Tội phạm học

- 1 Ba đặc điểm tội phạm học của hung thủ vụ thảm sát ở Bình Phước Thứ Điều quan trọng trong vụ án này là chú ý mối quan hệ giữa nạn nhân và người phạm tội, nhất là tình tiết người phạm tội bịt mắt, nhét giẻ vào miệng Một số phác thảo về đặc điểm tội phạm của thạc sĩ-nghiên cứu sinh Nguyễn Huỳnh Bảo Khánh giảng viên môn Tội phạm học ĐH Luật TP.HCM.
- Qua vụ thảm sát ở Bình Phước, bước đầu tôi có vài nhận định về đặc điểm tâm lý đặc trưng của người phạm tội như sau: Thứ nhất là tâm lý quyết tâm thực hiện tội phạm đến cùng.
- Hiện cơ quan chức năng chưa khởi tố vụ án nên chưa thể xác định có tội cướp tài sản hay tội phạm khác hay không nhưng tội phạm giết người thì đã rõ.
- Mục đích tước đoạt mạng sống của nạn nhân có thể xuất phát từ nhiều động cơ phạm tội khác nhau: Có thể nhằm chiếm đoạt tài sản, nhằm động cơ trả thù, nhằm động cơ vật chất, tinh thần khác (như thực hiện “hợp đồng” giết người, loại bỏ đối thủ cạnh tranh trong hoạt động kinh doanh.
- Đây là tâm lý phổ biến của người phạm tội nói chung.
- Tuy nhiên, ở những tội phạm đặc biệt nghiêm trọng mà người phạm tội ý thức được hành vi của họ có thể bị áp dụng hình phạt cao nhất là tử hình thì tâm lý này chi phối mạnh hơn.
- Để loại trừ khả năng bị phát hiện và bị áp dụng hình phạt tử hình, người phạm tội sử dụng mọi thủ đoạn để không bị phát hiện, kể cả việc giết chết tất cả những người có khả năng nhận diện, phát hiện người phạm tội.
- Đây có thể là đặc điểm tâm lý của người phạm tội trong các vụ giết tất cả thành viên trong gia đình.
- Nghĩa là thay vì mang tính răn đe cao, hình phạt tử hình đã khiến cho kẻ phạm tội muốn giết cùng, diệt tận để che giấu tội phạm, để mình không bị phát hiện.
- Thứ ba, để lý giải tâm lý của người phạm tội khi lựa chọn thủ đoạn tàn ác nhằm thực hiện hành vi phạm tội, khoa học tội phạm học có thể lý giải dựa vào các đặc điểm nhân thân của người phạm tội.
- Như vậy, dựa trên hệ thống lý thuyết này có thể xác định ban đầu về người phạm tội như sau: Người phạm tội là nam giới, độ tuổi dao động ở nhóm có tình trạng thể lực sung sức nhất (từ 17 đến 30 tuổi và cần chú ý đến các đối tượng trong độ tuổi chưa thành niên, vì các đối tượng này biết rằng họ sẽ không bị áp dụng hình phạt chung thân, tử hình trong trường hợp bị phát hiện).
- Ngoài ra, người phạm tội có thể có nhu cầu lớn về vật chất nhưng có trình độ học vấn thấp, không có nghề nghiệp ổn định, thu nhập thấp.
- Với phương thức, thủ đoạn phạm tội tàn ác này cần chú ý đến các đối tượng có nghề nghiệp hay từng làm việc có sử dụng bạo lực, các đối tượng có nhân thân xấu, các đối tượngcó tiền án, tiền sự.
- Bên cạnh đó, không loại trừ người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội nhằm thỏa mãn nhu cầu, động cơ trả thù.
- Với động cơ phạm tội này, việc xác định các mối quan hệ của nạn nhân là yêu cầu rất quan trọng, bao gồm các mối quan hệ trong gia đình, huyết thống, mối quan hệ công việc… Với động cơ trả thù, tính tàn ác trong việc thực hiện hành vi phạm tội 2 đã thể hiện tâm lý hứng thú trong việc thực hiện tội phạm, tức là người phạm tội cảm thấy thỏa mãn khi chứng kiến hay biết cái chết đau đớn của nạn nhân.
- Hứng thú này của người phạm tội thể hiện rõ trong các vụ giết người hàng loạt.
