TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 9, SỐ 10 -2006 KHUNG TRÌNH ĐỘ CHUNG CHÂU ÂU (COMMON EUROPEAN FRAMEWORK) VÀ VIỆC NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐÀO TẠO TIẾNG ANH TẠI ĐHQG - HCM Vũ Thị Phương Anh ĐHQG-HCM TÓM TẮT: Bài viết này nhằm giới thiệu Khung trình độ chung châu Âu (Common European Framework, viết tắt là CEF) như một thành tựu quan trọng về mặt lý luận cũng như trong thực tiễn trong lãnh vực giảng dạy ngoại ngữ ở châu Âu. Ra đời vào đầu thế kỷ này, CEF hiện đang được sử dụng phổ biến ở châu Âu như một nền tảng lý luận thống nhất để thiết kế chương trình, biên soạn giáo trình, xây dựng các bài kiểm tra trình độ, và cấp chứng chỉ công nhận năng lực cho nhiều ngoại ngữ tại châu Âu cũng như nhiều nước châu Á khác như Singapore và Malaysia. Với vai trò như vậy, đề án “Nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh tại ĐHQG-HCM” đã chọn CEF làm một nội dung nghiên cứu, và bài viết này là một kết quả cụ thể của quá trình nghiên cứu nói trên. Bài viết bao gồm 2 phần chính: Phần I nhằm giới thiệu CEF, gồm lịch sử phát triển, mục tiêu của CEF, các thành phần chính, và các ứng dụng hiện nay của CEF trong lãnh vực giảng dạy ngoại ngữ trên thế giới. Phần II nhằm nêu một số đề xuất cải tổ việc thiết kế chương trình và đánh giá năng lực đầu ra môn tiếng Anh trên cơ sở sử dụng CEF như một khung quy chiếu chung, nhằm nâng cao chất lượng của chương trình và hiệu quả giảng dạy tiếng Anh tại ĐHQG-HCM. Với sự thành công của các nước châu Âu trong việc sử dụng CEF, chúng tôi tin rằng việc áp dụng CEF tại Việt Nam và sử dụng chứng chỉ EICAS 1(một sản phẩm từ đề án hợp tác giữa ĐHQG-HCM với Hội đồng Anh và ĐH Cambridge) để đánh giá trình độ đầu ra của sinh viên cũng chắc chắn sẽ nhanh chóng đem lại những hiệu quả tích cực cho việc nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh tại ĐHQG-HCM trong thời gian tới. Đặt vấn đề Trong những năm gần đây, nhiều biện pháp nâng cao hiệu quả đào tạo tiếng Anh ở bậc đại học đã được thực hiện, từ việc biên soạn lại chương trình, lựa chọn giáo trình mới, tăng thời lượng, nâng cao trình độ giáo viên, đến việc thay đổi cách kiểm tra đánh giá theo hướng áp dụng một số chứng chỉ quốc tế để xác định trình độ người học. Tất cả những nỗ lực nói trên tuy đã góp phần cải thiện tình hình giảng Trang 31 Science & Technology Development, Vol 9, No.10- 2006 dạy tiếng Anh tại Việt Nam, nhưng theo kế chương trình, biên soạn giáo trình, xây nhận định chung thì hiệu quả giảng dạy dựng các bài kiểm tra trình độ, và cấp 6 hiện nay vẫn còn thấp , mà nguyên nhân chứng chỉ công nhận năng lực cho nhiều chủ yếu là do các biện pháp cải thiện vừa ngoại ngữ tại châu Âu. Tầm ảnh hưởng nêu đã được thực hiện một cách tự phát và của CEF còn đang lan rộng ra một số thiếu một cơ sở lý luận làm nền tảng. Ví quốc gia khác như Singapore, Malaysia, dụ rõ nhất của sự thiếu đồng bộ này là vốn là các cường quốc giáo dục châu Á. mặc dù đại đa số các giáo trình đang được Với vai trò như vậy, đề án “Nâng cao chất sử dụng hiện nay đều là các giáo trình rất lượng giảng dạy tiếng Anh tại ĐHQG- cập nhật được biên soạn theo quan điểm HCM” đã chọn CEF làm một nội dung giao tiếp và chú trọng cả 4 kỹ năng ngôn nghiên cứu, và bài viết này là một kết quả ngữ (đa số là sách của NXB Oxford hoặc cụ thể của quá trình nghiên cứu này. Quan Cambridge, những ‘đại gia’ trong làng điểm của người viết là việc áp dụng CEF xuất bản giáo trình tiếng Anh), nhưng tại ĐHQG-HCM sẽ là một trong những chứng chỉ quốc tế mà một số trường đang giải pháp hiệu quả giúp xoá bỏ những bất lựa chọn để sử dụng lại là các chứng chỉ cập đang tồn tại trong việc tổ chức và đã tồn tại khá lâu đời với một quan điểm quản lý giảng dạy tiếng Anh hiện nay. có thể nói là đối lập với quan điểm giảng Bài viết bao gồm 2 phần chính. Phần I dạy ngôn ngữ hiện hành, chẳng hạn như nhằm giới thiệu CEF, bao gồm lịch sử TOEIC (chỉ kiểm tra 2 kỹ năng nghe và phát triển và mục tiêu của CEF, các thành đọc với hình thức trắc nghiệm nhiều lựa phần chính trong CEF, và các ứng dụng chọn và ngữ liệu rất hạn chế). hiện nay của CEF trong lãnh vực giảng Bài viết này nhằm giới thiệu Khung dạy ngoại ngữ trên thế giới, trong đó quan trình độ chung châu Âu (Common trọng nhất đối với người học tại Việt Nam European Framework, viết tắt là CEF) là Hệ thống kiểm tra trực tuyến miễn phí như một thành tựu quan trọng về mặt lý DIALANG. Phần II nhằm nêu một số đề luận cũng như trong thực tiễn trong lãnh xuất cải tổ việc thiết kế chương trình và vực giảng dạy ngoại ngữ ở châu Âu. Ra đánh giá năng lực đầu ra môn tiếng Anh đời vào đầu thế kỷ này, CEF hiện đang trên cơ sở sử dụng CEF như một khung được sử dụng phổ biến ở châu Âu như quy chiếu chung, nhằm nâng cao chất một nền tảng lý luận thống nhất để thiết lượng của chương trình và hiệu quả giảng dạy tiếng Anh tại ĐHQG-HCM. Xin tham khảo các kết quả khảo sát trình độ sinh viên trong báo cáo tổng kết đề án đăng trong kỷ yếu này. 6 Trang 32 TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 9, SỐ 10 -2006 1. Giới thiệu Khung trình độ chung nhà trường cần phải đạt, vì ở trình độ này châu Âu (CEF) người học đã bắt đầu sử dụng ngôn ngữ 1.1. Lịch sử phát triển và mục tiêu của CEF Khung trình độ chung châu Âu, tên đầy đủ là Khung quy chiếu về trình độ ngôn ngữ chung châu Âu (Common European Framework of Reference for Languages), là một sáng kiến của Hội đồng châu Âu nhằm đưa ra một hệ thống mô tả các mức trình độ ngoại ngữ có thể đạt được của người học từ lúc mới bắt đầu đến khi đạt được trình độ gần tương đương với người bản ngữ. Hội đồng châu Âu (Council of Europe, viết tắt là CE) là một tổ chức chuyên nghiên cứu những vấn đề văn hoá giáo dục của các nước châu Âu, trong đó có lãnh vực giảng dạy ngoại ngữ do Vụ Chính sách ngôn ngữ (Language Policy Division) đảm nhiệm. Từ thập niên 1970, nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy ngoại ngữ tại châu Âu, CE đã thực hiện nhiều nghiên cứu nhằm xác định mức trình độ tối thiểu mà người học ngoại ngữ cần đạt để có thể sử dụng được thực sự trong cuộc sống, từ đó cung cấp một cơ sở để giáo viên và học viên có thể tự đánh giá hiệu quả của việc dạy và học của mình. Mức trình độ tối thiểu này được Hội đồng châu Âu đặt tên là Threshold tức là ‘ngưỡng’, với hàm ý rằng đây là mức trình độ tối thiểu mà việc giảng dạy ngoại ngữ trong một cách độc lập trong các bối cảnh quen thuộc trong sinh hoạt và công việc. Sự thành công của việc sử dụng mức ngưỡng trong giảng dạy ngoại ngữ tại nhiều nước ở châu Âu đã khích lệ Hội đồng châu Âu tiếp tục nỗ lực xác định thêm các mức trình độ khác, để cuối cùng là sáng kiến xây dựng một hệ thống bao quát cho tất cả các mức trình độ dưới tên gọi là Khung trình độ chung châu Âu hay CEF mà bài viết này đang đề cập đến. CEF được bắt đầu xây dựng vào đầu thập niên 1990 bởi một tập thể các nhà nghiên cứu ngôn ngữ nổi tiếng của châu Âu, trong đó có các tác giả chính là TS. John Trim, TS. Brian North, GS. Daniel Coste, và Ô. Joseph Sheils. Trước khi tồn tại dưới dạng hiện nay, CEF đã tồn tại dưới 2 phiên bản thử nghiệm 1996 và 1998. Phiên bản chính thức hiện nay ra đời vào năm 2001, được xuất bản bằng tiếng Anh bởi NXB Cambridge và bằng tiếng Pháp bởi NXB Didier để chào mừng Năm Ngôn ngữ châu Âu (European Year of Languages). Mục tiêu tổng quát của CEFđã được các tác giả mô tả trong trích đoạn sau: “CEF được xây dựng để […] cung cấp các phương tiện để các nhà quản lý đào tạo, các nhà thiết kế chương trình, giáo viên, người đào tạo giáo viên, các cơ quan khảo thí, vv có thể […] định vị và Trang 33 Science & Technology Development, Vol 9, No.10- 2006 phối hợp các nỗ lực để bảo đảm đáp ứng tích các yếu tố có liên quan đến hiệu quả nhu cầu của người học […]. Bằng cách của việc học tập, giảng dạy và sử dụng tạo ra một cơ sở chung để mô tả tường ngôn ngữ như: các mức trình độ ngoại minh các mục tiêu, nội dung chương trình ngữ, bối cảnh sử dụng ngôn ngữ, năng lực và phương pháp giảng dạy, CEF sẽ làm của người học, quá trình giảng dạy và học tăng tính minh bạch của các khoá học, nội tập, vai trò của các hoạt động trong giảng dung chương trình và văn bằng được cấp, dạy, chương trình đào tạo, và cuối cùng là […]. Việc cung cấp các tiêu chí khách kiểm tra đánh giá. Phần phụ lục của công quan nhằm mô tả trình độ ngoại ngữ sẽ trình nêu một số ứng dụng cụ thể của CEF tạo thuận lợi cho việc công nhận các văn trên thế giới nhằm mục đích minh hoạ và bằng được cấp cho những người học gợi ý cho người đọc những cách khai thác trong những bối cảnh khác nhau […].” CEF để phục vụ mục đích riêng biệt của (Nguồn: Common European Framework mình. of Reference for Languages, Council of Europe, phiên bản điện tử, tr. 1) Thoạt nhìn, CEF tạo ra một cảm giác choáng ngợp vì sự đồ sộ đến mức cồng Để đạt được mục tiêu này, CEF đã kềnh của nó, do CEF có mục tiêu khá cung cấp những mô tả chi tiết về các kiến tham vọng là phục vụ tất cả mọi đối tượng thức và kỹ năng ngôn ngữ mà người học có liên quan, từ người sử dụng lao động, cần có ở các mức độ thành thạo khác nhau các cơ quan khảo thí và cấp chứng chỉ trong các bối cảnh sử dụng khác nhau. trình độ, đến các nhà quản lý đào tạo, Dưới đây là phần mô tả tóm tắt các thành người thiết kế chương