Bé GI¸O DôC §µO T¹O
TR¦êNG §¹I HäC D¢N LËP H¶I PHßNG
Tæng quan vÒ m¸y giÆt ®i s©u nghiªn cøu
chÕ t¹o thö bé ®iÒu khiÓn m¸y giÆt d©n
dông øng dông vi xö lý
§å ¸N TèT NGHIÖP §¹I HäC HÖ cHÝNH QUY
Ngµnh : ®iÖn c«ng nghiÖp
Sinh viªn
: §Æng Quý HiÕu
Ng- êi h- íng dÉn: TS. NguyÔn TiÕn Ban
H¶i phßng - 2009
1
Lêi nãi ®Çu
Víi sù tiÕn bé kh«ng ngõng cña khoa häc kü thuËt, ®Æc biÖt lµ ngµnh
®iÖn tö ®· øng dông rÊt nhiÒu trong c«ng nghiÖp vµ d©n dông. Trong lÜnh vùc
®iÒu khiÓn, tõ khi c«ng nghÖ vi xö lý ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®· ®em ®Õn c¸c kü
thuËt ®iÒu khiÓn hiÖn ®¹i cã nhiÒu - u ®iÓm so víi viÖc sö dông c¸c m¹ch ®iÒu
khiÓn ®- îc l¾p r¸p tõ c¸c linh kiÖn rêi nh- kÝch th- íc m¹ch nhá, gän, gi¸
thµnh rÎ, ®é lµm viÖc tin cËy vµ c«ng suÊt tiªu thô thÊp ...
Ngµy nay lÜnh vùc ®iÒu khiÓn ®· ®- îc øng dông réng r·i trong c¸c thiÕt
bÞ, s¶n phÈm phôc vô cho nhu cÇu sinh ho¹t h»ng ngµy cña con ng- êi nh- m¸y
giÆt, ®ång hå ®iÖn tö, lß vi sãng, ®iÒu hoµ nhiÖt ®é ... nh»m gióp cho ®êi sèng
con ng- êi ngµy cµng hiÖn ®¹i vµ tiÖn lîi h¬n.
Nh÷ng kiÕn thøc n¨ng lùc ®¹t ®- îc trong qu¸ tr×nh häc tËp ë tr- êng sÏ
®- îc ®¸nh gi¸ qua ®ît b¶o vÖ ®å ¸n tèt nghiÖp cuèi khãa. §- îc sù quan t©m
cña nhµ tr- êng em ®- îc giao ®Ò tµi “ Tæng quan vÒ m¸y giÆt ®i s©u nghiªn cøu
chÕ t¹o thö bé ®iÒu khiÓn m¸y giÆt d©n dông øng dông vi xö lý ”. V× vËy em
cè g¾ng tËn dông tÊt c¶ nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ë tr- êng cïng víi sù t×m tßi
nghiªn cøu, ®Ó cã thÓ hoµn thµnh tèt ®å ¸n nµy. Nh÷ng s¶n phÉm nh÷ng kÕt
qu¶ ®¹t ®- îc ngµy h«m nay tuy kh«ng cã g× lín lao, nh- ng ®ã lµ nh÷ng thµnh
qu¶ cña c¶ qu¸ tr×nh häc tËp, lµ thµnh c«ng ®Çu tiªn cña em tr- íc khi ra
tr- êng.
MÆc dï em rÊt cè g¾ng ®Ó hoµn thµnh tËp ®å ¸n nµy ®óng thêi h¹n,
nh- ng do thêi gian h¹n hÑp tµi liÖu vµ kinh nghiÖm thùc tÕ cña em cßn h¹n
chÕ nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt mong quÝ thÇy c« th«ng c¶m. Em
mong ®- îc ®ãn nhËn nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp. Cuèi cïng xin ch©n thµnh c¶m
¬n quÝ thÇy c« vµ c¸c b¹n sinh viªn ®· gióp ®ì vµ ñng hé em.
2
Môc lôc
lêi nãi ®Çu ........................................................................................... I
môc lôc .................................................................................................II
ch- ¬ng 1 tæng quan vÒ m¸y giÆt
1.1 .Giíi thiÖu vÒ m¸y giÆt ............................................................... 1
1.1.1. Ph©n lo¹i m¸y giÆt theo møc ®é tù ®éng ............................................. 1
1.1.2. Ph©n lo¹i m¸y giÆt theo c¸ch giÆt........................................................ 1
1.1.4. Ph©n lo¹i m¸y giÆt theo kiÓu c¸nh trªn m©m giÆt vµ luång n- íc giÆt
1.2. §Æc ®iÓm cña c¸c lo¹i m¸y giÆt .......................................... 2
1.2.1. M¸y giÆt th- êng ................................................................................. 2
1.2.2. M¸y giÆt b¸n tù ®éng .......................................................................... 2
1.2.3. M¸y giÆt tù ®éng ................................................................................ 2
1.2.4. M¸y giÆt kiÓu m©m giÆt cã c¸nh ......................................................... 2
1.2.5. M¸y giÆt kiÓu thïng quay ngang ........................................................ 4
1.2.6. M¸y giÆt kiÓu trô khuÊy ...................................................................... 5
1.2.7. M¸y giÆt kiÓu phun n- íc ..................................................................... 6
1.2.8. M¸y giÆt kiÓu rung ............................................................................. 6
1.2.9. M¸y giÆt kiÓu siªu ©m ........................................................................ 7
1.3. Nguyªn lÝ giÆt cña m¸y giÆt
1.3.1. Nguyªn lÝ c¬ b¶n vÒ tÈy bÈn cña m¸y giÆt ......................................... 7
1.3.2. Nguyªn lÝ tÈy bÈn cña m¸y giÆt kiÓu m©m giÆt ................................... 8
1.3.3. Nguyªn lÝ tÈy bÈn cña m¸y giÆt thïng quay ngang ............................. 8
1.4. KÕt cÊu cña m¸y giÆt
1.4.1. KÕt cÊu m¸y giÆt hai thïng kiÓu m©m giÆt cã c¸nh ............................ 9
1.4.2. KÕt cÊu c¬ b¶n cña m¸y giÆt tù ®éng kiÓu m©m giÆt ....................... 17
1.5. cÊu t¹o, nguyªn lý lµm viÖc cña ®éng c¬ truyÒn
®éng trong m¸y giÆt tù ®éng kiÓu m©m giÆt
1.5.1. CÊu t¹o ............................................................................................. 26
1.5.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña ®éng c¬ kh«ng ®ång bé mét pha ............. 28
ch- ¬ng 2 tæng quan vÒ hä
vi ®iÒu khiÓn msc-51
2.1. CÊu t¹o vi ®iÒu khiÓn hä MSC-51: ....................................... 33
2.1.1 Giíi thiÖu cÊu tróc phÇn cøng hä MSC-51 (89C51):
2.2.2. Kh¶o s¸t s¬ ®å ch©n 8951 vµ chøc n¨ng tõng ch©n: ......................... 33
2.2.3. CÊu tróc bªn trong vi ®iÒu khiÓn: ..................................................... 35
2.2. Tãm t¾t tËp lÖnh cña 89c51 : ................................................ 44
2.2.1 C¸c mode ®Þnh vÞ (Addressing Mode) : ............................................. 44
2.2.2. C¸c kiÓu lÖnh (Instruction Types): .................................................... 48
3
2.3. Ch- ¬ng tr×nh ng«n ng÷ Assembly cña 89c51: ............ 54
2.3.1. Giíi thiÖu Ng«n ng÷ assembly :
2.3.2. Ho¹t ®éng cña tr×nh biªn dÞch .......................................................... 54
2.3.3. Sù s¾p ®Æt ch- ¬ng tr×nh ng«n ng÷ Assmebly ................................... 55
2.3.4. Sù tÝnh to¸n biÓu thøc cña Assemble Time ...................................... 58
2.3.5. C¸c chØ thÞ biªn dÞch:......................................................................... 59
ch- ¬ng 3 thiÕt kÕ vµ thi c«ng bé ®iÒu khiÓn m¸y
giÆt øng dông vi xö lý
3.1. NhiÖm vô thiÕt kÕ ...................................................................... 63
3.2. ThiÕt kÕ phÇn cøng cña hÖ thèng
3.2.1. S¬ ®å khèi cña hÖ thèng ................................................................... 63
3.2.2. S¬ ®å m¹ch nguyªn lý ...................................................................... 65
3.3. ThiÕt kÕ phÇn mÒm .................................................................... 68
3.3.1. Yªu cÇu c«ng nghÖ cña m¹ch ®iÒu khiÓn m¸y giÆt
3.3.2. X©y dùng l- u ®å thuËt to¸n .............................................................. 68
3.3.3. Ch- ¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn .................................................................... 70
kÕt luËn ................................................................................................ 77
tµi liÖu tham kh¶o ........................................................................... 79
4
Ch- ¬ng 1: tæng quan vÒ m¸y giÆt
1.1. giíi thiÖu vÒ m¸y giÆt
Cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i m¸y giÆt nh- ng th- êng ng- êi ta hay ph©n
lo¹i theo møc ®é tù ®éng ho¸ hoÆc theo kÕt cÊu.
1.1.1. Ph©n lo¹i m¸y giÆt theo møc ®é tù ®éng
M¸y giÆt ®- îc chia lµm lo¹i th- êng, lo¹i b¸n tù ®éng vµ lo¹i hoµn toµn
tù ®éng
1.1.2. Ph©n lo¹i m¸y giÆt theo c¸ch giÆt
M¸y giÆt ®- îc chia lµm c¸c lo¹i nh- sau: lo¹i m©m giÆt cã c¸nh, lo¹i
èng cã c¸nh (cßn gäi lµ èng khuÊy), lo¹i thïng quay ngang (cßn gäi lµ thïng
l¨n). Ngoµi ra cßn c¸c lo¹i phun, rung, sãng siªu ©m, ch©n kh«ng, giÆt kh«
v.v…
1.1.3. Ph©n lo¹i m¸y giÆt theo kÕt cÊu cña thïng giÆt
M¸y giÆt cã thÓ ph©n lµm c¸c lo¹i: mét thïng, hai thïng vµ thïng lång
vµo nhau.
1.1.4. Ph©n lo¹i m¸y giÆt theo kiÓu c¸nh trªn m©m giÆt vµ luång n- íc giÆt
Cã thÓ chia m¸y giÆt lµm lo¹i m©m giÆt cã c¸nh ng¾n, c¸nh cao, c¸nh
g¾n trªn èng, c¸nh lâm, thïng ngang quay v.v…
1.2. §Æc ®iÓm cña c¸c lo¹i m¸y giÆt
1.2.1. M¸y giÆt th- êng
Lµ mét lo¹i m¸y giÆt mµ viÖc chuyÓn ®æi c¸c qu¸ tr×nh giÆt, giò vµ v¾t
®Òu ph¶i thao t¸c b»ng tay. Cã hai lo¹i: lo¹i mét thïng vµ lo¹i hai thïng.
H×nh 1.1. M¸y giÆt lo¹i mét thïng
5
1.2.2. M¸y giÆt b¸n tù ®éng
Lµ lo¹i m¸y giÆt mµ trong ba chøc n¨ng giÆt, giò vµ v¾t cã hai chøc
n¨ng ®- îc chuyÓn ®æi tù ®éng kh«ng cÇn dïng tay. Th- êng m¸y giÆt b¸n tù
®éng lµ lo¹i m¸y hai thïng trong ®ã qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tù ®éng cã thÓ lµ
giÆt – giò hoÆc giò – v¾t.
1.2.3. M¸y giÆt tù ®éng
Là lo¹i m¸y giÆt mµ c¸c qu¸ tr×nh giÆt, giò vµ v¾t ®Òu ®- îc chuyÓn ®æi
tù ®éng, kh«ng cÇn dïng tay thao t¸c bÊt cø viÖc g× tõ viÖc vµo n- íc, th¸o
n- íc trong c¸c c«ng ®o¹n giÆt. C¸c m¸y giÆt tù ®éng th- êng lµ lo¹i m¸y thïng
lång. Cã lo¹i cßn l¾p bé gia nhiÖt cã thÓ theo yªu cÇu mµ ®iÒu chØnh tù ®éng
vµ khèng chÕ nhiÖt ®é giÆt.
H×nh 1.2 M¸y giÆt tù ®éng thïng lång
Cã lo¹i m¸y giÆt tù ®éng trang bÞ b¬m x¶ n- íc ®Ó cã thÓ ®- a n- íc th¶i
®i xa hoÆc ®Õn mét chç th¶i n- íc cao h¬n nh- ë bån röa ch¼ng h¹n.
Nh÷ng m¸y giÆt tù ®éng cao cÊp ®iÒu khiÓn hµnh b»ng vi tÝnh cã thÓ
nhËn biÕt ®- îc ®é bÈn cña dung dÞch n- íc giÆt tù ®éng chän lùa bét giÆt, thêi
gian giÆt, giò vµ v¾t, tÊt c¶ thµnh mét chu tr×nh hoµn chØnh sö dông rÊt thuËn
tiÖn.
1.2.4. M¸y giÆt kiÓu m©m giÆt cã c¸nh
M¸y giÆt mµ ë d- íi ®¸y thïng giÆt cã ®Æt mét m©m giÆt cã c¸nh låi lªn.
Khi m©m giÆt quay, dung dÞch giÆt trong thïng bÞ c¸c c¸nh khuÊy lªn (h×nh
1.3) nªn gäi lµ m¸y giÆt kiÓu luång n- íc xo¸y. §Æc ®iÓm chÝnh cña c¸c lo¹i
m¸y giÆt nµy lµ thêi gian ng¾n, hiÖu suÊt giÆt s¹ch cao, cã thÓ ®iÒu chØnh møc
n- íc giÆt, cã nhiÒu chñng lo¹i thÝch hîp víi viÖc giÆt c¸c lo¹i sîi v¶i sîi b«ng,
lanh vµ sîi tæng hîp. Nh- îc ®iÓm lµ dÔ lµm cho ®å vËt giÆt bÞ xo¾n l¹i víi
nhau ¶nh h- ëng ®Õn tÝnh ®ång ®Òu trong khi giÆt, hÖ sè mµi mßn ®å vËt giÆt
còng cao h¬n. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y xuÊt hiÖn c¸c m¸y giÆt cã c¸c kiÓu m©m
6
giÆt t¹o c¸c luång n- íc kh¸c nhau lµm cho tÝnh n¨ng giÆt cña m¸y cã c¶i thiÖn
râ rÖt.
H×nh 1.3 M¸y giÆt kiÓu m©m giÆt cã c¸nh
a) M©m giÆt h×nh ®Üa.
Trªn m©m giÆt cã c¸nh nh- h×nh hoa sen, khi quay t¹o nªn mét luång
n- íc n©ng vËt giÆt nªn råi Ðp xuèng h×nh thµnh mét luång n- íc cuén vµo gi÷a
lµm cho c¸c vËt gi·n ra tr¸nh bÞ cuén l¹i (h×nh 1.4a)
H×nh 1.4 a,b c¸c kiÓu m©m giÆt
b) M©m giÆt cã c¸nh cao kiÓu mò.
D¹ng cña m©m giÆt rÊt gièng c¸i mò. Cã ba kiÓu c¸nh cao, trung b×nh
vµ thÊp t¹o nªn hai luång níc “th¼ng ®øng” vµ “ngang” hîp l¹i (h×nh 1.4b).
c) M©m giÆt kiÓu vß tay.
§- êng kÝnh m©m lµ 302 mm, cao 140mm, trªn ®ã næi lªn ba ®- êng
g©n. Khi m©m quay theo chiÒu thuËn (ph¶i) luång n- íc theo bê vai cña m©m
7
quay d©ng lªn mÆt n- íc sau ®è l¹i ®i xuèng lµm thµnh mét luång n- íc ngang.
Hai luång n- íc ®ã ®Ëp vµo nhau thµnh thïng giÆt g©y nªn sãng xung kÝch
gièng nh- dïng tay x¸t vËy (h×nh1.5a ).
d) M©m giÆt kiÓu trô
§ã lµ kiÓu m©m kÕt hîp kiÓu m©m cã c¸nh ë trªn g¾n mét trô khuÊy t¹o
nªn hai luång n- íc th¼ng ®øng vµ n»m ngang. Trô ®øng rçng ruét trong ®ã cã
thÓ cho chÊt lµm mÒm v¶i vµ c- ìng bøc tuÇn hoµn n- íc qua hÖ thèng läc
(h×nh1.5b ).
H×nh 1.5 a,b c¸c kiÓu m©m giÆt
e) M©m giÆt kiÓu thïng quay
PhÇn trªn cña thïng giÆt ®- îc cè ®Þnh. PhÇn d- íi nh- mét c¸i b¸t ®- îc
dïng lµm m©m quay. Khi quay víi tèc ®é thÊp, n- íc giÆt tõ ngoµi v¸ch thïng
ch¶y vµo trong thïng h×nh thµnh mét dßng n- íc ch¶y vµo t©m nªn giÆt ®Òu
h¬n, cã thÓ giÆt hµng b»ng len.
1.2.5. M¸y giÆt kiÓu thïng quay ngang
Lµ mét thiÕt bÞ mµ thïng trong lµ mét trô trßn n»m ngang, trong thïng
cã 3-4 ®- êng g©n næi. Khi quay theo t©m trôc, thïng sÏ kÐo ®å vËt giÆt cïng
quay vµ ®¶o ®i ®¶o l¹i theo chu kú trong thïng giÆt ®Ó ®¹t môc ®Ých giÆt s¹ch.
¦u ®iÓm cña hai lo¹i m¸y giÆt nµy lµ ®éng t¸c vß t- ¬ng ®èi nhÑ nhµng nªn Ýt
mµi mßn vËt giÆt, ®ì tèn n- íc vµ bét giÆt h¬n, møc ®é tù ®éng ho¸ cña m¸y
giÆt cao h¬n. KhuyÕt ®iÓm lµ thêi gian giÆt dµi h¬n, kÕt cÊu phøc t¹p h¬n, ®é
giÆt s¹ch thÊp h¬n, dïng ®iÖn nhiÒu h¬n (nhÊt lµ lo¹i m¸y cã trang bÞ bé gia
nhiÖt n- íc giÆt), gi¸ thµnh còng cao h¬n.
8
H×nh1.6 M¸y giÆt läai thïng quay ngang
1.2.6. M¸y giÆt kiÓu trô khuÊy
Lµ lo¹i m¸y giÆt mµ trªn trô khuÊy cã cè ®Þnh c¸c c¸nh khuÊy. Khi
®éng c¬ ®iÖn qua truyÒn ®éng quay c¸nh khuÊy theo chiÒu thuËn, nghÞch th×
®å vËt giÆt trong n- íc giÆt sÏ kh«ng ngõng bÞ khuÊy ®éng. ¦u ®iÓm cña lo¹i
m¸y nµy lµ ®å vËt giÆt kh«ng bÞ xo¾n vµo nhau, giÆt t- ¬ng ®èi ®Òu, Ýt bÞ mµi
mßn, dung tÝch giÆt ®Òu cã thÓ lín (®Õn 8kg). KhuyÕt ®iÓm lµ thêi gian dµi,
kÕt cÊu t- ¬ng ®èi phøc t¹p, gi¸ thµnh cao.
H×nh 1.7 M¸y giÆt kiÓu trô khuÊy
1.2.7. M¸y giÆt kiÓu phun n- íc
M©m giÆt cña m¸y giÆt kiÓu phun n- íc ®- îc l¾p ë bªn n¸ch thïng nhh×nh 1-8. Sau khi khëi ®éng, ®éng c¬ ®iÖn, m©m quay sÏ sinh ra mét luång
n- íc m¹nh vµ phun lªn ®å vËt giÆt, ®Ó tÈy cä cho s¹ch.
9
H×nh 1.8 M¸y giÆt kiÓu phun n- íc
1.2.8. M¸y giÆt kiÓu rung
Trong m¸y giÆt kiÓu rung kh«ng cã m©m quay còng kh«ng cã ®éng c¬
quay. Trong thïng giÆt l¾p mét ®Çu giÆt. §Çu giÆt nµy nèi víi mét cuén d©y
®iÖn tõ nh- h×nh 1-10. Khi giÆt, cuén d©y ®iÖn tõ lµm cho ®Çu giÆt rung, tÇn sè
rung lªn ®Õn 25000 lÇn/s. §å vËt giÆt còng sÏ rung theo trong n- íc, va ®Ëp
vµo thµnh thïng vµ n- íc t¹o nªn hiÖu qu¶ giÆt, ngoµi ra n- íc giÆt d- íi t¸c
dông cña ®Çu tõ sÏ t¹o nªn lùc xung kÝch lªn ®å vËt giÆt lµm cho vËt giÆt thªm
s¹ch.
H×nh 1.9 M¸y giÆt kiÓu rung
1.2.9. M¸y giÆt kiÓu siªu ©m
Trong m¸y giÆt kiÓu siªu ©m cã l¾p mét bé ph¸t sãng siªu ©m nhh×nh1.10. Khi sãng siªu ©m ( tÇn sè trªn 25 000 hz) vµo n- íc th× lµm cho
nh÷ng bät khÝ nhá trong n- íc theo tÇn sè siªu ©m co gi·n, bät khÝ khi bÞ Ðp th×
10
vì ra sinh ra ¸p suÊt rÊt lín, khi gi·n në nhanh sÏ sinh ra ch©n kh«ng côc bé
lµm cho chÊt bÈn trªn ®å vËt giÆt r· ra ®ång thêi c¸c vi khuÈn trªn ®å vËt giÆt
còng chÕt theo. Lo¹i m¸y giÆt nµy cã hiÖu qu¶ giÆt t- ¬ng ®èi cao.
H×nh 1.10 M¸y giÆt kiÓu siªu ©m
1.3. Nguyªn lÝ giÆt cña m¸y giÆt
Qu¸ tr×nh giÆt vÒ b¶n chÊt mµ nãi lµ sù ph¸ vì lùc b¸m cña c¸c chÊt bÈn
trªn ®å vËt giÆt. Qu¸ tr×nh nµy ®- îc thùc hiÖn nhê n- íc, dung dÞch giÆt vµ lùc
ma x¸tc¬ khÝ.
B¶n th©n n- íc cã thÓ kh¾c phôc lùc b¸m c¬ khÝ vµ lùc tÜnh ®iÖn, ngoµi
ra cßn cã thÓ tÈy c¸c chÊt bÈn láng vµ mét phÇn chÊt bÈn r¾n.
Khi bét giÆt tan trong n- íc, c¸c phÇn tö ho¹t tÝnh cña nã cã thÓ lµm
gi¶m lùc tr- ¬ng bÒ mÆt cña n- íc lµm cho ®å vËt giÆt dÔ thÊm n- íc, thÊm dÇu
®ång thêi bao v©y chÊt dÇu vµ ph¸ lùc b¸m cña chóng trªn ®å vËt giÆt. Ngoµi
ra cßn cã t¸c dông lµm cho c¸c chÊt bÈn mÒm ra, r· ra vµ næi lªn.
Lùc ma x¸tc¬ khÝ lµm cho ®å vËt giÆt bÞ ®¶o lªn, biÕn d¹ng ®i vµ nhvËy dung dÞch giÆt dÔ di chuyÓn trong sîi v¶i, chµ x¸t lªn ®å vËt do ®ã ph¸t
huy hÕt t¸c dông cña nã lµ lµm chÊt bÈn rêi khái ®å vËt giÆt.
1.3.1. Nguyªn lÝ c¬ b¶n vÒ tÈy bÈn cña m¸y giÆt
Nguyªn lÝ c¬ b¶n vÒ tÈy bÈn cña m¸y giÆt lµ m« pháng viÖc giÆt b»ng
tay mµ ph¸t triÓn lªn, tøc lµ qua c¸c b- íc ®¶o ®å vËt giÆt trong chËu giÆt, x¸t,
vß ch¶i trong n- íc vµ d- íi t¸c dông ho¹t ho¸ bÒ mÆt cña dung dÞch giÆt lµm
cho vÕt bÈn trªn ®å vËt mÊt ®i. H×nh1.12 vÏ minh häa m« t¶ nguyªn lÝ tÈy bÈn.
11
H×nh 1.12 Nguyªn lý tÈy bÈn
1.3.2. Nguyªn lÝ tÈy bÈn cña m¸y giÆt kiÓu m©m giÆt
a) T¸c dông hót vµ th¶i mét c¸ch tuÇn hoµn.
Khi m©m giÆt quay sÏ h×nh thµnh dßng xo¸y. D- íi t¸c dông “hót” cña
dßng xo¸y ®å vËt giÆt kh«ng ngõng bÞ nÐn l¹i vµ t¶i ra lµm t¨ng t¸c dông tÈy
bÈn cña dung dÞch giÆt lªn vËt giÆt ®ång thêi dung dÞch giÆt kh«ng ngõng
thÊm vµo trong v¶i vµ ®Èy chÊt bÈn ra.
b) T¸c dông ®¶o vµ cä s¸t:
Ngoµi viÖc bÞ quay xo¸y ra, ®å vËt giÆt cßn bÞ thïng giÆt c¶n l¹i vµ va
®Ëp vµo nhau nªn bÞ ®¶o nhiÒu lÇn nhê vËy ®- îc giÆt ®Òu h¬n, ®ång thêi do
dßng n- íc giÆt, c¸c phÇn tö cña ®å vËt giÆt cã tèc ®é quay kh¸c nhau t¹o nªn
sù cä x¸tdo ®ã chÊt bÈn bÞ r· ra nhanh h¬n.
c) T¸c dông ®æi chiÒu vµ t¹m ngõng quay cña m©m giÆt.
M©m giÆt quay theo chu k× “thuËn, dõng, nghÞch, dõng” lµm cho ®å vËt
giÆt tr¸nh ®- îc hiÖn t- îng bÞ xo¾n nhiÒu so víi quy tr×nh chØ quay mét chiÒu,
do ®ã n©ng cao ®- îc hiÖu qu¶ dung dÞch giÆt thÊm ®å giÆt vµ tÝnh ®ång ®Òu
cña qu¸ tr×nh giÆt
1.3.3. Nguyªn lÝ tÈy bÈn cña m¸y giÆt thïng quay ngang
a) T¸c dông vß vµ s¸t.
Khi thïng quay, ®å vËt giÆt ng©m trong dung dÞch giÆt bÞ ®¶o bëi c¸c
g©n trong thµnh thïng vµ c¶ thïng nªn cä x¸t víi nhau nh- dïng tay vß, x¸t
vËy.
b) T¸c dông ®Ëp.
Khi thïng quay víi tèc ®é nhÊt ®Þnh ®å vËt giÆt ®- îc c¸c g©n mang lªn
®Õn mét ®é cao nhÊt ®Þnh sau ®ã, do b¶n th©n träng l- îng sÏ r¬i xuèng vµ ®Ëp
vµo mÆt dung dÞch giÆt. Qu¸ tr×nh nµy cø lËp ®i lËp l¹i nhiÒu lÇn gièng nh- khi
ta vç vµo quÇn ¸o b»ng giÆt tay.
c) T¸c dông nÐn
Khi ®å vËt giÆt ë nhiÖt ®é cao trong thïng r¬i xuèng mÆt n- íc dung
dÞch giÆt, ®å vËt giÆt ë líp trªn sÏ ®Ì lªn ®å vËt giÆt ë líp d- íi lµm cho ®å vËt
giÆt ë líp d- íi nÐn lªn thµnh thïng lµm thay ®æi h×nh khèi nh- khi Ðp quÇn ¸o
b»ng tay vËy.
12
H×nh 1.13 T¸c dông vß vµ x¸t, t¸c dông ®Ëp, t¸c dông nÐn
1.4. KÕt cÊu cña m¸y giÆt
Trong phÇn nµy chØ giíi thiÖu c¸c kiÓu m¸y giÆt hay dïng nhÊt hiÖn nay
lµ lo¹i kÕt cÊu m¸y giÆt kiÓu m©m vµ kiÓu thïng quay ngang.
