình giáo d c, đào t o về môi tr ng và các biện pháp gi m thiểu các tác động có h i khác); kinh phí thực hiện; th i gian biểu thực hiện và hoàn thành; cơ quan thực hiện và cơ quan giám sát thực hiện ch ơng trình qu n lý môi tr ng. B ng 5.1 Ch Ho t động c a dự án Tác động môi tr ng Giai đo n chuẩn bị Ví d ng trình qu n lí Môi tr Biện pháp gi m thiểu tác động xấu và biên pháp qu nlí MT Th i h n hoàn th ành và dự trù kinh phí ng Cơ quan thực hiện Cơ quan giám sát Thay đổi m c đích s d ng đất Di dân tái định c Tác động xã hội Giai đo n thi công xây dựng Liên quan tới chất th i Giai đo n vận hành Môi tr ng khí Môi tr òng n ớc Không liên quan tới chất th i Môi tr ng đất Kinh tế xã hội Sự c r i ro 5.2. Ch ng trình giám sát môi tr ng Đề ra ch ơng trình nhằm giám sát các chất th i phát sinh trong su t quá trình chuẩn bị, xây dựng và vận hành c a dự án: 5.2.1. Giám sát ch t th i Đòi h i ph i giám sát l u l ợng/tổng l ợng th i và giám sát những thông s ô nhiễm đặc tr ng cho chất th i c a dự án theo tiêu chuẩn, quy chuẩn hiện hành c a Việt Nam, với tần suất t i thiểu 03 (ba) tháng một lần. Các điểm giám sát ph i đ ợc thể hiện c thể trên sơ đồ với chú gi i rõ ràng và tọa độ theo quy chuẩn hiện hành. Đ i với các dự án phát sinh nguồn n ớc th i, khí th i lớn, tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi tr ng mức độ cao, ph i có ph ơng án thiết kế và lắp đặt các thiết bị đo l u 89 l ợng và quan trắc tự động, liên t c các thông s ô nhiễm đặc tr ng trong chất th i để cơ quan thẩm định và phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi tr ng xem xét, quyết định. Đ i với các dự án s n xuất hoá chất cơ b n, việc giám sát nguồn th i ch yếu gồm nguồn khí th i, nguồn n ớc th i và chất th i rắn. Giám sát nguồn khí thải Giám sát nồng độ các chất ô nhiễm trong khí th i từ các nguồn th i theo các tiêu chuẩn, quy chuẩn chất l ợng môi tr ng không khí xung quanh và tiêu chuẩn, quy chuẩn về khí th i. • Thông số giám sát Để đ m b o cho việc giám sát đáp ứng yêu cầu đồng th i có mức kinh phí thấp nhất có thể, nh trên đã nói, việc giám sát đ ợc tập trung vào các thông s ô nhiễm đặc tr ng cho chất th i c a dự án. Đ i với dự án s n xuất hoá chất cơ b n, các thông s giám sát c thể nh sau: - Đối với dự án sản xuất xút – clo: b i, Cl2, HCl, SO2, NO2, ( ng khói lò hơi). - Đối với sản xuất axít sunfuric: SO2, H2SO4. - Đối với sản xuất axít photphoric: HF, SiF4 , H3PO4. • Vị trí các điểm giám sát Vị trí giám sát cần đ ợc lựa chọn ch yếu là từ miệng các ng khói chính c a các phân x ng s n xuất và các điểm cu i h ớng gió những kho ng cách phù hợp, thông th ng các kho ng cách từ nguồn th i là 300m, 500m, 800m và 1000m. Các điểm đo những khu vực dân c những kho ng cách phù hợp theo h ớng gió ch đ o c a các mùa trong năm, ch yếu là mùa đông và mùa hè (khu vực phía Bắc) hoặc mùa khô và mùa m a (khu vực phía Nam). • Tần suất giám sát Ho t động giám sát nguồn th i ph i thực hiện theo những tần suất nhất định trong su t quá trình thực hiện dự án. Theo quy định hiện hành, tần suất giám sát đ ợc thực hiện 3 tháng một lần. Đ i với dự án có quy mô lớn cần lắp đặt thiết bị đo l u l ợng và quan trắc tự động, liên t c các thông s ô nhiễm đặc tr ng t i các nguồn th i khí chính. Giám sát nguồn nước thải Giám sát chất l ợng n ớc th i cũng nh việc x th i ra môi tr ng c a các nguồn th i theo tiêu chuẩn, quy chuẩn th i, nồng độ tôi đa cho phép c a các chất ô nhiễm trong n ớc th i. • Thông số giám sát Dựa vào đặc điểm c a ngành s n xuất hoá chất cơ b n, các thông s giám sát đ i với n ớc th i gồm c thể nh sau: - Đ i với s n xuất xút – clo : pH, chất rắn lơ lửng. - Đ i với s n xuất axít sunfuric: pH, chất rắn lơ lửng. 90 - Đ i với s n xuất axít photphoric: pH, chất rắn lơ lửng, H3PO4, H2SiF6, Fluoride, tổng nitơ, tổng photpho, Pb, As, Cr và Hg. • Vị trí giám sát Các điểm giám sát n ớc th i gồm điểm tr ớc và sau hệ th ng xử lý n ớc th i, các điểm x n ớc th i (ngay từ kênh, ng x n ớc th i), vực n ớc mặt tiếp nhận n ớc th i c a dự án và một s vực n ớc khác đặc tr ng trong khu vực. • Tần suất giám sát Theo quy định hiện hành, tần suất giám sát đ ợc thực hiện 3 tháng một lần. Đ i với dự án có quy mô lớn cần lắp đặt thiết bị đo l u l ợng và quan trắc tự động, liên t c các thông s ô nhiễm đặc tr ng t i các nguồn n ớc th i chính. Giám sát nguồn chất thải rắn Giám sát th ng xuyên quá trình thu gom, l u giữ và xử lý t i khu vực dự án theo lo i chất th i rắn nguy h i và chất th i rắn thông th ng. 5.2.2. Giám sát môi tr ng xung quanh Chỉ ph i giám sát những thông s ô nhiễm đặc tr ng cho dự án theo tiêu chuẩn, quy chuẩn, quy định hiện hành c a Việt Nam trong tr ng hợp t i khu vực thực hiện dự án không có các tr m, điểm giám sát chung c a cơ quan nhà n ớc, với tần suất t i thiểu 06 (sáu) tháng một lần. Các điểm giám sát ph i đ ợc thể hiện c thể trên sơ đồ với chú gi i rõ ràng và tọa độ theo quy chuẩn hiện hành. Giám sát chất lượng môi trường không khí Ho t động giám sát môi tr ng không khí xung quanh đ ợc thực hiện bên ngoài nhà máy, cơ s s n xuất và đặc biệt là t i các khu vực dân c gần nhất. Giám sát môi tr ng không khí gồm: - Giám sát nồng độ các chất ô nhiễm trong không khí khu vực; - Giám sát thông s khí t ợng nh h • Vị trí các điểm giám sát ng đến sự phát tán chất ô nhiễm. Vị trí các điểm giám sát cần ph i đ ợc lựa chọn đ m b o ph n ánh đ ợc mức độ nh h ng c a các chất th i c a dự án đ i với môi tr ng xung quanh. Chính vì vậy, các điểm giám sát chất l ợng môi tr ng không khí khu vực dự án th ng đ ợc b trí theo chiều gió và những kho ng cách nguồn th i th ng là 300m, 500m, 800m và 1000m. Tuy nhiên, đ i với khu vực có địa hình phức t p thì việc lựa chọn địa điểm giám sát là phức t p hơn nhiều. Ngoài ra, còn cần chú ý đến sự thay đổi h ớng gió trong ngày, trong tháng nhất là đ i với các tháng vào các mùa