Nghin cu Tn gio.

S 6 - 2015 83

L C HNH *

GIO L CNG GIO VI VIC HNH THNH LI SNG

TRONG GIA NH CNG GIO VIT NAM

Tm tt: Ni dung bi vit cp ti nh hng ca gio l Cng

gio i vi cc mi quan h trong gia nh gio dn Cng gio
Vit Nam, biu hin qua mi quan h gia v - chng, cha m - con
ci, thng qua nhng hun th ca Gio hi Cng gio v ngha v
v trch nhim tng tc gia v v chng, cha m v con ci.
Gio l Cng gio cng ng gp i vi gio dc v o hiu m
mi ngi dn Vit Nam ni chung, ngi Cng gio ni ring
ang thc hin trong i sng hng ngy.
T kha: Cng gio, gia nh, mi quan h, gio l, gio dc.

1. t vn
Cng gio du nhp vo Vit Nam t th k XVI v c mt qu trnh
hi nhp, pht trin di nhiu gc vn ha, x hi... Gio l Cng gio
c nhng nh hng i vi i sng ca ngi gio dn trn cc kha
cnh nh: th cng t tin, hnh phc gia nh, hn nhn, ly hn, sinh sn,
cch gio dc dy d con ci, cc quan h ng o, quan h trong gia
nh, v.v.. Trong khun kh bi vit ny, tc gi khng cp ti tt c
kha cnh nu trn m ch tp trung nghin cu nh hng ca gio l
Cng gio ti vic hnh thnh li sng trong gia nh gio dn Cng gio
qua nhng nghin cu thc t ti gio h N Lc (tnh Ph Th) nm 2009
- 2012, gio x T N (Bc Ninh) v gio x Ci Mn (Bn Tre) nm
2014. Trong , tp trung lm r nhng nh hng ca gio l Cng gio
trong vic xy dng mi quan h gia v - chng, cha - con.
2. Gio l Cng gio gp phn gio dc v o hiu ca ngi Vit
Nam
Ngi Vit Nam d theo hay khng theo tn gio u mang tm thc
o hiu ca truyn thng dn tc Vit Nam. Ngi Vit Nam, cng

*
Tin s. Vin Nghin cu Chu Phi v Trung ng, Vin Hn lm Khoa hc x hi
Vit Nam.
84 Nghin cu Tn gio. S 6 - 2015

nh nhiu dn tc Chu khc c gio dng trong cch sng hiu

ngha vi cc bc sinh thnh khi cn sng v chu tt vic cng gi khi t
tin mt1.
o Hiu tn ti mt cch t nhin trong cuc sng ca ngi Vit
Nam mi thi v mi ni, khng phn bit l ngi c hay khng c
tn gio. i vi tn Cng gio, o hiu l mt phn khng th thiu
trong i sng ca gio dn. iu d nhn thy, o hiu nm ngay trong
10 iu rn cn bn ca Lut Lun l Cng gio. Mi iu rn c
chia lm hai nhm: Nhm 1 gm 3 iu u tin, lin quan n Thin
Cha; Nhm 2 gm 7 iu k tip, lin quan n con ngi. iu rn th
4, tho knh cha m, l iu rn ng u nhm 2. iu c ngha:
tho knh cha m l iu rn quan trng nht trong cc iu rn lin
quan n tha nhn. Bn cnh , trong cc bn vn Kinh Thnh (Cu
c v Tn c) u c cc li khuyn dy, khuyn khch lng hiu
tho ca con ci i vi cha m, nht l trong sch Chm Ngn v Hun
Ca. Kinh Thnh dy rt r v trch nhim hiu tho ca con ci i vi
nhng bc sinh thnh ra mnh. Trong Cu c dy v lng tho hiu i
vi m cha l Ngi hy th cha knh m, c sng lu trn t m
c Cha, Thin Cha ca ngi ban cho ngi (Xh 20, 12).
Vic tho knh m cha cn c c th ha bng nhng li khuyn
dy nhng bc lm con, sch Cch Ngn ghi rng: Ny con, gio hun
ca cha, con hy nghe, li dy ca m, con ng gt b. V nhng li y
s l vng hoa xinh con i ln u, l vng king con eo vo c (Cn 1,
8-9). Sch Hun Ca cng ghi: Cha con, con hy ht lng tn knh, v
ng qun n m mang nng au. Hy lun nh cng n dng
dc sinh thnh, cng n y, con s ly chi p n cho cn xng? (Hc 7,
27-28). Sch Hun Ca cn c nhng li ch dn cho nhng ngi lm
con sng lng hiu tho l mt ngha v i vi cha m, h s c chc
phc v c p lng Thin Cha.
Trong Tn c, Cha Jesus i hi ngi tn hu sng o hiu
khng ch trong li ni m phi c th ha trong hnh ng sng ca mi
ngi. Lut hiu tho ch r: Bt c ngi no nguyn ra cha m,
th phi b x t. N nguyn ra cha m, th mu n xung u n
(Xh 20, 12 v Lv 20, 9). y l nhng minh chng cho vic rn dy
nhng ngi sng o c gi, trn trnh trch nhim phng dng cha
m mnh. i vi ngi Cng gio, th phng Cha, vng li Thin
L c Hnh. Gio l Cng gio vi vic hnh thnh... 85