trình, và cuối cùng phần của CEF. là các nhân vật trung tâm trong quá trình 1.2. Các thành phần chính của CEF Phiên bản chính thức của CEF (2001) là một công trình nghiên cứu với độ dài 260 trang nhằm mô tả chi tiết tất cả những yếu tố có ảnh hưởng đến hiệu quả của quá trình giảng dạy - học tập và sử dụng ngôn ngữ, được cấu trúc thành 9 chương chính văn và 4 phụ lục. Hai chương đầu của công trình nhằm giới thiệu về bối cảnh, mục tiêu và phương pháp nghiên cứu, và các chương còn lại nhằm mô tả và phân giảng dạy và học tập là giáo viên và người học.Tuy nhiên, sự bao quát này là thực sự cần thiết và là ưu điểm lớn nhất của CEF, vì nó giúp liên kết tất cả các đối tượng có liên quan trong quá trình daỵ và học ngoại ngữ lại với nhau trong một khung quy chiếu chung, tránh được tình trạng bất đồng ngôn ngữ giữa một bên là những người trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào quá trình dạy và học, và bên kia là các cơ quan công nhận và sử dụng kết quả của quá trình này. Trang 34 TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 9, SỐ 10 -2006 Với mục tiêu đưa ra một ngôn ngữ chẳng có ai có thể mô tả rõ ràng. Trên chung để mọi bên có liên quan trong quá thực tế, hoàn toàn có thể xảy ra trường trình dạy và học ngoại ngữ có thể dễ dàng hợp chứng chỉ trình độ B do nơi này cấp trao đổi với nhau mà không bị trở ngại vì sẽ cao hơn hoặc thấp hơn chứng chỉ B do những cách hiểu thuật ngữ cũng như nơi khác cấp. những quan điểm khác nhau, CEF đã đưa Để giải quyết vấn đề trên, CEF đã đưa ra một hệ thống mô tả các hoạt động ngôn ra một khung quy chiếu chung về năng lực ngữ dựa trên hai thành phần chính là (1) ngoại ngữ của người học bao gồm 6 mức khung quy chiếu chung các trình độ ngoại trình độ tổng quát như sau: - ngữ; và (2) yếu tố bối cảnh trong sử dụng Trình độ A (sử dụng căn bản): ngôn ngữ. Hai thành phần này sẽ được mô gồm 2 mức A1 (giao tiếp ‘theo công thức’ tả ngắn gọn dưới đây. - formulaic), và A2 (giao tiếp đơn giản); • - Khung quy chiếu chung các trình độ ngoại ngữ Sự phát triển trình độ ngôn ngữ của một người từ lúc chưa biết gì đến lúc hoàn Trình độ B (sử dụng độc lập): gồm 2 mức B1 (giao tiếp độc lập trong một số tình huống hạn chế); và B2 (giao tiếp độc lập trong những tình huống quen thuộc); - toàn thành thạo như một người bản ngữ có Trình độ C (sử dụng thành thạo): học (educated native speaker) là một quá gồm 2 mức C1 (giao tiếp chủ động và trình hết sức lâu dài, vì vậy việc phân chia thành thạo trong nhiều tình huống đa trình độ ngoại ngữ ra nhiều mức độ khác đạng), và C2 (giao tiếp chủ động và thành nhau là rất cần thiết. Hiện nay trên thế thạo trong hầu hết mọi tình huống). giới đang tồn tại nhiều các phân chia trình - Ngoài 6 mức trình độ này, có thể độ ngoại ngữ sử dụng các thang đo khác nêu thêm 3 mức trình độ trung gian là nhau; tuy nhiên ý nghĩa của các thang đo A2+, B1+ và B2+, để trở thành 1 thang đo này thường rất mơ hồ, gây trở ngại cho 9 mức. Sự phân biệt giữa tất cả các mức việc chuyển đổi và công nhận lẫn nhau trình độ này được mô tả rất chi tiết và rõ giữa các hệ thống. Chẳng hạn, một sinh ràng trong công trình đã nêu7. viên đã có chứng chỉ FCE sẽ được xem là tương đương với trình độ nào của TOEIC hay TOEFL? Cũng vậy, ở Việt Nam các trình độ ngoại ngữ được chia làm 3 mức là A (sơ cấp), B (trung cấp), và C (nâng cao), nhưng cụ thể người học ở mỗi trình độ có thể làm được những gì thì hầu như Có thể tải phiên bản điện tử của công trình này từ website của Council of Europe tại địa chỉ: http://www.coe.int/T/DG4/Portfolio/?L=E&M=/do cuments_intro/common_framework.html 7 Trang 35 Science & Technology Development, Vol 9, No.10- 2006 hướng tổng quát cho việc xây dựng mục tiêu học tập và giảng dạy của học viên và giảng viên. Tính tổng quát của các mức trình độ nói trên cho phép CEF trở thành khung quy chiếu chung để thực hiện quy đổi tương đương giữa các chứng chỉ ngoại Hình 1 .Các mức trình độ ngoại ngữ theo ngữ hiện có, ví dụ như bảng quy đổi sử CEF dụng trong Quick Placement Test (NXB Để dễ dàng cho việc tham chiếu, các mức trình độ nói trên được sắp xếp thành một Thang đo tổng quát (Global Scale) theo thứ tự từ cao đến thấp (từ trình độ C2 đến trình độ A1), mỗi trình độ có kèm những điểm quy chiếu liên quan đến những khả năng sử dụng ngôn ngữ của người học, được viết bằng ngôn ngữ thông thường để bất cứ ai đọc lên cũng có thể Oxford 2001, Quick Placement Test User Manual, tr. 36; xem Bảng 2). • Yếu tố bối cảnh (context) trong sử dụng ngôn ngữ Các mức trình độ vừa nêu của CEF cung cấp cho ta một cái nhìn tổng quát về năng lực người học; tuy nhiên, do tính đa dạng của