- Điều quan trọng trong các vụ án này là chú ý mối quan hệ giữa nạn nhân và người phạm tội, nhất là tình tiết người phạm tội bịt mắt, nhét giẻ vào miệng nạn nhân nhằm mục đích để nạn nhân không nhận diện hoặc kêu tên người phạm tội.
- Như vậy, rất có thể nạn nhân và người phạm tội có khả năng có mối quan hệ nhất định như quan hệ gia đình, huyết thống.
- Tập trung vào các mối quan hệ này cũng là cách giúp các cơ quan chức năng khoanh vùng, xác định các đối tượng có khả năng là người phạm tội.
- Theo nhận định của người dân địa phương, đây có thể là vụ giết người cướp tài sản.
- Thảm sát Bình Phước: giết 6 người để trả thù tình Vào khoảng 6h sáng 7/7/2015, người giúp việc trong căn biệt thự - Công ty chế biến gỗ Quốc Anh - nằm sát quốc lộ 13 (xã Minh Hưng, Chơn Thành, Bình Phước), phát hiện 6 người trong gia đình ông chủ xưởng gỗ bị giết hại.
- Thảm án Nghệ An: 4 người trong một gia đình chết thảm Ngày 2/7/2015, anh Vi Văn Hoài và Vi Văn Tuyên đi đánh cá tại khe suối Cát Tà thuộc bản Phồng, xã Tam Hợp thì phát hiện 4 thi thể nằm rải rác quanh lán và khu vực con suối.
- Ngày sau gần 17 ngày vào cuộc điều tra, cơ quan cảnh sát điều tra CA tỉnh Nghệ An, Cục cảnh sát hình sự C45, các trinh sát ĐBP 551 (trinh sát ngoại tuyến) đã thực hiện lệnh bắt giữ đối với nghi phạm Vi Văn Mằn để tiếp tục điều tra làm rõ vì có liên quan đến vụ thảm sát 4 người gia đình anh Lô Văn Thọ.
- Nguyên nhân vụ thảm sát cho thấy Vi Văn Mằn do mâu thuẫn bộc phát và tranh cãi với gia đình nạn nhân, hung thủ đã mượn dao cắt chanh nhà nạn nhân rồi gây ra tội ác.
- Nguyên nhân về động cơ gây án của hung thủ được cơ quan công an bước đầu nhận định là do gia đình anh Long có mâu thuẫn tranh chấp nương với nghi can Đặng Văn Hùng, do vậy Hùng đã giết 4 người rồi bỏ trốn khỏi địa phương.
- Thảm sát Lào Cai: 4 người trong gia đình bị vứt xác xuống mương Nạn nhân được xác định là chị Tẩn Tả Mẩy (22 tuổi), con gái chị Mẩy là Tẩn Mai Phương (2 tuổi), con gái thứ 2 mới 20 ngày tuổi chưa đặt tên và cháu ruột là Tẩn Thùy Chi, (6 tuổi).
- Bà Nguyễn Thị Hát (mẹ chị Thanh, là dì của Dũng) đã bảo Dũng ở lại ăn cơm cùng với gia đình.
- Dũng nảy sinh ý định trộm tài sản.
- Tuy nhiên sau khi bắt được Doãn Trung Dũng, căn cứ vào kết quả khám nghiệm và các dấu vết để lại hiện trường và lời khai đối tượng, cơ quan chức năng tạm thời xác định vụ án giết người, cướp tài sản đặc biệt nghiêm trọng do một mình Dũng là thủ phạm.
- Không riêng vụ thảm sát ở Yên Bái, trong vòng hơn 1 tháng qua, ở nước ta liên tiếp xảy ra những vụ thảm sát gây rung động dư luận như vụ thảm sát 6 người trong gia đình ở Bình Phước, thảm sát 4 người ở Nghệ An, thảm sát 2 người ở Quảng Trị.
- Báo động sự rối loạn nghiêm trọng về nhân cách PV: Ông có nhận định gì về việc thời gian gần đây, ở nước ta liên tiếp xảy ra những vụ thảm sát với tính chất man rợ, ghê rợn? PGS.TS Vũ Trung Quý: Như chúng ta đã biết, thời gian qua, ở nước ta liên tiếp xảy ra nhiều vụ đối tượng giết chết nhiều người trong khi thực hiện tội phạm với tính chất man rợ, ghê rợn mà đối tượng phạm tội là những người trẻ.
