Đề tài : “Vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong môn TiếngViệt”

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1.1 Lý do chọn đề tài :

Giáo dục một người không phải chỉ cung cấp

cho họ có kiến thức mà còn giúp họ tự trang bị
kiến thức cho mình, có được cái nhìn bao quát
về cuộc sống để họ có thể tự tin, chủ động hoà
nhịp vào cuộc sống đang ngày càng phát triển.
Đã đến lúc chúng ta có cái nhìn mới về giáo dục. Chúng ta không phải là
nguời đi tìm và đưa kiến thức cho các em vì như thế các em sẽ trở nên thụ động,
chây ì mà các em sẽ là người tự tìm, tự chiếm lĩnh kiến thức cho mình dưới sự hỗ
trợ, giúp đỡ, dẫn dắt của người thầy – người mẹ thứ hai của các em. Chúng ta –
những người thầy, người cô phải làm sao để giúp học sinh cảm nhận được “Mỗi
ngày đến trường là một niềm vui”, giúp các em có hứng thú trong học tập, trong
việc tìm hiểu thế giới xung quanh các em.
Với những lý do trên, tôi tập trung nghiên cứu là phải làm thế nào dạy các
em học tốt phân môn này mà không nhàm chán . Đồng thời bồi dưỡng cho các em sự
tự tin, yêu thích các môn học. Đồng thời tạo nền móng cho việc học tốt môn tiếng
Việt và cả những môn học khác. Với những điều kiện đã học hỏi được ở các bạn
đồng nghiệp, qua sách, báo, … cùng với kinh nghiệm bản thân qua những năm giảng
dạy từ lớp Một đến lớp Năm đã giúp tôi có được một số biện pháp trong việc “Vận
dụng phương pháp dạy học tích cực trong môn TiếngViệt”

1.2. Mục đích nghiên cứu :

Môn Tiếng Việt là môn học có tầm quan trọng bậc nhất trong các môn học ở
Tiểu học ( được xem là môn học công cụ).Bởi lẽ Tiếng Việt không những dạy cho
các em biết kiến thức về ngôn ngữ trong giao tiếp mà còn giúp các em giữ gìn tiếng
mẹ đẻ,Tiếng Việt có nhiệm vụ làm giàu vốn từ cho học sinh và trang bị cho các em
một số kiến thức về từ, câu, cách sử dụng ngôn ngữ trong giao. Tiếng việt là một thứ
tiếng giàu đẹp và trong sáng mà lịch sử đã chứng minh rằng “ Tiếng Việt trở thành
vũ khí của dân tộc Việt Nam”.
Để thực hiện tốt mục tiêu của môn Tiếng Việt, người giáo viên phải thực hiện
đổi mới các phương pháp dạy học theo mô hình học tập kiểu mới VNEN, sao cho
học sinh là người chủ động nắm bắt kiến thức của môn học một cách tích cực, sáng
tạo góp phần hình thành phương pháp và nhu cầu tự học, tự phát hiện và tự giải
quyết vấn đề đặt ra trong bài học.Từ đó chiếm lĩnh nội dung mới của bài học, môn
học. Giáo viên là người theo dõi quan sát và giúp đỡ các em thực hiện mục tiêu đó.
Giáo viên : Đậu Thị Thanh Nguyệt 1 Tiểu học Võ Văn Dũng
 Đề tài : “Vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong môn TiếngViệt”

