PHNG PHP DY HC SINH HC I (3 tn ch: 2 LT + 1 TH)

* Mc tiu: - Gii thch c v tr, nhim v, mc tiu ca chng trnh Sinh hc trng ph thng (lp 6, 7, 8, 10). - Trnh by c cu trc, ni dung, cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh Sinh hc cc lp 6, 7, 8, 10. - Vn dng c cc phng php dy hc thch hp vo dy hc cc thnh phn kin thc trong chng trnh. * Chun b: - Vt cht: My tnh, my chiu; cc phng tin, mu vt, ha cht thc hnh ph hp vi cc bi thc hnh. - Ngi hc: Ti liu, cc phng tin, dng c hc tp. - a im: Ging ng (gi hc l thuyt); Phng th nghim (gi hc thc hnh). * Phng php dy hc: - L thuyt: Gio vin (GV) giao nhim v hc tp cho sinh vin (SV) hot ng theo nhm (hoc c nhn) ty theo ni dung hc tp; SV nghin cu ti liu, tho lun nhm, hon thnh nhim v c giao; GV t chc tho lun, tng kt vn . - Thc hnh: SV c giao nhim v chun b ni dung thc hnh nh; Gi ln lp, 1 SV ln thc hnh t chc v s dng th nghim trong dy hc Sinh hc, cc SV khc ng vai hc sinh (HS) v tin hnh thc hnh; GV nhn xt, rt kinh nghim v giao nhim v; SV hon thin bo co thc hnh v nhn nhim v mi. * Sn phm ngi hc phi np: Bo co thc hnh (3 - 4 trang). * Ni dung:

Chng 1

DY HC THC VT HC TRNG PH THNG

MC TIU: - Gii thch c v tr, nhim v, mc tiu ca chng trnh Thc vt hc trng ph thng. - Trnh by c cu trc, ni dung, cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh Thc vt hc. - Vn dng c cc phng php dy hc thch hp vo dy hc cc thnh phn kin thc trong chng trnh Thc vt hc. NI DUNG (5 tit LT + 2 tit TH): 1.1. V tr, nhim v dy hc Thc vt hc trng ph thng 1.1.1. V tr dy hc Thc vt hc trng ph thng - c b tr dy hc trong chng trnh Sinh hc 6, m u cho chng trnh Sinh hc trng ph thng. - Thc vt l mt trong nhng i tng sinh vt gn gi vi HS, d kim, d a vo lp hc, HS d s dng lm i tng khm ph l i tng nghin cu hiu qu. Theo quan im tin ha- sinh thi, thc vt l i tng xut hin trc, l mt xch u tin ca chui thc n. 1.1.2. Nhim v dy hc Thc vt hc trng ph thng 1.1.2.1. Nhim v tr dc - Chng trnh trang b cho HS c h thng nhng kin thc c bn, ph thng, hin i v thc tin v cy xanh c hoa cng mt s nhm thc vt v sinh vt khc. l nhng kin thc v: + Hnh thi, cu to c th thc vt thng qua cc i din in hnh trong mi quan h vi mi trng sng. + c im sinh hc v tm quan trng ca nhng thc vt c gi tr trong nn kinh t t nc. + S pht trin tin ho ca gii thc vt. + Cc khi nim s b v phn loi v h thng phn loi.

Nhng kin thc lin h vi thc tin sn xut ca Vit Nam, nht l vi thc tin a phng Gio vin thng xuyn cp nht nhng thng tin v thnh tu mi ca khoa hc v gn vo ni dung bi ging m bo tnh hin i ca kin thc. - Dy hc thc vt hc cn phi qun trit phng chm hc i i vi hnh, l lun gn lin vi thc tin, cn ch tng cng thc hnh. Qun trit tinh thn tr dc k thut tng hp v hng nghip c th hin trong cc ni dung sau: + Cc khu ch yu ca qu trnh trng trt, c s khoa hc ca cc bin php k thut nng- lm nghip. + Bi dng mt s k nng thc hnh sn xut v s dng cng c sn xut thng thng v va sc. + Hng nhng thc tp b mn vo thc tp sn xut v mt s ngh ph bin c lin quan n nng - lm nghip a phng nh trng hoa, trng rau, trng cy gy rng,... 1.1.2.2. Nhim v pht trin Chng trnh rn luyn v pht trin cho HS nhng k nng c bn sau y: - Cc k nng nghin cu mn hc (K nng Sinh hc): + K nng quan st, m t, nhn bit cc cy thng gp, k nng xc nh v tr v c im cu to cc c quan, h c quan. + K nng thc hnh sinh hc: Su tm, bo qun vt mu, lm cc b su tp nh, s dng cc thit b, dng c th nghim, t v theo di th nghim n gin. + Cc k nng vn dng kin thc vo vic trng mt s cy ph bin a phng v cc c s khoa hc k thut chm sc cy trng. - Cc k nng hc tp: k nng t hc, bit s dng sch gio khoa v sch tham kho v Sinh hc hiu su, m rng kin thc, bit h thng ho kin thc di dng s , hot ng nhm, gii quyt vn ... - Cc k nng t duy: so snh, phn tch, tng hp, khi qut ho cc s kin, rt ra kt lun khoa hc. 1.1.2.3. Nhim v gio dc

- Bi dng th gii quan duy vt bin chng: Quan im duy vt bin chng c th hin thng qua vic tm hiu mi quan h qua li gia cu to v chc nng ca cc b phn, cc c quan trong c th thc vt, mi quan h gn b, thng nht gia thc vt vi mi trng sng, s thch nghi ca sinh vt vi cc mi trng sng khc nhau. l: C th thc vt v mi hot ng sng ca chng u c c s vt cht; C th thc vt l ton b thng nht; C th thc vt quan h khng kht vi mi trng; Gii thc vt c qu trnh pht trin lch s; Con ngi c kh nng nhn thc c cc quy lut chi phi s hot ng, tn ti v pht trin ca thc vt. - Gio dc o c: Bi dng HS thc trch nhim vi qu hng; Rn luyn nhng c tnh ca ngi lao ng mi, cc c tnh ca ngi lm cng tc khoa hc; C thc u tranh, phng chng, bi tr cc t nn x hi. - Gio dc mi trng, nh hng ngh nghip: Bo v, chm sc v tch cc trng cy; Vn dng nhng kin thc hc vo sn xut a phng 1.2. Cu trc, ni dung, cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh Thc vt hc trng ph thng 1.2.1. Cu trc chng trnh - Thc vt hc nm trong chng trnh Sinh hc 6. Chng trnh Sinh hc 6 gm 70 tit: 64 tit l thuyt v thc hnh; 6 tit n tp v kim tra. Chng trnh Sinh hc 6 gm 3 phn: M u Sinh hc; i cng v gii thc vt; Vi khun, nm, a y. Phn Thc vt bt u bng i cng v gii Thc vt. T chng I n chng VII nghin cu v cu to v chc nng ca c th Thc vt c hoa: T bo thc vt; R; Thn; L; Sinh sn sinh dng; Hoa v sinh sn hu tnh; Qu v ht. Bi tng kt v cy c hoa kt thc ton b kin thc v c th Thc vt. Chng VIII: Cc nhm Thc vt Chng IX: Vai tr ca Thc vt - Cu trc theo hng ring l v cu to v chc nng sinh l cc b phn mt c th thc vt c hoa in hnh nhn thc ci chung v s sng ca gii thc vt nghin cu vo cc nhm phn loi theo trnh t tin ho.

Cu trc ph hp vi trnh t duy v la tui ca hc sinh, c ngha ph hp vi yu cu rn luyn cc k nng nghin cu c bn. Vic ging dy l thuyt gn vi rn luyn k nng. Vic rn luyn cc k nng qua mn Thc vt hc c thc hin t d n kh, t n gin n phc tp: t nhn bit du hiu phn tch, so snh, tng hp suy din. 1.2.2. Ni dung chng trnh M u Sinh hc gm 2 bi, m u cho chng trnh sinh hc ton cp, hc sinh bt u lm quen vi mn sinh hc v th gii sinh vt. Phn i cng v gii Thc vt c bt u bng 2 bi gii thiu tng qut v gii thc vt v mt i din in hnh ca thc vt l cy xanh c hoa. Tip theo t chng I n chng VII nghin cu v cu to v chc nng ca cy c hoa t cp t bo n cp c th, c th: + Chng I: Tm hiu Thc vt cp t bo, HS c tm hiu phng tin v phng php nghin cu thc vt, cu to t bo tThc vt v s sinh trng, sinh sn ca t bo. + Chng II chng VII: Nghin cu thc vt c hoa cp c quan v c th: Hnh thi cu to v chc nng ca cc c quan- c quan sinh dng, c quan sinh sn; cc hnh thc sinh sn ca thc vt c hoa. + Chng VIII: Kin thc thc vt c nng ln cp gii - tm hiu v nhng c im chung ca cc nhm thc vt, v tr ca chng trong h thng sinh gii. Trn c s phc ho s lc qu trnh pht trin ca gii thc vt, ngun gc ca cy trng. + Chng IX: Kt thc phn thc vt - nghin cu v vai tr ca thc vt trong t nhin v trong i sng ca con ngi, cc bin php bo v s a dng ca Thc vt. Phn Vi khun, Nm, a y trnh by trong 1 chng v c im hnh thi, cu to, phn b v vai tr ca mt s nhm sinh vt khc trong sn xut v i sng ca con ngi. Nhng kin thc su hn v cc nhm sinh vt ny, hc sinh s c hc cc lp tip theo. 1.2.3. Cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh

Chng trnh bao gm mt h thng cc khi nim chuyn khoa v Hnh thi hc, Gii phu hc, Sinh l hc, Phn loi hc, Sinh thi hc thc vt. Cc nhm khi nim ny lm c s cho s hnh thnh v pht trin cc khi nim sinh hc i cng (khi nim dinh dng, trao i cht, khi nim thng nht ca c th, khi nim tin ha). Khi nim Hnh thi hc Thc vt: Bao gm nhng kin thc v hnh dng ngoi, mu sc ca t bo thc vt, ca cc b phn, c quan nh r, thn, l, hoa, qu, ht. Cc khi nim ny cn c hnh thnh trong mi lin h vi mi trng sng ca cc b phn ca cy gip hc sinh thy r tnh thng nht gia c th vi mi trng. Cc khi nim ny thng c hnh thnh v pht trin trong phm vi mt bi tng chng. Khi nim Gii phu hc Thc vt: Bao gm cc kin thc v cu to ca t bo, m, cu to ca cc b phn v c quan ca cy. Cc khi nim Gii phu hc l c s xy dng cc khi nim Sinh l hc nn phi gn kin thc cu to vi kin thc sinh l. Cc khi nim ny khng ch c hnh thnh trong mt chng m cn c cng c trong nhiu chng khc nhau. Khi nim Sinh l hc Thc vt: Bao gm cc kin thc v dinh dng, h hp, s thot hi nc, s to thnh cht hu c, s vn chuyn cc cht dinh dng,... Cc khi nim ny c hnh thnh v pht trin qua nhiu chng. Khi nim Sinh thi hc Thc vt: Bao gm cc kin thc v tp hp cc nhn t sinh thi- chng trnh ny ch yu tm hiu vai tr ca cc nhn t v sinh: nhit , nh sng, m, khng kh, nc,... Trn c s nm vng vai tr ca cc nhn t mi trng i vi cc chc nng khc nhau ca cy m hiu c tc ng tng hp ca cc nhn t sinh thi. 1.3. Phng php dy hc Thc vt hc trng ph thng 1.3.1. c im dy hc Thc vt hc - p ng yu cu gip hc sinh t lc chim lnh tri thc thng qua hot ng quan st, tm ti, t chc th nghim, ng thi rn luyn cc k nng ca b mn. - Vic chun b cc mu ti sng ging dy l d dng, nhiu ni dung hc tp c th c t chc thc hin ngoi tri.

- Tp cho hc sinh lm quen vi cc phng php c th ca b mn nh quan st, thc nghim v nng cao dn cc thao tc t duy nh so snh, phn tch, tng hp, khi qut ho. - Ch ni dung kin thc gn lin vi thc tin Vit Nam v a phng; cn ch u tin cc phng php trc quan v thc hnh, u tin hnh thc trao i nhm hoc hi p. 1.3.2. Cc phng php ging dy c th ca mn hc: Gio trnh 1.3.3. Dy hc cc kin thc trong chng trnh T cc v d c phn tch di y, SV xc nh c im, yu cu, phng php dy hc, hnh thc dy hc cc kin thc ca chng trnh. 1.3.3.1. Phng php dy hc kin thc Hnh thi hc Thc vt V d: Dy hoc Bin dng ca l (Bi 25) - Mc tiu: Phn bit c cc dng l bin dng. Nu c c im hnh thi v chc nng ch yu ca l bin dng. - PPDH: Thc hnh + Trc quan - Chun b: mi HS chun b mt trong cc loi mu vt theo bng GV chun b vt tht hoc tranh nh (i vi nhng vt mu khng kim c: cy bo t, cy np m, l cy u H Lan,...); chun b sn bng lit k cc loi l bin dng (dng phiu hc tp hoc chun b bng ra giy A 0 vi nhng ming ba ghi c im ca l bin dng t chc HS chi tr ghp ni). Bng. c im ca l bin dng Tn mu vt c im hnh thi ch Chc nng ch yu ca Tn l bin yu ca l bin dng l bin dng dng

Xng rng L u H Lan L cy my C ging C hnh Cy bo t Cy np m - Hot ng dy hc: + Phn nhm: mi nhm nn t 4 6 HS c cc mu vt.

