You are on page 1of 92

DI SN GIO DC, Y HC v Y T

thi PHP THUC


Bin son:

PGS.TS. Trn Xun Mai

Khoa c Nam K di
triu Nguyn (9)

K thi Hng u tin di triu Nguyn vo nm 1807 ch dnh cho s t x ng


Ngoi trc y, ly u 61 c nhn. u i v v v s phu v nhn dn Bc H
chng?
Khoa sau, 1813, Vua Gia Long mi
cho thit lp mt trng thi Kinh
Hu v mt trng Gia nh
thnh (trng Gia nh). Trng
Gia nh c duy tr t nm 1813
cho n nm 1858, t chc c
19 k thi Hng. Sau Hip c
Nhm Tut (1862), trng An
Giang (1864) thay th cho trng
Gia nh.
Tt c 20 k thi Hng Nam K
(1813-1864) tuyn chn c 274 c nhn. K ly cao nht l 20 c nhn vo
cc nm 1847, 1848 v thp nht l 8 c nhn k thi Hng u tin (1813).
C mt s kin l lng t ai lu tm tm hiu v bit n l 274 c nhn thi u ti cc
trng thi Gia nh v An Giang, duy nht ch c Lng Kh Phan Thanh Gin l
t c hc v Tin s! Nu k thm cc c nhn gc Nam K thi cc trng khc
th trc sau Nam K, sut thi k khoa c di triu Nguyn ch c 3 v Tin s.
Ngoi Phan Lng Kh u nm 1826, ba mi nm sau mi c v th hai l Phan
Hin o (1856). Phan Hin o thi c nhn trng Tha Thin vo nm inh Mi

(1847), u th ba v thi Hi, u Tin s khoa Bnh Thn (1856). V tin s th ba l


Nguyn Chnh, ngi thn Ph M Ty, huyn Bnh Dng, tnh Gia nh. Nguyn
Chnh u gii nguyn ti trng Tha Thin khoa Mu Ng (1858) v u Tin s
(th 4) khoa Nhm Tut (1862), lm quan n chc Thng th b Hnh v Tng c
Thanh Ha.
C i iu ng suy ngh:
Th nht, ti sao cc s phu Nam K t ngi t n bc cao
nht ca Khoa c di triu Nguyn. Ch tnh cng thi gian
t nm 1822 n nm 1865 th ton quc c 280 tin s
trong khi Nam K cng thi gian trn ch c 3 tin s v
trong s 274 c nhn thi Hng ti Nam K ch c mt tin s
duy nht l Phan Thanh Gin! Phan Thanh Gin l ngi
khai khoa v trong sut 30 nm (1826-1856), Phan l ngi tr
thc tiu biu nht ca Nam K trong khoa c v cng l v
ng quan cao nht Nam K trong triu nh Hu.
Phi chng vua T c khng c la chn no khc khi c v
tin s u tin v cng l duy nht trong s 274 s t Nam K
u c nhn, lm Khm sai i thn k kt vi thc dn
Php mt ha c lin quan n s phn ba tnh min ng
Nam K (1862) ? V cng chnh ng, ch khng ai khc c c i Paris v Madrid
chuc li Ba tnh min ng. Ha c Aubaret k kt nm 1864 b Php ph nhn v
Phan Thanh Gin li c c vo chc Kinh lc s ti Ba tnh min Ty Nam K.
Phan Lng Kh c th c chn la no khc l chn thuc ng khi Ba tnh Min Ty
mt vo tay Php nm 1867!
Th hai, chng ta cn ghi nhn l s t Nam K ng cho chng ta t ho khi cng
nhn dn x thn bo v t nc. Mt s c nhn i vo lch s dn tc nh Th
khoa Nguyn Hu Hun, Th khoa Bi Hu Ngha, ca c nhn Trng Gia Hi,
Phan Vn Tr, Nguyn Thng, Nguyn Thnh , u Dng Ln, Trng Minh
Ging, Trng Vn Uyn, , Trn Xun Ha, Trnh Thoi, Phan Vn t, Lu
Tn Thin, inh Vn Huy ...
So vi nhng v khoa bng cc vng khc, cc s phu xut thn t khoa c Nam
K, trong cng cuc u tranh gi nc, xng ng l nim t ho ca nhn dn Nam
K v nhn dn c nc.
Bng thng k sau y cho chng ta bit thm v khoa c Nam K di triu Nguyn
STT

Khoa

S c
nhn

Th khoa

Ghi ch thm

1813

Nguyn Bo Bang

Khoa Hng u tin


Nam K

1819

12

Trng Ho Hip

Trng Minh Ging

1821

16

Nguyn Vn K

(cng khoa)

1825

15

Trng Phc Cang

Trng Vn Uyn

1828

16

Mai Hu in

Phan Thanh Gin

1831

10

inh Vn Huy

Hy sinh Campuchia,
c lp n th. Con l
inh Vn Khoa, hy sinh
H Tnh, cng c lp
n th

1835

Bi Hu Ngha

Cng khoa

1837

11

Nguyn Vn Trim

Trn Xun Ha

1840

11

Nguyn Hoi Vnh

Trn Thin Chnh

10

1841

15

H ng Phong

Trnh Thoi

11

1842

16

V Duy Quang

Phm Hu Chnh
(n st An Giang)

12

1843

15

Phm Vn Trung

Lu Tn Thin

13

1846

18

Nguyn Xun
(B chnh An Giang)

Phan Vn t
(hy sinh, c lp n th)

14

1847

20

Nguyn Cng Hi
(n st H Tin)

Nguyn Thng u th hai

15

1848

20

Nguyn c Honh

Phan Vn Tr

16

1849

17

V Th Tri

Trng Gia Hi

17

1852

13

Nguyn Hu Hun

Nguyn Nng Hng

18

1855

13

Nguyn Tnh Thin

Nguyn Thnh

19

1858

L nh Sm

u Dng Ln

20

1864

10

V Don Xun

Thi trng thi An Giang

Tng cng 20 k thi Hng, ly 274 c nhn.

Thi c v nn gio dc Vit Nam di thi


Php thuc (10)
Nm Nhm Tut (1862), Php chim ba tnh min ng Nam K gm 3 tnh Gia
nh, nh Tng v Bin Ha. Nm inh Mo (1867), Php chim ba tnh min Ty
l Vnh Long, An Giang v H Tin. Ha c Gip Tut (1874) cng nhn ch quyn
ca Php trn ton th lnh th Nam K. Nam K tr thnh thuc a (colonie) ca
Php.
Hai ha c nm Qu Mi 1883 v Patentre nm Gip Thn 1884 cng nhn quyn
bo h ca Php Bc K v Trung K. Bc K v Trung K tr thnh t bo h
(protectorat) ca Php. min Bc, trn danh ngha, triu nh Hu cn quyn hnh
nhng trn thc t mi vic do ngi Php iu khin. Trung K do triu nh Hu cai
tr nhng c t di s kim sot cht ch ca Php.
Khi h Vit Nam, nhu cu cp bch ca ngi Php l phi hy dit nn Nho hc v
thay th bng mt h thng gio dc phc v cho gung my cai tr. Do , chim c
Nam K xong l ngi Php lp tc khai t nn gio dc Nho hc. Nm 1864 l k thi
Hng cui cng Nam K (t chc ba tnh min Ty trc khi b Php chim).
T 1878 ch Hn trong giy t cng vn cc c quan hnh chnh c thay th bng
ch Php v ch quc ng.
Bc K v Trung K, di quy ch bo h, s thay i v gio dc chm hn. K thi
Hng cui cng Bc l nm t Mo 1915, v Hu nm Mu Ng 1918. Ch
gio dc v khoa c Nho hc thc s co chung vi khoa thi Hi cht nm K Mi
1919 Hu. Tuy vy mi n nm 1932 b my quan li ca triu nh mi b vic
dng ch Hn v thay th bng ch Php hay ch quc ng.

MC CH NN GIO DC CA NGI PHP VIT NAM

Nhn thy qu kh Vit Nam nng v Hn hc, ch tm ca ngi Php l mun ct


t lin lc vn ha gia ngi Vit vi ngi Tu. t mc ch hng tinh thn
ngi Vit v vi Php, ch Hn cng nh ch Nm cn phi trit b v thay th
bng ch Php, cn vn t cho ting ni ngi bn x nu cn c ch quc ng
cng mt h mu t La Tinh . Nm 1865 sy ph Si Gn cho ra i t Gia nh
Bo l t Cng Bo u tin vit bng ch quc ng. Trong tinh thn y, trc tin
ngi Php dng ln nhng c s vn ha truyn b ch Php v ch quc
ng. p ng nhu cu cp bch trong thi gian u Php thit lp cc trng o to
thng ngn. Ngy 8/5/1861 c Charner k ngh nh lp trng Collge d'Adran
o to thng ngn ngi Vit v cho c ngi Php mun hc ting Vit (5).
Trng Thng Ngn (Collge des Interprtes) c thit lp Si Gn nm 1864,
H Ni nm 1905. Php cn thit lp cc Trng Hu B (chun b b ra lm quan
Apprenti Mandarin) H Ni nm 1903 v Hu nm 1911. y l nhng bc u
trong vic thit lp mt nn gio dc ca Php.
Khi xy dng nn gio dc thay th Nho gio, ngi Php c ba mc ch. Mc ch
quan trng nht nhm o to lp ngi tha hnh chnh sch ca Php l cai tr
v khai thc Vit Nam v c ng Dng. Tng lp ny bao gm cc vin chc
trong cc ngnh hnh chnh, gio dc, y t v xy dng. Th n l truyn b t
tng Php, lng bit n s khai ha ca Php v s trung thnh vi Php. Cui
cng vi mc ch m dn, lm ngi Vit tin rng h thng gio dc ca Php
Vit Nam l vn minh v tin b. Hai mc ch u l cn bn, mc ch th ba ch
dng i ph vi s i hi mt nn gio dc tin b ca ngi Vit trong tng lai
m thi.

H thng gio dc ca nc Php c ngi Php Vit Nam iu chnh v thm


bt cho ph hp vi ba mc ch trn cng nh thch hp vi thc t Vit Nam.
y l h thng Gio Dc Php Cho Ngi Bn X" (Enseignement FrancoIndigne), thng c gi l Gio Dc Php-Vit. Trong nn gio dc ny ting Php
l chuyn ng tc ting Php c dng trao i trong lp hc (ging bi, lm bi,
sch gio khoa vit bng ting Php). Ring ba lp tiu hc u l c dng ting
Vit lm chuyn ng, sau ting Vit c hc nh mt ngoi ng. Ngoi ng th hai
thng l ting Anh bc T Ti. Ch Hn c hc theo t nguyn. mt tun mt gi
cc lp trn ca bc tiu hc nu c thy dy.
iu hnh, Php thit lp ti mi k mt S Gio Dc Cho Ngi Bn X (Service
de L'Enseignement Local) do mt Chnh S (Chef de Service) ngi Php ng u.
Cc c s gio dc ny t trc thuc ta Khm S. Mi s b nhim, thuyn chuyn,
thng thng, k lut cc gio chc t bc tiu hc tr ln u phi do khm S quyt
nh. Khi Php thnh lp lin bang ng Dng (gm Bc, Trung, Nam K, Cao Min
v Lo), mt s vic phi c Ton Quyn ng Dng (Gouverneur de l'Indochine)
chun y. Nha Hc Chnh ng Php (Direction de l'Instruction Publique de
l'Indochine) ra i do mt Gim c ngi Php ch o trc tip 5 s gio dc ca
lin bang ng Dng. Nm 1933, Phm Qunh c Bo i b nhim lm Thng
Th B Hc. Nh s i hi quyt lit ca h Phm, Php phi nhng b cho Vit
Nam quyn qun l cc trng tiu hc Trung K nhng di s kim sot ca ta
Khm S Php.
H thng gio dc Php-Vit gm 2 phn: gio dc ph thng v gio dc cao ng
chuyn nghip, i hc.

T CHC CA H THNG GIO DC PH THNG PHP-VIT


Trong thi k phi thai, Php thit lp vi trng lm nng ct cho h thng gio
dc ph thng l cc trng trung hc Le Myre de Vilers M Tho (1879), trng
Quc Hc Hu (1896), trng trung hc Bo H (Collge du Protectorat) tc trng
Bi H Ni (1908). Ba trng ny khi mi m ch c bc tiu hc, my chc nm sau
mi ging dy n cc bc cao hn. Ring ch c 2 trng Quc Hc Hu v trng
Bi sau ny c n bc T Ti. T 1910 n 1930 l thi k hnh thnh h thng gio
dc c tnh cch h thng. T 1930 n 1945 l thi k t chc h thng gio dc cho
ngi bn x ca Php Vit Nam c hon chnh.
Song song vi h thng gio dc ph thng Php-Vit, Php thit lp 3 trng hon
ton nh Php dnh ring cho con ci ngi Php Vit Nam v con ci nhng
ngi Vit thn Php. l cc trng Chasseloup Laubat Si Gn (1874), trng
Albert Sarraut H Ni (1918) v trng Yersin Lt (1935). C 3 trng ny lc
u cng c hnh thnh t bc tiu hc trc ri sau mi c n bc T Ti.

KIN TRC CA NN GIO DC PH THNG PHP-VIT

Ti khi hnh thnh y , h thng gio dc ph thng Php-Vit c 3 bc vi hc


trnh l 13 nm:
Bc Tiu Hc 6 nm:
- Lp ng u (Cours Enfantin)
- Lp D B (Cours Prparatoire)
- Lp S ng (Cours lmentaire)
- Lp Nh nm th nht (Cours Moyen 1re anne)
- Lp Nh nm th hai (Cours Moyen 2 anne)
- Lp Nht (Cours Suprieur)
Ba lp u cn c gi l bc s hc. Hc xong lp S ng hc sinh thi ly bng
S Hc Yu Lc (Primaire lmentaire) Nhng hc sinh c tuyn thng ln lp
Nh nm th nht khng bt buc phi thi S Hc Yu Lc. Hc ht lp Nht hc sinh
c thi bng Tiu Hc Yu Lc hay S ng Tiu Hc (Certificat d'tudes
Primaire Franco-Indigne, vit tt l CEPFI), phi c bng ny mi c d tuyn
hc ln lp trn.
Bc Cao ng Tiu Hc (Primaire) 4 nm:
Hc xong 4 nm c thi ly bng Cao ng Tiu Hc (Diplme d'tude Primaire
Suprieurs Franco-Indigne) cn gi l bng Thnh Chung. Phi c bng Thnh
Chung mi c d thi ln bc Trung Hc tc bc T Ti. Cc trng dy bc Cao
ng Tiu Hc c gi l Collge.
Bc Trung Hc (Enseignement Secondaire) 3 nm:
Cn c gi l bc T Ti Php-Vit, bc Trung Hc gm 3 nm. Hc xong 2 nm
u c thi ly bng T Ti phn th nht (Baccalaurat, 1re partie). u bng ny
c hc tip nm th ba khng phi thi tuyn. Nm th 3 c chia lm 2 ban: ban
Trit v ban Ton. Hai ban c nhng mn hc hon ton ging nhau nh S. a,
Ngoi Ng. C nhng mn ging nhau nhng s gi hc khc nhau nh i S, Thin
Vn. C nhng mn ch hc ban ny m ban kia khng c nh ban Trit c Tm L
Hc, Siu Hnh Hc, ban Ton c Hnh Hc, C Hc, S Hc. T nin hc 1937-1938
trn ton ci Vit Nam u p dng chng trnh Php-Vit 3 ban: Ton, Khoa Hc,
Trit. Ngoi ban mnh hc, hc sinh c php thi tt nghip cc ban khc nhng phi
t hc thm nhng mn m ban mnh theo hc khng c. Hc sinh cng c php
thi bng T Ti Php. Hc xong nm ny thi ly bng T Ti Ton Phn (Certificat de
Fin d'tudes Secondaire Franco-Indignes). Hc sinh tt nghip 2 hoc 3 ban hoc
thm bng T Ti Php c u tin khi thi vo cc trng i Hc c thi tuyn nh
cc trng Grandes coles Php hoc cc trng Cao ng Chuyn Nghip H
Ni lc .
T nin hc 1926-1927 Php thit lp thm ch T Ti Bn X (Baccalaurat
Local) hc thm cc mn v vn chng Vit Nam, lch s, trit hc ng Phng v
Cn ng (n , Trung Hoa, Do Thi). Chng trnh rt nng, b ch trch v ta thn
rt nhiu nn b hy b t nin hc 1937-1938.

CC C IM CA NN GIO DC PH THNG PHP-VIT


Mt c im ca nn gio dc ph thng Php-Vit l h c bng T Ti Ton Phn
th ng nhin c vo hc cc trng i Hc (Universit), nhng mun vo
cc trng Cao ng th phi qua mt k thi tuyn rt kh. Trc 1945, Vit Nam ch
c mt trng i Hc v vi trng Cao ng Chuyn Nghip H Ni nh S
Phm, Canh Nng, Th Y, Cng Chnh v M Thut.
Mt c im khc na l chng trnh hc do nh nc quy nh c tnh cch bt
buc trong vic ging dy nhng sch gio khoa li hon ton do cc nh xut bn mi
ngi bin son v cc sch ny ch c dng tham kho m thi. Tt nhin
nhng sch gio khoa do cc nh gio c kinh nghim v uy tn c s dng nhiu
hn. Ring bc Tiu Hc sch gio khoa do Nha Hc Chnh ng Php ch tr vic
bin son v xut bn, bn r cho hc sinh. T bc Cao ng Tiu Hc tr ln th dng
sch gio khoa xut bn Php (tr vi quyn v Lch S Vit Nam, a L ng
Dng, Vn Hc Vit Nam do cc gio chc ngi Php hay ngi Vit son v xut
bn H Ni.

GIO CHC NN GIO DC PH THNG PHP-VIT


Cc gio chc ging dy ti cc trng thuc h thng gio dc ph thng Php-Vit
a s l ngi Vit Nam. cc lp thuc bc Cao ng Tiu Hc v nht l bc T
Ti cng c mt s gio chc ngi Php. Tri li, ti cc trng hon ton Php nh
Albert Sarraut, Chasseloup Laubat cc gio chc ch yu l ngi Php. Dy bc S
Hc gio chc phi tt nghip Tiu Hc v hc thm mt nm lp S Phm (Cours de
Pdagogie). Gio chc dy bc Tiu Hc phi tt nghip bng Cao ng Tiu Hc v
c b tc v khoa S Phm. Nhm o to cc gio vin tiu hc, c cc lp s
phm(Section Normal) va hc s phm va hc chng trnh Cao ng Tiu Hc.
Cc gio chc bc Cao ng Tiu Hc th phi tt nghip trng Cao ng S Phm
H Ni. Dy bc T Ti th phi tt nghip C nhn Php v hoc phi c bng cao
hn C Nhn nh hc v Thc S (Agrg) .

TRNG C CA H THNG GIO DC PH THNG PHP-VIT


Cc trng ph thng cng lp Php-Vit l nhng nh gch lp ngi kin c v c
phng th nghim. Xt vo thi im 1940-1945 th trng c nh th thuc loi tt.
cc huyn l c trng S Hc. cc tnh l v mt vi huyn l ln c trng Tiu
Hc. Cc tnh l ln c trng S Hc hay Tiu Hc dnh ring cho n sinh. Trung
bnh mt tnh c khong t 2 n 4 trng Tiu Hc, mi trng c t trn 100 n vi
trm hc sinh. Cc thnh ph ln mi c trng Cao ng Tiu Hc nh H Ni,
Hi Phng, Nam nh Lng Sn (Bc K), Thanh Ha, Ngh An (Vinh), Hu, Quy
Nhn (Trung K), Si Gn, Cn Th, M Tho (Nam K). Cc trng Cao ng Tiu
Hc dnh ring cho n sinh ch c H Ni (trng ng Khnh), Hu (trng ng
Khnh), Si Gn (trng Gia Long cn gi l trng o Tm). Bc Trung Hc (bc T
Ti) ch c H Ni (trng Bi), Hu (trng Khi nh), Si Gn (trng

Ptrus K). Mi trng c khong t 100 n 200 hc sinh. Bc T Ti cng c


cc trng hon ton Php ti H Ni (trng Albert Sarraut), Si Gn
(Chasseloup Laubat).
Ngoi h thng trng cng cn c cc trng t phn ln do gio hi Thin Cha
Gio xy dng ngay t nhng ngy u Php chim Vit Nam. Hai trng ca Thin
Cha Gio c ting l trng Pellerin Hu v trng Taberd Si Gn. Sau nm
1930 c mt s t thc do t nhn m ra H Ni, Hu, Si Gn v mt vi tnh l
ln a s l cc trng bc Tiu Hc. T thc bc Cao ng Tiu Hc ch c H ni,
Hu v Si gn. Ring t thc bc T Ti ch c H Ni v Si Gn. nhng ch c lp
cho 2 nm u v hc sinh u T Ti phn th nht ng nhin c thu nhn vo
trng cng.
H thng gio dc ph thng Php-Vit do Php thit lp rt nh. Trc nht v l
mt chng trnh gio dc ch nhm o to mt s ngi tha hnh cho mc tiu cai
tr v khai thc ca ngi Php. Th na v dn s nc ta lc khng nhiu, ch c
khong 20 triu ngi (12). Sau khi Nht o chnh Php ng Dng chng trnh
gio dc ph thng Php-Vit b bi b Bc v Trung K nm 1945 v c thay th
bng chng trnh Hong Xun Hn. Ring min Nam n khi quc trng Bo i
thnh lp chnh quyn quc gia mi chm dt p dng chng trnh gio dc PhpVit vo nm 1949.

Hc Chnh Nam K Nhn s


trong nhng nm 1871 - 1874 1887

INSTRUCTION PUBLIQUE (1871)


(trch : Annuaire de la Cochinchine Franaise, 1871

INSTITUTION MUNICIPALE DE SAIGON.


MM.

BASTIEN, directeur
CAMBAS, professeur.
BA-TUONG, idem.
COURS PUBLIC DE LANGUE ANNAMITE.

M.

JANNEAU, charg du cours.

COLES DIRIGES PAR LES FRRES DE LA DOCTRINE CHRTIENNE.


cole d'Adran Saigon.
Frres

JAIME, directeur.
BLANDINIEN, Professeur.
IBONDIUS, idem.
BERTULIUS, idem.
ADILBERT-JEAN, idem.
NONILE DES ANGES, idem.
AUGUSTE-JOSEPH, idem..
cole de Cholon.

