MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH M CL C PH N M Đ U ....................................................................................................... 4 1. Tính c p thi t c a đ tài – đ t v n đ : ...................................................................... 4 1.1 Tính c p thi t:.................................................................................................................................... 4 1.2 Đ t v n đ : ......................................................................................................................................... 5 2. Đ i t ng nghiên c u: ..................................................................................................... 5 3. M c tiêu nghiên c u: ........................................................................................................ 5 3.1 M c tiêu t ng quát: ........................................................................................................................ 5 3.2 M c tiêu c th :................................................................................................................................ 5 4. Ph ng pháp nghiên c u: .............................................................................................. 5 5. Ph m vi và gi i h n nghiên c u: .................................................................................. 6 5.1 Ph m vi nghiên c u: ....................................................................................................................... 6 5.2 Gi i h n nghiên c u: ...................................................................................................................... 6 6. Quy trình nghiên c u: ....................................................................................................... 6 7. Gi i thích từ ng : ................................................................................................................ 7 PH N N I DUNG ................................................................................................... 8 CH NG 1: KHÁI QUÁT V PH CHUYÊN DOANH VÀ QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N PH CHUYÊN DOANH KHU V C CH L N ............................................................................................................................................................. 8 1. Khái quát chung v ph chuyên doanh: ................................................................... 8 1.1 Nhận diện ph chuyên doanh:..................................................................................................... 8 1.1.1 L ch sử phát tri n: .................................................................................................................. 8 1.1.2 Nh n di n ph chuyên doanh: ....................................................................................... 10 1.2 Các hình th c t ch c ph chuyên doanh: ............................................................................ 11 1.2.1 Dãy ph chuyên doanh: .................................................................................................... 11 1.2.2 Ch chuyên doanh: ............................................................................................................. 11 1.2.3 Th ng xá: ............................................................................................................................. 12 1.3 Vai trò c a ph chuyên doanh: .................................................................................................. 12 SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 1 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH 1.4 Yếu t tác động đến sự phát triển c a ph chuyên doanh:.............................................. 12 1.4.1 V trí: ......................................................................................................................................... 12 1.4.2 Nhu c u: .................................................................................................................................. 13 1.4.3 Ho t đ ng: ............................................................................................................................. 14 1.5 Đặc tính c a ph chuyên doanh: .............................................................................................. 15 1.5.1 Tính c ng đ ng: ................................................................................................................... 15 1.5.2 Tẽnh đa d ng: ........................................................................................................................ 15 1.5.3 Tẽnh t ng h : ...................................................................................................................... 