GIM ST X HI I VI VIC THC THI QUYN LC NH NC

ThS. NGUYN MNH BNH Trng Cn b thnh ph H Ch Minh

im st l hot ng ca ch th biu hin qua theo di, quan st, xem xt, nhn nh v vic lm ca i tng chu s gim st. Mc ch ca gim st l xem xt vic lm ca i tng b gim st c ng nhng iu quy nh, nhng quy ch, chun mc t ra; pht hin nhng khim khuyt trong t chc v hot ng ca i tng b gim st c nhng kin ngh v bin php can thip, khc phc kp thi nhm hng hot ng ca i tng i ng hng. Trong h thng chnh tr nc ta hin nay c hai loi gim st l gim st mang tnh quyn lc nh nc (Quc hi, Hi ng nhn dn) v gim st x hi mang tnh quyn lc nhn dn (Mt trn T quc Vit Nam, cc t chc chnh tr - x hi, t chc x hi - ngh nghip, t chc kinh t, phng tin thng tin i chng v cc c nhn, cng ng). Vi bn cht nh nc php quyn x hi ch ngha ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn, cch thc t chc v thc hin quyn lc nh nc x hi ch ngha Vit Nam phi th hin c quyn lm ch ca nhn dn i vi quyn lc nh nc, thng qua nhiu hnh thc khc nhau. Trong , gim st x hi mang tnh quyn lc nhn dn vi t cch l ch th ca quyn lc nh nc i vi t chc v thc hin quyn lc nh nc l mt trong nhng iu kin quan trng, nhm bo m quyn lc nh nc thuc v nhn dn. S khc nhau gia gim st ca c quan quyn lc nh nc v gim st x hi th hin cc mt: ch th, i tng, ni dung, hnh thc, c ch v hiu qu php l ca gim st. Cc hnh thc gim st ny u tt yu v cn thit, song cng cn thy rng mi loi hnh gim st c nhng u im, hn ch ring. Gim st nhn dn v gim st nh nc c c im l u c tnh chnh tr, php l; u c u im l mang tnh ch ng, rng ri, ph bin, thng xuyn. Gim st x hi ca nhn dn tuy c i tng rng ri hn nhng c hn ch l mang tnh pht hin, t vn, phn bin, khng s dng bin php nh nc x l kt qu gim st. Nhn dn khng trao cho nh nc quyn s hu ch quyn ca mnh m ch y quyn cho nh nc thc hnh ch quyn ca mnh v ch y quyn thc hin y c gii hn v thi gian, phm vi v ni dung ca ch quyn. ng thi nhn dn

lun lun kim tra, gim st nh nc trong vic s dng phn quyn c trao y, nu thy cn thit th nhn dn c th rt li ch quyn vn c ca mnh. Nn dn ch trong nh nc php quyn khng ch i hi s kim tra, gim st t pha cc c quan nh nc m quan trng hn, i hi phi thit lp c c ch gim st hu hiu t bn ngoi b my nh nc, trc ht l c ch gim st thng xuyn, thc cht v c hiu qu t pha nhn dn - ch th quyn lc nh nc i vi cc c quan v cn b thc thi quyn lc nh nc, k c i vi c quan quyn lc nh nc cao nht do nhn dn trc tip bu ra. Gim st x hi i vi t chc v thc hin quyn lc nh nc c tc dng h tr cho gim st mang tnh quyn lc nh nc. Cng vi xu hng dn ch ha i sng x hi, gim st x hi i vi t chc v thc hin quyn lc nh nc ngy cng c tng cng v m rng, bo m s vn hnh ca t chc v thc hin quyn lc nh nc c hiu qu, khoa hc, nhm mc ch xy dng v hon thin php quyn dn ch x hi ch ngha ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn. Nn dn ch x hi ch ngha m chng ta ang xy dng, hon thin c mc tiu thng nht l tt c v con ngi, da trn ba c trng c bn l: ton b h thng chnh tr lun c t chc v hot ng v li ch ca nhn dn; quyn lm ch ca nhn dn lun c bo m v c bo v v ngy cng pht trin; quyn v nhng li ch chnh ng ca nhn dn lun m rng v pht trin tng thch vi s pht trin ca kinh t - x hi. Quan h a chiu th hin vic ch th quyn lc nh nc qun l tc ng n khch th l nhn dn, cc t chc trong x hi. Nhng vi bn cht dn ch x hi ch ngha, nhn dn, cc t chc c quyn gim st, kim tra, kim sot ch th trong vic thc hin php lut, khch th tc ng tr li i vi ch th quyn lc nh nc thng qua gim st, ch c, phn hi i vi t chc v thc thi quyn lc nh nc. Php lut dn ch khng quy nh cho nh nc quyn cho hay khng cho, hoc buc khch th cu xin nhng quyn c hng, m ch yu l chng nhn, xc nhn v mt nh nc - ngha l xc nhn vn c y quyn t pha nhn dn, nhm bo m trt t, n nh v pht trin x hi, ng thi, php lut dn ch phi quy nh quyn hn ca cng dn ch c quyn lc nh nc theo nguyn tc cng dn c th lm tt c nhng g m lut khng cm, nh nc ch lm nhng g m lut cho php v quyn lc nh nc phi c ch c v gim st bi ch th ch thc ca n l nhn dn. Vic gim st x hi i vi t chc v thc thi quyn lc nh nc hnh thnh v pht trin t khi nh nc dn ch nhn dn c thit lp cho n nay. H thng gim st vi nhiu hnh thc, cng c v khng ngng c cng c, hon thin nhm to iu kin nhn dn c kh nng gim st mt cch c hiu qu, khoa hc i vi t chc v thc thi quyn lc nh nc.

