KHÁI QUÁT VỀ KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC – LÊNIN Ngườiàt ì hà 9/28/2017 :àPG“.T“àĐo Xuân Thủ 1 MỤC ĐÍCH • Nắ vữ g guồ gố , ả hất, đối tượ g, phươ g pháp, ội dung ơ ả ủa kinh tế chính t ị Mác – Lênin và ý ghĩa thự tiễ đối với phát t iể kinh tế - xã hội ủa Việt Nam trong giai đoạ hiệ nay, trên ơ sở đó khẳng định vị trí, vai trò của kinh tế chính trị Mác – Lênin với tư cách là b phận cấu thành nền tảng tư tưởng của Đảng C ng sản Việt Nam, hình thành tư duy khoa họ trong hậ thứ và vậ dụ g trong thự tiễ xây dự g hủ ghĩa xã hội ở Việt Nam 9/28/2017 2 N I DUNG • Kinh tế chính trị Mác – Lênin trong nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam • Sự hình thành và phát triển của kinh tế chính trị Mác-Lênin • Vị trí, vai trò của kinh tế chính trị Mác – Lênin trong nền tảng tư tưởng của Đảng c ng sản Việt Nam • Đối tượng, phương pháp của kinh tế chính trị Mác – Lênin • Đối tượng nghiên cứu của kinh tế chính trị Mác-Lênin • Phương pháp nghiên cứu của kinh tế chính trị Mác-Lênin • Nội dung cơ bản của kinh tế chính trị Mác – Lênin • Kinh tế chính trị Mác – Lênin trong lãnh đạo quản lý quốc gia 9/28/2017 3 Sự hình thành và phát triển của kinh tế chính trị Mác-Lênin • Khái iệ kinh tế chính t ị • Cơ sở hình thành ủa Kinh tế chính t ị Mác-Lênin: • Bối ả h lị h sử • Cơ sở lý luậ 9/28/2017 4 Kinh tế chính trị • • • • • Πο ιτι ή Οι ο ο ία Political Economy Économie politique П и и́че ая э … 9/28/2017 ́ ия 5 Bối cảnh lịch sử hình thành Kinh tế chính trị Mác-Lênin • Được hình thành và phát triển bởi C.Mác và Ph.Ĕngghen từ giữa thế kỷ XIX • Chủ nghĩa tư bản đã trở thành thống trị lần đầu tiên ở nước Anh với tư cách là một phương thức sản xuất mới, tiến bộ thay thế phương thức sản xuất phong kiến • “Giai cấp tư sản, trong quá trình thống trị giai cấp chưa đầy một thế kỷ, đã tạo ra những lực lượng sản xuất nhiều hơn và đồ sộ hơn lực lượng sản xuất của tất cả các thế hệ trước kia gộp lại”. • Khủng hoảng, phá sản, thất nghiệp, bất công … 9/28/2017 6 Cơ sở lý luậ của sự hình thành Kinh tế chính trị Mác-Lênin • • • • Chủ nghĩa Trọng thương Chủ nghĩa Trọng nông Kinh tế chính trị tư sản cổ điển Anh Kinh tế chính trị sau tư sản cổ điển Anh 9/28/2017 7 Chủ nghĩa Trọng thương • Thế kỷ XVI là giai đoạ có tính ướ goặt trong phát t iể kinh tế Tây Âu • Chủ ghĩa T ọ g thươ g (Mercantilism)- tư tưở g kinh tế ban đầu ủa giai ấp tư sả trong thời kỳ tích lũ nguyên thuỷ tư ả , phả ánh quá trình hu ể đổi ề kinh tế hàng hóa giả đơ sang ề kinh tế thị t ườ g tư ả hủ ghĩa. • Đại iểu hủ ếu: W.Staford (1554-1612); T.Mun (1571-1641) • Nhữ g đó g góp hủ ếu: – Đưa ra thuật gữ Kinh tế chính t ị (A.Montchretien, 1615) – Quan iệ ới về ủa ải và sự giàu có ủa uố gia dân tộ – Con đườ g để gia tă g sự giàu có ủa uố gia – Vai trò ủa nhà ướ đối với hoạt độ g kinh tế 9/28/2017 8 Chủ nghĩa Trọng nông • Chủ ghĩa T ọ g nông (Physiocrates) uất hiệ vào giữa thế kỷ XVIII tại Pháp. Đại iểu hủ ếu: Francois Quesney (1694-1774); Turgot (1727-1781) • Nhữ g ội dung hủ ếu: – Phê phán Chủ ghĩa T ọ g thươ g: lợi huậ , tiề thuế, tự do kinh doanh – Họ thu ết về t ật tự tự nhiên – Quan iệ về giá t ị hàng hóa, tiề tệ và tư ả – Quan iệ về sả phẩ ròng – Quan iệ về tiề lươ g, lợi huậ và về phân phối sả phẩ – Tái sả uất tư ả xã hội – Vai trò nhà ướ và thuế 9/28/2017 9 Kinh tế chính trị tư sản cổ điển Anh • Mụ tiêu: làm rõ guồ gố , ả hất sự giàu có ủa dân tộ • Chu ể đối tượ g nghiên ứu ủa kinh tế chính t ị họ từ lĩ h vự lưu thông sang lĩ h vự sả uất • “ử dụ g phươ g pháp t ừu tượ g hóa khoa họ • Nội dung nghiên ứu hủ ếu hướ g vào hữ g ối quan hệ ơ ả ủa ề kinh tế hàng hóa và kinh tế tư ả hủ ghĩa • Đại iểu: William Petty(1623-1687), Adam Smith(1723-1790), David Ricardo (1772-1823) 9/28/2017 10 Sự hình thành kinh tế chính trị học trong quan điể của William Petty • Thứ hất, quan điể về giá t ị và các ấp độ iểu hiệ hóa. • Thứ hai, quan điể về tiề tệ. • Thứ ba, quan điể về phân phối thu hập. ủa giá t ị hàng Sự phát triể của Kinh tế chính trị học trong lý luậ kinh tế của Adam Smith • • • • • • • Thứ hất, tư tưở g tự do kinh tế và bàn tay vô hình. Thứ hai, quan điể về ủa ải và phân công lao độ g. Thứ ba, quan điể về giá t ị, giá ả hàng hoá. Thứ tư, quan điể về tiề tệ. Thứ ă , quan điể về tư ả . Thứ sáu, quan điể về phân phối thu hập. Thứ bảy, quan điể về tái sả uất tư ả xã hội Sự phát triể và hoàn thiệ của kinh tế chính trị học trong lý luậ kinh tế của David Ricardo • • • • Thứ hất, quan điể về giá t ị hàng hóa. Thứ hai, quan điể về tiề tệ. Thứ ba, quan điể về tư ả . Thứ tư, quan điể về phân phối thu hập. Kinh tế chính trị sau tư sản cổ điển Anh Kinh tế chính trị hậu tư sả cổ điể : T.R.Malthus (1766 - 1834) Kinh tế chính trị tiểu tư sả : Sismondi (1773 – 1842). Chủ ghĩa xã hội không tưở g: Saint Simon (1760 - 1825), Charles Fourier (1772 - 1837), Robert Owen (1771 - 1858). 9/28/2017 14 Sự hình thành và phát triển của kinh tế chính trị Mác-Lênin • Khái quát các giai đoạ hình thành và phát t iể ủa Kinh tế chính t ị Mác-Lênin: • Giai đoạ C.Mác, Ph.Ă gghe : hữ g ội dung ơ ả và thành tựu hủ ếu; • Giai đoạ V.I.Lênin: hữ g ội dung ơ ả và thành tựu hủ ếu; • Giai đoạ từ sau V.I.Lênin đế nay: hữ g ội dung ơ ả và thành tựu hủ ếu. 9/28/2017 15 Giai đoạ C.Mác, Ph.Ă gghe : hữ g ội dung ơ ả và thành tựu hủ yếu • Bộ Tư ả • Tác phẩ Phê phán Cươ g lĩ h Gô-ta 9/28/2017 16 Giai đoạ C.Mác, Ph.Ă gghe : hữ g ội dung ơ ả và thành tựu hủ yếu • Bộ Tư ả • Qu ể I Quá trình sả uất ủa tư ả gồ 7 phầ : • Hàng hóa và tiề • “ự hu ể hóa ủa tiề thành tư ả • “ự sả uất ra giá t ị thặ g dư tu ệt đối • “ự sả uất ra giá t ị thặ g dư tươ g đối • “ự sả uất ra giá t ị thặ g dư tu ệt đối và giá t ị thặ g dư tươ g đối • Tiề công • Quá trình tích lũ tư ả 9/28/2017 17 Giai đoạ C.Mác, Ph.Ă gghe : hữ g ội dung ơ ả và thành tựu hủ yếu • Bộ Tư ả • Qu ể II Quá trình lưu thông ủa tư ả gồ 3 phầ : • Nhữ g iế hóa hình thái ủa tư ả và hoàn ủa hữ g iế hóa hình thái ấ • Chu hu ể ủa tư ả • “ự tái sả uất và lưu thông ủa tổ g tư ả xã hội 9/28/2017 tuầ 18 Giai đoạ C.Mác, Ph.