Frres

BASILISSE-MARIE, directeur.
AIMARE-PIERRE, Professeur.

cole de Vinh-Long.
Frres

NOPOLE DE JSUS, directeur.


GALLIQUE, Professeur.
JOSEPH-PIERRE, idem.
cole de Bac-Trang.

Frres

ADGER, directeur.
BNILDE-HENRI, Professeur.
BRAIRE-FLIX, idem.
cole de Mytho.

Frres

SARDOS (Jean-Baptiste), directeur.


THALE DE LA CROIX, Professeur.

INSTRUCTION PUBLIQUE (1874)


(trch : Annuaire de la Cochinchine Franaise, 1874)

COLE NORMALE.
MM.

ROBERT (Jules-Auguste), directeur


VINCENTI (Jean), professeur de 3e classe.
ROPERS (Joseph), idem.

TRUONG-VINH-KY, professeur auxiliaire.


TAO (Petrus), rptiteur de 1re classe.
TRUONG-MINH-KY, rptiteur de 2e classe.
COLES DIRIGES PAR LES FRRES.
Saigon, collge d'Adran.
Frres

LOTHAIRE, directeur.
BNILDE, sous-directeur
BLANDINIEN, professeur.
NONILE , professeur.
AUGUSTIN, professeur.
AUBERTIN, professeur.
JOSEPH, professeur.
SIMON, professeur.
GALLIQUE, professeur, en cong.
cole de Mytho

Frres

IBONDIANUS, directeur.
NOPOLE, Professeur.
IBONDIUS, Professeur.
ANDR, professeur.
cole de Vinh-Long.

Frres

AGDER, directeur.
BASILISSE, Professeur.

THALE, Professeur.
ADRIEN, Professeur.

INSTRUCTION PUBLIQUE (1887)


(trch : Annuaire de la Cochinchine Franaise, 1887)

DIRECTION DE L'ENSEIGNEMENT.
MM.

RUL (Joseph), directeur de l'enseignement.


HUGON (mile), commis rdacteur de 1re classe, secrtaire.
PAINCHAUD (Paul), commis de comptabilit de 1re classe.
NGUYEN-VAN-BON, secrtaire de 2e classe.
N..., secrtaire auxiliaire de 2e classe.
TRAN-DAC-SANG, idem.
N..., secrtaire auxiliaire de 2e classe.
COLLEGE CHASSELOUP-LAUBAT.

MM.

Mmes

MM.

ROUCOULES (mile), directeur.


ROCCASERRA (Jean-Flix), sous-directeur.
JOSSELME (Lon), professeur de 1re classe.
BAJOT (mile), idem.
GIAT (Placide-Hector), idem.
BOUTET (Joseph), professeur de 3e classe, en cong.
BERLAND (mile), idem.
COTEL (Charles), idem, en cong.
LAHUPPE (Ferdinand), professeur de 4e classe.
VINSON (mile), idem.
THIDEY (Charle), idem.
MARTIN (Marie-Josphine-Sophie), institutrice.
MOREAU (Marie-Lonie), idem.
LACHAPELLE, idem, intrimaire.
KIEU-CONG-THIEN, professeur de 2e classe.
NGUYEN-VAN-BINH, idem.
TRUONG-VINH-THE, instituteur de 1re classe.

TRAN-DUY-THANH, instituteur de 2e classe.


DO-QUAN-DAU, idem.
NGUYEN-VAN-HUE, instituteur de 3e classe.
DUONG-VAN-CONG, idem.
TRAN-CHANH-CHIEU, idem.
TRUONG-VINH-VIET, idem.
HUYNH-CAO-VUI, idem.
DANG-VAN-HAN, idem.
TRAN-NHUT-THINH, idem.
HO-NGOC-NHON, idem.
TAN-QUAN-NINH, idem.
DANG-VAN-NGHI, instituteur provisoire.
TRAN-VAN-KHUE, professeur de caractres chinois.
TRAN-PHUONG-SACH, idem.
COLLGE D'ADRAN.
MM.

CARRIER (Alphonse), directeur.


BONNEAU (Simon), professeur de 2e classe.
VRON (Jean-Marie), idem.
MERCIER (Ulysse-Adolphe), professeur de 3e classe, en cong.
COUFFINHAL (tienne-Denis), professeur de 3e classe.
BERCOT (mile), professeur de 4e classe.
MARMILLOT (Franois),idem.
DURAND (Franois), professeur stagiaire.
SYMPHOROSE (Louis-Basile), professeur stagiaire.

Mlle
Mme

MOEVUS (Jeanne), institutrice, en cong.


DURIVAULT (Eva), idem, intrimaire.

MM.

NGUYEN-VAN-GIAM, professeur de 1re classe.


TRAN-VAN-TRU, professeur de 2e classe.
NGUYEN-TRONG-QUAN, professeur de 4e classe.
NGUYEN-VAN-DUYEN, instituteur de 2e classe.
NGUYEN-VAN-SANH, idem.
NGUYEN-VAN-CHU, instituteur de 3e classe
LE-QUAN-TAN, idem.
NGUYEN-VAN-THAO, idem.
NGUYEN-VAN-PHAN, idem.
PHAM-VAN-LICH, idem.
HUYNH-VAN-NGUYEN, idem.
NGUYEN-VAN-PHAN, idem.
NGUYEN-VAN-HOANH, idem.
HO-VAN-CHAI, instituteur adjoint.
NGUYEN-VAN-AN, idem.
NGUYEN-VAN-CHAN, idem.
NGUYEN-VAN-DIEN, idem.
TRAN-VAN-CHINH, instituteur provisoire.
NGUYEN-VAN-NGUON, professeur de caractres chinois.

COLLGE DE MYTHO.
MM.

CERLIER (Pierre-Joseph), directeur.


BEFFORT (Lopold), professeur de 4e classe.
MARCELLIN (Isidore), idem.
PAILLOT (Auguste-Eugne), professeur stagiaire.
GALLAND (Franois), idem.
BAUDIN (Alexandre), idem.
GLDAN (Andr), idem.

DEFRANCE (mile-Jean-Jacques), idem.


RVOUY (Andr-Joseph), idem.
NGUYEN-VAN-SOI, instituteur de 1re classe.
LE-VAN-YEN, idem.
NGUYEN-DANG-TAY, instituteur de 2e classe.
NGUYEN-VAN-CAM, instituteur de 2e classe.
NGUYEN-VAN-CHUONG, idem.
NGUYEN-VAN-NHIEU, idem.
NGUYEN-VAN-DONG, idem.
NGUYEN-VAN-KHUE, idem.
TRAN-VAN-THEM, idem.
VO-VAN-THOM, idem.
TRAN-VAN-TRUYEN, idem.
TRAN-VAN-CHANH, idem.
NGUYEN-VAN-LONG, instituteur de 3e classe.
NGUYEN-THANH-PHUNG, idem.
HUYNH-VAN-TOAN, idem.
VO-MINH-TRIET, professeur de caractres chinois.

COLE DE GIADINH.
MM.

MENGUY (Louis), directeur.


MALHOMME (Pierre), professeur de 4e classe.
LACHAPELLE (Emmanuel), idem.
NGUYEN-VAN-KHIEM, instituteur de 1re classe.
LE-QUAN-MINH, instituteur de 2e classe.
NGUYEN-VAN-DIEM, instituteur de 3e classe.
NGUYEN-DUC-TUAN, idem.
NGUYEN-VAN-HUNG, idem.
NGUYEN-SANG-TRONG, instituteur adjoint.
TRUONG-IT-KHIEM, professeur de caractres chinois.
COLE DE BIEN HOA.

MM.

FERRU (Louis), directeur.


BIZARD (Clment), professeur stagiaire.
GIRARDOT (Louis-mile), idem.
TONG-VAN-THAO, instituteur de 3e classe.
NGUYEN-VAN-CHINH, idem.
NGUYEN-VAN-THUAN, idem.
LE-PHUOC-AN, idem.
NGO-VAN-LOI, professeur de caractres chinois.
COLE DE BENTRE.

MM.

D'HNOUVILLE (Lon), directeur.


BEC (Remy), professeur stagiaire.
DARR (Jules-Joseph), professeur de 4e classe.
VO-VAN-MANH, instituteur de 1re classe.
LE-NGOC-BUT, idem.

PHAM-VAN-NONG, instituteur de 3e classe.


LE-VAN-THO, idem.
NGUYEN-VAN-NGOI, instituteur de 3e classe.
LE-VAN-DAY, idem.
HUYNH-VAN-KHOA, instituteut provisoire.
HA-VAN-DANG, professeur de caractres.
COLE DE VINHLONG.
MM.

HOUSSIN (Gabriel), directeur.


GAUBERT (Jules-Bastien), professeur stagiaire.
LE-VAN-VI, instituteur de 1re classe.
NGUYEN-CHANH-VINH, instituteur de 2e classe.
NGUYEN-VAN-THOAI, instituteur de 3e classe.
LE-VAN-THIEP, idem.
NGUYEN-CHANH-THUAN, professeur de caractres chinois.
COLE DE SOCTRANG.

MM.

N..., directeur.
BRUNET (Jean), professeur stagiaire.
PHAM-VAN-XUYEN, instituteur de 1re classe.
NGUYEN-VAN-TRUOC, instituteur de 3e classe.
NGUYEN-VAN-VI, idem.
DANG-VAN-HUNG, professeur de caractres chinois.
COLE DE GOCONG.

MM.

LIEUTARD (douard), directeur.


NGUYEN-VAN-DINH, instituteur de 1re classe.

HUYNH-THIEN-HO, instituteur de 2e classe.


TRUONG-VAN-HUONG, idem.
TRAN-XUAN-PHUONG, professeur de caractres chinois.
COLE DE TAYNINH.
MM.

VIGNAUD (Pierre), directeur.


NGUYEN-VAN-NHUONG, instituteur de 3e classe.
NGUYEN-VAN-QUYEN, idem.
TRAN-VAN-HEN, idem.
NGUYEN-VAN-MUU, professeur de caractres chinois.
COLE DE SADEC.

MM.

TELLIN (Franois), directeur.


NGUYEN-DANG-TRUONG, instituteur de 2e classe.
NGUYEN-HUU-THUC, instituteur de 3e classe.
NGUYEN-KY-NGHIEM, professeur de caractres chinois.
COLE DE TANAN.

MM.

NGUYEN-VAN-NGHIEP, instituteur de 2e classe.


HO-VAN-GIENG, instituteur de 3e classe.
TRUONG-TAN-BUU, professeur de caractres chinois.
COLE DE LONGXUYEN.

MM.

LE-CONG-XUAN, instituteur de 3e classe.


NGO-TUNG-CHAU, professeur de caractres chinois.

COLE DE RACHGIA.
MM.

NGUYEN-HUU-THANH, instituteur de 1re classe.


MAI-CHIEM-TIEN, professeur de caractres chinois.
COLE DE TRAVINH.

MM.

LE-CONG-LAN, instituteur adjoint.


VO-VAN-HUNG, professeur de caractres chinois.
COLE DE THUDAUMOT.

MM.

NGUYEN-VAN-CO, instituteur de 1re classe.


PHO-THANH-KHANH, professeur de caractres chinois.
COLE DE HATIEN.

MM.

PHAN-VAN-DINH, instituteur de 2e classe.


NGUYEN-VAN-NGHI, professeur de caractres chinois.

INSTITUTION MUNICIPALE DES GARCONS (SAIGON).


MM.

TAQUET (Thogne), directeur.


BERGER (Jean), professeur de 3e classe, en cong.
FAUR (Charles), professeur stagiaire.

INSTITUTION MUNICIPALE DES FILLES (SAIGON).


Mmes

DUSSUTOUR (Augustine), directrice.


BOUTEILLER (lise), sous-directrice.
INSTITUTION MUNICIPALE DE CHOLON.

MM.

MRIC (Jean), directeur.


GUNET (Louis), professeur de 3e classe, en cong.
INSTITUTION MUNICIPALE DE PNOM-PENH.

MM.

PELLETIER (mile), directeur.


JAMMES (Ludovic), professeur de 3e classe.

COLLEGE DES INTERPRTES.


MM.

A. LANDES, administrateur de 1re classe, directeur du collge, en cong.


A. NAVELLE, administrateur de 1re classe, directeur du collge p.i.
J. TAUPIN, professeur de 2e classe, professeur de cambodgien.
J. CHON, professeur de 3e classe, professeur d'annamite, en cong.
M. BRGEGRE, professeur de 3e classe, professeur de franais, en cong.
LACHAPELLE, professeur de 4e classe, professeur de franais p.i.
P. TRUONG-VINH-KY, professeur de chinois aux Europens.
TRUONG-MINH-KY, professeur de 1re classe, rptiteur de franais.
PHAN-DUC-HOA, professeur de chinois aux Annamites.
NGUYEN-VAN-TO (Charles), secrtaire de 1re classe, comptable du collge.
NGUYEN-VAN-TRI, expditionnaire.
LE-CONG-NHON, idem.

NGUYEN-VAN-PHUOC, idem.
KIEN WAR, rptiteur de cambodgien.
TRAN-KHAI-SA, rptiteur de cantonnais.
LVES INTERPRTES EUROPENS.
MM.

BOSCQ, lve interprte de 1re classe.


LORIN, idem.
AGEN, lve interprte de 2e classe.
BABIN, idem, en cong.
HERLOIN, idem.
THIRODE, idem.
LVES INTERPRTES ANNAMITES.

MM.

N...
LVES INTERPRTES CAMBODGIENS.

MM.

DY, lve interprte de 2e classe.


NIOU, lve interprte de 3e classe.
RUONG, idem.
WONG, idem.

- Cc trng hc ti Bc K nm 1886

"Khi Paul Bert ti Bc K, khp x ch c 3 trng Php. Trong vng cha ti mt


nm, ngy hi ch (exposition), ta tnh c :
1 trng thng ngn
9 trng tiu hc (nam)
4 trng tiu hc (n)
1 trng t dy v
117 trng t dy ch quc ng."
(Les dbuts de l'enseignement franais au Tonkin, par M.G.Dumoutier,
Organisateur et Inspecteur des coles franco-annamites.)
Paul Bert c c lm Thng s An Nam Bc K ngy 8 thng 4 nm 1886

- Cc trng hc ti Bc K nm 1889
"Tiu dn v nn hc chnh tiu hc ti Bc K
"S trng c ngn sch Chnh quyn Bo h ti tr ti Bc K v An Nam l
mi su, gm c mt trng thng ngn ti H Ni, mi hai trng PhpAnnam cho nam hc sinh ti cc a im sau y: Nam nh, H Ni, Hi Phng,
Bc Ninh, Ninh Bnh, Hng Yn, Qung Yn, Hi Dng, Sn Ty, Tuyn Quang,
Bnh nh v Qui Nhn; ba trng n (coles de filles), quy t cc hc sinh ngi u
hai phi nam v n, v cc n sinh ngi An Nam, ti H Ni, Nam nh v Hi
Phng.
Ngoi ra, ti H Ni cn c thm:
Mt trng dy ting An Nam cho cng chc,
Mt trng Php, do cc gio s ca Hi truyn gio nc ngoi iu hnh;
V ti Hi Phng, mt trng n do cc n tu s iu hnh.
Cc gio s Hi truyn gio nc ngoi v cc gio s Ty Ba Nha cn c mt s
trng ring, quan trng nht l trng Phc Nhc.
Ngoi cc trng ca Chnh quyn Bo h, ch Quc ng v vi khi nim s ng
ting Php cn c dy ti khong hai mi trng t ca ngi An Nam. vo cc
nm 1886 v 1887 , s trng t ln rt cao; c 42 trng gi cng trnh trng by
ti Hi ch trin lm ti H Ni."
(trch : Annuaire de l'Indochine pour l'anne 1889 - IIe Partie - Annam et Tonkin.
trang 270)

- Nhn s cc trng hc cng ti Bc


K nm 1889
(trch : Annuaire de pour l'anne 1889 - IIe Partie - Annam et Tonkin.
trang 270)

Y HC C TRUYN VIT NAM

(8)

Vit Nam c trn 4000 nm lch s dng nc. Trong nn vn minh Vn Lang
v vn minh i Vit nhng y l v y thut da trn nn tng ca s kt hp l lun y

hc phng ng vi cc kinh nghim cha bnh ca dn gian ca 54 dn tc Vit


Nam, cng vi kinh nghim s dng cc ngun dc liu phong ph ca t nc
trong vng nhit i to thnh mt nn y hc truyn thng.

1- Thi K Dng Nc (Thi K Hng Vng - 2900 nm trc Cng Nguyn).


Thi k ny y hc cn truyn ming nhng bit dng thc n tr bnh : n tru cho
m c th, nhum rng bo v rng...

2- Thi K u Tranh Ginh c Lp Ln Th I (nm 111 trc Cng


nguyn).

Giao lu v tip thu nn y hc Trung Quc. Cc v thuc c a sang Trung Quc


Trm hng, T gic... 1 s thy thuc Trung Quc sang Vit Nam tr bnh nh : ng
Phng, Lm Thng...

3- Thi k c Lp Gia Cc Triu i Ng, nh, L, L, Trn, H (nm


939-1406).

+Thi Nh L (1010-1224)
T chc Ty Thi Y chm lo bo v sc khe cho vua quan trong triu, c nhiu
thy thuc chuyn nghip lo vic cha bnh cho nhn dn, pht trin vic t
chc trng thuc...
Phng php tr bnh bng tm l pht trin : Lng y Nguyn Ch Thnh dng
tm l tr liu tr cho vua L Thn Tng khi bnh.
+Thi Nh Trn (1225-1399)
Ty Lng Y i thnh Vin Thi Y t nm 1362.
Ch trng pht thuc cho nhn dn cc vng c dch bnh.
T chc trng v thu hi thuc dng cho qun i v nhn dn.
Thi k ny c Nguyn B Tnh (Tu Tnh) vi tc phm Nam Dc Thn Hiu,
Hng Ngha Gic T Y Th , Chu Vn An vi tc phm Y Hc Yu Gin Tp
Ch Di Bin

Tu Tnh
Nguyn b Tnh

Nam Dc Thn Hiu

+Thi Nh H (1400-1406)
Danh y thi ny l Nguyn i Nng vi tc phm Chm Cu Tip Hiu Din Ca .
4- Thi K u Tranh Ginh c Lp Ln Th II (1407-1427)
Nh Minh xm lc cp ht cc sch v, thuc v em cc danh y Vit Nam v nc
... do Y hc khng pht trin c.
5-Thi K c Lp Di Cc Triu i Hu L, Ty sn, Nguyn (1428-1876)
+Thi Nh Hu L 1428-1788)
B Lut Hng c c t quy ch v ngh Y : trng pht thy thuc km o
c, ban hnh quy ch php y khm n mng t thi...
Cm ph thai, ph bin phng php v sinh phng dch, luyn tp gi gn sc
khe... Tc phm c Bo Sinh Din Th Tot Yu ca o Cng Chnh.
triu nh c Thi Y Vin, cc tnh c T Sinh ng lo cha bnh cho nhn
dn nht l cng tc chng dch.
M cc kha thi tuyn lng y, t chc khoa ging dy Thi y vin, t cc hc
chc ph, huyn dy ngh thuc. Son cc tc phm : Y Hc Nhp Mn
Din Ca, Nhn Thn Ph... Thi gian ny c nhiu danh y : Nguyn Trc vi tc
phm Bo Anh Lng Phng , L Hu Trc vi tc phm Hi Thng Y Tng
Tm Lnh 28 tp 66 quyn, Hong n Ha vi tc phm Hot Nhn Tot Yu
bn v t chc y t qun i.

Hi Thng Ln ng
L Hu Trc
+Thi Ty Sn (1788-1802)
T chc c Cc Nam Dc nghin cu thuc tr bnh cho qun i v nhn
dn.
Tc phm : Liu Dch Phng Php Ton Tp + H Nhi Phng Php ca
Nguyn Gia Phan, La Kh Phng Dc + Kim Ngc Quyn ca Nguyn
Quang Tun.
+Thi Nh Nguyn (1802-1883)
triu nh c Thi y vin, cc tnh c Ty Lng y, c m trng dy thuc
Hu (1850).
Tc phm: Nam Dc Tp Nghim Quc m ca Nguyn Quang Lng, Nam
Thin c Bo Ton ca L c Hu...
6-Thi K Php thuc (1884-1945)
Gii tn cc t chc y t thi nh Nguyn, loi YHCT ra khi t chc y t bo h, a
nn y t thc dn vo. thy thuc YHCT ch hot ng nh l trong dn gian.
7-Thi k Vit Nam Dn Ch Cng Ha (1945-1976)
Phc hi nn YHCT.
Ch trng kt hp YHCT & YHH phc v tt sc khe cho nhn dn.
Ngy 10-12 - 1957 thnh lp Hi ng Y Vit Nam, Sau nm 1975 n nay qua
nhiu ln i tn: Hi Y Hc Dn Tc, Hi Y Hc C Truyn Dn Tc, Hi Y Hc
C Truyn, nay ly li tn c l Hi ng y Vit Nam. Nm 1995 do hp tc quc
t Vit Nam thnh vin ca Hip Hi Chm Cu Th Gii nn Hi ng y tch ra

thm Hi Chm Cu Vit Nam. Ph bin cc phng php tr bnh khng dng
thuc.