chuyển tiếp nh tháng 10, tháng 11 và tháng 4, tháng 5. • Các thông số giám sát Các thông s giám sát chất l ợng môi tr - ng không khí bao gồm: Khí t ợng: Nhiệt độ (oC), độ ẩm (%), vận t c gió (m/s), h ớng gió, áp suất khí quyển (mmHg); 91 - Các thông s ô nhiễm gồm: b i (hoá chất), Cl2, HCl, SO2, NO2, H2SO4, HF, SiF4 , H3PO4; - Tiếng ồn : LAeq, LAmax và mức ồn theo các d i octa. - Đ i với các yếu t khí t ợng: cần tuân th theo đúng quy định c a ngành khí t ợng thuỷ văn; - Đ i với các yếu t môi tr ng: các chất khí độc h i, b i, tiếng ồn... đ ợc lấy mẫu phân tích với tần suất 2 lần trong 1 năm vào mùa khô và vào mùa m a. Th i gian quan trắc liên t c trong ngày, các chỉ tiêu đ ợc phân tích theo các quy chuẩn kỹ thuật và tiêu chuẩn cho phép. • Quy định về giám sát và phân tích mẫu khí Giám sát chất lượng môi trường nước Để ph c v cho công tác giám sát chất l ợng môi tr ng n ớc, tr ớc tiên cần th ng xuyên kiểm tra, giám sát chất l ợng n ớc cấp cho sinh ho t, n ớc s n xuất, n ớc th i và chất l ợng n ớc sông su i, ao hồ xung quanh chịu tác động c a n ớc th i dự án. • Các thông số giám sát Các thông s giám sát môi tr ng n ớc gồm: TSS, pH, H3PO4, H2SiF6, Fluoride, tổng nitơ, tổng photpho, axit H2SO4, HCl, H3PO4, kim lo i nặng (Pb, As, Cr, Hg), dầu mỡ và coliform. • Vị trí các điểm giám sát + Điểm x n ớc th i c a dự án; + Nguồn n ớc mặt (tiếp nhận n ớc th i) trong khu vực; + Nguồn n ớc ngầm trong khu vực. • Quy định giám sát và phân tích mẫu nước - Đ i với các chỉ tiêu môi tr ng n ớc đ ợc lấy mẫu và phân tích với tần suất 2 lần trong 1 năm, vào mùa khô và vào mùa m a. Các chỉ tiêu đ ợc phân tích theo quy chuẩn kỹ thuật và tiêu chuẩn cho phép; - Thiết bị lấy mẫu và ph ơng pháp phân tích: theo quy chuẩn. Giám sát môi trường đất Cũng nh các thành phần môi tr ng n ớc và môi tr ng không khí, các yếu t môi tr ng đất cũng cần đ ợc giám sát. Tuy nhiên, tần suất giám sát các yếu t môi tr ng đất có thể th a hơn (1 năm/lần), nhằm đánh giá chất l ợng môi tr ng đất và theo dõi sự dịch chuyển c a các chất độc h i, kim lo i nặng trong đất. • Các thông số giám sát Các thông s môi tr ng đất cần giám sát bao gồm: pH, l u huỳnh, axit H2SO4, HCl, H3PO4, dầu và các kim lo i nặng (Pb, Ar, Cr, Hg). • Vị trí các điểm giám sát 92 - Các bãi th i xỉ; - Khu vực thoát n ớc c a dự án. - Đ i với các chỉ tiêu môi tr ng đất đ ợc lấy mẫu và phân tích với tần suất 2 lần trong 1 năm, vào mùa khô và vào mùa m a. Các chỉ tiêu đ ợc phân tích theo quy chuẩn kỹ thuật và tiêu chuẩn cho phép; - Thiết bị lấy mẫu và ph ơng pháp phân tích: theo quy chuẩn. • Quy định giám sát và phân tích mẫu đất 5.2.3. Giám sát khác Chỉ ph i giám sát các yếu t : xói mòn, tr ợt, s t, l , lún đất; xói l b sông, b su i, b hồ, b biển; bồi lắng lòng sông, lòng su i, lòng hồ, đáy biển; thay đổi mực n ớc mặt, n ớc ngầm; xâm nhập mặn; xâm nhập phèn; và các tác động tới các đ i t ợng tự nhiên và kinh tế - xã