Ă gghe : hữ g ội dung ơ ả và thành tựu hủ yếu • Bộ “Tư bản” • quyển III “Toàn bộ quá trình sản xuất tư bản chủ nghĩa” gồm 7 phần: • Sự chuyển hóa giá trị thặng dư thành lợi nhuận và tỷ suất giá trị thặng dư thành tỷ suất lợi nhuận • Sự chuyển hóa lợi nhuận thành lợi nhuận trung bình • Quy luật tỷ suất lợi nhuận có xu hướng giảm xuống • Sự chuyển hóa tư bản-hàng hóa và tư bản-tiền tệ thành tư bản kinh doanh hàng hóa và tư bản kinh doanh tiền tệ (tư bản thương nhân) • Sự phân chia lợi nhuận thành lợi tức và lợi nhuận doanh nghiệp. tư bản sinh lợi tức • Sự chuyển hoá của lợi nhuận siêu ngạch thành địa tô • Các loại thu nhập và những nguồn của chúng 9/28/2017 19 Giai đoạ V.I.Lênin: hữ g ội dung ơ ả và thành tựu hủ yếu • Bổ sung lý luậ về hủ ghĩa tư ả tự do ạ h tranh, đặ iệt là sự hình thành phát t iể ủa hủ ghĩa tư ả ở các ướ đi sau, lý luậ về tái sả uất tư ả xã hội. • Sáng tạo ra lý luậ khoa họ về hủ ghĩa đế uố • Xây dự g ề móng khoa họ cho kinh tế chính t ị về thời kỳ quá độ lên hủ ghĩa xã hội và về hủ ghĩa xã hội với tư cách là giai đoạ thấp ủa phươ g thứ sả uất ộ g sả hủ ghĩa. • Tính tất ếu khách quan ủa thời kỳ quá độ lên hủ ghĩa xã hội 9/28/2017 20 Giai đoạ V.I.Lênin: hữ g ội dung ơ ả và thành tựu hủ yếu • Thời kỳ quá độ lên hủ ghĩa xã hội là thời kỳ vô cùng khó khă , phứ tạp và có thể ất lâu dài • “ự phát t iể ủa từ g dân tộ không hữ g tuân theo tính quy luật chung, mà còn không loại t ừ mà trái lại, còn bao hàm ột số giai đoạ phát t iể mang hữ g đặ điể hoặ về hình thứ , hoặ về trình tự ủa sự phát t iể đó • Thành phầ kinh tế • Quá độ lên CNXH ỏ qua hế độ TBCN 9/28/2017 21 Giai đoạ V.I.Lênin: hữ g ội dung ơ ả và thành tựu hủ yếu • Điều kiệ quá độ lên CNXH ỏ qua hế độ TBCN: • Cách ạ g thiết lập chính u ề công nông • “ự ủ g hộ kịp thời ủa cách ạ g xã hội hủ ghĩa ở ột ướ hay ột số ướ tiên tiế . • “ự liên minh giữa giai ấp vô sả đa g ắ chính u ề với đại đa số nông dân. Trong điều kiệ hưa có sự giúp đỡ kịp thời ủa cách ạ g vô sả thế giới thì sự liên minh giữa công nhân và nông dân càng có ý ghĩa quan t ọ g số g còn. 9/28/2017 22 Giai đoạ V.I.Lênin: hữ g ội dung ơ ả và thành tựu hủ yếu • Nhiệ vụ ơ ả ủa TKQĐ lên CNXH: • Về lự lượ g sả uất, hủ ghĩa xã hội ầ có ơ sở vật hất kỹ thuật và gười lao độ g với trình độ có khả ă g tạo ra ă g suất lao độ g cao hơ so với hủ ghĩa tư ả . • Về quan hệ sả uất. Trong điều kiệ ề kinh tế quá độ là ề kinh tế hiều thành phầ , V.I.Lênin khẳ g đị h: Không thể quá độ t ự tiếp lên hủ ghĩa xã hội mà phải qua con đườ g gián tiếp, không thể quá vội vàng, thẳ g tuột, không đượ huẩ ị • Thự hiệ cách ạ g vă hóa • Nâng cao ă g lự , hiệu uả ộ máy nhà ướ 9/28/2017 23 Giai đoạ từ sau V.I.Lênin đế nay: hữ g ội dung ơ ả và thành tựu hủ yếu • Sự phát triể của kinh tế chính trị Mác – Lênin của các nhà kinh tế Xô-viết • Sự phát triể của kinh tế chính trị Mác - Lênin ở Việt Nam 9/28/2017 24 Kinh tế chính trị Mác-Lênin là uộ cách ạ g trong lị h sử hậ thứ về kinh tế • C.Mác và Ph.