Cha l bn phn v trch nhim hng u ca mi ngi. Khi vng li

Thin Cha, phng dng v hiu tho vi cha m l iu phi o.
Thnh Paul ni rng: K lm con hy vng li cha m trong mi s, v
l iu p lng Cha (Cl 3, 20).
Hi Thnh l dn Thin Cha, sng theo gng c Gisu trn con
ng hiu tho i vi cc bc sinh thnh ra mnh, khng ngng dy cc
tn hu v bn phn ca con ci phi c i vi cha m2. S tn knh ca
con ci (s hiu tho) i vi cha m l tnh cm tri n i vi nhng v
ban s sng, dng tnh yu thng, cng kh nhc sinh thnh v nui
dng con ci cho khn ln v th xc, v khn ngoan v v n
sng3. c bit, lng hiu tho tri n y cn c m rng n tt c
nhng ai sinh thnh v nui dng ngi tn hu qua vic lnh nhn v
sng c tin ca mnh4. Ngi tn Cng gio nhn thc su sc hn
rng, nu h khng hiu tho vi ng b, cha m trong cuc sng hng
ngy th h khng th hiu tho tht s vi Thin Cha. Lng hiu tho vi
cha m trong cuc sng, chnh l s phn nh v l thc o ca lng hiu
tho v tnh yu ca mi ngi tn i vi Thin Cha trn tri5.
Ngi Cng gio quan nim rng: con ci l kt qu t tnh yu ca
cha v m, ca Thin Cha v Hi Thnh. Bi vy, khi c sinh ra, con
ci c cha m nui dng v dy d thnh ngi. Cng n sinh thnh
v nui dng l v cng to ln. V th, Gio hi Cng gio lun cao
o hiu trong quan h con ci - cha m. Vn o hiu trong mi quan
h ny ngi Cng gio mang tnh lch s lu di. Bi mt thi gian
di, Gio hi Cng gio khng cho php tn th cng t tin. Do vy,
c nhng xung t vn ha, nim tin v lun l gia nhng ngi theo
Cng gio vi ngi khng theo Cng gio. Thm ch n nay, mt b
phn ln ngi dn khng theo Cng gio vn cn cho rng: theo Cng
gio l b ng b t tin, l bt hiu vi cha m.
Nhng nh trn cp, gio l Cng gio rn dy tn trc ht
phi bit chu ton bn phn vi c Cha Tri - ngi Cha thing ling,
sau phi chu ton bn phn vi cha m - ngi trc tip sinh thnh, nui
dng con ci ln khn. Bn phn ca con ci trong quan h con ci -
cha m l bn phn cao trng, ch sau bn phn vi Thin Cha. Trong
quan h con ci - cha m, con ci phi lun xc nh rng: b m l ngi
thay quyn Thin Cha, sinh thnh v gio dng mnh, do vy mi
ngi phi c trch nhim hiu tho vi cha m. Trong gia nh Cng
86 Nghin cu Tn gio. S 6 - 2015

gio, vic con ci khng nghe li cha m tc l khng nghe li Thin

Cha. Nh vy, h khng ch mang ti bt hiu vi cha m - nhng
ngi sinh thnh, m cn mang ti vi Thin Cha.
Vi ngi Cng gio, lng hiu tho ca con ci vi cha m phi c
xut pht t s bit n i vi nhng bc cng tc vi Thin Cha
truyn sinh s sng cho mnh, chm sc, nui dng v gio dc mnh nn
ngi. Cng ng Vatican II cho rng: Con ci s p li cng n cha m
vi lng bit n, tm tnh hiu tho v tin cy, s theo o lm con m
phng dng cha m trong nghch cnh cng nh trong tui gi c
qunh6. Lng hiu tho vi cha m khi cn sng l con ci phi bit yu
mn, tn knh, vng li, chm sc v gip cha m. Con ci phi yu
mn cha m bi cha m sinh thnh, yu thng, dng dc con nn
ngi. Tn knh v cha m l bc cao nin, nhiu kinh nghim, dy con
nhiu iu hay l phi, l tm gng cho con ci hc tp. Vng li l v cha
m chnh l nhng ngi thay mt Thin Cha dy d con ci nhng o
hiu, ng x trong i sng hng ngy. Khng ch vy, con ci cn c
trch nhim chm sc, gip b m khi cao tui, m yu, tng ngho, c
n, hay au n tinh thn. Con ci phi lun lun gip cha m v phn
hn v phn xc, nht l khi cc cha m gi c, m au, thiu thn. l
nhng lc con ci cn tn tm, tn lc phng dng, thuc thang y ,
vui v thm nom sm ti. y l trch nhim ca con ci.
Hiu tho vi b m l mnh phi vng li, mnh phi tn trng b,
chm sc b m lc m au, mnh mong mun cho b m nhng ci tt
lnh. y l hiu tho. Ch khng phi bt buc nay anh cho b m nm
ba ng, mai cho nm ba ng. Ci khng phi, ng tin khng phi
bt buc. Ch ci tinh thn l ng vin b m, mnh sng cho tt th b
m hi lng. Ch khng bt buc bng cch anh c phi cho b m ci
g. Lc b m cn sng th lo chm sc, nng , thuc thang cho b m
khi m cho b m yn tm bt bnh i (Phng vn su, n, 68 tui,
Ph Th).
Lng hiu knh ca ngi Cng gio khng ch vi ngi cn sng
m cn c th hin vi nhng ngi qua i (ng b, cha m, t
tin ). Hi Thnh dy bo ngi tn phi chu ton o hiu: tn
knh, bit n v vng li ng b, cha m trong nhng iu chnh ng;
chm lo cho cha m c y phn xc cng nh phn hn; khi cha
m qua i phi lo vic tang ma, lm cc vic thin, cu nguyn v dng
L c Hnh. Gio l Cng gio vi vic hnh thnh... 87