15 1.6 Ph chuyên doanh mang đặc tính tương hỗ: ....................................................................... 16 1.6.1 B n ch t: ................................................................................................................................. 16 1.6.2 Bi u hi n: ................................................................................................................................ 16 2. Quá trình phát tri n ph chuyên doanh khu v c Ch L n: ............................ 17 2.1 B i cảnh chung:............................................................................................................................... 17 2.1.1 V trí: ......................................................................................................................................... 17 2.1.2 Đi u ki n t nhiên: .............................................................................................................. 17 2.1.3 Đi u ki n KT-XH: .................................................................................................................. 18 2.2 Hiện trạng phát triển ph chuyên doanh khu vực Chợ Lớn:............................................ 21 2.2.1 Ho t đ ng kinh doanh - buôn bán:.............................................................................. 21 2.2.2 T ch c không gian: ........................................................................................................... 25 2.2.3 Các đ án đẶ nghiên c u:................................................................................................. 27 2.3 Đánh giá chung: ............................................................................................................................. 29 CH NG 2: C S CHUYÊN DOANH KHOA H C CHO MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH ........................................................................................................................................................... 31 1. C s pháp lý: .................................................................................................................... 31 2. C s lý lu n: ...................................................................................................................... 31 2.1 Lý luận hình ảnh đô thị: ............................................................................................................... 31 2.2 Nguyên tắc t ch c không gian: ............................................................................................... 32 2.2.1 Khung k t n i: ...................................................................................................................... 32 2.2.2 Khu v c đ c tr ng: .............................................................................................................. 32 2.2.3 Khu v c c ng đ ng: ........................................................................................................... 32 2.3 Nguyên tắc t ch c hoạt động: ................................................................................................. 32 3. C s th c ti n: ................................................................................................................. 33 3.1 Chợ hương liệu: (The Spice (Egyptian) Bazaar, Istanbul) .................................................. 33 3.1.1 Gi i thi u chung: ................................................................................................................. 33 3.1.2 Đ c tr ng:............................................................................................................................... 33 SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 2 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH 3.1.3 T ch c không gian và ho t đ ng: ............................................................................... 34 3.2 Chợ dược thảo: (Gyeongdong Herbal Medicine market) ................................................... 35 3.2.1 Gi i thi u chung: ................................................................................................................. 35 3.2.2 Đ c tr ng:............................................................................................................................... 35 3.2.3 T ch c không gian và ho t đ ng: ............................................................................... 35 CH NG 3: GI I PHÁP CHO MÔ HÌNH PH CHUYÊN DOANH MANG Đ C TÍNH T NG H CHO KHU V C CH L N. ........................................................................................................................................................... 