Tm li:
Nn ng y Vit Nam c vn bn ho t nm 1010 (thi nh L). Th k
th 13, nh bc hc Chu Vn An nu ng li cha bnh khng dng m
tn d oan. Th k 14, i danh y Tu Tnh nghin cu cy con thuc Vit Nam
cha bnh (580 v thuc trong 3873 n thuc cho 10 loi chuyn khoa tr
bnh). Th k 18 i danh y L Hu Trc vi tn hiu l Hi Thng Ln ng
bin son tp sch thuc "Y TNG TM LNH" gm 28 b c 66 tp sch ni
v y c, v sinh phng bnh, y l c bn, dc l, bnh l, cc n thuc c
cng hiu, bnh n, mt s trng hp bnh ...
Trong nn Vn Minh i Vit c 155 v danh y vi 497 tp tuyn sch y
hc c truyn dn tc c vit bng ting Hn v ting Nm.
Trong th k 20 cc v danh y Vit Nam cng bin son trn 200 tp sch c
gi tr v ng y bng ting Quc ng.
Nn y hc dn gian ca 54 dn tc trong cng ng Vit Nam gn lin vi s
sinh sng tng vng a d sinh thi v x hi. Tng dn tc trong qu trnh tn
sinh v pht trin u tch lu c nhng kinh nghim v s dng cy con
thuc c tng a phng.
ng y Vit Nam vi h thng l lun cht ch, vi cc phng php phng v
cha bnh c hiu qu, phc v c lc cho vic gi gn v bo v sc kho
cho nhn dn t xa ti nay.
Trong nhiu nm qua ng v Nh nc c nhiu Ngh quyt, Ch th ch o
ngnh y t phi hp vi cc ngnh, cc t chc x hi nghin cu k tha, bo
tn v pht trin YDHCT, kt hp YDHCT vi YDHH nhm xy dng nn Y
Dc hc Vit Nam hin i, khoa hc, dn tc v i chng.
- a YDHCT c v tr trong vic chm sc sc kho nhn dn; c h thng
t chc t trung ng n cc a phng. C nc c 5 Vin nghin cu; 46 bnh
vin YHCT cp tnh; c khoa hoc t YHCT 80% vin, bnh vin YHH cp qun,
huyn; 30% trm y t x c hot ng khm cha bnh bng YHCT; c trn 10.000 c
s YDHCT t nhn.
- o to c i ng thy thuc YHCT v kt hp YDHCT vi YDHH gm
35 tin s; 100 thc s; 100 bc s chuyn khoa cp 2; 500 bc s chuyn khoa cp 1;
2000 bc s y hc c truyn; 5000 cn b trung hc YDHCT.
- T chc k tha c nhiu bi thuc hay, cy thuc qu ca cc lng y trn
mi min t nc. Nhiu a phng nh Lng Sn, Thanh Ho, Sc Trng, Thi
Nguyn,... su tm v lu li hng ngn cy thuc, bi thuc kinh nghim ca ng
bo cc dn tc t ngi; t chc nghin cu ng dng v nghin cu kt hp, tng

bc pht huy c tim nng ca YDHCT phc v cho s nghip chm sc v bo v


sc kho nhn dn.
- Dc liu ni chung v thuc YHCT ni ring c trong danh mc thuc
thit yu. iu tra kho st c 3850 loi thc vt c s dng lm thuc thuc 309
h, trong i a s l cy mc t nhin. V ng vt, c 406 loi thuc 22 lp, 6
ngnh c s dng lm thuc. V khong vt, thng k c 70 loi khong vt c
Vit Nam c s dng lm thuc.
Cc c s sn xut thuc YHCT ngy cng c nng ln c v cht lng v s
lng. Hin nay, c nc c trn 450 c s, x nghip sn xut, kinh doanh thuc YHCT
(Nh nc, dn lp, t nhn, c phn). B Y t cp s ng k cho trn 2000 ch
phm thuc YHCT c sn xut lu hnh trn th trng. Thuc YHCT a dng v
chng loi vi gi c ph hp p ng nhu cu phng v cha bnh ca nhn dn.
Thuc YHCT Vit Nam c xut khu sang nhiu nc nh Cng ho Lin bang
Nga, Cng ho Ucraina, Cu Ba, Lo, Thi Lan, Campuchia,...
- Hng nm tuy s c s YDHCT cn t, nhng s lng bnh nhn n khm v
iu tr ngy mt nhiu. C khong 30% s bnh nhn trong c nc c khm v
iu tr bng YHCT, nht l vng su, vng xa, vng cn nhiu kh khn. YHCT
gp phn thc hin chnh sch x hi v cng bng x hi trong chm sc sc kho cho
nhn dn.
- Cng tc x hi ho v YDHCT cng c y mnh. Ngnh y t phi hp vi
Hi ng y t chc tuyn truyn v vn ng nhn dn trng, s dng nhng cy thuc
sn c a phng, nhng bi thuc n gin t phng v cha mt s bnh thng
thng, khng nhng gp phn tch cc thc hin chin lc chm sc v bo v
sc kho nhn dn m cn gp phn thc hin chng trnh xo i gim ngho v ci
thin mi trng.
- Hp tc quc t ngy cng m rng, uy tn ca cc phng php cha bnh ca
YHCT Vit Nam ngy cng c nng cao trn trng quc t. Hin ti, Vit Nam c
quan h hp tc v YDHCT vi hn 40 nc.
Nhn li chng ng pht trin ca nn Y dc Vit Nam ni chung v nn
YDHCT ni ring t sau Cch mng Thng Tm nm 1945, nht l sau hn mi lm
nm i mi, c th khng nh rng s nghip chm sc v bo v sc kho cho nhn
dn t c nhng thnh tu to ln. ng li k tha, bo tn v pht trin
YDHCT, kt hp YDHCT vi YDHH m ng v Nh nc ta vch ra l hon ton
ng n. Nn y dc hc x hi ch ngha Vit Nam th hin c tnh u vit
ca ch tt p do ng Cng sn Vit Nam mang li.

DI SN THI PHP THUC


GIO DC Y DC HC (12, 19)
1898: Ton quyn Paul Doumer b nhim mt y ban nghin cu vic thnh lp mt
trng y khoa ti Si Gn do bc s R. Henaff lm ch tch. ng thi Gio s Thc
s Edouard Janselme nhn s mng ca B Thuc a Php sang nghin cu ti
ng Dng trong 2 nm, cng khuyn co m trng y khoa.

1902: cole de Mdecine de lIndochine (Trng Y khoa ng Dng)


c thnh lp ti H Ni, Bc s Alexandre Yersin c b nhim Hiu trng u
tin ca nh trng. L khnh thnh c hnh vo ngy 27 thng 1 nm 1902 di s
ch ta ca Ton quyn Paul Doumer.

Paul Doumer

Alexandre Yersin

Kha hc u tin ca trng khai ging ngy 1 thng 3 nm 1902 gm c 29 kha


sinh, c hng hc bng mi ngi 8 ng bc/thng, thnh phn nh sau :
- 15 ngi thuc Bc k
- 8 ngi gc Nam k

- 5 ngi Trung k
- 1 ngi gc Cao Min

Sau k tam c nguyt u tin thng 6-1902, 14 ngi b loi, ch cn 15 sinh vin
c tip tc hc.
1906: Ton quyn ng Dng Paul Bert thnh lp Vin i hc ng Dng,
Trng Y khoa ng Dng tr thnh mt trng thnh vin ca Vin i hc ng
Dng v vn tip tc o to sau khi vin i hc ny tm ngng hot ng t nm
1908.
Cc y s tt nghip kha u tin nm 1907 c b nhim " Mdecins auxillaires de
troisime classe " theo tinh thn ngh nh ngy 12 thng 8 nm 1905, v c phn
phi i cc tnh ph t cc bc s gc u Chu.
Bo co cho bit h c thin cm ca dn chng v nh cm quyn v kh nng v
s tn ty lm vic.
1913: Ton quyn Albert Sarraut k ngh nh thnh lp Trng Y khoa v Dc
khoa ng Dng trn c s Trng Y khoa c.

Chng trnh hc gm c 1 nm P.C.B. ( Physique, Chimie, Biologie ), 4 nm y khoa ti


H Ni v 2 nm cht ti Paris.
Cho ti nm 1914, trng o to c 237 y s, y t v n h sinh.
Hn 10 nm sau, ngh quyt ngy 19-10-1933, trng mi c php t chc cc k
thi tt nghip v trnh lun n Tin s Y khoa.
Cc gio s thc s thuc i hc Paris c c sang ging dy, chm thi cc k thi
bnh l, v ch ta cc bui trnh lun n y khoa. Trng cng c xy thm trn
ng Gambetta, th vin c hn 5.000 cun sch v nhiu bo ch y khoa nh k,
bnh vin thc tp m rng, c hn 750 ging, v cc phng th nghim c trang
b kh y .
1935: cuc trnh lun n u tin ca trng gm c 12 sinh vin tt nghip y
khoa bc s.

NHNG BC THNG TRM CA THI K U


K thi tuyn u tin vo trng Y khoa H Ni c 121 th sinh Bc K. Ngy , tiu
chun cao nht l bit t nhiu ting Php. H thng gio dc ph thng cha c t
chc (mi nm 1907 mi thnh lp trng Trung hc Bo H, tc trng Bi).
Theo kt qu cng b ngy 1.2.1902, c 15 ngi trng tuyn, trong c 7 th sinh
ngi H Ni, tt c u t loi Xut sc (trs bien), gm cc v 7:
H V TN
Nguyn Vn Thanh

TUI
16 tui

A CH
S 10 ph Hng Tre

2.

T Vn Vit

16 tui

S 109 ph M My

3.
4.

Nh Trng Tn
Trn nh Huy

19 tui
15 tui

S 6 ph Hng Ngang
S 41 ph Hng Bc

5.

Phm nh Minh

15 tui

S 100 ph Hng Gai

6.

Nguyn Vn Gi

18 tui

S 45 ph Hng Vi

7.

Phm Vn Nam

20 tui

S 16 ph Hng Chiu

STT
1.

Danh sch c hc bng ng trong Cng bo ng Dng ngy 3 - 4 - 1902 gm


27 ngi, ring H Ni c 5 ngi, hi khc vi danh sch trng tuyn trn
(nguyn bn khng c du v cc tn u c gch ni)
X Bc K:
H Ni

Ta-van-Viet, Nhu-trong-Tam, Tran-dinh-Huy,


Pham-dinh-Minh, Pham-van-Phan

Tnh Bc Ninh

Pham-dinh-Vi

Tnh Hi Dng

Nguyen-van-Ban, Le-quang-Linh

Tnh Hng Ho

Nguyen-huu-Phuc

Tnh Nam nh

Hoang-van-Phong, Bui-van-Qui, Tran-van-Chuc,


Do-van-Tn
Cao-dinh-Tu

Tnh Ninh Bnh


Tnh Sn Ty
X Trung K:
X Nam K:
X Cao Min:

Le-nhu-Hang
Ung-Phong, Le-Canh, Vo-dai-Thuc, Van-dinh-Gian
Lng-van-Thieu, Nguyen-van-Ba, Vo-van-Huu,
Nguyen-van-Danh, Pham-van-Chu, Nguyen-vanTiep, Nguyen-van-Sanh, Nguyen-van-Trong
Pendinand Amphon

Cng 28 v (?)

Nm hc u tin cch y ng 100 nm c 15 hc sinh Bc K, 5 hc sinh Trung K, 8 hc sinh Nam K v


1 hc sinh Cao Min (nhng khng thy trong danh sch hc bng), tt c 29 ngi 8 c hcbng vi mc
8 ng mt thng (c l bo m tnh cht "ng Dng" nn ring Bc K c s th sinh ng nht mi
phi thi tuyn, cn hc sinh cc x khc do chnh quyn a phng c tuyn trong s ngi bit ting Php).
Khng c cn c c th tnh gi tr ca hc bng ny, nhng da vo lun n ca Gio s inh Vn
Thng nm 1940 c th bit c i khi: gi c nm 1938 l 1 ho mt chc ba u ph hoc mt lt nc
mm loi ngon. Theo Nguyn Ngc Lanh (do cc c k li) th 6 ng bc nm 1902 mua c 1.000 qu
trng hoc 3 - 4 t go. Lng Tri huyn vo thi ny cng ch khong 25 ng (theo ng Hu Th: Lng
Hnh Thin v cc nh nho Hnh Thin triu Nguyn, sch t xut bn.- Paris 1992). Ngn sch dnh cho
th vin v sch gio khoa l 2000 ng trong nm u tin.

L t vin u tin xy dng to nh chnh ca trng (tc l thnh lp) c


tin hnh vo ngy 27 thng Hai 1902 ti p Thi H (Nam ng), cch xa trung tm
H Ni, ngay hm trc ngy khnh thnh cu Paul Doumer (tc cu Long Bin).
Chc khng phi ngu nhin m hai "du n vn ho" ny ca ton quyn Paul
Doumer c trnh lng vo cng mt dp.
Trng khai ging ngy 1 thng Ba 1902. Thi gian hc cho ti k ngh h 1902 tht
ra l hon thnh chng trnh d b trc khi khai ging chnh thc nm hc vo
thng Mi. Cc mn hc gm c:
- Gii phu v sinh l hc i cng
- ng vt hc, Thc vt hc, Ho hc v Vt l hc i cng
- S hc v Hnh hc
- Ting Php, Lch s v a l i cng.
Trong thi gian ny, hiu trng yu cu hai bc s Le Roy des Barres v Degorce
hon thnh lun n tt nghip ti Paris (hai bc s ny phi qua mt k thi tuyn
sang ng Dng). Khung cn b trong nm u tin gm 8 v:
Alexandre Yersin, hiu trng
Degorce v Le Roy des Barres: ging dy lm sng

Bertin Capus, bc s trng hng nht: ging dy gii phu


Jacquet, gim c s Nng Nghip: ging dy thc vt hc
Duvergne, dc s trng: ging dy Ho hc
Gallois, th k: ging dy Lch s, a l, Ton hc, Ho hc v Vt l hc c
bn
L Vn Chinh, ph ging v phin dch (thy Chinh, nm 1905, c sang
Php thi bc s y khoa)
Nh vy c ti 6 v c hc v bc s (theo cch gi thi , thc cht l tin s) v 1 v
c hc v c nhn ging dy 29 hc sinh mi ch v v ting Php v cht t kin
thc v ton php v cch tr (tn gi cc mn khoa hc thng thc ngy y).
Khng k hc sinh Nam K, hc sinh Bc K chc cn phi gii Hn vn v nhng
nm , nhiu ngi trong s h c th ang chun b thi Hng th b sang cm bt
st. Ngoi ra i thi Hng nhng kho cui cng, h cng s phi thi mn ton
php v cch tr. Nu y l mt lp nho sinh th chc khng bao gi c mt s ng
n th cc v khoa bng cng ging dy trong mt kho hc.

Chng trnh ba nm hc c qui nh nh sau:


Nm th Nht:

Nm th Hai:

Nm th Ba:

Gii phu l thuyt


M hc
Phu tchPhu tch
Lm sng ngoi khoa
Sinh l hcHo hc
Lm sng ni khoa
ng vt hc, l thuyt v thc hnh
Thc vt hc
Vt l hc, ho hc, l thuyt v thc hnh
Ting Php, a l, Lch s

Gii phu l thuyt


Lm sng ngoi khoa
Phu thut
Lm sng ni khoa
Vi trng hc
Bnh hc i cng
Bnh hc ni khoa
Bnh hc ngoi khoa
Vt l hc
a cht hc

Gii phu nh khu


Bnh ngoi da v hoa liu
Lm sng ngoi khoa
iu tr hc
Lm sng nhn khoa
Phu thut
Php Y
Phi thai hc
V sinh
Lm sng nhn khoa

Gii phu bnh hc

Lm sng nha khoa

Thin vn hc

Lm sng sn khoa

Dc l hc

Lm sng ni khoa

Kh tng hc

Mn Gii phu c ging dy trong c 3 nm hc, d nay cha bit ni dung hay
dung lng nhng phi hc sut 3 nm l kh nng, c th thy l hc sinh c
o to rt c bn v khng th coi y l mt chng trnh trung cp. Nhng mn
c bn khc, nh a cht, thin vn v kh tng th hc sinh tt nghip ph thng
ca ta by gi cng khng bit nhng li cn cho hnh ngh y, v lin quan ti nhng
kin thc v kh hu, thi tit v lch php (thut tnh lch). Tm li l kin thc ca
hc sinh y khoa kho u c chun b kh ton din Thc hnh rt c ch .

Hc sinh ngay t nm th nht i thc tp tt c cc bui sng, t 7 n 9 gi, ti


bnh vin thc hnh ca nh trng (c xy dng cch trng 200 mt, thi gian
u c 5 phng, 40 ging, 4 y t nam, 2 y t n v 6 y cng), bui chiu ln lp l
thuyt. Chiu th Nm hng tun c kim tra vit, th By c thm kim tra vn p.
R rng chng trnh hc nhm cung cp c s l thuyt v thc hnh cn thit cho
hc sinh trong iu kin h thng gio dc ph thng cha hnh thnh. Kt qu cc k
thi kim tra thng Su rt tt, 15 hc sinh t im trung bnh 6/10, chng t h c
kh nng tip thu nhng mn hc mi m v a dng ca chng trnh
C l cc bn tr s ngc nhin khi ch c 15/29 ngi t trn trung bnh m khen l kt qu rt tt.
Ngy trc, cc k thi ln lp rt kh khn, thng ch na s sinh vin Y1 hc chnh qui ln c Y2 v
li mt na s s ln Y3, nn kho u, trong iu kin trnh ph thng cn hn ch m t c t
l ln lp gn 50% l kt qu tt.
Kt qu cc k thi T ti phn 1 sau ny cng ngt ngho: thng ch t ti a 30 - 35% qua c hai ln
thi u v cui h, t ti phn 2 c khong 40%, ngha l cui cng, ch cn 14-15% hc sinh mi kho
tt nghip ph ng.

Bnh vin thc hnh, mi n ngy 25 thng Hai, ch 5 ngy trc khi khai trng,
nhn 21 bnh nhn ni tr. Trong 4 thng u nhn iu tr 546 bnh nhn ni
tr v khm bnh, pht thuc cho 250 bnh nhn ngoi tr. S bnh nhn c th
nhiu hn na nu bnh vin c thm ngn sch v ging bnh.
Ngh nh ngy 28.7.1902 b sung y hn v cc qui ch hc tp, chng trnh
v thi gian cc hc k (ngh Tt trong sut thng 2 v ngh h t 16 thng 6 n 15
thng 9). Sau khi tt nghip, hc sinh c cp bng y s v c th d thi c
lm ni tr bnh vin hoc ph ging (rptiteur) ca trng trong 2 nm. Nh vy,
ch thi ni tr c t ra ngay t u, theo khun mu cc trng i hc Y
bn Php (v vy c l m kho u ra trng mt nhng 5 nm, sau hai nm lm ni
tr)
a im p Thi H khng thun tin cho vic t trng. Khu vc ny cch trung
tm thnh ph ti 5 kilmt (hi y ch yu i b), nn t bnh nhn; nhiu ao h nn
bnh st re cn honh hnh (ch vi thng sau khi khai ging, hu ht hc sinh cng
nh nhn vin ngi u b st rt). c t lu, c th l vo cui nm 1902,
trng phi dn v mt ngi nh ph Bobillot (ph L Thnh Tng ngy nay) cn
bnh vin thc hnh th v u ph Armand Rousseau (ph L c), c hai cn nh
bng g lp l gi.
Theo ngh ca hc sinh, hiu trng k quyt nh cho php h c eo th bi
c khc dng ch Hn "Hc sinh Y khoa ng Dng". y l mt vinh d rt
ln v ngy , ch cc quan Nam Triu mi c eo th bi. eo th bi th phi
mc Nam phc (o di may bng the, on, hoc gm, khn xp, dp da) eo vo
khuy o bn phi ngc. Mi vo hc trng Y m ra dng mt v ng quan ri.
Hiu trng t ra rt hiu v thng cm vi tm l hc sinh nn mi c quyt nh
ny. C l iu cng phn nh quan nim ca hiu trng: trng s o to ra

cc tr thc cao cp cho x hi, khng phi ch n gin l nhng anh y s ph vic
nh trong quyt nh thnh lp.
Cui nm 1902, Paul Doumer mn nhim, ri ng Dng v Php, Yersin tr nn
n c trc cc kin ch trch chng trnh hc ca nh trng. Paul Beau sang
thay ban hnh cc ngh nh qui nh chi tit chc nng v nhim v ca trng Y
H Ni: i tn trng thnh trng Y khoa ng Dng trc thuc Ton quyn
ng Dng, ko di chng trnh hc thnh 4 nm v hc sinh ra trng c cp
bng y s. Nhng hc sinh tt nghip trng Y Ch Qun v cc trng tng
ng khc c th vo hc thng nm th Ba. M thm khoa N H sinh v khoa
Th Y. Cho php nhng ngi ang hnh ngh ng dc c d thnh cc gi
ging.
C th hiu y l s tha nhn gin tip nn y hc c truyn do cc nho s thc hnh. H thng gio dc
Hn hc khng c trng chuyn o to y hc. Y hc ch l chui l gch Nho - Y - L - S. Ai bit c sch
v hiu c ngha thm thy ca sch thnh hin u c th c sch y tr thnh thy lang (hoc c
sch l v s lm thy tng) v nhng ngi kit xut li c th vit sch y hc truyn cho hu th. Cn
phn bit y hc c truyn bc hc, da trn l thuyt m - Dng, Ng Hnh do tng lp tr thc Nho hc
hnh ngh v y hc c truyn dn gian, da trn kinh nghim lu i, c lu hnh trong cc gia nh. Ti
nc ta, hai nn y hc ny vn tn ti v pht trin song song vi y hc phng ty cho ti tn ngy nay v
cng l hu qu ca s khng c thi k chuyn tip gia cu v tn hc. Cc nc phng Ty cng c
y hc c truyn nhng theo tin b ca lch s, n ho nhp c phng php thc nghim v cc
yu t khoa hc tr thnh y hc khoa hc ngy nay, nhng yu t lc hu b dn dn mai mt.
Trc khi c Ty Y, cng tc y t ti nc ta da trn cc thy lang (tr thc v dn gian) v ngun thuc
Nam v Bc. Nh vy, vi mt ngha no , trng Y s l ni gii thiu cc thuc Ty Y ca nhiu hng
dc phm bn Php, m ra th trng tiu th dc phm ng Dng.

Cc ngh nh khng ni ti nhim v nghin cu khoa hc, c ngha l h thp vai


tr ca trng Y ng Dng thnh mt trng trung cp. Lp d b vn c m,
ch hc sinh no thi tt nghip d b t yu cu mi c th vo trng Y.
Ngi k nhim ng ti trng Y ng Dng l bc s Cognacq (1904 - 1921), tip l bc s Degorce
(1922 - 1929 v hu), Le Roy des Barres (5.1929 n 1935), H. Galliard (1935 - 1945). Trong thi k H
Ni b tm chim (1947 - 1954) l P. Huard v trng Y Si Gn (1947-1954) l Massias. Nhiu ngi
trong s h c v Vit Nam v rt c cm tnh vi sinh vin Vit Nam.