- Về động cơ, mục đích phạm tội: các đối tượng thực hiện hành vi phạm tội chủ yếu để thỏa mãn nhu cầu mang tính chất bản năng của chúng, như giết người cướp của nhằm thỏa mãn những ham muốn vật chất tầm thường hoặc để trả thù hèn hạ mất nhân tính.
- Khi thực hiện những hành vi phạm tội ấy, các đối tượng không nghĩ gì đến hậu quả đối với nạn nhân, với xã hội và ngay cả bản thân đối tượng.
- Như vụ thảm sát ở Bình Phước, khi nghiên cứu hoạt động phạm tội thấy rằng đối tượng giết nhiều người trong một gia đình với tính chất dã man, điều đó khiến chúng ta hướng mạnh về động cơ trả thù (động cơ về mặt tình cảm).
- Từ việc xác định động cơ phạm tội giúp các cơ quan chức năng xây dựng kế hoạch điều tra, khoanh vùng đối tượng nghi vấn, điều tra khám phá nhanh vụ án.
- PV: Theo ông, những nhân tố nào dẫn đến nhiều vụ thảm sát như vậy? PGS.TS Vũ Trung Quý: Liên tiếp xảy ra những vụ đối tượng giết chết nhiều người trong lúc thực hiện tội phạm là hệ quả của nhiều nguyên nhân, sự tác động nhiều phía của những yếu tố tâm lý, xã hội tiêu cực, đó là về mặt giáo dục, môi trường, sự quản lý của xã hội, ảnh hưởng của phương tiện thông tin đại chúng… Song, từ những vụ án vừa qua, vấn đề cơ bản vẫn từ phía gia đình.
- Thực tế cho thấy, nhiều gia đình đang bế tắc, lúng túng trong việc giáo dục con cái, có những gia đình mà bố mẹ quá nuông chiều, che chở, bao bọc con, kể cả khi con cái có những hành vi sai trái, họ có điều kiện về mặt kinh tế nhưng không có phương pháp giáo dục con cái.
- 8 Cũng có gia đình quá khó khăn, bố mẹ bận công việc làm ăn nên không còn thời gian giáo dục con cái nên họ để trách nhiệm đó cho xã hội, nhà trường.
- Theo kết quả nghiên cứu của UNICEF về trẻ vị thành niên, tuổi thơ và quá khứ của người phạm tội đóng vai trò to lớn trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách tâm lý tội phạm sau này.
- Những thương tổn cá nhân từ nền giáo dục gia đình mà đứa trẻ phải gánh chịu là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hành vi man rợ sau này của cá nhân khi đến tuổi trưởng thành.
- Thứ ba là thiếu sót trong quản lý xã hội khiến các đối tượng tiếp cận quá dễ các phương tiện phạm tội (vũ khí nóng, mã tấu, súng, kiếm, dao.
- PV: Trong những vụ thảm sát liên tiếp xảy ra gần đây, các nghi phạm hẳn có điểm chung trong quá trình thực hiện tội phạm, thưa ông? PGS.TS Vũ Trung Quý: Qua nghiên cứu tâm lý các đối tượng trong lúc thực hiện hành vi phạm tội, như vụ Lê Văn Luyện, mục đích của đối tượng là trộm vàng, nhưng trong lúc Luyện thực hiện hành vi phạm tội đã bị chủ nhà phát hiện.
- Để che giấu hành vi phạm tội của mình, trốn tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng đã thúc đẩy tính liều lĩnh, tàn bạo, dã man trong con người đối tượng, khiến Luyện thực hiện hành vi giết chủ nhà, và giết nhiều người trong gia đình nạn nhân.
- Hay như vụ giết 6 người trong một gia đình ở Bình Phước, thảm sát 4 người ở Nghệ An, hay thảm sát ở Yên Bái, các nạn nhân đều biết mặt nghi phạm, thậm chí là thân quen.
- Tuy nhiên, với tính chất manh động, côn đồ của đối tượng phạm tội hiện nay, chúng ta cũng nên thay đổi phương thức phòng ngừa, chống trả.
- Ngoài ra, trong gia đình có thể để nhiều vật dụng như gậy, thước, dao.
- Mỗi gia đình nên có số điện thoại của cơ quan công an, của những gia đình xung quanh.
- Cần tạo môi trường sống tốt cho giới trẻ từ môi trường gia đình đến xã hội.
- Đánh đúng vào tâm lý ham lời, trước mắt, nên nhiều người đã đem toàn bộ tài sản tích góp để chơi hụi.
- Hình minh họa “Cá cược” tài sản bằng.
