- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI. - NGUYỄN XUÂN TỰ PHÂN TÍCH VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN Lí THU, CHI QUỸ BHXH, BHYT BẮT BUỘC TẠI BHXH ĐỒNG NAI Luận văn thạc sỹ khoa học Ngành quản trị kinh doanh HÀ NỘI –NĂM 2012 NGUYỄN XUÂN TỰ QUẢN TRỊ KINH DOANH 2009-2011 Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sỹ kinh tế này do chính tôi nghiên cứu và thực hiện. - Các thông tin, số liệu được sử dụng trong luận văn là hoàn toàn trung thực, chính xác và có nguồn gốc rõ ràng. - Nguyễn Xuân Tự Học viên Lớp Cao học Quản trị kinh doanh khóa Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Cơ quan công tác: Vụ Thanh tra Khối Văn hóa xã hội – Thanh tra Chính phủ LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lòng biết ơn sâu sắc tới Thầy giáo hướng dẫn của tôi, PGS.TS. - Nguyễn Ái Đoàn, người đã tận tình hướng dẫn và cho những ý kiến định hướng quý báu giúp tôi thực hiện luận văn. - Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các thầy cô giáo, Ban lãnh đạo BHXH Đồng Nai, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn. - Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ DANH MỤC VIẾT TẮT LỜI MỞ ĐẦU . - Mục đích nghiên cứu của đề tài . - Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài . - Phương pháp nghiên cứu của đề tài . - Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài . - Kết cấu luận văn Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BHXH, BHYT VÀ QUẢN LÝ THU, CHI BHXH, BHYT BẮT BUỘC . - MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ BHXH, BHYT . - BHXH, BHYT và quỹ BHXH, quỹ BHYT BHXH, BHYT . - QUẢN LÝ THU, CHI BHXH, BHYT . - Đặc điểm thu, chi BHXH, BHYT . - Mục tiêu và nguyên tắc quản lý thu, chi BHXH, BHYT tại Quỹ BHXH và quỹ BHYT . - Bộ máy quản lý thu, chi BHXH, BHYT tại Quỹ BHXH và quỹ BHYT . - Nội dung quản lý thu, chi BHXH, BHYT . - Nội dung quản lý thu BHXH, BHYT . - Nội dung quản lý chi BHXH, BHYT . - Tổ chức thanh tra, kiểm tra Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD . - Tổ chức tuyên truyền BHXH, BHYT . - NỘI DUNG PHÂN TÍCH CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU, CHI BHXH, BHYT . - Các chỉ tiêu đánh gia công tác thu, chi BHXH, BHYT . - Các chỉ tiêu đánh giá công tác thu . - Các chỉ tiêu đánh giá công tác chi . - Phân tích công tác quản lý thu, chi BHXH, BHYT theo quy trình . - Công tác quản lý thu BHXH, BHYT . - Công tác quản lý chi BHXH, BHYT . - Tổ chức thanh tra, kiểm tra . - Phân tích công tác quản lý thu, chi BHXH, BHYT bắt buộc theo các yếu tố ảnh hưởng . - Các yếu tố bên trong Kết luận chương Chương 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU, CHI BHXH, BHYT BẮT BUỘC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG NAI . - GIỚI THIỆU VỀ BHXH ĐỒNG NAI . - Quá trình hình thành và phát triển của BHXH Đồng Nai . - Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của BHXH Đồng Nai . - Chức năng của BHXH Đồng Nai . - Nhiệm vụ quyền hạn của BHXH Đồng Nai . - Cơ cấu tổ chức BHXH Đồng Nai . - PHÂN TÍCH CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU, CHI BHXH, BHYT BẮT BUỘC CỦA BHXH ĐỒNG NAI . - Phân tích công tác quản lý thu . - Đánh giá chung về thu BHXH, BHYT tại BHXH Đồng Nai . - Phân tích công tác thu BHXH, BHYT bắt buộc theo quy trình..52 Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD . - Phân tích công tác chi BHXH, BHYT . - Đánh giá chung về công tác chi BHXH tại BHXH Đồng Nai . - Phân tích công tác chi BHXH theo quy trình . - Kiểm tra thu, chi BHXH, BHYT ở BHXH Đồng Nai . - Phân tích công tác quản lý thu, chi BHXH, BHYT bắt buộc của BHXH Đồng Nai theo các yếu tố ảnh hưởng . - Các yếu tố bên trong Kết luận chương Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU, CHI BHXH, BHYT BẮT BUỘC Ở BHXH ĐỒNG NAI . - ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN BHXH VÀ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THU, CHI