l cho t tin. c bit trong nhng ngy gi, trong thng l cc thnh
(thng 11 hng nm, c bit l ngy mng 2 thng 11), ngy mng 2 Tt
Nguyn n, ngi tn Cng gio phi ht lng ch tm vo vic cu
nguyn, dng l cho ng b, cha m. c th ha nhng iu rn dy
trn, Hi Thnh Cng gio Vit Nam c nhng ch dn rt c th v
vic tn knh ng b t tin, v d: Bn th gia tin knh nh ng b t
tin; vic t nhang hng, n nn v vi ly trc bn th t tin; trong
hn l, du r c lm nghi l bi gia tin trc bn th; trong tang l,
c vi ly trc thi hi ngi qu c, t hng vi theo phong tc a
phng; c tham d nghi l tn knh v thnh hong quen gi l phc
thn ti nh lng7.
Cc nghin cu v th cng t tin ca ngi Cng gio Vit Nam
cho thy vic tn knh t tin ca ngi Cng gio cn c thc hin
vo nhiu dp khc nh ci xin, hay khi gia nh c vic quan trng no
Kt qu iu tra x hi hc ti mt lng Cng gio vo thng 3 nm
2008 cho thy ngi Cng gio thc hin th knh t tin vo dp l tt
chim 87,5%; khi t chc m tang v gi l 96,3%; m ci l 53,7%;
khi gia nh c vic vui, trng i nh con ci t, hay c ngi nh i
lm n xa l 65%; vo ngy l cc thnh l 83,8%; tn knh t tin trong
cc gi cu nguyn chim 61,3% v trong cc thnh l l 87,6%8.
Ngi Cng gio khc vi ngi khng Cng gio ch: ngoi
nhng ngha v, trch nhim ca con ci vi cha m nh trn, h cn
phi cu nguyn cho cha m c hng n lnh, lo liu cho cha m
c lnh cc b tch v dn mnh cht lnh. Khi cha m qua i, ngi
Cng gio th hin s hiu tho bng cch lo an tng chu o, cu
nguyn v xin l nh th cho cha m. Hng ngy tng nh ti cng
sinh thnh, gio dng ca cha m bng nhng li kinh nguyn. Ngy
gi, ngy Tt, ngy l phi nh ti b m, t tin bng vic thm ving,
sa sang m, xin l nh th.
B m mt i con ci phi c trch nhim lo vic ma chay cho b
m, bn Cng gio chng em l phi lm cc th tc Cng gio, sau khi
chn ct xong cho b m con ci phi c trch nhim xin l, hng nm
phi xin l cho b m (Phng vn su nhm tp trung, Ph Th).
Nh vy, c th nhn thy Hi Thnh Cng gio rt ch trng vic
khuyn bo tn lm vic hiu tho i vi cc bc sinh thnh, i vi
t tin. cp gia nh, sng hiu tho phi c o luyn dy d
88 Nghin cu Tn gio. S 6 - 2015