+ T chc quan st mu vt v tranh v. Cc nhm tho lun cc c im ca l: tm thng tin v c im ca tng loi l, in vo bng. + Bo co kt qu: hon thnh vo bng to ca GV bng cch tr li hoc ci ming ba vo bng. Cc nhm nhn xt kt qu lm vic ca nhm bn. + Tng kt: hon thin bng. GV cn ch hng dn HS lin h c im hnh thi thc vt vi mi trng sng trong mi lin h vi chc phn. Chng hn mt s loi xng rng sng nhng ni kh hn thiu nc, l ca chng bin thnh gai c tc dng gim s thot hi nc, gip cy c th thch nghi v tn ti trong iu kin kh hn. Khi nim v cc loi l bin dng c hnh thnh v pht trin da trn c s cc kin thc v hnh thi ca l, c im nhn dng ca n. Khi HS t mnh pht hin ra nhng loi bin dng l khc nhau, lng ham m khm ph nhng hin tng mi l cc em s c kch thch, v vy s bi dng cc em lng yu thin nhin v yu b mn sinh hc hn. 1.3.3.2. Phng php dy hc kin thc Gii phu hc Thc vt V d: Dy hc Cu to trong ca thn non (Bi 15) - Mc tiu: M t c cu to trong ca thn non; So snh c c im cu to ca thn non vi cu to ca r (min lng ht); Trnh by c c im cu to ca v, tr gia ph hp vi chc nng ca chng. - PPDH: Trc quan - Chun b: GV chun b tiu bn cu to hin vi ca thn non, tranh v H15.1, H10.1, bng cu to v chc nng cc b phn ca thn non HS n li bi 10- cu to min ht ca r - Cch tin hnh: GV kim tra bi c v cu to ca min lng ht bng cch yu cu HS ch trn tranh H10.1 cc b phn ca min lng ht v nu s ph hp gia cu to v chc nng ca r phn min lng ht. - Nu c iu kin, GV t chc HS quan st tiu bn hin vi, c bng xc nh cc b phn ca thn non, cu to tng b phn, hon thin bng trong v bi tp thy r nhng c im cu to trong ca thn non ph hp vi chc nng.

- GV treo tranh H15.1 ln bng, HS quan st tranh, c k phn ch thch nhn bit cc b phn ca thn non. Mt HS ch v nu tn cc b phn . - GV treo bng cu to v chc nng cc b phn ca thn non, hng dn HS hon thin phn trng trong bng. Gi HS c bng, cc HS khc nhn xt, b sung. GV b sung, hon thin bng. - GV treo 2 tranh H15.1 v H10.1, phn nhm HS, cc nhm cng quan st tranh, tho lun v im ging v khc nhau gia cu to ca thn non v ca r (min ht). Sau GV yu cu cc nhm bo co kt qu tho lun ca nhm, GV nhn xt, hon thin: + Ging nhau: Phn v ca thn non v min ht ca r u c biu b v tht v; Phn tr gia u c cc b mch (gm mch g v mch ry) v rut. + Khc nhau: Phn v ca min ht cn c lng ht, cn ca thn non khng c; tr gia min ht ca r, mch g v mch ry xp xen k, cn ca thn non mch ry ngoi, mch g trong. 1.3.3.3. Phng php dy hc kin thc Sinh l hc Thc vt V d: Dy hc Xc nh cht m l cy ch to c khi c nh sng (Bi 21) - Mc tiu: Nu c cc bc tin hnh th nghim v xc nh c cht m l cy ch to c khi c nh sng. - PPDH: Thc hnh - Cch tin hnh: GV chiu hnh 21.1. Th nghim 1, HS quan st hnh v nu cc bc tin hnh th nghim theo hnh v. GV t chc tho lun: Vic bt l th nghim bng bng giy en nhm mc ch g? Phn no ca l th nghim ch to c tinh bt? Ti sao em bit? Qua th nghim ny ta rt ra c kt lun g? Qua tho lun, HS nu c l cy ch to c tinh bt khi c nh sng. 1.3.3.4. Phng php dy hc kin thc Phn loi hc Thc vt V d: Dy hc Ht kn- c im ca thc vt Ht kn (Bi 41)

- Mc tiu: Nu c c im cu to ca thc vt Ht kn, nu c im khc v cu to ca thc vt Ht kn so vi Ht trn, khi qut c c im ca thc vt Ht kn. - PPDH: Thc hnh - Cch tin hnh: GV phn nhm, mi nhm chun b nhng cy thuc ngnh Ht kn m GV yu cu t bui hc trc. HS quan st cy ca nhm mnh chun b, ghi nhng c im cu to c quan sinh dng, c quan sinh sn. GV tho lun cc c im cu to , ch c im hoa, cc l non khp kn thnh bu mang non bn trong, do khi to thnh qu th ht (do non bin thnh) cng c nm trong qu. Ht nh vy gi l ht kn. Vy thc vt Ht kn c nhng c im no khc vi Ht trn? c im chung ca thc vt Ht kn l g? 1.4. T chc v s dng th nghim Thc vt hc SV thc hnh t chc v s dng th nghim trong dy hc Thc vt hc. loi bi nghin cu ti liu mi trong chng trnh Thc vt hc, c th p dng nhiu phng php dy hc khc nhau trong mi quan h qua li mt thit vi nhau. Tuy nhin, phng php thc hnh c vai tr rt quan trng. Trong chng trnh Thc vt hc, ngoi 2 bi thc hnh ring th cc bi l thuyt dy bng phng php thc hnh l ph bin. thc hin bi ging hiu qu, cn c s chun b mu vt v cc phng tin trc quan chu o. Cc bc tin hnh bi ln lp l thuyt bng phng php thc hnh c th thc hin theo quy trnh sau: - GV nu vn , mc ch v yu cu ca hot ng quan st, th nghim. - Hng dn k nng quan st, k nng tin hnh th nghim. - Hc sinh lm th nghim v trao i trong nhm hc tp, ghi chp kt qu vo phiu hc tp. - Tho lun trc lp, pht biu nhn thc theo nh hng ca gio vin. - Gio vin tm tt nhng ni dung kin thc chnh. Th d: T chc v s dng th nghim trong dy hc Vn chuyn cc cht trong thn.

10

CC VN THO LUN 1. Trnh by v tr, nhim v ca chng trnh Thc vt hc trng THCS. 2. Phn tch cu trc ni dung v cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh Thc vt hc trng THCS. 3. Nu c im dy hc v cc phng php dy hc c th ca b mn Thc vt hc trng THCS. 4. Phn tch c im ca cc phng php dy hc cc loi kin thc Hnh thi hc, Gii phu hc, Sinh l hc trong chng trnh Thc vt hc trng THCS. Mi loi kin thc nu v d minh ho. 5. Phn tch cu trc ni dung, xc nh kin thc c bn v xc nh mc tiu dy hc ca mt bi kho Thc vt hc. Chng 2

DY HC NG VT HC TRNG PH THNG
MC TIU: - Gii thch c v tr, nhim v, mc tiu ca chng trnh ng vt hc trng ph thng. - Trnh by c cu trc, ni dung, cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh. - Vn dng c cc phng php dy hc thch hp vo dy hc cc thnh phn kin thc trong chng trnh. NI DUNG (5 tit LT + 2 tit TH): 2.1. V tr, nhim v dy hc ng vt hc trng ph thng 2.1.1. V tr dy hc ng vt hc trng ph thng - c b tr dy hc trong chng trnh Sinh hc 7, sau khi HS c tm hiu Thc vt hc trong chng trnh Sinh hc 6, trc dy hc C th ngi- V sinh trong chng trnh Sinh hc 8. - Mn ng vt hc lp 7 ni tip chng trnh mn Thc vt hc lp 6 gp phn hon thin nhng hiu bit v sinh gii v to thun li cho s tip thu

11

kin thc mn hc C th ngi lp 8, mn Di truyn hc, Sinh thi lp 9, ph hp vi quan im tin ha, sinh thi. 2.1.2. Nhim v dy hc ng vt hc trng ph thng 2.1.2.1. Nhim v tr dc - Chng trnh trang b cho HS c h thng nhng kin thc c bn, ph thng, hin i v thc tin v gii ng vt, bao gm nhng kin thc: + Nhng i din in hnh ca cc ngnh, lp ng vt, nhng c im cu to, hot ng sinh l, c im thch nghi ca cc i din theo trt t tin ha. + Nhng cu trc c bn: t bo, c quan, h c quan, c th, qun th,... + Nhng khi nim, nhng quy lut c bn. + Cc phng php nghin cu c bn ca mn hc Tnh thng nht c th hin khi gii thiu v cc ngnh, lp ng vt theo mt trt t tin ha t nhin. Tnh hin i th hin nhng kin thc phn nh nhng thnh tu khoa hc mi nht c khng nh, ng thi cng nu ln nhng phng hng nghin cu mi v gii ng vt trn th gii. Kin thc gn lin vi thc tin th hin ch chng trnh c iu kin gip HS thy r vai tr ca ng vt trong i sng con ngi. - Dy hc ng vt hc cn phi qun trit phng chm hc i i vi hnh, l lun gn lin vi thc tin, cn ch tng cng thc hnh. HS c nhng hiu bit v c s khoa hc ca vic phng chng cc bnh do ng vt gy ra, ca vic chm sc v bo v sc khe con ngi, u tranh phng chng bnh tt; c s khoa hc ca ch chm sc vt nui, cy trng hp l, ca vic thun ha cc ng vt,... 2.1.2.2. Nhim v pht trin Chng trnh tip tc rn luyn v pht trin cc k nng c bn: Cc k nng nghin cu mn hc (K nng Sinh hc): + K nng quan st, m t, nhn bit cc c im hnh thi ca c th, c quan, v tr ca cc c quan.

12

+ K nng thc hnh sinh hc: m v quan st cc c quan ca mt s ng vt in hnh, t v t chc mt s th nghim nghin cu hot ng sng ca ng vt. + Cc k nng vn dng kin thc vo vic phng tr mt s ng vt gy hi v bit bo v nhng ng vt qu him. - Cc k nng hc tp: k nng t hc, bit s dng sch gio khoa v sch tham kho, bit h thng ho kin thc di dng s , hot ng nhm, hot ng c lp, gii quyt vn ... - Cc k nng t duy: Nng lc t duy c lp, tnh ch ng sng to, tr thng minh, k nng so snh, phn tch, tng hp, khi qut ho cc s kin, rt ra kt lun khoa hc. 2.1.2.3. Nhim v gio dc * Bi dng th gii quan duy vt bin chng: Quan im duy vt bin chng c th hin qua nhng ni dung mang tnh quy lut: - C th ng vt v mi hot ng sng ca chng u c c s vt cht - C th ng vt l mt th thng nht, th hin trong mi quan h qua li gia cu to v chc nng, mi quan h gn b gia cc b phn, cc c quan trong c th, nh hot ng iu ha thn kinh v th dch. - C th ng vt quan h khng kht vi mi trng - Gii ng vt c qu trnh pht trin lch s, tin ha t thp n cao, t n gin n phc tp. - Con ngi c kh nng nhn thc c cc quy lut chi phi s hot ng, tn ti v pht trin ca ng vt * Gio dc tnh cm v o c: Bi dng HS thc trch nhim vi qu hng, tnh yu thin nhin, qu hng t nc; Rn luyn nhng c tnh ca ngi lao ng mi: kin tr, k hoch, sng to, trung thc..., cc c tnh ca ngi lm cng tc khoa hc: phng php khoa hc, cn thn, sng to,...; C thc u tranh phng chng, bi tr cc t nn x hi, gio dc tnh thm m. * Gio dc v sinh, bo v sc khe v gio dc mi trng