việc sử dụng ngôn ngữ, sẽ rất sai lầm nếu bỏ qua yếu tố bối cảnh trong sử hiểu (Xem Bảng 1; Common European dụng. Theo CEF, yếu tố bối cảnh có ảnh Framework of Reference for Languages hưởng rất lớn đến hiệu quả sử dụng ngôn 2001, phiên bản điện tử, tr. 24). Thang đo tổng quát này vừa nhằm cung cấp một bản mô tả chung về trình độ cho những người sử dụng chứng chỉ (học viên, nhà tuyển dụng, vv), đồng thời đưa ra những định Trang 36 ngữ của người học, vì thế cần phân loại các khía cạnh khác nhau của bối cảnh sử dụng để chú trọng đúng mức trong quá trình dạy-học cũng như kiểm tra đánh giá. TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 9, SỐ 10 -2006 Bảng 1. Khung quy chiếu trình độ chung: Thang đo tổng quát (Common Reference Levels: global scale) Dưới đây là các khía cạnh của bối b. Tình huống sử dụng (sử dụng ngôn cảnh đã được CEF xác định là có ảnh ngữ ở đâu, khi nào, với ai, vv) hưởng đến hiệu quả sử dụng ngôn ngữ của c. Các điều kiện và ràng buộc cụ thể người học: a. Lãnh vực sử dụng (cá nhân, công cộng, chuyên môn, hàn lâm) trong tình huống sử dụng (nói hay viết, có bao nhiêu thời gian, chủ đề và các nhân vật trong cuộc trao đổi có quen thuộc hay không, vv) Trang 37 Science & Technology Development, Vol 9, No.10- 2006 d. Trạng thái tinh thần của người nói cuộc sống. Ngoài ra, các khía cạnh của bối và người nghe (cởi mở, hẹp hòi, cảnh còn giúp những người biên soạn giáo vui vẻ, nóng giận, vv) trình hoặc xây dựng đề thi đảm bảo xây e. Chủ đề trao đổi (gia đình, công dựng/chọn lọc được những ngữ liệu phù việc, thể thao, du lịch, chính trị, xã hợp với từng mục tiêu giảng dạy hoặc hội, vv) kiểm tra đánh giá. Khi kết hợp các mức f. Các hoạt động và chiến lược giao trình độ tổng quát theo Khung quy chiếu tiếp (phát biểu nơi công cộng hay chung với các khía cạnh cụ thể của bối nói chuyện tay đôi, viết thư riêng cảnh sử dụng ngoại ngữ, ta có thể có các hay viết bài xã luận, sáng tác thơ chương trình đào tạo hoặc các chứng chỉ văn hay viết báo cáo công việc, công nhận trình độ chuyên biệt cho từng vv) kỹ năng ngôn ngữ (nghe, nói, đọc, viết) g. Giao tiếp bằng ngôn ngữ cơ thể trên từng lãnh vực (cá nhân, công cộng, (nhìn vào người nghe, mỉm cười, học thuật, nghề nghiệp), từng tình huống, sử dụng cử chỉ bằng tay, vv) đối tượng, và các loại ngôn bản cụ thể. h. Các loại ngôn bản (quảng cáo, Đây chính là ưu điểm nổi bật của CEF vì bảng hiệu, bài báo, tin tức trên đài, nó vừa có tính bao quát rất cao nhưng bài giảng, vv) đồng thời cũng rất linh hoạt để có thể áp Bằng cách phân loại chi tiết các khía dụng vào những lãnh vực và tình huống cạnh khác nhau của bối cảnh sử dụng, hết sức cụ thể. CEF giúp nâng cao ý thức của người sử dụng về đa dạng của ngôn ngữ, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng ngôn ngữ trong Bảng 2. Bảng quy đổi tương đương các hệ thống phân loại trình độ (Chart of Equivalent Levels) ALTE Level Mức trình độ theo ALTE 0 1 2 3 Trang 38 ALTE Level Description Mô tả mức trình độ theo ALTE Council of Europe Level Mức trình độ theo Hội đồng châu Âu (CEF) Cambridge Examinations Các chứng chỉ ngoại ngữ của Cambridge Beginner (Breakthrough) Bắt đầu (Đột phá) Elementary (Waystage) Sơ cấp (Chập chững) Lower Intermediate (Threshold) Sơ trung cấp (Ngưỡng) A1 x A2 KET B1 Upper Intermediate (Independent User) Cao trung cấp (Sử dụng độc lập) B2 PET BEC Preliminary CELS Preliminary FCE BEC Intermediate CELS Intermediate TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 9, SỐ 10 -2006 4 Advanced (Competent User) Nâng cao (Sử dụng thành thạo) C1 5 Very Advanced (Good User) Cao cấp (Sử dụng hiệu quả) C2 1.3. Các ứng dụng của CEF trong giảng dạy ngoại ngữ trên thế giới • Cải cách chương trình đào tạo và CAE BEC Advanced CELS Higher CPE Promote Learning to Learn in First Languages Classes in Finland”, tài liệu đã dẫn, phiên bản điện tử, Chương 4, tr. 40- giáo trình theo hướng lấy việc đạt 52); được các mức trình độ CEF làm - mục tiêu giảng dạy Xây dựng chương trình đào tạo tiếng Anh đáp ứng nhu cầu của người tị Sự ra đời của phiên bản CEF chính nạn tại Ireland dựa trên các mức chuẩn thức vào năm 2001 đã được đón nhận rất (benchmarks) phát triển dựa trên CEF nồng nhiệt trên khắp châu Âu và có tầm ảnh hưởng lan rộng hơn phạm vi cuả châu lục này rất nhiều. Trước hết, CEF với các khung tham chiếu đầy đủ và chi tiết của (Theo Council of Europe 2002, “Meeting the English Language Needs of Refugees in Ireland”, tài liệu đã dẫn, phiên bản điện tử, Chương 5, tr. 53-67); - nó đã làm dấy lên trên toàn châu Âu một phong trào tự xem xét lại và cải cách Chương trình giảng dạy tiếng Anh như một ngoại