hội khác (nếu có) với tần suất phù hợp nhằm theo dõi đ ợc sự biến đổi theo không gian và th i gian c a các yếu t này. Các điểm giám sát ph i đ ợc thể hiện c thể trên sơ đồ với chú gi i rõ ràng và tọa độ theo quy chuẩn hiện hành. 5.3. D toán kinh phí cho ho t đ ng qu n lý và giám sát môi tr ng Việc thực hiện ch ơng trình qu n lý và giám sát môi tr ng sẽ do chính ch dự án chịu trách nhiệm. Do vậy, cần đ a ra các kho n kinh phí dự toán đ m b o cho việc thực hiện đầy đ các ho t động qu n lý và giám sát chất th i và môi tr ng xung quanh nh ch ơng trình đã đặt ra. 93 CH NG 6. THAM V N Ý KI N C NG Đ NG Yêu cầu: Tham vấn cộng đồng là một nội dung quan trọng đảm bảo không chỉ cho quá trình ra quyết định được minh bạch, chuẩn xác mà còn tạo điều kiện cho người dân trực tiếp bị tác động bởi dự án và những người quan tâm về dự án có thể tham gia vào quá trình ĐTM và tăng lòng tin đối với dự án. Đây là những yếu tố quan trọng góp phần đảm bảo cho dự án phát triển bền vững. Do vậy, việc tham vấn cộng đồng phải đảm bảo các nguyên tắc sau: - Tham vấn đúng đối tượng; - Nội dung tham vấn phải xác thực với dự án với việc sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu phù hợp với trình độ dân trí của đối tượng được tham vấn; - Kết quả tham vấn phải được lồng ghép trong quá trình thực hiện ĐTM và phản ánh trong báo cáo ĐTM. 6.1. Đ i t ng tham v n Việc xác định các đ i t ợng tham vấn có vai trò quan trọng quyết định tính hiệu qu c a ho t động tham vấn. Do vậy, xác định các nhóm đ i t ợng tham vấn đ ợc căn cứ vào ph m vi tác động (theo không gian và th i gian) và mức độ tác động c a dự án tới môi tr ng khu vực đặc biệt là tới điều kiện s ng và sức kh e c a cộng đồng. Do vậy, đ i t ợng tham vấn thông th ng gồm: - Nhóm ng i chịu nh h ng trực tiếp c a dự án bao gồm nhóm ng i mong mu n đ ợc h ng lợi từ dự án; nhóm ng i chịu r i ro hay tác động xấu b i dự án; - Nhóm ng i chịu nh h ng gián tiếp bao gồm những ng i s ng vùng lân cận hoặc những ng i sử d ng tài nguyên nh nguồn n ớc xuất phát từ khu vực dự án; - Các cơ quan nhà n ớc: các Bộ liên quan, chính quyền địa ph ơng nơi thực hiện dự án; - Các đ i t ợng khác gồm các tổ chức NGO, nhóm ng i không chịu nh h ng c a dự án nh ng quan tâm đến dự án và những tác động c a dự án (các nhà khoa học, các nhà t vấn, các nhà đầu t ...). Đây là nhóm ng i không đ i diện cho cộng đồng dân c địa ph ơng, song có những thông tin, nguồn lực quan trọng có tầm vĩ mô; Đ i diện cho các nhóm cộng đồng cần tham vấn nêu trên thông th gồm: - Đ i diện chính quyền địa ph ơng: y ban nhân dân, Mặt trận tổ qu c ph - Những ng i có thẩm quyền theo truyền th ng: tr 94 ng làng, tr ng có thể ng, xã; ng b n, những ng i lãnh đ o trong tôn giáo, dòng họ ...; - Tổ chức đoàn thể, xã hội địa ph ơng; - Đ i diện khu vực t nhân: nhóm doanh nghiệp t nhân, hội th ơng nhân, hội ngành nghề... Do vậy, phần nội dung này không chỉ đ a ra các đ i t