1.4.1. KÕt cÊu m¸y giÆt hai thïng kiÓu m©m giÆt cã c¸nh
M¸y giÆt hai thïng kiÓu m©m giÆt do hai bé phËn hîp l¹i: hÖ thèng giÆt
vµ hÖ thèng v¾t n- íc nh- h×nh 1.14, trong ®ã hÖ thèng giÆt gåm c¸c phÇn :
thïng giÆt, ®éng c¬ ®iÖn, van (hoÆc b¬m) x¶ n- íc, bé khèng chÕ thêi gian
giÆt, m©m quay, èng vµo vµ tho¸y n- íc, c«ng t¾c chÝnh. HÖ thèng v¾t gåm
thïng v¾t kh«, thïng høng n- íc, ®éng c¬ ®iÖn, bé khèng chÕ thêi gian v¾t,
èng tho¸t n- íc. Ngoµi hai bé phËn trªn cßn cã vá m¸y giÆt, d©y nguån ®iÖn,
d©y nèi ®Êt, bé phËn läc…
H×nh 1.14 hÖ thèng truyÒn ®éng m¸y giÆt hai thïng
Bé phËn c¬ khÝ vµ ®iÖn cña hai hÖ thèng giÆt vµ v¾t cña m¸y giÆt hai
thïng lµm viÖc vµ khèng chÕ ®éc lËp tøc lµ cã hai ®éng c¬ ®iÖn vµ hai bé
khèng chÕ thêi gian riªng do ®ã cã thÓ ®ång thêi giÆt vµ v¾t. KÕt cÊu bé phËn
giÆt cña m¸y mét thïng còng gÇn gièng víi m¸y hai thïng.
13
1.4.1.1. Thïng giÆt:
Lµ n¬i chøa dung dÞch giÆt vµ ®å vËt giÆt cÇn giÆt. §ã lµ bé phËn chÝnh
®Ó hoµn thµnh c«ng ®o¹n giÆt giò. ë ®¸y thïng, chÕch vÒ mét phÝa cã ®Æt mét
m©m giÆt cã c¸nh, ë ®¸y cã mét lç tho¸t n- íc, phÝa trªn thïng cã lç vµo n- íc.
Thïng giÆt th- êng lµm b»ng nhùa, nhÑ, bÒ mÆt nh½n bãng nªn Ýt lµm
mßn ®å vËt giÆt, chÞu ®- îc sù ¨n mßn, n¨ng suÊt chÕ t¹o cao, gi¸ thµnh rÎ,
nh- ng chÞu nhiÖt kÐm, ë nhiÖt ®é qu¸ thÊp dÔ bÞ gißn, d- íi ¸nh n¾ng dÔ bÞ l·o
ho¸. Th- êng lµm b»ng nhùa ABS. ChØ cÇn kh«ng ®Ó ra ¸nh n¾ng, nhiÖt ®é
kh«ng qu¸ 600 C th× tuæi thä cã thÓ trªn 8 n¨m.
1.4.1.2. M©m giÆt cã c¸nh
Lµ chi tiÕt dïng ®Ó giÆt c¸c ®å vËt giÆt cña m¸y giÆt nãi chung lµm b»ng
nhùa. Trªn m©m giÆt cã c¸nh. §- êng kÝnh, h×nh d¸ng m©m giÆt vµ ®é cao,
h×nh d¹ng cña c¸nh nh- sè c¸nh ¶nh h- ëng rÊt lín ®Õn hiÖu qu¶ giÆt. NÕu
®- êng kÝnh m©m giÆt lín th× ®å vËt giÆt chØ quay trong thïng mµ kh«ng næi
lªn ®- îc, ®å vËt giÆt bÞ xo¾n nghiªm träng nªn ma x¸tbµo mßn lín h¬n. Khi
®- êng kÝnh m©m giÆt nhá th× tèc ®é dßng n- íc xo¸y nhá, ®å vËt giÆt kh«ng
s¹ch. C¸nh trªn m©m cao th× dßng n- íc bÞ khuÊy nhiÒu, xung lùc lín nh- ng
®å vËt giÆt còng bÞ mµi mßn nhiÒu; c¸nh thÊp th× dßng n- íc Ýt bÞ khuÊy ®éng
Ýt, ®å vËt giÆt còng Ýt bÞ ®¶o lén nªn kh«ng s¹ch. Tãm l¹i, h×nh d¹ng vµ kÝch
th- íc m©m giÆt lµ vÊn ®Ò mµ c¸c nhµ m¸y quan t©m nghiªn cøu.
1.4.1.3. Tæ hîp trôc m©m giÆt
Lµ mét bé phËn quan träng dïng ®Ó gi÷ m©m giÆt vµ truyÒn lùc.
Th- êng thÊy hai lo¹i, mét lo¹i dïng æ bi gåm cã m©m giÆt, èng trôc, vßng
®Öm kÝn, vßng bi trªn, vßng bi d- íi, vßng ®Öm gi÷a hai vßng bi, n¾p ®Ëy æ bi.
Mét lo¹i kh¸c dïng b¹c ®ì gåm cã trôc ®ì m©m giÆt, èng trôc, vßng ®Öm kÝn,
b¹c ®ì trªn, b¹c ®ì d- íi. Dïng æ bi tuæi thä cao, nÕu kh«ng cã háng hãc th×
suèt c¶ thêi gian sö dông kh«ng cÇn cho mì nh- ng tiÕng ån lín h¬n lo¹i dïng
b¹c, gi¸ thµnh còng cao h¬n. Dïng b¹c ®ì Ýt tiÕng ån, gi¸ rÎ h¬n nh- ng tuæi
thä thÊp h¬n.
Trôc m©m giÆt ph¶i cã ®ñ ®é cøng v÷ng ®ång thêi chÞu ®- îc mµi mßn
vµ ¨n mßn do ®ã ph¶i dïng thÐp kh«ng gØ. NÕu dïng thÐp th- êng th× nhÊt thiÕt
ph¶i xö lÝ chèng gØ.
Vßng ®Öm kÝn b¶o ®¶m dung dÞch giÆt vµ n- íc trong thïng kh«ng dß
ra. Vßng ®Öm nµy th- êng xuyªn tiÕp xóc víi dung dÞch giÆt vµ ma x¸tvíi trôc
m©m giÆt, v× vËy vßng ®Öm kÝn, ph¶i chÞu ®- îc mµi mßn, chÞu thiÖt, chÞu dÇu,
kh«ng bÞ ¨n mßn, kh«ng dß n- íc, kh«ng biÕn chÊt. Th- êng ®- îc lµm b»ng
cao su tèt. Vßng ®Öm kÝn cã mét lo¹i mét mÆt kÝn, hai mÆt kÝn. Trong vßng
®Öm kÝn cßn cã mét vßng lß xo lµm cho vßng ®Öm kÝn «m chÆt lÊy trôc m©m
giÆt ®Ó t¨ng ®é kÝn. §Ó tr¸nh vßng lß xo kh«ng tiÕp xóc víi dung dÞch giÆt,
miÖng hë cña vßng ®Öm kÝn ph¶i quay xuèng d- íi ®ång thêi ®iÒn kÝn b»ng mì
b«i tr¬n. Vßng ®Öm kÝn hçn hîp cña mét vµ hai mÆt kÝn sÏ cã ba mÆt kÝn do
®ã t¸c dông ®Öm kÝn cµng tèt.
14
1.4.1.4. C¬ cÊu truyÒn ®éng
§éng c¬ m¸y giÆt th- êng lµ lo¹i ®éng c¬ ®iÖn kh«ng ®ång bé bèn cùc,
tèc ®é quay qu·ng 1400 vg/ ph trong lóc tèc ®é quay cña m©m giÆt qu·ng 400
– 700 vg/ ph do ®ã cÇn ph¶i dïng d©y ®ai ®Ó gi¶m tèc ®é. Trªn trôc ®éng c¬
th- êng l¾p mét b¸nh ®ai cã ®- êng kÝnh nhá, trªn m©m giÆt l¾p mét b¸nh ®ai
lín cã ®- êng kÝnh gÊp 2, 3 lÇn b¸nh ®ai nhá. Do c«ng suÊt truyÒn ®éng kh«ng
lín nªn dïng d©y ®ai h×nh thang lo¹i nhá.
1.4.1.5. Thïng v¾t
Thïng v¾t dïng ®Ó chøa ®å vËt giÆt ®· giÆt, giò xong. Bªn thµnh thïng
cã nhiÒu lç nhá, khi ®éng c¬ v¾t trùc tiÕp kÐo thïng v¾t quay víi tèc ®é 1000–
1400 vg/ ph n- íc trong ®å vËt giÆt sÏ v¨ng ra d- íi t¸c dông cña lùc ly t©m vµ
qua c¸c lç nhá bªn thµnh thïng ra ngoµi lµm kiÖt n- íc. Thïng v¾t nãi chung
®- îc lµm b»ng nhùa. Lo¹i m¸y giÆt hai thïng th- êng cã hÖ thèng phun n- íc.
§å vËt giÆt khi giÆt cã thÓ cho vµo thïng v¾t ®Ó giò vµ v¾t. Sau ®©y giíi thiÖu
hai hÖ thèng phun n- íc th- êng thÊy.
a) Lo¹i phun n- íc kiÓu hoa sen:
HÖ thèng phun n- íc hoa sen ®Æt ë mÆt trong phÝa trªn cña thïng v¾t,
n- íc vµo qua ®Üa lç phun ®Òu lªn ®å vËt giÆt. Lo¹i phun nµy cã thÓ thùc hiÖn
hai chøc n¨ng giò vµ v¾t tù ®éng víi sù khèng chÕ cña bé ®iÒu khiÓn ch- ¬ng
tr×nh giò vµ v¾t. Quay nóm vÆn cña bé ®iÒu khiÓn ch- ¬ng tr×nh giò, v¾t theo
chiÒu kim ®ång hå v¾t tr- íc tiªn kÐo thïng v¾t quay qu·ng 1 ph, v¾t qu·ng 1
ph, tiÕp theo ®éng c¬ quay thïng v¾t 1 ph …Qua 5 lÇn phun v¾t nh vËy cuèi
cïng v¾t trong thêi gian qu·ng 2-3 ph vµ hoµn thµnh chøc n¨ng giò, v¾t.
b) Lo¹i phun ly t©m
Gåm cã èng phun. èng phun ®Æt gi÷a thïng v¾t, ®å vËt giÆt xong ®Ó
xung quanh èng trong thïng v¾t. N- íc sÏ ch¶y vµo trong èng liªn tôc khi
®éng c¬ quay thïng v¾t. Do trªn èng phun cã nhiÒu lç nhá nªn n- íc trong èng
phun, d- íi t¸c dông cña träng lùc vµ lùc ly t©m sÏ phun lªn ®å vËt giÆt råi b¾n
qua c¸c lç nhá trªn thïng v¾t ra ngoµi. KiÓu giò nµy lµm viÖc theo bé khèng
chÕ thêi gian giò. Khi lµm viÖc, ®éng c¬ sÏ quay thïng v¾t qu·ng 1 ph, sau ®ã
dõng 1 ph råi lÆp l¹i chu tr×nh quay, dõng nh- vËy 5 lÇn. Dï ®éng c¬ quay hay
dõng, n- íc vÉn kh«ng ngõng ch¶y vµo èng phun. Khi ®éng c¬ quay lµ qu¸
tr×nh v¾t, khi ®éng c¬ dõng lµ qu¸ tr×nh ng©m n- íc. Sau 5 lÇn x¶ nh- vËy th×
®ãng vßi n- íc l¹i råi ch¹y v¾t lÇn cuèi qu·ng 2-3 ph.
1.4.1.6. Thïng v¾t ngoµi.
T¸c dông lµ høng n- íc v¾t ra. ë d- íi ®¸y thïng cã èng x¶ n- íc ®Ó th¶i
n- íc trong thïng ra ngoµi
1.4.1.7. Tæ hîp trôc v¾t n- íc
T¸c dông cña tæ hîp trôc v¾t n- íc lµ truyÒn ®éng lùc cña ®éng c¬ v¾t
lªn thïng v¾t. Tæ hîp gåm cã trôc v¾t, vßng ®Öm kÝn èng lång cao su d¹ng
sßng, b¹c ®ì, gi¸ ®ì nh- h×nh. Do khi quay v¾t cã sù l¾c ®¶o chót Ýt do ®ã ph¶i
dïng èng cao bao cao su h×nh sßng ®Ó lµm vßng ®Öm kÝn. B¹c ®ì ng©m dÇu
®Æt trong èng bao cao su ®ã.
15
1.4.1.8. Khíp nèi trôc
Khíp nèi trôc nµy ®- îc thùc hiÖn th«ng qua hai vÝt h·m cã èc vÝt ®Ó
liªn kÕt trôc ®éng c¬ víi trôc cña c¬ cÊu v¾t nh- h×nh. PhÝa d- íi cña khíp nèi
trôc lµm thµnh ®Üa trßn dïng lµm ®Üa h·m cña c¬ cÊu h·m.
H×nh 1.15 khíp nèi trôc
1.4.1.9. C«ng t¾c n¾p
Cßn gäi lµ c«ng t¾c an toµn ®Ó ®¶m b¶o an toµn khi v¾t. Trªn m¹ch ®iÖn
cña ®éng c¬ v¾t nèi nèi tiÕp mét c«ng t¾c n¾p ®Æt trªn n¾p cña thïng v¾t
ngoµi. Khi ®Ëy n¾p l¹i, c«ng t¾c n¾p míi th«ng ®iÖn, ®éng c¬ v¾t míi quay.
Khi n¾p hë ra ®é 5mm th× c«ng t¾c ng¾t ®iÖn
H×nh 1.16 c«ng t¾c n¾p
1.4.1.10. C¬ cÊu h·m
C¬ cÊu nµy dïng ®Ó h·m ®éng c¬ v¾t ®ang quay nhanh mµ mÊt ®iÖn th×
dõng l¹i trong vßng 10s. C¬ cÊu bao gåm cã lß xo kÐo, ®Üa h·m, ®ßn h·m, m¸
h·m, chèt trôc...
Khi ®ãng n¾p thïng v¾t l¹i, d©y c¸p s¾t kÐo h·m c¨ng ra, kh¾c phôc lùc
kÐo cña lß xo kÐo lµm m¸ h·m rêi ®Üa h·m, trôc ®éng c¬ v¾t sÏ ®- îc tù do, lóc
®ã do c«ng t¾c n¾p ë tr¹ng th¸i ®ßng nªn ®éng c¬ v¾t cã thÓ khëi ®éng dÔ
dµng vµ quay. Khi n¾p thïng hë ra, c«ng t¾c n¾p ng¾t ®iÖn, c¸p kÐo h·m vµ
h·m trôc ®éng c¬ dõng l¹i.
1.4.1.11. HÖ thèng tho¸t n- íc
16
Bao gåm èng x¶ n- íc cña thïng giÆt, thïng v¾t van 4 cöa, èng x¶ n- íc
chung, d©y kÐo vµ nóm xoay x¶ n- íc. Van 4 cöa th«ng víi èng x¶ n- íc, èng
trµn n- íc cña thïng giÆt, èng x¶ n- íc cña thïng v¾t vµ èng tho¸t n- íc chung.
Van nµy cã mét cöa van dïng ®Ó khèng chÕ viÖc ®ãng vµ x¶ n- íc cña thïng
giÆt. Cöa van nµy thùc tÕ lµ mét bao kÝn b»ng cao su gäi lµ nÊm trong ®ã cã
n¾p lß xo Ðp. D- íi t¸c dông cña lß xo Ðp nµy cã thÓ bÞt lç hë tho¸t n- íc cña
thïng giÆt. Khi thïng giÆt kh«ng cÇn x¶ n- íc, nóm quay n- íc ®Ó ë vÞ trÝ ®ãng
n- íc, c¸p kÐo x¶ n- íc chïng l¹i nªn lß xo nÐn Ðp chÆt nÊm cao su nªn n- íc
kh«ng ch¶y ra ®- îc. Khi dïng giÆt x¶ n- íc, quay nóm x¶ n- íc ®Õn vÞ trÝ x¶
n- íc, c¸p kÐo x¶ n- íc c¨ng lªn nÐn lß xo l¹i vµ kÐo nÊm cao su nªn hë víi lç
x¶ n- íc vµ n- íc ch¶y ra.
H×nh 1.17 Van x¶ n- íc vÞ trÝ ®ãng vµ vÞ trÝ më
èng n- íc trµn th«ng víi èng x¶ n- íc chung. T¸c dông cña nã lµ khi
n- íc trong thïng giÆt cao qu¸ møc cÇn thiÕt th× cã thÓ qua èng n- íc trµn trùc
tiÕp x¶ ra ngoµi. èng x¶ n- íc cña thïng v¾t còng nèi víi èng x¶ n- íc chung.
1.4.1.12. HÖ thèng khèng chÕ
M¸y giÆt kiÓu hai thïng dïng mét bé khèng chÕ ch- ¬ng tr×nh giÆt ®iÒu
khiÓn viÖc khëi ®éng cã thÓ chän chu tr×nh giÆt: giÆt t¨ng c- êng (l©u), giÆt
chuÈn (võa) vµ giÆt rót ng¾n (nhÑ).
ë chu tr×nh giÆt t¨ng c- êng, ®éng c¬ sÏ quay mét chiÒu vµ kh«ng
ngõng cho ®Õn khi hÕt thêi gian. GiÆt chuÈn lµ ®éng c¬ quay thuËn 20s, dõng
5s, quay ng- îc 20s råi l¹i dõng 5s. Chu tr×nh nµy lÆp l¹i cho ®Õn khi hÕt thêi
gian ®Æt. ë chu tr×nh giÆt nhÑ, ®éng c¬ quay thuËn 3s, dõng 7s, nghÞch 3s,
dõng 7s vµ cø lÆp l¹i nh- vËy cho ®Õn khi kÕt thóc thêi gian ®Æt.
Dï lµm viÖc theo chu tr×nh nµo th× tèc ®é quay cña ®éng c¬ ®Òu nhnhau, chØ cã thêi gian ®«ng c¬ lµm viÖc lµ dµi ng¾n kh¸c nhau.
Bé khèng chÕ thêi gian cho v¾t n- íc cña m¸y giÆt hai thïngdïng ®Ó
khèng chÕ ®éng c¬ v¾t. Thêi gian v¾t cã thÓ tù do ®Æt trong qu·ng 5phót. Nãi
chung v¾t trong 2 – 3 ph lµ ®- îc v× sau khi v¾t ®Õn 50% l- îng n- íc th× lùc li
t©m qu¸n tÝnh kh«ng thÓ kh¾c phôc ®- îc ®é b¸m cña ph©n tö n- íc lªn ph©n tö
v¶i do ®ã cã quay tiÕp th× hiÖu qu¶ v¾t còng kh«ng cao h¬n n÷a.
17
§èi víi m¸y giÆt hai thïng cã trang bÞ phun, cã bé khèng chÕ thêi gian
giò s¹ch ®Ó khèng chÕ ®éng c¬ v¾t. Tr- íc tiªn ®éng c¬ v¾t ch¹y, dõng 5 lÇn ®Ó
ng©m, giò, x¶ n- íc sau ®ã khèng chÕ ®éng c¬ v¾t quay 2 – 3 phót ®Ó hoµn
thµnh qu¸ tr×nh v¾t cuèi cïng.
§èi víi m¸y giÆt hai thïng b¸n tù ®éng cã thiÕt bÞ phun, bé khèng chÕ
qu¸ tr×nh giò sÏ ®iÒu khiÓn ®éng c¬ v¾t vµ van vµo n- íc ®Ó hoµn thµnh tù ®éng
hai qu¸ tr×nh giò vµ v¾t nµy.
Cã nhiÒu kiÓu khèng chÕ thêi gian nh- kiÓu d©y cãt, ®éng c¬ ®iÖn, ®iÖn
tö .v.v...ë m¸y giÆt hai thïng th- êng lµ kiÓu d©y cãt.
H×nh 1.18 CÊu t¹o c«ng t¾c tiÕp ®iÓm
C«ng t¾c chÝnh ®- îc khèng chÕ b»ng mét b¸nh cam lµm viÖc nh- h×nh
vÏ. Khi lªn d©y cãt, b¸nh cam ®Èy ®Çu c¸nh tay ®ßn ra khái chç lâm trªn
®- êng bao cña cam. C¸nh tay ®ßn nµy l¹i ®Èy tiÕp lß xo l¸ lµm cho tiÕp ®iÓm
®éng ®ãng vµo tiÕp ®iÓm tÜnh vµ m¹ch ®iÖn th«ng. Khi kÕt thóc thêi gian
khèng chÕ, ®Çu c¸nh tay ®ßn l¹i trë l¹i chç lâm cña b¸nh cam d- íi t¸c dông
cña lß xo l¸ vµ lµm cho tiÕp ®iÓm ®éng rêi khái tiÕp ®iÓm tÜnh vµ m¹ch ®iÖn
bÞ ng¾t.
1.4.1.13. §éng c¬ ®iÖn trong m¸y giÆt hai thïng
Trong m¸y giÆt hai thïng cã hai ®éng c¬ ®iÖn lµm nhiÖm vô giÆt vµ v¾t.
Th- êng ®Òu lµ ®éng c¬ ®iÖn kh«ng ®ång bé mét pha cã ®iÖn dung lµm viÖc
nh- ng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng, c«ng suÊt còng kh¸c nhau.
a) §Æc ®iÓm cña ®éng c¬ ®iÖn giÆt
§Æc ®iÓm cña lo¹i ®éng c¬ ®iÖn nµy lµ quay thuËn nghÞch víi chÕ ®é
lµm viÖc hoµn toµn nh- nhau ®ång thêi khëi ®éng nhiÒu lÇn ë t¶i ®Þnh møc vÒ
l- îng n- íc vµ träng l- îng ®å vËt giÆt, t¶i l¹i kh«ng æn ®Þnh do ®ã ®éng c¬
®iÖn dung nµy ph¶i ®- îc thiÕt kÕ ®Æc biÖt.
1) Quay thuËn nghÞch liªn tôc:
§èi víi ®éng c¬ ®iÖn dung, tô ®iÖn ®- îc nèi tiÕp vµo cuén d©y phô vµ
lµm cho dßng ®iÖn qua cuén phô v- ît tr- íc dßng ®iÖn qua cuén chÝnh 90 0 gãc
®é ®iÖn do ®ã sinh ra tõ tr- êng quay lµm r«to quay. NÕu trong lóc ®éng c¬
ngõng quay ®em tô ®iÖn tr- íc ®©y nèi tiÕp víi cuén phô (cuén 2) nay nèi víi
cuén chÝnh (cuén 1) nghÜa lµ ®æi cuén chÝnh th× dßng ®iÖn qua cuén 1 sÏ v- ît
tr- íc cuén 2 lµ 900 gãc ®é ®iÖn do ®ã ®éng c¬ sÏ quay ng- îc l¹i, chØ cÇn ®Êu
18
2 ®Çu cña tô víi tiÕp ®iÓm cña mét bé khèng chÕ thêi gian thay ®æi theo chu k×
nh- h×nh vÏ lµ cã thÓ lµm cho ®éng c¬ quay thuËn nghÞch mét c¸ch chu k×.
H×nh 1.19 Nguyªn lý quay thuËn nghÞch cña ®éng c¬ ®iÖn
Khi tiÕp ®iÓm ®éng cña bé khèng chÕ thêi gian tiÕp xóc víi tiÕp ®iÓm
tÜnh 1 th× cuén 1 lµ cuén chÝnh, cuén 2 nèi tiÕp víi cuén phô. Gi¶ thiÕt lóc ®ã
®éng c¬ quay thuËn. Khi tiÕp ®iÓm ®éng tiÕp xóc víi tiÕp ®iÓm tÜnh 2 th× cuén
2 lµ cuén chÝnh, cuén 1 nèi tiÕp víi tô lµm cuén phô. §éng c¬ quay nghÞch.
2) ChÕ ®é lµm viÖc khi quay thuËn nghÞch nh- nhau nghÜa lµ quay theo
chiÒu nµo th× c«ng suÊt ra, tèc ®é quay, m«men khëi ®éng vµ cùc ®¹i ®Òu ph¶i
nh- nhau nghÜa lµ ®¹t hiÖu qu¶ giÆt nh- nhau.
3) §Æc tÝnh khëi ®éng tèt. Do khi ®éng c¬ khëi ®éng thïng giÆt ®Çy
n- íc vµ ®Çy ®å vËt giÆt nªn ®ßi hái m«men khëi ®éng t- ¬ng ®èi lín, h¬n n÷a
l¹i lu«n ®¶o chiÒu, ë chÕ ®é giÆt chuÈn qu·ng 2 lÇn/ ph, ë chÕ ®é giÆt rót ng¾n
lµ 4 lÇn/ ph do ®ã ®ßi hái ®éng c¬ ph¶i cã momen khëi ®éng lín vµ dßng khëi
®éng nhá. Th- êng ®éng c¬ m¸y giÆt cã c«ng suÊt ra 120W th× béi sè m«men
khëi ®éng ®¹t ®Õn 0,9 (70 – 75 N – cm) vµ béi sè dßng ®iÖn khëi ®éng kh«ng
v- ît qu¸ 5 (2,5 A).
4) N¨ng lùc qu¸ t¶i lín. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc do vÞ trÝ t- ¬ng ®èi
cña ®å vËt giÆt víi m©m giÆt kh¸c nhau còng nh- sù t¶n m¹n cña ®å vËt giÆt
còng lu«n thay ®æi nªn t¶i cña ®éng c¬ kh«ng æn ®Þnh, th- êng xuÊt hiÖn t×nh
tr¹ng qu¸ t¶i , v× vËy ®éng c¬ ph¶i cã kh¶ n¨ng v- ît t¶i lín. Th- êng quy ®Þnh
bäi sè m«men cùa ®¹i lµ 1,8.
5) HiÖu suÊt cña ®éng c¬ giÆt t- ¬ng ®èi thÊp. Th- êng ®éng c¬ giÆt cã
hiÖu suÊt t- ¬ng ®èi thÊp nh- víi ®éng c¬ giÆt 120 W th× hiÖu suÊt qu·ng 50%
nghÜa lµ c«ng suÊt tiªu thô cña ®éng c¬ sÏ lµ 240W. M¸y giÆt lµ mét thiÕt bÞ
®iÖn gia dông, b×nh qu©n thêi gian lµm viÖc kh«ng nhiÒu. V× vËy, tuy hiÖu suÊt
cã thÊp nh- ng tæn hao vÒ ®iÖn còng kh«ng lín.
b) §Æc ®iÓm cña ®éng c¬ v¾t
§éng c¬ v¾t còng lµ mét ®éng c¬ ®iÖn dung. Nguyªn lý lµ viÖc vµ cÊu
t¹o cña ®éng c¬ nµy c¬ b¶n gièng nh- ®éng c¬ giÆt, chØ cã c«ng suÊt nhá h¬n,
th- êng lµ 25W hoÆc 45W nh- ng ph¶i khëi ®éng vµ m«men cùc ®¹i cao h¬n
b×nh th- êng. Do thêi gian lµm viÖc ng¾n nªn ®Ó tiÕt kiÖm nguyªn liÖu th- êng
thiÕt kÕ hiÖu suÊt ®éng c¬ t- ¬ng ®èi thÊp. VÝ dô víi ®éng c¬ v¾t 25W th× c«ng
19
suÊt tiªu thô ®Õn 140W nghÜa lµ hiÖu su¸t cã 18%. Do ®éng c¬ v¾t chØ quay
mét chiÒu nªn d©y quÊn chÝnh vµ phô kh¸c nhau c¶ vÒ sè vßng d©y lÉn kÝch
th- íc d©y.
1.4.1.14. M¹ch ®iÖn ®iÓn h×nh cña m¸y giÆt hai thïng.
M¹ch ®iÖn nµy gåm hai m¹ch ®iÖn dïng ®Ó giÆt vµ v¾t ghÐp song song.
V× vËy cã thÓ ®ång thêi giÆt vµ v¾t còng nh- cã thÓ lµm viÖc riªng rÏ. M¹ch
®iÖn giÆt gåm cã ®éng c¬ ®iÖn, tô ®iÖn, bé khèng chÕ thêi gian giÆt, c«ng t¾c
phÝm chän chÕ ®é giÆt vµ cÇu ch×.
Bé khèng chÕ thêi gian giÆt cã ba c«ng t¾c : c«ng t¾c chÝnh, c«ng t¾c
giÆt chuÈn C vµ giÆt rót ng¾n R ®Ó khèng chÕ ®éng c¬ quay thuËn, dõng vµ
nghÞch.