ngữ tại bang Baden- chương trình đào tạo của các trường sao Wurttemberg (Đức) năm 2004 (Theo cho toàn bộ quá trình đào tạo, từ xác định Rodgers, mục tiêu, thiết kế chương trình, xây dựng/chọn giáo trình, và việc kiểm tra “Curriculum reform and development in Baden-Wurttemberg with particular reference to teaching English đánh giá đều dựa trên những mục tiêu as a foreign language”. Báo cáo tại Hội minh bạch và được phát biểu bằng một thảo lần 6 về “Đào tạo giáo viên, cải cách ngôn ngữ chung cho tất cả những người có liên quan. Dưới đây là một vài ví dụ về việc cải tổ chương trình đào tạo dựa trên CEF tại châu Âu và các khu vực khác trên thế giới: - Sử dụng CEF để thúc đẩy tính chủ động trong việc học tiếng Anh của học sinh phổ thông tại Phần Lan thông qua tự đánh giá việc đạt được mục tiêu đào tạo và phát triển nhà trưởng phổ thông” do Đức và Isaeli phối hợp, Tháng 11/2005 tại Beit Berl College); - Ứng dụng CEF để xây dựng các chương trình đào tạo tiếng Anh bậc đại học tại Slovak (Theo Hanesova, “Applying the CEF to Slovak university courses”, Truy cập www.llas.ac.uk/resources/ từ địa chỉ ngày (Theo Council of Europe 2002, “How to Trang 39 Science & Technology Development, Vol 9, No.10- 2006 3/11/2006; bài viết được tải lên website chiếu thống nhất mà hiện nay đã trở thành này từ ngày 1/11/2005). ngôn ngữ chung cho lãnh vực giảng dạy Ứng dụng CEF để xây dựng các ngoại ngữ trên toàn châu Âu và nhiều nơi chương trình đào tạo tiếng Anh tại Hội khác trên thế giới. Từ khi CEF ra đời, các đồng Anh nước Nga (Theo bài viết giới hệ thống kiểm tra ngoại ngữ (không chỉ thiệu CEF trên trang chủ của Hội đồng riêng tiếng Anh, mà cả tiếng Pháp, tiếng - Anh nước Nga tại địa Đức, vv) sẵn có ở châu Âu đều thực hiện chỉ http://www.britishcouncil.org/russia- quy đổi tương đương sang khung trình độ english-cef.htm, truy cập ngày 6/11/2006). của CEF, còn các chứng chỉ mới dành cho • Cải tiến các hệ thống kiểm tra các ngôn ngữ mới, các mức trình độ mới, đánh giá ngoại ngữ theo hướng hoặc các module năng lực riêng biệt (vd: quy chiếu về các mức trình độ của đọc hiểu tiếng Anh chuyên ngành Luật CEF thương mại) được xây dựng sau khi CEF Bên cạnh việc cải tổ chương trình do ra đời đều được xây dựng theo đúng 6 các trường chủ động thực hiện, sự ra đời mức trình độ mà CEF đã đề ra. Bảng 3 là của CEF cũng có tác động khiến các cơ một ví dụ về việc quy đổi một số chứng quan khảo thí xem xét lại các hoạt động chỉ ngoại ngữ phổ biến (Đức, Pháp, Anh) của mình và thực hiện những cải tiến quan sang các mức trình độ tương đương của trọng sao cho phù hợp với khung quy CEF. Bảng 3. Quy đổi tương đương giữa các chứng chỉ ngoại ngữ của các cơ quan khảo thí quốc tế sang hệ thống CEF ) ALTE level Level 5 Level 4 Trang 40 CEFR Goethe-Institut level TELC exams *) C2 C1 Zentrale and/or Alliance française Cambridge Oberstufenprüfung, kleines Dt. Sprachdiplom Zentrale Mittelstufenprüfung, Prüfung Wirtschaftsdeutsch UNIcert (different exam exam - CPE UNIcert IV d’Etudes Françaises CAE UNIcert III languages) Diplôme Supérieur Modernes TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 9, SỐ 10 -2006 Zertifikat Deutsch Plus *), Level 3 B2 Zertifikat Deutsch für den Beruf *) Diplôme de Langue Française FCE UNIcert II Certificat d’Etudes Level 2 B1 Zertifikat Deutsch *) de Français Pratique PET UNIcert I II Certificat d’Etudes Level 1 A2 Start Deutsch 2 *) de Français Pratique KET - I Breakthrough level A1 Start Deutsch 1 *) - - - (Nguồn: http://en.wikipedia.org/wiki/Common_European_Framework_of_Reference_for_Languages, truy cập ngày 6/11/2006) • DIALANG: Hệ thống kiểm tra trực xét phản hồi bằng 14 thứ tiếng của châu tuyến các ngoại ngữ châu Âu miễn Âu là Anh, Bồ Đào Nha, Đan Mạch, Đức, phí Hà Lan, Iceland, Ireland, Na Uy, Hy Lạp, Trong tất cả các nỗ lực cải tiến các hệ thống kiểm tra đánh giá năng lực ngoại Phần Lan, Pháp, Tây Ban Nha, Thuỵ Điển, và Ý. ngữ dựa trên CEF, sáng kiến được xem là Dialang được xây dựng để phục vụ đối hữu ích nhất đối với người học là Hệ tượng người học ở tuổi trưởng thành có thống kiểm tra trực tuyến miễn phí nhu cầu tự đánh giá trình độ ngoại ngữ và Dialang. Dưới đây là phần mô tả ngắn gọn nhận các phản hồi về những điểm mạnh về hệ thống này. và điểm yếu của chính mình. Ngoài ra, Hệ thống kiểm tra trực tuyến miễn phí những nhận xét phản hồi của hệ thống đối Dialang được thực hiện với sự tài trợ của với người học còn giúp họ hiểu biết rõ Uỷ ban châu Âu thông qua chương trình hơn về quá trình học ngoại ngữ để có thể Socrates. Đây là một hệ thống kiểm tra đa cải thiện cách học nhằm nâng cao trình ngôn ngữ, bao