13

- C cc bin php phng tr nhng bnh truyn nhim do V thch hp, xy dng np sng v sinh cho bn thn, gia nh, gi gn v sinh trong cng ng. - Vn dng nhng kin thc hc vo sn xut a phng: dit tr su hi, hn ch nhng bin php c th gy hi MT - Bo v nhng loi V c nguy c tuyt chng, khng sn bt chim, th,... * Gio dc KTTH, LSX v hng nghip - HS c tm hiu v nhng vt nui c gi tr kinh t, c rn luyn cc k nng b mn, to thi quen ca ngi lao ng c vn ha. - Vic vn dng kin thc hc vo thc tin, tham quan cc c s chn nui,... gy hng th i vi mn hc, gp phn gio dc hng nghip cho HS. 2.2. Cu trc, ni dung, cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh ng vt hc trng ph thng 2.2.1. Cu trc chng trnh Chng trnh ng vt hc c b tr ging dy lp 7, gm 70 tit (64 tit l thuyt v thc hnh; 6 tit n tp v kim tra). Chng trnh gm 5 phn: Phn m u; Phn cc ngnh ng vt; Phn tng kt s tin ho ca ng vt; Phn ng vt v i sng con ngi; Phn tham quan thin nhin. Trong cc chng gii thiu v cc ngnh, cc lp, mi chng u bao gm cc ni dung chnh l tm hiu v c im hnh thi, cu to, sinh l,.. ca mt i din cho ngnh hoc lp, tip gii thiu s lc mt s i din khc, t rt ra c im chung ca tng ngnh hoc tng lp. - Cu trc ph hp vi vic tinh gin, vng chc: thi gian t vn m bo kin thc c bn v pht trin t duy, gio dc HS. Cu trc sp xp theo trt t tin ha ca cc ngnh, lp V; sp xp theo nguyn tc tng hp s b- phn tch- tng hp cao hn. 2.2.2. Ni dung chng trnh * Nhn xt chung: Chng trnh c th chia lm 2 phn: ng vt khng xng sng (VKXS) v ng vt c xng sng (VCXS)

14

Phn VKXS ch yu nghin cu theo trt t cc ngnh ng vt t thp n cao v t chc c th, v mt s hot ng sinh l cc c quan, mt s tp tnh ca nhng i din. Phn VCXS tm hiu cc lp ng vt t C n Th vi nhng i din kh quen thuc v gn b vi cuc sng con ngi. * Ni dung tng chng: SV nghin cu SGK v nu ni dung. 2.2.3. Cc thnh phn kin thc c bn ca ca chng trnh Chng trnh bao gm mt h thng cc khi nim chuyn khoa v Hnh thi hc, Gii phu hc, Sinh l hc, Phn loi hc ng vt. Cc nhm khi nim ny lm c s cho s hnh thnh v pht trin cc khi nim sinh hc i cng (dinh dng, trao i cht, thch nghi sinh thi, tin ha, sinh sn v pht trin). Khi nim Hnh thi hc ng vt: Bao gm nhng kin thc v hnh dng, kch thc, mu sc ca c th ng vt. Cc khi nim ny cn c hnh thnh trong mi lin h vi mi trng sng. Bao gm: Khi nim i xng (i xng ta trn v i xng hai bn), khi nim phn t v phn ha c th, khi nim hnh thi v mu sc thch nghi. Khi nim Gii phu hc ng vt: Bao gm cc kin thc v cu to ca t bo, m, cu to ca cc b phn v c quan ca c th ng vt. Cc khi nim Gii phu hc l c s xy dng cc khi nim Sinh l hc nn phi gn kin thc cu to vi kin thc sinh l. Khi nim Sinh l hc ng vt: Bao gm cc kin thc v hot ng ca cc c quan v h c quan, khng i su vo c ch cc hin tng sinh l. Nhng khi nim sinh l hc trong chng trnh l khi nim sinh l tiu ha, sinh l tun hon, sinh l h hp, sinh l bi tit, sinh l thn kinh, sinh l sinh sn. Khi nim Phn loi hc ng vt: Bao gm cc kin thc lin quan n c im sinh hc gn vi mi trng sng, li sng a dng c trng ca ngnh, lp thng qua vic nghin cu v s a dng v tp tnh ca ng vt cc nhm sinh thi khc nhau. T , khi qut nn c im chung ca ngnh, s khc bit gia cc lp trong ngnh v gia cc b trong lp. Khi nim sinh hc i cng:

15

- Khi nim trao i cht: c pht trin thng qua nhng du hiu mi v dinh dng c trng ng vt: S tin ha ca c quan di chuyn gn vi nhu cu nng lng ngy cng cao; S tin ha v t chc c th gn lin vi s tin ha v chc nng, do gn lin vi s hon thin qu trnh trao i cht; S hon thin qu trnh trao i cht gip ng vt ngy cng thch nghi cao vi iu kin sng nn phm vi phn b m rng hn, ng vt a dng, phong ph hn - Khi nim sinh sn v pht trin: gm nhng kin thc v cc hnh thc sinh sn ng vt; v pht trin c th v pht trin lch s. - Khi nim tin ha: Do c im chng trnh nghin cu theo trt t tin ha nn rt thun li cho vic hnh thnh v pht trin khi nim tin ha thng qua vic so snh cc ngnh, lp ng vt v cc c im cu to, gii phu, sinh l cc c quan v h c quan, v cc c im hnh thi thch nghi thy r xu hng tin ha ca ng vt: ng vt tin ha t n bo n a bo, t chc c th ngy cng hon thin, di chuyn t mi trng nc ln cn, qu trnh trao i cht ngy cng hon thin. - Khi nim thch nghi sinh thi: gn vi s hnh thnh v pht trin cc khi nim sinh thi hc, hnh thi hc, gii phu hc, sinh l hc, khng th tch ri ng vt vi mi trng. 2.3. Phng php dy hc ng vt hc trng ph thng 2.3.1. c im dy hc ng vt hc - K tha cc khi nim v k nng hnh thnh trong Sinh hc 6 - Cu trc ca chng trnh Sinh hc 7 thun li cho vic nghin cu su v gii phu, sinh l cng nhng c im sinh hc ca nhng ng vt tiu biu, t rt ra c im chung ca nhm, c im tin ha. - iu kin v tr a l ca t nc ta rt thun li cho vic hnh thnh cc khi nim hnh thi, sinh l, thch nghi,... Nhng vic ging dy cng gp nhiu kh khn: + ng vt lun hot ng, c nhiu tp tnh phc tp v mt s hot ng theo ma nn vic t chc quan st hot ng sng gp nhiu tr ngi.

16

+ Nhiu loi ng vt i din cho mt s ngnh, lp khng c Vit Nam, nhiu loi do c im li sng khng th a vo trong lp hc. + c im tm sinh l la tui HS: hiu ng, thch tm hiu t nhin, nng lc t duy, kh nng khi qut, mc tp trung c nng cao so vi HS lp 6 nhng vn mc cha su. 2.3.2. Cc phng php dy hc c th: Gio trnh 2.3.3. Dy hc cc kin thc trong chng trnh T cc v d c phn tch di y, SV xc nh c im, yu cu, phng php dy hc, hnh thc dy hc cc kin thc ca chng trnh. 2.3.3.1. Phng php dy hc kin thc Hnh thi hc ng vt V d dy hc Hnh dng ngoi ca giun t- Bi 15 . - Mc tiu: HS m t c v tr, c im cc b phn ngoi ca giun t v nu c s thch nghi ca hnh dng ngoi vi i sng trong t ca giun t. - PPDH: Thc hnh quan st mu vt (GV yu cu HS chun b mu vt giun t, mang n lp). - Cch tin hnh: + HS quan st mu vt, GV gi quan st: Giun c hnh dng nh th no? C th c mu g? Gm nhng b phn no? Nhng c im thch nghi vi i sng trong t ca giun nh th no? + HS thc hin theo nhm, da trn quan st mu v gi ca GV, nu c: C th giun di, gm nhiu t (hnh giun), c mu hng nht. C th gm phn u v phn ui. Phn u c ming, thnh c pht trin, xung quanh mi t u c vng t, ai sinh dc chim 3 t, l sinh dc ci mt bng, l sinh dc c di l sinh dc ci. Phn ui c l hu mn. c im cu to ngoi thch nghi vi li sng trong t: hnh giun, cc t phn u c thnh c pht trin, chi bn tiu gim nhng vn gi cc vng t lm ch da khi chui rc trong t. C th mu hng nht v cha nhiu mao mch dy c trn da, c tc dng nh l phi. + GV hon thin kin thc. 1.3.3.2. Phng php dy hc kin thc Gii phu hc ng vt

17

V d: Dy hc Cu to trong ca thn ln- Bi 39 - Mc tiu: Trnh by c c im cu to trong ca thn ln bng thch nghi vi i sng hon ton cn; xc nh c nhng c im tin ha ca cc c quan: b xng, tun hon, h hp, thn kinh thn ln so vi ch ng. - PPDH: Trc quan (GV chun b tranh v cc hnh 39.1 n 39.4; Nu c iu kin chun b mu ngm thn ln, mu ngm hoc m hnh b no ch ng v b no thn ln). - Cch tin hnh: + GV m bi bng hnh thc kim tra: Mi trng sng ca thn ln c g khc vi lp lng c? Nu nhng c im cu to ngoi ca thn ln thch nghi vi mi trng sng. GV gii thiu: Thn ln thch nghi hon ton vi i sng cn, khng ch th hin c im cu to ngoi m cn c nhng c im cu to trong. + Hot ng 1. Quan st b xng thn ln GV treo tranh hnh 39.1, yu cu HS quan st. GV gi quan st: ch nhng c im v s phn ha ct sng, s t sng c, t sng ui, c im ca xng sn tm ra nhng c im khc bit gia b xng ca thn ln v b xng ch, gii thch ngha ca s khc bit . HS quan st, trao i nhm, i din nhm trnh by. GV chnh l v hon thin kin thc. + Hot ng 2. Tm hiu c im cc c quan dinh dng GV treo tranh v hnh 39.2, HS quan st tranh v tm cc c quan ca cc h c quan. Qua quan st hnh, HS xc inh c: H tiu ha c thc qun, d dy, rut non, rut gi, l huyt, gan, mt, ty; H tun hon c tim, MC, TMC di; H h hp c kh qun, phi; H bi tit c thn, bng i. Tip , GV yu cu HS tm hiu s tin ha v thch nghi ca cc c quan dinh dng thn ln so vi ch ng. HS tho lun nhm, hon thnh bng Ni quan H hp Tun hon Bi tit ch Cu to Cu to Thn ln ngha thch nghi

18

Hot ng 3. Tm hiu v h thn kinh v gic quan GV hng dn HS quan st tranh v (hnh 39.4) hoc m hnh no thn ln, HS nu c c im cu to no b thn ln. GV t cu hi: Cc gic quan tai, mt thn ln c c im g thch nghi vi i sng hot ng trn cn? Qua quan st v gi ca GV, HS xc nh c: B no ca thn ln tin b hn so vi c, ch. No trc v tiu no pht trin hn l mt bc tin m bo cho thn ln c i sng hot ng hn, phc tp hn. Tai tuy cha c vnh tai nhng mng nh nm su trong ng tai ngoi, mt c m mt v c tuyn l, c mi mt th ba mng v linh hot m bo cho mt khng kh, thch nghi vi i sng trn cn. 2.3.3.3. Phng php dy hc kin thc Sinh l hc ng vt V d: Dy hc Chc nng ca vy c- Bi 31 - Mc tiu: nu c chc nng ca tng loi vy c thch nghi vi i sng bi li trong nc. - PPDH: Thc hnh (HS chun b mu vt c chp bi trong chu). - Cch tin hnh: GV chun b nhng np c nh cc vy c. Chia cc nhm thc hnh, mi nhm thc hin c nh mt loi vy, quan st hot ng c ca c cc nhm khc. GV hng dn HS tm hiu chc nng ca tng loi vy bng cch khi tm hiu chc nng ca loi vy no th dng np c nh loi vy , quan st hot ng ca c xc nh chc nng ca vy c, hon thnh bng 2- vai tr cc loi vy c Th Loi vy c c nh nghim 1 C nh khc ui v vy ui bng hai tm nha 2 Tt c cc vy u b c nh, tr vy ui 3 C nh vy lng v vy hu mn 4 C nh hai vy ngc 5 C nh hai vy bng Trng thi ca c Vai tr ca vy c

19

GV t chc tho lun, HS bo co kt qu. 2.3.3.4. Phng php dy hc kin thc Phn loi hc ng vt Th d: Dy hc a dng ca b st- Bi 40 - Mc tiu: Phn bit c ba b b st thng gp (b C vy, b Ra v b C su) thng qua nhng c im cu to ngoi. - PPDH: Trc quan v hi p - Cch tin hnh: + GV cung cp thng tin v s lng v phn loi lp B st (theo SGK) + GV treo tranh hnh 40.1 v cc loi thn ln bng, rn ro (i din b C vy), c su Xim (i din b C su), Ra ni vng (i din b Ra), gi HS quan st so snh v in vo bng cc c im chnh mi loi. Tn b i din Mai v ym hm Rng Mng trng v