Tuy nhiên việc giúp các em chủ động, tích cực trong học tập không đơn giản
như chúng ta nghĩ. Đây quả là một công việc đòi hỏi rất nhiều công sức và tâm huyết
ở người thầy. Người giáo viên phải có tấm lòng yêu nghề, yêu trẻ, phải đặt mình vào
vị trí của đứa trẻ xem trẻ nghĩ gì, có nhu cầu gì để từ đó có những phương pháp,
hình thức tổ chức hoạt động cho phù hợp, sinh động, lôi cuốn các em tham gia tìm
hiểu bài học.
Ngày nay, dạy học là lấy học sinh làm trung tâm. Vậy người thầy ở đâu?
Người thầy là người đi bên cạnh để định hướng, hướng dẫn, gợi mở cho các em. Để
thực hiện được điều đó, người giáo viên hãy làm đúng như một ngôn từ đã được ban
tặng “Người mẹ hiền thứ hai”. Người thầy hãy là người gần gũi, thân thiết, là người
bạn để hiểu được nhu cầu của trẻ; là người “Mẹ” để có đủ tình yêu, trách nhiệm giúp
trẻ bản lĩnh, tự tin bước vào cuộc sống. Và để làm gương, người thầy cũng cần chủ
động, sáng tạo, tích cực đổi mới trong công tác giảng dạy để truyền đến các em ngọn
lửa nhiệt tình, sự thích thú trong học tập.
Phương pháp dạy học là một trong những yếu tố quan trọng của quá trình dạy
học. Thực tiễn giảng dạy cho thấy với cùng một nội dung, cùng một phương tiện dạy
học, cùng điều kiện dạy học thậm chí cùng những mục tiêu dạy học cụ thể nhưng kết
quả giờ dạy của giáo viên rất khác nhau .Điều đó phụ thuộc váo cách thức giáo viên
chọn lựa , phối hợp và sử dụng các phương pháp dạy học .
Nhưng vận dụng phương pháp dạy học nào để giúp học sinh học tốt môn Tiếng
Việt đó là nội dung bài viết hôm nay. Thông qua đề tài giúp trẻ ham học, yêu thích
môn Tiếng Việt , khuyến khích trẻ thể hiện, tích cực tương tác với bạn, không bị áp
đặt trong giờ học. Ngoài ra còn giúp các em hòa nhập vào một môi trường mới dễ
dàng và có cơ hội phát triển một cách toàn diện .
1.3. Đối tượng nghiên cứu :
- Khi chọn đề tài này, tôi dựa vào:
Tình hình thực tế của lớp học, khả năng và trình độ của bản thân, tôi chọn tập thể
học sinh do tôi chủ nhiệm lớp qua các năm học từ 2013 2021 tại trường Tiểu học
Ngô Mây và Tiểu học Võ Văn Dũng TP.Quy Nhơn .
1.4. Đối tượng khảo sát và thực nghiệm :
Thời gian thực hiện đề tài trong các năm học từ 2013 2021. Được thực hiện ở
các khối lớp nhằm nâng cao chất lượng phát huy tính tích cực cho học sinh khi học
môn Tập đọc. Điều đó đòi hỏi bản thân tôi cần có những giải pháp mới để áp dụng
vào công tác giảng dạy. Trong những năm qua, tôi đã dành nhiều thời gian cho đề
tài nghiên cứu này.

Giáo viên : Đậu Thị Thanh Nguyệt 2 Tiểu học Võ Văn Dũng
 Đề tài : “Vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong môn TiếngViệt”

1.5. Phương pháp nghiên cứu :

Để hoàn thành đề tài này , tôi chọn các biện pháp tiến hành sau :
Nghiên cứu tài liệu :
- Đọc các tài liệu sách, báo, tạp chí giáo dục... có liên quan đến nội dung đề tài
- Đọc sách giáo khoa, sách giáo viên, các loại sách tham khảo .
Nghiên cứu thực tế :
- Vận dụng các phương pháp dạy học tích cực , các hình thức tổ chức trong tiết
học .
- Dự giờ, trao đổi ý kiến với đồng nghiệp về nội dung của dề tài .
- Tổng kết rút kinh nghiệm trong quá trình dạy học.
- Tổ chức và tiến hành thực nghiệm sư phạm (Soạn giáo án đã thông qua các tiết
dạy để kiểm tra tính khả thi của đề tài).