gồm phần tự đánh giá của độ. Mặc dù đối tượng mà Dialang nhắm người học sử dụng các phát biểu năng lực đến là người học độc lập, nhưng các giáo và các câu hỏi kiểm tra cùng những nhận viên cũng có thể sử dụng Dialang vào mục Trang 41 Science & Technology Development, Vol 9, No.10- 2006 đích giảng dạy của mình nếu muốn. Cần thống đánh giá sơ khởi về người học (kết nhớ rằng Dialang không nhằm mục đích hợp với bài kiểm tra vốn từ) để chọn ra cấp chứng chỉ cho người học. được những câu hỏi có độ khó phù hợp Quy trình sử dụng Dialang để tự kiểm tra bao gồm các bước: - - - - - - năng lực sử dụng trong Dialang được rút Truy cập vào hệ thống và chọn trực tiếp từ CEF (Bản thảo lần 2 năm một trong 14 ngôn ngữ sẵn có; 1996), được chọn lọc, điều chỉnh, và một đăng ký và chọn bài kiểm tra (số số phát biểu mới được viết thêm cho phù bài kiểm tra trong Dialang cho mỗi hợp với yêu cầu của hệ thống, sau đó ngôn ngữ là 14 bài) được thử nghiệm trước khi đưa vào sử Thực hiện bài kiểm tra sơ khởi về dụng. Tổng cộng có khoảng hơn 100 phát vốn từ (vocabulary size) biểu năng lực trong hệ thống Dialang. Chọn kỹ năng/kiến thức ngôn ngữ Phần kiểm tra chính thức chỉ kiểm tra cần kiểm tra (bao gồm Đọc hiểu, 3 kỹ năng Nghe hiểu, Đọc hiểu và Viết là Nghe hiểu, Viết, Từ vựng, Cấu những kỹ năng có thể chấm được bằng trúc; không có kỹ năng Nói); máy; hiện nay Dialang chưa kiểm tra kỹ Thực hiện tự đánh giá bằng cách năng Nói. Kết quả kiểm tra được báo cho lựa chọn các phát biểu năng lực người học ngay sau khi làm bài xong, sử phù hợp; dụng 6 mức trình độ của CEF. Nhận kết quả đánh giá sơ khởi của Ngoài mức trình độ, người học còn hệ thống; nhận được những phản hồi từ hệ thống về Thực hiện bài kiểm tra chính thức những kỹ năng ngôn ngữ của mình. do hệ thống cung cấp dựa trên đánh giá sơ khởi; - với trình độ của người học. Các phát biểu Nhận phản hồi. Việc thực hiện tự đánh giá sử dụng các phát biểu năng lực trong Dialang nhằm hai mục đích: (1) làm cho người học có ý thức rõ ràng hơn về những điểm mạnh, yếu của mình; và (2) vì nó giúp hệ Trang 42 TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 9, SỐ 10 -2006 Hình 2. Trang đầu của Hệ thống kiểm tra trực tuyến miễn phí Dialang (www.dialang.org) 2. Một số đề xuất cải tổ thiết kế chương trình và đánh giá năng lực đầu ra môn chương trình, giáo trình, và việc đánh giá năng lực đầu ra. Những bất cập đó sẽ tiếng Anh trên cơ sở sử dụng CEF như được thể nêu tóm tắt dưới đây, kèm theo một khung quy chiếu chung những đề xuất cải thiện theo kinh nghiệm Như đã nêu ở phần mở đầu, nguyên nhân chủ yếu của hiệu quả giảng dạy môn tiếng Anh chưa cao tại Việt Nam là do sự của các nước trên thế giới. 2.1. Bất cập trong việc xác định mục tiêu và thiết kế chương trình đào tạo thiếu đồng bộ trong các khâu thiết kế Chương trình đào tạo của hầu hết các chương trình lựa chọn giáo trình, và đánh trường hiện nay được thiết kế thành hai giá năng lực đầu ra. Theo các nhà lý giai đoạn: tiếng Anh tổng quát và tiếng thuyết giảng dạy ngoại ngữ, để đảm bảo Anh chuyên ngành. Khi áp dụng yếu tố hiệu quả của quá trình đào tạo tại nhà bối cảnh sử dụng ngôn ngữ được nêu trường thì tất cả các khâu nói trên đều trong CEF (xem phần 1.2, mục ii, điểm a) phải kết hợp chặt chẽ với nhau và gắn liền để phân tích, có thể thấy rõ là chương với mục tiêu đào tạo.Tuy nhiên, khi nhìn trình nói trên chú trọng nhiều đến 2 trong vào các chương trình đào tạo đang được 4 lãnh vực được nêu trong CEF là lãnh thực hiện tại các trường thành viên của vực cá nhân (tiếng Anh tổng quát) và ĐHQG-HCM, ta vẫn thấy tồn tại một số chuyên môn (tiếng Anh chuyên ngành), bất cập giữa mục tiêu đào tạo, nội dung nhưng chưa chú trọng đến 2 lãnh vực Trang 43 Science & Technology Development, Vol 9, No.10- 2006 không kém quan trọng đối với nhu cầu sau thời gian học ở đại học người học của người học ở bậc đại học là lãnh vực phải tăng tối thiểu 1-2 điểm trong thang công cộng (sử dụng tiếng Anh ở tại công điểm 9 của IELTS). Đây chính là nguyên sở và những nơi công cộng) và lãnh vực nhân làm làm hạn chế hiệu quả của giảng hàn lâm (sử dụng tiếng Anh trong môi dạy, do không có những mức chuẩn để trường học thuật). xác định trình độ và theo dõi sự tiến bộ Với một chương trình được thiết kế như vậy, có thể kết luận rằng mục tiêu đào tạo tiếng Anh trong trường đại học hiện nay chỉ nhằm để người học sử dụng trong các giao tiếp cá nhân (gia đình, bạn bè, thói quen, sở thích, giải trí, du lịch, vv) hoặc sử dụng trong lãnh vực chuyên môn sâu (kinh tế-tài chính, công nghệ vật liệu, vv) nhưng không nhằm giúp sinh viên sử dụng trong môi trường làm việc hoặc tham gia