37 1. T m nhìn: ............................................................................................................................. 37 2. Nguyên tắc t ch c không gian mang đ c tẽnh t ng h : ............................ 37 2.1 Khung kết n i: ................................................................................................................................. 37 2.2 Không gian đặc trưng – các dãy ph chuyên doanh: ......................................................... 37 2.3 Không gian cộng đ ng: ................................................................................................................ 38 3. Đ xu t k ch b n phát tri n: ......................................................................................... 40 3.1 Kịch bản A:........................................................................................................................................ 40 3.2 Kịch bản B: ........................................................................................................................................ 41 3.3 Phân tích và lựa chọn kịch bản: ................................................................................................ 43 4. Gi i pháp t ch c không gian ph chạấên doanh mang đ c tẽnh t ng h khu v c Ch L n: ............................................................................................................ 44 4.1 Khu vực 1: ......................................................................................................................................... 44 4.2 Khu vực 2: ......................................................................................................................................... 45 4.3 Khu vực 3: ......................................................................................................................................... 46 4.4 Khu vực 4: ......................................................................................................................................... 47 5. Gi i pháp t ch c ho t đ ng ph chạấên doanh mang đ c tẽnh t ng h khu v c Ch L n:................................................................................................................... 49 5.1 Hoat động trong ngày: ................................................................................................................. 50 5.2 Hoạt động theo mùa: .................................................................................................................... 50 K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................................. 52 1. K t lu n:................................................................................................................................ 52 2. Ki n ngh : ............................................................................................................................. 53 PH N PH L C .................................................................................................... 54 DANH M C TÀI LI U THAM KH O .............................................................. 57 SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 3 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH PH N M Đ U 1. Tính c p thi t của đề tài – đặt v n đề: 1.1 Tính c p thi t: “Sài Gòn không có những con ph mang thương hiệu rạch ròi như “Hà Nội ba mươi sáu ph phường”, nhưng dạo quanh các con đường thánh ph H Chí Minh hôm nay, rất dễ nhận ra những khu vực buôn bán chuyên biệt một loại hàng hóa dịch vụ nào đó” (1), s hẾnh thành Ảà phát tri n c a ph chuyên doanh gắn li n v i l ch sử thành ph . Từ ch g o v i nh ng dãy ph đ n s c a ngàấ đ u hình thành, ph chạấên doanh đẶ phát tri n thành m t m ng l i r ng khắp trong thành ph , v i s đa d ng trong hình th c và các m t hàng kinh doanh. Ngày nay, ph chuyên doanh đ c xem là m t hình th c trạng tâm giao l ạ hàng hóa , đỂng Ảai trể qạan tr ng trong lĩnh Ả c th ng mai – d ch v c a TP.HCM. Không gian trao đ i, buôn bán trong các ph chuyên doanh v i nét đ c tr ng riêng, d n tr thành “hẾnh nh”, cùng v i đỂ l i buôn bán, sinh ho t theo ki ạ “bạôn cỂ b n, bán có ph ng” d i hình th c ph chuyên doanh, đẶ tr thành m t nét đ c tr ng Ảăn hỂa c a thành ph . Trong đỂ, khạ Ả c Ch L n, m t khu v c l ch sử, m t trạng tâm th ng m i – d ch v quan trong c a thành ph , là n i t p trạng đông nh t, tiêu bi u nh t c a ph chạấên doanh Ảà cũng là n i nh ng đ c tr ng Ả Ảăn hỂa, c ng đ ng đ c th hi n m t cách m nh m nh t, đ m đ c nh t. T t c đẶ t o nên m t ph ch chuyên doanh c a riêng khu v c này. Tuy nhiên, trong s phát tri n chung c a thành ph , s c h p d n đ ạ t c a khu v c Ch L n, m t câu h i đ t ra rằng “li u các khu ch truy n th ng, ph chuyên doanh có c nh tranh n i v i các cửa hàng ti n ích, h th ng siêu th , trạng tâm th