C«ng t¾c chÝnh ®- îc nèi tiÕp víi c«ng t¾c phÝm chän chÕ ®é giÆt. Khi
sö dông ph¶i quay nóm cña bé khèng chÕ thêi gian thuËn chiÒu kim ®ång hå
cho tiÕp ®iÓm c«ng t¾c chÝnh ®ãng m¹ch ®ång thêi ph¶i nhÊn vµo mét ph¸im
cña chÕ ®é giÆt, nh- vËy m¹ch ®iªn míi th«ng. ë chÕ ®é giÆt t¨ng c- êng T
khëi ®éng chØ mét chiÒu cho ®Õn lóch kÕt thóc. ë c¸c chÕ ®é giÆt kh¸c, qua
c«ng t¨c giÆt, ®éng c¬ sÏ quay theo chÕ ®é thuËn nghÞch vµ dõng theo chu
tr×nh.
H×nh 1.20 M¹ch ®iÖn m¸y giÆt 2 thïng
M¹ch ®iÖn v¾t gåm cã ®éng c¬ ®iÖn, tô, bé khèng chÕ thêi gian v¾t vµ
c«ng t¾c n¾p. Bé khèng chÕ thêi gian v¾t t- ¬ng ®èi ®¬n gi¶n, chØ cã mét c«ng
t¾c. Khi sö dông th× quay nóm cña bé khèng chÕ thêi gian v¾t theo chiÒu kim
20
®ång hå, c«ng t¾c sÏ ®ãng m¹ch. Khi v¾t xong tiÕp ®iÓm cña c«ng t¾c sÏ ng¾t
m¹ch. C«ng t¨c n¾p cß t¸c dông b¶o vÖ. Khi ®ãng n¾p thïng v¾t th× m¹ch ®iÖn
míi th«ng. Më n¾p th× ng¾t m¹ch ®iÖn.
1.4.2. KÕt cÊu c¬ b¶n cña m¸y giÆt tù ®éng kiÓu m©m giÆt
KÕt cÊu m¸y giÆt tù ®éng kiÓu m©m giÆt cã c¸nh gåm c¸c bé phËn sau:
HÖ thèng giÆt, giò, v¾t, hÖ thèng truyÒn ®éng, hÖ thèng vµo n- íc, hÖ thèng x¶
n- íc vµ hÖ thèng khèng chÕ.
1.4.2.1. HÖ thèng giÆt, giò vµ v¾t
HÖ thèng nµy gåm cã thïng giÆt (®ång thêi lµ thïng v¾t), thïng høng
n- íc, vßng c©n b»ng vµ m©m giÆt cã c¸nh.
Thïng høng n- íc cßn goi lµ thïng ngoµi. Khi giÆt thïng nµy chøa ®Çy
dung dÞch giÆt, khi giò th× chøa n- íc s¹ch, khi v¾t th× tÝch n- íc v¨ng ra tõ vËt
giÆt ®Ó x¶ ra ngoµi. §Ó gi¶m rung, thïng ®- îc treo b»ng 4 lß xo vµo vá ngoµi
cña m¸y giÆt. Thïng giÆt (v¾t) cßn gäi lµ thïng trong. khi giÆt vµ giò, thïng
trong kh«ng quay vµ dïng lµm thïng ®å vËt. Khi v¾t, thïng trong vµ m©m giÆt
cïng quay theo chiÒu kim ®ång hå vµ dïng lµm thïng v¾t. Trªn v¸ch thïng
trong cã nh÷ng lç nhá. Khi v¾t n- íc trong ®å vËt giÆt d- íi t¸c dông cña lùc ly
t©m sÏ xuyªn qua c¸c lç ®ã ra thïng ngoµi. §¸y thïng trong cã l¾p mét ®Üa
trßn b»ng s¾t. §Üa nµy l¾p trªn trôc v¾t n- íc vµ trong bul«ng vÆn chÆt l¹i.
PhÝa trªn thïng cã l¾p mét vßng c©n b»ng. §ã lµ mét vßng rçng, trong
®ã chøa n- íc muèi ®Ëm ®Æc. Khi thïng giÆt quay víi tèc ®é cao, n- íc muèi
trong vßng c©n b»ng sÏ tù ®éng ch¶y ®Õn phÝa ®èi xøng víi phÝa ®å vËt giÆt
tÝch tô nhiÒu lµm cho thïng v¾t c©n b»ng ®éng, nhê vËy gi¶m rung vµ Ýt tiÕng
ån.
H×nh 1.21 M¸y giÆt tù ®éng kiÓu m©m giÆt
21
1.4.2.2. HÖ thèng truyÒn ®éng
HÖ thèng truyÒn ®éng chñ yÕu gåm ®éng c¬ vµ bé ly hîp gi¶m tèc. HÖ
truyÒn ®éng nµy ®- îc l¾p ë ®¸y thïng ngoµi. NÕu lËt ng- îc ®¸y m¸y giÆt lªn
th× c¬ cÊu truyÒn ®éng nh- h×nh vÏ.
H×nh 1.22 HÖ thèng truyÒn ®éng cña m¸y giÆt kiÓu m©m giÆt
§éng c¬ cña m¸y giÆt th- êng lµ lo¹i cã tÝnh n¨ng khëi ®éng tèt, n¨ng
lùc qóa t¶i lín, th- êng lµ lo¹i 4 cùc, tèc ®é quay qu·ng 1400vg/ ph. Trªn trôc
cã g¾n mét puli nhá cã c¸nh qu¹t ®Ó quay lµm m¸t ®éng c¬. Th«ng qua mét
d©y cua roa h×nh thang, puli nhá nµy kÐo mét puli to cña bé ly hîp gi¶m tèc.
§- êng kÝnh puli to nµy kho¶ng gÊp ®«i ®- êng kÝnh puli nhá v× vËy puli to
quay víi tèc ®é qu·ng 700 vg/ph.
a) Bé phËn gi¶m tèc
Gåm cã b¸nh ®ai lín, trôc b¸nh r¨ng , bé gi¶m tèc hµnh tinh vµ trôc
m©m giÆt. B¸nh ®ai lín ®- îc cè ®Þnh trªn trôc b¸nh r¨ng b»ng mét èc. Trôc
b¸nh r¨ng vµ trôc m©m giÆt kh«ng ph¶i ®ång trôc mµ lµ hai trôc ®ång t©m víi
nhau. Bé gi¶m tèc hµnh tinh thùc tÕ lµ mét bé b¸nh r¨ng gi¶m tèc. Th«ng qua
bé phËn gi¶m tèc hµnh tinh nµy mµ hai trôc b¸nh r¨ng vµ m©m giÆt liªn hÖ víi
nhau. Trôc b¸nh r¨ng quay 5 vßng th× trôc m©m giÆt quay qu·ng 1 vßng.
Khi m©m giÆt lµm viÖc ë giai ®o¹n giÆt vµ giò, ®éng c¬ quay qu·ng
1400 vg/ph th«ng qua hÖ b¸nh ®ai, trôc b¸nh r¨ng do b¸nh ®ai lín kÐo, gi¶m
tèc xuèng cßn 700 vg/ph, l¹i th«ng qua bé gi¶m tèc hµnh tinh trôc m©m giÆt
quay qu·ng 140 vg/ph.
22
H×nh 1.23 Bé ly hîp gi¶m tèc
b) Bé phËn ly hîp bao gåm c¸c phÇn sau:
- Bé ly hîp lång chÆt trªn trôc b¸nh r¨ng. Bé ly hîp nµy cã trôc ngoµi, vá
bé gi¶m tèc hµnh tinh (lµm ®Üa h·m) vµ trôc v¾t.
- Lß xo ly hîp b»ng d©y lß xo tiÕt diÖn vu«ng, b¸nh r¨ng khÝa, cÇn ly
hîp, lß xo xo¾n ly hîp, vÝt ®iÒu chØnh.
- Lß xo vßng.
Trôc ngoµi, vá ngoµi bé gi¶m tèc hµnh tinh vµ trôc v¾t lµ mét khèi
nghÜa lµ trôc v¾t vµ trôc ngoµi lµ mét trôc. Khi trôc ngoµi quay còng lµ trôc v¾t
quay vµ cïng tèc ®é, nghÜa lµ khi bé gi¶m tèc hµnh tinh bÞ h·m ®øng th× trôc
v¾t còng ®ång thêi h·m ®øng.
Lß xo ly hîp lµ mét lß xo d©y tiÕt diÖn vu«ng cã ®é chÝnh x¸c rÊt cao,
nã ®ai lÊy bé ly hîp nµy cè ®Þnh mét ®Çu lªn trôc ngoµi, mét ®Çu mãc vµo mét
lç nhá trªn b¸nh r¨ng khÕ. Khi lß xo ly hîp xo¾n chÆt trªn èng lång ly hîp vµ
trôc ngoµi th× nÕu trôc r¨ng quay theo chiÒu xo¾n chÆt cña lß xo ly hîp (tõ
phÝa trªn m¸y giÆt nh×n xuèng lµ theo chiÒu kim ®ång hå) th× lß xo ly hîp sÏ
cã mét lùc ma x¸trÊt lín lªn èng lång ly hîp vµ trôc ngoµi vµ trôc b¸nh r¨ng
23
cïng quay. NÕu lß xo ly hîp bÞ xo¾n láng ra th× trôc b¸nh r¨ng dï thuËn hay
nghÞch, èng lång ly hîp còng kh«ng lµm trôc ngoµi quay ®- îc.
Lµm cho lß xo xo¾n chÆt hay níi láng lµ nhê b¸nh r¨ng khÕ vµ lÉy. Lß
xo vßng «m chÆt trôc ngoµi, mét ®Çu cè ®Þnh lªn vá ngoµi, mét ®Çu cè ®Þnh
trªn lß xo kÐo. Nh×n tõ trªn m¸y giÆt xuèng, lß xo vßng cuén chÆt l¹i khi quay
ng- îc chiÒu kim ®ång hå. Lóc ®ã lß xo vßng cã t¸c dông h·m. §Æt lß xo vßng
nµy ®Ó phßng thïng v¾t quay theo m©m giÆt khi m©m quay ng- îc chiÒu kim
®ång hå.
c) Bé phËn h·m: bao gåm ®ai h·m, cÇn h·m vµ lß xo h·m. Nguyªn t¾c
ly, hîp vµ h·m nh- sau:
T¸c dông ly hîp vµ h·m cña bé ph©n ly hîp gi¶m tèc ®- îc thùc hiÖn
nhê vµo mét chèt c÷ trªn cÇn kÐo van ®iÖn tõ x¶ n- íc ®Èy vµo cÇn h·m. Khi
giÆt vµ giò van ®iÖn tõ x¶ n- íc kh«ng th«ng ®iÖn. Chèt c÷ vµ cÇn h·m cã 1
kho¶ng c¸ch ®é 1- 3cm. D- íi t¸c dông cña lß xo xo¾n h·m, cÇn h·m dich
sang ph¶i kÐo chÆt ®ai h·m. §ai h·m «m chÆt lÊy m©m h·m lµm cho m©m
h·m ë tr¹ng th¸i h·m ®øng, trôc v¾t vµ ®Üa v¾t kh«ng quay, ®ång thêi lóc Êy,
d- íi t¸c dông cña lß xo xo¾n ly hîp, cÇn ly hîp dÞch sang tr¸i, lÉy l¾p trªn cÇn
ly hîp ®Èy b¸nh r¨ng khÕ quay ®i mét gãc lµm cho lß xo ly hîp l¾p trong b¸nh
r¨ng khÕ xo¾n láng ra, èng ly hîp lång trªn trôc ngoµi ë tr¹ng th¸i ph©n ly.
Lóc ®ã trôc b¸nh r¨ng th«ng qua bé gi¶m tèc hµnh tinh lµm quay trôc m©m
giÆt sÏ quay ph¶i, tr¸i.
Khi v¾t, van ®iÖn tõ vµo n- íc th«ng ®iÖn vµ hót lâi s¾t vµo, chèt c÷ sÏ
dÞch sang ph¶i, nh¶ b¸nh r¨ng khÕ, lß xo ly hîp d- íi t¸c dông cña b¶n th©n lß
xo, sÏ xo¾n lÊy èng ly hîp vµ trôc ngoµi lµm cho èng ly hîp vµ trôc ngoµi ë
tr¹ng th¸i ly hîp. Khi trôc b¸nh r¨ng quay theo h- íng xo¾n chÆt cña lß xo ly
hîp th× sÏ kÐo trôc ngoµi quay nghÜa lµ kÐo trôc v¾t vµ thïng v¾t quay. Do khi
v¾t trôc ngoµi quay theo chiÒu kim ®ång hå (nh×n tõ trªn xuèng) nªn lß xo b¹c
kh«ng cã t¸c dông.
1.4.2.2. HÖ thèng vµo n- íc
Chñ yÕu gåm cã van ®iÖn tõ vµo n- íc vµ bé khèng chÕ møc n- íc. Van
vµo n- íc ®- îc l¾p trong ng¨n khèng chÕ, phÝa ngoµi nèi víi èng n- íc. Khi
cÇn cho n- íc vµo, van ®iÖn tõ vµo n- íc tù ®éng më ra, n- íc sÏ ch¶y qua èng
van vµ vµo phÝa trªn thïng giÆt. Khi n- íc ®Çy ®Õn møc quy ®Þnh th× van n- íc
sÏ ®ãng l¹i.
Bé khèng chÕ møc n- íc ®- îc l¾p ë mÆt sau cña b¶ng khèng chÕ. Mét
èng dÉn mÒm nèi bé khèng chÕ n- íc víi buång tÝch khÝ ë phÝa d- íi cña thïng
høng n- íc. Khi n- íc ngËp mét lç nhá ë buång tÝch khÝ th× khÝ cßn l¹i trong
buång tÝch khÝ, èng dÉn mÒm vµ trong bé khèng chÕ møc n- íc bÞ bÞt kÝn vµ
khi mùc n- íc trong thïng n©ng lªn th× kh«ng khÝ bÞ nÐn l¹i vµ th«ng qua èng
dÉn mÒm t¸c ®éng lªn bé khèng chÕ møc n- íc. ¸p suÊt nµy tØ lÖ víi ®é chªnh
mùc n- íc h gi÷a thïng vµ buång tÝch khÝ, do ®ã cã thÓ ®iÒu chØnh ¸p suÊt khÝ
lªn bé khèng chÕ møc n- íc theo ®é chªnh mùc n- íc nµy ®Ó ngõng cÊp n- íc
theo møc n- íc cÇn thiÕt.
24
H×nh 1.24 Bé khèng chÕ møc n- íc
1.4.2.4. HÖ thèng tho¸t n- íc
Gåm cã van ®iÖn tõ khãa n- íc, èng trµn n- íc vµ èng x¶ n- íc. Van
tho¸t n- íc (cßn gäi lµ van x¶) l¾p ë d- íi ®¸y thïng høng n- íc vµ th«ng víi
thïng nµy. Khi x¶ n- íc van x¶ tù ®éng më ra, n- íc trong thïng høng n- íc
th«ng qua van nµy x¶ ra èng tho¸t n- íc. Khi x¶ n- íc hay v¾t xong th× van
®ãng l¹i.
H×nh 1.25 Van x¶ n- íc
Trong van x¶ n- íc, van cao su ®ù¬c Ðp chÆt trong bÖ van bëi mét lß xo
ngoµi víi lùc Ðp qu·ng 10N ®Ó ®¶m b¶o n- íc kh«ng dß ra. Lß xo trong lµ mét
lß xo kÐo, th- êng ë vÞ trÝ kÐo c¨ng nh- ng do cã èng dÉn nªn lùc kÐo cña nã
thµnh ra néi lùc cña èng dÉn vµ kh«ng cã t¸c dông ®Õn van cao su mµ chØ cÇn
kÐo Ðp chÆt lªn èng dÉn.
Khi th«ng ®iÖn vµo cuén d©y nam ch©m ®iÖn, lâi ®éng cña nam ch©m
®iÖn bÞ hót kÐo lß xo trong vÒ phÝa tr¸i. Do lß xo trong cøng h¬n lß xo ngoµi
®ång thêi do ë tr¹ng th¸i bÞ kÐo c¨ng tr- íc nªn khi bÞ kÐo th× tr- íc tiªn Ðp lß
xo ngoµi l¹i, èng dÉn bÞ kÐo ra, van cao su ®- îc më ra vµ qu¸ tr×nh x¶ n- íc
25
b¾t ®Çu. V× ph¶i x¶ hÕt n- íc trong thïng víi mét thêi gian ng¾n nªn ®é më
cña van cao su ph¶i ®Õn 8 – 10 mm. Khi cÇn kÐo dÞch vÒ tr¸i th× chèt c÷ trªn
cÇn kÐo t¸c ®éng lªn cÇn h·m cña bé ly hîp gi¶m tèc lµm cho bé ly hîp nµy ë
vµo tr¹ng th¸i x¶ n- íc.
Khi ng¾t ®iÖn vµo nam ch©m ®iÖn th× lùc hót ®iÖn tõ kh«ng cßn n÷a.
D- íi t¸c dông cña lß xo ngoµi, èng dÉn sÏ dÞch vÒ phi¸ ph¶i vµ van cao su l¹i
®Ëy kÝn van x¶ n- íc. D- íi t¸c dông cña lß xo trong, cÇn kÐo sÏ kÐo lâi cña
nam ch©m ra vµ chèt c÷ sÏ tr¶ cÇn h·m cña bé ly hîp vÒ vÞ trÝ cò.
1.4.2.5. HÖ thèng khèng chÕ
HÖ thèng khèng chÕ cña m¸y giÆt tù ®éng bao gåm cã bé ®iÒu khiÓn
ch- ¬ng tr×nh, bé khèng chÕ møc n- íc, van vµo n- íc vµ x¶ n- íc, c«ng t¾c an
toµn cßi b¸o.
Bé khèng chÕ ch- ¬ng tr×nh hiÖn cã hai kiÓu: ®iÖn ®éng vµ vi tÝnh. Bé
®iÒu khiÓn ch- ¬ng tr×nh kiÓu ®iÖn ®éng gåm cã ®éng c¬ ®iÖn ®ång bé, bé
gi¶m tèc, hÖ cam vµ c«ng t¾c tiÕp ®iÓm l¸. So víi bé khèng chÕ thêi gian dïng
trong m¸y giÆt hai thïng th× chØ yÕu cã hai ®iÓm kh«ng gièng nhau: mét lµ
dïng ®éng c¬ ®iÖn ®ång bé lµm ®éng lùc ®iÒu khiÓn (thay cho d©y cãt lµ xo).
Hai lµ bé cam vµ c«ng t¾c tiÕp ®iÓm l¸ phøc t¹p h¬n nhiÒu. Khi bé ®iÒu khiÓn
ch- ¬ng tr×nh lµm viÖc th× khèng chÕ sù lµm viÖc, theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh
®éng c¬ ®iÖn, van vµo n- íc, x¶ n- íc, cßi b¸o....®Ó hoµn thµnh ch- ¬ng tr×nh
®Æt ra.
Bé khèng chÕ møc n- íc dïng ®Ó khèng chÕ van vµo n- íc vµ ®éng c¬
®iÖn. Khi møc n- íc ch- a ®¹t møc ®Æt th× bé khèng chÕ møc n- íc nèi th«ng
van vµo n- íc vµ ng¾t m¹ch ®iÖn vµo ®éng c¬. Khi n- íc ®¹t møc n- íc ®· ®Þnh
th× bé khèng chÕ møc n- íc ng- îc l¹i sÏ ng¾t m¹ch ®iÖn cña van tõ vµo n- íc
vµ th«ng m¹ch ®iÖn vµo ®éng c¬.
C«ng t¾c an toµn ®Æt ë n¬i trôc quay cña n¾p m¸y giÆt. Ngoµi t¸c dông
khi v¾t mµ më n¾p th× tù ®éng ng¾t m¹ch ®iÖn vµo ®éng c¬ vµ h·m thïng v¾t
dõng l¹i cßn cã mét t¸c dông kh¸c: khi ®å vËt giÆt trong thïng v¾t ph©n bè
kh«ng ®Òu lµm cho m¸y giÆt rung qu¸ nhiÒu ki v¾t thïng høng n- íc sÏ ch¹m
vµo cÇn cña c«ng t¾c an toµn lµm ng¾t nguån ®iÖn vµ qu¸ tr×nh v¾t dõng h¼n.
M¹ch ®iÖn ®iÓn h×nh cña m¸y giÆt tù ®éng kiÓu m©m giÆt
M¹ch ®iÖn ®iÓn h×nh cña m¸y giÆt tù ®éng kiÓu m©m giÆt nh- h×nh vÏ.
M¹ch ®iÖn gåm cã bé khèng chÕ ch- ¬ng tr×nh c«ng t¾c x¶ n- íc, c«ng t¾c giÆt,
giò, c«ng t¾c møc n- íc, c«ng t¾c l- u l- îng n- íc, c«ng t¾c an toµn, ®éng c¬
®iÖn, van ®iÖn tõ vµo van níc vµ x¶ níc, cßi…
C«ng t¾c x¶ n- íc cã hai kiÓu lùa chän: x¶ hoÆc kh«ng. Khi c«ng t¾c ë
tr¹ng th¸i nèi m¹ch th× m¸y giÆt sÏ thùc hiÖn ch- ¬ng tr×nh giÆt hoµn toµn tù
®éng nghÜa lµ tù ®éng giÆt, giò, x¶ n- íc vµ v¾t. NÕu c«ng t¾c nµy ë tr¹ng th¸i
ng¾t th× m¸y giÆt sÏ kh«ng x¶ n- íc sau khi giÆt giò xong vµ dõng m¸y ®Ó b¶o
vÖ v¶i vµ tiÕt kiÖm n- íc.
26
H×nh 1.26 M¹ch ®iÖn cña m¸y giÆt tù ®éng kiÓu m©m giÆt
C«ng t¾c chän giò còng cã hai lùa chän: nèi vµ ng¾t. Khi c«ng t¾c ë
tr¹ng th¸i nèi th× trong qu¸ tr×nh giò, thêi gian ®ång thêi vµo n- íc dµi h¬n mét
Ýt, nh- vËy hiÖu qu¶ giò cao h¬n. Khi ë tr¹ng th¸i ng¾t th× trong qu¸ tr×nh giò,
thêi gian ®ång thêi vµo n- íc ng¾n h¬n mét Ýt ®Ó tiÕt kiÖm n- íc.
C«ng t¾c l- u l- îng n- íc cã hai lùa chän sau: tr¹ng th¸i 1 vµ 2. ë tr¹ng
th¸i 1, thêi gian dßng n- íc quay thuËn vµ ng- îc ng¾n, dßng n- íc ®æi chiÒu
nhanh thÝch hîp víi viÖc giÆt vµ giò ®å vËt máng. ë tr¹ng th¸i 2 th× thêi gian
®æi chiÒu quay dµi h¬n nªn thÝch hîp víi lo¹i ®å vËt b»ng v¶i th- êng vµ dµy.
C«ng t¾c møc n- íc nãi chung cã 3 hoÆc 4 møc chän. NÕu 4 lµ møc th×
cã møc rÊt thÊp, thÊp, võa vµ cao dïng ®Ó khèng chÕ l- îng n- íc vµo thïng
giÆt.
ë h×nh vÏ, c¸c chi tiÕt trong ®- êng ®øt ®o¹n lµm thµnh bé ®iÒu khiÓn
ch- ¬ng tr×nh. Bé ®iÒu khiÓn nµy gåm cã 7 b¸nh cam hîp thµnh mét tæ b¸nh
cam tèc ®é thÊp ®Ó kh«ng chÕ 7 c«ng t¾c A, B, C, D, E , F, G. Trªn ®- êng bao
cña tæ b¸nh cam tèc ®é thÊp l¾p 3 chu tr×nh giÆt: chu tr×nh chuÈn, chu tr×nh
rót ng¾n vµ chu tr×nh chØ giÆt. Trªn bé ®iÒu khiÓn ch- ¬ng tr×nh cßn l¾p tæ b¸nh
cam tèc ®é cao gåm 3 b¸nh cam ®Ó thao t¸c 3 c«ng t¾c c¸nh cam H, I, J ®Ó
khèng chÕ chiÒu quay cña ®éng c¬ trong qu¸ tr×nh giÆt hoÆc giò.
Bé ®iÒu khiÓn ch- ¬ng tr×nh cßn bao gåm ®éng c¬ ®iÖn ®ång bé th«ng
qua c¬ cÊu gi¶m tèc lµm hai tæ b¸nh cam tèc ®é thÊp vµ tèc ®é cao quay ®Ó
thùc hiÖn cac chøc n¨ng cña m¸y giÆt.
a) Tr¹ng th¸i lµm viÖc cña c¸c c«ng t¾c b¸nh cam
§Ó hiÓu râ tr¹ng th¸i ®ãng më cña c¸c c«ng t¾c trong m¹ch ®iÖn ë h×nh
vÏ cÇn ph¶i biÕt t×nh tr¹ng ®ãng më cô thÓ cña 10 c«ng t¾c b¸nh cam ®ã theo
c¸c ch- ¬ng tr×nh giÆt. Theo h×nh cã thÓ thÊy:
27
C«ng t¾c A: Tõ cuèi giai ®o¹n giò lÇn cuèi ®Õn khi kÕt thóc giai ®o¹n x¶ n- íc
lÇn cuèi, c«ng t¾c ë vµo tr¹ng th¸i 2. Cßn l¹i ë tr¹ng th¸i 1
C«ng t¾c B: Sau khi b¾t ®Çu giai ®o¹n giò lÇn cuèi mét lóc thuéc vµo tr¹ng
th¸i 1. Trong mçi lÇn giò cã mét thêi gian ng¾n t¹m thêi th× thuéc vµo tr¹ng
th¸i 2.
C«ng t¾c C: Khi x¶ n- íc thuéc vÒ tr¹ng th¸i 1, khi lÇn x¶ n- íc cuèi cïng s¾p
kÕt thóc thuéc vÒ tr¹ng th¸i 2.
C«ng t¾c D: Khi giÆt vµ giò thuéc tr¹ng th¸i 2, khi x¶ n- íc vµ v¾t thuéc vÒ
tr¹ng th¸i 1.
C«ng t¾c E: Khi giÆt x¶, giò thuéc vÒ tr¹ng th¸i 2, khi v¾t thuéc vÒ tr¹ng th¸i 1
C«ng t¾c F: Khi giÆt vµ giò thuéc vÒ tr¹ng th¸i 2, khi v¾t thuéc vÒ tr¹ng th¸i 1
C«ng t¾c G: Trong tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n thuéc vÒ tr¹ng th¸i 2
C«ng t¾c H vµ J: Khi giÆt vµ giò thay ®æi tr¹ng th¸i víi mét tÇn suÊt t- ¬ng ®èi
chËm
C«ng t¾c I: Khi giÆt vµ giò, hai tr¹ng th¸i 1 vµ 2 thay ®æi víi mét tÇn suÊt
t- ¬ng ®èi nhanh.
b) Ph©n tÝch sù lµm viÖc cña m¹ch ®iÖn trong m¸y giÆt tù ®éng
Víi m¹ch ®iÖn theo h×nh vÏ vµ biÓu ®å tr¹ng th¸i ë h×nh cã thÓ ph©n
tÝch m¹ch ®iÖn cô thÓ qua c¸c giai ®o¹n lµm viÖc cña m¸y giÆt nh- sau:
- M¹ch ®iÖn vµo n- íc. Ên nóm cña bé ®iÒu khiÓn ch- ¬ng tr×nh xuèng,
quay theo chiÒu kim ®ång hå ®Õn mét vÞ trÝ bÊt k× cña giai ®o¹n giÆt (th- êng
®Õn ®iÓm chØ b¾t ®Çu giai ®o¹n giÆt), më vßi n- íc vµo, c¾m ®iÖn råi kÐo nóm
lªn, bËt c«ng t¾c th«ng ®iÖn th× n- íc sÏ ch¶y vµo n- íc m¸y giÆt. Lóc ®ã c«ng
t¾c A ë tr¹ng th¸i 1, c«ng t¾c D ë tr¹ng th¸i 2. M¹ch ®iÖn vµo n- íc nh- ®- êng
nÐt ®Ëm cña h×nh vÏ minh häa.
Dßng ®iÖn sÏ ch¹y theo m¹ch sau: d©y nguån 1 – cÇu ch× - c«ng t¾c A1,
c«ng t¾c møc n- íc 1 – c«ng t¾c D2 – van vµo n- íc – d©y nguån 2.
Trong qu¸ tr×nh vµo n- íc, do ®éng c¬ ®iÖn ®ång bé kh«ng th«ng ®iÖn nªn hai
tæ b¸nh cam ®Òu kh«ng lµm viÖc.