ngay t thu cn th: dy cho bit gia phong l ngha, dy cho bit knh
trn nhng di, dy cho bit hiu tho vi ng b cha m. Nh vy,
con ngi s tp c nhng c tnh cn thit trong cuc sng ca
ngi con hiu ngha: tnh yu chn tht, hy sinh v qun mnh, kin
nhn v tha th, t b ring v tn trng ngi khc, quan tm v chia
s vi ngi khc Khi con ci c gio dc v lng hiu tho v sng
o hiu y trong cuc i mnh, chng s tr nn ngi con hiu tho:
bit vng li cha m, bit coi trng li khuyn bo dy d ca m cha, s
thnh cng trong cuc sng gia nh v x hi.
3. Gio l Cng gio iu tit mi quan h v chng, cha con
Theo quan nim ca ngi Cng gio, quan h v chng c mt
ngha quan trng, quan h ny c hnh thnh v pht trin tri qua thi
gian, k t khi hai ngi chnh thc kt hn n khi c hai ngi cht i.
Hi Thnh Cng gio cao thi k nh hn ca cc cp v chng,
do vy Hi Thnh buc cc bc cha m v nhng ngi c trch nhim
nh gim mc, linh mc, cc gio l vin c trch nhim phi bit gio
dc thanh thiu nin hp thi v hp cch v phm gi, phn s v hnh
vi th hin tnh yu v chng, nht l trong chnh khung cnh gia nh;
nh , mt khi rn luyn gi c khit tnh, n tui thch hp, c
th tin ti hn nhn sau khi sng ng n giai on nh hn9.
Vi ngi Cng gio, sau thnh l hn phi, h chnh thc tr thnh
v chng, c Gio hi v ton th cng on dn Cha chng gim.
Cng chnh t thi khc , mi quan h v chng c gn cht hn
bao gi ht. Ngi Vit khng Cng gio c th ly d sau mt thi gian
sng chung v mt vi l do no , nhng ngi Cng gio sau thnh l
hn phi khng bao gi c php ly d. Bi l, mt khi hn nhn ca h
thnh s, Hi Thnh Cng gio khng cho php ly d. Thi im
tuyn xng tnh yu cng nh s thy chung v trch nhim ca i nam
n trong thnh l hn phi nh th trc ton th cng on dn Cha
l thi khc thing ling trong mi quan h v chng ca ngi gio dn
Cng gio. Thi khc ny, trc Thin Cha v ton th tn gio dn,
i nam n phi tuyn xng lm v chng sut i v ha gi lng
chung thy vi nhau khi thnh vng cng nh lc gian nan, khi bnh
hon cng nh lc mnh khe, phi yu thng v tn trng nhau mi
ngy. y l nguyn tc c bn trong ng x vn ha gia v - chng
ca ngi Cng gio m mi tn c Hi Thnh gio dc.
L c Hnh. Gio l Cng gio vi vic hnh thnh... 89

Thi khc hai ngi tr thnh v chng c Thin Cha v cng on

gio dn chng gim cng l khi mi quan h gia ngi nam v ngi n
thay i sang mt giai on mi - quan h hn nhn gia nh. Cng ging
nh cc quan h x hi khc, hn nhn l mt quan h x hi c bit, chu
s chi phi t rt nhiu tc nhn v mi trng sng. Vn ha ngi Vit
ni chung, ngi Vit Cng gio ni ring, c th hin r qua vn ha
gia nh m quan h hn nhn l c s. Vi ngi Cng gio, quan h ny
bn cnh vic da trn c s ca tnh yu i la, cn c thnh ha qua
hn l trong nh th. cng l khc bit c bn trong quan h hn nhn
gia ngi Vit Cng gio v Vit khng Cng gio.
Trong quan h gia nh, trong i sng v chng, vi nhng lo toan
nhm vun p cho gia nh c hnh phc, y v kinh t, trong mi
quan h v chng khng phi lc no cng thun ha, nhng vi ngi
Cng gio, quan h v chng c xy dng trn tinh thn cng nhau hng
ti s hon thin, s b p nhng khc bit gia v v chng vi nhau.
Theo gio l Cng gio, tnh yu chn tht l thy r khuyt im ca
ngi khc, nhng vui v n nhn, ng thi khm ph ra nhng u im
ca h v kho lo pht huy10. Trong quan h hn nhn gia nh, gia
ngi v v ngi chng, ngi Cng gio lun ly tinh thn i lng, s
v tha, nhn nhc v chng c ha hp trn vn v bn vng.
Trong gia nh, ngi v v ngi chng lun c ngha v chm sc
ln nhau, chm lo cho con ci, cng nhau lm n, xy dng hnh phc;
khi xy dng gia nh,v chng c ngha v chung thy vi nhau, yu
thng, qu trng, chm sc v gip nhau cng tin b. Bn cnh ,
v chng cn c ngha v cng nhau sinh c trch nhim v chng
phi to iu kin cho v thc hin tt chc nng ca ngi m. Trong
gia nh, ngi n ng va l chng, va l cha. i vi v, ngi
chng phi l ngi bn i thn thit. Ngi Cng gio, trong quan h
v chng, yu cu ngi chng phi thc s tn trng nhn phm ca
ngi v nh khi kt hn h tuyn th trc Thin Cha. V th, trong
mi gia nh Cng gio, ngi n ng c coi l tr ct vng chc, l
im ta c v vt cht v tinh thn cho cuc sng ca v con. Trong gia
nh Cng gio, ngi chng ng ra bo m s pht trin thng nht
ca mi thnh phn trong gia nh.
Khng ch lo toan gnh vc trch nhim gia nh v mt kinh t, ngi
chng lun th hin l mt ngi chng tt trong cch ng x vi v,
90 Nghin cu Tn gio. S 6 - 2015