1.6. Phạm vi và thời gian nghiên cứu :

Đề tài này tôi đã xây dựng, áp dụng qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp tôi
thấy có hiệu quả và năm học này tôi tiếp tục thực hiện.
- Nghiên cứu từ tháng 9 năm 2013
- Viết nháp đề tài từ tháng 9 năm 2020
- Hoàn chỉnh đề tài tháng 2 năm 2021

Giáo viên : Đậu Thị Thanh Nguyệt 3 Tiểu học Võ Văn Dũng
 Đề tài : “Vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong môn TiếngViệt”

II. NỘI DUNG

2.1. Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp
đến vấn đề nghiên cứu :
Tình trạng học sinh học thụ động, nhồi nhét đã diễn ra
một thời gian dài khi chưa đổi mới giáo dục. Giai đoạn
đó, chúng ta vẫn còn sử dụng những phương pháp truyền
thống, cách giáo dục một chiều tức là giáo viên cung
cấp, truyền thụ kiến thức cho học sinh và học sinh tiếp
nhận kiến thức đó. Lớp học im phăng phắc vì thầy
giảng, trò lắng nghe và ghi chép. Kiến thức các em đuợc tiếp thu cũng chỉ gói gọn
trong bài học mà không được mở rộng ra cuộc sống xung quanh. Những gì các em
tiếp thu chỉ là kiến thức, còn mặt kĩ năng các em lại bị thiếu hụt. Đây là một yếu tố
quan trọng để các em hoà nhập vào cuộc sống sau này. Nói như vậy không có nghĩa
là chúng ta phủ nhận hoàn toàn những phương pháp truyền thống nhưng cũng thấy
được mặt hạn chế của những phương pháp cũ đó là chưa phát huy được tính tích cực
và sự hứng thú trong học tập của các em học sinh.
2.2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu :
Trong năm học này, khi tôi nhận lớp, các đồng nghiệp bảo với tôi lớp này có
nhiều em hiếu động nhưng cũng không ít em thụ động. Quả thật như vậy. Trong lớp
một số em tích cực, tham gia vào các hoạt động học tập rất tốt. Tuy nhiên có một số
em lại rất hiếu động, hay quậy phá trong lớp. Bên cạnh đó có nhiều em rất ngoan,
ngoan đến nỗi nhút nhát, thụ động, ít tham gia các hoạt động của lớp, không dám
chia sẻ, trình bày ý kiến cá nhân của mình trước mọi người.
Đặc điểm của một số em trong lớp
 Hay nói chuyện trong giờ học
 Hay làm việc riêng
 Lơ là, không tập trung nghe cô giảng bài

Giáo viên : Đậu Thị Thanh Nguyệt 4 Tiểu học Võ Văn Dũng
 Đề tài : “Vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong môn TiếngViệt”