H×nh 1.27 Tr¹ng th¸i lµm viÖc cña c¸c b¸nh cam
28
- M¹ch ®iÖn giÆt, giò. Khi n- íc vµo ®Õn møc lùa chän c«ng t¾c møc
n- íc sÏ tù ®éng chuyÓn tõ tr¹ng th¸i 1 sang tr¹ng th¸i 2 vµ b¾t ®Çu giai ®o¹n
giÆt. Lóc ®ã c«ng t¾c A ë tr¹ng th¸i 1, E ë tr¹ng th¸i 2, F ë tr¹ng th¸i 2. M¹ch
®iÖn giÆt (bao gåm c¶ giò) nh- h×nh vÏ theo ®- êng nÐt ®Ëm
Theo m¹ch ®iÖn lµm viÖc trªn ta thÊy ®Õn E2 hai m¹ch ®iÖn chia lµm 2
nh¸nh. Mét nh¸nh lµm cho ®éng c¬ ®iÖn quay thuËn nghÞch, mét nh¸nh lµm
®éng c¬ ®éng c¬ ®ång bé quay ®Ó ®iÒu khiÓn ch- ¬ng tr×nh giÆt, giò.
Trong qu¸ tr×nh giÆt giò, cam B chØ cã t¸c dông trong mét thêi gian nhÊt
®Þnh ®Ó th«ng ®iÖn vµo van n- íc, m¹ch ®iÖn ®ã lµ ®- êng ®øt khóc nÐt ®Ëm ë
h×nh vÏ.
- M¹ch ®iÖn x¶ n- íc. Sau khi giÆt hoÆc giò xong th× chuyÓn qua giai
®o¹n x¶ n- íc. Lóc ®ã c«ng t¾c cam C tõ tr¹ng th¸i trung gian chuyÓn sang
tr¹ng th¸i 1, c«ng t¾c D tõ tr¹ng th¸i 2 chuyÓn sang 1, F tõ tr¹ng th¸i 2 chuyÓn
sang 1. Lóc ®ã m¹ch ®iÖn x¶ n- íc nh- h×nh vÏ.
Tõ h×nh vÏ thÊy r»ng sau khi ®Õn C1 m¹ch ®iÖn ph©n thµnh hai nh¸nh.
Mét nh¸nh lµm van x¶ n- íc th«ng ®iÖn, mét nh¸nh lµm ®éng c¬ ®iÖn ®éng bé
quay. Khi gÇn kÕt thóc giai ®o¹n x¶ n- íc lÇn cuèi, c«ng t¾c A tõ tr¹ng th¸i 1
chuyÓn sang 2. NÕu c«ng t¾c x¶ n- íc ë tr¹ng th¸i th«ng m¹ch th× sÏ tiÕp tôc
x¶ n- íc vµ hoµn thµnh chu tr×nh giÆt. NÕu c«ng t¾c x¶ n- íc ë tr¹ng th¸i ng¾t
th× chuyÓn sang chÕ ®é kh«ng x¶ n- íc vµ ngõng m¸y nh- ®- êng ®øt ®o¹n nÐt
®Ëm
M¹ch ®iÖn v¾t n- íc. Khi x¶ n- íc xong th× c«ng t¾c møc n- íc sÏ tù
®éng tõ tr¹ng th¸i 2 chuyÓn sang 1 vµ b¾t ®Çu giai ®o¹n v¾t. Lóc ®ã c«ng t¾c
cam C tõ tr¹ng th¸i 1 chuyÓn sang tr¹ng th¸i trung gian. C«ng t¾c E tõ tr¹ng
th¸i 2 chuyÓn sang 1, m¹ch ®iÖn nh- h×nh vÏ
Nh- vËy sau khi qua c«ng t¾c an toµn m¹ch ®iÖn chia lµm 3 nh¸nh.
Nh¸nh thø nhÊt lµm cho ®éng c¬ ®iÖn quay mét chiÒu, nh¸nh thø hai lµm ®éng
c¬ ®ång bé quay vµ nh¸nh thø ba lµm më van ®iÖn tõ x¶ n- íc.
Khi v¾t lÇn cuèi cïng xong, c«ng t¾c cam C tõ tr¹ng th¸i trung gian chuyÓn
sang tr¹ng th¸i 2 lµm cho cßi th«ng ®iÖn. Khi toµn bé ch- ¬ng tr×nh giÆt kÕt
thóc, c«ng t¾c A tõ tr¹ng th¸i 1 chuyÓn sang trung gian vµ ng¾t nguån ®iÖn
hoµn thµnh toµn bé qu¸ tr×nh giÆt.
Trong m¸y giÆt tù ®éng hiÖn ®¹i, th- êng dïng bé ®iÒu khiÓn ch- ¬ng
tr×nh sö dông vi xö lý. Trong chÝp vi xö lý ®· ghi l¹i c¸c ch- ¬ng tr×nh lµm viÖc
cña m¸y giÆt, chØ cÇn Ên c¸c phÝm chøc n¨ng trªn m¹ch ®iÒu khiÓn lµ m¸y sÏ
thùc hiÖn. Bé ®iÒu khiÓn ch- ¬ng tr×nh vi xö lý kÕt cÊu phøc t¹p nh- ng h×nh
thøc ®Ñp thao t¸c ®¬n gi¶n, ®é chÝnh x¸c cao vµ cã thÓ cã nhiÒu lo¹i ch- ¬ng
tr×nh. Ngoµi ra do lµm viÖc kh«ng cã tiÕp ®iÓm nªn tuæi thä cao Ýt sù cè h¬n.
29
H×nh 1.27 S¬ ®å khèi bé ®iÒu khiÓn b»ng vi xö lý
H×nh vÏ lµ s¬ ®å khèi cña bé ®iÒu khiÓn b»ng viû- lý. Tõ s¬ ®å khèi
thÊy ®- îc chØ cÇn ®- a vµo mét sè tÝn hiÖu th«ng qua c¸c phÝm bÊm qua bé xö
lÝ ®· cµi ch- ¬ng tr×nh sÏ khèng chÕ ®- îc sù lµm viÖccña ®éng c¬, van ®iÖn tõ
x¶ níc vµ vµo níc, cßi b¸o…vµ dïng ®Ìn tÝn hiÖu LED ®Ó chØ thÞ kÕt qu¶ sù
thùc hiÖn c¸c ch- ¬ng tr×nh.
Ngµy nay ®· cã lo¹i m¸y giÆt tù ®éng ®iÒu khiÓn b»ng vi tÝnh cao cÊp.
M¸y kh«ng dïng r¬le hÑn giê mµ dïng c¶m biÕn gi¸m x¸tqu¸ tr×nh giÆt vÌ giò
råi truyÒn tÝn hiÖu ®Õn bé vi xö lÝ. ë ®©y c¨n cø vµo t×nh tr¹ng giÆt vµ giò mµ
ph¸n ®o¸n nªn kÕt thóc giai ®o¹n giÆt hay giò ch- a. NÕu ®- îc råi th× dõng lµm
viÖc. §iÒu nµy kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®Þnh giê kh«ng chuÈn lµm thêi gian giÆt,
giò qu¸ dµi hoÆc kh«ng ®ñ. Bé c¶m biÕn th- êng lµ lo¹i c¶m biÕn quang ®iÖn
®Æt ë cöa ra n- íc. Trong qu¸ tr×nh giÆt, th«ng qua viÖc kiÓm tra sù thay ®æi ®é
trong cña n- íc gióp bé vi xö lÝ cã sù ph¸n ®o¸n t- ¬ng øng hoÆc tù khèng chÕ.
Khi v¾t th× dïng bé truyÒn c¶m ¸p ®iÖn ®Ó khèng chÕ nhê sù thay ®æi cña ¸p
lùc n- íc b¾n ra khái thïng.
30
1.5. cÊu t¹o, nguyªn lý lµm viÖc cña ®éng c¬ truyÒn
®éng trong m¸y giÆt tù ®éng kiÓu m©m giÆt
§éng c¬ truyÒn ®éng trong m¸y giÆt d©n dông lµ lo¹i ®éng c¬ xoay
chiÒu kh«ng ®ång bé mét pha ro to lång sãc cã c«ng suÊt 150w
1.5.1. CÊu t¹o
H×nh 1.28 CÊu t¹o cña ®éng c¬ kh«ng ®ång bé
1.lâi thÐp stato; 2.d©y quÊn stator; 3.n¾p m¸y; 4. æ bi;5. trôc ®éng c¬;
6.hép nèi d©y; 7. roto; 8.th©n m¸y; 9. qu¹t lµm m¸t; 10. n¾p qu¹t
a) Stato: stato lµ phÇn tÜnh gåm hai bé phËn chÝnh lµ lâi thÐp vµ d©y
quÊn, ngoµi ra cã vá m¸y vµ n¾p m¸y.
- Lâi thÐp: lâi thÐp stato h×nh trô do c¸c l¸ thÐp kÜ thuËt ®iÖn ®- îc dËp
r·nh bªn trong ghÐp l¹i víi nhau t¹o thµnh c¸c r·nh theo h- íng trôc. Lâi thÐp
®- îc Ðp vµo trong vá m¸y
- D©y quÊn: d©y quÊn stato lµm b»ng d©y dÉn bäc c¸ch ®iÖn ( d©y ®iÖn
tõ ) ®- îc ®Æt trong c¸c r·nh cña lâi thÐp
- Vá m¸y lµm b»ng nh«m , b»ng gang, hoÆc b»ng thÐp dïng ®Ó gi÷ chÆt
lâi thÐp vµ cè ®Þnh m¸y trªn gi¸ ®ì. Hai ®Çu vá cã n¾p m¸y, æ ®ì trôc, vá m¸y
vµ n¾p m¸y cßn dïng ®Ó b¶o vÖ m¸y
31
H×nh 1.29.KÕt cÊu stator ®éng c¬ kh«ng ®ång bé
b) Roto: roto lµ phÇn quay gåm lâi thÐp, thanh dÉn vµ trôc m¸y
- Lâi thÐp: Lâi thÐp gåm c¸c l¸ thÐp kÜ thuËt ®iÖn ®- îc dËp r·nh mÆt
ngoµi ghÐp l¹i t¹o thµnh c¸c r·nh theo h- íng trôc, ë gi÷a cã lç ®Ó l¾p trôc.
- Thanh dÉn: lµ c¸c thanh nh«m ®- îc ®óc vµo c¸c r·nh cña roto, hai ®Çu
®- îc ®óc hai vßng ng¾n m¹ch t¹o thµnh h×nh d¸ng nh- chiÕc lång sãc nªn
®- îc gäi lµ roto lång sãc
H×nh 1.30 CÊu t¹o roto ®éng c¬ kh«ng ®ång bé
1.5.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña ®éng c¬ kh«ng ®ång bé mét pha
Khi cho dßng ®iÖn xoay chiÒu mét pha h×nh sin vµo cuén c¶m mét pha
ë stator ®éng c¬, trong cuén d©y sÏ sinh ra mét tõ tr- êng biÕn thiªn còng theo
quy luËt h×nh sin h- íng däc trôc cuén c¶m. §ã lµ mét tõ tr- êng ®Ëp m¹ch,
chËm pha h¬n ®iÖn ¸p gãc
2
32
H×nh 1.31 BiÕn thiªn ®é lín cña tõ tr- êng ®Ëp m¹ch
§Ó xÐt chi tiÕt h¬n t¸c dông cña tõ tr- êng ®Ëp m¹ch nµy ®èi víi rotor, ta
ph©n mét chu k× ®Ëp m¹ch thµnh 4 phÇn øng víi c¸c kho¶ng thêi gian t1, t2, t3
vµ t4.
-Trong kho¶ng thêi gian t1: tõ th«ng t¨ng lªn (
d
dt
0 ) vµ gi¶ sö theo
h×nh 1.32, tõ th«ng h- íng xuèng d- íi. Theo ®Þnh luËt c¶m øng ®iÖn rotor sÏ
cã chiÒu sao cho tõ tr- êng cña nã chèng l¹i sù biÕn thiªn cña tõ th«ng ®· sinh
ra nã, nghÜa lµ tõ tr- êng c¶m øng ph¶i cã chiÒu h- íng lªn ®Ó c¶n trë sù t¨ng
tr- ëng cña tõ th«ng cña cuén c¶m. ChiÒu dßng c¶m øng sÏ nh- h×nh vÏ. Tõ
tr- êng cuén c¶m l¹i t¸c dông vµo dßng ®iÖn c¶m øng mét tõ lùc F cã chiÒu
x¸c ®Þnh theo quy t¾c bµn tay tr¸i. C¸c lùc nµy b»ng nhau vµ ng- îc chiÒu nªn
kh«ng t¹o ra m«men lµm quay rotor.
H×nh 1.32 Tõ tr- êng ®Ëp m¹ch kh«ng t¹o ra m« men quay ban ®Çu
33
-Trong kho¶ng thêi gian t2: tõ th«ng gi¶m ®i (
d
dt
0 ) nh- ng vÉn cã
chiÒu cò, h- íng xuèng. Dßng ®iÖn c¶m øng trong rotor ®¶o chiÒu ®Ó t¹o tõ
th«ng
c- cïng chiÒu víi tõ th«ng chÝnh. Dßng ®iÖn c¶m øng vµ tõ lùc t¸c
dông vµo nã cã chiÒu nh- h×nh trªn. C¸c lùc nµy còng kh«ng t¹o ra m«men
lµm quay rotor.
-Trong kho¶ng thêi gian t3: tõ th«ng chÝnh ®¶o chiÒu, h- íng lªn vµ t¨ng
tr- ëng(
d
dt
0 ). LËp luËn t- ¬ng tù nh- trªn, cã chiÒu dßng ®iÖn c¶m øng, tõ
th«ng c¶m øng vµ t¸c dông nh- h×nh vÏ minh häa.
-T- ¬ng tù, trong kho¶ng thêi gian t4 øng víi h×nh vÏ, ta rót kÕt luËn lµ
tõ tr- êng ®Ëp m¹ch kh«ng t¹o ra m«men quay ban ®Çu.
-VÒ lÝ thuyÕt còng nh- thùc nghiÖm, cã thÓ ph©n tÝch mét tõ tr- êng ®Ëp
m¹ch mét pha thµnh 2 tõ tr- êng quay ng- îc chiÒu víi cïng mét tÇn sè gãc víi
biªn ®é b»ng mét nöa biªn ®é cña tõ tr- êng ®Ëp m¹ch.
-S.t. ® cña tõ tr- êng ®Ëp m¹ch: F = FT + FN
SÏ lµ tæng cña 2 vect¬ quay t- ¬ng øng víi tõ tr- êng quay thuËn FT (quay
theo chiÒu kim ®ång hå) vµ tõ tr- êng quay ng- îc FN (quay ng- îc chiÒu kim
®ång hå). VÒ ®é lín: F = 2 FT = 2 FN
Tõ ®ã, ta cã thÓ lý gi¶i mét thùc tÕ lµ khi ®ãng ®iÖn cho ®éng c¬ xoay
chiÒu mét pha, cuén d©y phÇn c¶m mét pha kh«ng t¹o ra ®- îc tõ tr- êng quay,
kh«ng lµm quay rotor ®- îc. §ã lµ do 2 tõ tr- êng b»ng nhau quay ng- îc chiÒu
nhau sÏ t¹o ra c¸c m« men quay b»ng nhau vµ ng- îc chiÒu nhau nªn m« men
tæng b»ng 0. Kh«ng cã m«men më m¸y lµ nh- îc ®iÓm c¬ b¶n cña ®éng c¬
nµy. §Ó kh¾c phôc nh- îc ®iÓm nµy nguêi ta chÐ t¹o ra ®éng c¬ mét pha cã tô
®iÖn
§©y lµ lo¹i ®éng c¬ mét pha rotor lång sãc. Trong c¸c r·nh startor cã
®Æt 2 cuén d©y: mét cuén chÝnh A nèi trùc tiÕp víi l- íi, cßn cuén phô B thø
hai nèi vµo l- íi qua mét tô ®iÖn CLV . Nh- vËy, tuy ®éng c¬ sö dông nguån
mét pha nh- ng thùc chÊt lµ ®éng c¬ hai pha. Tõ tr- êng quay cã d¹ng ellipse
(m« ®un vect¬ c- êng ®é tõ tr- êng kh«ng thay ®æi). Khi hai cuén A vµ B ®Æt
lÖch nhau trong kh«ng gian 900 vµ c¸c søc tõ ®éng(s.t.®) cña 2 cuén b»ng
nhau, lÖch pha nhau 900 ®iÖn tõ tr- êng quay nhËn ®- îc cã d¹ng trßn.
34
H×nh 1.33 S¬ ®å nguyªn lý ®éng c¬ mét pha cã tô ®iÖn
H×nh 1.34 Gi¶i thÝch sù t¹o thµnh tõ tr- êng quay cña ®éng c¬ mét pha cã
tô ®iÖn
H×nh 1.34 gi¶i thÝch nguyªn lý t¹o ra tõ tr- êng quay d¹ng trßn cña 2
cuén d©y A vµ B. Dßng ®iÖn trong hai cuén d©y lÖch nhau 900. Quy - íc dßng
®iÖn d- ¬ng cña cuén A t¹o ra tõ tr- êng h- íng xuèng d- íi, cßn dßng ®iÖn
d- ¬ng cña cuén B t¹o ra tõ tr- êng h- íng sang tr¸i. Tæng hîp hai tõ tr- êng t¹i
thêi ®iÓm to, t1, t3...., ta cã tõ tr- êng tæng quay ng- îc chiÒu kim ®ång hå víi
tÇn sè b»ng tÇn sè dßng ®iÖn (hay tÇn sè cña ®iÖn ¸p l- íi)
§éng c¬ tô ®iÖn cã m« men më m¸y kh«ng qu¸ 30% Mdm (®- êng 1
h×nh vÏ minh häa) nªn chØ dïng cho c¸c truyÒn ®éng cã m« men më m¸y nhá.
35
H×nh 1.35 §Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ tô ®iÖn khi ®¶o chiÒu liªn tôc
Ph- ¬ng ph¸p ®¶o chiÒu ®éng c¬ kh«ng ®ång bé mét pha: ®Ó ®¶o chiÒu
®éng ®éng c¬ kh«ng ®ång bé mét pha ta thùc hiÖn ®¶o ®Çu ®Êu d©y cña cuén
phô hoÆc thay ®æi chøc n¨ng cña hai cuén d©y tøc lµ cuén phô lµ cuén lµm
viÖc cßn cuén lµm viÖc trë thµnh cuén phô, ®Ó ®¶o chiÒu b»ng ph- ¬ng ph¸p
nµy th× cuén d©y phô vµ cuén d©y lµm viÖc cã sè vßng vµ thiÕt diÖn ph¶i nhnhau.
H×nh 1.36 Ph- ¬ng ph¸p ®¶o chiÒu ®éng c¬ dïng trong m¸y giÆt d©n dông
36
Ch- ¬ng 2: tæng quan vÒ hä
vi ®iÒu khiÓn msc-51
2.1. CÊu t¹o vi ®iÒu khiÓn hä MSC-51:
2.1.1 Giíi thiÖu cÊu tróc phÇn cøng hä MSC-51 (8951):
§Æc ®iÓm vµ chøc n¨ng ho¹t ®éng cña c¸c IC hä MSC-51 hoµn toµn
t- ¬ng tù nh- nhau. ë ®©y giíi thiÖu IC 8951 lµ mét hä IC vi ®iÒu khiÓn do
h·ng Intel cña Mü s¶n xuÊt. Chóng cã c¸c ®Æc ®iÓm chung nh- sau:
C¸c ®Æc ®iÓm cña 8951 ®- îc tãm t¾t nh- sau:
4 KB EPROM bªn trong.
128 Byte RAM néi.
4 Port xuÊt /nhËp I/O 8 bit.
Giao tiÕp nèi tiÕp.
64 KB vïng nhí m· ngoµi
64 KB vïng nhí d÷ liÖu ngo¹i.
Xö lý Boolean (ho¹t ®éng trªn bit ®¬n).
210 vÞ trÝ nhí cã thÓ ®Þnh vÞ bit.
2.2.2. Kh¶o s¸t s¬ ®å ch©n 8951 vµ chøc n¨ng tõng ch©n:
2.2.2.1. S¬ ®å ch©n 8951:
U2
39
38
37
36
35
34
33
32
1
2
3
4
5
6
7
8
19
18
9
31
P0.0/AD0
P0.1/AD1
P0.2/AD2
P0.3/AD3
P0.4/AD4
P0.5/AD5
P0.6/AD6
P0.7/AD7
P2.0/A8
P2.1/A9
P2.2/A10
P2.3/A11
P2.4/A12
P2.5/A13
P2.6/A14
P2.7/A15
P1.0
P1.1
P1.2
P1.3
P1.4
P1.5
P1.6
P1.7
XTAL1
XTAL2
RST
P3.0/RXD
P3.1/TXD
P3.2/INTO
P3.3/INT1
P3.4/TO
P3.5/T1
P3.6/WR
P3.7/RD
PSEN
ALE/PROG
21
22
23
24
25
26
27
28
10
11
12
13
14
15
16
17
29
30
EA/VPP
AT89C51
H×nh 2.1.S¬ ®å ch©n IC 8951
37
2.2.2.2. Chøc n¨ng c¸c ch©n cña 8951
8951 cã tÊt c¶ 40 ch©n cã chøc n¨ng nh- c¸c ®- êng xuÊt nhËp. Trong
®ã cã 24 ch©n cã t¸c dông kÐp (cã nghÜa lµ 1 ch©n cã 2 chøc n¨ng), mçi
®- êng cã thÓ ho¹t ®éng nh- ®- êng xuÊt nhËp hoÆc nh- ®- êng ®iÒu khiÓn hoÆc
lµ thµnh phÇn cña c¸c bus d÷ liÖu vµ bus ®Þa chØ.
a.C¸c Port:
Port 0:
Port 0 lµ port cã 2 chøc n¨ng ë c¸c ch©n 32 - 39 cña 8951. Trong c¸c
thiÕt kÕ cì nhá kh«ng dïng bé nhí më réng nã cã chøc n¨ng nh- c¸c ®- êng
I/O. §èi víi c¸c thiÕt kÕ cì lín cã bé nhí më réng, nã ®- îc kÕt hîp gi÷a bus
®Þa chØ vµ bus d÷ liÖu.
Port 1:
Port 1 lµ port I/O trªn c¸c ch©n 1-8. C¸c ch©n ®- îc ký hiÖu P1.0, P1.1,
p1.2, ... p1.7 cã thÓ dïng cho giao tiÕp víi c¸c thiÕt bÞ ngoµi nÕu cÇn. Port 1
kh«ng cã chøc n¨ng kh¸c, v× vËy chóng chØ ®- îc dïng cho giao tiÕp víi c¸c
thiÕt bÞ bªn ngoµi.
Port 2:
Port 2 lµ 1 port cã t¸c dông kÐp trªn c¸c ch©n 21- 28 ®- îc dïng nh- c¸c
®- êng xuÊt nhËp hoÆc lµ byte cao cña bus ®Þa chØ ®èi víi c¸c thiÕt bÞ dïng bé
nhí më réng.
Port 3:
Port 3 lµ port cã t¸c dông kÐp trªn c¸c ch©n 10-17. C¸c ch©n cña port
nµy cã nhiÒu chøc n¨ng, c¸c c«ng dông chuyÓn ®æi cã liªn hÖ víi c¸c ®Æc tÝnh
®Æc biÖt cña 8951 nh- ë b¶ng sau:
Bit
Chøc n¨ng chuyÓn ®æi
Tªn
P3.0
RXT
Ngâ vµo d÷ liÖu nèi tiÕp.
P3.1
TXD
Ngâ xuÊt d÷ liÖu nèi tiÕp.
P3.2
INT0\
Ngâ vµo ng¾t cøng thø 0
P3.3
INT1\
Ngâ vµo ng¾t cøng thø 1
P3.4
T0
Ngâ vµo cñaTIMER/COUNTER thø 0.
P3.5
T1
Ngâ vµo cñaTIMER/COUNTER thø 1.
P3.6
WR\
TÝn hiÖu ghi d÷ liÖu lªn bé nhí ngoµi
P3.7
RD\
TÝn hiÖu ®äc bé nhí d÷ liÖu ngoµi.
b.C¸c ngâ tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn:
Ngâ tÝn hiÖu PSEN (Program store enable):
PSEN lµ tÝn hiÖu ngâ ra ë ch©n 29 cã t¸c dông cho phÐp ®äc bé nhí
ch- ¬ng tr×nh më réng th- êng ®- îc nèi ®Õn ch©n OE\ (output enable) cña
Eprom cho phÐp ®äc c¸c byte m· lÖnh.
PSEN ë møc thÊp trong thêi gian Microcontroller 8951 lÊy lÖnh. C¸c m· lÖnh
cña ch- ¬ng tr×nh ®- îc ®äc tõ Eprom qua bus d÷ liÖu vµ ®- îc chèt vµo thanh
ghi lÖnh bªn trong 8951 ®Ó gi¶i m· lÖnh. Khi 8951 thi hµnh ch- ¬ng tr×nh trong
EPROM néi PSEN sÏ ë møc logic 1.
38
Ngâ tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn ALE (Address Latch Enable)
Khi 8951 truy xuÊt bé nhí bªn ngoµi, port 0 cã chøc n¨ng lµ bus ®Þa
chØ vµ bus d÷ liÖu do ®ã ph¶i t¸ch c¸c ®- êng d÷ liÖu vµ ®Þa chØ. TÝn hiÖu ra
ALE ë ch©n thø 30 dïng lµm tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn ®Ó gi¶i ®a hîp c¸c ®- êng ®Þa
chØ vµ d÷ liÖu khi kÕt nèi chóng víi IC chèt.
TÝn hiÖu ra ë ch©n ALE lµ mét xung trong kho¶ng thêi gian port 0 ®ãng vai
trß lµ ®Þa chØ thÊp nªn chèt ®Þa chØ hoµn toµn tù ®éng.
C¸c xung tÝn hiÖu ALE cã tèc ®é b»ng 1/6 lÇn tÇn sè dao ®éng trªn chip vµ cã
thÓ ®- îc dïng lµm tÝn hiÖu clock cho c¸c phÇn kh¸c cña hÖ thèng. Ch©n ALE
®- îc dïng lµm ngâ vµo xung lËp tr×nh cho EPROM trong 8951.
Ngâ tÝn hiÖu EA\(External Access):
TÝn hiÖu vµo EA\ ë ch©n 31 th- êng ®- îc m¾c lªn møc 1 hoÆc møc 0.
NÕu ë møc 1, 8951 thi hµnh ch- ¬ng tr×nh tõ EPROM néi trong kho¶ng ®Þa
chØ thÊp 4 Kbyte. NÕu ë møc 0, 8951 sÏ thi hµnh ch- ¬ng tr×nh tõ bé nhí më
réng. Ch©n EA\ ®- îc lÊy lµm ch©n cÊp nguån 12V khi lËp tr×nh cho Eprom
trong 8951.
Ngâ tÝn hiÖu RST (Reset) :
Ngâ vµo RST ë ch©n 9 lµ ngâ vµo Reset cña 8951. Khi ngâ vµo tÝn hiÖu
nµy ®- a lªn cao Ýt nhÊt lµ 2 chu kú m¸y, c¸c thanh ghi bªn trong ®- îc n¹p
nh÷ng gi¸ trÞ thÝch hîp ®Ó khëi ®éng hÖ thèng. Khi cÊp ®iÖn m¹ch tù ®éng
Reset.
C¸c ngâ vµo bé dao ®éng X1,X2:
Bé dao ®éng ®- îc ®- îc tÝch hîp bªn trong 8951, khi sö dông 8951
ng- êi thiÕt kÕ chØ cÇn kÕt nèi thªm th¹ch anh vµ c¸c tô nh- h×nh vÏ trong s¬
®å. TÇn sè th¹ch anh th- êng sö dông cho 8951 lµ 12Mhz.
Ch©n 40 (Vcc) ®- îc nèi lªn nguån 5V.
2.2.3. CÊu tróc bªn trong vi ®iÒu khiÓn:
2.2.3.1. Tæ chøc bé nhí:
FFFF
FF
00
Code
Memory
FFFF
Enable via
PSEN
On -Chip
Memory
0000
Data
Memory
Enable via
RD&WR
0000
External Memory
H×nh 2.2 Tæ chøc bé nhí 89c51
B¶ng tãm t¾t c¸c vïng nhí 8951.