Nhm bo m quyn lc nh nc thuc v nhn dn trong t chc v thc thi quyn lc nh nc, cn thc hin mt s gii php sau: Mt l, phn cng, phi hp, minh bch gia cc c quan thc hin chc nng lp php, hnh php, t php. Mi c quan trong b my nh nc cn xc nh r phm vi, nhim v, trch nhim, ngha v, s to nn hiu qu hot ng chung ca b my nh nc trong vic thc thc thi quyn lc nh nc. Kt hp gim st ca Quc hi vi s tham gia gim st ca Mt trn T quc, cc t chc chnh tr-x hi. Nhm mc ch nng cao cht lng hot ng ca Quc hi v gim st, pht hin, kin ngh x l nhng sai phm, cc nc p dng m hnh gim st hn hp ny gi l Ombudsman (thanh tra Quc hi). Hai l, ban hnh lut gim st x hi i vi t chc v thc thi quyn lc nh nc. Xy dng chng trnh phi hp gim st gia cc c quan quyn lc nh nc v hot ng gim st ca nhn dn bo m gim st c hiu qu, hp l, khoa hc. c bit trong iu kin mt ng cm quyn nh nc ta hin nay, cc on th qun chng i din cho cc giai tng trong x hi tham gia cng vic ca t nc l mt nhim v v cng cn thit. Ba l, ban hnh quy ch phn bin x hi i vi vic thc thi quyn lc nh nc. Phn bin x hi l iu kin cn bn, thit yu phi cng khai, minh bch nhn dn tham gia t chc v qun l nh nc v ch ng phng, chng c quan nh nc, cn b, cng chc lm dng quyn, bng bt thng tin, ban hnh cc quyt nh bo v li ch cc b, li ch c nhn trong c quan nh nc, xm phm quyn, li ch hp php ca nhn dn, li ch ca nh nc v x hi. Bn l, xy dng v ban hnh Lut trng cu dn nhm to c s php l m rng quyn dn ch trc tip ca nhn dn c tham gia qun l x hi, quyt nh nhng vn quan trng ca t nc. Thng qua trng cu dn nhn dn by t kin ca mnh i vi nhng vn h trng ca t nc hoc ca tng a phng. Lut trng cu dn phi c xy dng ph hp vi truyn thng, c im, iu kin ca Vit Nam nhm pht huy hiu qu c ch ng lnh o, Nh nc qun l, nhn dn lm ch. Nhng ni dung ca iu lut phi thit thc, kh thi trong t chc thc hin ph hp vi iu kin ca t nc, khng rp khun my mc nhng cn tnh n thng l quc t, c tnh hin i. Nm l, sa i, b sung Lut khiu ni, t co ph hp vi thc tin, hp l v khoa hc hn. Theo , cn nghin cu tch bch Lut t co v Lut khiu ni; i mi v thm quyn gii quyt khiu ni, khng nn giao quyn cho th trung c quan hnh chnh nh nc gii quyt khiu ni nhm m bo tnh

khch quan trong qu trnh gii quyt khiu ni. Ngoi ra, nng cao kh nng gim st ca nhn dn, cng dn i vi b my nh nc, vic xy dng Lut khiu ni nn m rng phm vi iu chnh rng hn v th tc hnh chnh, trong c c tip nhn v gii quyt kin ngh, thnh cu, khiu ni, ch khng ch dng li khiu ni. Su l, to iu kin nhn dn thc hin quyn gim st ca mnh i vi t chc v thc hin quyn lc nh nc thng qua cc phng tin truyn thng i chng. Thng tin l c s, iu kin ca gim st, v gim st phi c cc chng c, chng minh vic thc thi ng hay khng ng php lut ca cc c quan, cn b, cng chc nh nc. Thng tin nhn dn bit cc quy nh, cc d n v cc vn bn php lut, gim st i vi vic thc thi quyn lc nh nc. Ngoi ra, thng qua knh thng tin, ngi dn c th by t kin ca mnh v hnh vi ca cc c nhn trong c quan cng quyn v v nhng vn lin quan, v rng chnh sch, php lut ca nh nc khng phi bao gi cng ph hp vi s vn ng ca i sng x hi, m lun phi c sa i, b sung qua thc tin cuc sng. By l, i mi t chc hot ng ca Mt trn T quc Vit Nam cc cp, cc t chc chnh tr - x hi. Xy dng quy ch phi hp gia c quan Mt trn T quc Vit Nam vi cc t chc ca ng, c quan nh nc; cn coi gim st v phn bin x hi l mt nhu cu cn thit, tt yu trong qu trnh lnh o v iu hnh t nc; thc hin ng b c ch ng lnh o, Nh nc qun l, nhn dn lm ch. Tm l, tng cng s lnh o ca ng i vi vic thc hin dn ch x hi ch ngha. Ch tch H Ch Minh tng ni ng ta lnh o l a c lp, t do, dn ch cho ngi dn. ng lnh o ngha l lm sao a dn ch n ngi dn ch khng phi cho dn ch./.