Academia.eduAcademia.edu
TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG TRƯỜNG ĐẠ) (ỌC K)N( TẾ - LUẬT HK 1/2017-2018 Đôi dòng về TÔI • • • • T: Nguyễn Thúy An E-Mail: thuyannguyen@hcmussh.edu.vn CN: tâm lý học (giáo dục), sư phạm KNGD: – Các môn chuyên ngành tâm lý học, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm, kỹ năng sống – Trẻ em, sinh viên, người lớn 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 2 Đôi điều về BẠN 1. Đều là SV năm nhất? 2. Nhà ở cách đây bao xa? 3. (ọc chuyên ngành gì? 4. Tự nguyện đăng ký học TL(ĐC? 5. (iểu TÂM LÝ là gì? Nghe đến 2 chữ TÂM LÝ khi nào? Tình huống cụ thể? 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 3 Mục tiêu của môn học • Giúp SV có được hiểu biết căn bản về một số vấn đề TLH – – – – Bản chất tâm lý người Ý thức Một số hiện tượng tâm lý cơ bản Nhân cách • Tạo cơ hội cho SV rèn luyện kỹ năng quan sát và tự quan sát • Bié t quan tâm (để ý) đé n vấ n đề tâm lý trong cuọ c só ng hầ ng ngầ y 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 4 Chuẩn đầu ra của môn học Mục tiêu Chuẩn đầu ra Giúp SV có được hiểu biết căn bản về một số vấn đề TLH - Trình bày, giải thích các khái niệm trong TLH - Liệt kê được các đặc điểm củâ hiện tượng TLH - Xác định, gọi tên được các hiện tượng tâm lý - Lấy ví dụ minh họâ cho các vấn đề tâm lý - Áp dụng lý thuyết để phân tích tình huống TLH Bié t quan tâm (để ý) đé n vấ n đề tâm lý trong cuọ c só ng hầ ng ngầ y Đặt câu hỏi, tham gia thảo luận về các vấn đề thuộc TLH tại lớp Tạo cơ hội cho SV rèn Phát hiện và thuật lại những thay đổi tâm lý củâ bản luyện kỹ năng quan sát thân hoặc củâ người khác trong cuộc sống hằng ngày và tự quan sát 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 5 Nội dung môn học Những vấn đề chung trong TLH Một số hiện tượng tâm lý cơ bản Nhân cách 10/8/2017 • TLH là một khoa học • Bản chất TL người & Ý thức • (oạt động nhận thức • Trí nhớ • Đời sống tình cảm • Ý chí & Hành động ý chí • Cấu trúc tâm lý • Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 6 Tài liệu học tập Giáo trình TLH đại cương Lê Tuyết Ánh, Kim Thị Dung, Nguyễn Ánh (ồng, Nguyễn Thị Thanh (ằng (biên soạn) Lưu hành nội bộ 10/8/2017 và những tài liệu khác liên quan: bài báo, video,… thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 7 Kiểm tra – đánh giá Chuẩn đầu ra Kiểm tra Tiêu chí - Trình bày, giải thích các khái niệm trong TLH - Liệt kê được các đặc điểm củâ hiện tượng TL - Xác định, gọi tên được các hiện tượng tâm lý - Áp dụng lý thuyết để phân tích tình huống - Thi cuối kỳ (tập trung, đề đóng) - Chiếm 60% điểm môn học Đúng Đủ ý - Lấy ví dụ minh họâ cho các vấn đề tâm lý - Phát biểu/trả lời - Đặt câu hỏi, tham gia thảo luận về các vấn đề câu hỏi tại lớp (25% điểm MH) thuộc TLH tại lớp - Phát hiện và thuật lại những thay đổi trong - Bài kiểm tra 15 tình cảm củâ bạn đối với một đối tượng cụ thể phút (15% điểm MH) 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn Tự nguyện Đúng Nhiều Chỉ ra được sự thay đổi Thực Chi tiết, logic 8 Quy định lớp học Đúng giờ 10/8/2017 Tích cực tham gia các hoạt động tại lớp (iện diện ít nhất 07 buổi học(nghỉ quá 03 buổi = 0đ giữâ kỳ) thuyannguyen@hcmussh.edu.vn Những bài làm giống nhau trên 30% đều nhận điểm 0 (zero) 9 Bạn sẽ học môn này như thế nào? 