con, trong vic gi php tc gia phong v nht l gi o. Ngi n ng

trong cc gia nh Cng gio c khuyn dy khng nn ghen ght
chi ra nhng li nng n xu xa hoc cho cha m mnh lm kh v.
Nu v c li, chng c qu trch sa bo bng li l m thi. Chu
kh lm lng, khng chi bi du ng, phung ph, tiu ph ca trong nh
v ch, cho v con phi i kht, rch ri. Phi lo liu cho v gi ly
o, l php tc, c kinh, xem l, xng ti, chu l xng ng
(Phng vn su, nam, 72 tui, chc vic, Ph Th).
Vi ngi ph n Cng gio, trong gia nh cng c mi gi thc
hin vai tr lm v v lm m. V mt nhn quyn, v v chng u
hon ton bnh ng trong quan h hn nhn v x hi. Chnh bi vy,
nhim v ca ngi v v ngi chng tng i cng bng. Nu ngi
chng c bn phn phi yu thng chm sc v, th ngc li ngi v
cng phi c trch nhim yu thng v chm sc chng mnh. C hai
v chng u c nhim v v quyn li bng nhau trong tt c nhng g
lin h n i sng ca v chng11. Trong gia nh Cng gio, vai tr
ca ngi ph n rt quan trng i vi vic xy t m. Ngi n ng
Cng gio thot ly i lm n ngoi th ngi ph n, v c bn nh
chm lo cng vic gia nh, ni tr, ng ng... Khng ch vy, ngi
ph n Cng gio cn c vai tr quan trng trong vic dy d, gio dc
con ci gi o, trong vic lm sng ng i sng c tin Cng gio
trong gia nh, nh gio dc con ci tham gia cu nguyn chung gia
nh, c kinh sm ti, cu nguyn, lm du thnh trc v sau cc ba
n, v.v...
Vn ha ng x trong mi quan h v chng ca ngi Cng gio,
ngoi nhng trch nhim, ngha v i vi gia nh ni chung, ngi
gio dn Cng gio lun cao s chung thy trong hn nhn. S chung
thy c ngha l: khng c ly d v nhng mu thun, bt ng hoc
nhng kh khn hay bt c mt l do no khc trong cuc sng, khi
c Thin Cha chng gim. Vi ngi Cng gio, chung thy ngha l
tnh yu trc sau khng thay i, l tnh yu vnh vin khng lay
chuyn, phi gi nhng li th nguyn m hai bn th c trong thnh
l hn phi trc mt Thin cha v trc ton th cng on gio dn
Cng gio. Nhng ngi khng chm sc v hoc chng trong cuc sng
hng ngy, b b v/chng khi au m, lc tri gi tr tri, khng quan
tm n sc khe, cch sinh hot ca v chng l v trch nhim, l
L c Hnh. Gio l Cng gio vi vic hnh thnh... 91

nhng ngi khng gi o v chng. Ngi Vit khng Cng gio, nu

sau khi kt hn, v chng sng vi nhau mt thi gian thy khng hp
nhau, hoc v mt vi l do no , khng th chung sng c na, h
c th ly d xy dng mt cuc sng mi. Nhng vi ngi Cng
gio, ly d l iu b ngn cm bi Gio lut. Ngi Cng gio khng
chp nhn vic ly d d bt k l do g. Theo kt qu iu tra nh lng
ti mt x o Cng gio cho thy, c 75,3% s ngi c hi khng
chp nhn vic ly d v bt k l do no. Trong quan nim ca ngi
Cng gio, nhng ngi khng gi o v chng cng khng c sng
ly thn v nhng mu thun, hay nhng bt ng kh gii quyt c. C
87,8% khng chp nhn vic ly thn, b b khng chm sc v/chng
hay con ci. S ngi phn i vic khng chung thy gia v v chng
ngi Cng gio chim ti 85,4%12.
Bi nguyn tc khng th phn ly trong hn nhn ca ngi Cng
gio, ngha l s ng thun c nhn th hin qua giao c hn nhn (v
cng v li ch ca con ci) khng th rt li, nn ngi Cng gio nhn
chung trong vn ha ng x thng c gi o v chng, sng chung
thy vi nhau trn i. Trong cuc sng khi c nhng mu thun, bt
ng gia v v chng thng c gii quyt trn tinh thn v tha, bao
dung, chia s vi nhau. Nhng bui cu nguyn chung ca gia nh Cng
gio l nhng thi im gia nh s chia vi nhau nhng kh khn, vui
bun, nhng khc mc trong cuc sng hng ngy ri b qua cho
nhau, tha th cho nhau, cng ng vin nhau sng trong tnh yu
thng hn.
i vi quan h cha m - con ci, Cng ng Vatican II khng nh:
Con ci l n hu cao qu nht ca hn nhn v l s ng gp ln lao
kin to hnh phc ca cha m13. Gio dc theo tinh thn ca ngi
Cng gio c cp ti vic chm lo i sng vt cht, chm lo dy d
con ci v i sng lun l, tinh thn v c tin. Bi vy, cha m lnh
nhn trch nhim gio dc rt ln i vi s pht trin v nhn cch, c
tin ca con ci. Ngi Cng gio coi ngha v gio dc sinh sn v gio
dng con ci khng ch l s mnh ring bit ca v chng, m cn l
nhim v ca cng on, trc tip l linh mc, cc gio l vin, cc chc
vic (nhng ngi trong Ban hnh gio, trong cc hi on). Vi ngi
Cng gio, vic sinh sn v gio dc con ci c xem nh l s cng tc
vi Thin Cha, v l s din t tnh yu ca Thin Cha i vi Gio
92 Nghin cu Tn gio. S 6 - 2015