các hoạt động của xã hội (lãnh vực công cộng), cũng không nhằm giúp sinh viên tốt nghiệp tham gia các sinh hoạt học thuật như hội nghị, hội thảo khoa học, học tập và giảng dạy trong môi trường nói tiếng Anh Anh (lãnh vực hàn lâm). Mục tiêu này có thực sự là phù hợp với nhu cầu học tiếng Anh hiện nay trong trường đại học là điều có lẽ cần xem xét lại. Bên cạnh đó, các mức trình độ đầu vào và đầu ra của sinh viên trước và sau khi tham gia quá trình đào tạo vẫn chưa được xác định rõ ràng, cũng không có quy định về mức trình độ cần có để bắt đầu việc giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành, hoặc mức tăng trưởng cần thiết cho một khối lượng thời gian nhất định (chẳng hạn, Trang 44 của người học trong suốt quá trình đào tạo. 2.2. Bất cập trong việc kiểm tra đánh giá và công nhận trình độ đầu ra Kiểm tra đánh giá và công nhận trình độ vốn là một khâu trong những khâu yếu nhất trong toàn hệ thống giáo dục của Việt Nam, và lãnh vực giảng dạy tiếng Anh không phải là một ngoại lệ. Trước những bất cập của hệ thống chứng chỉ trình độ ngoại ngữ của Việt Nam (thường được biết đến dưới tên gọi chứng chỉ A, B, C), xu hướng hiện nay của nhiều trường đại học trong và ngoài ĐHQG-HCM là sử dụng các chứng chỉ quốc tế để công nhận trình độ đầu ra cho sinh viên tốt nghiệp. Đây là một bước tiến khá dài trong quan điểm quản lý chất lượng đào tạo tiếng Anh so với thời gian trước đây, tuy nhiên vẫn chưa giải quyết được một bất cập cơ bản trong cách quản lý đào tạo hiện nay là sự thiếu gắn kết và thiếu đồng bộ giữa mục tiêu đào tạo, nội dung chương trình, và việc kiểm tra đánh giá. Thật vậy, nếu chương trình đào tạo của các trường được thiết kế thiên về dạy tiếng Anh tổng quát kèm thêm một phần TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 9, SỐ 10 -2006 nhỏ tiếng Anh chuyên ngành, thì việc sử trình học ở nhà trường; (2) sinh viên sẽ dụng TOEFL hoặc TOEIC có phù hợp cảm thấy chương trình đào tạo của nhà hay không, khi TOEFL là một kỳ thi tiếng trường không có tác dụng gì trong việc Anh dùng trong lãnh vực hàn lâm, còn giúp họ đạt mục tiêu và sẽ bỏ học vì chán TOEIC là một kỳ thi tiếng Anh dùng hoặc để có thời gian theo học các chương trong môi trường giao dịch kinh doanh và trình ngoài nhằm đạt mục tiêu đào tạo; (3) văn phòng? Hơn nữa, mục tiêu đào tạo giáo viên sẽ buộc phải bỏ chương trình ngoại ngữ ở trường đại học là nhằm giúp đào tạo của nhà trường và tự biến giờ học sinh viên có được cả 4 kỹ năng ngôn ngữ trên lớp thành những giờ luyện thi lấy các (nghe, nói, đọc viết), nhưng chứng chỉ chứng chỉ quốc tế, với kết quả khá hạn quốc tế đang được nhiều trường quan tâm chế vì rất nhiều nguyên nhân khác nhau. áp dụng nhất là TOEIC lại chỉ kiểm tra 2.3. Đề xuất các giải pháp nâng cao trên giấy các kỹ năng tiếp nhận (nghe và chất lượng đào tạo tiếng Anh tại ĐHQG- đọc) mà không hề quan tâm đến 2 kỹ năng sáng tạo là nói và viết? Chính tình trạng tách rời giữa mục tiêu, nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy, và kiểm tra đánh giá là nguyên nhân cơ bản của sự kém hiệu quả trong đào tạo tiếng Anh hiện nay, và giải thích tại sao hầu hết các trường hiện nay các trường vẫn chưa có được tỷ lệ cao các sinh viên đạt chứng chỉ quốc tế theo quy định, dù những mức quy định đó vẫn là thấp so với yêu cầu của nhà tuyển dụng. Khi áp dụng những tiêu chuẩn quốc tế không thực sự phù hợp với mục tiêu và chương trình đào tạo để làm chuẩn đánh giá năng lực đầu ra của sinh viên thì xảy ra một trong những tình trạng sau đây: (1) sinh viên đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của chương trình đào tạo nhưng vẫn không thể đạt chuẩn đầu ra theo quy định, vì yêu cầu HCM Từ kinh nghiệm sử dụng CEF để cải tổ chương trình giảng dạy ngoại ngữ tại các nước châu Âu, thông qua các kết quả nghiên cứu đã thực hiện trong nhiều năm nay, cùng với một số thông tin mới được thu thập từ đề án, chúng tôi mạnh dạn đưa ra những đề xuất sau: 1. Sử dụng CEF làm cơ sở xây dựng chương trình, lựa chọn giáo trình, xác định mức trình độ đầu vào, đầu ra, mức tăng trưởng, và kiểm tra đánh giá thường xuyên. Hệ thống này cần phải được giới thiệu đến các bên có liên quan như giáo viên, học viên, người thiết kế chương trình, nhà quản lý đào tạo, nhà tuyển dụng vv để mọi người có thể dùng chung một ngôn ngữ, tạo sự đồng bộ và gắn kết giữa các mảng việc khác nhau của quá trình giảng dạy và học tập ngoại ngữ. của kỳ thi khác với yêu cầu của chương Trang 45 Science & Technology Development, Vol 9, No.10- 2006 2. Trên cơ sở sử dụng CEF, có thể phải được thiết kế cho tiếng Anh tổng khai thác ứng dụng quan trọng của CEF là quát. Đây