Tuy vy, nhng mc tiu v chun mc nhn vn m Yersin to nn khng d g xo


b c. Trong bo co kim tra cc hot ng ca nh trng ngy 15.12.1906,
thanh tra Clavel, mt mt hoan nghnh chng trnh ci tin loi b c nhng
mn hc khng cn thit nhng mt khc li than phin v trnh qu chnh lch
ca hc sinh v yu cu m li lp d b. Cui cng, bo co vn kt lun: " ngh
gi s hc sinh xut sc nht sang Php thi bc s Y khoa v th sc vi sinh vin
Php qua k thi. Chc chn h s lm nn chuyn v trng Y khoa ng Dng s
khng phi xu h".
Kho u tin ch c 5 ngi tt nghip nm 1907 (ngha l sau 5 nm, l do c
th l h qua kho ni tr 2 nm, sau khi hc xong chng trnh chnh thc 3 nm)
v c phn phi v cc tnh. Khai ging c 29 ngi, cui nm ch 15 ngi ln
lp, kt cc cn 5, ta c th hiu s chn lc l kht khe v i hi cao nh th no,

t c th suy ra cht lng ca nhng "ng c" mi ra trng. So vi thi cn


hc ch nho, thi hng t chc ba nm mt ln cng ch ly d c 20 - 25 ng c
mi kho, tc l bnh qun o to 8 ng c mi nm. Nhng ni tip nhn thot tin
t v khng tin tng lm, tuy nhin thc t cng tc chng minh nng lc ca
nhng y s mi ra trng ny.
Nhng ri mi vic din bin khng tri chy.
Khi phong tro nng dn chng thu dy ln cc tnh Trung K nm 1908, nh cm
quyn thc dn rit trch nhim lnh o cho tng lp s phu ang ch trng
duy tn, mc d khng h c bng chng. K ang lm le xo b cu hc, truyn b
tn hc li s chnh ci m mnh nh truyn b vo (!). Tc gi ngi M, Helen
B.Lamb nhn xt rt c l l sut thi k thng tr Vit Nam, ngi Php lun lun
sng trong lo s, l l do ti sao h lun phi dng nhng hnh thc n p mang
tnh cht khng b (H.B.Lamb: The Vietnam's will to live.- New York, 1972). Cng phi
thy rng s phu nc ta thch ng rt nhanh vi tnh hnh. T ch chng i tn
hc, h mau chng nhn thy tn hc chnh l con ng cu nc nn pht
ng phong tro duy tn v ng du (ch yu l sang Nht). C quan hot ng cng
khai ca vn thn lc l trng ng Kinh Ngha Thc.
Nm 1908, ton b nn gio dc tn hc mi phi thai b n p. Trng ng
Kinh Ngha Thc b ng ca cng nhiu trng khc. c bit, trng Y ng
Dng, mt ln na li b ging cp thnh trng Y khoa H Ni trc thuc Thng s
Bc K. Khi quyn li thc dn b e do th mi li hoa m v vn minh, khai ho
bin mt tc khc. Sc lnh ngy 18.3.1909 ca tng thng Php A. Fallire c qui
nh chi tit thi hnh theo ngh nh ngy 6.8.1909 ca ton quyn ng Dng
A.Klobukowski, theo mt hi ng gio dc (Conseil de perfectionnement) c
thnh lp nghin cu nhng vn hot ng v pht trin ca nh trng, thc
t l trc tip gim st v ch o mi hot ng ca trng. ng u hi ng l
vin Thng s Bc K, ngoi ra cn c:
- Vin gim c Nha Y T Bc K,
- Mt vin tnh trng,
- Hiu trng nh trng,
- Gim c bnh vin Bn x (tc bnh vin thc hnh),
- Mt ging vin (charg de cours),
- Mt thy thuc thuc s Y T v
- Mt thy thuc lm th k.
Hi ng phi hp t nht mi nm hai ln, theo triu tp ca ch tch, vo dp chun
b ngn sch v dp khai trng. Ngoi ra, hu nh mi vic (c hiu trng, chun b
ngn sch, chng trnh hc v thi c, la chn ging vin v mi thay i trong qui
ch t chc nh trng...) u bt buc phi hi kin Hi ng. Quyn hn hiu
trng b thu hp n ti thiu. Ch tiu tuyn sinh cng b thu hp. Sut hc bng
hng nm c qui nh l 4 sut cho ngi An nam, 1 sut cho ngi Cao min v

1 sut cho ngi Lo. T l chiu sinh gia s khng c hc bng/s c hc


bng s do Thng s Bc K quyt nh tng nm.
Chnh Nha Hc Chnh ng Dng sau ny, trong bo co gii thiu trng Y khoa
ti Trin lm Thuc a ti Paris nm 1931 phi tha nhn: "Di chnh quyn
mi, mt giai on ngng tr tc ng ln ton b nn gio dc ni chung - b
chp m mt cch ng tic l tc gi thc s ca phong tro cch mng 1908. Ci
trng thi tinh thn ng bun , hin vn cha hon ton mt i, lm chm s
pht trin ca trng mt 10 nm" (Trng Y Dc ton cp ng Dng - Hanoi,
1931: tr 9-10). Bo co cn ni thm: "Sc lnh ngy 18 thng Ba 1909 gim s
bin ch, bi b khoa qun y coi nh khng cn thit, gim s hc sinh (6 ngi mi
nm) v t trng di quyn Thng s Bc K. l lm cho trng tr thnh
mt trng Y t ch c li ch a phng, bt k vic gi sang Php cc hc sinh
xut sc nht ca mnh. Mc d vy, tuy b bin i trng vn tn ti bi sc mnh
ca nhng iu hu ch" .
THI K N NH V PHT TRIN
Du sao, sai lm cng c ngm ngm tha nhn hay ni ng hn, sau khi
"hon hn", th chnh hi ng gio dc nng dn s tuyn sinh trong thi k
ngng tr ln 20 hc sinh mi nm. H thng gio dc ph thng dn dn pht
trin, trng Trung hc Bo h (trng Bi) c thnh lp nm 1907, n nay
c th cung cp lp hc sinh tt nghip ph thng c s cho nh trng, v vy, tiu
chun vn ho khi tuyn sinh cng c nng cao dn: hc sinh phi tt nghip bc
Cao ng Tiu Hc (tng ng lp 9 by gi) tr ln mi c nhn - ging nh
40 nm sau (1948-1965), cc trng trung cp ca nc Vit nam c lp cng
tuyn sinh trnh ny. Nm 1911, Albert Sarraut sang nhm chc ton quyn
ng Dng ln th nht (1911-1914). Ngi Php nh gi rt cao vin ton quyn
ny, coi ng ta l ngi chn hng nn gio dc ng Dng v trng Y ng
Dng c hng li trc tin (tn ng ta c t cho mt trng trung hc v
i l ng trng i hc H Ni). Sc lnh ngy 28 thng 6 nm 1913 ca tng
thng Php, c qui nh chi tit thi hnh trong ngh nh ngy 29 thng chp 1913
ca ton quyn ng Dng, bi b sc lnh 18 thng Ba 1909, t li tn trng
l trng Y khoa ng Dng trc thuc ton quyn ng Dng. Bng tt nghip
s do Ton quyn ng Dng k, bn cnh c ch k ca tng Thanh tra Y t ng
Dng v Hiu trng nh trng. Hc sinh c phn cng cng tc theo quyt
nh ca Ton quyn ng Dng. (y l mt c th ca ngy : v bng tt
nghip l bng quc gia nn phi do ngi cao nht, i din cho quc gia k. Mt
khc, v trng Y ng Dng trc thuc ph ton quyn nn hc sinh tt nghip
cng phi do Ton quyn trc tip phn cng, thng s Bc K khng quyn hn.
Ngy nay, vic cng nhn tt nghip v phn cng l do B Y T v B trng c
t cch thay mt Nh Nc, ring vn bng li do hiu trng k).
Ngh nh 29 thng Chp 1913 qui nh tiu chun tuyn sinh: hc sinh phi c bng
tt nghip Cao ng Tiu hc (tng ng tt nghip ph thng c s ngy nay)
hoc chng ch tt nghip trng Chasseloup-Laubat (mt trng trung hc ni ting

Si Gn) hoc t ti bn x (tng ng tt nghip lp 12 hin nay), tui khng


qu 25 tnh n ngy 1 thng 1 nm sau ngy nhp trng, phi c sc kho tt v l
lch tt. Th sinh c bng t ti chnh quc 10 (baccalaurat mtropolitain, thng
c gi tt l Bacc Mtro, hay T ti ty) s c theo hc khoa ton cp, sau ny
ra bc s hoc dc s hng nht. Ch tiu tuyn sinh hng nm s do Ton quyn
ng Dng quyt nh (y l mt bc tin, v sc lnh 18 thng Ba 1909 qui nh
do Thng s Bc k quyt nh). Hc sinh c u i hn. Tt c c hng ch
ni tr khng mt tin (ng nhm vi ch ngoi tr v ni tr ca chng trnh
o to ngnh Y) v c hc bng: 5 ng/thng cho hc sinh nm th nht, 6
ng/thng cho nm th hai v 8 ng/thng cho hai nm cui; ngy trc c n
khng mt tin ti bnh vin. Hc sinh cn c min thu thn v qun dch. Ngoi
ra, vo dp ngh h, hc sinh c hng tin tu xe i v v ti mt a im bt k
ca ng Dng, cn c cha bnh khng mt tin ti bnh vin Bo H.
Tuy nhin, h cng phi k cam kt s lm cho nh nc t nht 10 nm sau khi ra
trng. Ai vi phm, s phi bi hon ph tn o to cho Kho Bc.
V chng trnh hc, ngh nh a ra chng trnh 4 nm nh sau:

Nm th Nht

Nm th Hai

Nm th Ba

Gii phu m t (ct hc, khp hc, c hc, mch hc)


Phu tch.
Triu chng hc thc hnh
Tiu phu thut - Dng c hc (Instrumentation)
Thc tp bnh vin
Gii phu m t (tng hc, thn kinh, gic quan)
Phu tch
Sinh l hc
Bnh hc ni
Bnh hc ngoi
Triu chng hc
V sinh hc
Tiu phu thut - Dng c hc
Thc tp bnh vin
Gii phu nh khu
Bnh hc ni
Bnh hc ngoi
Bnh hc nhit i
Sn khoa
V sinh hc - Cc bin php phng bnh truyn nhim
Dc hc - Thc hnh - Ch liu lng (Dosage)
Ni khoa lm sng
Ngoi khoa lm sng
Sn khoa lm sng
Thc tp bnh vin

Nm th T

Bnh hc ni
Bnh hc ngoi
Bnh hc nhit i
Sn khoa
V sinh hc - Cc bin php phng bnh truyn nhim
Dc hc - Thc hnh - Ch liu lng
Cc khi nim thc hnh v nha khoa
Ni khoa lm sng
Ngoi khoa lm sng
Sn khoa lm sng
Thc tp bnh vin

iu 24 ca ngh nh cn ni r: cc khoa lm sng cho hc sinh thc tp c t di quyn hiu trng nh trng

Chng trnh ln ny khc vi tha ban u, cc mn c s c loi b v


trnh hc sinh ph thng cao hn, v khng cn hc qua lp d b na. Ring
chng trnh chuyn mn Y tng t nh chng trnh i hc sau ny: vn 3
nm hc gii phu, 2 nm thc tp phu tch, hc triu chng hc v i thc tp bnh
vin ngay nm u
Chin tranh th gii ln th nht l dp chng t phm cht ca hc sinh y khoa ng
Dng qua thc t cng tc ti cc n v qun i v ti bnh vin ng Dng
Marseille (Php). Chng ta cng c th thy v th ca trng Y ng Dng: mi ln
nng cp, h cp u phi do tng thng Php quyt nh, tiu chun vn ho
tuyn sinh cng tng dn theo tng bc pht trin ca nn gio dc ph thng. Nm
1917, mi lm nm sau khi thnh lp, ln u tin c hc sinh tt nghip t ti nhp
hc. n khi bc hc ph thng pht trin y th trng cng tr thnh mt
trng i hc hon chnh v qui m v trng thnh v cht lng o to. n
y, c m ban u ca Yersin c thc hin
Ngh nh ngy 20 thng By 1914 t thm khoa Dc hc 3 nm, t ,
trng mang tn trng Y Dc khoa ng Dng. Vic ging dy do cc gio
s chnh thc v cc ging vin dc s dn y v qun y m nhim.
Chng trnh hc ba nm c phn chia nh sau:
Nm th Nht (trong ngoc n l s gi hc mi tun)
L thuyt:
Vt l (1) - Ho hc (3) - ng vt hc (2)Thc vt hc (2)- Ho v c (1)
Thc tp:
Vt l (2) - Ho hc (2) - ng vt hc (3)Thc vt hc (3) - Ho v c (2)
Nm th Hai
Y Vt l - Dc thc vt - Ho hu c -Dc liu - Ho phn tch - Tho dc
L thuyt:
c cht hc - Thu vn hc - Php ch - (mi mn u c 1 gi mi tun)
Y Vt l - Ho hu c - Dc liu
Thc tp:
Tho dc - Ho dc - Ho phn tch (mi mn u c 2 gi mi tun)
Nm th Hai i thc tp bnh vin v Dc
Nm th Ba
L thuyt:
Ho hu c - Dc liu - Ho phn tch - Tho dc - c cht, Thu vn hc v Php ch (mi mn u c 1 gi mi tun)
Ho hu c - Dc liu - Tho dc - Ho dc - Ho phn tch - Hoa sinh (mi mn u c 2 gi mi tun)
Thc tp:
Nm th Ba i thc tp bnh vin v Dc

Thc tp ti lab V sinh v chng hng lu (3 thng)

Nm 1917, kho dc s ng Dng u tin ra trng, c 4 ngi. T n


nm 1930, tng s c 48 dc s ng Dng ra trng, kho nhiu nht c 6 ngi
v t nht c 2 ngi.
Khoa ton cp (i hc) Dc hot ng theo nhng qui nh trong cc ngh nh
ngy 28 thng By 1909 v 30 thng Tm 1923 ca Ton quyn ng Dng (v tiu
chun tuyn sinh v tt nghip). Nm tp s ca sinh vin c tin hnh ti cc ca
hng Dc c u nhim ca Tng gim c Nha Hc chnh ng dng, theo
ngh ca hiu trng nh trng. y l nhng ca hng dc tiu chun, c pha
ch theo n ca thy thuc. Trong trng hp khng c iu kin thc hin tp s
ti ca hng Dc th sinh vin c th xin tp s mt bnh vin c khoa Dc do
mt dc s ngi Php lm ch nhim. Sinh vin s ghi tn xin tp s ti vn phng
nh trng.
Sau khi qua c k thi kim tra nm tp s, sinh vin theo hc 4 nm na theo ng
nh th thc chnh quc. Cc k thi kim tra ca nm tp s, cc nm th Nht,
th Hai, th Ba v hai k kim tra nng lc (examens probatoires) u tin c tin
hnh ng Dng. K thi kim tra nng lc th ba v kim tra nm cui cng c
tin hnh ti Php, nu qua c, s nhn bng tt nghip Dc s hng nht (i
hc).
V nn cng nghip Dc ca ng Dng khng pht trin nn s sinh vin theo
hc khoa Dc l rt t, so vi khoa Y. V d nh trong nm hc 1930 - 1931, ton
khoa Dc ch c 5 sinh vin. Ngy trc, tt nghip Dc dc s thng m ngay
hiu thuc kinh doanh, hu nhkhng c ai hc tip thi tin s Dc khoa
(tng ng bc s Y khoa). n nay l cha tm c s liu v Dc s cao cp
tt nghip.
Bnh vin Mt c thnh lp theo ngh nh ngy 14 thng By nm 1915 ca
Thng s Bc K v chnh thc m ca ngy 16 thng T nm 1916 ph Rsident
Miribel (nay l ph Trn Nhn Tng). Bnh vin ny c trang b rt ngho nn v
theo li phn nn ca ngi gim c u tin, bc s Bargy: "ngi ta nh cho n
cht yu", nhng nhng kt qu ban u li rt khch l (c th hiu iu ny, v vng
nng thn Bc K l dch au mt ht, cho ti nay vn cha thanh ton trit
c).Ngh nh ngy 7 thng By 1917 nng cp bnh vin Mt H Ni thnh Vin
Nhn khoa ng Dng v t trc thuc trng, vi gim c l mt gio s ca
trng. K t ngy , vin ny va hot ng nh mt c quan ca ngnh Y t iu
tr min ph cho nhn dn, va l trung tm ging dy nhn khoa catrng Y Dc
khoa ton cp ng Dng. Nm 1925, bnh vin c m rng ra hai bn vi mt
trc c xy dng li thnh phng khm, pha sau, thng gc vi n l mt hnh
lang dn ti cc phng m v phng hc. Ti y, cc bc s v y s ng Dng
tng lai s tip thu c nhng khi nim rt cn thit v nhn khoa hnh ngh
ng Dng.

Thot tin, ngi ta cho 2 hc sinh nm th T tch hon ton cho bnh vin Mt vi
nh cho hc mt chuyn khoa su nhng thy bt li nn li thay bng cho c lp
nm th T mi tun n Vin Mt mt ln nghe ging lm sng. Sau nhiu ln
th, cui cng ngi ta chn gii php cho tng t hc sinh, bt k l nm th Ba hay
th T i lun khoa trong 3 thng. Kt qu c chng minh l rt tt.
Khoa th y c tch thnh trng Th Y c lp. Mn Php Y c a vo t
1919. Ngh nh ngy 4 thng By 1920 ti lp khoa qun y b bi b nm 1909
nhng sau, do iu kin qu ngt ngho (hc sinh thi ra trng khng t s phi
ng lnh 5 nm vi chc v l y t) nn t 1925, khng c hc sinh no ghi danh
tham gia na.
Ngh nh ngy 7 thng Ging 1919 sp nhp chng ch L-Ho-Sinh (PCN: Sciences
physiques, chimiques et naturelles) vo trng Y ng Dng ging nh chnh
quc v bng tt nghip c gi tr tng ng: l bc u tin trong vic kin
to mt nn gio dc i hc ca ng Dng tng ng nh chnh quc. K t
y, phi c chng ch PCN mi vo c i hc Y. Khi trng Cao ng Khoa hc
c thnh lp th chng ch ny chuyn sang v tch thnh PCB (PhysiquesChimie-Biologie: L-Ho-Sinh) vo hc trng Y v SPCN (Sciences physiques,
chimiques et naturelles: L-Ho-T nhin) hc trng Cao ng Khoa hc. Chng
ch PCB cn c p dng ti trng Y H Ni cho ti nm hc 1954-1955. Ngoi
trng Y Dc, cc trng cao ng khc trong thnh phn ca Vin i hc ng
Dng vn ch mang tnh cht trng chuyn nghip. Mi n nm 1941, do tnh
hnh chin tranh lm ng Dng tch ri khi chnh quc, cc trng Lut, Khoa
hc ri n Cao ng Nng Lm, Cao ng Cng chnh mi dn dn tr thnh ni
o to i hc, cp bng k s v c nhn lut, c nhn khoa hc, nhng khng
thm quyn cp bng tin s nh trng Y.
Chng ch PCN nng cao trnh c bn, nn nh trng t chc li theo sc
lnh ngy 18 thng Nm 1921. Nm hc 1920-1921, hc sinh tt nghip t ti phn 2
vo trng Y bt u hc PCN, nhng t nm hc sau (1921-1922), sinh vin vo
Y phi c chng ch PCN trc . y l mt bc nhy vt v cht lng tuyn
sinh.Nm hc 1921-1922, ln u tin c hai sinh vin tt nghip PCN vo hc l cc
ng ng V Lc v Hong Thy Ba. C hai bo v lun n ti Paris v tt nghip
nm 1927. Trng hp ng ng V Lc l tiu biu cho lp thanh nin chuyn t
"mc tu, giy bn" sang cm bt st. ng d k thi Hng cui cng nm 1915
ti Nam nh vo c n tam trngmi quay sang tn hc v thi t ti, ri
PCN.Sau ny, ng ng V Lc thnh lp mt bnh vin t nhn ln nht ng
Dng thi , (dn gian ch gi bng tn: Nh thng c t Lc) ly ch lm vic
cho nhiu bc s Vit Nam khng lm cho chnh quyn Bo H, trong c bc s
Phm Hu Ch, mt ngi tt nghip vo loi xut sc trng Y Paris nhng khng
c nhn vo trng Y H Ni do k th dn tc ca nh cm quyn thc dn. Bc
s Phm Hu Ch khng may mt sm my nm sau . Bc s ng V Lc cng
mt sm khi cn kh tr, ring bc s Hong Thy Ba cng tc ti Vin Bo v B M

- Tr S sinh H Ni cho ti sau gii phng min Nam mi ngh hu nm 73 tui v


mt nm 93 tui.
BS. D EGORCE
BS. LE ROY DES BARRES
BS. COPPIN (Sau khi BS Coppin mt, BS Polidori thay)
BS. CASAUX (chun b v hu nm 1930)
BS. DE RAYMOND
BS. NAUDIN
BERNARD (Thc s Vt l)
BOURRET (tin s khoa hc, cng tc vin Vin Bo tng)
PETELOT (c nhn khoa hc, cng tc vin Vin Bo tng)

Ngoi lm sng
Sn ph khoa lm sng
Ni lm sng
Lm sng Nhn khoa
Bnh Ngoi da v Hoa liu
Lm sng c s
Vt l v Ho hc
ng vt hc
Thc vt hc

Bnh vin thc hnh c ch trng xy dng cng vi trng ngay t ngy u
p Thi H. Nm 1904, bnh vin Nh Chung (Hpital de la Mission) ca Hi Truyn
gio c chuyn thnh Bnh vin Bn x (Hpital indigne) v sau thnh bnh
vin Bo h (Hpital du Protectorat, dn gian quen gi l Nh thng Ph Don)
l c s thc hnh a khoa ca hc sinh. Bnh vin gm hai khu, cch nhau qua
ng Borgnis-Desbordes, trc kia l ng Camps des Lettrs (ph Trng Thi
ngy nay). Khu pha Bc ng l khu chnh, khu pha Nam l nh Carmel c (nay l
khu Vin Bo v B m-Tr em) c s dng lm ni ging dy n h sinh v khoa
Sn-Ph. Ngy 1 thng T nm 1904, chnh quyn Bo h Bc K chnh thc mua li
nh, t v trang b ca Bnh vin Bn x v ngh nh ngy 13 thng Mi nm
1904 t chc li bnh vin trn c s mi. Cc khoa lm sng c t di quyn
bc s Cognacq, hiu trng trng Y ng Dng. Bc s Le Roy des Barres c
c lm gim c bnh vin. Cc gio s, ging vin v sinh vin m nhim cng tc
ti bnh vin, bc s Lafaurie c ch nh lm thng tr.
Ngy bnh vin c 354 bnh nhn, mi bnh nhn ca bnh vin thc hnh trc
y u c chuyn sang bnh vin Bo H. Nm 1905, tri phong T Trng
c sp nhp vo bnh vin nhng n 1912 li tch ra v sp nhp vo h thng
cc tri phong. Nm 1928 xy dng khu nh m hin i.
Theo sc lnh ngy 30 thng Tm nm 1923, bnh vin Bo H tr thnh bnh vin
thc hnh ca trng Y nn chc v gim c bt buc phi do mt gio s ca
trng m nhim, mt khc, theo ngh nh ngy 17 thng Chp nm 1923, v mt
hnh chnh, bnh vin Bo h vn l bnh vin chnh ca Nha Y T Bc K. Bnh
vin Bo h khi gm c cc khoa:
Khoa Ngoi (nam v n)
Khoa Sn-ph (khu nh Carmel c, bn kia ng)
Khoa Ni (nam v n)
Khoa Ni Nhi
Khoa bnh ngoi da v Hoa liu
Khoa bnh Tm thn
Khoa Ung th