hi, vi tn . Trn nn tng , gio dn Cng gio lun chu ton bn

phn v trch nhim ca mnh vi t cch l mt tn trong trch nhim
vi Thin Cha.
Ngi Cng gio nhn thc r bn phn sinh con ra, b m phi c
trch nhim gio dc con ci v coi l iu ct li trong i sng gia
nh, v c bt u ngay t khi cn nh. Gio hun ca Cng ng
Vatican II ch r V lnh nhn n sng cng nh bn phn ca B
tch Hn nhn nn cha m phi dy d con ci ngay t nh14. Gio hi
Cng gio ch r, trch nhim trong quan h gia cha m vi con ci l
cha m c ngha v gio dc nhn bn v gio dc c tin cho con. Cha
m c trch nhim rt nng n v quyn li phi ht sc chm lo vic
gio dc con ci v th l, x hi v vn ha, v lun l v tn gio15.
Gio dc nhn bn c hiu l gio dc bn cht lm ngi cng dn
tt, lm tn ngoan o cho con ci. Trch nhim ca cha m khi sinh
con ra l chm lo, nui dy con thnh ngi, tt v mt i, p v mt
o. Ngi Cng gio, trong quan h gia cha m v con ci lun tn ti
song song hai mi dy tnh cm rng buc nhau: Quan h gia b m
vi con v quan h gia b m u vi con thing ling. Trch
nhim ca c hai cp b m ny u ngang nhau trong vic chm lo v
gio dc con ci. Khi b m cn sng, b m u vn c trch
nhim bo ban con ci cch ng x vi ng o, vi linh mc, vi
ngi cao tui hay nh vic hc gio l, i l nh th... Trong vn
kinh t, nu thy con u kh khn, b m c th gip , s chia vi
nhiu hnh thc khc nhau nh to cng n vic lm, vt cht nu c iu
kin. Khi b m ca con thing ling cht i, b m u phi c
trch nhim nui dy, chm lo chu o cho con trong iu kin cho php.
Gio dc nhn bn theo quan nim ca gio dn Cng gio l gio dc
v nui dy con ci v cc mt th dc, tr dc v c dc. Th dc l
dy con bit v sinh sch s v gi gn sc khe. Tr dc l trau di v
hc vn, ngh nghip cho con sau ny con c th t lp xy dng
tng lai cho mnh v cho x hi. Cn c dc l loi tr nhng thi h
tt xu v luyn tp, tch t nhng tnh tt. c dc ca con ngi c bn
phm cht tr ct l khn ngoan, cng bng, tit v dng cm, lm
nn tng cho nhng phm cht khc ca con ngi. Ring i vi n
gii, cn c thm cng, dung, ngn, hnh. Gio hong John Paul II, trong
Tng hun v gia nh, nhc nh: D phi ng u vi nhng kh
L c Hnh. Gio l Cng gio vi vic hnh thnh... 93