39
Bé nhí trong 8951 bao gåm EPROM vµ RAM. RAM trong 8951 bao
gåm nhiÒu thµnh phÇn: phÇn l- u tr÷ ®a dông, phÇn l- u tr÷ ®Þa chØ hãa tõng
bit, c¸c bank thanh ghi vµ c¸c thanh ghi chøc n¨ng ®Æc biÖt. 8951 cã bé nhí
theo cÊu tróc Harvard: cã nh÷ng vïng bé nhí riªng biÖt cho ch- ¬ng tr×nh vµ
d÷ liÖu. Ch- ¬ng tr×nh vµ d÷ liÖu cã thÓ chøa bªn trong 8951 nh- ng 8951 vÉn
cã thÓ kÕt nèi víi 64K byte bé nhí ch- ¬ng tr×nh vµ 64K byte d÷ liÖu.
B¶n ®å bé nhí Data trªn Chip nh- sau:
7F
FF
F0 F7 F6 F5 F4 F F2 F1 F0 B
3
RAM ®a dông
E0 E7 E6 E5 E4 E E2 E1 E0 ACC
3
D0 D7 D6 D5 D4 D D D1 D0 PSW
3 2
30
2F
2E
2D
2C
B8 7F
77
6F
67
7E
76
6E
66
7D
75
6D
65
7C
74
6C
64
7B
73
6B
63
7A 79
72 71
6A 69
62 61
78
70
68
60
2B 5F 5E 5D 5C 5B 5A 59 58
2A 57 56 55 54 53 52 51 50
29 4F 4E 4D 4C 4B 4A 49 48
28 47 46 45 44 43 42 41 40
27 3F 3E 3D 3C 3B 3A 39 38
26
25
24
23
22
21
20
1F
18
37 36 35
2F 2E 2D
27 26 25
1F 1E 1D
17 16 15
0F 0E 0D
07 06 05
Bank 3
34
2C
24
1C
14
0C
04
33
2B
23
1B
13
0B
03
32 31
2A 29
22 21
1A 19
12 11
0A 09
02 01
30
28
20
18
10
08
00
-
-
BC B B B9 B8 IP
B A
B0 B7 B6 B5 B4 B3 B2 B1 B0 P.3
A8 AF
AC A A A9 A8 IE
B A
A0 A7 A6 A5 A4 A A2 A1 A0 P2
3
99 kh«ng ®- îc ®Þa chØ ho¸ bit SBUF
98 9F 9E 9D 9C 9B 9A 99 98 SCO
N
90 97 96 95 94 93 92 91 90 P1
8D
8C
8B
8A
89
TH1
TH0
TL1
TL0
TMO
D
88 8F 8E 8D 8C 8B 8A 89 88 TCO
N
40
kh«ng ®- îc ®Þa chØ ho¸ bit
kh«ng ®- îc ®Þa chØ ho¸ bit
kh«ng ®- îc ®Þa chØ ho¸ bit
kh«ng ®- îc ®Þa chØ ho¸ bit
kh«ng ®- îc ®Þa chØ ho¸ bit
17 Bank 2
10
0F Bank 1
08
07 Bank thanh ghi 0
00 (mÆc ®Þnh cho R0 -R7)
87 kh«ng ®- îc ®Þa chØ ho¸ bit PCO
N
83
82
81
88
kh«ng ®- îc ®Þa chØ ho¸ bit
kh«ng ®- îc ®Þa chØ ho¸ bit
kh«ng ®- îc ®Þa chØ ho¸ bit
87 86 85 84 83 82 81 80
DPH
DPL
SP
P0
Hai ®Æc tÝnh cÇn chó ý lµ:
C¸c thanh ghi vµ c¸c port xuÊt nhËp ®· ®- îc ®Þnh vÞ (x¸c ®Þnh)
trong bé nhí vµ cã thÓ truy xuÊt trùc tiÕp gièng nh- c¸c ®Þa chØ
bé nhí kh¸c.
Ng¨n xÕp bªn trong Ram néi nhá h¬n so víi Ram ngo¹i nhtrong c¸c bé Microcontroller kh¸c.
RAM bªn trong 8951 ®- îc ph©n chia nh- sau:
C¸c bank thanh ghi cã ®Þa chØ tõ 00H ®Õn 1FH.
RAM ®Þa chØ hãa tõng bit cã ®Þa chØ tõ 20H ®Õn 2FH.
RAM ®a dông tõ 30H ®Õn 7FH.
C¸c thanh ghi chøc n¨ng ®Æc biÖt tõ 80H ®Õn FFH.
RAM ®a dông:
MÆc dï trªn h×nh vÏ cho thÊy 80 byte ®a dông chiÕm c¸c ®Þa chØ tõ 30H
®Õn 7FH, 32 byte d- íi tõ 00H ®Õn 1FH còng cã thÓ dïng víi môc ®Ých t- ¬ng
tù (mÆc dï c¸c ®Þa chØ nµy ®· cã môc ®Ých kh¸c).
Mäi ®Þa chØ trong vïng RAM ®a dông ®Òu cã thÓ truy xuÊt tù do dïng kiÓu ®Þa
chØ trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp.
RAM cã thÓ truy xuÊt tõng bit:
8951 chøa 210 bit ®- îc ®Þa chØ hãa, trong ®ã cã 128 bit cã chøa c¸c
byte chøa c¸c ®Þa chØ tõ 20H ®Õn 2FH vµ c¸c bit cßn l¹i chøa trong nhãm
thanh ghi cã chøc n¨ng ®Æc biÖt.
ý t- ëng truy xuÊt tõng bit b»ng phÇn mÒm lµ c¸c ®¨c tÝnh m¹nh cña
microcontroller xö lý chung. C¸c bit cã thÓ ®îc ®Æt, xãa, AND, OR, … , víi
1 lÖnh ®¬n. §a sè c¸c microcontroller xö lý ®ßi hái mét chuçi lÖnh ®äc-söaghi ®Ó ®¹t ®- îc môc ®Ých t- ¬ng tù. Ngoµi ra c¸c port còng cã thÓ truy xuÊt
®- îc tõng bit.
128 bit cã chøa c¸c byte cã ®Þa chØ tõ 00H -1FH còng cã thÓ truy xuÊt nh- c¸c
byte hoÆc c¸c bit phô thuéc vµo lÖnh ®- îc dïng.
C¸c bank thanh ghi :
32 byte thÊp cña bé nhí néi ®- îc dµnh cho c¸c bank thanh ghi. Bé lÖnh
8951 hæ trî 8 thanh ghi cã tªn lµ R0 -R7 vµ theo mÆc ®Þnh sau khi reset hÖ
thèng, c¸c thanh ghi nµy cã c¸c ®Þa chØ tõ 00H - 07H.
41
C¸c lÖnh dïng c¸c thanh ghi RO - R7 sÏ ng¾n h¬n vµ nhanh h¬n so víi c¸c
lÖnh cã chøc n¨ng t- ¬ng øng dïng kiÓu ®Þa chØ trùc tiÕp. C¸c d÷ liÖu ®- îc
dïng th- êng xuyªn nªn dïng mét trong c¸c thanh ghi nµy.
Do cã 4 bank thanh ghi nªn t¹i mét thêi ®iÓm chØ cã mét bank thanh ghi ®- îc
truy xuÊt bëi c¸c thanh ghi RO - R7 ®Ó chuyÓn ®æi viÖc truy xuÊt c¸c bank
thanh ghi ta ph¶i thay ®æi c¸c bit chän bank trong thanh ghi tr¹ng th¸i.
2.2.3.2. C¸c thanh ghi cã chøc n¨ng ®Æc biÖt:
C¸c thanh ghi néi cña 8951 ®- îc truy xuÊt ngÇm ®Þnh bëi bé lÖnh.
C¸c thanh ghi trong 8951 ®- îc ®Þnh d¹ng nh- mét phÇn cña RAM trªn chip v×
vËy mçi thanh ghi sÏ cã mét ®Þa chØ (ngo¹i trõ thanh ghi bé ®Õm ch- ¬ng tr×nh
vµ thanh ghi lÖnh v× c¸c thanh ghi nµy hiÕm khi bÞ t¸c ®éng trùc tiÕp). Còng
nh- R0 ®Õn R7, 8951 cã 21 thanh ghi cã chøc n¨ng ®Æc biÖt (SFR: Special
Function Register) ë vïng trªn cña RAM néi tõ ®Þa chØ 80H - FFH.
Chó ý: tÊt c¶ 128 ®Þa chØ tõ 80H ®Õn FFH kh«ng ®- îc ®Þnh nghÜa, chØ cã 21
thanh ghi cã chøc n¨ng ®Æc biÖt ®- îc ®Þnh nghÜa s½n c¸c ®Þa chØ.
Ngo¹i trõ thanh ghi A cã thÓ ®- îc truy xuÊt ngÇm nh- ®· nãi, ®a sè c¸c thanh
ghi cã chøc n¨ng ®iÖt biÖt SFR cã thÓ ®Þa chØ hãa tõng bit hoÆc byte.
Thanh ghi tr¹ng th¸i ch-¬ng tr×nh (PSW: Program Status Word):
Tõ tr¹ng th¸i ch- ¬ng tr×nh ë ®Þa chØ D0H ®- îc tãm t¾t nh- sau:
Bit
Symbol
Address
Description
PSW.7
CY
D7H
Cary Flag
PSW.6
AC
D6H
Auxiliary Cary Flag
PSW.5
F0
D5H
Flag 0
PSW4
RS1
D4H
Register Bank Select 1
PSW.3
RS0
D3H
Register Bank Select 0
00=Bank 0; address 00H 07H
01=Bank 1; address 08H 0FH
10=Bank 2; address 10H 17H
11=Bank 3; address 18H 1FH
PSW.2
OV
D2H
Overlow Flag
PSW.1
-
D1H
Reserved
PSW.0
P
DOH
Even Parity Flag
Chøc n¨ng tõng bit tr¹ng th¸i ch- ¬ng tr×nh
Cê Carry CY (Carry Flag):
42
Cê nhí cã t¸c dông kÐp. Th«ng th- êng nã ®- îc dïng cho c¸c lÖnh to¸n
häc: C=1 nÕu phÐp to¸n céng cã sù trµn hoÆc phÐp trõ cã m- în vµ ng- îc l¹i
C=0 nÕu phÐp to¸n céng kh«ng trµn vµ phÐp trõ kh«ng cã m- în.
Cê Carry phô AC (Auxiliary Carry Flag):
Khi céng nh÷ng gi¸ trÞ BCD (Binary Code Decimal), cê nhí phô AC
®- îc set nÕu kÕt qu¶ 4 bit thÊp n»m trong ph¹m vi ®iÒu khiÓn 0AH - 0FH.
Ng- îc l¹i AC=0.
Cê 0 (Flag 0):
Cê 0 (F0) lµ 1 bit cê ®a dông dïng cho c¸c øng dông cña ng- êi dïng.
Nh÷ng bit chän bank thanh ghi truy xuÊt:
RS1 vµ RS0 quyÕt ®Þnh d·y thanh ghi tÝch cùc. Chóng ®- îc xãa sau khi
reset hÖ thèng vµ ®- îc thay ®æi bëi phÇn mÒm khi cÇn thiÕt.
Tïy theo RS1, RS0 = 00, 01, 10, 11 sÏ ®- îc chän Bank tÝch cùc t- ¬ng øng lµ
Bank 0, Bank1, Bank2, Bank3.
RS1
RS0
BANK
0
0
0
0
1
1
1
0
2
1
1
3
Cê trµn OV (Over Flag):
Cê trµn ®- îc set sau mét ho¹t ®éng céng hoÆc trõ nÕu cã sù trµn to¸n
häc. Khi c¸c sè cã dÊu ®- îc céng hoÆc trõ víi nhau, phÇn mÒm cã thÓ kiÓm
tra bit nµy ®Ó x¸c ®Þnh xem kÕt qu¶ cã n»m trong tÇm x¸c ®Þnh kh«ng. Khi c¸c
sè kh«ng cã dÊu ®- îc céng bit OV ®- îc bá qua. C¸c kÕt qu¶ lín h¬n +127
hoÆc nhá h¬n -128 th× bit OV=1.
Bit Parity (P) :
Bit tù ®éng ®- îc set hay Clear ë mçi chu kú m¸y ®Ó lËp Parity ch½n víi
thanh ghi A. Sù ®Õm c¸c bit 1 trong thanh ghi A céng víi bit Parity lu«n lu«n
ch½n. VÝ dô A chøa 10101101B th× bit P set lªn 1 ®Ó tæng sè bit 1 trong A vµ
P t¹o thµnh sè ch½n.
Bit Parity th- êng ®- îc dïng trong sù kÕt hîp víi nh÷ng thñ tôc cña Port nèi
tiÕp ®Ó t¹o ra bit Parity tr- íc khi ph¸t ®i hoÆc kiÓm tra bit Parity sau khi thu.
Thanh ghi B :
Thanh ghi B ë ®Þa chØ F0H ®- îc dïng cïng víi thanh ghi A cho c¸c
phÐp to¸n nh©n chia. LÖnh MUL AB sÏ nhËn nh÷ng gi¸ trÞ kh«ng dÊu 8 bit
trong hai thanh ghi A vµ B, råi tr¶ vÒ kÕt qu¶ 16 bit trong A (byte cao) vµ
B(byte thÊp). LÖnh DIV AB lÊy A chia B, kÕt qu¶ nguyªn ®Æt vµo A, sè d- ®Æt
vµo B.
Thanh ghi B cã thÓ ®- îc dïng nh- mét thanh ghi ®Öm trung gian ®a môc ®Ých.
Nã lµ nh÷ng bit ®Þnh vÞ th«ng qua nh÷ng ®Þa chØ tõ F0H - F7H.
Con trá Ng¨n xÕp SP (Stack Pointer) :
43
Con trá ng¨n xÕp lµ mét thanh ghi 8 bit ë ®Þa chØ 81H. Nã chøa ®Þa chØ
cña cña byte d÷ liÖu hiÖn hµnh trªn ®Ønh ng¨n xÕp. C¸c lÖnh trªn ng¨n xÕp bao
gåm c¸c lÖnh cÊt d÷ liÖu vµo ng¨n xÕp (PUSH) vµ lÊy d÷ liÖu ra khái ng¨n xÕp
(POP). LÖnh cÊt d÷ liÖu vµo ng¨n xÕp sÏ lµm t¨ng SP tr- íc khi ghi d÷ liÖu vµ
lÖnh lÊy ra khái ng¨n xÕp sÏ lµm gi¶m SP. Ng¨n xÕp cña 8031/8051 ®- îc gi÷
trong RAM néi vµ giíi h¹n c¸c ®Þa chØ cã thÓ truy xuÊt b»ng ®Þa chØ gi¸n tiÕp,
chóng lµ 128 byte ®Çu cña 8951.
§Ó khëi ®éng SP víi ng¨n xÕp b¾t ®Çu t¹i ®Þa chØ 60H, c¸c lÖnh sau ®©y
®- îc dïng:
MOV SP , #5F
Víi lÖnh trªn th× ng¨n xÕp cña 8951 chØ cã 32 byte v× ®Þa chØ cao nhÊt
cña RAM trªn chip lµ 7FH. Së dÜ gi¸ trÞ 5FH ®- îc n¹p vµo SP v× SP t¨ng lªn 1
lµ 60H tr- íc khi cÊt byte d÷ liÖu.
Khi Reset 8951, SP sÏ mang gi¸ trÞ mÆc ®Þnh lµ 07H vµ d÷ liÖu ®Çu tiªn
sÏ ®- îc cÊt vµo « nhí ng¨n xÕp cã ®Þa chØ 08H. NÕu phÇn mÒm øng dông
kh«ng khëi ®éng SP mét gi¸ trÞ míi th× bank thanh ghi1 cã thÓ c¶ 2 vµ 3 sÏ
kh«ng dïng ®- îc v× vïng RAM nµy ®· ®- îc dïng lµm ng¨n xÕp. Ng¨n xÕp
®- îc truy xuÊt trùc tiÕp b»ng c¸c lÖnh PUSH vµ POP ®Ó l- u tr÷ t¹m thêi vµ lÊy
l¹i d÷ liÖu, hoÆc truy xuÊt ngÇm b»ng lÖnh gäi ch- ¬ng tr×nh con (ACALL,
LCALL) vµ c¸c lÖnh trë vÒ (RET, RETI) ®Ó l- u tr÷ gi¸ trÞ cña bé ®Õm ch- ¬ng
tr×nh khi b¾t ®Çu thùc hiÖn ch- ¬ng tr×nh con vµ lÊy l¹i khi kÕt thóc ch- ¬ng
tr×nh con ...
Con trá d÷ liÖu DPTR (Data Pointer):
Con trá d÷ liÖu (DPTR) ®- îc dïng ®Ó truy xuÊt bé nhí ngoµi lµ mét
thanh ghi 16 bit ë ®Þa chØ 82H (DPL: byte thÊp) vµ 83H (DPH: byte cao). Ba
lÖnh sau sÏ ghi 55H vµo RAM ngoµi ë ®Þa chØ 1000H:
MOV A , #55H
MOV DPTR, #1000H
MOV @DPTR, A
LÖnh ®Çu tiªn dïng ®Ó n¹p 55H vµo thanh ghi A. LÖnh thø hai dïng ®Ó
n¹p ®Þa chØ cña « nhí cÇn l- u gi¸ trÞ 55H vµo con trá d÷ liÖu DPTR. LÖnh thø
ba sÏ di chuyÓn néi dung thanh ghi A (lµ 55H) vµo « nhí RAM bªn ngoµi cã
®Þa chØ chøa trong DPTR (lµ 1000H)
C¸c thanh ghi Port (Port Register):
C¸c Port cña 8951 bao gåm Port 0 ë ®Þa chØ 80H, Port1 ë ®Þa chØ 90H, Port2 ë
®Þa chØ A0H, vµ Port3 ë ®Þa chØ B0H. TÊt c¶ c¸c Port nµy ®Òu cã thÓ truy xuÊt
tõng bit nªn rÊt thuËn tiÖn trong kh¶ n¨ng giao tiÕp.
C¸c thanh ghi Timer (Timer Register):
8951 cã chøa hai bé ®Þnh thêi/bé ®Õm 16 bit ®- îc dïng cho viÖc ®Þnh thêi
®- îc ®Õm sù kiÖn. Timer0 ë ®Þa chØ 8AH (TLO: byte thÊp) vµ 8CH ( THO:
byte cao). Timer1 ë ®Þa chØ 8BH (TL1: byte thÊp) vµ 8DH (TH1 : byte cao).
44
ViÖc khëi ®éng timer ®- îc SET bëi Timer Mode (TMOD) ë ®Þa chØ 89H vµ
thanh ghi ®iÒu khiÓn Timer (TCON) ë ®Þa chØ 88H. ChØ cã TCON ®- îc ®Þa chØ
hãa tõng bit.
C¸c thanh ghi Port nèi tiÕp (Serial Port Register):
8951 chøa mét Port nèi tiÕp cho viÖc trao ®æi th«ng tin víi c¸c thiÕt bÞ nèi tiÕp
nh- m¸y tÝnh, modem hoÆc giao tiÕp nèi tiÕp víi c¸c IC kh¸c. Mét thanh ghi
®Öm d÷ liÖu nèi tiÕp (SBUF) ë ®Þa chØ 99H sÏ gi÷ c¶ hai d÷ liÖu truyÒn vµ d÷
liÖu nhËp. Khi truyÒn d÷ liÖu ghi lªn SBUF, khi nhËn d÷ liÖu th× ®äc SBUF.
C¸c mode vËn kh¸c nhau ®- îc lËp tr×nh qua thanh ghi ®iÒu khiÓn Port nèi tiÕp
(SCON) ®- îc ®Þa chØ hãa tõng bit ë ®Þa chØ 98H.
C¸c thanh ghi ng¾t (Interrupt Register):
8951 cã cÊu tróc 5 nguån ng¾t, 2 møc - u tiªn. C¸c ng¾t bÞ cÊm sau khi bÞ
reset hÖ thèng vµ sÏ ®- îc cho phÐp b»ng viÖc ghi thanh ghi cho phÐp ng¾t (IE)
ë ®Þa chØ A8H. C¶ hai ®- îc ®Þa chØ hãa tõng bit.
Thanh ghi ®iÒu khiÓn nguån PCON (Power Control Register):
Thanh ghi PCON kh«ng cã bit ®Þnh vÞ. Nã ë ®Þa chØ 87H chøa nhiÒu bit ®iÒu
khiÓn. Thanh ghi PCON ®- îc tãm t¾t nh- sau:
Bit 7 (SMOD) : Bit cã tèc ®é Baud ë mode 1, 2, 3 ë Port
nèi tiÕp khi set.
Bit 6, 5, 4 : Kh«ng cã ®Þa chØ.
Bit 3 (GF1) : Bit cê ®a n¨ng 1.
Bit 2 (GF0) : Bit cê ®a n¨ng 2.
Bit 1 * (PD) : Set ®Ó khëi ®éng mode Power Down vµ
tho¸t ®Ó reset.
Bit 0 * (IDL) : Set ®Ó khëi ®éng mode Idle vµ tho¸t khi
ng¾t m¹ch hoÆc reset.
C¸c bit ®iÒu khiÓn Power Down vµ Idle cã t¸c dông chÝnh trong tÊt c¶
c¸c IC hä MSC-51 nh- ng chØ ®- îc thi hµnh trong sù biªn dÞch cña CMOS.
2.2.3.3. Bé nhí ngoµi (External Memory):
8951 cã kh¶ n¨ng më réng bé nhí lªn ®Õn 64K byte bé nhí ch- ¬ng
tr×nh vµ 64k byte bé nhí d÷ liÖu ngoµi. Do ®ã cã thÓ dïng thªm RAM vµ
EPROM nÕu cÇn.
Khi dïng bé nhí ngoµi, Port0 kh«ng cßn ch- c n¨ng I/O n÷a. Nã ®- îc kÕt hîp
gi÷a bus ®Þa chØ (A0-A7) vµ bus d÷ liÖu (D0-D7) víi tÝn hiÖu ALE ®Ó chèt
byte cña bus ®Þa chØ chØ khi b¾t ®Çu mçi chu kú bé nhí. Port2 ®- îc cho lµ byte
cao cña bus ®Þa chØ.
Truy xuÊt bé nhí m· ngoµi (Acessing External Code Memory):
Bé nhí ch- ¬ng tr×nh bªn ngoµi lµ bé nhí EPROM ®- îc cho phÐp cña tÝn hiÖu
PSEN\. Sù kÕt nèi phÇn cøng cña bé nhí EPROM nh- sau:
45
Port 0
D0-D7
74HC373
8051
EA
O
ALE
D
Port 0
EPROM
G
Port 2
A8-A15
PSEN
OE
Accessing External Code Memory (Truy xuÊt bé nhí m· ngoµi)
Trong mét chu kú m¸y tiªu biÓu, tÝn hiÖu ALE tÝch cùc 2 lÇn. LÇn thø nhÊt
cho phÐp 74HC373 më cæng chèt ®Þa chØ byte thÊp, khi ALE xuèng 0 th× byte
thÊp vµ byte cao cña bé ®Õm ch- ¬ng tr×nh ®Òu cã nh- ng EPROM ch- a xuÊt v×
PSEN\ ch- a tÝch cùc, khi tÝn hiÖu lªn 1 trë l¹i th× Port 0 ®· cã d÷ liÖu lµ
Opcode. ALE tÝch cùc lÇn thø hai ®- îc gi¶i thÝch t- ¬ng tù vµ byte 2 ®- îc ®äc
tõ bé nhí ch- ¬ng tr×nh. NÕu lÖnh ®ang hiÖn hµnh lµ lÖnh 1 byte th× CPU chØ
®äc Opcode, cßn byte thø hai bá ®i.
Truy xuÊt bé nhí d÷ liÖu ngoµi (Accessing External Data Memory) :
Bé nhí d÷ liÖu ngoµi lµ mét bé nhí RAM ®- îc ®äc hoÆc ghi khi ®- îc
cho phÐp cña tÝn hiÖu RD\ vµ WR. Hai tÝn hiÖu nµy n»m ë ch©n P3.7 (RD) vµ
P3.6 (WR). LÖnh MOVX ®- îc dïng ®Ó truy xuÊt bé nhí d÷ liÖu ngoµi vµ
dïng mét bé ®Öm d÷ liÖu 16 bit (DPTR), R0 hoÆc R1 nh- lµ mét thanh ghi ®Þa
chØ.
C¸c RAM cã thÓ giao tiÕp víi 8951 t- ¬ng tù c¸ch thøc nh- EPROM ngo¹i trõ
ch©n RD\ cña 8951 nèi víi ch©n OE\ (Output Enable) cña RAM vµ ch©n WR\
cña 8951 nèi víi ch©n WE\ cña RAM. Sù nèi c¸c bus ®Þa chØ vµ d÷ liÖu t- ¬ng
tù nh- c¸ch nèi cña EPROM.
Sù gi¶i m· ®Þa chØ (Address Decoding):
Sù gi¶i m· ®Þa chØ lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu ®Ó chän EPROM, RAM,
8279, … Sù gi¶i m· ®Þa chØ ®èi víi 8951 ®Ó chän c¸c vïng nhí ngoµi. NÕu c¸c
con EPROM hoÆc RAM 8K ®- îc dïng th× c¸c bus ®Þa chØ ph¶i ®- îc gi¶i m·
®Ó chän c¸c IC nhí n»m trong ph¹m vi giíi h¹n 8K: 0000H - 1FFFH ; 2000H
- 3FFFH, …
Mét c¸ch cô thÓ, IC gi¶i m· 74HC138 ®- îc dïng víi nh÷ng ngâ ra cña nã
®- îc nèi víi nh÷ng ngâ vµo chän Chip CS (Chip Select) trªn nh÷ng IC nhí
EPROM, RAM, … H×nh sau ®©y cho phÐp kÕt nèi nhiÒu EPROM vµ RAM.
Address Decoding (Gi¶i m· ®Þa chØ)
46
Sù ®Ì lªn nhau cña c¸c vïng nhí d÷ liÖu ngoµi:
V× bé nhí ch- ¬ng tr×nh lµ EPROM, nªn n¶y sinh mét vÊn ®Ò bÊt tiÖn
khi ph¸t triÓn phÇn mÒm cho vi ®iÒu khiÓn. Mét nh- îc ®iÓm chung cña 8951
lµ c¸c vïng nhí d÷ liÖu ngoµi n»m ®Ì lªn nhau, v× tÝn hiÖu PSEN\ ®- îc dïng
®Ó ®äc bé nhí m· ngoµi vµ tÝn hiÖu RD\ ®- îc dïng ®Ó ®äc bé nhí d÷ liÖu, nªn
mét bé nhí RAM cã thÓ chøa c¶ ch- ¬ng tr×nh vµ d÷ liÖu b»ng c¸ch nèi ®- êng
OE\ cña RAM ®Õn ngâ ra mét cæng AND cã hai ngâ vµo PSEN\ vµ RD\. S¬
®å m¹ch nh- h×nh sau cho phÐp bé nhí RAM cã hai chøc n¨ng võa lµ bé nhí
RAM
W
W
RD
OE
PSEN
ch- ¬ng tr×nh võa lµ bé nhí d÷ liÖu:
Overlapping the External code and data space
VËy mét ch- ¬ng tr×nh cã thÓ ®- îc load vµo RAM b»ng c¸ch xem nã nh- bé
nhí d÷ liÖu vµ thi hµnh ch- ¬ng tr×nh b»ng c¸ch xem nã nh- bé nhí ch- ¬ng
tr×nh.