Khoa dnh cho phm nhn


Khoa in quang v in tr liu
Lab vi sinh
Khoa Dc v lab ho sinh
Khoa Khm bnh a khoa
Bnh vin Bo h sau ny dn dn chuyn thnh chuyn ngoi khoa.
Tng s ging bnh cho n nm 1931:
Bnh vin Bo h: 583 ging
Khu Nh Carmel c: 50 ging
Khu cch ly Cng Vng: 134 ging

Vin Mt v bnh vin tm thn Vi (Bc Giang) cng c t trc thuc trng.
Khu cch ly (lazaret) Cng Vng 13 n nm 1932 m rng dn thm thnh bnh
vin Ren Robin, hon chnh vo khong nm 1940-1941 (bnh vin Bch Mai
hin nay). Dn gian ch gi bng mt tn n gin: Nh thng Cng Vng. Vo
nhng nm 1940, ng Thuc a s 1 (RC1, tc ng Gii phng ngy nay)
xung Nh thng Cng Vng qua ng Lm ch thuc loi "thnh thang tm
thc", hai bn l rung la v on qua cng vin Lnin hin nay l h sen By
Mu, u ma h i qua c th ngi hng sen ngo ngt, nhng bnh vin c
kin trc hin i, thanh thot, khc vi kiu nh thuc a ca nh thng Bo H
v khu cch ly Bch Mai. Khu nh trn ang c xy dng thnh khu phu thut th
phi b d v chin tranh th gii th hai gn k. Tuyn ng xe in Yn ph Kim Lin c im kt thc ngay trc cng bnh vin, rt tin cho bnh nhn trong
thnh ph xung. Nh vy, truyn thng xy dng bnh vin thc hnh cho trng Y
c bt ngun ngay t 1902 v duy tr lin tc qua khng chin chng Php,
ngay trong nhng iu kin rt gian kh v thiu thn. ng tic l quyn c bnh
thc hnh ring ca trng b mt quyt nh nm 1955 ca b Y T tc b bng
cch t cc bnh vin Bch Mai v Vit c tr thnh trc thuc B. H thng o
to ni tr, mt c th ca ngnh Y (hu nh trn ton th gii) trong rn luyn tay
ngh thc hnh cho thy thuc, c a vo ngay t nhng ngy u thnh lp
trng, cng b bi b mt thi gian v ri khi quay tr li vn khng c chnh
thc tha nhn v lm le b thay th bng h o to cao hc nng v l thuyt nh
cc ngnh khc. C Hiu trng Nguyn Trinh C b bao tm huyt ti xy
dng ngnh o to ni tr v bnh vin thc hnh, c l v cc gio s trng Y
hiu hn ai ht gi tr ca ngnh hc ny.
Thi , bc s c gi, c t hay "quan c", thm ch l "c", y t c gi l
"thy" v y t cng gi sinh vin l "thy" nhng khng phi vi ngha ngy nay. Ting
"thy" c dng ch cc vin chc cp thp (thy th k, thy thng, thy ).
Ring y cng b gi mt cch rt khinh mit l "cu li san" (coolie des salles = lao cng
cc phng).
Gio s H c Di, ngi hiu trng u tin ca trng Y chng ta sang Php du hc nm 1918, nm
c trn 18 tui. Khi tu qua a Trung Hi vn cn lo vp thy li ca c th trong Chin tranh Th gii
ln th nht. Ngi bo tr cho c l ton quyn Albert Sarraut (v thn ph c Di l thng th H c
Trung, mt trong t tr triu nh triu Duy Tn, c quan h c nhn vi ton quyn). Sau khi tt nghip bc
s y khoa, cu ni tr cc bnh vin Paris, c nh nh, n i ng Albert Sarraut cho v nc. ng ny
mch c xung Marseille d thi tuyn thy thuc cho ng Dng. Nm (1931) c 3 ngi trng tuyn l
H c Di, Huard v Cartoux. Hai ngi Php c phn cng v H Ni cn c Di v Hu theo gia nh.

Khi bnh vin Hu c mt phu thut vin ngi Php tn l Lemoine rt km ci. Mi khi m x, ng ta
thng phi i chiu vi t-lt gii phu. C Di gii hn nhiu m li khng c m, th l mu thun
dn n vc gh nh nhau. D l con quan nhng cui cng th Ty vn thng, c Di b i vo Qui Nhn.
ang lang thang Qui Nhn th gp gio s Le Roy des Barres i cng tc qua. Khi , ng ang l hiu
trng trng Y ng Dng kim gim c bnh vin Bo H, ng thi l c vn y t cho Ton quyn.
C Di k li: "ng y hi ti: Qu'est-ce que tu fais l ? Ti tr li: "Je m' amuse !" (Cu lm g y ? Ti
chi !). T cuc gp g ny, gio s hi c c mun v H Ni khng, v th l ng can thip Ton
quyn Pierre Pasquier quyt nh qua mt khm s Trung K, chuyn c Di ra H Ni (gio s lm c
vic ny v ng rt thn vi ton quyn). Tt nhin l khm s Trung K rt tc ti nhng khng lm g
c. Trch c th c thn nhin tr li: vic ny l do ton quyn, ti khng bit
Ra ti bnh vin Bo H, c gp c V nh Tng khi l y s thng tr ca bnh vin, c Tng bo c:
"Toa ra y lm g, h c cho toa m u !" "Khng cho m th moa li i" v lp tc, c ln gp Le Roy
des Barres hi cho ra l nhng gio s ni: "Anh l cu ni tr, anh c quyn m ch !". c li nh
ci tm lng, c lp tc xung ra lnh cho thy y t trng: "Thy chun b cho ti m bnh nhn ny".
Thy y t tng mnh nghe nhm, hi li: "Bm c m ?" - "Ch sao" - "C bm quan chnh cha ?" "Vic g ti phi bm, c chun b i" (K n y, c Di ci sng khoi: "Tht ra th mnh bm ri, ni th
cho oai thi. Sau ny c H bit chuyn, c hi ti nm bao nhiu tui. Ti mi ngoi 30, th l c H
gi a ti l c non") Thy y t khn kh b kt gia hai ln n, khng bit ku ai. May m mi chuyn
u m p v gio s H c Di tr thnh ngi Vit Nam u tin c m cho bnh nhn Vit Nam
chnh trn qu hng Vit Nam !
Ngy 11 thng Chp nm 1943, c H c Di c phong hc hm gio s khng b mn (professeur sans
chaire) cng vi Cartoux v l ngi Vit Nam u tin trng Y c phong hc hm ny. Vi mt
ngha no , gio s Le Roy des Barres c cng rt ln vi trng Y khi mang gio s H c Di v H
Ni sau ny k tc trng Y ng Dng, khai sinh ra trng Y Cch Mng trong khng chin chng
Php.

Trng Y Dc ton cp ng Dng c coi chnh thc l chi nhnh ca


trng i hc Y Paris, khi gm 7 khoa (hay phn khoa):
1. Mt khoa chun b thi chng ch L-Ha-Vn Vt (PCN).
2. Mt khoa Y ton cp
3. Mt khoa Dc ton cp
4. Mt khoa Y s ng Dng
5. Mt khoa Dc s ng Dng
6. Mt khoa cho ngi chu
7. Mt khoa n h sinh bn x.
Ngh nh ngy 22 thng T 1924 ca ton quyn ng Dng M.Merlin qui nh
cc chi tit thi hnh Ngh nh ngy 30 thng Tm 1923 v vic ci t li trng Y
ng Dng. Ln u tin, mt hi ng gio s c thnh lp t vn cho hiu
trng v nhng vn t chc ging dy v qui ch k lut. Hi ng gm cc gio
s chnh thc v hai ging vin do Gim c Nha Hc Chnh ch nh vo u mi
nm hc. Mt th k ph t hiu trng (ng ra phi gi l chnh vn phng, tng
ng nh ph hiu trng thng trc hin nay) c chn trong s gio s chnh
thc vi nhim k 5 nm theo quyt nh ca Ton quyn v do Gim c Nha Hc
Chnh gii thiu sau khi tham kho kin hiu trng. Th k s ph trch cng
tc hnh chnh v t chc, gim st v k lut i vi sinh vin, ph trch cng tc
bnh vin theo ch nh ca hiu trng. Th k lnh lng theo cp bc v c thu
xp ni trong trng (theo gio s V Cng Ho, trng cn c s ph Trng Tin
- hin nay thuc ch ca hng Bga - l ni cho mt s gio s v c sinh vin).

Ban th k cn gm hai th k ngi bn x bit phi t Nha Hc Chnh ng


Dng, mt trong hai ngi kim ph trch th vin v c hng thm ph cp
ng nin v vic ny l 120 ng.
Ngh nh 22 thng T 1924 khng nh li nhim v ca trng o to cc i
tng, gm:
1. Bc s y khoa v dc s hng nht theo ngh nh 30 thng Tm 1923
2. Y s v Dc s ng Dng
3. Y s Qun Y
4. Y s Trung Hoa
5. N h sinh ng Dng.
Y s ng Dng kho cui cng ra trng nm 1934 (theo gio s V Cng Ho.
Cng theo gio s, khng c chnh lch ng k v trnh gia bc s v y s ng
Dng). Sau ny phn ln y s ng Dng thi ly bng t ti ty v dnh ra 2
nm b tc mt s mn v lm lun n tt nghip bc s Y khoa. Lp y s cui
cng ra trng nm 1934 vo trng v cng hc vi gio s V Cng Ho (gio s
Ho ra trng nm 1937, bc s Trng Cam Cng hc trn gio s Ho 4 lp v
bc s Phm Ngc Thch hc trn gio s He 3 lp v l kho cui cng phi sang
Php lm lun n). S y s c o to t trng Y ng Dng k t kho ra
trng u tin nm 1907 n kho nm 1930 l 294 ngi (cha c s liu ra
trng cc nm t 1931 n 1934).
Ngh nh cng qui nh chi tit chng trnh hc, s gi mi tun ca mt mn v qui
nh chng trnh thi tt nghip. Trong bc u t h ni tr, ngh nh c qui nh
tuyn chn hng nm 4 sinh vin lm tr l gii phu, sinh l, m-gii phu bnh hc
v dc hc. Tr l gii phu c ph cp hng thng 15 ng, cc tr l khc
c 10 ng. Hng nm t chc thi tuyn trong s sinh vin nm th 3 v 4 (chung
cho mi chuyn khoa) ly 3 trng phng ca bnh vin Bo H (2 phng ngoi khoa
v 1 phng ni khoa). Cc sinh vin c ch nh c trch nhim lm bnh n v
thc hin iu tr, ngoi ra cn hng dn lm sng cho sinh vin lp di v c
hng ph cp mi thng 10 ng.
Ch ni tr c ngay t khi thnh lp trng, theo ngh nh ngy 28 thng By nm 1902. Sau
ny, ch ni tr c thc hin y hn. Sinh vin nm th ba thi ngoi tr v sinh vin nm th
5 thi ni tr. Ch sinh vin ngoi tr v ni tr mi c quyn iu tr, s khng trng tuyn vo ch
"tr" th nh gio s Nguyn Trinh C thng gi a, l "nhng linh hn lang thang ngoi hnh
lang" (Les mes errantes du couloir). Tt c cc thy thuc gii ca ta sau ny u tri qua mt
thi gian lm ni tr v c thy, nh thy Tn Tht Tng, t ra ni bt ngay t thi k lm ni tr.
V vy, danh hiu "cu ni tr" rt c tn trng, trn danh thip, thng danh hiu "cu ni tr cc
bnh vin" c t trn danh hiu "bc s y khoa".
Hng nm, k thi ngoi tr v ni tr c t chc vi s tuyn chn khng nht nh, tu theo s ch
cn trng bnh vin. Ngoi phn thi l thuyt, sinh vin c giao bnh nhn v lm bnh n di s
gim st ca gim th. Sau gim th thu li bnh n. Ngy hm sau, trc hi ng thi, sinh vin c
li bnh n ca mnh di s gim st ca sinh vin k tip, ngha l khng c quyn sa i ly mt
ch. Cch kim tra cho nh vy bo m c tnh nghim minh v cng bng ca cuc thi. Sau khi
c danh sch trng tuyn, ngi u c chn ch chuyn khoa trc, th mi n ngi sau. V

vy nhng chuyn khoa "ni ting" hoc "hi ra tin" khng bao gi n tay cc anh hng km, tuy
km ca ni tr vn cn hn khng ni tr.

Cc gio s ngi Php c tr lng rt cao do c ph cp khu vc (lng bn


thuc a gp i lng chnh quc). Gio s bc khi im (bc 5) c lng ng
nin k c ph cp thuc a gp 3 ln lng Y s Xun Hp thi (nh vy,
nu so vi lng bn Php th khi im ca gio s ch hn lng y s Xun
Hp c 1,5 ln), cn khi im ca gio s bc 1 th gp 4,5 ln. (5981,92 v
8617,56 ng so vi 1944 ng, trong khi gi vng khong 50 ng mt lng - Theo
L Gia Vinh, sch dn, tr 24 + t liu trng ng Dng).
Ngh nh cng qui nh ph cp ging dy cho nhng ging vin khng hng lng
gio s, hay ph ging chnh thc, l 8 ng cho mt gi l thuyt v 6 ng cho mt
bui thc tp 2 gi. n giai on ny, sinh vin nm th nht khoa i hc khng
hng hc bng m phi ng l ph mi hc k 3 thng l 19 ng, gm c tin th
vin 1 ng v tin thc tp 6 ng. Nh vy hng nm mt 76 ng, cng thm 26
ng tin l ph thi, thnh 102 ng, nhng nm sau l 98 ng. Nm cui cng sang
Php bo v lun n phi ng tin thi 165 francs, lun n v vn bng 240 francs,
cng 405 francs (thi 1 ng ng Dng n 8,25 francs, nh vy mt khong 50
ng ng Dng na).
Th vin thi k ny c gp chung vi th vin Vin i hc trong mt phng
rng, i din i Ging ng, ti cui nhng nm 1950 mi tch ring thnh Th
vin i hc Y Dc. Sau khi tch ring hai trng (Y v Dc) nm 1962, th vin
i hc Y c t chc thnh hai n v ring bit l Vin Thng tin-Th vin Y hc
Trung ng v th vin i hc Y H Ni.
Trc nm 1935, sinh vin ch hc ht nm th T th sang Php thi nt nm
th Nm v bo v lun n tt nghip. T 1935 tr i, khi gio s thc s Henri
Galliard, gio s trng i hc Y khoa Paris sang nhm chc hiu trng, cc gio
s bt buc phi c bng thc s nn cc ch nhim khoa ngi Php ln lt thay
nhau v Paris thi thc s v cng t , trng Paris hng nm c mt gio s sang
ch tr lun n. Cc gio s t Paris sang ch tr vic bo v lun n, nh gio s
Lemaitre, gi trng Y ng Dng l "ci ng ten ca nn khoa hc Php ti
Vin ng", nh gi rt cao trnh v kh nng ca sinh vin trng ng Dng,
coi tng ng nh tt nghip t trng Paris. S bc s sang Php lm lun n, k
t kho u 1921-1927 ti kho 1928-1934 l 42 ngi. Kho 1929-1935 tr i bt
u bo v lun n ti H Ni. T nm 1935 n khoa thi cui cng ca trng ng
Dng nm 1945, c tng s 147 lun n c bo v chnh thc (khng k mt
s ni tr khng kp lm lun n, nh Hong nh Cu, Nguyn Th Khnh, Phm
Gia Triu, Nguyn Hu, Phm Biu Tm v nhiu ngi khc). Ngi ta thy r tng
bc trng thnh ca trng Y ng Dng, t lc ch o to c y s, ri o
to bc s thiu nm cui, phi sang Php thi tt nghip, cho ti khi o to hon
chnh hc v bc s ti H Ni. Mi su nm k t sau khoa thi nh cui cng (vo
nm 1919), cc tin s tn khoa bt u ra trng ti H Ni nm 1935 (nhng trc
8 nm, ngha l sau 8 nm khng c tin s k t khoa thi nh nm K Mi, c
cc tin s do trng Y H Ni o to nhng li phi sang Php thi). Khi , mi ch

c trng Y H Ni c kh nng cp hc v ny. Cng ln u tin, bnh tt ca nhn


dn Vit Nam c nghin cu v trnh by mt cch khoa hc trong cc lun n tt
nghip (d thi gian u phi bo v ti Paris nhng tt c cc lun n u ly ti
t thc t Vit Nam). Tm li, ch sau 8 nm gin on, cc tin s tn khoa li tip
tc ra trng, k tc s nghip ca gio dc Hn hc. Ngy , l bo v lun n v
tt nghip c tin hnh rt long trng. Theo bc s Nguyn Hu Thuyt, tt nghip
1938, k li (c mi mt cch y vi nm), cc bc s tn khoa v gio s trng Y
u i m c 4 gii v mc o thng en.
V sau, nhng ngi theo khng chin c B Quc Gia Gio Dc cp bng tt
nghip, mt s sau ny bo v ti trng Y trong H Ni tm chim. Nh vy, nu
tnh c s y s ng Dng v s bo v lun n Php, trng Y ng Dng
o to t nht 483 ngi (cha tnh s y s ng Dng 4 nm sau cng v s ni
tr cha kp bo v lun n), mt con s tht t i so vi nhu cu (1 thy thuc cho
hn 50.000 dn) nhng khng th trch trng Y ng Dng. S pht trin gio
dc chm chp ca thi ph thuc vo rt nhiu yu t, trong yu t quan trong
nht l ch ngha thc dn khng pht trin mnh gio dc v trnh kinh t thp
km ca t nc ta di ch thc dn, c ti trn 90 phn trm dn s m ch. Tuy
nhin b li, v y l cng ca trng Y ng Dng, cc bc s ra trng, nht
l bc s ni tr, c trnh chuyn mn v phng php lun khoa hc rt vng
vng, l tin sau ny t lc pht trin sau khi ginh c c lp.
Nm 1932, Vin Gii phu thuc trng c thnh lp ti a im ngy nay ph
Tng Bt H, khi do bc s P.Huard lm Vin trng kim ch nhim b mn Gii
phu. Cng nm , thy Xun Hp (tt nghip y s ng Dng nm 1929),
c ng ly trng tuyn trong k thi chn tr l gii phu v c nhn v y lm
vic. Nm thy Hp mi 26 tui. Vin ny l mt c s trc thuc trng, c mt
gian trin lm c sinh vt hc rt p. Huard cng cc cng s (ch yu l
Xun Hp) xut bn 9 tp Cng trnh ca Vin Gii phu thuc trng i hc hn
hp Y Dc khoa H Ni (Travaux de l' Institut anatomique de la Facult mixte de
Mdecine et de Pharmacie de Hanoi, 9 tomes, de 1936 1944). Ngoi ra, ng cn l
thnh vin trng Vin ng Bc C. ng gp phn o to nhiu nh gii phu
v ngoi khoa lp trc ca ta nh Xun Hp, Tn Tht Tng, inh Vn
Thng, Nguyn Hu, Phm Biu Tm, v.v... Bc s Huard xut thn t trng Qun
Y bn Php v ging dy . ng c s thng thn ca mt qun nhn v mt
nh khoa hc. Nm 1947, nghe tin ngoi khng chin c m k thi tt nghip bc s Y
khoa, ng nhn tin chc mng. C mt dp i nhn thng binh, ng gi tng
bc s Tn Tht Tng mt cy thuc l Cotab, mt s thuc DDT ang c a dng
thi v ngh thy Tng c yu cu g v sch v s ht sc gip .
Vin Gii Phu l mt c s trc thuc trng cng xut bn c tp k yu ring
(9 tp nh trn ni) v c mt gian trin lm c sinh vt hc rt p. Cng nm
1932, thy Xun Hp, tt nghip y s ng Dng nm 1929, trng tuyn k thi
chn tr l gii phu 18v c nhn v y lm vic. Nm thy Hp mi 26 tui.
Gio s Xun Hp nh li: thi cn thanh nin ham bay nhy, thi tr l gii phu ch coi nh bc i
u tin. Sau ny, theo gio s Lucas Championnre khuyn, ti i lun khoa Tai Mi Hng ca gio s

Sollier v nh xin chuyn sang lm vic ti . Khi trnh by vi hiu trng Le Roy des Barres, ng p
bn qut ti : "ti khng thch i bn tay m vo xc cht li m vo bnh nhn ca ti", v th l tt
mng i lm sng, tr nn gn b sut i vi ngh gii phu ! K n y, gio s ph ln ci. Cng
khng nn ngh rng y l hnh ng p bc ca mt "ng Ty". Tui hai ngi chnh lch nh cha vi
con (khi gio s Le Roy des Barres sang ng Dng dy hc th gio s H c Di mi ln 2 v mi 4
nm sau, gio s Hp mi ra i). Chng ta cng mong c "an phn" nh gio s Xun Hp tr
thnh chuyn gia gii phu u tin ca Vit Nam. Gio s c nhiu cng trnh lm chung vi gio s
Huard, mt s c trch dn trong cun gio khoa Gii Phu ni ting ca Rouvire v ni bt nht l
cun "Hnh thi hc Ngi v Gii phu ngh thut" (Morphologie humaine et Anatomie artistique) c
gii thng ca Vin Hn Lm Php. Theo thng l thi , mi khi c cng trnh lm chung bi hai tc gi
Vit v Php, tn tc gi Php bao gi cng c ln trn (d ngi c l hc tr tc gi Vit i na,
theo bc s Nguyn Hu Thuyt). V vy, xem ti liu Php, bao gi cng l cp tn: Huard v Xun
Hp. Hi li thy Hp l ai ng gp nhiu hn, thy khng nh: bng nhau.
Khi v lm vic ti Vin Gii Phu, gio s Hp vn phi t hc thi t ti (thi nu khng c t ti th
khng thi bc s c). Cui cng th cng xong, ng bo v lun n nm 1944 v mt ti rt c th:
"Nghin cu v h thng xng ngi Vit Nam". ng l ngi u tin nghin cu h thng cc c im
gii phu ca ngi Vit Nam, k c v ngn chn Giao Ch, nghin cu c cc tc phm iu khc cha
chin, n miu kt tinh li trong cun "Hnh thi hc Ngi v Gii phu ngh thut". ng va ging
dy ti trng Y, va ging dy ti trng Cao ng M thut ng Dng t nm 1936 (theo L Gia Vinh:
Con ng vinh quang.- NXB Vn ho, 1991). Ngy , thy Hp l mt trang phong lu cng t, va giu,
va c ti. D nhin thy c xe hi ring v c c bc s Jeanne T. T. O. b mn Sinh L hc rt ngng
m, tuy thy c gia nh.
Khi trng Y v tay nhn dn, trong khng chin chng Php, gio s Xun Hp l ngi u tin dng
ting Vit trong ging dy bc i hc v bin son cc danh t gii phu cn nguyn gi tr n ngy
nay. ng lin tc lm hiu trng trng i hc Qun Y cho ti khi ngh hu nm 72 tui (1978) nhng
vn lnh o b mn Gii Phu trng i hc Y H Ni v ch o Hi Hnh thi hc Vit Nam. ng
c phong qun hm thiu tng qun y v c tng danh hiu Anh hng cc lc lng v trang v gii
thng H Ch Minh.

a im 11 L Thnh Tng tht ra l ca i hc Lut khoa. Mt a im mi cho


trng Y Dc ton cp ng Dng cng c chn gc gia hai ph Trn
Thnh Tng - Trn Hng o, bn cnh bnh vin n Thy (ngy nay l Vin Qun
Y 108) nhng cha kp thc hin th b tnh hnh chin tranh lm gin on (mi ch
xy c Vin Gii Phu Tng Bt H, vic xy dng Vin Php Y cng b b d v
chin tranh), tuy chin tranh thc s n 1939 mi xy ra. Hin cn cc co th iu
tra "Tin v Bt tin" v vic xy dng Vin Php Y (t liu Trung tm Lu tr Quc
gia I)
Nhng ng thy ngi Php ca thi k ny, c l ch tr mt s rt nh, u sang
ging dy vi tinh thn truyn th kin thc khoa hc cho hc sinh, ng theo li th
Hippocrate. thy Henri Coppin c hc sinh qu mn v rt gii lm sng (theo GS.
Trnh Ngc Phan), tic rng thy qua i sm (1929). thy Naudin, mt cu bc s hi
qun l ngi rt thng hc sinh v thng cm vi bnh nhn. Bc s L Vn Khi
k li: "Thi tnh trng thiu ging nm trong bnh vin cha trm trng lm nn
chng ti d di thu nhn c nhng ngi ch c bnh i v rt. Gio s Naudin
khng phn i, ch nhc cu "Mt ngi b ngoi kho mnh l ngi c bnh m
khng bit" v ng bt sinh vin xem li, th no ng cng tm ra mt bnh, d rt
nh, nh gh, giun, thiu mu... ngi y c nm v m min ph mt s ba.
Gio s Naudin a cho thuc dng bo ch" (ngy y, cc dung dch ung thng
khng thnh cng thc bo ch sn nh ngy nay nn thy thuc thng k n 5-7
v thuc phng bo ch pha cho bnh nhn dng, ging nh k thang ng y).