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 10 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 11 Học khôn ngoan • • • • • 10/8/2017 Đọc trước nội dung bài học Ghi chú thông minh Tích cực tham gia vào bài học Liên hệ thực tế Biến câu chữ củâ người khác thành củâ mình thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 12 PHẦN 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG TRONG TÂM LÝ HỌC - Tâm lý là gì? - Bản chất tâm lý người - Tâm lý học là một khoa học - Ý thức 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 13 Tâm lý là gì? Toàn bộ hiện tượng tinh thần (mind) nảy sinh trong não người 10/8/2017 Biểu lộ qua hành vi (behavior) thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 14 Toàn bộ hiện tượng tinh thần • (iện tượng TL – Cảm giác – Tri giác – Tư duy – Nhu cầu – Ý chí – Năng lực – Tính cách – … 10/8/2017 • Quá trình TL – Mở đầu, kết thúc rõ ràng – Diễn ra trong thời gian ngắn – VD: nhận thức • Trạng thái tâm lý – Đi kèm, làm nền cho QTTL – VD: chú ý • Thuộc tính tâm lý – Lâu dài – VD: phẩm chất trí tuệ thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 15 … nảy sinh trong não người • Video Bạn đã biết gì về bộ não • Truy cập tại https://www.youtube.com/watch? v=IZ9qLkJtZUM 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 16 Cơ sở sinh lý thần kinh • Nơ-ron (neuron) • Xi-náp (Sinapse) • (ệ thần kinh (não, tủy sống,… 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 17 … lấy chất liệu từ hiện thực khách quan (iện thực khách quan Thế giới tự nhiên Xã hội loài người Phản ánh (iện tượng tâm lý tâm lý 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 18 Vai trò của tâm lý trong đời sống cá nhân • Định hướng hoạt động • Điè u khiẻ n hoạt động • Điè u chỉnh hoậ t đọ ng 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 19 Tâm lý người có tính chất gì? (Phản ánh tâm lý là gì?) 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 20 Bản chất tâm lý người Tính chủ thể Tính xã hội – lịch sử - Khác nhau giữâ các chủ thể khác nhau - Trong cùng một chủ thể, khác nhau ở những hoàn cảnh khác nhau - Khác nhau ở các xã hội khác nhau - Khác nhau ở những giai đoạn phát triển khác nhau củâ xã hội - Do yếu tố nội tại: thể chất, hệ thần kinh, tính tích cực củâ cá nhân,… - Do yếu tố ngoại tại: hoàn cảnh, điều kiện về giáo dục,… 10/8/2017 - Tự nhiên: điều kiện hoạt động/lao động - Xã hội: kinh tế, đạo đức, pháp quyền, giao tiếp người – người,… thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 21 Mời bạn cho ví dụ về tính chủ thể và tính xã hội – lịch sử của tâm lý 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 22 Tâm lý mang tính chủ thể và tính xã hội – lịch sử, vậy bạn cần làm gì trong hoạt động và giao tiếp? • Think – Pair – Share • • • • 10/8/2017 Suy nghĩ cá nhân: 01 phút Chia sẻ cặp: 02 phút Chia sẻ trước lớp: 01 phút/người Diễn đạt súc tích, dễ hiểu thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 23 Vận dụng (lý thuyết về bản chất tâm lý người) • • • • Tôn trọng sự khác biệt Đầu mở (open-minded) Nhìn tổng thể, đâ chiều, phản biện Tích cực, linh hoạt trong hoạt động, giao tiếp • Xây dựng môi trường (xã hội, giáo dục) thuận lợi để phát triển 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 24 Tâm lý học là gì? • Ngành khoa học nghiên cứu về tinh thần (mind) và hành vi (behavior) • Trả lời câu hỏi tại sao và như thế nào 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 25 Ba mặt cơ bản của con người Nhận thức 10/8/2017 Hành động Con người thuyannguyen@hcmussh.edu.vn Thái độ 26 Ba mặt cơ bản của con người • Nhận thức: – Quá trình phản ánh thế giới khách quan vào não con người – Giúp con người hiểu được bề ngoài, bản chất, nội dung, quy luật củâ sự vật hiện tượng • Thái độ: – Tình cảm, cảm xúc về sự vật, hiện tượng • Hành động: – Tác động trở lại thế giới khách quan 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 27 Mục đích, nhiệm vụ của TLH • Mục đích: hiểu mình, hiểu người • 04 nhiệm vụ khi nghiên cứu tâm lý 10/8/2017 –Miêu tả –Giải thích nguyên nhân –Dự đoán –Kiểm