A HELMET DETAIL FROM PLISKA The article is devoted to the detail of a helmet found in the ancient capital of Bulgaria, Pliska, when excavating the territory of the Inner city near the so-called “boyar’s dwelling” (fig. 1). The find is dated supposedly to the end of the 10th – the first half of the 11th centuries. The fitting is in the form of a four-petalled rosette (3.1 × 3.1 cm) and it is cast of a copper-based alloy. In the center of the rossette is a conical spike, about 0.7 cm high. The outer surface of the fitting is covered with a floral pattern. A. N. Kirpichnikov defined similar cast fittings as overhead parts on the side plates of Type II helmets, distributed at the turn of the 1st and 2nd millennia AD in the territory of Ancient Russia, Poland and Prussia. All side fittings known prior to A.N. Kirpichnikov’s publication were made of iron and on the front side they were covered with silver, laid on a specially prepared surface (fig. 2). In total, it was possible to collect information on 25 finds of molded overhead fitting, which are divided into two variants (fig. 5). 22 items of the overlays of variant 2 fully coincide with the find from Pliska. In three cases, these plaques were found together with gilded helmets of a spherical shape, sometimes called helmets of the “type Black Grave” (fig. 3, 4). Helmets of this type appeared in the second half of the 10th century and continued to exist in the 11th century, which coincides with the proposed dating of the find from Pliska. The helmet, decorated with such fittings, could get to Bulgaria during the campaign of Prince Svyatoslav in 968–969, but later penetration unrelated to the Russian troops (druzhina) is not excluded, especially taken into account the rather wide spread of the helmets of this type in Eastern Europe.

Περίληψη Μέσα από την εξέταση παλιότερου δημοσιευμένου αλλά και πρόσφατου αδημοσίευτου υλικού από επιτόπιες καταγραφές επιχειρούμε να ανιχνεύσουμε την παρουσία διαλεκτικού νεοελληνικού υποστρώματος στις αρβανίτικες διαλέκτους. Συγκεκριμένα εξετάζονται φαινόμενα από τα επίπεδα της φωνητικής / φωνολογίας και της μορφολογίας με ζητούμενο να καταδειχθεί ότι το αρβανίτικο υλικό, λόγω της μακράς και έντονης επαφής με την ελληνική, διασώζει αρκετά στοιχεία που συμπληρώνουν κενά στην καταγραφή των νεοελληνικών διαλέκτων και μάλιστα στη διαχρονία τους. Τα στοιχεία αυτά μπορούν επομένως να συμβάλουν στη συμπλήρωση του διαλεκτικού χάρτη της νότιας Ελλάδας. Λέξεις-κλειδιά: αρβανίτικα, υπόστρωμα, γλωσσική μετακίνηση / μετατόπιση, λεξικός δανεισμός, τσιτακισμός, απουσία συνίζησης, διατήρηση προφοράς των <υ> και <οι> 1. Εισαγωγή 1.1 Ιστορικό και γεωγραφικό πλαίσιο Οι Αρβανίτες στην Ελλάδα σήμερα είναι απόγονοι μεταναστών η αρχική κοιτίδα των οποίων ήταν η σημερινή νότια Αλβανία. Η πρώτη πληροφορία για την παρουσία τους στη νότια Ελλάδα ανάγεται στον 14ο αι. κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας. Εμφανίζονται σε διαδοχικά κύματα και με κατεύθυνση από βορρά προς νότο στη Βοιωτία, στην Αττική και στη νότια Εύβοια, σε νησιά του Αργοσαρωνικού κόλπου και των Κυκλάδων. Στην Πελοπόννησο περνούν από την Αχαΐα και την Κορινθία και γρήγορα εξαπλώνονται ως τα νοτιότερα άκρα της χερσονήσου. Θεωρείται γενικά ότι η μετανάστευσή τους πριμοδοτήθηκε από ηγεμόνες της Βενετίας και του Βυζαντίου, τόσο γιατί αποτελούσαν για αυτούς ένα χρήσιμο μισθοφορικό εργαλείο, όσο και γιατί σε καιρό ειρήνης ήταν απαραίτητοι για γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες στην ύπαιθρο, ειδικά από τη στιγμή που ο υπάρχων ελληνικός πληθυσμός είτε είχε αποδεκατιστεί είτε είχε αποσυρθεί σε ορεινές ή αστικές περιοχές για λόγους ασφαλείας. 1

Ignacio Jerusalem (1707–1769) was born in Naples, worked in Spain and later New Spain (Mexico City) in the second half of the eighteenth century. He eventually held the post of Chapelmaster of the Mexico City Cathedral (1750–1769). This conference commemorates the 250th anniversary of the death of Jerusalem. Jerusalem was a prolific composer whose compositions were well distributed in New Spain during his lifetime and immediately after. To this day his works can be found in archives as far north as California and as far south as Guatemala. Jerusalem’s compositions exemplify the transition from the baroque to the galant style. We invite papers of original research on Jerusalem’s life, his music, and the artistic life of the Mexico City Cathedral in the second half of the eighteenth century. The conference is multidisciplinary and welcomes papers on recent and original research on topics of music, visual art, and architecture in New Spain during Jerusalem’s lifetime. We also invite papers discussing the intersection of the arts or papers that provide larger artistic and/or historical context of the era. Other topics of interest include sacred music in other cathedrals of New Spain during the eighteenth century; new research on Jerusalem’s contemporaries in New Spain including, but not limited to, chapelmasters Santiago Billoni, Esteban Salas, Rafael Antonio Castellanos, Manuel José Quiróz, and Antonio Juanas.

ISSN: 1581-9280 web edition ISSN: 1854-3928 print edition www.Morana-rtd.com © by M O R A N A RTD d.o.o. M O R A N A RTD d.o.o. e-PRESERVATIONScience This paper is based on a presentation at the 8th international conference of the