BHXH, BHYT . - Phương hướng hoàn thiện công tác thu, chi của BHXH Đồng Nai....75 3.2. - CÁC GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU, CHI BHXH, BHYT VÀ CÂN ĐỐI QUỸ TẠI BHXH ĐỒNG NAI . - Đổi mới trong nhận thức và tư duy về công tác lập kế hoạch thu BHXH . - Nhóm giải pháp liên quan đến tổ chức thực hiện . - Tổ chức công tác tuyên truyền . - Thực hiện tốt công tác thi đua, khen thưởng . - Nhóm giải pháp khác Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD . - CÁC KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU, CHI BHXH, BHYT TẠI BHXH ĐỒNG NAI . - Đối với BHXH Việt Nam KẾT LUẬN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU Trang Bảng 2.1 Tình hình lao động tham gia BHXH, BHYT bắt buộc 46 Bảng 2.2 Tốc độ tăng thu BHXH, BHYT bắt buộc từ Bảng 2.3 Số liệu thu BHXH, BHYT bắt buộc phân theo khối giai đoạn Bảng 2.4 Tình hình nợ đọng BHXH, BHYT giai đoạn Bảng 2.5 Cơ cấu nợ đọng tiền thu BHXH, BHYT giai đoạn Bảng 2.6 Tình hình lập và giao kế hoạch thu BHXH, BHYT 54 Bảng 2.7 Kết quả thực hiện thu BHXH, BHYT so với kế hoạch được giao giai đoạn Bảng 2.8 Tình hình biến động các đối tượng hưởng chế độ BHXH qua các năm từ Bảng 2.9 Tình hình chi trả chế độ (dài hạn) qua các năm Bảng 2.10 Kết quả chi trả trợ cấp BHXH ngắn hạn 63 Bảng 2.11 Chi lương hưu và trợ cấp BHXH theo các nguồn 65 Bảng 2.12 Các hình thức kiểm tra giai đoạn Bảng 2.13 Kết quả thu hồi nợ đọng sau kiểm tra giai đoạn DANH MỤC CÁC HÌNH Trang Hình 2.1 Kết quả thu BHXH, BHYT bắt buộc giai đoạn Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ASXH: An sinh xã hội BHTN: Bảo hiểm thất nghiệp BHXH: Bảo hiểm xã hội BHYT: Bảo hiểm y tế BNN: Bệnh nghề nghiệp CBCC: Cán bộ công chức CNTT: Công nghệ thông tin DNTN: Doanh nghiệp tư nhân ĐTNN: Đầu tư nước ngoài GDP: Tổng thu nhập quốc dân HCSN: Hành chính sự nghiệp HĐND: Hội đồng nhân dân HĐLĐ: Hợp đồng lao động ILO: Tổ chức lao động quốc tế KCB: Khám chữa bệnh NLĐ: Người lao động NSDLĐ: Người sử dụng lao động NSNN: Ngân sách nhà nước QLNN: Quản lý nhà nước SXKD: Sản xuất kinh doanh TNLĐ: Tai nạn lao động UBND: Ủy ban nhân dân Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD LỜI MỞ ĐẦU 1. - Kể từ khi Đạo luật BHXH đầu tiên trên thế giới do Bismarck (Đức) soạn thảo và ban hành năm 1883, các quy định về BHXH ngày càng được hoàn thiện hơn, trở thành chính sách an sinh xã hội giúp người lao động an tâm làm việc, phát huy hết năng lực để đóng góp cho xã hội. - Thông qua những chế độ, chính sách mà người lao động được hưởng, sẽ làm cho người lao động an tâm làm việc, chủ doanh nghiệp có nguồn nhân lực ổn định, có khả năng hoạch định được chính sách, chiến lược kinh doanh và phát triển, từ đó thúc đẩy kinh tế phát triển. - Ở Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến công tác BHXH và xác định đây là một trong những chính sách xã hội cơ bản nhất nhằm đảm bảo thu nhập, đời sống cho hàng triệu người lao động cùng các đối tượng hưởng chế độ trợ cấp BHXH, góp phần quan trọng vào việc đảm bảo an sinh xã hội, ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. - Thực tế hiện nay, nước ta còn nhiều người lao động làm việc nhưng lại không được tham gia BHXH, BHYT, nhiều doanh nghiệp cố tình né tránh không tham gia BHXH, BHYT bắt buộc cho lao động của mình, dẫn đến thiệt thòi quyền lợi của người lao động, khiến họ không an tâm làm việc và ổn định công tác. - Tăng thu BHXH, BHYT bắt buộc cũng chính là tăng số lượng doanh nghiệp, tăng số lao động tham gia BHXH, BHYT, góp phần giúp ngày càng nhiều lao động được hưởng các chế độ BHXH, BHYT đảm bảo pháp luật về lao động được thực thi, giảm bớt gánh nặng cho xã hội trong tương lai. - Mặt khác, gần đây việc quản lý quỹ BHYT bắt buộc cũng còn nhiều bất cập, nguy cơ “vỡ” quỹ BHYT bắt buộc đang xảy ra đòi hỏi cần phải có biện pháp quản lý hiệu quả. - Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD Qua thời