khn, m ngy nay li thng l nhng kh khn to ln trong trch nhim

gio dc con ci, bc cha m cn phi tin tng v can m gio dc con
ci h theo nhng gi tr chnh yu ca i ngi. Tr em phi ln ln
trong mt s t do chn chnh trc cc ca ci vt cht, bit chn mt
np sng gin d v khc kh, v xc tn mnh m rng: gi tr ca con
ngi l do ci mnh lm, hn l do ci mnh c16.
T quan nim v gio hun nh vy, ngi Cng gio lun thc
trch nhim trong quan h vi con ci l phi chm lo cho con y v
vt cht v c hc hnh, quan trng hn l gip cho con ci bit yu
thng, trn trng, cng tc v nng ngi khc, bit c x l v t
nh, bit suy ngh chn chn v bit to s tin cy trong cuc sng.
4. Kt lun
C th ni, Cng gio c nhng gio l rn dy con ngi hng
ti iu thin, iu tt, ti nhng gi tr nhn vn cao p th hin trong
ng x gia cc thnh vin trong gia nh ni ring, x hi ni chung. T
nhng ng x trong mi trng vn ha gia nh qua mi quan h v -
chng, cha m - con ci, mi ngi thc c vai tr v trch nhim
ca mnh i vi s pht trin bn vng ca mt Hi thnh ti gia17.
thc v trch nhim, vai tr ca ngi chng vi v v ngc li, to nn
tnh bn vng ca hn nhn Cng gio, lm nn tng bn vng cho mi
trng vn ha gia nh. Chnh t thc ny, ngi ta t thy hin tng
v chng nh p, chi mng nhau ri dn n s chia ly, tan v
trong cc gia nh Cng gio. Nu nh t l ly thn, ly d ngi khng
Cng gio ngy cng gia tng th ngi Cng gio hin tng ny t
xy ra18. T l ly thn, ly d ngi Vit Cng gio rt t chng t s bn
vng ca hn nhn Cng gio. Qua nhng cuc phng vn, c bit:
trong cc gia nh Cng gio cng c hin tng v chng mu thun,
xch mch nhau, nhng v c bn cc mu thun thng c gii
quyt trong s bao dung tha th trn tinh thn gio dc ca Gio hi v
s v tha i vi v/chng khi c li lm. y c th l nhng l do
khin ngy cng nhiu ngi ngoi Cng gio kt hn vi ngi Cng
gio bo m tnh bn vng ca gia nh khi m t l ly d cc gia
nh Vit Nam ngy mt tng. Theo thng k ca Cng gio nm 2007,
c 67.780 ngi khc o gia nhp Cng gio qua kt hn vi gio dn19.
T s gio dc ca Hi Thnh Cng gio v thc v trch nhim
ca cha m vi con ci v ngha v ca con ci vi cha m, khi cn sng
94 Nghin cu Tn gio. S 6 - 2015

cng nh khi cha m qua i, cho thy gio l Cng gio c nhng
ng gp to nn nhng chun mc o c con ngi sng yu
thng, c trch nhim vi nhau trong cuc sng hng ngy. Nhng
chun mc ny tc ng v to nn mt mi trng sng hi ha, yu
thng, v tha, t bo lc gia nh trong cng ng gio dn. Nhng iu
phn no gp phn to nn s n nh x hi phm vi hp./.

CH THCH:
1 Khi nim t tin l mt khi nim rng, khng ch b hp trong phm vi gia
nh, dng h m cn m rng ra cng ng, quc gia. Khi hiu t tin l nhng
ngi khut, nu ch n thun l nhng ngi thn trong dng h, gia nh,
vic th cng c s khc nhau gia cc nhm tc ngi. Khi hiu t tin l
nhng ngi mt, bao gm c nhng ngi ngoi dng tc, nh nhng ngi
c cng vi lng vi nc, cc anh hng dn tc, th vic th cng cng c s
khc nhau nh th thnh hong lng, th Quc t Hng Vng,... Mi tc ngi,
mi nhm tn gio c nhng quan nim v cch th cng hay tn knh vi ngi
khut theo t duy v quan nim ca ring mnh. Xem thm: L c Hnh
(2008), Vn th cng t tin ca ngi Cng gio vng ng bng Bc B -
Vit Nam (Tip cn Nhn hc Tn gio qua nghin cu trng hp lng o T
N - Bc Ninh), Hi tho Quc t Vit Nam hc ln th 2.
2 Sch Gio L Hi Thnh Cng gio, s 2214 - 2220.
3 Sch Gio L Hi Thnh Cng gio, s 2215.
4 Sch Gio L Hi Thnh Cng gio, s 2220.
5 Theo Pet. inh Ngc Lm, o hiu trong Kit gio.
http://dongten.net/noidung/7286
6 Cng ng Vatican II, Hin ch Mc v v Gio hi trong th gii ngy nay.
7 Gim mc Philip Nguyn Kim in, Gim mc Francis Xavier Nguyn Vn
Thun, Quyt Ngh v L Nghi Tn Knh ng B T Tin, http://www.bmvgia
dinh.org/?open=contents&display=2&id=1440, truy cp ngy 26/7/2010.
8 Vin Nghin cu Tn gio, Kt qu iu tra x hi hc tn gio ti T N thng
3 nm 2008; L c Hnh (2008), Vn th cng t tin ca ngi Cng gio
vng ng bng Bc B - Vit Nam (Tip cn Nhn hc Tn gio qua nghin
cu trng hp lng o T N - Bc Ninh), Hi tho Quc t Vit Nam hc
ln th 2.
9 iu 1632, B Gio lut, Nguyt san Tri tim c M xut bn, 1986.
10 Hi ng Gim mc Vit Nam (2007), Gio l hn nhn v gia nh, Nxb. Tn
gio, H Ni: 87.
11 iu 1135, B Gio lut, Nguyt san Tri tim c M xut bn, 1986.
12 L c Hnh (2009), Kt qu iu tra x hi hc ti gio h N Lc, tnh Ph
Th.
L c Hnh. Gio l Cng gio vi vic hnh thnh... 95