Ho¹t ®éng Reset:
8951 cã ngâ vµo reset RST t¸c ®éng ë møc cao trong kho¶ng thêi gian
2 chu kú xung m¸y, sau ®ã xuèng møc thÊp ®Ó 8951 b¾t ®Çu lµm viÖc. RST cã
thÓ kÝch tay b»ng mét phÝm nhÊn th- êng hë, s¬ ®å m¹ch reset nh- sau:
Manual Reset (Reset b»ng tay)
+5V
100
+5V
RESET
10uF
RST
8.2KOhm
47
Tr¹ng th¸i cña tÊt c¶ c¸c thanh ghi trong 8951 sau khi reset hª thèng ®- îc tãm
t¾t nh- sau:
Thanh ghi
Néi dung
§Õm ch- ¬ng tr×nh 0000H
PC
00H
Thanh ghi tÝch lòyA 00H
Thanh ghi B
00H
Thanh ghi th¸i PSW 07H
0000H
SP
FFH
DPRT
XXX0 0000 B
Port 0 ®Õn port 3
0X0X 0000 B
IP
00H
IE
C¸c thanh ghi ®Þnh 00H
00H
thêi
0XXX
SCON SBUF
XXXXH
PCON (HMOS)
0XXX 0000 B
PCON (CMOS)
Thanh ghi quan träng nhÊt lµ thanh ghi bé ®Õm ch- ¬ng tr×nh PC ®- îc
reset t¹i ®Þa chØ 0000H. Khi ngâ vµo RST xuèng møc thÊp, ch- ¬ng tr×nh lu«n
b¾t ®Çu t¹i ®Þa chØ 0000H cña bé nhí ch- ¬ng tr×nh. Néi dung cña RAM trªn
chip kh«ng bÞ thay ®æi bëi t¸c ®éng cña ngâ vµo reset.
2.2. Tãm t¾t tËp lÖnh cña 8951 :
C¸c ch- ¬ng tr×nh ®- îc cÊu t¹o tõ nhiÒu lÖnh, chóng ®- îc x©y dùng
logic, sù nèi tiÕp cña c¸c lÖnh ®- îc nghÜ ra mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ nhanh
chãng, kÕt qu¶ cña ch- ¬ng tr×nh kh¶ thi.
TËp lÖnh hä MSC-51 ®- îc sù kiÓm tra cña c¸c mode ®Þnh vÞ vµ c¸c lÖnh cña
chóng cã c¸c Opcode 8 bit. §iÒu nµy cung cÊp kh¶ n¨ng 28= 256 lÖnh ®- îc thi
hµnh vµ mét lÖnh kh«ng ®- îc ®Þnh nghÜa. Vµi lÖnh cã 1 hoÆc 2 byte bëi d÷
liÖu hoÆc ®Þa chØ thªm vµo Opcode. Trong toµn bé c¸c lÖnh cã 139 lÖnh 1 byte,
92 lÖnh 2 byte vµ 24 lÖnh 3 byte.
2.2.1. C¸c mode ®Þnh vÞ (Addressing Mode) :
C¸c mode ®Þnh vÞ lµ mét bé phËn thèng nhÊt cña tËp lÖnh. Chóng cho
phÐp ®Þnh râ nguån hoÆc n¬i gëi tíi cña d÷ liÖu ë c¸c ®- êng kh¸c nhau tïy
thuéc vµo tr¹ng th¸i cña ng- êi lËp tr×nh. 8951 cã 8 mode ®Þnh vÞ ®- îc dïng
nh- sau:
Thanh ghi.
Trùc tiÕp.
Gi¸n tiÕp.
Tøc thêi.
48
T- ¬ng ®èi.
TuyÖt ®èi.
Dµi.
§Þnh vÞ.
2.2.1.1. Sù ®Þnh vÞ thanh ghi (Register Addressing):
Cã 4 d·y thanh ghi 32 byte ®Çu tiªn cña RAM d÷ liÖu trªn Chip ®Þa chØ
00H - 1FH, nh- ng t¹i mét thêi ®iÓm chØ cã mét d·y ho¹t ®éng c¸c bit PSW3,
PSW4 cña tõ tr¹ng th¸i ch- ¬ng tr×nh sÏ quyÕt ®Þnh d·y nµo ho¹t ®éng.
C¸c lÖnh ®Ó ®Þnh vÞ thanh ghi ®- îc ghi mËt m· b»ng c¸ch dïng bit träng sè
thÊp nhÊt cña Opcode lÖnh ®Ó chØ mét thanh ghi trong vïng ®Þa chØ theo logic
nµy. Nh- vËy 1 m· chøc n¨ng vµ ®Þa chØ ho¹t ®éng cã thÓ ®- îc kÕt hîp ®Ó t¹o
Opcode
n
n
n
thµnh mét lÖnh ng¾n 1 byte nh- sau:
Register Addressing.
Mét vµi lÖnh dïng cô thÓ cho 1 thanh ghi nµo ®ã nh- thanh ghi A, DPTR....
m· Opcode tù nã cho biÕt thanh ghi v× c¸c bit ®Þa chØ kh«ng cÇn biÕt ®Õn.
2.2.1.2. Sù ®Þnh ®Þa chØ trùc tiÕp (Direct Addressing):
Sù ®Þnh ®Þa chØ trùc tiÕp cã thÓ truy xuÊt bÊt kú gi¸ trÞ nµo trªn Chip
hoÆc thanh ghi phÇn cøng trªn Chip. Mét byte ®Þa chØ trùc tiÕp ®- îc ®- a vµo
Opcode ®Ó ®Þnh râ vÞ trÝ ®- îc dïng nh- sau:
Direct Addressing
Opcode
Direct Addressing
Tïy thuéc c¸c bit bËc cao cña ®Þa chØ trùc tiÕp mµ mét trong 2 vïng nhí
®- îc chän. Khi bit 7 = 0, th× ®Þa chØ trùc tiÕp ë trong kho¶ng 0 - 127 (00H 7FH) vµ 128 vÞ trÝ nhí thÊp cña RAM trªn Chip ®- îc chän.
TÊt c¶ c¸c Port I/O, c¸c thanh ghi chøc n¨ng ®Æc biÖt, thanh ghi ®iÒu khiÓn
hoÆc thanh ghi tr¹ng th¸i bao giê còng ®- îc quy ®Þnh c¸c ®Þa chØ trong
49
kho¶ng 128 - 255 (80 - FFH). Khi byte ®Þa chØ trùc tiÕp n»m trong giíi h¹n
nµy (øng víi bit 7 = 1) th× thanh ghi chøc n¨ng ®Æc biÖt ®- îc truy xuÊt. VÝ dô
Port 0 vµ Port 1 ®- îc quy ®Þnh ®Þa chØ trùc tiÕp lµ 80H vµ 90H, P0, P1 lµ d¹ng
thøc rót gän thuËt nhí cña Port, th× sù biÕn thiªn cho phÐp thay thÕ vµ hiÓu
d¹ng thøc rót gän thuËt nhí cña chóng. Ch¼ng h¹n lÖnh: MOV P1, A sù biªn
dÞch sÏ x¸c ®Þnh ®Þa chØ trùc tiÕp cña Port 1 lµ 90H ®Æt vµo hai byte cña lÖnh
(byte 1 cña port 0).
2.2.1.3. Sù ®Þnh vÞ ®Þa chØ gi¸n tiÕp (Indirect Addressing):
Sù ®Þnh ®Þa chØ gi¸n tiÕp ®- îc t- îng tr- ng bëi ký hiÖu @ ®- îc ®Æt tr- íc
R0, R1 hay DPTR. R0 vµ R1 cã thÓ ho¹t ®éng nh- mét thanh ghi con trá mµ
néi dung cña nã cho biÕt mét ®Þa chØ trong RAM néi ë n¬i mµ d÷ liÖu ®- îc
ghi hoÆc ®- îc ®äc. Bit cã träng sè nhá nhÊt cña Opcode lÖnh sÏ x¸c ®Þnh R0
hay R1 ®- îc dïng con trá Pointer.
Opcode
i
2.2.1.4. Sù ®Þnh ®Þa chØ tøc thêi (Immediate Addressing):
Sù ®Þnh ®Þa chØ tøc thêi ®- îc t- îng tr- ng bëi ký hiÖu # ®- îc ®øng tr- íc
mét h»ng sè, 1 biÕn ký hiÖu hoÆc mét biÓu thøc sè häc ®- îc sö dông bëi c¸c
h»ng, c¸c ký hiÖu, c¸c ho¹t ®éng do ng- êi ®iÒu khiÓn. Tr×nh biªn dÞch tÝnh
to¸n gi¸ trÞ vµ thay thÕ d÷ liÖu tøc thêi. Byte lÖnh thªm v« chøa trÞ sè d÷ liÖu
Opcode
Immediate Data
tøc thêi nh- sau:
2.2.1.5. Sù ®Þnh ®Þa chØ t- ¬ng ®èi:
Sù ®Þnh ®Þa chØ t- ¬ng ®èi chØ sö dông víi nh÷ng lÖnh nh¶y nµo ®ã. Mét
®Þa chØ t- ¬ng ®èi (hoÆc Offset) lµ mét gi¸ trÞ 8 bit mµ nã ®- îc céng vµo bé
®Õm ch- ¬ng tr×nh PC ®Ó t¹o thµnh ®Þa chØ mét lÖnh tiÕp theo ®- îc thùc thi.
Ph¹m vi cña sù nh¶y n»m trong kho¶ng -128 – 127. Offset t- ¬ng ®èi ®- îc g¾n
vµo lÖnh nh- mét byte thªm vµo nh- sau :
50
Nh÷ng n¬i nh¶y ®Õn th- êng ®- îc chØ râ bëi c¸c nh·n vµ tr×nh biªn dÞch x¸c
®Þnh Offset Relative cho phï hîp.
Opcode
Relative Offset
Sù ®Þnh vÞ t- ¬ng ®èi ®em l¹i thuËn lîi cho viÖc cung cÊp m· vÞ trÝ ®éc lËp,
nh- ng bÊt lîi lµ chØ nh¶y ng¾n trong ph¹m vi -128 – 127 byte.
2.2.1.6. Sù ®Þnh ®Þa chØ tuyÖt ®èi (Absolute Addressing):
Sù ®Þnh ®Þa chØ tuyÖt ®èi ®- îc dïng víi c¸c lÖnh ACALL vµ AJMP. C¸c
lÖnh 2 byte cho phÐp ph©n chia trong trang 2K ®ang l- u hµnh cña bé nhí m·
cña viÖc cung cÊp 11 bit thÊp ®Ó x¸c ®Þnh ®Þa chØ trong trang 2K (A0…A10
gåm A10…A8 trong Opcode vµ A7…A0 trong byte) vµ 5 bit cao ®Ó chän trang
2K (5 bit cao ®ang l- u hµnh trong bé ®Õm ch- ¬ng tr×nh lµ 5 bit Opcode).
Addr10 - Addr8
Opcode
Addr7 - Addr0
Sù ®Þnh vÞ tuyÖt ®èi ®em l¹i thuËn lîi cho c¸c lÖnh ng¾n (2 byte), nh- ng bÊt
lîi trong viÖc giíi h¹n ph¹m vi n¬i gëi ®Õn vµ cung cÊp m· cã vÞ trÝ ®éc lËp.
2.2.1.7. Sù ®Þnh vÞ dµi (Long Addressing):
Sù ®Þnh vÞ dµi ®- îc dïng víi lÖnh LCALL vµ LJMP. C¸c lÖnh 3 byte
nµy bao gåm mét ®Þa chØ n¬i gëi tíi 16 bit ®Çy ®ñ lµ 2 byte vµ 3 byte cña lÖnh.
¦u ®iÓm cña sù ®Þnh vÞ dµi lµ vïng nhí m· 64K cã thÓ ®- îc dïng hÕt, nh- îc
Opcode
Addr15 - Addr8
Addr7 - Addr0
51
®iÓm lµ c¸c lÖnh ®ã dµi 3 byte vµ vÞ trÝ lÖ thuéc. Sù phô thuéc vµo vÞ trÝ sÏ bÊt
lîi bëi ch- ¬ng tr×nh kh«ng thÓ thùc thi t¹i ®Þa chØ kh¸c.
2.2.1.8. Sù ®Þnh ®Þa chØ phô lôc (Index Addressing):
Sù ®Þnh ®Þa chØ phô lôc dïng mét thanh ghi c¬ b¶n (còng nh- bé ®Õm
ch- ¬ng tr×nh hoÆc bé ®Õm d÷ liÖu) vµ Offset (thanh ghiA) trong sù h×nh thµnh
Base Register
Offset
PC (or PDTR)
ACC
Effective Address
1 ®Þa chØ liªn quan bëi lÖnh JMP hoÆc MOVC.
Index Addressing.
C¸c b¶ng cña lÖnh nh¶y hoÆc c¸c b¶ng tra ®- îc t¹o nªn mét c¸ch dÔ dµng
b»ng c¸ch dïng ®Þa chØ phô lôc.
2.2.2. C¸c kiÓu lÖnh (Instruction Types):
8951 chia ra 5 nhãm lÖnh chÝnh:
C¸c lÖnh sè häc.
LÖnh logic.
DÞch chuyÓn d÷ liÖu.
Lý luËn.
RÏ nh¸nh ch- ¬ng tr×nh.
Tõng kiÓu lÖnh ®- îc m« t¶ nh- sau:
2.2.2.1. C¸c lÖnh sè häc (Arithmetic Instrustion):
ADD A, <src, byte>
ADD A, Rn
: (A) (A) + (Rn)
ADD A, direct
: (A) (A) + (direct)
ADD A, @ Ri
: (A) (A) + ((Ri))
ADD A, # data : (A) (A) + # data
ADDC
A, Rn
: (A) (A) + (C) + (Rn)
ADDC
A, direct
: (A) (A) + (C) + (direct)
ADDC
A, @ Ri
: (A) (A) + (C) + ((Ri))
ADDC
A, # data : (A) (A) + (C) + # data
SUBB A, <src, byte>
SUBB A, Rn
: (A) (A) - (C) - (Rn)
SUBB A, direct
: (A) (A) - (C) - (direct)
SUBB A, @ Ri
: (A) (A) - (C) - ((Ri))
SUBB A, # data : (A) (A) - (C) - # data
INC <byte>
INC A
: (A) (A) + 1
52
INC direct
INC Ri
INC Rn
INC DPTR
DEC <byte>
DEC A
DEC direct
DEC @Ri
DEC Rn
MULL
AB
: (direct) (direct) + 1
: ((Ri)) ((Ri)) + 1
: (Rn) (Rn) + 1
: (DPTR) (DPTR) + 1
: (A) (A) - 1
: (direct) (direct) - 1
: ((Ri)) ((Ri)) - 1
: (Rn) (Rn) - 1
: (A) LOW [(A) x (B)];cã ¶nh h- ëng cê OV
: (B) HIGH [(A) x (B)];cê Cary ®- îc xãa.
DIV AB
: (A) Integer Result of [(A)/(B)]; cê OV
: (B) Remainder of [(A)/(B)]; cê Carry xãa
DA A
:§iÒu chØnh thanh ghi A thµnh sè BCD ®óng trong
phÐp céng BCD (th- êng DA A ®i kÌm víi ADD, ADDC)
NÕu [(A3-A0)>9] vµ [(AC)=1] (A3A0) (A3A0) + 6.
NÕu [(A7-A4)>9] vµ [(C)=1] (A7A4) (A7A4) + 6.
2.2.2.2. C¸c ho¹t ®éng logic (Logic Operation):
TÊt c¶ c¸c lÖnh logic sö dông thanh ghi A nh- lµ mét trong nh÷ng to¸n
h¹ng thùc thi mét chu kú m¸y, ngoµi A ra mÊt 2 chu kú m¸y. Nh÷ng ho¹t
®éng logic cã thÓ ®- îc thùc hiÖn trªn bÊt kú byte nµo trong vÞ trÝ nhí d÷ liÖu
néi mµ kh«ng qua thanh ghi A.
C¸c ho¹t ®éng logic ®- îc tãm t¾t nh- sau:
ANL <dest - byte> <src - byte>
ANL A, Rn
: (A) (A) AND (Rn).
ANL A, direct
: (A) (A) AND (direct).
ANL A,@ Ri
: (A) (A) AND ((Ri)).
ANL A, # data : (A) (A) AND (# data).
ANL direct, A
: (direct) (direct) AND (A).
ANL direct, # data
: (direct) (direct) AND # data.
ORL <dest - byte> <src - byte>
ORL A, Rn
: (A) (A) OR (Rn).
ORL A, direct
: (A) (A) OR (direct).
ORL A,@ Ri
: (A) (A) OR ((Ri)).
ORL A, # data : (A) (A) OR # data.
ORL direct, A
: (direct) (direct) OR (A).
ORL direct, # data
: (direct) (direct) OR # data.
XRL <dest - byte> <src - byte>
XRL A, Rn
: (A) (A) (Rn).
XRL A, direct
: (A) (A) (direct).
XRL A,@ Ri
: (A) (A) ((Ri)).
XRL A, # data : (A) (A) # data.
53
XRL
XRL
CLR
CLR
CLR
RL
direct, A
: (direct) (direct) (A).
direct, # data
: (direct) (direct) # data.
A
: (A) 0
C
: (C) 0
Bit
: (Bit) 0
A
: Quay vßng thanh ghi A qua tr¸i 1 bit
(An + 1) (An); n = 06
(A0) (A7)
RLC A
: Quay vßng thanh ghi A qua tr¸i 1 bit cã cê Carry
(An + 1) (An); n = 06
(C) (A7)
(A0) (C)
RR A
: Quay vßng thanh ghi A qua ph¶i 1 bit
(An + 1) (An); n = 06
(A0) (A7)
RRC A
: Quay vßng thanh ghi A qua ph¶i 1 bit cã cê Carry
(An + 1) (An); n = 06
(C) (A7)
(A0) (C)
SWAP A
: §æi chæ 4 bit thÊp vµ 4 bit cao cña A cho nhau
(A3A0)(A7A4).
2.2.2.3. C¸c lÖnh rÏ nh¸nh:
Cã nhiÒu lÖnh ®Ó ®iÒu khiÓn lªn ch- ¬ng tr×nh bao gåm viÖc gäi hoÆc tr¶
l¹i tõ ch- ¬ng tr×nh con hoÆc chia nh¸nh cã ®iÒu kiÖn hay kh«ng cã ®iÒu kiÖn.
TÊt c¶ c¸c lÖnh rÏ nh¸nh ®Òu kh«ng ¶nh h- ëng ®Õn cê. Ta cã thÓ ®Þnh nh¶n
cÇn nh¶y tíi mµ kh«ng cÇn râ ®Þa chØ, tr×nh biªn dÞch sÏ ®Æt ®Þa chØ n¬i cÇn
nh¶y tíi vµo ®óng khÈu lÖnh ®· ®- a ra.
Sau ®©y lµ sù tãm t¾t tõng ho¹t ®éng cña lÖnh nh¶y.
JC rel
: Nh¶y ®Õn ‚rel‛ nÕu cê Carry C = 1.
JNC rel
: Nh¶y ®Õn ‚rel‛ nÕu cê Carry C = 0.
JB
bit, rel
: Nh¶y ®Õn ‚rel‛ nÕu (bit) = 1.
JNB bit, rel
: Nh¶y ®Õn ‚rel‛ nÕu (bit) = 0.
JBC bit, rel
: Nh¶y ®Õn ‚rel‛ nÕu bit = 1 vµ xãa bit.
ACALL
addr11: LÖnh gäi tuyÖt ®èi trong page 2K.
(PC) (PC) + 2
(SP) (SP) + 1
((SP)) (PC7PC0)
(SP) (SP) + 1
((SP)) (PC15PC8)
(PC10PC0) page Address.
LCALL
addr16: LÖnh gäi dµi ch- ¬ng tr×nh con trong 64K.
(PC) (PC) + 3
54
(SP) (SP) + 1
((SP)) (PC7PC0)
(SP) (SP) + 1
((SP)) (PC15PC8)
(PC) Addr15Addr0.
RET : KÕt thóc ch- ¬ng tr×nh con trë vÒ ch- ¬ng tr×nh chÝnh.
(PC15PC8) (SP)
(SP) (SP) - 1
(PC7PC0) ((SP))
(SP) (SP) -1.
RETI : KÕt thóc thñ tôc phôc vô ng¾t quay vÒ ch- ¬ng tr×nh chÝnh ho¹t
®éng t- ¬ng tù nh- RET.
AJMP
Addr11
: Nh¶y tuyÖt ®èi kh«ng ®iÒu kiÖn trong 2K.
(PC) (PC) + 2
(PC10PC0) page Address.
LJMP
Addr16
: Nh¶y dµi kh«ng ®iÒu kiÖn trong 64K
Ho¹t ®éng t- ¬ng tù lÖnh LCALL.
SJMP
rel
:Nh¶y ng¾n kh«ng ®iÒu kiÖn trong (-128127)
byte
(PC) (PC) + 2
(PC) (PC) + byte 2
JMP @ A + DPTR:Nh¶y kh«ng ®iÒu kiÖn ®Õn ®Þa chØ (A) + (DPTR)
(PC) (A) + (DPTR)
JZ
rel
: Nh¶y ®Õn A = 0. Thùc hµnh lÖnh kÕ nÕu A 0.
(PC) (PC) + 2
(A) = 0 (PC) (PC) + byte 2
JNZ rel
: Nh¶y ®Õn A 0. Thùc hµnh lÖnh kÕ nÕu A = 0.
(PC) (PC) + 2
(A) < > 0 (PC) (PC) + byte 2
CJNE A, direct, rel : So s¸nh vµ nh¶y ®Õn A direct
(PC) (PC) + 3
(A) < > (direct) (PC) (PC) + Relative Address.
(A) < (direct) C = 1
(A) > (direct) C = 0
(A) = (direct). Thùc hµnh lÖnh kÕ tiÕp
CJNE A, # data, rel : T- ¬ng tù lÖnh CJNE A, direct, rel.
CJNE Rn, # data, rel : T- ¬ng tù lÖnh CJNE A, direct, rel.
CJNE @ Ri, # data, rel : T- ¬ng tù lÖnh CJNE A, direct, rel.
DJNE Rn, rel
: Gi¶m Rn vµ nh¶y nÕu Rn 0.
(PC) (PC) + 2
(Rn) (Rn) -1
(Rn) < > 0 (PC) (PC) + byte 2.
55
DJNZ direct, rel : T- ¬ng tù lÖnh DJNZ Rn, rel.
2.2.2.4. C¸c lÖnh dÞch chuyÓn d÷ liÖu:
C¸c lÖnh dÞch chuyÓn d÷ liÖu trong nh÷ng vïng nhí néi thùc thi 1 hoÆc
2 chu kú m¸y. MÉu lÖnh MOV <destination>, <source> cho phÐp di chuyÓn
d÷ liÖu bÊt kú 2 vïng nhí nµo cña RAM néi hoÆc c¸c vïng nhí cña c¸c thanh
ghi chøc n¨ng ®Æc biÖt mµ kh«ng th«ng qua thanh ghi A.
Vïng Ng¨n xÕp cña 8951 chØ chøa 128 byte RAM néi, nÕu con trá Ng¨n xÕp
SP ®- îc t¨ng qu¸ ®Þa chØ 7FH th× c¸c byte ®- îc PUSH vµo sÏ mÊt ®i vµ c¸c
byte POP ra th× kh«ng biÕt râ.
C¸c lÖnh dÞch chuyÓn bé nhí néi vµ bé nhí ngo¹i dïng sù ®Þnh vÞ gi¸n tiÕp.
§Þa chØ gi¸n tiÕp cã thÓ dïng ®Þa chØ 1 byte (@ Ri) hoÆc ®Þa chØ 2 byte (@
DPTR). TÊt c¶ c¸c lÖnh dÞch chuyÓn ho¹t ®éng trªn toµn bé nhí ngoµi thùc thi
trong 2 chu kú m¸y vµ dïng thanh ghi A lµm to¸n h¹ng DESTINATION.
ViÖc ®äc vµ ghi RAM ngoµi (RD vµ WR) chØ tÝch cùc trong suèt qu¸ tr×nh
thùc thi cña lÖnh MOVX, cßn b×nh th- êng RD vµ WR kh«ng tÝch cùc (møc
1).
TÊt c¶ c¸c lÖnh dÞch chuyÓn ®Òu kh«ng ¶nh h- ëng ®Õn cê. Ho¹t ®éng cña tõng
lÖnh ®- îc tãm t¾t nh- sau:
MOV A,Rn
: (A) (Rn)
MOV A, direct
: (A) (direct)
MOV A, @ Ri
: (A) ((Ri))
MOV A, # data : (A) # data
MOV Rn, A
: (Rn) (A)
MOV Rn, direct : (Rn) (direct)
MOV Rn, # data : (Rn) # data
MOV direct, A
: (direct) (A)
MOV direct, Rn : (direct) (Rn)
MOV direct, direct
: (direct) (direct)
MOV direct, @ Ri : (direct) ((Ri))
MOV direct, # data
: (direct) data
MOV @ Ri, A
: ((Ri)) (A)
MOV @ Ri, direct : ((Ri)) (direct)
MOV @ Ri, # data : ((Ri)) # data
MOV DPTR, # data16 : (DPTR) # data16
MOV A, @ A + DPTR : (A) (A) + (DPTR)
MOV @ A + PC : (PC) (PC) + 1
(A) (A) + (PC)
MOVX
A, @ Ri
: (A) ((Ri))
MOVX
A, @ DPTR : (A) ((DPTR))
MOVX
@ Ri, A
: ((Ri)) (A)
MOVX
@ DPTR, A : ((DPTR)) (A)
PUSH
direct : CÊt d÷ liÖu vµo Ng¨n xÕp
(SP) (SP) + 1
56
(SP) (Drirect)
POP direct
: LÊy tõ Ng¨n xÕp ra direct
(direct) ((SP))
(SP) (SP) - 1
XCH A, Rn
: §æi chç néi dung cña A víi Rn
(A) (Rn)
XCH A, direct
: (A) (direct)
XCH A, @ Ri
: (A) ((Ri))
XCHD
A, @ Ri
: §æi chç 4 bit thÊp cña (A) víi ((Ri))
(A3A0) ((Ri3Ri0))
2.2.2.5. C¸c lÖnh luËn lý (Boolean Instruction):
8951 chøa mét bé xö lÝ luËn lý ®Çy ®ñ cho c¸c ho¹t ®éng bit ®¬n, ®©y lµ
mét ®iÓm m¹nh cña hä vi ®iÒu khiÓn MSC-51 mµ c¸c hä vi ®iÒu khiÓn kh¸c
kh«ng cã.
RAM néi chøa 128 bit ®¬n vÞ vµ c¸c vïng nhí c¸c thanh ghi chøc n¨ng ®Æc
biÖt cÊp lªn ®Õn 128 ®¬n vÞ kh¸c. TÊt c¶ c¸c ®- êng Port lµ bit ®Þnh vÞ, mçi
®- êng cã thÓ ®- îc xö lÝ nh- Port ®¬n vÞ riªng biÖt. C¸ch truy xuÊt c¸c bit nµy
kh«ng chØ c¸c lÖnh rÏ nh¸nh kh«ng, mµ lµ mét danh môc ®Çy ®ñ c¸c lÖnh
MOVE, SET, CLEAR, COMPLEMENT, OR, AND.
Toµn bé sù truy xuÊt cña bit dïng sù ®Þnh vÞ trùc tiÕp víi nh÷ng ®Þa chØ tõ 00H
- 7FH trong 128 vïng nhí thÊp vµ 80H - FFH ë c¸c vïng thanh ghi chøc n¨ng
®Æc biÖt.
Bit Carry C trong thanh ghi PSW\ cña tõ tr¹ng th¸i ch- ¬ng tr×nh vµ ®- îc dïng
nh- mét sù tÝch lòy ®¬n cña bé xö lÝ luËn lý. Bit Carry còng lµ bit ®Þnh vÞ vµ
cã ®Þa chØ trùc tiÕp v× nã n»m trong PSW. Hai lÖnh CLR C vµ CLR CY ®Òu cã
cïng t¸c dông lµ xãa bit cê Carry nh- ng lÖnh nµy mÊt 1 byte cßn lÖnh sau mÊt
2 byte.
Ho¹t ®éng cña c¸c lÖnh luËn lý ®- îc tãm t¾t nh- sau:
CLR C
: Xãa cê Carry xuèng 0. Cã ¶nh h- ëng cê Carry.
CLR BIT : Xãa bit xuèng 0. Kh«ng ¶nh h- ëng cê Carry
SET C
: Set cê Carry lªn 1. Cã ¶nh h- ëng cê Carry.
SET BIT : Set bit lªn 1. Kh«ng ¶nh h- ëng cê Carry.
CPL C
: §¶o bit cê Carry. Cã ¶nh h- ëng cê Carry.
CPL BIT : §¶o bit. Kh«ng ¶nh h- ëng cê Carry.
ANL C, BIT
: (C) (C) AND (BIT) : Cã ¶nh h- ëng cê Carry.
ANL C, /BIT
: (C) (C) AND NOT (BIT):Kh«ng ¶nh h- ëng cê
Carry.