gian tham gia Đoàn thanh tra của Chính phủ tại BHXH Đồng Nai, qua những kiến thức cơ bản tiếp thu từ khóa học Cao học, những kinh nghiệm thực tiễn trong công tác thanh tra các vấn đề về an sinh xã hội và nhất là qua kết quả thanh tra tại BHXH Đồng Nai, tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài “Phân tích và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu, chi quỹ BHXH, BHYT bắt buộc tại BHXH Đồng Nai” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình, nhằm đưa ra các biện pháp quản lý hiệu quả việc thu BHXH, BHYT bắt buộc và việc quản lý chi BHXH, BHYT bắt buộc tại BHXH Đồng Nai. - Tôi hy vọng với kết quả nghiên cứu này sẽ đóng góp một phần vào quá trình nghiên cứu chung, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính của BHXH Đồng Nai nói riêng, của ngành BHXH Việt Nam nói chung, nhằm đạt được mục tiêu có được chế độ an sinh xã hội chất lượng cao, thúc đẩy được người lao động tích cực làm việc, ổn định chính trị và phát triển kinh tế của đất nước. - Mục đích nghiên cứu của đề tài Dựa trên cơ sở những lý luận về BHXH, về quản lý thu, chi BHXH, BHYT bắt buộc. - dựa trên sự phân tích và đánh giá thực trạng của công tác quản lý thu, chi tại Quỹ BHXH và Quỹ BHYT của BHXH Đồng Nai, nhất là từ khi Luật BHXH và Luật BHYT có hiệu lực, từ đó đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu, chi BHXH, BHYT bắt buộc tại BHXH Đồng Nai. - Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài Ngoài việc hệ thống hóa cơ sở lý luận về thu, chi BHXH, BHYT và quản lý thu, chi BHXH, BHYT bắt buộc, đề tài phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu, chi BHXH, BHYT bắt buộc qua các giai đoạn tại BHXH Đồng Nai. - Đồng thời, tham khảo kinh nghiệm ở một số BHXH tỉnh, thành phố khác, đề tài rút ra những mặt tích cực và những mặt còn hạn chế của công tác quản lý thu, chi BHXH, BHYT bắt buộc tại BHXH Đồng Nai, những vướng mắc từ các chính sách, văn bản pháp luật hiện nay và đề xuất một số biện pháp chống thất thu BHXH, BHYT bắt buộc và biện pháp quản lý chi quỹ BHXH, BHYT bắt buộc, tạo điều kiện giúp tăng thu và tăng được nguồn thụ hưởng từ các chính sách BHXH của người lao động. - từ đó đưa ra các biện pháp tăng thu và quản lý tốt hơn công tác chi quỹ BHXH, BHYT, không để Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD thất thoát, thiệt thòi cho người lao động. - Phương pháp nghiên cứu của đề tài Đề tài sử dụng phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh từ kết quả nghiên cứu thực trạng công tác quản lý thu, chi BHXH, BHYT bắt buộc tại BHXH Đồng Nai. - Phương pháp phân tích dữ liệu nghiên cứu sử dụng chuỗi dữ liệu thời gian nhằm phân tích hoạt động quản lý thu, chi quỹ BHXH, BHYT bắt buộc. - Các số liệu được công bố bởi tổ chức BHXH, các cơ quan chuyên môn và quản lý nhà nước tại địa phương. - Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Dựa trên những phân tích, đánh giá về thực trạng thu, chi BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh và thực tế khi thanh tra tại BHXH Đồng Nai vào năm 2009, tôi phân tích nguyên nhân chủ doanh nghiệp muốn né tránh, giảm đến mức thấp nhất mức đóng BHXH, BHYT bắt buộc, những động cơ và mục đích để giảm mức đóng, làm thiệt thòi cho người lao động trong việc hưởng các chế độ, chính sách BHXH trong giai đoạn hiện tại và tương lai. - Nhờ vậy, luận văn hy vọng đóng góp hệ thống các biện pháp khả thi mang ý nghĩa thực tiễn, nhằm làm tăng số lao động được tham gia BHXH, BHYT bắt buộc, tăng mức thụ hưởng từ các chế độ, chính sách BHXH, BHYT của người lao động, góp phần làm tăng số thu, hoàn thiện công tác quản lý thu, chi trên địa bàn tỉnh. - Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài Đối tượng nghiên cứu của đề tài là thực trạng công tác quản lý thu, chi quỹ BHXH, BHYT bắt buộc của BHXH Đồng Nai (không nghiên cứu về BHXH tự nguyện và BH thất nghiệp), bao gồm các yếu tố ảnh hưởng đến số thu