Ă gghe không hữ g đ họ lọ kế thừa hữ g thành tựu khoa họ ủa hữ g t ườ g phái kinh tế chính t ị t ướ đó, mà còn có hữ g đó g góp đột phá cho phát t iể kinh tế chính t ị họ . • V.I.Lênin: Toàn ộ thiên tài ủa Mác chính là ở hỗ ông đ giải đ p đượ hữ g vấ đề mà tư tưở g tiên tiế ủa nhân loại đ nêu ra. Họ thu ết ủa ông ra đời là sự thừa kế thẳ g và t ự tiếp hữ g họ thu ết ủa các đại iểu uất sắ hất trong t iết họ , trong kinh tế chính t ị họ và trong hủ ghĩa xã hội 9/28/2017 25 Kinh tế chính trị Mác-Lênin là uộ cách ạ g trong lị h sử hậ thứ về kinh tế • Vận dụng sáng tạo chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử vào nghiên cứu kinh tế, C.Mác đã phân tích sâu sắc chế độ kinh tế của chủ nghĩa tư bản thời kỳ tự do cạnh tranh, đã phát minh ra ra học thuyết giá trị thặng dư, nhờ đó đã cung cấp cho nhân loại sự luận giải khoa học sự phát sinh, phát triển của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, nêu lên những mặt tiến bộ, đồng thời cũng vạch ra những khuyết tật, mâu thuẫn và đặc biệt là xu thế lịch sử của chủ nghĩa tư bản. 9/28/2017 26 Kinh tế chính trị Mác-Lênin là uộ cách ạ g trong lị h sử hậ thứ về kinh tế • Kế tụ sự ghiệp ủa C.Mác và Ph.Ă gghe , V.I.Lênin đ hỉ ra đặ thù ủa hủ ghĩa tư ả trong điều kiệ ới thông qua lý luậ về hủ ghĩa tư ả độ u ề , hủ ghĩa tư ả độ u ề nhà ướ và ướ đầu xây dự g ề tả g cho kinh tế chính t ị ủa phươ g thứ sả uất ới ộ g sả hủ ghĩa. • Nhữ g quan điể ơ ả ủa Kinh tế chính t ị Mác - Lênin đượ tiếp tụ kế thừa và phát t iể tại hiều ướ , trong đó có Liên xô t ướ đ và Việt Nam, t ở thành công ụ hậ thứ quan t ọ g ủa giai ấp công nhân và nhân dân lao độ g trong quá trình đấu tranh hố g hủ ghĩa tư ả và xây dự g hủ ghĩa xã hội 9/28/2017 27 Vị trí, vai trò của kinh tế chính trị Mác – Lênin trong nền tảng tư tưởng của Đảng c ng sản Việt Nam • Nề tả g tư tưở g ủa Đả g ộ g sả Việt Nam và các ếu tố ấu thành • Vị trí ủa kinh tế chính t ị Mác – Lênin trong ề tả g tư tưở g ủa Đả g ộ g sả Việt Nam • Vai trò ủa kinh tế chính t ị Mác – Lênin trong ề tả g tư tưở g ủa Đả g ộ g sả Việt Nam 9/28/2017 28 Nề tả g tư tưở g ủa Đả g ộ g sả Việt Nam và các yếu tố ấu thành • Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện trong đấu tranh cách mạng của dân tộc Việt Nam. Kể từ khi thành lập đến nay, “Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng” • Những yếu tố cấu thành cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin bao gồm triết học Mác -Lênin, kinh tế chính trị Mác - Lênin và chủ nghĩa xã hội khoa học trong mối quan hệ gắn kết chặt chẽ với nhau 9/28/2017 29 Vị trí ủa kinh tế chính trị Mác – Lênin trong ề tả g tư tưở g ủa Đả g ộ g sả Việt Nam • V.I.Lênin: • Triết học của Mác là một chủ nghĩa duy vật triết học hoàn bị, nó cung cấp cho loài người và nhất là cho giai cấp công nhân những công cụ nhận thức vĩ đại • Vận dụng quan niệm duy vật lịch sử: cĕn nguyên của những động cơ tư tưởng của hoạt động lịch sử của con người, phát hiện ra tính quy luật khách quan trong sự phát triển của hệ thống quan hệ xã hội, trình độ phát triển của sản xuất vật chất là nguồn gốc của những quan hệ ấy. giúp nghiên cứu hành động của quần chúng nhân dân một cách chính xác như khoa lịch sử tự nhiên, những điều kiện xã hội của đời sống quần chúng và những biến đổi của những 9/28/2017 điều kiện ấy 30 Vị trí ủa kinh tế chính trị Mác – Lênin trong ề tả g tư tưở g ủa Đả g ộ g sả Việt Nam • “Lý luận của Mác được chứng minh và được vận dụng sâu sắc nhất, toàn diện nhất và tỉ mỉ nhất trong học thuyết kinh tế của ông” • “Nội dung chủ yếu của chủ nghĩa Mác, tức là học thuyết kinh tế của Mác”, • “Nghiên cứu sự phát sinh, phát triển và suy tàn của những quan hệ sản xuất của một xã hội nhất định trong lịch sử, đó là nội dung của học thuyết kinh tế của Mác”, • “Học thuyết giá trị thặng dư là viên đá tảng của học thuyết kinh tế của Mác 9/28/2017 31 Vai trò ủa kinh tế chính trị Mác – Lênin trong ề tả g tư tưở g ủa Đả g ộ g sả Việt Nam • Vai trò cơ bản của Kinh tế chính trị Mác - Lênin cùng với triết học Mác - Lênin là tạo cĕn cứ thuyết phục để chuyển chủ nghĩa xã hội từ không tưởng thành khoa học: Chỉ có học thuyết kinh tế của Mác là đã giải thích được địa vị thực sự của giai cấp vô sản trong toàn bộ chế độ tư bản chủ nghĩa • Lênin: Kinh tế chính trị học cũng là một khoa học có tính đảng, giống như nhận thức luận vậy 9/28/2017 32 Vai trò ủa kinh tế chính trị Mác – Lênin trong ề tả g tư tưở g ủa Đả g ộ g sả Việt Nam • Kinh tế chính trị Mác - Lênin không những được ứng dụng trong suốt quá trình cách mạng Việt Nam, đặc biệt trong việc nghiên cứu những vấn đề kinh tế cơ bản của quốc tế và trong nước, phục vụ hoạch định đường lối, chính sách kinh tế của Đảng, trở thành một trong những yếu tố đặc biệt quan trọng của những thắng lợi to lớn của dân tộc Việt Nam trong từng giai đoạn lịch sử cách mạng, mà còn đã trở thành một trong những môn lý luận chính trị nền tảng bắt buộc phải nghiên cứu, nắm vững đối với đội ngũ cán bộ lãnh đạo của Đảng và Nhà nước 9/28/2017 33 Vai trò ủa kinh tế chính trị Mác – Lênin trong ề tả g tư tưở g ủa Đả g ộ g sả Việt Nam • Kinh tế chính trị Mác -Lênin có vị trí vô cùng quan trọng trong nghiên cứu và hoạch định chính sách kinh tế của Đảng trong suốt quá trình cách mạng Việt Nam kể từ khi thành lập Đảng đến nay, đặc biệt trong quá trình đổi mới kinh tế và hội nhập quốc tế của đất nước 9/28/2017 34 Cương lĩnh Xây dựng đất nước trong thời kỳ quá đ lên chủ nghĩa xã h i, bổ sung, phát triển năm 2011 “Đảng phải nắm vững, vận dụng sáng tạo, góp phần phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, không ngừng làm giàu trí tuệ, nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức và nĕng lực tổ chức để đủ sức giải quyết các vấn đề do thực tiễn cách mạng đặt ra. Mọi đường lối, chủ trương của Đảng phải xuất phát từ thực tế, tôn trọng quy luật khách quan. Phải phòng và chống những nguy cơ lớn: sai lầm về đường lối, bệnh quan liêu và sự thoái hoá, biến chất của cán bộ, đảng viên” 9/28/2017 35 Đối tượng nghiên cứu của kinh tế chính trị Mác-Lênin • Các quan điể khác nhau về đối tượ g nghiên ứu ủa kinh tế chính t ị t ướ C.Mác • Quan điể ủa C.Mác và Ph.