ORL C, BIT
: (C) (C) OR (BIT) : T¸c ®éng cê Carry.
ORL C, /BIT
: (C) (C) OR NOT (BIT) : T¸c ®éng cê Carry.
MOV C, BIT
: (C) (BIT) : Cê Carry bÞ t¸c ®éng.
MOV BIT, C
: (BIT) (C) : Kh«ng ¶nh h- ëng cê Carry.
57
2.2.2.6. C¸c lÖnh xen vµo (Miscellamous Intstruction):
NOP : Kh«ng ho¹t ®éng g× c¶, chØ tèn 1 byte vµ 1 chu kú m¸y. Ta dïng ®Ó
delay nh÷ng kho¶ng thêi gian nhá.
2.3. Ch- ¬ng tr×nh ng«n ng÷ Assembly cña 8951:
2.3.1. Giíi thiÖu :
Ng«n ng÷ assembly gi÷a ng«n ng÷ m¸y vµ ng«n ng÷ cÊp cao. Ng«n ng÷
cÊp cao ®- îc ®Æc tr- ng nh- : Pascal, C ... Cßn ch- ¬ng tr×nh ng«n ng÷ m¸y lµ
mét chuçi c¸c byte nhÞ ph©n ®- îc ®Æc tr- ng bëi c¸c lÖnh mµ m¸y tÝnh cã thÓ
thùc thi.
Ng«n ng÷ assembly thay thÕ c¸c m· nhÞ ph©n cña ng«n ng÷ m¸y ®Ó sö dông
c¸c “thuËt nhí“ dÔ dµng trong qu¸ tr×nh lËp tr×nh. VÝ dô lÖnh céng trong ng«n
ng÷ m¸y ®îc ®Æc trng bëi m· nhÞ ph©n “10110011” trong khi ng«n ng÷
assembly lµ “ADD“.
Mét ch- ¬ng tr×nh ng«n ng÷ assembly kh«ng thÓ thùc thi bëi m¸y tÝnh mµ nã
ph¶i ®- îc dÞch sang m· nhÞ ph©n ng«n ng÷ m¸y.
Mét linker lµ mét ch- ¬ng tr×nh mµ nã kÕt hîp c¸c ch- ¬ng tr×nh ®Æc tr- ng
Relocatable (modul) vµ thiÕt kÕ mét ch- ¬ng tr×nh ®Æc tr- ng tuyÖt ®èi thùc thi
b»ng m¸y tÝnh.
Segment lµ mét phÇn cña bé nhí m· hoÆc d÷ liÖu, nã cã thÓ t¸i ®Þnh vÞ ®- îc
(Relocatable) hoÆc tuyÖt ®èi (Absolute ). Segment Relocatable cã tªn, kiÓu vµ
cã thÓ ®- îc kÕt nèi víi Segment côc bé kh¸c. Segment Absolute kh«ng cã tªn
vµ kh«ng thÓ ®ù¬c kÕt nèi Segment kh¸c.
Modul chøa 1 hoÆc nhiÒu segment hay c¸c segment côc bé . Mét modul
cã thÓ lµ mét “file” ë nhiÒu trêng hîp c¸ biÖt .
Mét ch- ¬ng tr×nh Modul Absolute ®¬n ®- îc hßa vµo toµn bé c¸c Segment
Absolute vµ Segment Relocatable tõ tÊt c¶ c¸c mode nhËp.
Ch- ¬ng tr×nh chØ chøa c¸c m· nhÞ ph©n thay cho c¸c lÖnh (víi c¸c ®Þa chØ vµ
c¸c h»ng d÷ liÖu ) ®- îc hiÓu bëi m¸y tÝnh.
2.3.2. Ho¹t ®éng cña tr×nh biªn dÞch (Assembler Operation)
Cã nhiÒu tr×nh biªn dÞch víi môc ®Ých kh¸c nhau cã t¸c dông lµ dÔ hiÓu
c¸c øng dông vi ®iÒu khiÓn. ASM51 lµ tiªu biÓu chuÈn biªn dÞch cña hä MSC51. ASM51 lµ tr×nh biªn dÞch m¹nh cã t¸c dông h÷u hiÖu trªn hÖ thèng ph¸t
triÓn INTEL vµ hä IBM PC cña m¸y vi tÝnh.
ASM51 ®- îc gäi hiÖn lªn tõ sù chØ dÉn cña hÖ thèng bëi:
ASM51 Source file (Assembly Control).
Tr×nh biªn dÞch nhËn mét file nguån víi t- c¸ch lµ ngâ nhËp
(PROGRAM.SCR) vµ hä ph¸t ra mét file ®èi t- îng (PROGRAM.OBJ) vµ file
listing (PROGRAM.LST).
58
V× hÇu hÕt c¸c biªn dÞch xem xÐt ch- ¬ng tr×nh nguån 2 lÇn trong lóc thi
hµnh sù dÞch ng«n ng÷ m¸y, nªn chóng ®- îc m« t¶ qua 2 Pass biªn dÞch lµ
Pass1 vµ Pass2.
Trong pass1, file nguån ®- îc xem xÐt tõng dßng vµ b¶ng ký hiÖu x©y dùng.
Bé ®Õm Location mÆc nhiªn chän 0 hoÆc ®- îc ®Æt bëi chØ thÞ ORG (®Æt
Origin).
Còng nh- file ®- îc xem xÐt, bé ®Õm Location ®- îc t¨ng lªn b»ng ®é dµi mçi
lÖnh.
ChØ thÞ data ®Þnh nghÜa (®Æc biÖt hoÆc DW) t¨ng bé ®Õm Location b»ng víi sè
byte ®Þnh râ, c¸c chØ thÞ nhí l- u tr÷ (DSO t¨ng bé ®Õm Location bëi sè byte
dù tr÷). Mçi lÇn mét nh·n ®- îc t×m thÊy ë sù b¾t ®Çu cña mét ®- êng, th× nã
®- îc ®Æc trong b¶ng ký hiÖu theo gi¸ trÞ hiÖn hµnh cña bé ®Õm Location. C¸c
ký hiÖu ®- îc ®Þnh nghÜa bëi dïng c¸c chØ thÞ t- ¬ng ®- ¬ng (EQU) ®- îc ®Æc
trong b¶ng ký hiÖu, ®- îc cÊt gi÷ vµ sau ®ã dïng trong pass2.
Trong Pass2, file Object vµ file Listing ®- îc t¹o ra, c¸c thuËt nhí ®- îc biÕn
®æi thµnh Opcode vµ ®Æt trong c¸c file output. C¸c to¸n h¹ng ®- îc x¸c ®Þnh
gi¸ trÞ vµ ®Æt phÝa sau Opcode lÖnh. ë n¬i c¸c ký hiÖu xuÊt hiÖn trong to¸n
h¹ng, c¸c ký hiÖu cña chóng sÏ ®- îc lÊy l¹i tõ b¶ng ký hiÖu (®- îc t¹o ra trong
suèt Pass1 vµ dïng trong sù s¾p xÕp d÷ liÖu ®óng hoÆc ®óng ®Þa chØ bëi c¸c
lÖnh).
Bëi v× Pass2 ®îc thùc thi nªn ch¬ng tr×nh nguån cã thÓ dïng “sù tham kh¶o
tríc “ lµ dïng ký hiÖu tríc khi ®Þnh nghÜa.
File Object nÕu tuyÖt ®èi th× chØ chøa c¸c byte nhÞ ph©n (00H - FFH) cña
ch- ¬ng tr×nh ng«n ng÷ m¸y. File Object Relocatable chøa mét b¶ng ký hiÖu
vµ th«ng tin kh¸c ®- îc yªu cÇu bëi sù kÕt hîp vµ x¸c ®Þnh ®óng vÞ trÝ. File
Listing chøa m· nguyªn b¶ng ASCII (20H – 7FH) cho c¶ hai ch- ¬ng tr×nh
nguån vµ c¸c byte Hexadecimal trong ch- ¬ng tr×nh ng«n ng÷ m¸y.
2.3.3. Sù s¾p ®Æt ch- ¬ng tr×nh ng«n ng÷ Assmebly:
Ch- ¬ng tr×nh ng«n ng÷ Asembly bao gåm: C¸c lÖnh m¸y, lêi chØ chÞ
cña tr×nh biªn dÞch, sù ®iÒu khiÓn biªn dÞch vµ c¸c chó thÝch.
C¸c lÖnh m¸y lµ c¸c kü x¶o cña lÖnh cã thÓ thùc thi (vÝ dô nh- ANL). C¸c chØ
thÞ cña tr×nh biªn dÞch lµ c¸c lÖnh ®Ó tr×nh biªn dÞch ®Þnh cÊu tróc ch- ¬ng
tr×nh, c¸c d÷ liÖu, ký hiÖu, h»ng, … (vÝ dô Org ). C¸c sù ®iÒu khiÓn tr×nh biªn
dÞch set c¸c mode cña tr×nh biªn dÞch vµ ®iÒu khiÓn sù ch¹y ch- ¬ng tr×nh
Assembly (vÝ dô STILLE ).
C¸c chó thÝch ho¹t ®éng cña lÖnh.
C¸c lÖnh ph¶i ghi theo nguyªn t¾c râ rµng ®Ó ®- îc tr×nh biªn dÞch hiÓu.
Sù s¾p xÕp cña chóng nh- sau:
59
PROGRAM.OBJ
PROGRAM.SCR
ASM51
PROGRAM.LST
(Label:) mnemonic [operand][:operand][...][:comment]
2.3.3.1. Vïng nh·n (label Field ):
Mét nh·n t- îng tr- ng cho ®Þa chØ cña lÖnh (hoÆc d÷ liÖu ) theo sau
nh·n. Khi c¸c rÏ nh¸nh ®Õn lÖnh nµy, nh·n ®- îc dïng trong vïng to¸n h¹ng
cña nh¸nh (hoÆc lÖnh nh¶y).
C¸c “nh·n“ lµ mét kiÓu ký hiÖu, sau nh·n ph¶i cã dÊu hai chÊm (:) cßn sau ký
hiÖu th× kh«ng.
C¸c kiÓu ký hiÖu ®- îc quy cho c¸c gi¸ trÞ hoÆc quy cho viÖc dïng c¸c chØ thÞ
nh: EQU, SEGMENT, BIT, DATA, … C¸c ký hiÖu cã thÓ lµ ®Þa chØ, h»ng,
data, tªn c¸c segment hoÆc sù x©y dùng kh¸c ®- îc hiÓu bëi ng- êi lËp tr×nh.
Sau ®©y lµ mét vÝ dô ®Ó ph©n biÖt nh·n vµ ký hiÖu:
PRA EQU 500
: PRA lµ ký hiÖu t- îng tr- ng gi¸ trÞ 500
START :MOV A , #0FFH :START lµ nh·n t- ¬ng tr- ng ®Þa chØ lÖnh MOV
Mét ký hiÖu hoÆc mét nh·n ph¶i b¾t ®Çu mét ch÷ c¸i dÊu “?”, hoÆc dÊu “-“;
ph¶i ®îc theo sau b»ng mét ch÷ c¸i, c¸c sè, dÊu “?” hay “-“, vµ cã thÓ chøa
tíi 31 ký tù.
2.3.3.2. Vïng thuËt nhí (Mnemonic Field ):
C¸c thuËt nhí hay c¸c chØ chÞ biªn dÞch ®i vµo vïng thuËt nhí theo sau
vïng nh·n. VÝ dô c¸c thuËt nhí lÖnh nh: ADD, MOV, DIV, INC, … ; c¸c chØ
thÞ biªn dÞch nh- : ORG , EQU.
2.3.3.3. Vïng to¸n h¹ng (Operand Field):
Vïng to¸n h¹ng theo sau vïng thuËt nhí. Vïng nµy chøa ®Þa chØ hay d÷
liÖu ®- îc dïng bëi lÖnh. Mét nh·n cã thÓ dïng ®Ó t- îng tr- ng cho h»ng d÷
liÖu. C¸c kh¶ n¨ng cho phÐp vïng to¸n h¹ng phô thuéc lín vµo c¸c ho¹t ®éng.
Mét vµi ho¹t ®éng kh«ng cã to¸n h¹ng nh- : RET, NOP trong khi c¸c ho¹t
®éng kh¸c cho phÐp nhiÒu to¸n h¹ng ®- îc ph©n ra b»ng dÊu phÈy.
2.3.3.4. Vïng chó thÝch (Comment Field ):
C¸c chó thÝch ph¶i dÔ hiÓu ®Æt ®Ó gi¶i thÝch lÖnh, vµ cã dÊu chÊm phÈy
ë ®Çu. Khèi chó thÝch trong khung ®Ó gi¶i thÝch tÝnh chÊt chung cña phÇn
ch- ¬ng tr×nh ®- îc c¾t ra bªn d- íi.
60
2.3.3.5. C¸c ký hiÖu biªn dÞch ®Æc biÖt (Special Assembler Symbol ):
C¸c ký hiÖu biªn dÞch ®Æc biÖt ®- îc dïng trong c¸c mode ®Þnh vÞ thanh
ghi cô thÓ chóng bao gåm c¸c thanh ghi A, Ro – R7, DPTR, PC,C, AB, hay
c¸c ký hiÖu $ ®- îc dïng ®Ó quy vµo gi¸ trÞ hiÖn hµnh cña bé ®Õm Location.
VÝ dô : lÖnh JNZ T1 , $ t- ¬ng ®- ¬ng víi lÖnh sau : HERE : JNZ T1, HERE
2.3.3.6. §Þa chØ gi¸n tiÕp (Indirect Address):
§èi víi mét sè lÖnh dïng to¸n h¹ng cã thÓ x¸c ®Þnh thanh ghi mµ nã
chøa ®Þa chØ gi¸n tiÕp vµ nã chØ cã thÓ dïng víi R0, R1 , DPTR. VÝ dô lÖnh
MOV A, @R0 kh«i phôc l¹i byte d÷ liÖu tõ RAM néi t¹i ®Þa chØ ®- îc ®Þnh râ
trong R0.
LÖnh MOVC, @A + PC kh«i phôc l¹i byte d÷ liÖu tõ bé nhí d÷ liÖu ngoµi t¹i
®Þa chØ ®- îc t¹o thµnh bëi viÖc céng néi dung thanh ghi tÝch lòy A vµ bé ®Õm
ch- ¬ng tr×nh.
2.3.3.7. D÷ liÖu tøc thêi (Immediate Data ):
C¸c lÖnh dïng sù ®Þnh vÞ tøc thêi cung cÊp d÷ liÖu vµo vïng to¸n h¹ng,
ký hiÖu # ®Æt tr- íc d÷ liÖu tøc thêi. VÝ dô:
CONSTANT
EQU 100
MOV A, 0FFH
ORL 40H, # CONSTANT
2.3.3.8. §Þa chØ d÷ liÖu (Data Address):
NhiÒu lÖnh truy xuÊt c¸c vïng nhí dïng sù ®Þnh vÞ trùc tiÕp vµ ®ßi hái
mét ®Þa chØ nhí d÷ liÖu trªn chip (00 – FFH) hay mét ®Þa chØ SFR (80H –
FFH) trªn vïng to¸n h¹ng. C¸c ký hiÖu ®· ®- îc ®Þnh nghÜa cã thÓ ®- îc dïng
cho c¸c ®Þa chØ SFR. VÝ dô:
MOV A, 45H hay MOV A, SBUF.
2.3.3.9. §Þa chØ Bit (Bit Address):
Mét trong nh÷ng ®iÓm m¹nh cña 8951 lµ kh¶ n¨ng truy xuÊt c¸c bit
riªng lÎ, kh«ng cÇn c¸c ho¹t ®éng trang bÞ trªn byte. C¸c lÖnh truy xuÊt c¸c bit
®Þnh vÞ ph¶i cung cÊp mét ®Þa chØ trong bé nhí d÷ liÖu néi (00H – 7FH) hoÆc
®Þa chØ bit trong c¸c SFR (80H - FFH).
Cã 3 c¸ch ®Ó x¸c ®Þnh ®Þa chØ bit trong « nhí d÷ liÖu: Dïng ®Þa chØ bit trùc
tiÕp, dïng ho¹t ®éng ®iÓm gi÷a ®Þa chØ byte vµ ®Þa chØ bit, dïng ký hiÖu biªn
dÞch ®· ®- îc ®Þnh nghÜa.
VÝ dô:
SETB 0E7H : Dïng ®Þa chØ trùc tiÕp.
SETB ACC, 7 :Dïng ho¹t ®éng ®iÓm.
JNZ
T1 ,$ : Dïng ký hiÖu ®îc ®Þnh nghÜa ‚TT‛.
2.3.3.10. §Þa chØ m· (Code Address):
§Þa chØ m· ®- îc dïng trong to¸n h¹ng cho c¸c lÖnh nh¶y, bao gåm c¸c
sù nh¶y t- ¬ng ®èi (nh- SJMP vµ c¸c lÖnh nh¶y cã ®iÒu kiÖn), c¸c sù nh¶y vµ
c¸c sù gäi tuyÖt ®èi (ACALL , AJMP). §Þa chØ m· th- êng ®- îc cho ë d¹ng
nh·n sau:
61
HERE:
_
_
_
SJMP HERE
ASM51 sÏ x¸c ®Þnh ®Þa chØ m· ®óng vµ lång vµo Offset ®óng ®- îc ký hiÖu 8
bit lÖnh, ®Þa chØ trang 11 bit hoÆc ®Þa chØ dµi 16 bit cho thÝch hîp.
2.3.3.11. C¸c sù nh¶y vµ gäi chung ( generic Jump and Calls):
ASM51 cho phÐp ng- êi lËp tr×nh dïng thuËt nhí JMP chung hay CALL
chung. LÖnh “JMP “cã thÓ ®îc dïng thay cho “SJMP, AJMP, LJMP“ vµ
“CALL” cã thÓ thay cho ACALL hay LCALL. Sù biªn dÞch biÕn ®æi thuËt nhí
chung ®Õm mét lÖnh “thùc tÕ“ sau vµi qui luËt ®¬n gi¶n, thuËt nhí chung biÕn
®æi thµnh d¹ng tuyÖt ®èi nÕu nh¶y hay gäi trong trang 2k. NÕu c¸c d¹ng ng¾n
vµ tuyÖt ®èi kh«ng dïng th× sÏ ®- îc chuyÓn thµnh d¹ng dµi.
2.3.4. Sù tÝnh to¸n biÓu thøc cña Assemble Time (Assemble Time
Expression Evaluation):
Khi mét biÓu thøc ®- îc dïng, sù biªn dÞch tÝnh to¸n gi¸ trÞ lång vµo lÖnh ®ã.
2.3.4.1 C¸c c¬ së sè (Number Basses):
C¬ së c¸c h»ng sè ph¶i ®îc theo sau c¸c sè nhÞ ph©n “B”, theo sau sè
Octal “O”, hoÆc “Q”, theo sau sè thËp ph©n “D” hay kh«ng cã g× , theo sè
Hexa “H”. VÝ dô:
MOV A, # 15
: ThËp ph©n
MOV A , 1111B : NhÞ ph©n
MOV A , 30H
: Hex
MOV A , 315D : ThËp ph©n
MOV A , 317Q : Octal
2.3.4.2. C¸c chuçi ký tù (Character String):
Chuæi dïng mét hay 2 ký tù cã thÓ dïng nh- c¸c to¸n h¹ng trong c¸c
biÓu thøc. C¸c m· ASSCII ®- îc biÕn ®æi thµnh nhÞ ph©n t- ¬ng ®- ¬ng bëi sù
biªn dÞch.
C¸c h»ng ®îc ®i kÌm theo sau 1 dÊu ngoÆc kÐp (‘).
VÝ dô : CJNZ A , # ‘Q’, AGAIN
2.3.4.3. C¸c ký hiÖu sè häc (Arithmetic Operations):
+ : Céng
_ : Trõ
. : Nh©n
/ : Chia
MOD :PhÐp lÊy dVÝ dô lÖnh MOV A, # 10 + 10H vµ lÖnh MOV A, # 1AH t- ¬ng tù 2 lÖnh
MOV A, # 25 MOD 7 vµ MOV A, # 4 còng gièng nhau.
62
2.3.4.4. C¸c ho¹t ®éng logic (Logic Operations):
C¸c ho¹t ®éng logic lµ OR, AND, XOR, NOT. Ho¹t ®éng ®- îc ¸p dông
trªn c¸c bit t- ¬ng øng trong mçi to¸n h¹ng. Sù ho¹t ®éng ph¶i ®- îc ph©n ra tõ
c¸c to¸n h¹ng bëi mét kho¶ng c¸ch ký tù hoÆc nhiÒu kho¶ng ký tù.
VÝ dô 3 lÖnh MOV sau ®©y gièng nhau:
THERE
EQU
MINUS – THERE
EQU- 3
MOV A, #(NOT THERE) + 1
MOV A, MINUS – THERE
MOV A, #11111101B
2.3.4.5. C¸c ho¹t ®éng ®Æc biÖt (special Operation):
C¸c ho¹t ®éng ®Æc biÖt lµ: SHR (dÞch ph¶i), SHL (dÞch tr¸i), HIGH
(byte cao), LOW (byte thÊp).
VÝ dô: lÖnh MOV A, # HIGH 1234H vµ lÖnh MOV A, 12H t- ¬ng ®- ¬ng.
2.3.4.6. C¸c ho¹t ®éng liªn quan:
Khi mét ho¹t ®éng cã liªn quan ®- îc dïng gi÷a hai to¸n h¹ng th× kÕt
qña hoÆc sai (0000h) hoÆc ®óng (FFFFH). C¸c ho¹t ®éng lµ:
EQ =
: Equals (b»ng)
NE <> : Not equals (kh«ng b»ng)
LT <
: Less than (nhá h¬n)
LE <= : Less than or equal (nhá h¬n hoÆc b»ng)
GT >
: Greater than (lín h¬n)
GE >= : Greater than or equal (lín h¬n hoÆc b»ng)
VÝ dô:
MOV A, #5
MOV A, 100 GE 50
MOV A, 5 NE 4
C¶ ba lÖnh trªn ®Òu ®óng nªn c¶ ba t- ¬ng ®- ¬ng víi lÖnh sau: MOV A,#
0FFH
2.3.5. C¸c chØ thÞ biªn dÞch:
ASM51 cung cÊp c¸c chØ thÞ sau:
Sù ®iÒu khiÓn tr¹ng th¸i biªn dÞch (ORG, AND, USING)
Sù x¸c ®Þnh ký hiÖu (SEGMENT, EQU, SET, DATA, NDATA, BIT,
CODE)
Sù khëi g¸n l- u tr÷ hay ®Ó dµnh tr- íc sù l- u tr÷ (DS, DBIT, DB,
DW)
Sù kÕt nèi ch- ¬ng tr×nh (PUBLIC, EXTRN, NAME)
Sù chän segment (PSEG, CSEG, DSEG, ISEG, BSEG, XSEG)
63
2.3.5.1. Sù ®iÒu khiÓn tr¹ng th¸i biªn dÞch:
ChØ thÞ ORG thay ®æi bé ®Õm vïng nhí ®Ó ®Æt sù khëi ®Çu mét ch- ¬ng
tr×nh míi bëi tr¹ng th¸i theo sau ®ã, d¹ng cña chØ thÞ ORG lµ: ORG
Expression
ChØ thÞ END ®Æt ë cuèi cïng trong file nguån. D¹ng cña nã lµ END.
ChØ thÞ USING cung cÊp cho ASM51 d·y thanh ghi tÝch cùc hiÖn hµnh. D¹ng
chØ thÞ cña nã lµ USING Expression
ViÖc dïng ®Þa chØ c¸c thanh ghi ký hiÖu ®- îc ®Þnh nghÜa tr- íc AR0-AR7 sÏ
biÕn thµnh ®Þa chØ trùc tiÕp phï hîp cña d·y thanh ghi tÝch cùc.
VÝ dô :
USING 3 : Dïng Bank 3 trong d·y thanh ghi.
PUSH AR7 : Push R7 (R7=1FH)
PUSH AR7 : Push R7 (R7=0FH)
2.3.5.2. §Þnh nghÜa ký hiÖu (Symbol Definition):
D¹ng chØ thÞ cña segment nh- sau: symbol SEGMENT segmenttype
Trong ®ã symbol lµ tªn cña segment cã thÓ ®æi chç ®- îc. C¸c kiÓu segment cã
thÓ CODE (segment m·), XDATA (vïng d÷ liÖu ngoµi), DATA (vïng d÷ liÖu
néi) cã thÓ truy xuÊt b»ng sù ®Þnh vÞ trùc tiÕp tõ (00H-7FH), IDATA (toµn bé
vïng d÷ liÖu néi), BIT (vïng BIT tõ 20H-2FH d÷ liÖu néi).
VÝ dô : EPROM SEGMENT CODE cho biÕt EPROM cña mét segment kiÓu
code.
D¹ng chØ thÞ EQU
: symbol EQU Expression
D¹ng chØ thÞ BIT : symbol BITExpression
L- u ý r»ng nÕu ta dïng chØ thÞ BIT nh- FLAGS BIT 05H th× ta cã thÓ SETB
FLAGS mµ kh«ng ®- îc dïng lÖnh MOV.
2.3.5.3. Sù khëi g¸n/dµnh l- u tr÷ tr- íc (Storage Initilization/Reservation)
C¸c chØ thÞ cña Storage Initilization khëi g¸n vµ Storage Reservation ®Ó
dµnh mét vïng nhí trong tõ, byte hoÆc c¸c ®¬n vÞ bit. Vïng ®- îc dµnh tr- íc
khi b¾t ®Çu t¹i vïng nhí ®- îc chØ râ bëi gi¸ trÞ hiÖn hµnh cña bé ®Õm vïng
nhí trong segment tÝch cùc ®ang hiÖn hµnh. C¸c chØ thÞ nµy cã thÓ ®øng tr- íc
mét nh·n.
a) Khai b¸o l- u tr÷ DS (Define Storage)
D¹ng ph¸t biÓu DS lµ : [label:]DS Expression
Ph¸t biÓu DS dµnh mét vïng nhí trong ®¬n vÞ byte. Nã cã thÓ ®- îc dïng
trong bÊt kú ph¸t biÓu segment nµo ngo¹i trõ BIT. Khi ph¸t biÓu DS ®- îc b¾t
gÆp trong ch- ¬ng tr×nh th× bé ®Õm vÞ trÝ location cña segment hiÖn hµnh ®- îc
t¨ng lªn mét kho¶ng b»ng gi¸ trÞ cña biÓu thøc. Tæng cña bé ®Õm location vµ
biÓu thøc ®· ®- îc ®Þnh râ sÏ kh«ng v- îc qu¸ sù h¹n chÕ cña vïng hiÖn hµnh.
Ph¸t biÓu sau t¹o ra mét vïng ®Öm 40 byte trong segment d÷ liÖu néi.
DSEG AT 30 : §Æt vµo segment data néi.