 Nhiều em thụ động, không dám giơ tay phát biểu xây dựng bài. Khi được
cô giáo mời đọc bài hay phát biểu thì nói lí nhí trong miệng, không biết trình bày
như thế nào cho đúng.
 Ít trao đổi, chia sẻ, trình bày ý kiến cá nhân và phản hồi lại ý kiến của bạn.
 Lười học, ít chuẩn bị bài, xem bài trước khi đến lớp.
Hiện nay, chúng ta đang chú trọng đổi mới giáo dục. Vấn đề giúp học sinh
học tập tích cực, chủ động đang được phát huy. Tuy nhiên vẫn còn một số giáo viên
vẫn còn lúng túng trước việc làm thế nào để các em chủ động hơn trong học tập vì
nhiều yếu tố. Một số giáo viên do lớn tuổi nên việc làm thế nào để tổ chức lớp học
vui tươi, sinh động khiến họ gặp lúng túng. Bên cạnh đó cũng có thể họ đã quen với
cách dạy truyền thống nên việc thay đổi phương pháp mới cũng gây nên một số khó
khăn nhất định. Một số giáo viên vì một lí do nào đó mà việc chuẩn bị cho một hoạt
động học trên lớp có phần chưa được chu đáo lắm. Có giáo viên đến lớp lại mang
một tâm trạng không tốt sẽ gây ảnh hưởng đến không khí lớp học. Chính những điều
này tác động đến các em, làm các em cảm thấy không thoải mái, bị ức chế trong các
hoạt động học của mình, từ đó tính sáng tạo, tích cực của các em bị giảm dần.
Xã hội đang ngày càng phát triển, nếu các em chỉ được cung cấp kiến thức
theo một chiều mà không có sự rèn luyện kĩ năng thì khi bước ra xã hội, các em sẽ bị
hụt chân, không theo kịp với sự phát triển nhanh chóng của xã hội. Trong quá trình
đổi mới giáo dục, chúng ta cần đảm bảo học sinh được chủ động lĩnh hội kiến thức,
có kĩ năng và thái độ đúng chuẩn.
Với tình hình của lớp như thế, tôi thiết nghĩ mình cần đổi mới, cần tạo ra một
không khí lớp học thân thiện để các em cùng hòa đồng, hỗ trợ nhau học tập và hãy
đặt học sinh của mình vào trạng thái “Căng thẳng tích cực” để các em được làm
việc, động não, suy nghĩ liên tục. Có như thế các em mới thể hiện được hết khả năng
sáng tạo và năng lực học tập của mình.

2 .3. Mô tả , phân tích các giải pháp:

Giáo viên : Đậu Thị Thanh Nguyệt 5 Tiểu học Võ Văn Dũng
 Đề tài : “Vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong môn TiếngViệt”

Các biện pháp tiến hành , cách áp dụng và tính mới của các giải pháp :

2.3.1. Đối với thầy :

Để khắc phục tình trạng học sinh tiếp thu kiến thức một cách thụ động, ngành
Giáo dục trong những năm gần đây đã có rất nhiều sự thay đổi. Sự thay đổi đó thể
hiện ở nhiều mặt như thay đổi về chương trình giáo dục tiểu học, thay đổi về phương
pháp và hình thức tổ chức, nâng cao chuẩn của giáo viên .
Tuy nhiên, để giúp học sinh phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong
học tập, người có vai trò quan trọng chính là người giáo viên đứng lớp. Đối với cấp
tiểu học, mỗi ngày học sinh đến trường là mỗi ngày học sinh được gặp thầy cô giáo
của mình. Có bao giờ các bạn tự hỏi: có khi nào học sinh cảm thấy nhàm chán chính
thầy cô của chúng không? Có thể lắm chứ nếu như mỗi ngày học sinh của chúng ta
đều được nhìn, được nghe thấy một việc quen thuộc, một câu lệnh quen thuộc và
làm những việc quen thuộc. Như vậy, muốn học sinh của chúng ta hứng thú, tích cực
thì người giáo viên cũng phải luôn sáng tạo, đổi mới trong những giờ lên lớp. Bên
cạnh đó, người giáo viên hãy là người bạn lớn của học sinh để tạo được sợi dây tình
cảm bền chặt với trẻ, mang đến cho các em sự tin cậy, gần gũi. Dưới đây tôi xin
trình bày một số giải pháp giúp học sinh phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng
tạo trong học tập.
2.3.1.1. Tìm hiểu về tâm lí, nhu cầu của trẻ :
Để tạo được sự sáng tạo, chủ động, tích cực nơi trẻ thì trước hết chúng ta cần
phải hiểu trẻ, xem trẻ suy nghĩ gì, mong muốn gì. Ngay ngày đầu, tôi đã gặp giáo
viên của lớp cũ để trao đổi tình hình, đặc điểm của một số em trong lớp để tìm hiểu
xem bản tính của các em năm học trước như thế nào, các em hiếu động kiểu nào, thụ
động ra sao. Hãy tập quan sát trẻ trong giờ học, chúng ta sẽ thấy tất cả hiện lên trong
từng ánh mắt, hoạt động của trẻ. Trẻ thích thú? Trẻ chán? Trẻ mệt mỏi? Trẻ đang tò
mò muốn xem cô (thầy) của chúng đang chuẩn bị làm gì? Trẻ ở lứa tuổi tiểu học rất
khác với người lớn chúng ta. Chúng không thể ngồi yên một chỗ suốt nhiều giờ liền
và chỉ làm một việc lặp đi lặp lại. Điều đó dễ gây nên sự nhàm chán nơi trẻ. Lứa
tuổi học sinh tiểu học là lứa tuổi vẫn còn rất hiếu động. Chúng thích được chạy