Ă gghe về đối tượ g nghiên ứu ủa kinh tế chính t ị • Quan điể ủa V.I.Lênin về đối tượ g nghiên ứu ủa kinh tế chính t ị • Quan điể ủa các nhà kinh tế Liên xô t ướ đ về đối tượ g nghiên ứu ủa kinh tế chính t ị Mác – Lênin 9/28/2017 36 Ph.Ăngghen • Kinh tế chính trị học theo nghĩa rộng là khoa học về những qui luật chi phối sự sản xuất và trao đổi tư liệu sinh hoạt vật chất trong xã hội loài người. • Theo nghĩa hẹp, kinh tế chính trị học nghiên cứu sự phát sinh, phát triển của một phương thức sản xuất nhất định và tính tất yếu của sự thay thế phương thức sản xuất đó bằng một phương thức sản xuất cao hơn. • Khoa kinh tế chính trị…là khoa học nghiên cứu những điều kiện và những hình thức trong đó diễn ra sự sản xuất và trao đổi trong các xã hội khác nhau của loài người, và những sản phẩm được phân phối một cách tương ứng trong từng xã hội nhất định 9/28/2017 37 C.Mác • Đối tượng nghiên cứu là phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa và những quan hệ sản xuất và trao đổi thích ứng với phương thức ấy, … mục đích cuối cùng …là tìm ra qui luật vận động kinh tế của xã hội hiện đại. 9/28/2017 38 Lênin • Kinh tế chính trị “tuyệt nhiên không nghiên cứu "sự sản xuất", mà nghiên cứu những quan hệ xã hội giữa người với người trong sản xuất, nghiên cứu chế độ xã hội của sản xuất. Khi đã giải thích rõ và phân tích triệt để các quan hệ xã hội đó, thì chính nhờ đó mà xác định được địa vị của mỗi giai cấp trong sản xuất và do đó xác định được cả phần mà mỗi giai cấp được hưởng trong tiêu dùng quốc dân • Kinh tế chính trị, “là khoa học nghiên cứu những quan hệ xã hội của sản xuất và của phân phối trong quá trình phát triển của những quan hệ đó”, “bản chất đối tượng của khoa kinh tế chính trị. Đối tượng này không phải là "sự sản xuất ra những giá trị vật chất", như người ta thường nói (đó là đối tượng của công nghệ học), mà là những quan hệ xã hội giữa người ta trong sản xuất” 9/28/2017 39 Lênin • “Những kết luận mà việc nghiên cứu khoa kinh tế chính trị đã dẫn tôi đến, có thể nói gọn lại như sau. Trong sản xuất vật chất, con người ở trong những mối quan hệ nhất định với nhau, những quan hệ sản xuất. Những quan hệ này bao giờ cũng phù hợp với trình độ phát triển của nĕng suất mà những lực lượng kinh tế của các quan hệ ấy có được trong thời kỳ đó. Toàn bộ những quan hệ sản xuất đó tạo thành cơ cấu kinh tế của xã hội, tức là cái cơ sở hiện thực trên đó xây dựng lên một kiến trúc thượng tầng chính trị và pháp lý và phù hợp với cơ sở đó là những hình thức ý thức xã hội nhất định 9/28/2017 40 I.V.Stalin • Đối tượng nghiên cứu của kinh tế chính trị là quan hệ sản xuất chứ không phải là lực lượng sản suất hoặc chính sách kinh tế của nhà nước. • Quan hệ sản xuất có kết cấu gồm các hình thức sở hữu tư liệu sản xuất, vị thế của các nhóm xã hội khác nhau trong sản xuất và mối quan hệ giữa họ xuất