B C vy B C su B Ra Qua hon thnh bng trn, GV yu cu HS xc nh ch cn c im no l c th phn bit c ba b trn (c th da vo c im hm hoc rng. Tuy nhin trong thc t, ngi ta da vo c im mai v ym phn bit b Ra, a vo c im hm rt di phn bit b C su. B Thn ln c hnh thi ging c su song hm ngn hn v kch thc nh hn. 2.4. T chc v s dng th nghim ng vt hc Cc th nghim trong chng trnh c s dng ch yu trong cc bi thc hnh. Mc d s gi quy nh cho thc hnh trong chng trnh ng vt hc t hn s gi nghin cu l thuyt nhng c vai tr quan trng v n phn nh phng php nghin cu ca b mn. Cn c vo ni dung v tnh cht ca cc hot ng thc hnh, c th chia thnh loi bi thc hnh quan st v thc hnh cng c. * Loi bi thc hnh quan st l loi bi thc hnh gip hc sinh pht hin kin thc mi, c tin hnh i vi cc ni dung m hc sinh cha bit. Loi bi ny thng c thc hin trong cc gi ln lp bi l thuyt kiu thc hnh vi

20

nhng ni dung kin thc v c im hnh thi, cu to ngoi. Th d: Tm hiu v c im cu to ngoi ca tm ng, c im hnh thi v cu to ngoi ca c, Trong thc hnh quan st, GV ng vai tr hng dn tng bc cc thao tc thc hnh, hng dn n u hc sinh lm theo n v thc hin theo tng ni dung ring bit, sau mi ni dung, hng dn hc sinh rt ra kt lun khoa hc. Loi bi ny c u im rn luyn cho hc sinh li t duy khoa hc, i t thc nghim khi qut rt ra kt lun khoa hc. * Loi bi thc hnh cng c, minh ho l loi bi thc hnh c thc hin khi hc sinh c vn kin thc l thuyt nhm gip hc sinh cng c v kim chng nhng kin thc hc. Loi bi ny c tc dng gip hc sinh khc su kin thc, c lng tin vo nhng iu hc. Nhng hn ch l ch khng kch thch c tnh ham mun tm ti ca hc sinh, do hn ch vic pht huy tnh ch ng, sng to trong tip thu tri thc ca hc sinh. * Cch t chc dy hc bi thc hnh: + Bc 1. Chun b- l bc quyt nh s thnh cng ca bi ging. Chun b ca hc sinh: Mu vt, phng tin thc hnh, mt s ni dung nh quan st hnh thi, nghin cu mt s hot ng sinh l. Chun b ca gio vin: - Gio n xc nh r mc tiu, cc ni dung cn tin hnh trong gi thc hnh, cch hng dn cc thao tc thc hnh khi thit k gio n; Vt mu, dng c thc hnh cho hc sinh lm vic, d kin chia nhm HS. + Bc 2: Tin hnh gi thc hnh theo quy trnh sau: - n nh t chc lp: B tr ch ngi, phn pht dng c v vt mu, kim tra s chun b ca hc sinh. - GV gii thiu mc tiu ca bi thc hnh, hng dn cc thao tc thc hnh. - Hc sinh tin hnh thc hnh. y l hot ng ch yu ca gi thc hnh, c th c 2 ni dung: Bo co kt qu quan st th nghim nh v thc hnh m, quan st, v hnh, lm bo co tng trnh. Trong qu trnh hc sinh thc hnh, gio vin thng xuyn theo di s lm vic ca cc nhm. - Tng kt, nh gi thc hnh, gm cc cng vic: ~ Phn tch kt qu th nghim, rt kinh nghim.

21

~ Nhn xt cng vic chun b v tin hnh thc hnh ca hc sinh. ~ Thu bo co tng trnh. ~ Thu dn dng c, mu vt v v sinh phng hc. Th d: Dy bi "Thc hnh: M c"- Bi 32 CC VN THO LUN 1. Trnh by v tr, nhim v ca chng trnh ng vt hc trng THCS. 2. Phn tch cu trc ni dung v cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh ng vt hc trng THCS. 3. Nu c im dy hc v cc phng php dy hc c th ca b mn ng vt hc trng THCS. 4. Phn tch c im ca cc phng php dy hc cc loi kin thc Hnh thi hc, Gii phu hc, Sinh l hc trong chng trnh ng vt hc trng THCS. Mi loi kin thc nu v d minh ho. 5. Phn tch cu trc ni dung, xc nh kin thc c bn v xc nh mc tiu dy hc ca mt bi kho ng vt hc.

Chng 3 DY HC C TH NGI V V SINH TRNG PH THNG

MC TIU: - Gii thch c v tr, nhim v, mc tiu ca chng trnh C th ngiV sinh trng ph thng. - Trnh by c cu trc, ni dung, cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh. - Vn dng c cc phng php dy hc thch hp vo dy hc cc thnh phn kin thc trong chng trnh. NI DUNG (5 tit LT + 2 tit TH): 3.1. V tr, nhim v dy hc C th ngi v v sinh trng ph thng 3.1.1. V tr dy hc C th ngi- V sinh trng ph thng

22

c b tr dy hc trong chng trnh Sinh hc 8, sau khi HS c tm hiu Thc vt hc, ng vt hc trong chng trnh Sinh hc 6, 7, trc khi HS tm hiu v nhng kin thc sinh hc i cng. Chng trnh gip hon thin kin thc chuyn khoa v cc i tng sinh vt theo trt t tin ha v ph hp vi c im tm sinh l HS: c kh nng t duy tru tng cao hn; HS ang tui dy th nn c nhu cu tm hiu v bn thn. khi tm hiu v cu to, chc nng ca cc c quan, h c quan s c c s vn dng vo vic gi gn sc khe, rn luyn thn th hc tp, lao ng c hiu qu. 3.1.2. Nhim v dy hc C th ngi- V sinh trng ph thng 3.1.2.1. Nhim v tr dc Chng trnh trang b cho HS c h thng nhng kin thc c bn, ph thng, hin i v thc tin v cu to, chc nng sinh l ca cc c quan, h c quan trong c th ngi v mi quan h gia chng trong hot ng chung ca c th; nhng kin thc thit thc cho HS trong i sng, lao ng v hc tp. l nhng kin thc: - Cu to v hot ng sinh l ca cc c quan, h c quan trong c th ngi. - Cc kin thc v v sinh v nhng bin php rn luyn thn th, bo v v tng cng sc khe, phng chng bnh tt. - Mt s kin thc mng tnh cht i cng: t bo, m, trao i cht, sinh trng, cm ng,... - Cc kin thc h tr mang tnh cht lin mn, kin thc v lch s khoa hc v cc phng php nghin cu c trng ca b mn. Chng trnh cung cp mt cch c h thng, ton din cc tri thc v c th ngi, quan tm ti tnh a phng, tnh vng min. Cc kin thc l c s khoa hc ca cc bin php v sinh, phng bnh, cch x l cc tnh hung gp phi trong cuc sng v c lin quan n i sng v sc khe ca con ngi, trong c sc khe sinh sn. Thng qua hc tp cc kin thc c bn, c rn luyn cc k nng c bn, HS c nhng k nng vn dng tri thc vo i sng cng c thm tri thc, to lp mt s thi quen, tp qun tt trong np sng, sinh hot, trong gi gn v sinh, bo v, chng nhim mi trng.

23

3.1.2.2. Nhim v pht trin Tip tc rn luyn v pht trin mt s k nng: - K nng Sinh hc: Quan st, t v tin hnh mt s th nghim n gin, m t, nhn bit c im cu to ca cc c quan, h c quan trong c th ngi. - K nng t duy: Rn cc thao tc t duy, t chc hot ng hc tp cho HS lnh hi tri thc mt cch tch cc, ch ng, c lp pht trin t duy khoa hc, rn tr thng minh, c sng to, suy ngh linh hot. - K nng hc tp: T hc, bit vn dng kin thc gii thch cc hin tng thc t, bit s dng sch gio khoa, ti liu tham kho, lm vic c nhn, theo nhm, bit t vn v gii quyt cc vn ,... 3.1.2.3. Nhim v gio dc * Bi dng th gii quan duy vt bin chng: Quan im duy vt bin chng c th hin ngay trong ni dung mn hc: - Mi hin tng sng, mi qu trnh sinh l din ra trong c th ngi u c c s vt cht (no, h thn kinh, biu hin di hnh thc phn x) v u nhn thc c (tnh quy lut, vn dng vo thc tin). - Cc kin thc trong chng trnh th hin c cc mi quan h: gia cu trc v chc nng ca cc m, c quan; gia cc c quan trong mt h; gia cc h c quan trong c th; gia c th vi mi trng; gia cc mt i lp ca mt qu trnh thng nht (ng ha v d ha; hng phn v c ch); gia lng v cht. * Gio dc tnh cm v o c, thi , hnh vi trong ng x vi thin nhin, con ngi, vi lao ng. Thng qua dy hc b mn, gp phn xy dng nhn cch con ngi lao ng mi, xy dng nhng phm cht v tinh thn, ch cho HS trong hin ti v ch vt kh hon thnh nhng nhim v trong tng lai. * Gio dc mi trng, gio dc dn s, c bit gio dc sc khe sinh sn. 3.2. Cu trc, ni dung, cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh 3.2.1. Cu trc chng trnh Chng trnh c trnh by gm 1 bi m u v 11 chng: - Bi m u xc nh r mc ch, ngha ca mn hc; - Chng 1. Khi qut v c th ngi - Cc chng tip theo i su phn tch cu to v chc nng sinh l ca tng h c

24

quan, t ra cc bin php v sinh tng ng: + Chng 2. Vn ng; + Chng 3.Tun hon; + Chng 4. H hp; + Chng 5. Tiu ho; + Chng 6. Trao i cht v nng lng; + Chng 7. Bi tit; + Chng 8. Da; + Chng 9. Thn kinh v gic quan; + Chng 10. Ni tit; + Chng 11. Sinh sn Cu trc trn c xy dng da trn nguyn tc tng hp s b, khi qut n phn tch v tng hp mc cao hn v th hin tnh logic ca cu trc ni dung: Mi hot ng sng c th hin ra ngoi bng s vn ng- vn ng l c quan d quan st, nhn bit hn cc c quan khc. Vn ng c lin quan n nng lng c gii phng do s xi ha cc cht dinh dng c mu (tun hon) mang ti t cc c quan tiu ha, h hp, ng thi cc sn phm phn hy c mu a n cc c quan bi tit. S phi hp hot ng ca cc h c quan nhm thc hin qu trnh sng c bn- trao i cht v nng lng. Ton b hot ng ca cc h c quan trong c th chu s iu khin, iu ha, phi hp ca h thn kinh, cc hoocmon do tuyn ni tit tit ra. Trc yu cu ca gio dc dn s, chng trnh ch n s sinh sn v pht trin ca c th ngi. 3.2.2. Ni dung chng trnh: SV nghin cu SG v trnh by ni dung. 3.2.3. Cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh Chng trnh bao gm mt h thng cc khi nim. Cc khi nim chuyn khoa gm: - Khi nim hnh thi- gii phu: phn nh cc c im hnh thi, cu to ca t bo, ca cc m, c quan, h c quan. - Khi nim sinh l- sinh thi: phn nh nhng hot ng c trng ca cc c quan, h c quan, c th; nhng thay i ca cc hot ng di tc ng ca cc yu t mi trng. Cc khi nim sinh l bao gm cc hin tng sinh l (mt biu hin bn ngoi ca cc hot ng sinh l, khu u v khu cui ca cc hot ng ) v qu trnh sinh l (c ch bn trong ca cc hin tng sinh l, s tng tc ca cc cu trc tham gia vo qu trnh).