BHXH, BHYT, đối tượng nộp BHXH, BHYT bắt buộc, phương thức và mức đóng, quy trình tổ chức quản lý thu, chi quỹ, nguyên nhân các doanh nghiệp né tránh nộp Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD BHXH, BHYT bắt buộc và đề xuất những biện pháp chống thất thu BHXH, BHYT bắt buộc. - Phạm vi nghiên cứu của đề tài chỉ nghiên cứu về quản lý thu, chi BHXH, BHYT tại Quỹ BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh Đồng Nai từ khi Luật BHXH và Luật BHYT có hiệu lực đến năm 2010. - Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được chia thành ba chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về BHXH, BHYT và quản lý thu, chi BHXH, BHYT bắt buộc. - Chương 2: Thực trạng công tác quản lý thu, chi BHXH, BHYT bắt buộc trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. - Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện quản lý thu, chi BHXH, BHYT bắt buộc ở BHXH Đồng Nai. - Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BHXH, BHYT VÀ QUẢN LÝ THU, CHI BHXH, BHYT BẮT BUỘC 1.1. - MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ BHXH, BHYT 1.1.1. - (1) Theo các chuyên gia Pháp, một định nghĩa vừa đáp ứng được khía cạnh xã hội (dùng cho BHXH) vừa đáp ứng được khía cạnh kinh tế (dùng cho BH thương mại) và vừa đầy đủ về khía cạnh kỹ thuật và pháp lý có thể phát biểu như sau: "BH là một hoạt động qua đó một cá nhân có quyền được hưởng trợ cấp nhờ vào một khoản đóng góp cho mình hoặc cho người thứ 3 trong trường hợp xảy ra rủi Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD ro. - BHXH, BHYT và quỹ BHXH, quỹ BHYT 1.1.2.1 BHXH, BHYT a. - Tổ chức lao động quốc tế (ILO) đã đưa ra một định nghĩa về BHXH được chấp nhận rộng rãi nhất: BHXH là hình thức bảo trợ mà xã hội dành cho các thành viên của mình thông qua nhiều biện pháp công nhằm tránh tình trạng khốn khó về mặt kinh tế và xã hội do bị mất hoặc giảm đáng kể thu nhập vì bệnh tật, thai sản, tai nạn lao động, mất sức lao động và tử vong. - Dưới góc độ pháp lý, “BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD thu nhập của NLĐ khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tại nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH”[19]. - Dưới góc độ kinh tế, BHXH được coi là quá trình tổ chức và sử dụng một quỹ tiền tệ tập trung được dồn tích từ sự đóng góp của NSDLĐ, NLĐ và sự hỗ trợ của Nhà nước theo quy định của pháp luật, nhằm hỗ trợ cho việc giải quyết những nhu cầu sinh sống thiết yếu của NLĐ và gia đình họ khi họ gặp những rủi ro dẫn đến việc giảm hoặc mất khả năng thanh toán từ thu nhập theo lao động Dưới góc độ xã hội, BHXH được coi là sự liên kết của những NLĐ xuất phát từ lợi ích chung của xã hội, của NLĐ và NSDLĐ. - Thứ ba, cần phải chú ý đến vai trò thích hợp của Nhà nước trong việc cải Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Học viên: Nguyễn Xuân Tự Lớp cao học QTKD cách các chương trình BHXH. - Khái niệm BHXH được sử dụng trong toàn bộ nghiên cứu của luận văn này là khái niệm BHXH đã được ghi trong Luật BHXH được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá XI, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 29/06/2006. - Bản chất của BHXH, BHYT - Là một chính sách xã hội quan trọng của bất kỳ Nhà nước nào, nhằm đảm bảo an toàn cho sản xuất, cho đời sống vật chất và tinh thần của mọi người trong xã hội. - Với tư cách là công cụ quan trọng để quản lý xã hội, Nhà nước phải can thiệp và tổ chức bảo vệ quyền lợi chính đáng cho NLĐ. - Mặt khác, Nhà nước được coi là một người chủ sử dụng lao động của mọi lao động, vì vậy trong trường hợp sự đóng góp của NSDLĐ và NLĐ không đủ để trang trải cho những khoản chi cho NLĐ khi họ gặp phải rủi ro thì Nhà nước phải có trách nhiệm dùng ngân sách của Nhà nước để đảm bảo đời sống cơ bản cho NLĐ. - Như vậy BHXH, BHYT ra đời, tồn tại và phát triển là một nhu cầu khách quan
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt