- BÀI 50: CHẤT RẮN. - Phân biệt được chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình dựa vào hình dạng bên ngoài, hiện tượng nóng chảy và cấu trúc vi mô của chúng. - Biết được thế nào vật rắn đơn tinh thể và đa tinh thể. - Hiểu được chuyển động nhiệt ở chất rắn kết tinh và vô định hình. - Có khái niệm tính dị hướng và đẳng hướng của tinh thể và chất vô định hình.. - Nhận biết và phân biệt chất rắn kết tinh và vô định hình. - đơn tinh thể và đa tinh thể. - Giải thích được tính dị hướng và đẳng hướng của các vật rắn. - Kể ra được những ứng dụng của chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình trong sản xuất và đời sống. - Giới thiệu bài mới: Các em chắc hẳn ai cũng biết chất rắn là gì? Hãy cho cô một vài ví dụ về chất rắn? Từ những vd trên hãy cho cô một nhân xét về hình dạng, độ cứng của chúng? Để hiểu rõ nguyên nhân của sự khác nhau đó chúng ta vào bài hôm nay : Chất rắn.. - Hoạt động của HS Hoạt động 1: Tìm hiểu chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình 1. - Chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình - Chất rắn kết tinh được cấu tạo từ các tinh thể, có dạng hình học. - Chất vô định hình không có cấu trúc tinh thể nên không có dạng hình học. - Đường, lưu huỳnh và một số chất thì có thể là chất rắn kết tinh hay chất rắn vô định hình là tùy thuộc vào cách ta làm chúng rắn lại như thế nào. - Nhiệt độ nóng chảy của chất rắn kết tinh là xác định. - Nhiệt độ nóng chảy của chất rắn vô định hình là không xác định.. - Vậy có thể chia chất rắn làm mấy loại ? Chúng ta chia chất rắn làm 2 loại: Theo hình dạng bên ngoài thì chất rắn như muối, thạch anh được gọi là chất rắn kết tinh. - Chất rắn như nhựa thông, hắc ín được gọi là chất rắn vô định hình. - Một số chất như đường, lưu huỳnh thì có thể là chất rắn kết tinh hay chất rắn vô định hình còn tùy thuộc vào cách mà ta làm chúng rắn lại như thế nào.. - Hoạt động 2: Tinh thể và mạng tinh thể. - Tinh thể và mạng tinh thể - Tinh thể là những kết cấu rắn có dạng hình học xác định. - Mạng tinh thể: Mạng tinh thể là cấu trúc tạo bởi các hạt (nguyên tử, phân tử, ion) liên kết chặt chẽ với nhau bằng những lực tương tác và sắp xếp theo một trật tự hình học trong không gian xác định gọi là mạng tinh thể.. - Mạng tinh thể khác nhau là nguyên nhân tinh thể có dạng hình học khác nhau. - Chất rắn có dạng hình học gọi là tinh thể.. - Như vậy, tinh thể là chất rắn kết tinh hay chất rắn vô định hình? Để tìm hiểu nguyên nhân gây ra sự khác nhau trong hình dạng của tinh thể ta đi tìm hiểu sâu vào cấu trúc của nó hay còn gọi là mạng tinh thể. - Vật chất được cấu tạo từ các nguyên tử, phân tử hoặc ion.Vị trí xác định của chúng tạo nên dạng hình học của chất rắn. - Mạng tinh thể khác nhau là nguyên nhân tinh thể có dạng hình học khác nhau.. - Tinh thể là chất rắn kết tinh. - Giữa các hạt trong mạng tinh thể có lực tương tác. - HS lắng nghe và ghi bài Hoạt động 3: Vật rắn đơn tinh và vật rắn đa tinh thể 3. - Vật rắn đơn tinh thể và vật rắn đa tinh thể - Vật rắn được cấu tạo chỉ từ một tinh thể gọi là vật rắn đơn tinh thể. - Vật rắn được cấu tạo từ nhiều tinh thể con gắn kết hỗn độn với nhau gọi là vật rắn đa tinh thể. - Đơn tinh thể và đa tinh thể là gì? GV nhận xét và đưa ra định nghĩa vật rắn đơn tinh thể và vật rắn đa tinh thể. - Chất rắn đơn tinh thể: silic, gemani…làm linh kiện bán dẫn. - Chất rắn đa tinh thể: ứng dụng trong công nghiệp luyện kim, xây dựng, đò gia dụng….. - Đơn tinh thể cấu tạo từ một tinh thể. - Đa tinh thể cấu tạo từ nhiều tinh thể. - Hoạt động 4: Chuyển động nhiệt của chất rằn kết tinh và chất rắn vô định hình 4. - Chuyển động nhiệt ở chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình.. - Mỗi hạt cấu tạo nên tinh thể không đứng yên mà luôn dao động quanh một vị trí cân bằng xác định trong mạng tinh thể. - Chuyển động này được gọi là chuyển động nhiệt (ở chất kết tinh. - Chuyển động nhiệt ở chất rắn vô định hình là dao động của các hạt quanh vị trí cân bằng. - Các hạt cấu tạo nên tinh thể luôn luôn chuyển động quanh 1 vi trí cân bằng xác định trong mạng tinh thể. - Chuyển động nhiệt ở chất rắn kết tinh là dao động của mỗi hạt quanh 1 vị trí cân bằng xác định của mạng. - Chất rắn vô định hình là dao động của các hạt quanh vị trí cân bằng.. - Hãy cho biết chuyển động nhiệt của chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình khác nhau ở đâu? Các dao động nói trên phụ thộc vào nhiệt độ. - Khác nhau ở điểm dao động. - Chất rắn kết tinh dao đông quanh nút mạng. - Chất rắn vô định hình dao đông quanh vị trí cân bằng. - Hoạt động 5: Tính dị hướng 5. - Tính dị hướng. - Vật rắn đơn tinh thể có tính dị hướng. - Vật rắn đa tinh thể và vật rắn vô định hình có tính đẳng hướng.. - Tính chất đặc trưng của tinh thể là tính dị hướng. - Tính dị hướng của tinh thể bắt nguồn từ sự dị hướng của cấu trúc tinh thể. - Ví dụ như: tinh thể than chì, tách than theo phương ngang dễ dàng hơn so với phương khác. - Vật rắn đơn tinh thể có tính dị hướng vì nó là 1 tinh thể. - Nhưng vật rắn đa tinh thể thì không có tính dị hướng. - Nguyên nhân là do cấu trúc mạng tinh thể. - Các tinh thể gắn kết với nhau hỗn độn không theo trật tự nên tính dị hướng của mỗi tinh thể bù trừ lẫn nhau làm cho vật có tính đẳng hướng. - Tại sao chất rắn vô định hình thì không có tính dị hướng?. - Do chất rắn vô định hình không có cấu tạo tinh thể.. - Cũng cố kiến thức: So sánh cấu trúc của chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình? Chất kết tinh. - Chất vô định hình Đơn tinh thể. - Đa tinh thể. - Có cấu tạo tinh thể. - Không có cấu tạo tinh thể Có nhiệt độ nóng chảy xác định. - Không có nhiệt độ nóng chảy xác định Có tính dị hướng