25

- Khi nim v sinh, y hc: bao gm khi nim v cc bnh, phn nh cc du hiu c trng ca bnh (nguyn nhn, triu chng, con ng xm nhim,...), cc bin php gi gn v sinh, bo v sc khe, phng chng bnh tt. Cc khi nim i cng: Khi nim phn x, khi nim trao i cht. Ngoi ra, chng trnh cp n mt s qu trnh sinh l mang tnh quy lut: qu trnh t iu chnh cc hot ng sinh l m bo th cn bng, tnh n nh ca mi trng trong; s cn bng trong hot ng sng ca c th (c ch t iu ha bng thn kinh, bng h ni tit); cc hot ng mang tnh chu k (hot ng ca tim, hot ng ca bung trng, ...) 3.3. Phng php dy hc C th ngi-V sinh trng ph thng 3.3.1. c im ca vic dy hc C th ngi-V sinh - Ni dung chng trnh nghin cu v c im hnh thi, gii phu, sinh l, sinh thi, v sinh, y hc v c th ngi nn cn ch u tin cc phng php trc quan, thc hnh th nghim- ngoi tc dng v mt nhn thc cn rn luyn HS phng php nghin cu, pht trin t duy khoa hc. - Con ngi l i tng gn gi vi HS nn c th khai thc vn hiu bit ca HS bng phng php vn p- gi m. - Ni dung chng trnh c nhiu mi lin h vi chng trnh Thc vt hc, ng vt hc nn cn qun trit tnh k tha khi xy dng cc khi nim mi. - Khi la chn PPDH thch hp cn ch ti c im tm sinh l ca HS, ni dung dy hc,... 3.3.2. Phng php dy hc c th: Trc quan, thc hnh, dng li 3.3.3. Phng php dy hc cc kin thc trong chng trnh 3.3.3.1. Dy hc cc kin thc hnh thi, gii phu * Yu cu: HS xc nh c v tr, m t c hnh dng, cu to ngoi, trong ca cc c quan, h c quan trong c th, lm c s cho vic hiu chc nng, s thch nghi, tnh thng nht gia cu to v chc nng; So snh c c im cu to ca mt s c quan, h c quan ngi vi ng vt (Th) thy r ngun gc tin ha ca ngi; Trn c s hiu r cu to, HS c thc gi gn v sinh m bo cho s pht trin bnh thng ca c th.

26

* PPDH: PP trc quan, PP ging gii- minh ha ( trnh by cc cu trc phc tp * V d: Dy "Cc c quan tiu ho"- Bi 24 + Mc tiu: Hc sinh phi k c tn ca cc c quan tiu ho v cc tuyn tiu ho trong c th ngi. + Phng php: trc quan (s dng tranh v) + Cch tin hnh: GV: Qu trnh tiu ho c din ra ti cc c quan tiu ho trong h tiu ho. Vy h tiu ho gm nhng c quan no? GV treo tranh cm hnh 24- 3 "S cc c quan trong h tiu ho ca c th ngi", yu cu HS quan st tranh, kt hp vi quan st hnh 24- 3 trong SGK. GV gi mt vi HS ln bng ghi ch thch cho tranh cm. Cc HS khc theo di v b sung cho kt qu ca bn. GV yu cu HS quan st v lit k cc c quan tiu ho hnh 24- 3 vo cc ct tng ng bng 24 "Cc c quan trong ng tiu ho v cc tuyn tiu ho": Cc c quan trong ng tiu ho Cc tuyn tiu ho

GV gi mt vi HS nu kt qu ca mnh, cc HS khc nhn xt, b sung. 3.3.3.2. Dy hc cc kin thc sinh l, sinh thi * Yu cu: HS xc nh c chc nng sinh l ca cc c quan, h c quan trong c th c lin quan n cu trc ca chng, nh m hiu r hn cu trc ca cc c quan ; Gii thch c s thay i trong hot ng sinh l ca cc c quan, h c quan, c th di tc ng ca cc yu t MT; Nu c vai tr ca h thn kinh v ni tit m bo s cn bng ca cc hot ng sinh l bnh thng. * V d: Dy hc Tiu ho d dy - Mc tiu: HS phi m t c cc hot ng bin i thc n d dy c lin quan n cu to d dy. - Phng php: Hi p, LV vi SGK - Cch tin hnh: + GV s dng cu hi lnh cui mc I V vo mc II.

27

+ GV gii thiu thng tin v phn x tit dch v khi c bt c vt g chm vo li hay nim mc d dy. Khi c thc n, d dy c nhng hot ng bin i no? + HS c thng tin trong SGK trang 88, thc hin cc lnh hot ng, hon thnh bng 27 v cc hot ng bin i thc n d dy, phn bit c gia bin i l hc (nhng hot ng co bp, nho trn thc n vi dch v v y thc n xung rut c s phi hp co ca c vng mn v) vi bin i ho hc (cc thnh phn ca dch v phn ct thc n prtin thnh cc chui ngn). + Tr li cc cu hi cn li ca phn lnh hot ng, HS hiu r hn hot ng tiu ho thc n ca d dy c lin quan cht ch vi cu to. 3.3.3.3. Dy hc cc kin thc v sinh, y hc (kin thc ng dng) * Yu cu: HS phn tch c c s khoa hc ca cc bin php v sinh, rn luyn tng cng sc khe, tng kh nng lao ng, hc tp v cc ng dng khc; C thc t gic trong vic gi gn v sinh, bo v mi trng, bo v c th chng bnh tt. * PPDH: Vn p * V d: Dy hc V sinh tiu ho: - Mc tiu: HS phn tch c cc tc nhn gy hi cho h tiu ho, t nu c cc bin php bo v h tiu ho. - Cch tin hnh: + HS c thng tin mc I, tr li cu hi: C nhng tc nhn no gy hi cho h tiu ho? Mc gy hi ca chng nh th no? + Tr li cc cu hi trn bng cch hon thnh bng: Tc nhn C quan hoc hot ng b nh hng Mc nh hng

HS tm tt c cc tc nhn: VSV, k sinh trng, thc n thiu cht, b i thiu, cch n, khu phn n c nh hng n tt c cc hot ng ca h tiu ho. + HS nu nhng bin php bo v h tiu ho. + HS tr li cc cu hi phn lnh hot ng, t kt lun c cc bin php bo v hp l. p dng vo vic v sinh tiu ho i vi bn thn. 3.3.4. Hnh thnh v pht trin khi nim trong dy hc C th ngi- V sinh 3.3.4.1. Hnh thnh khi nim

28

* Hnh thnh khi nim hin tng sinh l S hnh thnh khi nim hin tng sinh l c th vn dng theo con ng 5 bc, SV ly v d v phn tch cch dy hc khi nim theo con ng 5 bc. - Bc 1. Xc nh nhim v nhn thc: - Bc 2. Quan st th nghim - Bc 3. Phn tch du hiu bn cht, nh ngha khi nim - Bc 4. a khi nim vo h thng bit - Bc 5. Vn dng khi nim * Hnh thnh khi nim qu trnh sinh l Hnh thnh loi khi nim ny c th theo 3 bc. SV nu v d vn dng. - Bc 1. M t din bin qu trnh - Bc 2. Phn tch c ch qu trnh - Bc 3. Nu ngha ca qu trnh 3.3.4.2. Pht trin mt s khi nim: Phn x, trao i cht (Xem ti liu [5]) 3.4. T chc v s dng th nghim C th ngi- V sinh Vic t chc v s dng cc th nghim C th ngi- V sinh trong cc bi thc hnh nhn chung cng tin hnh theo cc bc dy hc bi thc hnh Thc vt hc, ng vt hc. Vn dng: T chc v s dng th nghim trong bi thc hnh Tm hiu hot ng ca enzim trong nc bt. CC VN THO LUN 1. Nu v tr, nhim v ca chng trnh C th ngi- V sinh. 2. Phn tch cu trc ni dung v cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh C th ngi- V sinh. 3. c im ging dy v cc phng php ging dy c th ca b mn C th ngi- V sinh trng THCS. Hnh thnh khi nim. 4. c im ca cc phng php dy hc cc loi kin thc Hnh thi hc, Gii phu hc, Sinh l, Sinh thi trong chng trnh C th ngi- V sinh trng THCS. Mi loi kin thc nu v d minh ho.

29

5. Phn tch cu trc ni dung, xc nh kin thc c bn v xc nh mc tiu dy hc ca mt bi kho C th ngi- V sinh.

Chng 4 DY HC SINH HC T BO TRNG PH THNG

MC TIU: - Gii thch c v tr, nhim v, mc tiu ca chng trnh Sinh hc t bo trng ph thng. - Trnh by c cu trc, ni dung, cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh. - Vn dng c cc phng php dy hc thch hp vo dy hc cc thnh phn kin thc trong chng trnh. NI DUNG (8 tit LT + 4 tit TH): 4.1. Chng trnh Sinh hc THPT v chng trnh Sinh hc 10 4.1.1. Chng trnh Sinh hc trng THPT (p dng t nm hc 2006- 2007): Chng trnh THPT c th hin hai loi chng trnh l chng trnh c bn v chng trnh nng cao. Ni dung v thi lng ca hai loi chng trnh ny c th hin bng trang 5, sch GV, nng cao. Vic xy dng ni dung chng trnh Sinh hc trng THPT da trn nhng quan im xy dng chng trnh sau y: - Cc kin thc Sinh hc trong chng trnh c trnh by theo cc cp t chc s sng, t cc h nh n cc h trung ln cc h ln: T bo c th qun th loi qun x h sinh thi sinh quyn, cui cng tng kt nhng c im chung ca cc t chc sng theo quan im tin ho- sinh thi. - Cc kin thc trnh by trong chng trnh l cc kin thc Sinh hc i cng, ch ra nhng nguyn tc t chc, nhng quy lut vn ng chung cho gii sinh vt. Chng trnh THCS cp ln lt ti cc nhm i tng Thc vt ng vt Ngi, th chng trnh THPT, phn c th trnh by tch hp cc kin thc v Sinh hc Thc vt v Sinh hc ng vt, Sinh hc Vi sinh vt c trnh

30

by nh mt qu t Sinh hc t bo ln Sinh hc c th a bo. Cc phn Sinh hc T bo, Di truyn, Tin ho, Sinh thi cp ti nhng quy lut chung, khng phn bit tng nhm i tng. iu ny gip hc sinh c nhng hiu bit khi qut hn v nhng quy lut chung nht ca gii hu c. S phi hp hai quan im trn cho thy chng trnh Sinh hc THPT c cu trc ng tm, m rng chng trnh Sinh hc THCS, ph hp vi trnh kin thc v nng lc t duy ca hc sinh THPT. - Chng trnh m bo mt nn kin thc c bn chung cho mi HS trong cp hc. - Chng trnh k tha chng trnh ci cch gio dc (p dng t nm 1987 n nay) v chng trnh th im chuyn ban (1993- 2000). Nhng kin thc a vo chng trnh c chn lc t 2 chng trnh trn. V c bn, khng a thm nhng kin thc mi, nhng c cu trc li theo cc nh hng nu trn, c tham kho chng trnh mt s nc, m bo kin thc hin i, cp nht. 4.1.2. Chng trnh Sinh hc 10 4.1.2.1. c im chng trnh Sinh hc 10 - Sinh hc 10 da trn quan im cu trc lun i i vi chc nng th hin tt c cp t chc. V d, cu trc phn t v siu hin vi ca ti th hoc lc lp th hin chc nng chuyn ho nng lng ca t bo, - Sinh hc 10 xy dng trn quan im t bo cng nh c th sng l h thng m, lun trao i vt cht, nng lng v thng tin vi mi trng sng. - Sinh hc 10 xy dng trn quan im tin ho. Mi cu trc, chc nng, hin tng, c ch, u th hin qu trnh tin ho lch s. - L chng trnh u cp THPT nn SGK c bi khi qut ho cc kin thc v Sinh hc hc cp THCS, va c tnh n tp, cng c kin thc, va l c s HS d dng tip thu cc kin thc mi ca cp THPT. Cc kin thc lp 10 l c s cho cc kin thc ca lp 11, 12 v cc cp t chc cao hn. - Sinh hc 10 ch yu cp n Sinh hc T bo nhng c phn Sinh hc Vi sinh vt. Thc cht Sinh hc Vi sinh vt cng l Sinh hc T bo v vi sinh vt ch yu tn ti dng n bo. ng thi, Vi sinh vt l nhng c th nn c th ni

31

SGK Sinh hc 10 cp n cp c th nguyn thu l cc c th n bo, v vy cn gii thiu chng nh nhng c th, tc l tng ng vi c th thc vt v ng vt s c hc lp 11. 4.2.1.2. Cu trc ni dung chng trnh Sinh hc 10 Chng trnh Sinh hc 10 bao gm 3 phn: - Phn 1. Gii thiu chung v th gii sng: Trnh by v cc cp t chc ca th gii sng; H thng nm gii sinh vt theo quan im ca Whittaker v Margulis; S pht sinh gii thc vt v ng vt; a dng ca th gii sinh vt. - Phn 2. Sinh hc T bo, gm 4 chng: + Chng 1. Thnh phn ho hc ca t bo. + Chng 2. Cu trc ca t bo. + Chng 3. Chuyn ho vt cht v nng lng t bo. + Chng 4. Phn bo - Phn 3. Sinh hc Vi sinh vt, gm: + Chng 1. Chuyn ho vt cht v nng lng vi sinh vt. + Chng 2. Sinh trng v sinh sn ca Vi sinh vt. + Chng 3. Virut v bnh truyn nhim 4.2. V tr, nhim v dy hc Sinh hc T bo trng ph thng 4.2.1. V tr - Chng trnh Sinh hc t bo c b tr dy hc trong chng trnh Sinh hc 10, sau khi HS c tm hiu c im chung ca th gii sng, trc khi c tm hiu Sinh hc vi sinh vt, Sinh hc c th. - Cc kin thc Sinh hc trong chng trnh Sinh hc THPT c trnh by theo cc cp t chc s sng t phn t, t bo n sinh quyn, thng sut bng quan im tin ho- sinh thi nn Sinh hc t bo c ging dy lp 10 u cp vi ni dung m rng, i su hn v kin thc nh thnh phn ho hc v cu trc ca t bo cng nh s chuyn ho vt cht v nng lng trong t bo. 4.2.2. Nhim v dy hc Sinh hc t bo trng THPT Chng trnh cng c, b sung, nng cao, hon thin cc tri thc Sinh hc T bo THCS, c th:

