- GIÁO ÁN GIẢNG DẠY BÀI 51: BIẾN DẠNG CƠ CỦA VẬT RẮN I. - Nắm được tính đàn hồi, tính dẻo, biến dạng kéo, biến dạng nén. - Biết được khái niệm biến dạng lệch. - Có thể quy ra các loại biến dạng kéo, nén và lệch. - Phân biệt tính đàn hồi và tính dẻo. - Biết giữ gìn các dụng cụ là vật rắn như : không làm hỏng tính đàn hồi, không vượt quá giới hạn bền.. - Trong vật lý chúng ta nói lò xo biến dạng. - Để biết thêm về các lạo biến dạng chúng ta cùng sang bài 51.. - Hoạt động của HS Hoạt động 1: Biến dạng đàn hồi và biến dạng dẻo. - Biến dạng đàn hồi và biến dạng dẻo. - Biến dạng đàn hồi : Khi có lực tác dụng lên vật rắn thì vật bị biến dạng. - Nếu ngoại lực thôi tác dụng thì vật có thể lấy lại hình dạng và kích thước ban đầu. - Biến dạng vật rắn lúc này được gọi là biến dạng đàn hồi và vật rắn đó có tính đàn hồi. - Biến dạng dẻo (biến dạng còn dư) Khi có lực tác dụng lên vật rắn thì vật bị biến dạng. - Nếu ngoại lực thôi tác dụng thì vật không thể lấy lại hình dạng và kích thước ban đầu. - Biến dạng vật rắn lúc này được gọi là biến dạng dẻo (biến dạng còn dư) và vật rắn đó có tính dẻo. - Giới hạn đàn hồi: Giới hạn trong trong đó vật rắn còn giữ được tính đàn hồi của nó.. - Yêu cầu HS nhìn hình 51.1 SGK và mô tả các biến dạng của vật rắn?. - Làm cách nào để một vật bị biến dạng? Các vật trên đều biến dạng khi có ngoại lực tác dụng. - Nếu các ngoại lực thôi tác dụng thì vật có lấy lại được hình dạng và kích thước ban đầu không ? Nhận xét:. - Thế nào là biến dạng đàn hồi? Thế nào là biến dạng dẻo. - Cho ví dụ về vật có tính đàn hồi và tính dẻo?. - Có phải vật có tính đàn hồi vĩnh viễn không?Ví dụ như: khi ta kéo một lò xo với 1 lực rất lớn thì các em thấy được điều gì. - Những vật đàn hồi bị biến dạng quá mức, vượt quá giới hạn nào đó thì biến dạng đó không còn là đàn hồi mà trở thành biến dạng dẻo.. - Tác dụng ngoại lực vào vật. - Khi ngoại lực thôi tác dụng thì vật lấy lại được hình dạng và kích thước ban đâu. - Khi ngoại lực thôi tác dụng thì vật không thể lấy lại được hình dạng và kích thước ban đầu. - Vật rắn không có tính đàn hồi vĩnh viễn. - Hoạt động 2: Biến dạng kéo và biến dạng nén. - Biến dạng kéo và biến dạng nén. - a) Biến dạng kéo – biến dạng nén Nếu dưới tác dụng của ngoại lực. - Chiều dài của vật tăng lên: đó là biến dạng kéo. - Chiều dài của vật ngắn lại : đó là biến dạng nén. - “Trong giới hạn đàn hồi, độ biến dạng tỉ đối kéo hay nén của thanh rắn tiết diện đều tỉ lệ thuận với ứng suất gây ra nó.”. - độ biến dạng tỉ đối E (N/m2): suất đàn hồi (suất Young), đặc trưng cho tính đàn hồi của chất dùng làm thanh rắn. - d) Lực đàn hồi. - độ biến dạng (độ dãn hay nén). - hệ số đàn hồi (độ cứng) của vật (N/m) k phụ thuộc vào kích thước hình dạng của vật và suất đàn hồi của chất làm vật. - Chú ý : Một thanh rắn tiết diện đều chịu biến dạng kéo (hay nén) thì tiết diện ngang của vật sẽ nhỏ đi (hay tăng lên).. - Làm thí nghiệm với sợi dây đàn hồi ( lò xo ) với trường hợp kéo dãn và nén.. - Phân biệt 2 loại biến dạng. - Làm thí nghiệm với hai dây đàn hồi có tiết diện khác nhau. - Làm cách nào để một vật bị biến dạng đàn hồi có thể lấy lại hình dạng và kích thước ban đầu. - Lực đàn hồi xuất hiện khi nào?. - Độ lớn của lực đàn hồi như thế nào. - Yêu cầu HS nhận xét hình dạng và kích thước của là xo biến dạng.. - Biến dạng kéo: chiều dài của vật tăng lên. - Biến dạng nén: chiều dài của vật giảm xuống.. - Nhờ vào lực đàn hồi Khi vật bị biến dạng.. - Bằng độ lớn lực tác dụng vào vật.. - Hệ số k phụ thuộc vào kích thước hình dạng của vật và suất đàn hồi của chất làm vật.. - Hoạt động 3: Biến dạng lệch. - Các biến dạng khác. - Giới hạn bền 3. - Biến dạng lệch (biến dạng trượt. - Là biến dạng mà có sự lệch đi giữa các lớp vật rắn đối với nhau khi chịu tác dụng của ngoại lực tiếp tuyến với bề mặt vật rắn. - Biến dạng lệch còn gọi là biến dạng trượt hay biến dạng cắt.. - Biến dạng uốn, biến dạng xoắn.. - Yêu cầu HS quan sát hình 51.4 SGK ? Ngoại lực tác dụng lên vật rắn như thế nào mới được gọi là biến dạng lệch? Cho HS nhìn hình 51.5 SGK. - Nêu thêm một số VD về các dạng biến dạng của vật rắn. - GV đưa ra khái niệm giới hạn đàn hồi. - Hãy nêu một số VD về biến dạng của vật rắn vượt qua giới hạn đàn hồi?. - Tác dụng tiếp tuyến với bề mặt của vật rắn