Chc chn nhiu bc s tr ngy nay khng bit trong "Si r ho B Ph" c nhng v
g, liu lng bao nhiu. Dng bo ch sn (officinal) tht tin li, phi nh nhiu !
Cc thy ngi Php tuy khng phi l nhng nh khoa hc xut sc nhng h
thnh cng trong vic o to mt th h bc s Vit Nam c c, Ti sau ny
duy tr c trng Y trong khng chin chng Php v pht trin ln mnh nh
ngy nay. Cc gio s nh trng xut bn nh k c 9 tp K yu cng trnh
k t nm 1936, cng b cc nghin cu ca gio s v bc s, dc s trng Y
Dc khoa ng Dng. Rt ng tic l nhng tp k yu ca trng v ca Vin
Gii Phu hin nay u khng cn c lu tr ti th vin nh trng. im qua vi
ng thy ngi Php.
Gio s Le Roy des Barres, hiu trng trng Y (thi k 1929-1935) chuyn v sn
khoa v m rt gii. Nhng bnh nng khng c kh nng chuyn v Php u phi
qua tay thy v vy thy c hu ht cc v tai to mt ln knh n. ng ch c tt hay
gt nn sinh vin rt ngi ph cho ng v ch c b v ng (ngi Vit) l mt n h
sinh lm c vic . B bit trc nhng dng c ng sp cn a ng lc v
nu ng gt th b gt li, thm ch chn qua gm bn vo cng chn ng l ng
du ngay (L Vn Khi, sch dn)
Gio s Lucas Championnre rt gii ngoi khoa, gia nh c 3 i u l thy thuc
danh ting. ng l ngi im m, rt qu mn sinh vin. ng khm bnh rt k nn
chn on rt chnh xc v va m, ng va gii thch cn k cho sinh vin ph m.
Gio s Lucas Championnre mt ti H Ni trong s tic thng ca sinh vin
khin chnh ngi Php phi ngc nhin. Sau gio s Lucas Championnre, c gio
s Cartoux (ngi cng sang ng Dng mt lt vi cc gio s H c Di v
Huard) lm ngoi khoa kim ging dy mn gii phu. ng rt bit n din, l ngi
u tin H Ni c chic xe hi kiu th thao v l ngi rt lch s. ng m tay tri
rt kho v tn tnh hng dn cho sinh vin trong lc m.
Cc gio s lp sau 1930, ngoi Huard (c cng o to y s ng Dng Xun
Hp) v Cartoux, cn c Meyer May (mt ngi gc Do thi, theo phe khng chin
De Gaulle, sau nm 1946 ng sang M sinh sng), l ngi c cng ln o to bc
s Tn Tht Tng; Gs Dalas (Sn Ph Khoa) c cng o to bc s inh Vn
Thng, ri GS Montagn, Sollier v nhiu ngi khc cng thuc lp ny. Ngi
Php rt trng bng cp nn nhiu cn b ging dy thi phi v Php thi thc
s (nh ni khoa c Massias, ngoi c Mayer May, sn c Dalas, nhi c Blondel, gii
phu c Huard...). Tuy nhin cng cn nhiu gio s khc khng c bng thc s nh
Toullec dy mn Bnh hc nhit i, Cartoux dy Ph sn, Polidori dy nhi, Naudin
dy ni, Grenierboley dy da liu, Joyeux dy m hc, Keller dy Mt, Sollier dy Tai
mi hng. Gio s Sollier l ngi rt c bit. ng c tnh n to ni ln, lun gt
gng vi mi ngi, thm ch khi v ng ti khm cng b ng gt gng nh vi
nhng bnh nhn khc. Tht ra, tuy ng gt y nhng nu sinh vin b khng n
th ng li tm h xin li v tt nng tnh ca mnh v vui v mi quay li. ng c b v
rt hin, sinh cho ng su con ton gi. Mi ln thy ng b v n con i ph hay i
l nh th, ngi Vit Nam no cng phi ngm nhn v him c ngi Php no
ng con nh vy. ng c cng o to cc bc s tai mi hng lp u ca ta

nh bc s V Hu Hiu bn qun Y ( mt), gio s V Tn, v.v. Gio s hiu


trng Henri Galliard sau ny khi v Php tip tc u nhiu sinh vin Vit
Nam du hc bn . ng vn gi nguyn cm tnh vi Vit Nam tuy t 1946 thi
dy hc trng ng Dng. Cc thy ngi Php khng lm t, nhng sn sng
khm gip ngi nh sinh vin. Thnh thong, do bnh vin Saint Paul mi (t sau
1935 mi c bnh vin ny, do cc b s m nhim) th mi sang m.
Cc thy ngi Php tuy khng phi l nhng nh khoa hc xut sc nhng h
thnh cng trong vic o to mt th h bc s Vit Nam c c, Ti sau ny
duy tr c Trng Y trong khng chin chng Php v pht trin ln mnh nh
ngy nay. Cc gio s nh trng xut bn nh k c 9 tp K yu cng trnh
k t nm 1936, cng b cc nghin cu ca gio s v bc s, dc s trng Y
Dc ng Dng. Rt tic l nhng tp k yu ca trng v ca Vin Gii Phu
hin nay u khng cn c lu tr ti th vin nh trng.
T 1935, vic bo v lun n c tin hnh ngay ti trng Y ng Dng, lc u
do cc gio s t Php sang ch tr.
Nm u tin bo v lun n ti H ni c 12 bc s l:
1. L Vn Cn: Gp phn nghin cu cc trng hp gy xng cnh tay
2. Hunh Cng Chiu: Gp phn vo vic iu tr bnh lch do st rt bng
liu php ph tng lch
3. Hunh Tn i: Gp phn nghin cu cc hi chng bng cp trong bnh
giun a
4. Nguyn Trng Hip: Nghin cu v hu qu ngoi khoa cc bnh l v
vim i trng nhit i
5. Nguyn nh Hong: Gp phn nghin cu cc trng hp gy mm
ngang n c ct sng tht lng
6. Hong Gia Hp: Gy m tnh mch bng Numal
7. Trng H Ly: iu tr ngoi khoa ccvim i trng mn tnh bng to l
d, c bit l m rut tha
8. Nguyn Xun Nguyn: Gp phn nghin cu bnh do Pseudomonas
pseudomallei ng Dng
9. Phm Vn Phn: Gp phn nghin cu bnh st rt bm sinh
10. L nh Qu: Gp phn nghin cu phu thut ct t cung qua ng m
o
11. V Duy Thch: Gp phn nghin cu bnh sinh ca ph trong chng t
ph (bri bri)
12. Dng Tn Ti: Cng cuc chng bnh st rt Tuyn Quang.
T khi ng Dng b ngn cch vi chnh quc do chin tranh th gii th 2, cc
gio s nh trng t m nhim vic ch tr lun n, v cui cng, t Vichy, sc
lnh ngy 15 thng Mi 1941 ca thng ch Ptain, quc trng Php, nng cp
trng Y Dc ton cp ng Dng thnh trng i hc hn hp Y Dc khoa
ng Dng, hon thin bc cui cng trong vic xy dng trng Y Dc ng

Dng (chnh quyn ng Dng thi theo chnh ph Vichy v chng li phe
khng chin De Gaulle)
T khong nm 1940 tr i, trng cc khoa lm sng ti bnh vin v phn ln cc
khoa cn lm sng u do cn b Vit Nam m nhim. Cc bc n anh c c V
nh Tng v c Trn Vn Lai l hai bc s thng tr ti bnh vin Bo h hng
dn sinh vin thc tp. Bc s thng tr cui cng l c H c Di (theo hi k gio
s V Cng Ho).

KHUNG CN B CA TRNG NG DNG TRONG THI K


Y NHT (1943)
Hiu trng:H. GALLIARD, gio s trng i hc Y khoa Paris
Gio s chnh thc: Dalas, Huard, Cousin, Sollier, Grenierboley,
Blondel, Rivoalen, Joyeux, Montagn, Bonnet
Tr l lm sng: CARTOUX, H c Di (hai v ny c phong gio s ngy
11.12.1943).

A. BLONDEL
P. BONNET
C. CARTOUX
G. COESTER (ging vin)
E. COUSIN
P. DALEAS
DUGA (ging vin)
H. GALLIARD
J. GRENIERBOLEY
H C DI
P. HUARD
B. JOYEUX
M. MONTAGN
B. NOYER (Ging vin)
A. RIVOALEN

Ni lm sang
Bnh hc Ni khoa
iu tr hc
Dc l hc
Sn khoa
Y Vt l
Y ho hc
Lm sng Sn-Ph khoa
in quang v Vt l tr liu
Vi trng hc
K sinh trng hc
Lm sng bnh ngoi da - hoa liu
Bnh hc i cng
Bnh hc ngoi (cng vi M. Montagn)
Gii phu nh khu
Phu thut thc hnh
Ngoi lm sang
M hc v Phi thai hc
Gii phu bnh
Gii phu hc
Bnh hc ngoi
Sinh l hc
Y hc thc nghim (tc Sinh l bnh hc)
Ni lm sng nhi khoa

R. SOLLIER
Khng c ch nhim chnh thc

Truyn nhimV sinh


Lm sng Tai-Mi-Hng
Y php hc v Qui ch hnh ngh
Nhn khoa

Trng i hc Y - Dc khoa nm 1923

Tm th ng ca cc hc sinh Trng Y ng Dng

Kho u tin ca Trng Y khoa ng Dng.


Hng u tin: ng L Vn Chinh, thy thuc Capus, BS. Degorce v BS. Le Roy des Barres
Hng th hai: cc gim th.
Hng th ba: tm hc sinh.

i ging ng i hc Y - Dc khoa ng Dng nm 1930.

Nh thng Bch Mai nm 1915

Cc hc sinh, y s ng Dng kho 1921 - 1925.


Ln u tin cso hai sinh vin tt nghip PCN:
Sinh vin ng V Lc (ngi mc o mu trng) v sinh vin Hong Thu ba (ngi ng
hng u, th t t tri sang). Sau tt nghip Bc s Paris.

Khu ni tr ca sinh vin 13 L Thnh Tng (Hin nay l ni lm vic ca B mn Gii phu
bnh v Php y).

Hc sinh, y s ng Dng thc tp ti Bnh vin nm 1910.

1930-1940: mi nm trng thu nhn 50 ti 60 sinh vin P.C.N. v gn mt na s


sinh vin ny c trng tuyn vo nm th nht y khoa. Nin kha 1939-1940 tng s
sinh vin cc lp ton trng l 147 ngi.
Trng i tn thnh " Facult Mixte de Mdecine et de Pharmacie " do ngh nh
ngy 15-10-1941, v tip tc c i hc Paris bo tr.
Chng ch d b vo y khoa i tn l P.C.B. thay v P.C.N... Trng t t chc hi
ng gim kho cc k trnh lun n y khoa, khng cn mi cc gio s t Paris
sang chm thi. Trong hc trnh 6 nm, sinh vin c th thi cc k thi externat, internat,
aide d'anatomie hay prosecteur.
Hai v gio s Vit Nam u tin u thc s y khoa Php (khoa gii phu) l gio s
Phm Biu Tm v gio s Trn Quang nm 1947. Cc gio s Nguyn Hu
(Anatomie), ng vn Chung (Mdecin), V Cng He (Anatomo - Pathologie) trng
tuyn thc s nm 1952.

GS. H c Di

GS. Tn Tht Tng

GS. Phm Biu Tm

GS. ng vn Chung

Nhiu thy ca chng ta ni bt ngay t khi lm ni tr hoc mi ra trng, y


ch c th nu mt vi th d :
Thy ng Vn Ng bo v lun n nm 1936 vi ti :"Gp phn nghin cu v
lm sng v bnh cn cc p xe gan Bc K". ng l tr l cho gio s Henri
Galliard, hiu trng v ch nhim b mn K sinh trng. Khi tr thnh trng lab
K sinh trng v ging vin Sinh hc ban Dc, ng cng b 16 cng trnh nghin

cu v n nm 1943, ng c tuyn chn i du hc Nht Bn vi tiu chun


"Ngi c trnh cao, i din xng ng cho nn Y hc Php ti ng Dng".
Sau ny, nm 1949, t Nht Bn, ng v thng Vit Bc tham gia trng Y khng
chin v c cng trnh nghin cu sn xut nc lc (filtrat) pnixilin phc v iu
tr thng binh.
Thy Tn Tht Tng th va lm nhim v ni tr khoa Ngoi, va lm ph ging
(prosecteur) gii phu v kim lun c gii phu i th (m t thi sau khi bnh nhn
cht xc nh nguyn nhn t vong). Do c sc kho tuyt vi nn thy cn gi
chn i trng i bng trng Y thi . thy, c phm cht mt nh khoa hc
ln ngay t khi cn tr : ci g tm thy th khng bng lng vi kt qu trc mt,
kin quyt i ti cng, khng n l vic ln hay nh. Trong thi gian lm tr l ri ph
ging gii phu t 1935 n 1939, thy phu tch hn 200 b gan ngi cht. Lao
ng cc nhc c n b xng ng : thy l ngi u tin phu tch c
ton b cc ng dn mt trong gan, sau ny c ng dng rt to ln trong cng
trnh ct gan kh Tn Tht Tng c gii Y hc phng Ty nh gi rt cao. Lun
n bo v nm 1940 ca thy l khi u cho mt cng trnh sut i "S phn b
tnh mch trong gan v cc ng dng trong ct gan v ct thy gan" (Tn Tht Tng,
cuc i v s nghip _ NXB Y Hc, 1997).
Nh vy, ngay t u nhng nm 1940, i ng cn b ngi Vit trong trng
ng Dng ln mnh, t m ng c cng tc ging dy lm sng v
iu tr. Cc trng khoa lm sng hon ton thay th c cc gio s ngi
Php khi h vng mt.
Bc s Nguyn Hu Thanh, nguyn gim c bnh vin Saint Paul, hc tr thy Nguyn Hu Thuyt c
nghe thy k li : hi u c 3 ng thy ngi Vit i vi cc thy ngi Php : Thy Tn Tht Tng trng
khoa ngoi vi gio s Meyer May, thy inh Vn Thng trng khoa Sn Ph vi gio s Dalas v thy
Nguyn Hu Thuyt, trng khoa Nhi vi gio s Blondel. C ba thy u c sinh vin gi bng "sp".
Hc tr ca sp Thuyt kh ng v cn nh mi ci khoa Nhi bnh vin Bch Mai ngn np, sch s v
thong mt. Cc bc s, t gio s ch nhim n ni tr u mc mt kiu trang phc d nhn ra, c m bc
s, ti ng ng nghe v ba g phn x. Y t mc trang phc trng c khn bt u, h l mc mu xanh lc.
Trong khoa tun theo mt trt t nghim ngt : Khi bc s hoc ni tr i khm bnh, c y t ngi Php
Marcel thp tng ghi li mi mnh lnh iu tr v ti cn vo bn tay ngi khm bnh, khng phn bit
l gio s hay ni tr . Trong giao ban hng ngy, thng do trng khoa lm sng ch tr, ni tr trnh by
din bin bnh phng, b y t trng Landauer ngi Php gc c bo co cc vn k thut (v d cp
cu vim phi bng lu dng kh, truyn mu tha rau sn ph cho tr thiu mu do st rt, v.v..).B
Minh, y t ph trch dc trnh s thuc xin ch k v c Marcel bo co v cc vn dinh dng (nh cho
bnh nhi dng sa chua, tim nc da cho tr suy dinh dng, v.v..).
Khi bt u khng chin ti H Ni, thy Nguyn Hu Thuyt l qun y trng Trung on Th , c trm
cu thng t ti ph Hng B. Sau khi rt khi H Ni, thy li lm qun y trng Trung on 72 Bc
Cn, mi ti nm 1952 mi tr li ngnh Nhi ri c sang Trung Quc, , thy hc thm Trung Y v tr
thnh mt chuyn gia Nhi khoa v ng Y cho ti cui i.

Nm 1940, pht xt Nht tn cng Lng Sn, h n ng ng. Thc dn Php qu


gi dng ng Dng cho Nht v t nm 1943, ng Dng b li ko vo cuc
chin (trong khi nh cm quyn thc dn vn ng ngoi cuc v c ng cho thng
ch Ptain !). H Ni b khng qun ng Minh nm bom nhiu ln, tt nhin mc
c lit khng th so snh vi nhng nm chng M ca nhn dn ta nhng sinh vin

trng Y bt u c lm quen vi cng tc cp cu chin thng, phn loi


nn nhn sp ti s thch ng rt nhanh trong cuc khng chin trng k
Thi k t nhng nm 1940 cn chng kin cc hot ng cch mng trong sinh vin
Y. Hin nay, rt tic l nhng nhn chng lch s khng li nhiu hi c cho hu
th nhng nhng g ta c bit cng c th cho thy hot ng yu nc si ni
thi . in hnh nht l hai nhm :
Nhm Lu Hu Phc, Mai Vn B, Hunh Vn Ting vi hng lot bi "Thanh nin
ca" khi dy lng yu nc v t ho dn tc khi ca ngi nhng chin cng ngn
nm xa ca t tin. Nhng bi ht ny c tnh cht kch ng rt mnh. Lp hc sinh
mi ln tip thu c lch s oanh lit ca dn tc qua dng rt hp dn l cc bi
trng ca. Nhng chin thng Chi Lng, Bch ng, ng a tr nn sng ng hn
bao gi ht. C th ni nhng bi ca yu nc ca thi k ny lm sng dy lng
t ho dn tc, nung nu ch tr th cho ni nhc mt nc hn 80 nm v thi
thc thanh nin sinh vin hc sinh ln ng cu nc.
Nhm th hai ng hn, vi nhng hot ng x hi nh cu i, khm bnh cho
ng bo, quyn gp thuc men gi ln chin khu, gm nhiu bc s, dc s ra
trng nh V Vn Cn (sau ny l Cc trng Cc Qun Y, ri B trng B Y T),
L Vn Chnh, Nguyn S D, Nguyn Dng Hng, V Cng Thuyt, cc sinh
vin Nguyn Xun Bch, Chu Vn Tch, Nguyn Minh Tm, v.v... Tuy nhin c hai
nhm ny hot ng khng phi vi t cch l mt t chc ca i Hc Y Dc. Lch
s 100 nm ca trng khng th ni nhiu v h.
Trc khi khng chin ton quc n ra, hng lot sinh vin Y vo qun i, ni bt
nht l cc anh ng Vn Vit, t mt sinh vin Y tr thnh trung on trng trung
on 174 ni ting dm c gan vi lc lng bn thn h n ng Kh ngy
25.5.1950, trc chin dch Bin Gii, lm chnh Tng T Lnh V Nguyn Gip phi
ngc nhin (V Nguyn Gip : ng ti in Bin Ph - NXB Qun i Nhn Dn,
1999.- tr 21), anh Nguyn Kng tr thnh thiu tng QND Nguyn Th Lm, v
mt vinh d rt ln na cho trng Y l anh sinh vin Cayxn Phomvihn sau ny tr
thnh Tng b th ng Nhn Dn Cch Mng v Ch tch nc Cng Ho Dn Ch
Nhn Dn Lo.
Tuy ngy 9.3.1945, Nht lt chnh quyn thc dn ng Dng nhng mi vic
trong trng Y vn tin hnh bnh thng. Gio s V Cng Ho nh li l Nht ch
ui gii cm quyn v qun i Php nhng khng ng ti cc tr thc dn s. V
vy, nm 1945 vn t chc thi tt nghip v bo v lun n.
C 6 lun n c bo v nm 1945 gm:
1. Nguyn S Dinh: tude clinique du typhus murin forme pidmique (Nghin cu lm sng v st
Rickettsia mooseri thnh dch)
2. H Vn Hu: Contribution l' tude du liquide cphalo-rachidien des phylitiques tertiaires cutans
Annamites (Gp phn nghin cu dch no ty cc bnh nhn giang mai da thi k th ba ngi Vit Nam)
3. Nguyn Vn Liu: tude clinique des accidents cutans provoqus par le latex des arbres laque du
Tonkin (Nghin cu lm sng cc tai bin ngoi da do nha cy sn Bc K).