32

4.2.2.1. Nhim v tr dc - Chng trnh cung cp cho hc sinh nhng tri thc ph thng, c bn, hin i v cp t chc ca s sng- t bo. l nhng tri thc c bn v cu trc v chc nng ca nhng thnh phn ho hc, cc b phn trong t bo; Cc tri thc v cc qu trnh sinh hc c bn mc t bo nh chuyn ha vt cht, sinh sn. - Nm vng cc kin thc c bn trn l c s hiu cc bin php k thut trng trt, chn nui, chn ging nhm nng cao nng sut cc ging vt nui, cy trng, hiu cc bin php chm sc sc kho, bo v mi trng, gp phn nng cao cht lng cuc sng v m bo s pht trin bn vng. 4.2.2.2. Nhim v pht trin Dy hc Sinh hc t bo gp phn rn luyn cc k nng b mn, rn luyn nng lc t duy c lp v bi dng tr thng minh cho hc sinh, c th: - K nng Sinh hc: Tip tc pht trin k nng quan st, th nghim. Hc sinh c lm cc tiu bn hin vi, tin hnh quan st di knh lp, knh hin vi, bit b tr mt s th nghim n gin tm hiu nguyn nhn ca mt s hin tng, qu trnh din ra trong c th sng. - K nng t duy: Tip tc pht trin cc k nng t duy thc nghim- quy np, ch trng pht trin t duy l lun (so snh, phn tch, tng hp, khi qut ho, ), c bit l k nng nhn dng, nu v gii quyt cc vn ny sinh trong hc tp v trong thc tin cuc sng. - K nng hc tp: Tip tc pht trin k nng hc tp, c bit l t hc: bit thu thp, x l thng tin, lp bng, biu , s , th, lm vic c nhn, lm vic theo nhm, lm cc bo co nh, trnh by trc t, trc lp, 4.2.2.3. Nhim v gio dc Dy hc Sinh hc t bo gp phn bi dng th gii quan duy vt bin chng, gio dc t tng, tnh cm, o c ca ngi lao ng mi, gio dc v sinh, bo v sc kho, gio dc mi trng. - Hc sinh c cng c nim tin vo kh nng ca khoa hc hin i trong vic nhn thc bn cht v tnh quy lut ca cc hin tng sinh hc. Hc sinh nhn thc c ton b t bo tham gia s di truyn cc tnh trng, trong nhn t bo,

33

c th l cc NST trong nhn ng vai tr chnh. c tm hiu mi quan h gia nhn v t bo cht, gia cc t bo sinh dc vi cc t bo sinh dng,... - C thc vn dng cc tri thc, k nng hc c vo cuc sng, lao ng, hc tp. - Xy dng thc t gic, thi quen bo v thin nhin, bo v mi trng sng, c thi v hnh vi ng n i vi chnh sch ca ng, Nh nc v dn s, sc kho sinh sn, phng chng HIV/AIDS, lm dng ma tu v t nn x hi. Chng trnh nng cao i su hn v thc hnh, th nghim v nhng vn l thuyt lin quan ti k thut, cng ngh, sn xut chun b cho hc sinh tip tc hc theo cc ngnh, ngh c lin quan vi khoa hc t nhin ni chung v sinh hc ni ring. 4.3. Cu trc, ni dung, cc thnh phn kin thc ca chng trnh Sinh hc t bo trng ph thng 4.3.1. Cu trc, ni dung ca chng trnh Chng trnh Sinh hc t bo gm 4 chng, c th hin trong bng sau: Tn chng Chng trnh c bn Chng trnh nng cao Chng I. Gm 4 bi, gii thiu v cc Gm 6 bi, gii thiu v cc Thnh phn nguyn t bo nucleic t ha hc, nc, nguyn t ha hc, nc, ha hc ca cacbohirat, lipit, protein v axit cacbohirat, lipit, protein v axit nucleic, thc hnh nhn bit mt s thnh phn ha hc ca t bo. Chng II. Gm 6 bi, gii thiu v t bo Gm 8 bi, gii thiu v t bo Cu trc ca nhn s, t bo nhn thc, hot nhn s, t bo nhn thc, hot t bo ng vn chuyn cc cht qua ng vn chuyn cc cht qua mng t bo v thc hnh th mng t bo v thc hnh quan st nghim co v phn co nguyn t bo, th nghim co v phn co sinh nguyn sinh, th nghim s thm thu v tnh thm ca t bo Chng III. Gm 5 bi, gii thiu khi qut v Gm 7 bi, gii thiu v chuyn Chuyn ha nng lng, chuyn ha vt cht, ha nng lng, enzim, vai tr ca vt cht v enzim, vai tr ca enzim trong enzim trong qu trnh chuyn ha

34

nng lng qu trnh chuyn ha vt cht, h vt cht, h hp t bo, quang hp, t bo hp t bo, quang hp, thc hnh ha tng hp, thc hnh mt s th mt s th nghim v enzim. nghim v enzim. Chng IV. Gm 3 bi, gii thiu v chu k t Gm 4 bi, gii thiu v chu k t Phn bo bo, nguyn phn, gim phn, bo, cc hnh thc phn bo, thc hnh quan st cc k ca nguyn phn, gim phn, thc hnh nguyn phn trn tiu bn r quan st cc k ca nguyn phn hnh. trn tiu bn r hnh. Bi n tp 1 bi n tp phn Sinh hc t bo 1 bi n tp phn Sinh hc t bo Cu trc ca chng trnh i theo hng t cu to, cu trc n hot ng, chc nng sinh l ca t bo. Khi tm hiu v cu to t bo (chng 1, chng 2), HS c tm hiu t cp nh n ln: nguyn t, phn t, bo quan, t bo. Khi tm hiu v chc nng ca t bo (chng 3, chng 4), HS c tm hiu theo logic ni dung: hot ng chuyn ha vt cht v nng lng ca t bo l iu kin cn thit t bo ln ln v thc hin chc nng sinh sn. 4.3.2. Cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh Thnh phn kin thc c bn nht ca chng trnh l mt h thng cc khi nim phn nh nhng cu trc, hin tng, qu trnh, quan h c bn ca s sng cp t bo. - Nhng khi nim phn nh cc du hiu, hin tng, qu trnh c trng ca t bo, ca s sng: trao i cht, h hp, quang hp, phn bo, chu k t bo, nguyn phn, gim phn,... - Nhng khi nim phn nh cc t chc, cu trc c bn ca t bo, vt cht sng: cc nguyn t ha hc ca t bo, nc, cacbohirat, lipit, protein, axit nucleic, cc bo quan, NST, t bo, enzim, ATP, ... - Nhng khi nim phn nh c ch ca cc hin tng, qu trnh c bn ca t bo, ca s sng: t nhn i, phn li, t hp ca cc NST, qu trnh nguyn phn, gim phn, qu trnh quang hp, qu trnh h hp, c ch vn chuyn cc cht qua mng t bo, c ch hot ng ca enzim, ...

35

- Khi nim phn nh v quan h: Quan h gia cu to v chc nng ca cc bo quan, mi lin h gia cc nguyn t ho hc, cc hp cht hu c trong t bo. Cc nhm khi nim trn c mi quan h cht ch vi nhau v s phn chia thnh cc nhm cng ch c tnh cht tng i. V d, t bo vn ng bng cch trao i cht, ln ln, t nhn i trong nguyn phn, gim phn, kt hp vi nhau gia t bo sinh dc c v ci trong th tinh. NST vn ng bng cch t nhn i, phn li trong qu trnh pht sinh giao t v t hp li trong qu trnh th tinh. Trong thi i bng n thng tin, khoa hc k thut v cng ngh pht trin nh v bo th phng php ca cc khoa hc, phng php hc tp tr thnh mt thnh phn quan trng ca hc vn ph thng, thnh mc tiu gio dc. Mt s phng php c th ca sinh hc xy dng nn nhng tri thc ca loi ngi trong lnh vc Sinh hc t bo. Nhng phng php hc tp tch cc gip hc sinh ch ng t lc nm vng di sn tri thc ca loi ngi lnh vc trn. 4.4. Phng php dy hc Sinh hc t bo 4.4.1. c im ca phng php dy hc Sinh hc t bo - Mt trong nhng im mu cht i mi ca chng trnh v sch gio khoa l pht huy tnh tch cc, ch ng lnh hi kin thc ca hc sinh di s hng dn ca gio vin, cho nn cn yu cu hc sinh tch cc tham gia lnh hi kin thc, vn dng hiu bit, tch cc suy ngh t c th n khi qut tru tng, bng cch a ra nhng v d, l gii vn , quan st th nghim,... v rt ra kt lun. - Chng trnh Sinh hc t bo mang tnh khi qut, tru tng kh cao nn trong mt s trng hp phi hng dn hc sinh lnh hi bng t duy tru tng (phn tch, tng hp, so snh, vn dng kin thc l thuyt hc...) da vo cc th nghim m phng, cc s khi qut. - Cn pht trin phng php tch cc. - Sinh hc l khoa hc thc nghim, phng php dy hc gn b cht ch vi thit b dy hc, do dy hc Sinh hc khng th thiu cc phng tin trc quan nh m hnh, tranh v, mu vt, phim nh,... c bit nn trang b mt s thit b nh knh hin vi tt, thuc nhum, dng c thu tinh.

36

- Da vo c im cu trc ca mt bi hc, cn xc nh phng php v hnh thc dy hc thch hp. 4.4.2. nh hng cch dy, cch hc v nh gi (Xem ti liu [7] v Sch gio vin Sinh hc 10) 4.4.3. Phng php dy hc cc thnh phn kin thc c bn trong chng trnh 4.4.3.1. Yu cu v i mi phng php dy hc - Dy HS cch t hc, rn luyn cc k nng t duy logic v sng to, k nng gii quyt vn , k nng phn loi, khi qut ho, GV to iu kin HS ch ng tham gia vo qu trnh o to, cng khm ph chim lnh tri thc ch khng phi cho cc em kin thc ghi nh. Ngoi ra, phi quan tm ti vic rn luyn cc k nng s dng ngn ng, dy HS cch din t bng li ni, k nng vit, - Hng ti dy hc sinh cc k nng sng nh bit cch lm vic c lp nhng cng phi bit cch lm vic tp th gii quyt c nhng vn m c nhn khng th lm c. - Sch gio khoa ng vai tr ht sc quan trng trong qu trnh dy hc: Va l ti liu hc tp, ti liu khoa hc, l ngun cung cp kin thc phong ph cho ngi hc, va l phng tin ch yu ngi dy t chc hot ng hc. Vic khai thc, s dng sch gio khoa nh th no cho c hiu qu trong dy hc ph thuc vo phng php, bin php s dng. * Cc bin php t chc hot ng t lc nghin cu sch gio khoa nhm pht huy tnh tch cc ca hc sinh (xem ti liu [1]). 4.4.3.2. Dy hc cc thnh phn kin thc c bn trong chng trnh a. Dy hc nhng khi nim phn nh cc t chc, cu trc c bn ca t bo, vt cht sng, c th s dng hnh v, nh, s , bng, thng qua phng php trc quan kt hp vi hi p. V d: Dy hc Cu trc ADN (Bi 10, sch nng cao; Bi 6, sch c bn) * Mc tiu: Nu c c im cu to ha hc, cu trc khng gian ca ADN, xc inh c c im cu trc ph hp vi chc nng lu gi, bo qun v truyn t thng tin di truyn.