- “niềm tin” Theo phản ánh của người dân Phú Sơn, gần đây, ở địa phương có một số người đứng ra làm chủ hụi.
- Mức lãi suất này cao hơn gửi tiết kiệm tại ngân hàng.Nghe lời hứa hẹn bùi tai, nhiều người dân đã đem toàn bộ tài sản mà mình tích góp được cho vay.
- Bà Đỗ Thị Nhân (thôn Trung Sơn, xã Phú Sơn) cho hay, người chơi đều là chỗ quen biết, hàng xóm láng giềng nên không ai nghĩ hậu quả xấu có thể xảy ra, gia đình bà tham gia 6 tổ phường với số tiền lên đến 300 triệu đồng.
- Người dân xã Liêm Hải (huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định) cho biết, do lãi suất ngân hàng thấp, nhiều người đã chọn cách tham gia các phường hụi, dốc số tiền tích lũy cả đời mong có được mức lãi cao hơn, giúp cuộc sống bớt khó khăn.
- Theo bản án chung thẩm, là thợ may nhưng bằng lời lẽ ngon ngọt, hứa trả lãi suất cao, Tới đã lừa vay của 4 người với số tiền lên đến 6,66 tỷ đồng.
- Theo nhà chức trách, việc làm sai trái của người đàn bà này đã đẩy nhiều gia đình vào hoàn cảnh khốn đốn, kiệt quệ.
- Một trong những nạn nhân của Tới là bà Mai, cho vay số tiền nhiều nhất, hơn 3 tỷ đồng.
- Thường trước khi tuyên bố vỡ hụi, các chủ hụi đã âm thầm chuyển quyền sở hữu tài sản cho người thân.
- Vì thế, khó có thể cho rằng chủ hụi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
- Không chỉ nông dân, thủ quỹ UBND xã Yên Sơn, huyện Đô Lương cũng mang tiền gia đình cho Loan vay 1 tỉ đồng.
- Tổng cộng có 31 gia đình bị Loan lừa, chiếm đoạt với số tiền 23,9 tỉ đồng.
- Sau khi vỡ nợ, cả gia đình bỏ lại cơ ngơi và trốn vào miền Nam.
- Đổi lại, vợ chồng Sáng - Mạnh chỉ ghi một tờ giấy vay nợ, hẹn đến khi nào gia đình cần sẽ trả lại.
- đưa bìa đỏ của gia đình đi “cắm” ngân hàng vay cho Sáng thêm 500 triệu đồng.
- Sau khi vợ chồng bà Soa bỏ trốn, Ban quản lý chợ nhận được 2 đơn tập thể của 6 hộ nhưng số tiền tố cáo bị lừa đảo đã lên tới 2 tỉ đồng.
- Nhiều người còn gửi số tiền lớn như bà Tám 800 triệu đồng, anh Hiến cho vay tiền mặt 500 triệu đồng rồi hàng trăm người khác từ 100 - 300 triệu đồng, người ít nhất từ 15 - 20 triệu đồng.
- Chỉ khi vụ việc vỡ lở, các nạn nhân mới trình báo lên cơ quan chức năng.
- Gần đây là vụ vỡ hụi gây chấn động tại khu chợ Thủ (thuộc Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương), hàng chục tiểu thương ở khu chợ này đang lao đao vì vụ vỡ hụi với số tiền lên đến hàng chục tỷ đồng.
- cầm đầu được 4 năm và theo 6 hụi với số tiền dây 5 triệu đồng/hụi, mỗi hụi kéo dài một năm rưỡi.
- với số tiền đã đóng lên đến gần 1,3 tỷ đồng mà không hề có giấy tờ gì.
- Do vỡ hụi dây chuyền nên ước tính sơ bộ số tiền các tiểu thương bị mất trên 20 tỷ đồng.
- Điều đáng nói, những người chơi hụi chủ yếu dựa vào “niềm tin” với chủ hụi.
- Khi cơn lãi suất lên đến 17 đỉnh điểm, không chỉ dốc toàn bộ số tiền tiết kiệm được mà còn giấu gia đình cắm sổ đỏ vay tiền ngân hàng, đi huy động anh em, họ hàng, người thân giúp để có tiền đóng hụi.
- Dựa vào lòng tin cậy của người dân, chủ hụi không chỉ kêu gọi mọi người tham gia chơi hụi, mà còn đi đến nhiều hộ vay tiền về phục vụ cho sinh hoạt gia đình.