4. Hunh B Nhung: La transfusion sanguine dans les anmies infantiles observes au Tonkin (Truyn mu
trong thiu mu tr em Bc K)
5. L Vn Phng: tude de l' ostomylite de l' adolescent et des voies d'accs la diaphyse humrale
(Nghin cu v vim xng ty thiu nin v ng vo thn xng cnh tay)
6. Nguyn T Vinh: Contribution l' tude des maladies chirurgicales du colon droit (Gp phn nghin cu
cc bnh ngoi khoa ca i trng phi)

Sau Cch mng thng Tm, Vin i hc H Ni tr v vi nhn dn, trng Y Dc


H Ni tr thnh trng i hc
Y Dc Vit Nam do gio s H c Di lm hiu
trng. Cc gio s ngi Php u ra i nhng lc , lp cn b ging dy
ngi Vit sn sng thay th trong mi b mn. K thi tt nghip nm hc
1945 - 1946 vn m v B Quc gia Gio dc cp bng tt nghip cho nhiu
ngi, tuy nhin, khng c lun n no c trnh by.
Nm hc 1946 - 1947 b tr ngi v chin tranh nhng vn c k thi tt nghip ngoi
khng chin nm 1947.
Khong thng T nm 1947, trng Y Dc ng Dng c ti ging trong H
Ni tm b chim. Tnh cht trng vn nh xa, ngha l do cc gio s ngi Php
ch tr v ging dy hon ton bng ting Php. Khi , gio s Huard l hiu trng
kim gim c bnh vin Ph Don (tn c bnh vin Bo h b xo b, sau ny,
chnh quyn b nhn i tn thnh bnh vin Yersin).
Dn d, khung gio s c b sung thm 4 gio s thc s ngi Vit : Phm Biu
Tm (Ngoi khoa, 1949), ng Vn Chung (Ni khoa, 1952), V Cng Ho (Gii
phu bnh, 1952) v Nguyn Hu (Gii phu, 1952) . Cng nm 1947, mt phn
hiu ca trng c m Si Gn do gio s Massias lm hiu trng. Nm
1949, v danh ngha, trng c chuyn giao cho chnh quyn b nhn nhng vn
do gio s Huard lm hiu trng. Ln ny c thm gio s Phm Biu Tm c
lm ph hiu trng kim ph gim c bnh vin Yersin.
T 1947 n 1954, trng H Ni t chc bo v c 106 lun n (nm cao
nht l 1952, c 53 lun n) nhng sau , phn ln bc s b bt vo qun i.
Cng thi gian ny, trng Si Gn cng t chc bo v c 57 lun n trc
khi kt thc tn ti ca trng ng Dng c.
PH LC
Lun n ca cc gio s trng i hc Y H Ni bo v trong thi ng Dng (theo trnh t
thi gian)
1. Nguyn Xun Nguyn, 1935: Contribution l' tude de la mlioidose en Indochine (Gp
phn nghin cu bnh do Pseudomonas pseudomallei ng Dng).
2. ng Vn Ng, 1936: Contribution l' tude clinique et tiologique des abcs du foie au
Tonkin (Gp phn nghin cu v lm sng v bnh cn cc p xe gan Bc K).
3. V Cng Ho, 1937: Du suicide dans la socit annamite (Vn t st trong x hi Vit
Nam).
4. Nguyn Ngc Don, 1940: Ascaridiose infantile au Tonkin (Bnh giun a tr em Bc
K).

5. Phm Khc Qung, 1940: Amibiase et cancer (Bnh amp v ung th)
6. inh Vn Thng, 1940: Les preuves fonctionnelles du rein et la valeur de la glycmie chez
l'Annamite du Tonkin (Cc xt nghim chc nng thn v tr s ng huyt ngi Vit Nam
Bc K)
7. Tn Tht Tng, 1940: La vascularisation veineuse du foie et ses applications aux rsections
et lobectomies hpatiques (S phn b tnh mch trong gan v cc ng dng trong ct gan v
ct thy gan).
8. Nguyn Tn Gi Trng, 1941: De l' intrt de la ponction sternale dans l' tude du paludisme
(V ch li ca chc d xng c trong nghin cu st rt).
9. ng Vn Chung, 1944: Les dilatations congnitales de l' artre pulmonaire (Gin bm sinh
ng mch phi).
10. Nguyn Trinh C, 1944: Considrations sur le traitement des pleursies purulentes
aigus non tuberculeuses (Nhn xt v vic iu tr cc trn m mng phi khng do lao).
11. Xun Hp, 1944: Recherches sur le systme osseux des Annamites (Nghin cu v
h thng xng ngi Vit Nam).
12. Trnh Ngc Phan, 1944: Contribution l' tude du traitement chirurgical du gotre au
Tonkin (Gp phn nghin cu v iu tr ngoi khoa bu gip Bc K)

H Ch Tch n d l khai ging Trng i hc v pht bng tt nghip BS y khoa, nha


khoa, n h sinh (15-11-1945)

i tng V Nguyn Gip v GS. Trn Hu Tc vi cc chin s Trung on Th (2-1947)

Cc tr thc trong khng chin ti Thanh Thu (Phc Th) nm 1948.


T phi sang tri, cc n v: inh Vn Thng, Tn Tht Tng, H c Di, Nguyn Vn Huyn,
Nguyn Vn Huyn, Xun Hp, V Vn Cn, Nguyn Trinh C

Hi ngh tng kt thi ua nm 1952 Trng i hc Y khoa trong khng chin


T tri, hng cui:
Th nht: GS. H c Di.
Th ba: BS Tn Tht Tng.
Ban lch s i hc Y H Ni

Trng i hc Dc H Ni
Tin thn l Trng Y khoa H ni, c Ton quyn ng ng k ngh nh thnh
lp ngy 8 thng 1 nm 1902.
Chng trnh hc 3 nm i vi khoa Dc. Tt nghip c cp bng Dc s ng
dng (tng ng dc s trung hc ngy nay). Kha tt nghip u tin nm 1917
ch c bn ngi.

Ngy 22 thng 4 nm 1924 Ton quyn ng dng k ngh nh quy nh trng c


nhim v o to Bc s Y khoa, dc s hng nht (Diplme de Pharmacien 1re
classe - tng ng dc s i hc ngy nay).
Trc nm 1935 sinh vin nm th 5 thi v bo v lun n tt nghip ti Php.
Nm 1945 sau Cch mng thng Tm, ly tn l Trng i hc Y Dc khoa Vit
Nam do Gio s H c Di lm hiu trng.
Nm 1947 ban Dc khoa c cc kha trc nm 1945 v nm 1945, kha 1946, kha
1947.
Thng 7 nm 1948 Ban Dc khoa c chuyn cho Cc Qun Y ph trch c
thnh lp li ti Thi Nguyn (lc ny nh nc giao o to Dc cho Cc Qun Y).
Trong thi gian khng chin 1947-1954 Trng i hc Y Dc H ni (ti H ni b
chim ng) o to c 106 bc s v dc s.
Ngy 28 thng 1 nm 1955 Ngh nh 452/ZYO-ND-3 b nhim Gio s H c Di gi
chc Gim c Trng i hc Y Dc khoa, Gio s Trng Cng Quyn ph Gim
c ph trch Khoa Dc.

Ngy 29 thng 9 nm 1961 Khoa Dc c tch khi Trng i hc Y Dc khoa,


thnh lp i hc Dc khoa do dc s V Cng Thuyt lm Hiu trng.
Ngy 11 thng 9 nm 1985 B trng B Y t k quyt nh s 1004/BYT-Q i tn
Trng i hc Dc khoa thnh TRNG I HC DC H NI, tn ny c
gi cho n nay.

Y Khoa i Hc Si Gn (1)
Nh trn ta thy trng Y Khoa Si Gn c thnh lp nm 1947 nh l mt chi
nhnh ca YKDHH p ng nhu cu ca cc sinh vin y khoa min Nam. Cho ti
nm 1954 khi phn ln sinh vin v ban ging hun ca YKDHH di tn vo Nam th
trng chnh thc tr thnh YKDHS.
Tr s chnh c t ti s 28 Trn Qu Cp, gm mt cn nh cao hai tng dng
lm vn phng, th vin v phng hp cc gio s, v 3 cn nh ngang dng lm ni
ging giy l thuyt.
Thnh phn ban ging hun gm c:
- Khoa trng: GS Charles Massias
- Khoa Ni thng: GS Massias, GS Rivoalen, BS Nguyn Ngc Huy, BS Phm
Tn Tc, BS Trn L Y
- Khoa Gii Phu: GS Trn Quang , GS Phm Biu Tm, GS Nguyn Hu,
GS Trnh Vn Tut, BS ng
Vn Chiu, BS Hong Tin Bo
- Khoa Sn Ph: GS Trn nh , BS Nguyn Vn Hng, BS H Trung Dung
- Khoa Nhn: GS Nguyn nh Ct, BS Nguyn Ngc Knh
- Khoa Tai Mi Hng: GS Tissi
- Khoa M Hc & Bnh l hc: GS Joyeux, BS Nguyn Lu Vin
Trong vng 4-5 nm, cc Gio s ngi Php dn dn tr v Php v nh hng
Php trong ngnh y khoa cng dn dn suy gim. Tng cng nn ghi nhn l 1962 l
nm cui cng m vn bng Y khoa Bc s ca trng YKDHS cn c cng nhn ti
Php.
Cc c s thc tp gm c:
Bnh vin Ch Ry: Ni Ngoi Khoa, Tai Mi Hng
Bnh vin Bnh Dn: Ngoi Khoa, Nhn khoa, Bnh Ngoi Da, Niu Khoa, Ung th
Bnh vin Nhi ng: Nhi Khoa

Bnh vin T D: Sn Ph Khoa


Bnh vin Hng Bng: bnh Phi v Lao
Bnh vin Ch Qun: bnh Truyn nhim & Thn kinh
Bnh vin Saigon: Tai Mi Hng, Cp cu
Bnh vin Nguyn Vn Hc (khai trng 1967): Ni Ngoi khoa, Sn ph
Cc phng thc tp khoa hc cn bn nm ri rc trong thnh ph nh C th Hc
vin (C th hc), BV Saign (Ha hc), Vin Pasteur (Vi trng v K sinh trng). Mt
c s ring bit ta lc gn C th Hc vin c dng lm ni thc tp cho cc mn
Sinh l, C th Bnh l v M hc. Chng trnh hc di 6 nm v mt nm tin y khoa
(PCB hoc SPCN). S sinh vin trung bnh t 100 ti 120 ngi mt lp. S s ny
tng dn cho ti nm 1962 th trng quyt nh gii hn s sinh vin mc 200
ngi cho nm u v cc sinh vin phi qua mt k thi tuyn. Sinh vin Y khoa v
Dc khoa s dng chung trng c ti s 28 Trn Qu Cp cho ti nm 1961 khi
trng i hc Dc Khoa thnh lp vi GS Nguyn Vnh Nin l Khoa trng. Phn
khoa Nha Khoa, trc l b mn Hm Ming trong YKDHS, tr thnh i hc Nha
Khoa nin kha 1964-1965 vi GS Trnh Vn Tut l Khoa trng.
Nu ta thy trng YKDHH c mt ging lch s tng i m m, t bin chuyn th
nhiu din tin lch s quan trng xy ra cho YKDHS. Nm 1955, GS Massias v
Php v GS Phm Biu Tm ln thay th, nh du ln u tin trng c mt Khoa
trng ngi Vit Nam. Thnh phn ging hun, tng i nh lc ban u, dn dn
c tng cng trong nhng nm 1954-1956 vi :
- GS Trn Ngc Ninh (Chnh Trc, Gii Phu Nhi ng)
- GS Trn V (Sinh l hc)
v trong nhng nm 1960-1963 vi cc Gio s:
- GS Nguyn Huy Can (C Th Bnh l)
- GS L Xun Cht (Huyt Hc)
- GS o c Honh (Ung Th)
- GS Bi Quc Hng (Thn kinh)
- GS Nguyn Ngc Huy (Tim Hc)
- GS Ng Gia Hy (Niu Khoa)
- GS Nguyn Vn t (Ngoi Da & Hoa liu).
Trong n lc tng cng ban ging hun, mt s nhn vin ging hun tr c
tuyn dng v gi qua Php theo hc cc lp hun luyn hu i hc trong nhng nm
1958-1960. Tuy nhin mt s ln cc v ny quyt nh li Php quc sau khi hun
luyn xong lm chng trnh b gin on.
T sau 1954, chnh ph M bt u gia tng vin tr cho min Nam Vit Nam. Chng
trnh gio dc y khoa c ch ti v c quan USAID c ch nh nghin cu, xy
ct mt Trung Tm Gio Dc Y Khoa cng mt bnh vin thc tp 500 ging. Theo
cun sch Saigon Medical School: an Experiment in International Medical Education

ca BS W. Ruhe th vic xy ct trung tm ny tn ht 2,500,000 m kim, mt s tin


kh ln khi m mt ly c ph gi 5 xu v mt gallon xng gi 20 xu. Mt na ngn
khon ny do USAID i th v mt na do ngn sch quc gia Vit Nam i th. Cng
vi vic xy ct Trung tm Y khoa, mt s nhn vin ging hun mi tuyn dng c
gi i M tu nghip, ngn hn v di hn.
Ti nm 1965 nhng nhn vin ny tr v tng cng ban ging hun, trong s ta thy
c:
BS o Hu Anh (C th Bnh l),
BS Hong Tin Bo (Chnh trc),
BS V Qu i (Vi trng hc),
BS Nguyn Khc Minh (Gy m),
BS Th Nhun (K sinh trng hc),
BS Bi Duy Tm (Sinh ha hc).
ng thi, cng trong thi im ny, ta thy c mt s chuyn vin t cc nc tip tc
tr v phc v ti YKDHS nh :
BS Nguyn Th Minh (Ni Khoa, Php),
BS Trn Kim Thc (Bnh Tiu Ha, Php),
BS Trn Th Nghip (Quang Tuyn, Php),
BS L D Khng (Gii Phu, c),
BS Liu Thanh Tm (Quang Tuyn, Php)
BS Ph B a (Gii Phu, M)
BS Nguyn Ngc Gip (Sn-Ph Khoa, M).
Tng s nhn vin ging hun cho nin kha 1967-68 c ghi nhn l 91 ngi, vi
16 Gio s Thc th, 7 Gio s Din ging, 27 Ging s v 41 Ging nghim vin.

i hc Y Khoa Saigon (trc 1964)

Nm 1966, trng YKDHS chnh thc dn v Trung Tm Gio Dc Y Khoa ta lc trn


i l Hng Bng (nay l An Dng Vng). Trung tm bao gm c hai trng Y v
Nha, y vi i ging ng, th vin, v cc khu Khoa hc Cn bn cng vi cc
phng th nghim. D n xy ct bnh vin thc tp 500 ging b lui li cho ti nm
1972 khi ngi M rt khi Vit Nam th hy b.
Nin kha 1967-68 l nin kha u tin ti Trung Tm Y Khoa mi, nh du mt
s cng tc ca chnh ph M trong cng cuc gio dc y khoa Vit Nam. Qua s dn
xp ca c quan USAID, Hip Hi Y Khoa M (American Medical Association) mang
cc b mn chuyn khoa ca nhiu trng y khoa M sang Si Gn trc tip ym
tr cho cc b mn ca trng YKDHS. Mt trong nhng b mn u tin tip nhn s
ym tr ny l mn Sinh l hc vi GS Lilienfield, mt GS M ni danh. V tnh trng
cp in lin min Si Gn trong nhng nm 67-68 nn mt trong nhng lp ca GS
Lilienfield c tin hnh ngoi tri, bn b h cnh th vin vi sinh vin ngi trn
c v bng en dng bn cy me gi. GS Lilienfield c ni vi ti sau lp hc l cha
bao gi ng c tham d mt bui ging giy l lng v thch th nh vy. S ym
tr trc tip gia cc b mn chuyn khoa M v Vit Nam qua s dn xp ca hip
hi AMA k trn c tip tc cho ti nm 1975 v gip ch rt nhiu cho cng
cuc tng cng nhn vin ging hun qua nhng chuyn tu nghip ngn v di hn,
cng nh tr gip sch v cho th vin v dng c cho cc phn khu. Nhiu sch y
khoa ca M c phng nh (c s cho php ca nh xut bn) bn cho sinh
vin vi mt gi r. ng thi vi vic ging giy cc b mn khoa hc, mn ngoi ng
cng c ch trng: cc sinh vin y khoa phi la hoc Anh vn hoc Php vn lm
ngoi ng chnh v phi trau di ngoi ng ny qua nhng lp hc hng tun.

Sinh vin thc tp ti Bnh vin Ch Ry, 1970

K t khi Trung Tm Y Khoa khai trng cho ti nm 1973, tnh hnh chnh tr ti min
Nam Vit Nam bng tr nn si ng. Khng nin hc no m khng b gin on bi
nhng bin c nh bin c Tt Mu Thn, bi nhng cuc biu tnh, xung ng ca
sinh vin, v hai cuc thm st cc c Gio s Trn Anh v L Minh Tr.
Ban lnh o trng YKDHS cng phi chu nhn nhiu thay i. Khi u l v ngng
chc GS Phm Biu Tm thng ging 1967. Mt y ban 5 ngi c ch nh iu
hnh cng vic cho ti thng nm 1967, cuc bu c Khoa trng u tin vi cc
Ging s c php bu tin hnh v GS Ng Gia Hy cng GS V Th Thoa c
bu ln nm gi chc v Khoa trng v Ph Khoa trng. Thng ging 1968, bin c
Tt Mu Thn xy ra, cc sinh vin phi i thc tp qun s v nin hc b tm gin
on. Thng mi mt 1968, mt cuc bu c Khoa trng th hai c t chc v
cc GS Phm Tn Tc, o Hu Anh v Nguyn Phc i c bu vo cc chc
v Khoa trng v Ph Khoa trng. Thng ging 1969, trong khi tnh hnh chnh tr
tm lng ng, th GS L Minh Tr b thm st, v hai thng sau , ti GS Trn Anh.
Cc cuc biu tnh sinh vin bt u ti din, chng k thi tuyn Ni tr v GS Phm
Tn Tc t chc thng 12 nm 1970. GS o Hu Anh ln gi chc Quyn Khoa
trng cho ti thng ging 1972 th GS ng Vn Chiu c bu ln chc v Khoa
trng. Chng trnh ging dy ti YKDHS c tip tc tri chy trong nhng nm
sau.
Sau y l danh sch cc v Khoa Trng ca YKDHS t 1954 ti 1975:
- 1954-1955: GS Charles Massias
- 1955-1967: GS Phm Biu Tm
- 1967-1969: GS Ng Gia Hy
- 1969-1970: GS Phm Tn Tc
- 1970-1971: GS o Hu Anh
- 1972-1974: GS ng Vn Chiu
- 1974-1975: GS V Qu i
Nh trn ta thy t 1962, s sinh vin y khoa c tuyn vo hc nm th nht
c gii hn l 200 ngi. Chng trnh hc di 6 nm v khi ra trng phi trnh
by mt lun n. Theo ti liu ca GS Nguyn c Nguyn, th tng s lun n c
trnh v chp thun ti YKDHS t nm 1947 cho ti nm 1972 l 1779 lun n. S lun
n t 1972 ti 1975 l bao nhiu khng r v khng c ghi chp trong ti liu no. Tuy
nhin vi s s 200 ngi mt lp, ta c th on phng l c vo khong trn di
600 lun n c trnh trong thi k . Nh vy, tng s lun n ra trng ca
YKDHS t 1947 cho ti 1975 l vo khong 2380 lun n.

GS. Phm biu Tm

GS. Ng gia Hy

GS. o hu Anh

GS. ng vn Chiu

i Hc Y Dc Tp. H ch Minh (2012)

Ngy nay, ton quc c 14 trng i Hoc Y Dc, phn b min bc, min trung
v min nam :

. ai hc Y Dc H Ni
. Hc Vin Qun Y
. i Hc Y T Cng Cng
H Ni
. ai hc Y Dc Hi
Phng
. i hc Y Thi Nguyn
. i Hc Y Thi Bnh
. i Hc iu Dng
Nam nh

. i Hc Y Dc Hu
. Khoa Y ai Hc Nng
. Khoa Y Dc i Hc
Ty Nguyn

. i Hc Y Dc Tp. H
ch Minh
. i Hc Y Dc Phm
Ngc Thch
. i Hc Y Dc Cn
Th . Khoa Y i Hc
Quc Gia Tp. H ch Minh

Mt s Trng t o to y dc:
. Khoa iu Dng i Hc Thng Long H Ni
. Khi Ngnh Khoa Hc Sc Khe i Hc Quc T Hng Bng vi 6 khoa (Y
hc c truyn, Y, Rng hm mt, Dc, K thut y hc, Vt l tr liu)
. Khoa iu Dng i Hc Tn c Thng
. Khoa iu Dng i hc Cu Long

DI SN Y T
Vin Pasteur Saigon (13)
Thnh lp nm 1891, theo tng ca nh khoa hc Louis Pasteur.

Louis Pasteur

Albert Calmette

Vin Pasteur Si Gn l chi nhnh u tin ngoi nc Php ca Vin Pasteur Paris.
Albert Calmette, mt trong nhng hc tr ca Louis Pasteur c giao nhim v thnh
lp, t chc v iu hnh vin u tin. Sau khi tip nhn mt phng th nghim n s
ti Vin Qun y Grall, Albert Calmette tip nhn nhng dng c chuyn mn, ha
cht t bn Php chuyn sang, o to nhng nhn vin k thut u tin khai
trin cng vic. Vi khng y 3 nm Si Gn, ng khi u v hon thnh mt
khi lng cng vic s, va xy dng c s va ci tin k thut lm mt s xt
nghim chn on bnh v sn xut c vc xin u ma, vc xin chng bnh di,
nghin cu v bnh l nhit i, lm men ru, sn xut huyt thanh chng nc rn h
mang. Nm 1893 ng b bnh nng, phi v nc, nhng ng m ng, t s
nghip Pasteur trn mt nn tng vng chc ti Vin Pasteur Si Gn.