phát từ quan hệ sở hữu, các hình thức phân phối sản phẩm xuất phát từ những quan hệ sở hữu và tổ chức quản lý đó 9/28/2017 41 Các nhà kinh tế của Liên xô trước đây • Quan hệ sản xuất trong mối quan hệ biện chứng với lực lượng sản xuất và kiến trúc thượng tầng và các quy luật kinh tế là đối tượng nghiên cứu của kinh tế chính trị, trong đó quan hệ sản xuất được hiểu là hệ thống quan hệ kinh tế - xã hội được hình thành trong quá trình sản xuất, phân phối, trao đổi và tiêu dùng của cải vật chất. 9/28/2017 42 Đối tượng nghiên cứu của kinh tế chính trị MácLênin • Quan điể ủa các nhà kinh tế Việt Nam về đối tượ g nghiên ứu ủa kinh tế chính t ị Mác – Lênin • Tổ g hợp các quan điể và xác đị h đối tượ g nghiên ứu ủa kinh tế chính t ị Mác – Lênin: ặt xã hội ủa quá trình tái sả uất xã hội: • Theo ghĩa hẹp: KTCT nghiên ứu QHSX ủa ột phươ g thứ sả uất hất đị h hằ vạ h rõ ả hất và xu hướ g vậ độ g ủa phươ g thứ sả uất đó. • Theo ghĩa ộ g: KTCT nghiên ứu QHSX ủa các phươ g thứ sả uất hằ vạ h rõ các quy luật chi phối sự sả uất – phân phối – trao đổi – tiêu dùng ủa ải xã hội trong xã hội loài gười. 9/28/2017 43 Phương pháp nghiên cứu của kinh tế chính trị Mác-Lênin • Phươ g pháp luậ ủa kinh tế chính t ị Mác – Lênin: phép iệ hứ g duy vật và cách tiếp ậ hệ thố g • Các phươ g pháp nghiên ứu chung: kết hợp tổ g hợp và phân tích; quy ạp và diễ dị h, so sánh, thố g kê, mô hình hóa… • Các phươ g pháp nghiên ứu đặ thù: T ừu tượ g hóa khoa họ , logic kết hợp với lị h sử 9/28/2017 44 NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC-LÊNIN • Kinh tế chính t ị về phươ g thứ sả uất tư ả hủ ghĩa • Khái quát chung về ặt xã hội ủa quá trình tái sả uất tư ả hủ ghĩa • Kinh tế chính t ị về hủ ghĩa tư ả tự do ạ h tranh • Kinh tế chính t ị về hủ ghĩa tư ả độ u ề • Kinh tế chính t ị về thời kỳ quá độ lên hủ ghĩa xã hội, hủ ghĩa xã hội và hủ ghĩa ộ g sả 9/28/2017 45 Khái quát chung về mặt xã hội của quá trình tái sản xuất tư bản chủ nghĩa • Mặt xã hội của quá trình tái sản xuất tư bản chủ nghĩa là hệ thống quan hệ sản xuất được hình thành, tái sản xuất và phát triển không ngừng thông qua hoạt động chi phối của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa mà nòng cốt là các quy luật kinh tế trong mối quan hệ biện chứng với sự phát triển của lực lượng sản xuất và kiến trúc thượng tầng dưới chủ nghĩa tư bản. 9/28/2017 46 Kinh tế chính trị về chủ nghĩa tư bản tự do cạnh tranh • Các phạ trù giá t ị, hàng hóa sứ lao độ g, tư ả , giá t ị thặ g, tích lũ tư ả , tuầ hoàn và chu hu ể tư ả , tái sả uất và lưu thông tư ả xã hội, lợi huậ , lợi huậ trung bình và giá ả sả uất, lợi huậ thươ g ghiệp, lợi tứ , lợi huậ ngân hàng, lợi tứ ổ phầ , địa tô tư ả hủ ghĩa • Các quy luật ủa ề kinh tế thị t ườ g tư ả hủ ghĩa 9/28/2017 47 Kinh tế chính trị về chủ nghĩa tư bản độc quyền • “ự hu ể hóa hủ ghĩa tư ả từ giai đoạ tư do ạ h tranh sang giai đoạ độ u ề • Bả hất, hữ g đặ điể kinh tế hủ ếu, iểu hiệ ới ủa hủ ghĩa tư ả độ u ề • Chủ ghĩa tư ả độ u ề nhà ướ , iểu hiệ ới và xu hướ g lị h sử ủa hủ ghĩa tư ả 9/28/2017 48 Kinh tế chính trị về thời kỳ quá độ lên hủ ghĩa xã hội • Quan điể ủa C.Mác, Ph.