LENGTH EQU 40
BEFFER : DS LENGTH : 40 byte ®- îc dµnh tr- íc
64
Nh·n BUFFER t- îng tr- ng cho ®Þa chØ cña location ®Çu tiªn cña vïng nhí
®- îc l- u tr÷. Trong vÝ dô trªn buffer ®¾t ®Çu ë ®Þa chØ 30H bëi tõ “AT 30”
®- îc ®Þnh râ bëi DSEG. Vïng ®Öm nµy cã thÓ xo¸ nh- sau:
MOV R7,#LENGTH
: R7 chøa con sè LENGTH lµ 40
MOV R0,#BUFFER
: R0 chøa ®Þa chØ t¹i buffer lµ 30H
LOOP : MOV @R0,#0 : LÇn l- ît xo¸
DJNZ,R7,LOOP
(continue)
§Ó t¹o ra vïng ®Öm 1000 byte trong RAM ngo¹i b¾t ®Çu t¹i ®Þa chØ
4000H, c¸c chØ thÞ sau ®©y cã thÓ ®- îc dïng:
XSTART EQU 4000H
XLENGTH EQU 1000H
XSEG AT XSTART : Ph©n ®o¹n data ngoµi b¾t ®Çu ë 4000H
XBUFFER: DS XLENGTH : T¹o ra mét vïng ®Öm cã ®é dµi 1000byte
C¸c lÖnh sau ®©y cã thÓ dïng ®Ó xo¸ vïng ®Öm trªn :
MOV DPTR,#BUFFER: §- a ®Þa chØ 4000H vµ DPTR
LOOP : CLR A
MOVX @DPTR : Xo¸ néi dông tõ ®Þa chØ 4000H trë ®i
INC DPTR : T¨ng thªm 1 ( tr- êng hîp ®Çu trë thµnh 4001H)
MOV A,DPL
CJNZ A,#LOW (XBUFFER=LENGTH+1),LOOP
MOV A,DPH
CJNZ A,HIGH (XBUFFER=XLENGTH+1),LOOP
(Continue)
NÕu so s¸nh hai c¸ch dïng trªn dµnh cho byte thÊp vµ byte cao DPTR,
V× lÖnh CJNZ chØ lµm nhiÖm vô ®èi víi thanh ghi A hoÆc thanh ghi Rn, do ®ã
byte thÊp hoÆc byte cao cña bé ®Õm d÷ liÖu ph¶i ®- îc MOV vµo A tr- íc khi
®Õn lÖnh CJNZ. Vßng lÆp chØ kÕt thóc khi bé ®Õm d÷ liÖu ®· ®- îc ®äc ®Þa chØ
XBUFFER+XLENGTH+1
b) Khai b¸o DBIT (Define Bit)
Sù thµnh lËp : [label:] DBIT expression
ChØ thÞ DBIT dµnh tr- íc vïng nhí c¸c ®¬n vÞ bit, nã cã thÓ ®- îc dïng trong 1
segment bit. Khi ph¸t biÓu nµy ®- îc b¾t gÆp trong ch- ¬ng tr×nh th× bé ®Õm vÞ
trÝ cña segment hiÖn hµnh ®- îc céng thªm gi¸ trÞ cña biÓu thøc.
c) Khai b¸o byte DB (Define Byte)
Sù thµnh lËp chØ thÞ §ÆC BIÖT : [label:] §ÆC BIÖT Expression
[,Expression][...]
ChØ thÞ DB khëi g¸n bé m· nªn segment CODE ph¶i tÝch cùc. Danh s¸ch biÓu
thøc lµ mét chuçi cña mét hay nhiÒu gi¸ trÞ byte (mçi c¸ch cã thÓ lµ mét biÓu
thøc) ®- îc ph©n ra bëi dÊu phÈy.
65
ChØ thÞ DB cho phÐp c¸c chuçi ký tù (®- îc kÌm trong dÊu ngoÆc kÐp ®¬n) dµi
h¬n 2 ký tù. Mçi ký tù trong chuçi ®- îc biÕn thµnh m· ASCII t- ¬ng øng. NÕu
mét nh·n ®- îc dïng th× nh·n ®ã ®· ®- îc Ên ®Þnh ®Þa chØ cña byte ®Çu tiªn.
VÝ dô :
CSEG AT 0100H
DSQUARES : DB 0,1,4,9,16,25 :B×nh ph- ¬ng tõ 0-5
KÕt qu¶ cña sù ph©n chia bé nhí hexa cña bé nhí m· ngoµi nh- sau :
Address
Content
Note
0100H
00H
Cöa sè 0
0101H
01H
Cöa sè 1
0102H
04H
Cöa sè 4
0103H
9H
Cöa sè 9
10H
Cöa sè 16
0104H
0105H
19H
Cöa sè 25
d) Khai b¸o tõ DW (Define Word)
Sù thµnh lËp : [label:]DW Expression [,Expression][...]
ChØ thÞ gièng chØ thÞ DB ngo¹i trõ hai vÞ trÝ nhí 16 bit ®- îc chia lµm mçi
kho¶ng d÷ liÖu.
VÝ dô :
CSEG AT 200H
DW 1234H,2
Address
0200H
0201H
0202H
0203H
Content
12H
34H
00H
02H
Note
Byte cao 1234H
Byte thÊp 1234H
Byte cao cña 2
Byte thÊp cña 2
66
Ch- ¬ng 3: thiÕt kÕ vµ thi c«ng bé ®iÒu khiÓn m¸y
giÆt øng dông vi xö lý
3.1. NhiÖm vô thiÕt kÕ
NhiÖm vô cÇn thùc hiÖn lµ thiÕt kÕ mét m¹ch ®iÒu khiÓn sö dông cho
m¸y giÆt d©n dông dïng vi ®iÒu khiÓn AT89c51 . VËy nªn yªu cÇu ®Æt ra ë
®©y lµ:
+ ThiÕt kÕ khèi nguån.
+ ThiÕt kÕ khèi giao tiÕp.
+ ThiÕt kÕ m¹ch c«ng suÊt.
+ ThiÕt kÕ m¹ch vi ®iÒu khiÓn.
+ ViÕt ch- ¬ng tr×nh phÇn mÒm.
3.2. ThiÕt kÕ phÇn cøng cña hÖ thèng
3.2.1. S¬ ®å khèi cña hÖ thèng
H×nh 3.1 S¬ ®å khèi cña m¹ch ®iÒu khiÓn
§Æc ®iÓm vµ chøc n¨ng cña tõng khèi
- Khèi phÝm bÊm gåm: phÝm ch- ¬ng tr×nh, phÝm chÕ ®é, phÝm t¾t
nguån, phÝm bËt nguån, phÝm khëi ®éng m¸y (start). PhÝm chän ch- ¬ng tr×nh
cã chøc n¨ng cµi ®Æt ch- ¬ng tr×nh cho m¸y giÆt ®Ó m¸y cã thÓ giÆt theo toµn
ch- ¬ng tr×nh lµ giÆt, giò, v¾t. HoÆc cã thÓ ®Æt ch- ¬ng tr×nh cho m¸y chØ thùc
67
hiÖn mét c«ng viÖc chØ giÆt, chØ giò, hoÆc chØ v¾t. PhÝm chÕ ®é cã chøc n¨ng
lùa chän mét trong ba chÕ ®é giÆt cho m¸y ®ã lµ: chÕ ®é giÆt th- êng tæng thêi
gian giÆt lµ 45 phót sö dông khi ®å giÆt kh«ng qu¸ bÈn hoÆc l- îng ®å giÆt ë
møc trung b×nh, chÕ ®é giÆt ng©m tæng thêi gian giÆt lµ 70 phót sö dông chÕ
®é nµy khi ®å giÆt qu¸ bÈn. ChÕ ®é giÆt nhanh tæng thêi gian giÆt lµ 30 phót sö
dông chÕ ®é nµy khi ®å giÆt kh«ng nhiÒu hoÆc lµ ®å giÆt máng. PhÝm start
dïng ®Ó khëi ®éng m¸y giÆt
- Khèi hiÓn thÞ gåm 3 ®Ìn led hiÓn thÞ cho c¸c ch- ¬ng tr×nh giÆt vµ 3
®Ìn led hiÓn thÞ cho 3 chÕ ®é giÆt ®- îc chän
- Khèi ®Çu vµo lµ c¶m biÕn møc n- íc theo kiÓu r¬le ¸p suÊt
- Khèi nguån gåm cã biÕn ¸p nguån biÕn ®æi ®iÖn ¸p tõ 220v xuèng
12v sau ®ã ®- îc n¾n qua cÇu ®iot vµ qua m¹ch æn ¸p 5v cÊp nguån cho m¹ch
®iÒu khiÓn
- Khèi ®iÒu khiÓn sö dông vi ®iÒu khiÓn hä 8051 lµm ®¬n vÞ thu nhËn,
xö lý tÝn hiÖu vµ xuÊt c¸c tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn cho toµn bé hÖ thèng
- Khèi tÝn hiÖu ®Çu ra gåm c¸c r¬le b¸n dÉn (triac vµ transisto) cã chøc
n¨ng ®ãng c¾t, ®¶o chiÒu ®éng c¬ giÆt vµ ®ãng c¾t van x¶, van cÊp n- íc, cßi
b¸o.
68
3.2.2. S¬ ®å m¹ch nguyªn lý
69
H×nh 3.2 S¬ ®å nguyªn lý m¹ch ®iÒu khiÓn
TÝnh chän linh kiÖn trong s¬ ®å
TÝnh ®iÖn trë h¹n dßng R1:
§Ó cho mçi led s¸ng th× dßng cung cÊp cho nã lµ 10mA. VËy ®iÖn trë
cÇn g¾n thªm vµo ®Ó h¹n dßng cho led lµ:
R1
VCC VLED
I LED
5 2
10
0,3k
Chän R1 trªn thùc tÕ lµ 330 ( ). Víi viÖc chän R1 lín h¬n tÝnh to¸n
nh- ng dßng qua led gi¶m kh«ng ®¸ng kÓ nªn vÉn chÊp nhËn
VËy dßng thùc tÕ qua led lµ: I
VCC
LEDtt
VLED
R1
5 2
330 10
3
9,09mA
TÝnh ®iÖn trë R2 ph©n cùc cho transistor
§Ó cho mét triac dÉn th× dßng ®iÖn qua nã lµ 10 mA. §©y còng chÝnh lµ
dßng Ic cña transistor. VËy chän transistor lo¹i A1266 víi hÖ sè khuyÕch ®¹i
lµ 60
IB
IC
10
0,17mA
60
VËy dßng IB lµ:
R2
U R2
IB
VCC VBE
IB
5 0,7
25,3( K )
0,17
§iÖn trë ph©n cùc R2 lµ:
Chän R2 = 22 k , nhá h¬n gi¸ trÞ tÝnh to¸n ®Ó dßng lín transistor
nhanh b·o hßa.
Lùa chän phÇn tö c«ng suÊt (triac)
§éng c¬ sö dông trong m¸y giÆt lµ ®éng c¬ kh«ng ®ång bé 1 pha cã
U®m = 220V, I®m= 2A. §Ó ®iÒu khiÓn ®ãng c¾t còng nh- ®¶o chiÒu quay cho
70
®éng c¬ ta sö dông hai triac BT139 cã c¸c th«ng sè nh- sau: U ®m=800V,
I®m=16A, IGT=10mA
Cuén hót trong van cÊp n- íc cã U®m=220V, I®m= 0,05A. vµ van x¶ n- íc
cã U®m=220V, I®m= 0,1A. §Ó ®iÒu khiÓn hai van nµy ta sö dông 2 triac
BCR1AM cã c¸c th«ng sè nh- sau U®m=800V, I®m=2A, IGT=5mA
S¬ ®å m¹ch in vµ bè trÝ linh kiÖn
71
3.3. ThiÕt kÕ phÇn mÒm
3.3.1. Yªu cÇu c«ng nghÖ cña m¹ch ®iÒu khiÓn m¸y giÆt
§Ó ®Þnh h- íng cho qu¸ tr×nh viÕt ch- ¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn m¸y giÆt th×
m¹ch ®iÒu khiÓn ph¶i thùc hiÖn ®- îc c¸c chøc n¨ng sau ®©y.
- NhÊn phÝm bËt nguån (on) nguån sÏ ®- îc cÊp vµ duy tr× khi nh¶ phÝm
- Sau khi bËt nguån nÕu nhÊn phÝm start th× m¸y sÏ ch¹y theo ch- ¬ng
tr×nh mÆc ®Þnh ®ã lµ thùc hiÖn theo tr×nh tù c¶ ba ch- ¬ng tr×nh giÆt gåm cã
1lÇn giÆt thêi gian lµ 14 phót - v¾t 3 phót – giò 10 phót - v¾t 3phót – giò
10phót – v¾t 5 phót. NÕu ban ®Çu phÝm ch- ¬ng tr×nh ®- îc nhÊn chän chØ giÆt,
chØ giò, hoÆc chØ v¾t th× sau khi nhÊn start m¸y sÏ ch¹y ch- ¬ng tr×nh ®· ®- îc
chän. NÕu ban ®Çu phÝm chÕ ®é ®- îc nhÊn th× m¸y sÏ l- u chÕ ®é ®- îc chän lµ
giÆt nhanh, giÆt th- êng hay giÆt ng©m. NÕu phÝm chÕ ®é kh«ng ®- îc nhÊn th×
m¸y sÏ tù thiÕt lËp theo chÕ ®é giÆt th- êng. Sau khi kÕt thóc ch- ¬ng tr×nh giÆt
bé ®iÒu khiÓn sÏ b¸o cßi, vµ c¾t nguån chÝnh.
3.3.2. X©y dùng l- u ®å thuËt to¸n
L- u ®å cña ch- ¬ng tr×nh chÝnh
72
L- u ®å ch- ¬ng tr×nh ( Ên phÝm)
73
L- u ®å ch- ¬ng tr×nh ( x¸c ®Þnh ch- ¬ng tr×nh vµ chÕ ®é giÆt ®- îc chän)
3.3.3. Ch- ¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn
$include(reg51.inc )
ORG 00H
LJMP MAIN
ORG 03H
LJMP POWEROFF
ORG 13H
LJMP NGATSTART
ORG 100H
;NHAY TOI CHUONG TRINH CHINH
;NGAT NGOAI 0
;TAT NGUON
;NGAT NGOAI 1
;TAM DUNG VA KHOI DONG
;CHUONG TRINH CHINH
MAIN: MOV IE,#10000001B ;CHO PHEP NGAT
74
CLR P1.6
CLR P2.0
CLR P2.1
CLR P2.2
CLR P2.3
KT:
JNB P2.6,PHIMBAM1
JNB P2.7,PHIMBAM2
JNB P3.3,PHIMSTART
SJMP KT
PHIMBAM1: CALL COI
SETB P2.0
SETB P2.1
CLR P2.2
JNB P2.6,$
KT2:
JNB P2.6,PHIMBAM11
JNB P2.7,PHIMBAM2
JNB P3.3,PHIMSTART
SJMP KT2
PHIMBAM11: CALL COI
SETB P2.2
SETB P2.1
CLR P2.0
JNB P2.6,$
KT3:
JNB P2.6,PHIMBAM12
JNB P2.7,PHIMBAM2
JNB P3.3,PHIMSTART
SJMP KT3
PHIMSTART: JNB P3.3,$
SETB IE.2
LJMP PHSTART
PHIMBAM12: CALL COI
CLR P2.1
SETB P2.0
SETB P2.2
JNB P2.6,$
KT4:
JNB P2.6,PHIMBAM13
JNB P2.7,PHIMBAM2
JNB P3.3,PHIMSTART
PHIMBAM13: CALL COI
CLR P2.1
CLR P2.0
CLR P2.2
JNB P2.6,$
KT5:
JNB P2.6,PHIMBAM1
JNB P2.7,PHIMBAM2
JNB P3.3,PHIMSTART
SJMP KT5
PHIMBAM2: CALL COI
SETB P2.3
CLR P2.4
;BAT NGUON
;BAT DEN GIAT
;BAT DEN GIU
;BAT DEN VAT
;BAT DEN CHE DO GIAT THUONG
;KIEM TRA PHIM CHUONG TRINH
;KIEM TRA PHIM CHE DO
;KIEM TRA PHIM START
;BAO COI KHI BAM PHIM
;TAT DEN GIAT
;TAT DEN GIU
;TAT DEN VAT
;CHO NHA PHIM
;KHIEM TRA PHIM START
;CHO PHEP NGAT NGOAI1
;NHAY DEN NHAN 'PHSTART'
75
SETB P2.5
JNB P2.7,$
KT6:
JNB P2.6,PHIMBAM1
JNB P2.7,PHIMBAM3
JNB P3.3,PHIMSTART
SJMP KT6
PHIMBAM3: CALL COI
SETB P2.3
CLR P2.5
SETB P2.4
JNB P2.7,$
KT7:
JNB P2.6,PHBAM1
JNB P2.7,PHIMBAM4
JNB P3.3,PHIMSTART
SJMP KT7
PHBAM1:
LJMP PHIMBAM1
PHIMBAM4: CALL COI
SETB P2.5
CLR P2.3
SETB P2.4
JNB P2.7,$
KT8:
JNB P2.6,NHAY
JNB P2.7,PHIMBAM2
JNB P3.3,PHIMSTART
SJMP KT8
NHAY:
LJMP PHIMBAM1
;--------------CAC CHUONG TRINH CON-------------DELAY05S:
LAP:
LAP1:
LAP2:
MOV R1,#250
;TRE 0,5S
MOV R2,#200
MOV R3,#10
DJNZ R3,LAP2
DJNZ R2,LAP1
DJNZ R1,LAP
RET
;----------------------------------------------------------------------DELAY1S: MOV R0,#2
;TRE 1S
LAP1S:
CALL DELAY05S
DJNZ R0,LAP1S
RET
;----------------------------------------------------------------------DELAY3S: MOV R4,#3
;TRE 3S
LAP3S:
CALL DELAY1S
DJNZ R4,LAP3S
RET
;----------------------------------------------------------------------DELAY7S: MOV R4,#7
;TRE 7S
LAP7S:
CALL DELAY1S
DJNZ R4,LAP7S
76
RET
;----------------------------------------------------------------------DELAY1P: MOV R5,#60
;TRE 1PHUT
LAP1P:
CALL DELAY1S
DJNZ R5,LAP1P
RET
;----------------------------------------------------------------------DELAY2P: MOV R5,#120
LAP2P:
CALL DELAY1S
DJNZ R5,LAP2P
RET
;----------------------------------------------------------------------DELAY4P: MOV R5,#240
;TRE 4PHUT
LAP4P:
CALL DELAY1S
DJNZ R5,LAP4P
RET
;----------------------------------------------------------------------GIATCH:
MOV R6,#128
;CHUONG TRINH GIAT CHUAN
CLR P1.3
JB P1.5,$
SETB P1.3
LAPG: CLR P1.1
LCALL DELAY3S
SETB P1.1
LCALL DELAY05S
CLR P1.2
LCALL DELAY3S
SETB P1.2
LCALL DELAY05S
DJNZ R6,LAPG
RET
GIATNH:
MOV R6,#60
;CHUONG TRINH GIAT NHANH
CLR P1.3
JB P1.5,$
SETB P1.3
CALL LAPG
RET
GIATNG:
MOV R7,#7
;CHUONG TRINH GIAT NGAM
CLR P1.3
JB P1.5,$
SETB P1.3
GIATNG1: MOV R6,#18
GIATNG2: CALL LAPG
DJNZ R6,GIATNG2
CALL DELAY4P
DJNZ R7,GIATNG1
RET
;----------------------------------------------------------------------GIU:
MOV R6,#35
;CHUONG TRINH GIU
CLR P1.3
JB P1.5,$
77
SETB P1.3
LCALL LAPG
DJNZ R6,GIU1
RET
GIUNH:
MOV R6,#20
;CHUONG TRINH GIU NHANH
GIU2:
LCALL LAPG
DJNZ R6,GIU2
RET
;----------------------------------------------------------------------VATCH:
CLR P1.4
;CHUONG TRINH VAT CHUAN
JNB P1.5,$
LCALL DELAY1P
CLR P1.1
LCALL DELAY7S
SETB P1.1
LCALL DELAY7S
CLR P1.1
LCALL DELAY7S
SETB P1.1
LCALL DELAY7S
CLR P1.1
LCALL DELAY4P
SETB P1.1
SETB P1.4
RET
VATNH:
CLR P1.4
;CHUONG TRINH VAT NHANH
JNB P1.5,$
LCALL DELAY1P
CLR P1.1
LCALL DELAY7S
SETB P1.1
LCALL DELAY7S
CLR P1.1
LCALL DELAY7S
SETB P1.1
LCALL DELAY7S
CLR P1.1
LCALL DELAY2P
SETB P1.1
SETB P1.4
RET
;----------------------------------------------------------------------COI2:
CLR P1.1
;CHUONG TRINH BAO COI 7S
LCALL DELAY7S
SETB P1.0
RET
COI:
CLR P1.0
;BAO COI 0,5S
LCALL DELAY05S
SETB P1.0
RET
GIU1:
78
;----------------------------------------------------------------------POWEROFF:
LCALL COI
SETB P1.6
;TAT NGUON
RETI
;----------------------------------------------------------------------NGATSTART:
JNB P3.3,$
JBC ACC.0,START2 ;KIEM TRA DUNG HAY KHOI DONG
SETB ACC.0
MOV R1,P1
;LUU TRANG THAI CONG P1
SETB P1.2
SETB P1.1
SETB P1.3
SETB P1.4
JB P3.3,$
RETI
;---------------------------------------------------------------------START2:
MOV P1,R1
;LAY LAI TRANG THAI CONG P1
RETI
PHSTART: JNB P2.0,NHAN1
;KIEM TRA DEN GIAT
JNB P2.1,GIU10
LCALL VATCH
;GOI CHUONG TRINH VAT CHUAN
LCALL COI2
SETB P1.6
;TAT NGUON
GIU10:
LCALL GIU
;GOI CHUONG TRINH GIU
LCALL COI2
SETB P1.6
;TAT NGUON
NHAN1:
JNB P2.1,NHAN2
;KIEM TRA DEN GIU
LCALL GIATCH
;GOI CHUONG TRINH GIAT CHUAN
LCALL COI2
SETB P1.6
;TAT NGUON
;----------------------------------------------------------------------NHAN2:
JNB P2.3,GMD
;KIEM TRA DEN CHE DO GIAT THUONG
JNB P2.5,GNH
;KIEM TRA DEN CHE DO GIAT NHANH
LCALL GIATNG
;GOI CHUONG TRINH GIAT NGAM
LCALL VATNH
;GOI CHUONG TRINH VAT NHANH
LCALL GIU
;GOI CHUONG TRINH GIU
LCALL VATNH
;GOI CHUONG TRINH VAT NHANH
LCALL GIU
;GOI CHUONG TRINH GIU
LCALL VATCH
;GOI CHUONG TRINH VAT CHUAN
LCALL COI2
SETB P1.6
;TAT NGUON
;---------------------------------------------------------------------GMD:
LCALL GIATCH
;GOI CHUONG TRINH GIAT CHUAN
LCALL VATNH
;GOI CHUONG TRINH VAT NHANH
LCALL GIU
;GOI CHUONG TRINH GIU
LCALL VATNH
;GOI CHUONG TRINH VAT NHANH
LCALL GIU
;GOI CHUONG TRINH GIU
LCALL VATCH
;GOI CHUONG TRINH VAT CHUAN
LCALL COI2
79
SETB P1.6
;TAT NGUON
;----------------------------------------------------------------------GNH:
LCALL GIATNH
;GOI CHUONG TRINH GIAT NHANH
LCALL VATNH
;GOI CHUONG TRINH VAT NHANH
LCALL GIUNH
;GOI CHUONG TRINH GIU NHANH
LCALL VATNH
;GOI CHUONG TRINH VAT NHANH
LCALL GIUNH
;GOI CHUONG TRINH GIU NHANH
LCALL VATCH
;GOI CHUONG TRINH VAT CHUAN
LCALL COI2
SETB P1.6
;TAT NGUON
END
80
kÕt luËn
Sau h¬n m- êi tuÇn thùc hiÖn víi nhiÒu cè g¾ng vµ nç lùc cña b¶n th©n
cïng víi sù tËn t×nh h- íng dÉn cña thÇy NguyÔn TiÕn Ban, tËp ®å ¸n nµy ®·
hoµn thµnh ®óng thêi gian qui ®Þnh theo yªu cÇu ®Æt ra lµ thiÕt kÕ mét m¹ch
®iÒu khiÓn m¸y giÆt d©n dông dïng vi ®iÒu khiÓn AT89C51.
§Ó thùc hiÖn ®- îc yªu cÇu trªn em ®· nghiªn cøu, t×m hiÓu nh÷ng vÊn ®Õ
vÒ cÊu t¹o, nguyªn lý ho¹t ®éng cña c¸c lo¹i m¸y giÆt,vi ®iÒu khiÓn, vi xö lÝ,
c¸c ph- ¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn m¸y giÆt tõ cæ ®iÓn ®Õn hiÖn ®¹i vµ c¸c vÊn ®Ò
kh¸c cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi.
Néi dung chÝnh cña ®Ò tµi nµy bao gåm nh÷ng phÇn sau:
*PhÇn kiÕn thøc.
- Kh¶o s¸t vµ nghiªn cøu cÊu t¹o còng nh- nguyªn lý tÈy bÈn, nguyªn lý
ho¹t ®éng cña c¸c chñng lo¹i m¸y giÆt kh¸c nhau.
- Kh¶o s¸t bé vi ®iÒu khiÓn 8051.
*PhÇn thiÕt kÕ thi c«ng .
- X©y dùng s¬ ®å khèi toµn m¹ch .
- X©y dùng l- u ®å thuËt to¸n .
- ViÕt ch- ¬ng tr×nh.
- Thi c«ng l¾p r¸p vµ kiÓm tra.
Trªn ®©y lµ nh÷ng néi dung mµ em ®· thùc hiÖn ®- îc trong tËp ®å ¸n
nµy.
Tuy nhiªn do thêi gian còng nh- tr×nh ®é chuyªn m«n cã h¹n nªn vÉn
cßn nhiÒu thiÕu sãt . Mét mÆt h¹n chÕ cña ®Ò tµi nµy lµ hÖ thèng c¶m biÕn
møc n- íc lµ c¶m biÕn r¬ le ¸p suÊt nªn ®Ó lùa chän møc n- íc ta kh«ng thÓ lùa
chän ngay trªn b¶ng ®iÒu khiÓn d- îc mµ ta ph¶i lùa chän trªn r¬ le ¸p suÊt.
§Ó ®Ò tµi nµy thªm phong phó vµ t¨ng hiÖu qu¶ sö dông th× cÇn ®¸p øng
®- îc nh÷ng yªu cÇu sau:
-Khèng chÕ vµ lùa chän møc n- íc ngay trªn b¶ng ®iÒu khiÓn b»ng c¸ch
sö dông bé c¶m biÕn ¸p suÊt cã tÝn hiÖu ra lµ tÝn hiÖu t- ¬ng tù sau ®ã ®- îc
chuyÓn ®æi qua ADC cung c¸p tÝn hiÖu møc n- íc cho vi ®iÒu khiÓn nªn cã thÓ
lùa chän ®- îc nhiÒu møc n- íc h¬n.
- Cã thÓ hÑn ®- îc giê giÆt .
- Cã kh¶ n¨ng tù nhËn biÕt khèi l- îng ®å giÆt ®Ó tù ®éng lùa chän chÕ ®é
giÆt vµ møc n- íc phï hîp.
- Cã thªm nhiÒu chÕ ®é giÆt dµnh cho c¸c lo¹i v¶i kh¸c nhau.
- Cã thªm chøc n¨ng giÆt n- íc nãng.
- Cã chøc n¨ng ®Æt thêi gian giÆt tïy ý v.v..
§ã lµ nh÷ng yªu cÇu mµ em ch- a cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn,
Mong r»ng ®Ò tµi nµy sÏ ®- îc c¸c b¹n sinh viªn kho¸ sau tiÕp tôc thùc
hiÖn nh÷ng yªu cÇu trªn vµ kh¾c phôc ®- îc nh÷ng h¹n chÕ cña ®Ò tµi nµy, ®Ó
81
t¹o ra mét s¶n phÈm cã chÊt l- îng cao phôc vô cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x·
héi.
Sau cïng mét lÇn n÷a chóng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy NguyÔn
TiÕn Ban cïng quý thÇy c« khoa ®iÖn ®· tËn t×nh h- íng dÉn vµ dÉn d¾t chóng
em trong suèt nh÷ng n¨m häc võa qua.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c b¹n sinh viªn ®· ®ãng gãp nh÷ng ý kiÕn quÝ
b¸u ®Ó ®Ò tµi nµy hoµn thµnh tèt ®Ñp.
82
Tµi liÖu tham kh¶o
[1]. TrÇn Kh¸nh Hµ M¸y giÆt d©n dông NXB khoa häc vµ kÜ thuËt
Hµ Néi 2005
[2]. Vò Quang Håi Trang bÞ ®iÖn ®iÖn – tö c«ng nghiÖp NXB gi¸o dôc.
[3]. Tèng V¨n On, Hoµng §øc H¶i Hä vi ®iÒu khiÓn 8051 NXB lao ®éngx· héi Hµ Néi 2001, ThiÕt kÕ hÖ thèng víi hä 8051 NXB ph- ¬ng ®«ng
[4] Lª V¨n Doanh §iÖn tö c«ng suÊt NXB Khoa häc vµ kÜ thuËt Hµ
Néi 2007
[5] NguyÔn Ngäc L©m Thùc hµnh øng dông vi ®iÒu khiÓn Hµ Néi 2006
[6] NguyÔn M¹nh Giang CÊu tróc lËp tr×nh ghÐp nèi vµ øng dông vi ®iÒu
khiÓn NXB Lao ®éng - x· héi Hµ Néi 2005
83