ợng đ ợc lựa chọn tham vấn mà còn cần ph i có những lý gi i mang tính khoa học, khách quan về việc lựa chọn này. 6.2. Hình th c tham v n Việc lựa chọn hình thức tham vấn đ ợc căn cứ vào điều kiện c thể c a dự án và c a địa ph ơng nơi thực hiện dự án. Thông th ng, việc tham vấn cộng đồng đ ợc thực hiện qua 2 hình thức chính đó là trao đổi trực tiếp giữa ch dự án với cộng đồng và chính quyền địa ph ơng và nhận biết ý kiến c a cộng đồng qua các hình thức thu thập thông tin. - Tham vấn thông qua hình thức trao đổi trực tiếp: hình thức tham vấn này ph i đ m b o có sự trao đổi bình đẳng giữa ch dự án và đ i t ợng đ ợc tham vấn (những đ i t ợng bị tác động). Việc trao đổi trực tiếp giữa ch dự án và cộng đồng địa ph ơng th ng đ ợc tổ chức thông qua hội nghị, hội th o, các cuộc họp theo từng chuyên đề hoặc là hình thức gập gỡ trực tiếp trao đổi với từng nhóm đ i t ợng c thể. Các hình thức này đ ợc lựa chọn tùy thuộc vào điều kiện và quy mô c a vấn đề cần tham vấn. Ho t động tham vấn c a hình thức này nên đ ợc ghi nhận bằng biên b n theo mẫu tham kh o d ới đây. C NG HOÀ Xà H I CH NGHƾA VI T NAM Độc lập - Tự do - H nh phúc BIÊN B N PHIÊN H P THAM V N C NG Đ NG 1. Đ a đi m h p (ghi rõ địa điểm thuộc thôn, xóm, xã, ph ng...) ; 2. Thành ph n tham gia 2.1. Đ i diện ch dự án (nêu rõ họ tên, chức v ) ; 2.2. Đ i diện chính quyền địa ph ơng (nêu rõ họ tên, chức v công tác) ; 2.3. Đ i diện cộng đồng dân c (nêu rõ họ tên) ; 2.4. Cá nhận, tổ chức tham gia (có danh sách kèm theo). 2.5. Đ i diện cơ quan t vấn 3. N i dung di n bi n phiên h p: L u ý: - Ghi theo trình tự diễn biến của phiên họp ; 95 - Ghi một cách đầy đủ, trung thực các câu hỏi, trả lời, các ý kiến trao đổi, thảo luận của các bên tham gia phiên họp. Trình tự phiên họp có thể nh sau : 3.1. Những nội dung trình bày c a Ch dự án về những vấn đề c a dự án để lấy ý kiến cộng đồng. 3.2. Những nội dung trao đổi giữa ch dự án và những ng i tham gia họp. 3.3. Kết luận c a cuộc họp (cần ghi rõ những ý kiến th ng nhất, những ý kiến b o l u khác với kết luận chung và những kiến nghị liên quan). (Địa điểm họp), ngày....tháng....năm..... PH Đ I DI N CH NG Đ UT Đ I DI N C NG Đ NG Đ A (Ký và ghi rõ họ tên) (Ký và ghi rõ họ tên) XÁC NH N C A UBND Xà (PH NG) (Ký và ghi rõ họ tên, chức danh) - Tham vấn thông qua thu thập thông tin: hình thức tham vấn này bao gồm việc ch dự án cung cấp các thông tin về nội dung cơ b n c a dự án và những tác động môi tr ng, biện pháp gi m thiểu tác động xấu trên các ph ơng tiện thông tin đ i chúng (đài phát thanh, truyền hình, báo chí) c a địa ph ơng và Trung ơng hoặc qua hình thức gửi phiều điều tra trực tiếp đến từng đ i t ợng tham vấn. Nội dung c a phiều điều tra có thể đ ợc tham kh o nh mẫu d ới đây. C quan d án C NG HÒA Xà H I CH NGHƾA VI T NAM Đ c l p - T do - H nh phúc PHI U THAM V N Ý KI N C NG Đ NG I. H tham v n: - Họ và tên ch hộ: ................................................. Tuổi : .................................. - Địa chỉ th ng trú:…………………………………(ghi đầy đ theo hộ khẩu). - S nhân khẩu trong gia đình : ...........; đến tuổi lao động : ......... ch a đến tuổi 96 lao động: ..................... II. Hi n tr ng sử d ng đ t: - Tổng diện tích đất đang sử d ng (m2):……….; đất ……….; đất nông nghiệp………….; đất v n……..; đất s n xuất……..; đất khác……………… III. Ngu n thu nh p chính c a gia đình: - Từ s n xuất nông nghiệp : +Diện tích trồng lúa (ha) : .................... ;S n l ợng (T/ha) : .................... +Diện tích hoa màu (ha) : ....................; S n l ợng (T/ha) : ..................... - Từ ngành nghề khác : ...................................... Thu nhập (tháng) : .................... IV. Nh ng nh h ởng tr c ti p c a d án đ n h gia đình: - Tổng diện tích đất bị dự án chiếm d ng (m2):……….; đất ……….; đất nông nghiệp………….; đất v n……..; đất s n xuất……..; đất khác……………… i.........; độ tuổi:..........; lo i hình công việc:.................. - Mất việc làm: s ng - nh h về dự án). ng đến sức kh e do chất th i c a dự án: (dự báo trên cơ s nhận thức IV. Các yêu c u và ki n ngh c a ch h v d án: 1. Về vấn đề thu hồi đất : .…………………………………………………....... 2. Về vấn đề đền bù đất, nhà cửa và hoa màu : ………………………………... 3. Về vấn đề GPMB c a dự án : ……………………………………………….. 4. Về vấn đề di d i, tái định c : ………………………………………………. 5. Về vấn đề đ m b o cuộc s ng : …………………………………………….. 6. Về vấn đề môi tr ng đ i với các ho t động c a dự án : ............................................................................................................................. 7. Các yêu cầu và kiến nghị khác : ............................................................................................................................. ……….., Ngày tháng NG I THAM V N NG IĐ năm 200 C THAM V N (Ký và ghi họ tên) Phần nội dung này không chỉ đ a ra hình thức tham vấn mà còn cần ph i có lý gi i đ m b o tính khoa học, khách quan c a việc lựa chọn này. 6.3. N i dung tham v n Nội dung tham vấn cộng đồng về dự án bao gồm: 97 - Những nội dung cơ b n c a dự án; - Những tác động xấu lên môi tr - Những biện pháp gi m thiểu tác động xấu lên môi tr ng c a dự án; ng sẽ đ ợc áp d ng. Kết qu c a quá trình tham vấn ph i đ ợc ph n ánh một cách trung thực trong báo cáo ĐTM bao gồm c các ý kiến tán thành, không tán thành việc đặt dự án t i địa ph ơng hoặc không tán thành đ i với các gi i pháp b o vệ môi tr ng dự kiến sẽ đ ợc áp d ng. 6.4. Ý ki n c a ch d án tr c k t qu tham v n c ng đ ng Ch dự án cần có ý kiến đồng ý hay không đồng ý tr ớc ý kiến yêu cầu c a cộng đồng, với lo i hình s n xuất hóa chất cơ b n, bên c nh các yêu cầu về đ m b o điều kiện s ng c a dân c khu vực nh t o công ăn việc làm, đ m b o trật tự,an ninh, giao thông sinh ho t.... cần rất chú ý tới biện pháp phòng ngừa và ứng phó tr ớc sự c r i ro do cháy nổ hoặc dò rỉ hóa chât vào