Ă gghe , V.I.Lênin về hữ g vấ đề ốt lõi ủa kinh tế chính t ị thời kỳ quá độ lên hủ ghĩa xã hội • Quan điể ủa Hồ Chí Minh về hữ g vấ đề ốt lõi ủa kinh tế chính t ị thời kỳ quá độ lên hủ ghĩa xã hội ở Việt Nam • Nhữ g vấ đề kinh tế chính t ị ủa sự hình thành, phát t iể hệ thố g quan hệ sả uất ới trong thời kỳ quá độ lên hủ ghĩa xã hội ở Việt Nam • Công ghiệp hóa, hiệ đại hóa gắ với phát t iể kinh tế tri thứ ở Việt Nam. 9/28/2017 49 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC-LÊNIN TRONG LÃNH ĐẠO QUẢN LÝ QUỐC GIA • Về ặt lý luậ • Mở đườ g, khai phá tư duy phát t iể kinh tế cho đội gũ lãnh đạo uả lý trung, cao ấp ủa Đả g và Nhà ướ . • Tạo ơ sở khoa họ cho hậ thứ về nguyên nhân, ả hất, quy luật hình thành, vậ độ g, phát t iể ủa các hiệ tượ g, quá trình kinh tế nói riêng và sự phát t iể ủa nhân loại về kinh tế nói chung • Tạo ơ sở khoa họ cho hậ thứ về nguyên nhân, ả hất, quy luật hình thành, vậ độ g, phát t iể ủa lự lượ g sả uất trong lị h sử phát t iể kinh tế ủa nhân loại 9/28/2017 50 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC-LÊNIN TRONG LÃNH ĐẠO QUẢN LÝ QUỐC GIA • Về ặt lý luậ • Tạo ơ sở khoa họ cho hậ thứ về nguyên nhân, ả hất, quy luật hình thành, vậ độ g, phát t iể ủa ề kinh tế thị t ườ g trong lị h sử phát t iể ủa nhân loại • Tạo ơ sở khoa họ cho hậ thứ về nguyên nhân, ả hất ủa hữ g xu hướ g phát t iể ới ủa nhân loại về kinh tế • Tạo ơ sở khoa họ cho hậ thứ về nguyên nhân, ả hất, quy luật hình thành, vậ độ g, phát t iể ủa hữ g quan hệ kinh tế ơ ả trong thời kỳ quá độ lên hủ ghĩa xã hội ở Việt Nam… 9/28/2017 51 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC-LÊNIN TRONG LÃNH ĐẠO QUẢN LÝ QUỐC GIA • Về ặt thực tiễ • Tạo ơ sở khoa họ cho sự vậ dụ g vào xác đị h con đườ g, đườ g lối phát t iể kinh tế chung cho Việt Nam trong ối ả h ngày nay • Tạo ơ sở khoa họ cho sự vậ dụ g vào xác đị h và t iể khai thự hiệ các ội dung, lộ trình và giải pháp hoàn thiệ thể hế kinh tế thị t ườ g đị h hướ g xã hội hủ ghĩa • Tạo ơ sở khoa họ cho sự vậ dụ g vào xác đị h và t iể khai thự hiệ các ội dung, lộ trình và giải pháp thúc đẩ quá trình công ghiệp hóa, hiệ đại hóa gắ với phát t iể kinh tế tri thứ 9/28/2017 52 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC-LÊNIN TRONG LÃNH ĐẠO QUẢN LÝ QUỐC GIA • Về ặt thực tiễ • Tạo ơ sở khoa họ cho sự vậ dụ g vào giải u ết hữ g vấ đề ứ xúc trong phát t iể kinh tế - xã hội ủa Việt Nam trong giai đoạ hiệ nay: đổi ới mô hình tă g t ưở g kinh tế, nâng cao hất lượ g tă g t ưở g kinh tế, giải u ết hài hòa quan hệ lợi ích, quan hệ giữa nhà ướ với doanh ghiệp, vấ đề đất đai, doanh ghiệp nhà ướ , kinh tế tư nhân, hội hập uố tế, thu hút và sử dụ g FDI, giả nghèo, phát t iể ề vữ g… • Góp phầ ủ g ố tư duy, lập t ườ g lãnh đạo giải phóng guồ lự cho phát t iể kinh tế - xã hội ủa đất ướ 9/28/2017 53 •Cám ơ các đồ g chí đ chú ý lắ g nghe. 9/28/2017 54