37

* PPDH: Trc quan, hi p * PTDH: - GV chun b hnh H10.2 (sch nng cao), H6.1 (sch c bn) - PHT: Quan st hnh v xc nh cc t hoc cm t tng ng vi cc ch ci A, B, C,... trong s sau y: (A) n phn (nucltit) (B) (C) Cu trc ca ADN Lin kt (C1) (C2) (C3) (D) ni gia cc nucltit trn hai mch ADN theo (E) (F) ni gia cc (G) k tip nhau trn mch plinucltit Gm (H) mch plinucltit chy (I) Cu trc khng gian Chiu xon (K) ng knh vng xon (M), chiu cao vng xon (L) * Cch tin hnh: - GV: ADN c coi l c s vt cht ca hin tng di truyn cp phn t, ADN l mt thnh phn vt cht cu to nn t bo. Da vo kin thc hc lp 9, cho bit ADN c cu to t loi n phn no? C nhng loi n phn no? S a dng v c th ca ADN l do yu t no quyt nh? - GV treo tranh hnh, yu cu HS quan st tranh, lm vic theo nhm v hon thnh PHT. HS thc hin yu cu.

38

- GV t chc tho lun, hon thnh s v cu trc ADN. Tip GV nu cu hi: c im ca nguyn tc b sung l g? c im cu trc no ca ADN gip chng thc hin chc nng lu gi, bo qun v truyn t thng tin di truyn? b. Dy hc nhng khi nim phn nh cc du hin, hin tng c trng ca t bo, vt cht sng V d: Dy hc khi nim h hp t bo (Bi 23, sch nng cao; Bi 16, sch c bn) * Mc tiu: Nu c nh ngha, bn cht v vit c phng trnh tng qut ca h hp t bo. * PPDH: Hi p * Cch tin hnh: GV yu cu HS c thng tin mc I, tr li cc cu hi sau: 1. H hp t bo din ra bo quan no? Nguyn liu v sn phm ca h hp ni bo l g? 2. Vit phng trnh tng qut ca h hp ni bo. S thu O2 v thi CO2 ngi trong ht th c phi l h hp ni bo khng? 3. H hp ni bo l g? 4. Quan st hnh 23.1 (sch nng cao) hoc hnh 16.1 (sch c bn) cho bit h hp t bo gm nhng giai on no? H hp ni bo c bn cht l g? H hp ni bo c c im g khc vi qu trnh t chy? Tc ca qu trnh h hp ni bo ph thuc vo yu t no? c. Dy hc cc khi nim phn nh c ch ca cc hin tng, cc qu trnh c bn trong t bo V d: Dy hc c ch quang hp (Bi 26, sch nng cao), cc pha ca qu trnh quang hp (Bi 17, sch c bn) * Mc tiu: Nu c mi quan h gia hai pha ca qu trnh quang hp, phn bit c c im ca pha sng v pha ti. * PPDH: Trc quan, hi p * Cch tin hnh:

39

- GV s dng hnh 26.1 (sch nng cao) hoc hnh 17.1 (sch c bn), yu cu HS quan st v cho bit qu trnh quang hp gm nhng pha no? Cc pha c mi quan h vi nhau nh th no? - HS tip tc quan st hnh, kt hp vi thng tin trong SGK, hon thnh bng phn bit 2 pha ca quang hp qua bng phn bit sau: im phn bit Pha sng Pha ti nh ngha iu kin Ni din ra Nguyn liu Sn phm Lu , lp 10 ch i nghin cu chu trnh Canvin v gii thch cho HS hiu ti sao pha ti c gi l pha c nh CO2 Trong qu trnh tho lun hon thnh bng phn bit trn, GV yu cu HS nu c bo quan quang hp c c im cu to ph hp nh th no vi chc nng quang hp, ngun O2 c to ra t ngun nguyn liu no. 4.5. T chc v s dng th nghim Sinh hc t bo SV vn dng phn tch cc th nghim thc hnh trong chng trnh Sinh hc t bo, nu cc bc t chc bi thc hnh v t chc bi thc hnh . (xem [2]). Vn dng: T chc v s dng th nghim thc hnh Quan st cc k nguyn phn qua tiu bn tm thi; Quan st t bo, th nghim co v phn co nguyn sinh. CC VN THO LUN 1. V tr, nhim v ca chng trnh Sinh hc t bo trng THPT. 2. Phn tch cu trc, ni dung v cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh Sinh hc t bo trng THPT. 3. c im ging dy v cc phng php ging dy c th ca b mn Sinh hc t bo trng THPT. 4. Phn tch cch dy hc cc kin thc trong chng trnh Sinh hc t bo 5. Quan im xy dng chng trnh Sinh hc trng THPT. 6. nh hng i mi cch dy, cch hc, cch nh gi v nhng yu cu i mi PPDH trong dy hc Sinh hc t bo trng THPT.

40

Chng 5

DY HC SINH HC VI SINH VT TRNG PH THNG

MC TIU: - Gii thch c v tr, nhim v, mc tiu ca chng trnh Sinh hc Vi sinh vt trng ph thng. - Trnh by c cu trc, ni dung, cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh. - Vn dng c cc phng php dy hc thch hp vo dy hc cc thnh phn kin thc trong chng trnh. NI DUNG (7 tit LT + 2 tit TH): 5.1. V tr, nhim v ca Sinh hc Vi sinh vt trng ph thng 5.1.1. V tr Chng trnh Sinh hc vi sinh vt c b tr hc sau phn gii thiu chung v th gii sng v phn Sinh hc t bo trong chng trnh Sinh hc 10, trc khi HS c tm hiu v Sinh hc c th (Sinh hc 11). Sinh hc vi sinh vt c coi l chng trnh sinh hc trnh by v Sinh hc c th. Tuy nhin i tng vi sinh vt ch yu l sinh vt n bo, c th ch gm mt t bo nn phn Sinh hc vi sinh vt c trnh by nh mt qu t Sinh hc t bo ln Sinh hc c th a bo (Sinh hc 11). Vi sinh vt hc l mt trong nhng ngnh khoa hc c s pht trin nhanh chng trong nhng thp k gn y, l mt trong nhng khoa hc nn mng ca cng ngh sinh hc. Hin nay, con ngi c iu kin tip cn ngy cng nhiu nhng thnh tu ca vi sinh vt hc, cc sn phm ln men, cc sn phm tng hp l nh vi sinh vt, c b tr ging dy vi s tit khng nhiu, vi trnh HS lp 10, khng th ging dy mt cch ton din v Vi sinh vt hc, hoc v Cng ngh Sinh hc, chng trnh ch gii hn trong phm vi nhng kin thc c bn v c im sinh hc, cc qu trnh sinh hc v ch li ca cc nhm vi sinh vt ch yu. 5.1.2. Nhim v dy hc Sinh hc vi sinh vt trng THPT

41

5.1.2.1. Nhim v tr dc Chng trnh cng c, b sung, nng cao, hon thin cc tri thc Sinh hc Vi sinh vt m HS c hc trng THCS. - HS c nhng hiu bit ph thng, c bn, hin i, thc tin v c im sinh hc, cc qu trnh sinh hc v ng dng ca cc nhm vi sinh vt ch yu. Phn bit c c th sng, vt cht sng, thy c s tin ho, mi quan h chng loi pht sinh gia cc nhm vi sinh vt, s thng nht ca th gii vi sinh vt; Cung cp cho HS nhng tri thc c bn v chuyn ho vt cht v nng lng vi sinh vt, sinh trng v pht trin ca vi sinh vt, cung cp nhng kin thc c bn v dng sng cha c t bo nhng sng c khi k sinh trong t bo- Virus. l nhng kin thc v kiu dinh dng ca vi sinh vt (quang dng, ho dng), v chuyn ho vt cht (h hp, ln men), v vi sinh vt quang hp, v s sinh trng, sinh sn ca vi sinh vt, v vi rut v min dch hc. Nhng kin thc c bn, hin i gn lin vi thc tin i sng, sn xut. - Nm vng nhng kin thc ni trn l c s gip HS hiu cc bin php k thut nhm nng cao nng sut cc chng vi sinh vt c ch, hiu cc bin php chm sc sc kho, bo v mi trng, gp phn nng cao cht lng cuc sng. 5.1.2.2. Nhim v pht trin Dy hc Sinh hc vi sinh vt gp phn rn luyn cc k nng b mn, rn luyn nng lc t duy c lp v bi dng tr thng minh cho hc sinh, c th: - K nng Sinh hc: Tip tc pht trin k nng quan st, th nghim. Hc sinh c lm cc tiu bn hin vi, tin hnh quan st di knh lp, knh hin vi, bit b tr mt s th nghim n gin tm hiu nguyn nhn ca mt s hin tng, qu trnh din ra trong c th sng. - K nng t duy: Tip tc pht trin cc k nng t duy thc nghim- quy np, ch trng pht trin t duy l lun (so snh, phn tch, tng hp, khi qut ho, ), c bit l k nng nhn dng, nu v gii quyt cc vn ny sinh trong hc tp v trong thc tin cuc sng.

42

- K nng hc tp: Tip tc pht trin k nng hc tp, c bit l t hc: bit thu thp, x l thng tin, lp bng, biu , s , th, lm vic c nhn, lm vic theo nhm, lm cc bo co nh, trnh by trc t, trc lp, 5.1.2.3. Nhim v gio dc Dy hc Sinh hc vi sinh vt gp phn bi dng th gii quan duy vt bin chng, gio dc t tng, tnh cm, o c ca ngi lao ng mi, gio dc v sinh, bo v sc kho, gio dc mi trng. - Hc sinh c cng c nim tin vo kh nng ca khoa hc hin i trong vic nhn thc bn cht v tnh quy lut ca cc hin tng sinh hc. Khi hc chng trnh, HS c gii p nhng thc mc c lin quan n hot ng ca vi sinh vt thng gp trong cuc sng, HS s c nhng nhn thc ng n v vai tr ca vi sinh vt trong vic sn xut quy m cng nghip nhng sn phm cn thit cho cuc sng m trc y vn ch l sn phm ca c th ngi, c th ng vt hoc c th thc vt. C nhiu thng tin hu ch c th gip HS p dng c ngay vo cuc sng, trong sn xut nng nghip, trong ch bin, bo qun lng thc, thc phm, hng ho, vt liu, T , HS c thc vn dng cc tri thc, k nng hc c vo cuc sng, lao ng v hc tp. - Xy dng thc t gic v thi quen bo v thin nhin, bo v mi trng sng, c thi v hnh vi ng n i vi chnh sch ca ng v Nh nc v dn s, sc kho sinh sn, phng chng HIV/AIDS, lm dng ma tu v t nn x hi. 5.2. Cu trc, ni dung, cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh 5.2.1. Cu trc, ni dung ca chng trnh Chng trnh Sinh hc vi sinh vt gm 4 chng, c th hin trong bng: Tn chng Chng trnh c bn Chng trnh nng cao Chng I. Gm 3 bi, gii thiu v dinh Gm 5 bi, gii thiu v dinh Chuyn ha dng, chuyn ha vt cht v dng, chuyn ha vt cht v nng vt cht v nng lng VSV; Qu trnh lng VSV; Qu trnh tng hp nng lng tng hp v phn gii cc cht phn gii cc cht v ng dng VSV VSV; Thc hnh ln men tylic VSV; Thc hnh ln men tylic v v lactic lactic

43

Chng II. Gm 4 bi, gii thiu v v sinh Gm 5 bi, gii thiu v v sinh Sinh trng trng, sinh sn v cc yu t vt trng, sinh sn v cc yu t vt v sinh sn l, ha hc nh hng n sinh l, ha hc nh hng n sinh sn ca VSV sn ca VSV, thc hnh quan st ca VSV, thc hnh quan st mt mt s VSV s VSV Chng III. Gm 4 bi, gii thiu v cu trc Gm 4 bi, gii thiu v cu trc Virus nhim v cc loi virus, s nhn ln ca cc loi virus, s nhn ln ca virus bnh v ng dng ca virus, bnh ng dng ca virus, bnh truyn truyn nhim v min dch nhim v min dch, thc hnh tm hiu mt s bnh truyn nhim ph Bi n tp bin a phng. 1 bi n tp phn Sinh hc vi sinh 1 bi n tp phn Sinh hc vi sinh bnh truyn virus trong t bo ch, virus gy trong t bo ch, virus gy bnh v

vt. vt. Cu trc chng trnh ch yu gii thiu v cc hot ng sng c bn ca vi sinh vt. Hot ng chuyn ha vt cht v nng lng l iu kin cn thit cho hot ng sinh trng v sinh sn ca vi sinh vt. i tng vi sinh vt ch yu l nhng i tng sinh vt c kch thc nh b, ch yu l c th n bo. Tuy nhin cng c mt th sng rt c bit cha c cu to t bo nhng sng k sinh ni bo bt buc, cu to rt n gin nhng vn th hin c mt s c trng sng- Virus. V vy chng trnh cng dnh mt chng trnh by v virus v bnh truyn nhim. 5.2.2. Cc thnh phn kin thc c bn trong chng trnh * Thnh phn kin thc c bn nht ca chng trnh l mt h thng cc khi nim phn nh nhng cu trc, hin tng, qu trnh, quan h c bn ca s sng nhm vi sinh vt - Nhng khi nim phn nh cc du hiu, hin tng c trng ca vi sinh vt: chuyn ha vt cht, h hp, ln men, phn gii, tng hp, sinh trng, sinh sn, nui cy khng lin tc, nui cy lin tc, truyn nhim, min dch,...