ng m i hay không?” m t s n i trong khạ Ả c nh ng dãy ph chạấên doanh đẶ nh ng ch cho các công trẾnh th ng m i hi n đ i, cao t ng. Các công trình xây d ng m i t phát c a ng i dân đ c xây chen và l n d n từng m ng l n vào gi a khu lõi trung tâm gi a các khu ph chuyên doanh, các công trình l ch sử gây nên s phân m nh không gian trong khu v c. Cùng v i đỂ, nh ng ph ng th c kinh doanh m i, công nghi p và th c d ng h n ph n nào đẶ làm l n át l i làm ăn, bạôn bán đ c tr ng “bạôn cỂ b n, bán cỂ ph ng”, d n làm m t đi không gian sinh ho t, mua bán và nh ng nét đ c tr ng c a ph chuyên doanh, gây nên s xỂi mển Ảăn hỂa trong khạ Ả c này. (1) Tho i Di m, Buôn có bạn bán có phường – Dấu ấn văn hóa ở thành ph H Chí Minh. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 4 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH 1.2 Đặt v n đề: Từ nh ng v n đ c p thi t nêu trên, câu h i đ c đ t ra là làm th nào đ vừa đ m b o t ch c và phát tri n ph chuyên doanh phù h p v i b i c nh đ a ph ng, Ảừa gi gìn và phát huy nh ng giá tr v n có c a nó trong quá trình phát tri n chung c a khu v c. Do đỂ, nh ng m c tiêu và gi i pháp đ a ra trong đ tài nghiên c u “Mô hẾnh t ch c không gian cho ph chuyên doanh (Áp d ng cho khu v c Ch L n, thu c m t ph n ph ng 10, 11, 12, 13, qu n 5, thành ph H Chẽ Minh)” c n ph i nhắm đ n gi i quy t nh ng v n đ sau: - Làm th nào đ khai thác và liên k t nh ng th m nh từ ph chuyên doanh cho s phát tri n thu n l i và có hi u qu , d i s h tr h p lý từ mô hình t ch c không gian. - Gi i quy t v n đ khai thác và thệc đẩy s phát tri n c a hình th c kinh doanh và không gian bạôn bán đ c tr ng c a khu v c này. 2. Đối t ng nghiên cứu: - Không gian các khu ph chuyên doanh. - Mô hình t ch c kinh doanh c a ph chuyên doanh. - Các ho t đ ng mang tính liên k t (bao g m các ho t đ ng kinh doanh và các ho t đ ng Ảăn hỂa, xã h i liên quan: sinh ho t c ng đ ng, t p quán mua sắm, t ch c l h i…). 3. M c tiêu nghiên cứu: 3.1 M c tiêu tổng quát: - Tìm ra mô hình t ch c ph chuyên doanh h p lý trong đỂ nh n m nh tẽnh t ng h , đ đ nh h ng phát tri n cho khu v c. - Tìm ra gi i pháp hi u qu cho vi c t ch c và khai thác các ho t đ ng c a ph chuyên doanh trong khu v c. 3.2 M c tiêu c thể: - T ch c không gian phù h p cho m i khu ph chuyên doanh mang đ c tẽnh t ng h trong khu v c nghiên c u. - T ch c các không gian m và sinh ho t c ng đ ng, liên k t m ng l i ph chuyên doanh trong khu v c - Xây d ng k ch b n t ch c và k t h p các ho t đ ng cho m i ph chuyên doanh. 4. Ph ơng pháp nghiên cứu: - Quá trình thu thập thông tin: Sử d ng ph ng pháp thạ th p d li u th ng k , thu th p d li u th c t , bên c nh đỂ ti n hành quan sát, ch p nh, đi u tra, b n đ trên c hai ph ng di n đ nh tẽnh Ảà đ nh l ng. Thông qạa đỂ t ng h p và phân lo i các thông tin c n thi t đ xử lý. - Quá trình xử lý thông tin: Mô hình hóa các d li ạ thông tin đẶ đ c t ng h p bằng b n đ , s đ đ đ a ra nh n xét, đánh giá các thông tin. Dùng ph ng pháp SWOT đ đánh giá chi ti t h n Ảà chạấên sâạ h n, tìm ra các v n đ Ảà c s cho các k ch b n phát tri n Ảà đ a ra m c tiêạ cho ph ng án thi t k . - Quá trình đánh giá thông tin: Dùng ph ng pháp SMART đ đánh giá ph ng án Ảà l a ch n k ch b n t i ạ. Qạa đỂ cỂ th xây d ng gi i pháp t i ạ Ảà c th cho các m c tiêu thi t k . SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 5 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH 5. Ph m vi và giới h n nghiên cứu: 5.1 Ph m vi nghiên cứu: - Mô hình ph chuyên doanh là m t khái ni m khá r ng. đỂ bao g m mô hình ho t đ ng kinh doanh, buôn bán: từ ph ng th c v n hành, s n xu t, phân ph i đ n th tr ng, trao đ i, tiêu dùng; mô hình t ch c kinh doanh: đ a đi m, không gian kinh doanh. Ph chạấên doanh cũng không ch là các ho t đ ng kinh doanh thu n túy mà còn là cung cách trao đ i, buôn bán, đ c tr ng Ảăn hỂa c a khu v c. - Do đỂ, trong ph m vi nghiên c u c a đ tài, ch t p trung vào m t ph n c a mô hình ph chạấên doanh, đỂ là nghiên c u v t ch c không gian ph chuyên doanh, cùng v i các ho t đ ng kinh doanh, buôn bán, nhằm đ a ra gi i pháp t ch c không gian đ gi i quy t các v n đ Ảà h ng đ n m c tiêu m t cách t i ạ nh t cho khu v c nghiên c u. 5.2 Giới h n nghiên cứu: - Giới hạn lĩnh vực nghiên c u: Đ tài t p trung nghiên c u trong lĩnh Ả c thi t k đô th , trong đỂ chệ tr ng v gi i pháp t ch c không gian cho các ho t đ ng th ng m i – d ch v và c ng đ ng. N i dung nghiên c ạ trong lĩnh Ả c xã h i ch gi i nghiên c u t p trung vào ngu n g c Ảà đ c tr ng ph ng th c kinh doanh, đ lu n gi i v cách th c t ch c không gian ph chuyên doanh. - Giới hạn không gian nghiên c u: Không gian ph ng i Hoa khu v c Ch L n, thu c m t ph n ph ng 10, 11, 13, 14, qu n 5, thành ph H Chí Minh. - Giới hạn thời gian nghiên c u: Từ khi xu t hi n ph chạấên