Vin Pasteur Nha Trang (11)

Vin Pasteur u tin thit lp ng Dng l do Bc s Albert Calmette ch trng


c xy Si Gn vo Thng Ging nm 1891 mang tn "L'Institut Pasteur de
Saigon". Bn nm sau vo nm 1895 Bc s Alexandre Yersin cho lp thm chi nhnh
na Nha Trang. Vi 5000 ng bc do ton quyn ng Dng Chevassieux tr
cp, Yersin lp mt phng th nghim n s ti b bin Nha Trang, v ct ti Sui Du
mt tri nui tru, b, la, nga, cng th, chut, dng cho vic th nghim.
Nm 1896, ng c chnh ph bit phi mt vin th y nh binh l Pesas n sn sc
th vt. Nm 1896, thng ch Lyantey (lc by gi l thiu t) n th st Nha Trang v
thm ving Vin Pasteur. Cng nm ny, Yersin chn ci l-ct hai tng b hoang gn
xm Cn ti ca Sng Ci xy nh ng (Lu ng Nm). Theo i Nam Nht Thng
Ch, ni y vn l mt n bin phng rt lu i. Lu ng Nm mi b khong 7m50,
c 3 tng. Mi tng c hnh lang rng bao bc, c th i dc hnh lang quan st.
ng b tr tng trt l phng n, tng mt l phng lm vic v tng hai l phng ng.
V sau, nc nh lm thm mt vng trn dng knh thin vn. ng cho lm hai ci
b to, c ng knh mt mt, trn sn mu en. Khi c bo, hai ci b c ko ln
hai cy ct bng phi lao trn ni Sinh Trung bo hiu.
Nm 1897, Bc s Yersin cho nhp ni ging cy cao su vo trng th nghim Sui
Du, v sau vi s cng tc ca k s canh nng Vernet, hn 100 ha cao su c
trng vo nm 1909. Nm 1915, Bc s Yersin cho trng th nghim cy k ninh Hn
B cung cp thuc tr st rt trong thi nht Th chin. Bc s Yersin cng m

hai tri nui b, mt o Hn Tre v mt Sui Du. V sau, b o Hn Tre, v b


Hn Tre tr thnh b rng.
Nm 1904, Vin c i tn thnh Vin Pasteur Nha Trang. Phng th nghim Yersin
c Chnh ph Php ng Dng xy dng li trn quy m ln, gm cc phng th
nghim, phng bo ch thuc, nh gii phu, chung nui sc vt, lu cha nc, nh
my nc Nhim v ca Vin lc ny l sn xut thuc, o to cn b, nghin
cu v bnh st rt v cc loi vi trng, k sinh trng gy bnh cho ngi, sc vt v
tho mc.

Vin Pasteur H Ni (14)

Nm 1925 Vin Pasteur H Ni, nm 1936 Vin Pasteur Lt c thnh lp. T


y, ton b cc Vin Pasteur ng Dng c t di s ch o ca Vin
Pasteur Paris m bo cht lng v uy tn ca cc nghin cu khoa hc. Cc Vin

Pasteur ng Dng bc vo thi k pht trin n nh, c nh du bng nhiu


cng trnh khoa hc trong nhiu lnh vc. Cc nghin cu ca 2 Vin Pasteur Si Gn
(do Ch. Broquet, F. Noc, Denier, Nol Bernard, Bablet, Boez, Mesnard, Marneffe lm
vin trng) v Vin Pasteur H Ni (do Mesnard, Genevray, Dodero lm vin
trng) tp trung vo cc bnh kit l, dch hch, cc bnh c ngun gc t thc phm,
bnh giun ch, st chy rn, bnh phong, c bit l bnh th tv bnh st rt l 2
bnh t lu gy him ha i vi vng ng Dng, km hm s pht trin kinh t ca
khu vc. Nhng nghin cu v vi trng hc, k sinh trng, cn trng, sinh ha ca t
nc v con ngi Vit Nam c thng k kh y , y l mt di sn qu bu cho
s nghip nghin cu vi sinh, dch t v sau.

Vin Pasteur Lt (7)

Ngy 1 thng 1 nm 1936, theo xut ca bc s Alexandre Yersin, chnh quyn


Php quyt nh thnh lp Vin Pasteur Lt, c s cui cng trong chui cc Vin
Pasteur ti ng Dng. Bc s Alexandre Yersin cng chnh l ngi thnh lp
Vin Pasteur Nha Trang vo nm 1895 v Vin Pasteur H Ni nm 1920. Vin

Pasteur Lt khi c nhim v nghin cu cc bnh nhit i, lm mt s xt


nghim y t phc v vic bo v sc khe cho con ngi, sn xut nhng ch phm
sinh hc cung cp cho Vin Pasteur Si Gn v kim nghim nc ung cho a
phng. Vin Pasteur Lt cn thnh lp mt khu trng cy canh ki na ti x Xun
Th kho nghim v sn xut k ninh. Trc nm 1975, Vin Pasteur Lt l mt
trong nhng c s sn xut thuc chng nga ln nht ng Nam , v vy i khi
vin cn sn xut thuc chng cho mt vi quc gia khc trong khu vc.
Sau nm 1975, B Y t Vit Nam quyt nh thnh lp Trung tm nghin cu v sn
xut vaccine quc gia da trn ba c s: Vin Pasteur Lt, Phng sn xut ca
Vin Pasteur Nha Trang v Phng sn xut vaccine ca Vin v sinh dch t H Ni.
n nm 1982, Vin Pasteur Lt c i li thnh Phn vin vaccine Lt, v t
nm 1986 tr thnh c s hai ca Vin vaccine quc gia ng ti Nha Trang.[4] Nm
2004, Phn vin Vaccine Lt c Chnh ph Vit Nam u t hn 5 triu la
xy dng v lp t mt nh my sn xut vaccine hin i c cng sut thit k 6 triu
liu/nm, sn xut cc chng lai vaccine th h mi theo cng ngh ln men ca Hoa
K. T nm 2008, B Y t quyt nh chuyn Phn vin Vaccine Lt thnh Cng ty
Vaccine Pasteur Lt, mt n v hch ton kinh t t ch trc thuc B Y t.[5]

Bnh vin Grall (5)

- Bnh vin c bt u xy dng t 1867 v bt u nhn bnh t 1873.

- Ban u bnh vin mang tn Bnh vin Hi qun, sau l Bnh vin Qun i,
phc v chin tranh ng Dng
- Bc s Grall c mt t 1905. Bnh vin mang tn Bnh vin Grall t nm 1925.
- Bnh vin tr thnh bnh vin dn s vi 560 ging bnh t nm 1958.
- Bnh vin c chuyn giao cho chnh ph Vit Nam t nm 1976.
- T 1- 6 - 1978 bnh vin c giao nhim v khm v chm sc iu tr cho tr em v
mang tn Bnh vin Nhi ng 2. L bnh vin hng I, cng vi BV Nhi ng 1 ph trch
iu tr cho bnh nhn thuc TP HCM v cc tnh pha Nam.
- T 2-9-2006, bnh vin a vo s dng khu iu tr mi sau hai nm xy dng li
trn nn khu iu tr c ( s dng trn mt trm nm ).

Bnh vin Ch Ry (16)

Bnh vin Ch Ry c thnh lp vo nm 1900, lc c tn chnh thc ting Php


l Hpital Municipal de Cholon (Bnh vin th x Ch Ln). Bnh vin ny c i
tn nhiu ln vo cc nm:

1919: Hpital Indigne de Cochinchine (bnh vin bn x Nam K)


1938: Hpital Lalung Bonnaire
1945: Hpital 415. Sau , bnh vin c tch ra lm hai phng khm l Hm
Nghi v Nam Vit.
1957: hai phng khm ny li sp nhp vo nhau tr thnh bnh vin Ch Ry
cho ti ngy nay. y nh du thi im bnh vin mang tn Ch Ry. Bnh vin
Ch Ry ngoi chc nng l c s iu tr cn l trng s ca Trng i hc
Y khoa Si Gn thuc Vin i hc Si Gn. Ch Ry l bnh vin thc tp cc
mn ni khoa, ngoi khoa, tai-mi-hng, nhn khoa cng l ni ging dy mn c
th hc.
1971, Chnh ph Nht Bn vin tr khng hon li cho chnh quyn Vit Nam Cng
ha (qua hnh thc bi thng chin tranh) ti xy dng bnh vin Ch Ry trn
din tch 53.000 m cng vi trang thit b hin i, tr thnh mt trong nhng bnh
vin ln nht ng Nam lc by gi. Cng trnh c hon thnh vo thng su
nm 1974 vi ta nh 11 tng.
19931995: Chnh ph Nht Bn tip tc vin tr khng hon li nng cp c s
bnh vin.
Bnh vin Ch Ry l mt bnh vin a khoa, trc thuc B Y t Vit Nam, c B Y
t u t tr thnh bnh vin a khoa hon chnh, v l bnh vin tuyn sau cng
ca 37 tnh, thnh ph pha nam, k c Thnh ph H Ch Minh.

Bnh vin Ph Don (18)

Ngy 8 thng 1 nm 1902, Ton quyn ng Dng l Paul Doumer k sc lnh thnh
lp trng i hc Y H Ni. Nm 1904 bnh vin thc hnh ca trng c xy
dng vi tn gi l Nh thng bn x.
Theo thi gian, bnh vin mang cc tn gi khc nhau qua tng giai on pht trin:
Nh thng bn x (1904-1906)
Nh thng bo h (1906-1943)
Bnh vin Yersin (1943-1954)
Bnh vin Ph Don (1954-1958)
Bnh vin Hu ngh Vit Nam - CHDC c (1958-1991)
Bnh vin Vit c (1991 n nay)
Bnh vin Vit - c ngy nay ta lc trn khun vin c ca Nh thng bn x hn
100 nm trc c din tch mt bng khong 30.000 mt vung gia trung tm th
H Ni vi 3 mt gip ng Trng Thi, Ph Don, Qun S.
Bnh vin Vit c l tuyn cao nht ca ngnh Ngoi khoa min Bc, Vit Nam. Vi
hn 150 gio s, bc s ca bnh vin v ca trng i hc Y H Ni, mi nm bnh
vin tin hnh khong 28.000 ca phu thut thuc nhiu chuyn khoa su khc nhau.

Bnh vin Saint Paul H Ni (17)

Bnh vin Saint Paul (Thnh Phaol) l mt bnh vin, trung tm y t phc hp ta lc
ti trung tm th H Ni, Vit Nam. Bnh vin ny c thnh lp t ch thc
dn Php ng Dng (th k 19 - u th k 20). Theo gc tch ca tn gi th
trc y, n vn l Htel-Dieu (Nh Cha) ng Dng, thuc Tng Gio phn H
Ni cn nay th thuc S Y t thnh ph H Ni, Vit Nam.
Bnh vin Xanh Pn l mt trong nhng c s y t chnh yu ti H Ni phc v nhn
dn, nhng ngi b tai nn giao thng v cc tai nn khc v nhng ngi b chn
thng bn ngoi.

Bnh vin Bch Mai (2)

Bnh vin ly Cng Vng nm 1911

Cch y gn mt th k nc ta ang b thc dn chim ng, nhn dn ta sng trong


cnh ngho nn, lc hu, bnh tt pht trin. Cc bnh truyn nhim c bit l bnh t
pht trin nhanh. Nh chc trch Php c ch th ngy 8/12/1910 cho xy dng mt
c s iu tr dnh cho nhng bnh nhn b bnh ly Cng Vng thuc tnh H ng
lc by gi ( nay l H Ni). Khu ny uc khi cng xy dng nm 1911 v uc gi
l Bnh vin Ly Cng Vng ( Hpital des contagieux Cng Vng).
Nm 1929 c m rng thnh mt bnh vin a khoa mang tn Bnh vin Robin,
va khm cha bnh cho ngi Vit Nam va l c s thc hnh ca Trng Y Dc,
Khoa ng Dng. Ngy 9-3-1945 sau o chnh Nht- Php, Bnh vin chnh thc
mang tn l Bnh vin Bch Mai.
Trong thi k tm chim, Bnh vin Bch Mai uc tu sa li v tip nhn bnh nhn
vi cc iu kin khm cha bnh thiu thn v lc hu. Khu iu tr bnh nhn thn
kinh cng l ni giam gi t chnh tr. Ngi dn H Ni gi l Nh thng lm phc.

Vin Radium (3)

Institut du Radium de L'Indochine ra i ti H Ni vo ngy 19 thng 10 nm


1923 do ng Pirre Moullin ph trch.
K t thi im , Vin Radium ng Dng mang nhiu tn gi khc nhau nh
Vin Radium ng Dng, Vin Curie ng Dng, Vin Curie, Vin Ung th.
Vin Radium ng Dng vn l mt t chc t thin, c chc nng nghin cu khoa
hc v theo ui 4 mc ch chnh:
1. Xy dng ti H Ni v cc tnh khc ng Dng cc vin iu tr bng phng
x Radium v tia x X (Institut de Radium thrapie et Roentgenthrapie).
2. Theo di, nghin cu cc khi u c tnh ti ng Dng.
3. T chc mt mng li cc c s chng ung th.
4. iu tr nhng bnh nhn mc bnh ung th.
Vin Radium lc u hot ng nh mt hi, do mt v Ch tch ng u. K t khi
thnh lp (1923) cho n nm1945 c nhiu ngi m nhim chc v ny nh:
Pirre Moullin (1923), Henri Tissot (1926), Le Roy des Barres v Pirre Huard
(1933), Sauvage, Long (1942) ...

Di quyn v gip vic cho Ch tch c Hi ng qun tr cng mt s nhn vin hnh
chnh v chuyn mn. Bc s l ngi Vit chim s lng rt t nh bc s Nguyn
nh Hng, ng V Lc, Nguyn Vn Dip... Trong s cc bc s v nhn vin ngi
Php, ngi ng u Vin, thng kim nhim mt vi v tr khc trong ngnh y H
Ni. Trong mt thi gian di, gim c ca Vin - Bc s Le Roy des Barres, tip n
GS Pirre Huard va lm gim c ca Bnh vin Yersin va lm gim c chuyn mn
ca Vin Radium v ca trng i hc Y khoa.
Hot ng ban u ca Vin tp trung vo vic khm cha bnh hng ngy cho bnh
nhn, trng hp no cn nm vin th a qua Bnh vin Ph Don (lc mang tn
Nh thng Bo h).

Bnh vin Phong - Da Liu Quy Ha (6)

1929 1932: Linh mc Paul Maheure ngi Php, cng vi hn 30 bnh nhn phong ko
v Quy Ha, nh nhng ngi t vin gch u tin xy dng Bnh vin Phong - Da liu
Trung ng Quy Ha.
1933 1944:

- Dng Phan sinh Php c 6 n tu n Quy Ha phc v bnh nhn.


- Xy dng thm nh v nh iu tr, m ng, trng cy chn gi bin.
- Tip nhn, nui dng hn 500 bnh nhn, trong c nh th Hn Mc T.
1945 1954:
Nht xm chim ng Dng, ngi Php tr v nc. Linh mc Nguyn Xun Bn v Hunh
Bin c c v tip qun Quy Ha chm lo nui dng gn 700 bnh nhn. Kinh ph do
y ban Khng chin khu 5 cp.

1955 1975:
- Cc n tu dng Phanxico tr li Quy Ha, tip tc xy dng c s h tng v nui dng
bnh nn phong.
- Kinh ph do cc nc v cc t chc ca Php, c, , Nht, Canada ti tr.

Bnh vin Nhi ng 1 (4)

Bnh Vin Nhi ng 1 l bnh vin chuyn khoa Nhi, c xy dng nm 1954 v
chnh thc hot ng vo thng 10 nm 1956 vi 268 ging bnh ni tr.

Tri qua 50 nm hot ng, Bnh vin ngy cng pht trin vng mnh. Hin nay,
chng ti tip nhn iu tr tt c cc tr bnh t mi sinh n 15 tui Thnh ph H
Ch Minh v cc tnh pha Nam. Khu ni tr c 1200 ging vi y cc chuyn
khoa. Trong giai on hin nay, Bnh vin tp trung pht trin chuyn su vo cc lnh
vc sau: S sinh, bnh nhim trng quan trng, d tt bm sinh c th can thip hiu
qu (trong c tim bm sinh) v hi sc cp cu.Vi mt tp th i ng 1400 nhn
vin y t nhit tnh c trnh chuyn mn tay ngh gii, c s vt cht trang thit b y
t hin i v khu khm v iu tr trong ngy vi 47 phng khm v 6 phng m v
trong ngy c th phc v trn 5000 lt bnh nhi mi ngy.
Mc tiu ca Bnh vin l p ng nhu cu khm cha bnh ca nhn dn trong mi
trng an ton v thn thin, vi cht lng sn sc cao v i ng nhn vin nhit
tnh, nng ng c trnh chuyn mn v k nng tng xng vi mt bnh vin
chuyn khoa Nhi u ngnh ca khu vc pha Nam.

Ngy nay, chng ta


. Duy tr v pht trin h thng Vin Pasteur ti Vit Nam
. Lp Vin St Rt-KST- Cn Trng Trung ng
. Lp Vin St Rt-KST- Cn Trng Quy Nhn
. Lp Vin St Rt-KST- Cn Trng Tp. H ch Minh
. Tip thu v pht trin Vin V Sinh Tp. H ch Minh

65 tnh thnh c 65 bnh vin tnh, mi huyn c bnh vin huyn. Cc thnh ph ln
c h thng bnh vin chuyn khoa (Mt, Tai Mi Hng, Da Liu, Bnh Nhit i, Tm
Thn )
Cc thnh ph ln c bnh vin t: Bnh vin Vit Php, Bnh vin timTm c,
Bnh Vin An Sinh, Bnh vin Ph Th, Bnh Vin Hon M, Bnh vin Ty

Tm tt:
k 20.

. Ngi Php li cho chng ta mt di sn y hc v y t tin tin trong th


. Ngi Vit nam chng ta tip thu trn vn di sn y.

. Chng ta c bn lnh k tha v pht huy di sn y, nng cao thnh nn


y t XHCN hin i song song vi cc tin b ng i.

TI LIU THAM KHO


1. o Hu Anh - Y Khoa i Hc Saigon Nhn li 60 nm lch s.
http://ttntt.free.fr/archive/daohuuanh.html
2. Bnh vin Bch Mai - Lch s hnh thnh http://bachmai.gov.vn/index.php?option=com_content&task=view&id=90&Itemi
d=54
3. Bnh vin K S ra i v hot ng ca Vin radium trong nhng nm t
1923 n 1945 - http://benhvienk.com/gioi-thieu/gioi-thieu-benh-vien-k/lich-suhinh-thanh-va-phat-trien
4. Bnh vin Nhi ng 1 - Bnh vin Nhi ng 1 TP. H Ch Minh http://www.nhidong.org.vn/Default.aspx?SID=2
5. Bnh vin Nhi ng 2 - Lch s bnh vin http://benhviennhi.org.vn/news/detail/2296/lich-su-benh-vien.html
6. Bnh vin Phong Da Liu Quy Ha - S lc s hnh thnh v pht trin Bnh

vin Phong Da liu Quy Ha http://www.quyhoandh.org.vn/qh/So-luoc-lich-su-hinh-thanh-va-Phat-trien-BenhVien-Phong-Da-lieu-Trung-uong-Quy-Hoa-t9-250.html

7. DAVAC Cng ty TNHH MTV Vc Xin Pasteur Lt http://davac.com.vn/gioi-thieu/lich-su-hinh-thanh-phat-trien/14-cong-ty-tnhh-mtvvac-xin-pasteur-da-lat.html

8. Din n Sinh Vin i Hc Y Thi Bnh http://sinhvienythaibinh.net/forum/thread-lich-su-y-hoc-co-truyen-viet-nam--2586


9. Trn Vit Ngc Khoa c Nam k di triu Nguyn http://chimviet.free.fr/giaoduc/tranvietngac/tvns062_khoacunamkytrieunguyen.ht
m
10. Roucoules E. - Kho lun v nn hc chnh ti Nam K (Etude sur l'instruction
publique en Cochinchine ). Ngi dch : Li Nh Bng http://chimviet.free.fr/giaoduc/lainhubang/lnb_hocchinhnamky_roucoules.htm#tru
onghocbacky
11. T V Vin Pasteur Nha Trang - http://votanh.fateback.com/pasteur.html
12. Nguyn Lu Vin - Vi k nim ca mt cu sinh vin trng thuc H Ni http://chimviet.free.fr/giaoduc/nguyenluuvien/nlvl051.htm
13. Vin Pasteur Tp. H ch Minh - LCH S HNH THNH V PHT TRIN http://www.pasteur-hcm.org.vn/gioithieu/tk_phapdoho.htm
14. Vin V Sinh Dch T Trung ng Nhng mc lch s ca Vin http://www.nihe.org.vn/itemsname-vn/lich-su-hinh-thanh.vhtm
15. Vin Pasteur Tp. H ch Minh - LCH S HNH THNH VIN PASTEUR TP.
H CH MINH - http://www.pasteur-hcm.org.vn/gioithieu/lichsuhinhthanh.htm
16. Wikipedia Bnh vin Ch Ry http://vi.wikipedia.org/wiki/B%E1%BB%87nh_vi%E1%BB%87n_Ch%E1%BB%A
3_R%E1%BA%ABy
17. Wikipedia Bnh vin a Khoa Xanh Pn http://vi.wikipedia.org/wiki/B%E1%BB%87nh_vi%E1%BB%87n_%C4%91a_khoa
_Xanh_P%C3%B4n
18. Wikipedia Bnh vin Vit c http://vi.wikipedia.org/wiki/B%E1%BB%87nh_vi%E1%BB%87n_Vi%E1%BB%87t
_%C4%90%E1%BB%A9c
19. Wikipedia Trng i Hc Y N Ni http://vi.wikipedia.org/wiki/Tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%90%E1%BA%A1i
_h%E1%BB%8Dc_Y_H%C3%A0_N%E1%BB%99i
20. Wikipedia - Vin Pasteur Nha Trang http://vi.wikipedia.org/wiki/Vi%E1%BB%87n_Pasteur_Nha_Trang

You might also like