môi tr ng, gây thiệt h i và ph i có cam kết đền bù thiệt h i do các sự c r i ro từ ho t động c a dự án gây ra 98 CH NG 7. K T LU N, KI N NGH VÀ CAM K T 1. K t lu n: Ph i có kết luận về những vấn đề, nh : đã nhận d ng và đánh giá đ ợc hết những tác động ch a, những vấn đề gì còn ch a dự báo đ ợc; đánh giá tổng quát về mức độ, quy mô c a những tác động đã xác định; mức độ kh thi c a các biện pháp gi m thiểu tác động xấu và phòng ch ng, ứng phó các sự c , r i ro môi tr ng; những tác động tiêu cực nào không thể có biện pháp gi m thiểu vì v ợt quá kh năng cho phép c a ch dự án và nêu rõ lý do. 2. Ki n ngh : Kiến nghị với các cấp, các ngành liên quan giúp gi i quyết những vấn đề v ợt kh năng gi i quyết c a dự án. 3. Cam k t: Các cam kết c a ch dự án về việc thực hiện ch ơng trình qu n lý môi tr ng, ch ơng trình giám sát môi tr ng nh đã nêu trong Ch ơng 5 (bao gồm các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật môi tr ng mà dự án bắt buộc ph i áp d ng); thực hiện các cam kết với cộng đồng nh đã nêu t i m c 7.3 Ch ơng 7 ,tuân th các quy định chung về b o vệ môi tr ng có liên quan đến các giai đo n c a dự án, gồm: - Các cam kết về các gi i pháp, biện pháp b o vệ môi tr ng sẽ thực hiện và hoàn thành trong các giai đo n chuẩn bị và xây dựng đến th i điểm tr ớc khi dự án đi vào vận hành chính thức; - Các cam kết về các gi i pháp, biện pháp b o vệ môi tr ng sẽ đ ợc thực hiện trong giai đo n từ khi dự án đi vào vận hành chính thức cho đến khi kết thúc dự án; - Cam kết về đền bù và khắc ph c ô nhiễm môi tr c , r i ro môi tr ng x y ra do triển khai dự án; ng trong tr ng hợp các sự - Cam kết ph c hồi môi tr ng theo quy định c a pháp luật về b o vệ môi tr sau khi dự án kết thúc vận hành. 99 ng PH L C ĐÍNH KÈM Ph l c đính kèm báo cáo ĐTM đ ợc xem là một phần c a báo cáo nhằm đ m b o cho những nội dung đ ợc đề cập trong báo cáo là có căn cứ pháp lý và cơ s khoa học đáng tin cậy. Do vậy, chỉ đ a vào ph l c những văn b n, s liệu, sơ đồ, b n đồ và các tài liệu khác có liên quan trực tiếp và gắn bó hữu cơ với từng phần nội dung c thể c a báo cáo ĐTM c a dự án. Thông th ng, ph l c sẽ bao gồm: - Các sao các văn b n pháp lý (không bao gồm các văn b n quy ph m pháp luật) liên quan trực tiếp và chi ph i ho t động c a dự án; - Các s liệu về thành phần môi tr ng tự nhiên (vật lý, sinh học) và các s liệu phân tích (d ới d ng các phiếu) về chất l ợng không khí, đất, n ớc, tiếng ồn, độ rung; - B n sao các văn b n liên quan đến tham vấn cộng đồng: Các văn b n góp ý kiến c a chính quyền địa ph ơng (UBND, Mặt trận tổ qu c cấp xã, ph ng); Biên b n kết qu đ i tho i giữa ch dự án với cộng đồng dân c (nếu có); Các phiếu điều tra, thăm dò ý kiến các cá nhân, hộ dân c trong khu vực dự án (nếu có); - Các sơ đồ, b n đồ, b n vẽ, nh minh họa liên quan đến dự án nh ng ch a đ ợc thể hiện trong các phần nội dung c a báo cáo ĐTM; - Các tài liệu liên quan khác. 100