13 Cng ng Vatican II, Hin ch Mc v v Gio hi trong th gii ngy nay,

Phn th II:Mt s vn khn thit, Chng 1: Phi cao phm gi ca hn
nhn v gia nh, on 50. http://www.giaophanvinhlong.net/Hien-Che-Muc-Vu-
Ve-Giao-Hoi-Trong-The-Gioi-Ngay-Nay-Gaudium-Et-Spes-Phan-II-Chuong-
I.html
14 Quang Hng (2009), Sng o ca ngi Cng gio Vit Nam, Khi nim
v s pht trin, Hi tho Np sng o ca ngi Cng gio Vit Nam, Vin
Nghin cu Tn gio, H Ni.
15 iu 1136, B Gio lut, Nguyt san Tri tim c M xut bn, 1986.
16 John Paul II (1981), Tng hun v gia nh: 37
17 Quan nim ca Cng gio coi mi gia nh l mt Hi thnh ti gia, mt Gio
hi thu nh...
18 Mc d vy, hin nay tnh trng ly d v ly thn trong cc gia nh Cng gio
c xu hng gia tng so vi trc. Mt bo co H Ni cho bit, mi nm
thnh ph c 20.000 v kt hn th c 4.500 v ly hn. Cn c nc nm 1985
c 27.000 v ly hn. Nm 1986 tng ln 29.717 v. Trong khi , x Hi Vn,
Hi Hu, Nam nh c 6.000 gio dn t nm 1980 n nm 2000 ch c 2 i
b nhau. X S H ( H Ni) c 1.500 gio dn m t nm 1945 n nay ch c
1 i ly thn. Dn theo: Vin Nghin cu Tn gio (2009), Hi tho Np sng
o ca ngi Cng gio Vit Nam, H Ni.
19 Vin Nghin cu Tn gio (2009), Hi tho Np sng o ca ngi Cng gio
Vit Nam, H Ni.
TI LIU THAM KHO
1. Cng ng Vatican II, Hin ch Mc v v Gio hi trong th gii ngy nay,
http://www.giaophanvinhlong.net/Hien-Che-Muc-Vu-Ve-Giao-Hoi-Trong-The-
Gioi-Ngay-Nay-Gaudium-Et-Spes-Phan-II-Chuong-I.html
2. ng Cng sn Vit Nam, Bo co Chnh tr ca Ban chp hnh Trung ng
ng kha IX ti i hi i biu ton quc ln th X ca ng, ngy
18/4/2006.
4. Gim mc Philip Nguyn Kim in, Gim mcFrancis Xavier Nguyn Vn
Thun, Quyt ngh v l nghi tn knh ng b t tin,
http://www.bmvgiadinh.org/?open=contents&display=2&id=1440, ngy
26/7/2010.
5. Nguyn Hng Dng (ch bin, 2009), Np sng o ca ngi Cng gio Vit
Nam, Nxb. T in Bch khoa, H Ni.
6. Gio L Hi Thnh Cng gio, s 2214 - 2220.
7. Gio lut 1983, Nguyt san Tri tim c M xut bn, 1986.
8. John Paul II (1981), Tng hun v gia nh (Familiaris Consortio),
http://www.songtinmungtinhyeu.org/?open=contents&display=2&id=1248
96 Nghin cu Tn gio. S 6 - 2015

9. L c Hnh (2008), Vn th cng t tin ca ngi Cng gio vng ng

bng Bc B - Vit Nam (Tip cn Nhn hc Tn gio qua nghin cu trng
hp lng o T N - Bc Ninh), Hi tho Quc t Vit Nam hc ln th 2.
10. L c Hnh (2012), Hn nhn v np sng o trong gia nh ngi Vit Cng
gio, Nxb. Vn ha Thng tin & Vin Vn ha, H Ni.
11. Hi ng Gim mc Vit Nam (2007), Gio l hn nhn v gia nh, Nxb. Tn
gio, H Ni.
12. Quang Hng (2009), Sng o ca ngi Cng gio Vit Nam - Khi nim
v s pht trin, Hi tho Np sng o ca ngi Cng gio Vit Nam, Vin
Nghin cu Tn gio, H Ni.
13. Pet. inh Ngc Lm, o hiu trong Kit gio, http://dongten.net/noidung/7286
14. Sch Mc v, s 48.

Abstract

CATHOLICISM DOGMA WITH THE ESTABLISHMENT OF

LIFE STYLE IN VIETNAM CATHOLIC FAMILY
This article mentioned the effect of the Catholicism dogma on the
relation of Catholic family in Vietnam through the relationship between
husband and wife, among parents and children and the Instruction of the
Catholic Church on duty and responsibility between husband and wife,
among parents and children. The Catholicism dogma has contributed to
educate the filial piety towards parents of Vietnamese in general and
Catholics in particular in daily life.
Keywords: Catholicism, family, relationship, dogma, education.