cũng là lý do đề án Nâng cao Hệ thống kiểm tra trực tuyến DIALANG chất lượng đã chọn PET (chứng chỉ tiếng để học viên thường xuyên tự kiểm tra Anh tổng quát ở trình độ B1) làm cơ sở để trình độ, cũng như để giáo viên khai thác xây dựng thành EICAS 1 và đề nghị chọn và kết hợp đưa vào kế hoạch giảng dạy là chứng chỉ công nhận trình độ đầu ra của mình. cho sinh viên ĐHQG-HCM. 3. Cần xác định rõ mức trình độ đầu 6. Việc giảng dạy tiếng Anh chuyên ra tối thiểu theo CEF (hiện nay các chứng ngành chỉ nên được thực hiện sau khi sinh chỉ tiếng Anh quan trọng khác đều đã viên đã có được trình độ B1, vì ở dưới được quy ra các mức trình độ của CEF). trình độ này, việc giảng dạy tiếng Anh Mức tối thiểu cần đạt không thể thấp hơn chuyên ngành sẽ không mang lại hiệu quả trình độ B1 (sơ trung cấp) vì đây là mức thực sự nào ngoài một mớ từ vựng chuyên bắt đầu sử dụng độc lập trong một số tình ngành mà đàng nào thì họ cũng sẽ có huống hạn chế, là mức tối thiểu mà một thông qua các môn học của chuyên ngành nhà tuyển dụng mong đợi ở nhân viên chính. Nếu hiện nay sinh viên chưa nào (dưới mức này thì không thể gọi là có khả thể qua được trình độ B1 trước khi vào năng sử dụng ngoại ngữ trong công việc giai đoạn chuyên ngành thì tạm thời chỉ được). cần tập trung vào dạy tiếng Anh tổng quát 4. Do trình độ đầu vào hiện nay chưa để nâng cao khả năng sử dụng trong thực đồng bộ, nên thời gian học của sinh viên tế, sự tự tin và triển vọng nghề nghiệp của có trình độ đầu vào khác nhau phải khác sinh viên, hơn là học một số học phần nhau. Sự khác biệt về thời gian này là để tiếng Anh chuyên ngành bắt buộc để rồi đảm bảo sinh viên ra trường dù đầu vào hoàn toàn không sử dụng được. chênh lệch nhưng đều ra trường với một 7. Cuối cùng, nên chăng đưa thêm trình độ ngoại ngữ tối thiểu là tương mục tiêu giảng dạy tiếng Anh học thuật đương với nhau (tức không có ai ở dưới vào trường đại học, để giúp sinh viên mức này). tham gia vào các chương trình học ở bậc 5. Cần xác định lại mục tiêu đào tạo cao hơn khi cần? Tất nhiên, để bắt đầu tiếng Anh ở bậc đại học làm cơ sở để chọn tham gia học tiếng Anh học thuật thì sinh giáo trình và xây dựng hoặc lựa chọn viên cũng cần có trình độ ngoại ngữ ở chứng chỉ trình độ phù hợp với mục tiêu ngưỡng tối thiểu (trình độ B1). đó. Ví dụ, nếu mục tiêu đào tạo là tiếng Với sự thành công của các nước châu Anh tổng quát thì chứng chỉ trình độ cũng Âu trong việc sử dụng CEF, chúng tôi tin Trang 46 TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 9, SỐ 10 -2006 rằng việc áp dụng CEF tại Việt Nam và sử cực cho việc nâng cao chất lượng giảng dụng chứng chỉ EICAS 1 để đánh giá trình dạy tiếng Anh tại ĐHQG-HCM trong thời độ đầu ra của sinh viên cũng chắc chắn sẽ gian tới. nhanh chóng đem lại những hiệu quả tích COMMON EUROPEAN FRAMEWORK (CEF) AND THE IMPROVEMENT OF ENGLISH LANGUAGE TRAINING PROGRAMS IN VIETNAM NATIONAL UNIVERSITY HO CHI MINH CITY Vũ Thị Phương Anh VNU-HCM ABSTRACT: This paper aims at introducing the Common European Framework ( CEF) – an important achievement in terms of theory as well as practice of foreign language teaching and learning in Europe. Coming into existence at the beginning of this century, CEF has been used popularly in Europe and it has been considered a consistent foundation for building curriculums, designing textbooks, constructing tests, and issuing certificates approving competence of many foreign languages in Europe as well as other Asian countries such as Singapore and Malaysia. As such, CEF has been chosen to be one of the research concerns in the project “Improving of English language training programs in VNU-HCM”, and this paper is one of the particular results of the above researching process. The paper includes 2 main parts: Part I provides an introduction of CEF (history of development and objectives of CEF, major components of CEF, and present applications of CEF in the field of teaching foreign languages in the world); Part II presents suggestions to improve the curriculum designing and output assessing of English subject (all of these suggestions are based on CEF as a common framework), and to upgrade the quality and effectiveness of English language training programs in VNU-HCM. From the successes of using CEF of European countries, we believe that the implementation of CEF in Vietnam and the use of EICAS 1 (a product of the project of VNUHCM in collaboration with British Council and Cambridge ESOL) to assess the output level of students will soon, for certain, bring positive effects to the improvement of English teaching quality in VNU-HCM. Trang 47