soát (khuyến khích, hạn chế) thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 28 TLH ra đời WILLHELM WUNDT (1832 – 1920) 10/8/2017 Phò ng thí nghiẹ m đầ u tiên tậ i Leibzig, CHLB Đức năm 1879 29 Một số trường phái cơ bản trong TLH 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 30 Tâm lý học hành vi 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 31 Tâm lý học hành vi 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 32 Phân tâm học 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 33 Tâm lý học nhận thức Quan tâm đến suy nghĩ, tư duy, ngôn ngữ 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 34 Tâm lý học nhận thức 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 35 Tâm lý học nhân văn Mỗi cá nhân là duy nhất, tự do, có ý thức, tốt lành 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 36 Tâm lý học hoạt động • • • • 10/8/2017 Đại diện: Rubinstein, Leontiev Phương pháp luận: triết học Mar-Lênin Nghiên cứu hoạt động có ý thức Tâm lý người: – Chức năng củâ não – Phản ánh hiện thực khách quan mang tính chủ thể – Bản chất xã hội (hình thành và phát triển trong hoạt động và giao lưu củâ con người trong xã hội) thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 37 Ý thức 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 38 Ý thức là gì? • vật chất được chuyển vào não và cải tạo lại trong não • tồn tại được nhận thức (Nhóm biên soạn Lê Tuyết Ánh, 2007, tr. 41-42) 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 39 Ý thức là gì? • Sự (khả năng) nhận biết được với nhiều mức độ khác nhau củâ cá nhân về những ý nghĩ và tình cảm đã hoặc đâng diễn ra trong tâm trí [củâ mình], về những hành vi mà mình đã hoặc đâng thực hiện, và qua đó nhận biết được bản thân mình là con người như thế nào, thế giới chung quang mình là thế giới ra sao dẫn theo Trần Tuấn Lộ, 2016, tr. 151) 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 40 Ý thức là gì? • Là phản ánh củâ phản ánh • Là nhận thức củâ nhận thức • Phản ánh lần thứ hai bằng ngôn ngữ 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 41 Đặc điểm của ý thức • Phản ánh tâm lý cao nhất củâ con người và chỉ có ở con người • Diễn ra liên tục trong não với nội dung, mức độ và trạng thái khác nhau, chuyển đổi cho nhau • Mang tính chủ thể và tính xã hội – lịch sử • Phụ thuộc vào việc nhận thấy tầm quan trọng về HTKQ • Thể hiện thái độ củâ con người với HTKQ • Thể hiện năng lực điều khiển, điều chỉnh hành vi củâ con người 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 42 Vì sao nói ý thức là phản ánh tâm lý cao nhất của con người và chỉ có ở người ? 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 43 Phân loại ý thức • Chủ thể: cá nhân vs. xã hội • Đối tượng: HTKQ vs. bản thân (tự ý thức) • Nội dung: chính trị, đạo đức, pháp luật, tôn giáo,… 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 44 Ngôn ngữ và lao động có vai trò gì đối với sự hình thành và phát triển ý thức? 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 45 Sự hình thành và phát triển ý thức • Có ngôn ngữ (biết nói): bắt đầu có ý thức • Phát triển cùng với sự phát triển củâ ngôn ngữ, hoạt động và giao tiếp • Xã hội và giáo dục có vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển ý thức • Tha hóa: ý thức sai lầm 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 46 Chức năng của ý thức • • • • 10/8/2017 Nhận thức thế giới và bản thân Đánh giá Biểu lộ thái độ Thực hiện hành vi ứng xử thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 47 Đâu là tầm quan trọng của: - ý thức - tự ý thức 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 48 CỬA SỔ JOHARI 10/8/2017 thuyannguyen@hcmussh.edu.vn 49