- Chủ hụi là vợ chồng Nguyễn Văn Xuyên và Đoàn Thị Vân (tên thường gọi và Mền).
- Theo một số người dân địa phương cho biết, số tiền vỡ hụi lên đến gần chục tỷ đồng, gây rúng động dư luận trong thời gian qua.
- Điều đáng nói là, sau khi công bố vỡ hụi, chủ hụi Xuyên - Vân đã rời khỏi địa phương.
- Gia đình tôi tham gia chơi hụi với số tiền là 170 triệu đồng.
- Đến khi vỡ hụi thì cô Vân có mời tôi sang gán bộ bàn ghế mà gia đình cô đang dùng, được mua với giá 20 triệu đồng, nhưng cô Vân "hét" giá lên.
- 100 triệu đồng.
- 19 Ông Đoàn Văn Khải bên bộ bàn ghế giá trị thực tế khoảng 20 triệu đồng mà chủ hụi gán nợ cho gia đình với trị giá 100 triệu đồng.
- Bà Trần Thị Yến (xóm 1, Nam Điền) cho biết, gia đình bà đều làm nông.
- Số tiền 92 triệu đồng được gia đình tích góp để tham gia chơi hụi với hy vọng có thêm tiền lãi trang trải cuộc sống.
- “Đến lúc gia đình làm nhà, tôi có sang nhà cô Vân nói chuyện để lấy lại tiền, thì cô Vân cứ thất hứa hết lần này đến lần khác.
- Đến khi chủ hụi tung tin bị vỡ hụi, ông choáng váng.
- Số tiền hơn 320 triệu đồng tham gia chơi hụi không chỉ có tiền của riêng ông mà còn là tiền của con cháu do ông kêu gọi cùng tham gia góp vốn, để rồi giờ.
- Theo hồ sơ thì có 27 hộ tham gia góp hụi với số tiền hơn 5 tỷ đồng, ngoài hồ sơ sẽ còn có phát sinh thêm nữa.
- Cũng theo ông Nguyện, hiện tại trên địa bàn xã Nam Điền không chỉ có vợ chồng Xuyên - Vân vỡ hụi mà còn có 3 chủ hụi khác cũng thông báo vỡ hụi, nhưng họ không rời địa phương và hứa sẽ trả lại số tiền cho những người chơi hụi.
- Cụ thể như, khoảng giữa tháng 8/2016, tại phường Thuận An, thị xã Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang đã xảy ra vụ vỡ hụi với tổng số tiền hơn 50 tỷ đồng đã khiến gần 30 người chơi hụi bàng hoàng.
- tháng 4/2016 tại xã Phú Sơn, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa cũng đã xảy ra một vụ vỡ hụi với số tiền lên đến hơn 26 tỉ đồng.
- Có thể thấy, những chiêu trò để những chủ hụi huy động tiền của người cho vay không thay đổi nhiều về phương thức.
- Khi lượng tiền đủ lớn, chủ hụi thường dùng "chiêu" công bố vỡ nợ, bỏ trốn, có kẻ còn trây ì mặt đứng ra hứa hẹn sẽ trả nợ dần....tất cả nhằm mục đích chiếm dụng vốn, và nghiêm trọng hơn là chiếm đoạt tài sản của những người nhẹ dạ cả tin.
- 22 Những mảnh giấy biên nhận vay tiền giữa chủ hụi Xuyên - Vân với người dân cho vay tuy sơ sài nhưng trị giá hàng trăm triệu đồng.
- Trước vụ việc có tính chất phức tạp trên, đề nghị các cơ quan chức năng tỉnh Nam Định, Công an tỉnh Nam Định sớm điều tra vụ việc nhằm ổn định tình hình an ninh trật tự tại địa phương, đồng thời làm rõ hành vi của những người chủ hụi lợi dụng uy tín chiếm đoạt tài sản của công dân.
- Tội lợi dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản quy định tại Điều 140 Bộ Luật hình sự: 1.
- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm: a) Có tổ chức.
- d) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ trên năm mươi triệu đồng đến dưới hai trăm triệu đồng.
- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ bảy năm đến mười lăm năm: a) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ hai trăm triệu đồng đến dưới năm trăm triệu đồng.
- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm hoặc tù chung thân: a) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ năm trăm triệu đồng trở lên.
- Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ mười triệu đồng đến một trăm triệu đồng, bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến năm năm và bị tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản hoặc một trong hai hình phạt này.”