44

- Nhng khi nim phn nh cc t chc, cu trc c bn ca vi sinh vt: cc kiu mi trng c bn nui cy vi sinh vt, vi sinh vt nhn s, vi sinh vt nhn thc, virus cu trc xon, virus cu trc khi, virus cu trc hn hp,... - Nhng khi nim phn nh c ch ca cc hin tng, qu trnh c bn ca vi sinh vt: qu trnh sinh trng ca qun th vi khun trong nui cy khng lin tc, trong nui cy lin tc, qu trnh tng hp v phn gii cc cht VSV, chu trnh nhn ln ca virus, cc giai on pht trin ca bnh AIDS, ... - Khi nim phn nh v quan h: Quan h gia tng hp v phn gii cc cht vi sinh vt, cc yu t nh hng n sinh trng ca vi sinh vt,... * Kin thc ng dng v kin thc v cc phng php nghin cu c trng ca b mn. 5.3. Phng php dy hc Sinh hc Vi sinh vt 5.3.1. Mt s gi v phng php dy hc - Chng trnh Sinh hc vi sinh vt trng THPT mang tnh khi qut, tru tng cao nn trong mt s trng hp phi hng dn hc sinh lnh hi bng t duy tru tng (phn tch, tng hp, so snh, vn dng kin thc l thuyt hc,...) da vo cc th nghim m phng, cc s khi qut. - Thc hin mc tiu i mi l pht huy tnh tch cc ch ng lnh hi kin thc ca hc sinh di s hng dn ca gio vin, t trong mi quan h qua li vi ni dung cn pht trin cc phng php tch cc: Cng tc c lp, hot ng quan st, th nghim, tho lun trong nhm, m rng, nng cao trnh vn dng kiu dy hc gii quyt vn . - Gio vin cn c k sch gio khoa v chn ra c trong tng phn nhng lng thng tin no l kin thc c bn m hc sinh cn nm vng. Khng nn p dng mt phng php dy hc cng nhc cho mi i tng hc sinh m nn la chn phng php no c kh nng em li hiu qu ln nht. - C th s dng phng php t xut cu hi, hng dn hc sinh t tr li v cng vi hc sinh t ti cc kin thc hoc xut trc cu hi hc sinh chun b nh, bui ln lp gio vin hng dn tho lun i n nhng thng tin cn nm vng hoc sau mi phn ln nn xut cc cu hi n tp hc sinh

45

chun b trc nh v gio vin hng dn tng kt trong tit hc tip theo. Trong sut qu trnh hc tp cn khuyn khch hc sinh xut tt c cc cu hi c lin quan n cc tri thc v vi sinh vt. 5.3.2. Phng php dy hc cc kin thc trong chng trnh 5.3.2.1. Mc tiu dy hc ca cc chng Chng I. Dinh dng, chuyn ho vt cht v nng lng sinh vt * V kin thc: - Nu c khi nim vi sinh vt v cc c im chung ca vi sinh vt. - Trnh by c cc kiu chuyn ho vt cht v nng lng vi sinh vt da vo ngun nng lng v ngun cacbon m vi sinh vt s dng. - Nu c h hp hiu kh, h hp k kh v ln men - Nu c c im chung ca cc qu trnh tng hp v phn gii ch yu vi sinh vt v ng dng ca cc qu trnh ny trong i sng v sn xut * V k nng: Bit lm mt s sn phm ln men( sa chua, mui chua rau qu v ln men ru). Gii c bi tp v trao i cht vi sinh vt. Chng II. Sinh trng v sinh sn vi sinh vt * V kin thc: - Trnh by c c im chung ca s sinh trng vi sinh vt v gii thch c s sinh trng ca chng trong iu kin nui cy lin tc v khng lin tc. - Phn bit c cc kiu sinh sn vi sinh vt - Trnh by c nhng yu t nh hng n sinh trng ca vi sinh vt v ng dng ca chng * V k nng: Nhum n, quan st mt s loi vi sinh vt v quan st mt s tiu bn bo t ca vi sinh vt. Gii c bi tp v sinh trng v sinh sn ca vi sinh vt. Chng III. Virus v bnh truyn nhim * V kin thc: -Trnh by khi nim v cu to ca virut, nu tm tt c chu k nhn ln ca virut trong t bo ch Nu c tc hi ca virut, cch phng trnh. Mt s ng dng ca virut

46

- Trnh by c mt s khi nim bnh truyn nhim, min dch, inteferon, cc phng thc ly truyn bnh truyn nhim v cch phng trnh * V k nng: Tm hiu mt s bnh truyn nhim thng gp ngi, ng vt v thc vt a phng. 5.3.2.2. Dy hc cc kin thc ca chng trnh V d 1. Dy hc khi nim vi sinh vt (Bi 33, sch nng cao; Bi 22, sch c bn) * Mc tiu: Nu c nh ngha v cc c im ca vi sinh vt * PPDH: Trc quan, hi p * PTDH: GV su tm cc hnh nh vi sinh vt c kch thc khc nhau, thuc cc gii khc nhau, c im cu to khc nhau, ly v d v kh nng sinh sn nhanh ca vi sinh vt v mi trng sng a dng ca vi sinh vt:

Nm men 10-100 micromet

Mt s hnh nh v Vi sinh vt
To 10-100
micromet

I. Khi nim vi sinh vt

Vi khun

To v tp on volvox

VNS 50-200 micromet Vi khun 5-10

micromet

VR. Hecpet

VR.HIV

Nm

ng vt nguyn sinh

VR. Di

Vi rut

VR. Sars

Nhn xt v kch thc ca VSV?

Hy nhn xt v nhm phn caVSV? vsv? Nhn xt v mc t chc cloi th ca

V d sinh sn nhanh ca vi sinh vt: Mt trc khun i trng ( E.coli ) sau 20 pht li phn chia mt ln. Nh vy 1h phn chia 3 ln. => 24h phn chia 72 ln => to 4 722 366,5.1017 t bo tng ng vi 1 khi lng 4722 tn.

47

Trong t nhin c th gp VSV nhng u?

Mi trng nng

Mi trng mn

Mi trng acid

Nhn xt v mi trng phn b ca VSV?

* Cch tin hnh: - GV chiu hnh nh mt s loi vi sinh vt c kch thc khc nhau, HS nhn xt v kch thc ca vi sinh vt. - GV chiu hnh nh v cc nhm vi sinh vt thuc cc gii khc nhau, HS nhn xt v c im cu to v nhm phn loi ca vi sinh vt. - GV nu v d v kh nng sinh sn ca vi khun, HS nhn xt v tc sinh trng v sinh sn ca vi sinh vt, t suy ra kh nng hp th v chuyn ha dinh dng vi sinh vt. - GV chiu hnh nh v s phn b ca vi sinh vt trong t nhin, HS nhn xt v mi trng phn b ca vi sinh vt. - T nhng nghin cu trn, GV yu cu HS nu vi sinh vt l g v chng c nhng c im g? V d 2. Dy hc khi nim sinh trng ca vi sinh vt (Bi 38, sch nng cao; Bi 25, sch c bn) * Mc tiu: Nu c nh ngha sinh trng ca vi sinh vt, thi gian th h, gii c bi tp v sinh trng ca vi sinh vt. * PPDH: Hi p * Cch tin hnh: - GV nu v d v sinh trng ca vi khun E.coli, HS xc nh s lng vi khun mi c to ra sau mt khong thi gian nht nh. Qua , HS nhn thy c s gia tng s lng t bo vi sinh vt theo cp s nhn, da trn cng thc: N = N0 x 2k, trong N l s t bo mi c to ra sau khong thi gian nht inh; N0 l s t bo ban u; k l s ln phn chia t bo (k = thi gian tn ti ca qun th/thi gian t bo phn chia mt ln)

48

- T bi tp trn, HS nu c sinh trng ca vi sinh vt l g? Thi gian th h l g? ng thi, HS gii c nhng bi tp v sinh trng ca vi sinh vt. V d 3. Dy hc chu trnh nhn ln ca virus (Bi 44, sch nng cao; Bi 30, sch c bn) * Mc tiu: M t c c im cc giai on nhn ln ca virus; phn bit c s xm nhp ca virus ng vt vi phag, virus c v virus n ha. * PPDH: Trc quan * PTDH: GV chun b cc on phim v chu trnh nhn ln ca phag, ca virus ng vt. * Cch tin hnh: - GV kim tra li c im cu to ca virus ng vt v phag, ch vo nhng cu trc tham gia vo chu trnh nhn ln ca virus. - GV chiu phim v chu trnh nhn ln ca virus trong t bo ch, HS quan st v nu cc giai on v c im ca tng giai on. T on phim v s xm nhp ca virus ng vt v phag, HS phn bit c s xm nhp ca 2 loi virus ny. T on phim v s phng thch virus, HS phn bit c chu trnh tan v chu trnh tim tan, virus c v virus n ha. - GV c th s dng cc hnh nh v chu trnh nhn ln ca virus, yu cu HS nhn bit tng giai on trong chu trnh . V d 4. Dy hc Khi nim bnh truyn nhim (Bi 46, sch nng cao; Bi 33, sch c bn): - Mc tiu: HS nu c khi nim bnh truyn nhim, cc phng thc ly truyn v cch phng trnh cc bnh truyn nhim. - PPDH: Hi p, LV vi SGK, PHT - Cch tin hnh: + HS nu 1 s bnh do virut gy ra, GV da vo cc VD dn dt ti mt s bnh pht trin thnh dch trong lch s, V vo mc kin thc. + GV nu cu hi HS xc nh cc du hiu chung, bn cht v nh ngha khi nim:

49

Cc bnh trn ly truyn t ngi ny sang ngi khc v gy bnh trong nhng iu kin no? HS nu 3 iu kin. GV tng kt v gi khi cc bnh ly truyn t ngi ny sang ngi khc th c gi l bnh truyn nhim. HS nh ngha bnh truyn nhim. hiu r hn bn cht ca bnh truyn nhim, GV yu cu HS hon thnh PHT: Da vo cc v d v cc bnh truyn nhim, hy tho lun nhm v hon thnh bng xc nh tc nhn gy bnh, phng thc ly truyn v cch phng trnh: Bng. Cc bnh truyn nhim, phng thc ly truyn v cch phng trnh Tn bnh Vi sinh vt gy bnh Phng thc ly truyn Cch phng trnh

+ GV t chc tho lun, a ra kt lun. Qua , HS hon thin kin thc v bnh truyn nhim: l g? tc nhn gy bnh, iu kin ly lan, phng thc ly truyn, cch phng trnh. T cch phng trnh, GV t vn vo mc min dch. 5.4. T chc v s dng th nghim Sinh hc Vi sinh vt SV vn dng phn tch cc th nghim thc hnh trong chng trnh Sinh hc Vi sinh vt, nu cc bc t chc bi thc hnh v t chc bi thc hnh . Vn dng: T chc v s dng th nghim thc hnh Quan st mt s loi vi sinh vt CC VN THO LUN 1. V tr, nhim v ca chng trnh Sinh hc Vi sinh vt trng THPT. 2. Phn tch cu trc, ni dung v cc thnh phn kin thc c bn ca chng trnh Sinh hc Vi sinh vt trng THPT. 3. c im ging dy v cc phng php ging dy c th ca b mn Sinh hc Vi sinh vt trng THPT. 4. Phn tch cu trc, ni dung, xc nh mc tiu ca bi hc 5. Phn tch cch s dng phng php dy hc cho cc thnh phn kin thc ca bi hc. Phn tch phng php dy hc cho tng bi hc.

TI LIU THAM KHO

50

[1] inh Quang Bo, Nguyn c Thnh (1996), L lun dy hc Sinh hc (Phn i cng), NXB Gio dc, H Ni. [2] Nguyn Thnh t, Nguyn c Thnh, Nguyn Xun Vit (2006), Ti liu bi dng thng xuyn gio vin trung hc ph thng, NXB HSP, H Ni. [3] Nguyn Vn Hng (2009), Gio trnh phng php dy hc TVH, VH, C th ngi v v sinh trung hc c s, NXB Khoa hc v K thut, H Ni. [4] Trn B Honh (1996), K thut dy hc Sinh hc, NXB Gio dc, H Ni. [5] Nguyn Quang Vinh (ch bin) (2000), Dy hc sinh hc trng trung hc c s, tp 1, tp 2, NXB Gio dc, H Ni. [6] Sch gio khoa, sch gio vin Sinh hc lp 6 n lp 10. [7] Ti liu bi dng gio vin thc hin chng trnh, sch gio khoa sinh hc 10, H.2006.

51