Giáo viên : Đậu Thị Thanh Nguyệt 6 Tiểu học Võ Văn Dũng
 Đề tài : “Vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong môn TiếngViệt”

nhảy, thích được trò chuyện, thích được làm một việc gì đó chứ không phải là ngồi
yên một chỗ. Như vậy có thể thấy là trẻ thích được hoạt động. Vậy tại sao chúng ta
không tạo nên sự ham thích nơi trẻ, sự khám phá nơi trẻ bằng việc tự tin giao quyền
chủ động cho các em, tạo cho các em những hoạt động mà ở đó các em được tham
gia, được khám phá. Thật thú vị biết bao khi tự mình phát hiện, tìm tòi ra một điều gì
mà mình chưa biết. Trong giờ học, tôi thường xuyên đặt ra những tình huống có vấn
đề, tổ chức cho các em thảo luận, hợp tác, chia sẻ để tìm hiểu vấn đề ấy. Có những
vấn đề các em tự khám phá được và tôi cảm nhận được niềm vui, sự tự hào trong đôi
mắt các em. Có những vấn đề khó các em cần có sự hướng dẫn và gợi mở của giáo
viên nhưng khi tìm được kết quả, tôi vẫn nhận thấy sự thích thú ở các em khi các em
được tự mình hoạt động để tìm kiếm tri thức.
2.3.1.2. Hãy biết lắng nghe học sinh :
Ngày còn bé, khi còn học tiểu học, tôi rất ngại khi phải đứng trước mặt thầy
cô của mình. Tôi ít giơ tay phát biểu vì sợ nếu nói sai thì cô sẽ la mắng, sẽ trách phạt
mình. Dần dần tôi thu mình vào vỏ ốc mặc cảm, thụ động. Nhưng cô giáo lớp 4 đã
làm thay đổi tôi. Cô là người nhẹ nhàng, thân thiện. Vào lớp cô hay trò chuyện với
chúng tôi, hỏi thăm học trò của mình. Và khi chúng tôi nói cô đều tỏ thái độ muốn
nghe. Tôi dần trở nên tự tin hơn. Tôi đã mạnh dạn phát biểu nhiều hơn trước. Và bây
giờ, tôi cũng đang cố gắng thực hiện điều đó với học sinh của mình. Trước các em,
tôi luôn tỏ thái độ muốn lắng nghe những điều các em muốn trình bày. Nếu được
bày tỏ điều mình suy nghĩ và có người lắng nghe mình, các em sẽ dần mạnh dạn
hơn, hăng hái thể hiện bản thân mình, chủ động hơn trong việc học tập. Hãy để các
em được trình bày, được thể hiện bản thân mình, điều đó sẽ giúp các em phát triển kĩ
năng giao tiếp của mình trong cuộc sống, mang lại cho các em sự chủ động, tự tin
trong mọi việc.
Bên cạnh đó, khi còn giảng dạy ở thành phố Hồ Chí Minh được học hệ
thống kĩ năng phát triển câu hỏi tư duy của Intel còn giúp bản thân tôi hoàn
thiện hệ thống câu hỏi đặt ra cho học sinh. Thực tế cho thấy, hệ thống câu hỏi
trong quá trình học tập không chỉ là con đường dẫn đến nguồn tri thức mà học

Giáo viên : Đậu Thị Thanh Nguyệt 7 Tiểu học Võ Văn Dũng