doanh đ u tiên t i khu v c nghiên c ạ (1750) đ n th i đi m hi n t i. 6. Quy trình nghiên cứu: Sơ đ quy trình nghiên c u SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 6 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH 7. Gi i thích từ ngữ: - Ch đ u mối: Ch đ u m i là ch có vai trò ch y u thu hút, t p trạng l ng hàng hóa l n từ các ngu n s n xu t, kinh doanh c a khu v c kinh t ho c c a ngành hàng đ ti p t c phân ph i t i các ch Ảà các kênh l ạ thông khác. (Theo Nghị định c a Chính ph s 02/2003/NĐ-CP, ngày 14 tháng 01 năm 2003 về phát triển và quản lý chợ). Ch đ u m i là m t lo i hình c a “Trạng tâm giao l ạ hàng hỂa”, là khạ Ả c chuyên doanh bán buôn c a các nhà s n xu t, cung c p l n các m t hàng v t t , thi t b nh p khẩu (sắt thép, xăng d u, v i s i, đi n tử, đi n máấ…) tạỳ theo tính ch t hàng hóa trung tâm đ c hình thành và xây d ng t i các đ u m i giao thông (c ng, ga, cửa ngõ vào thành ph ). (Theo bài giảng môn Hệ th ng công trình công cộng phục vụ đô thị, trường Đại học Kiến trúc thành ph H Chí Minh). - Ch chuyên doanh: là ch kinh doanh chuyên bi t m t ngành hàng ho c m t s ngành hàng cỂ đ c thù và tính ch t riêng. (Theo Nghị định 114/2009/NĐ-CP về sửa đ i, b sung một s điều c a nghị định s 02/2003/ NĐ-CP ngày 14 tháng 01 năm 2003 c a Chính ph về phát triển và quản lý chợ). - Phố chuyên doanh: là m t lo i hình c a “Trung tâm bán lẻ chuyên doanh”, là khu v c bán lẻ c a các nhà buôn, các h p tác xã mua bán ho c các doanh nghi p qu c doanh ho c liên doanh… N i đâấ t p trung các cửa hàng bán lẻ theo từng lo i nhóm hàng. Có th là các cửa hàng chuyên doanh, lo i hẾnh nàấ th ng thu hút khách hàng có ch đ nh v m t lo i hàng nào đỂ. Ng i mua s có s l a ch n phong phú th lo i v m t ngành hàng, an tâm v ch t l ng và giá c . (Theo bài giảng môn Hệ th ng công trình công cộng phục vụ đô thị, trường Đại học Kiến trúc thành ph H Chí Minh). - T ơng h : là s tác đ ng qua l i l n nhau. (Theo Từ điển Tiếng Việt). SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 7 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH PH N N I DUNG CH NG 1: KHÁI QUÁT V PH CHUYÊN DOANH VÀ QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N PH CHUYÊN DOANH KHU V C CH L N 1. Khái quát chung về phố chuyên doanh: 1.1 Nhận diện ph chuyên doanh: 1.1.1 L ch sử phát triển: Quá trình hình thành và phát tri n ph chuyên doanh có s gắn bó ch t ch v i nhà ph . Nhà ph v i s xu t hi n cách s ng k t h p gi a không gian và không gian kinh doanh và từ đỂ, theo tẽnh ch t bạôn bán ph ng h i đẶ hẾnh thành nên các dãy ph chuyên doanh. Nhà phố: Theo nghiên c u c a PSG.TS.Nguy n Minh Hòa thì lo i hình nhà ph xu t hi n vào kho ng TK XV-XVI, vào giai đo n nông nghi p chuy n đ i, bắt đ u xu t hi n s trao đ i hàng hỂa, kéo theo đỂ là s xu t hi n c a t ng l p th ng nhân – t o ra y u t “th ”. Hình th c nhà m t ph này xu t hi n nh m t đi u t t y u nhằm đáp ng nhu c u mua bán, kinh doanh c a t ng l p này. Đ làm rõ v n đ , c n xem xét lo i hình nhà ph này hai khía c nh sau:  Về cấu trúc: Đâấ là lo i nhà hẹp chi ạ ngang, th ng từ 2- 4 mét và chi u dài từ 14 – 18 mét tr lên. Tr c đâấ ch y u là nhà tr t v sau, nh s xu t hi n c a v t li u xây d ng m i, lo i nhà nhà đ c c i ti n h n, cỂ th nâng thêm đ c nhi u t ng. Lo i hình nhà này không có sân tr c, ti p xúc v i đ ng ph thông qua kho ng v a hè nh phẽa tr c. Vì c u trúc nhà hẹp theo chi ạ ngang nên các căn nhà th ng đ c xây d ng sát li n nhau (có th sử d ng chạng Ảách t ng) h p thành m t kh i kéo dài, “t o nên m t dãy nhà ph dài mút t m mắt”.  Về ch c năng: Lo i hình nhà ph này có hai ch c năng c b n nh t, bên c nh ch c năng thì nhà còn có ch c năng kinh doanh, bạôn bán. Tùy theo s l ng nhân khẩu, quan ni m v thẩm mỹ hay hình th mi ng đ t cỂ khác nhaạ, nh ng hai không gian không th thi u đ c trong nhà ph là n i Ảà n i bán hàng. Ngôi nhà có th chia thành 5 ngăn (bán SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 8 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH hàng, ti p khách, th giẶn, sinh ho t và khu ph ) ho c 3 ngăn (bán hàng, và khu ph ), th m chẽ đ i v i nh ng ngôi nhà có di n tích quá nh thì có th sử d ng chung m t không gian, nh ng Ả n đ m b o hai ch c năng và buôn bán. Ph n buôn bán bao gi cũng đ c b trí sát ngay m t đ ng đ đ m b o thu n l i cho giao d ch hàng hóa, k ti p là không gian sinh ho t (có th có sân trong) và cu i cùng là n i s n xu t ho c kho hàng. Tuy nhiên, ngày nay m t s nhà sử d ng h t t ng tr t đ làm n i kinh doanh, bạôn bán, các ch c năng khác đ c chuy n lên t ng trên. T u trung, v i c u trúc và ch c năng ạ tiên ph c v cho vi c kinh doanh, buôn bán, có th th ấ răng lo i hình nhà ph này là nhân t quan tr ng cho vi c hình thành các ph chuyên doanh. Phố chuyên doanh: Khi ti n trình b sung y u t “th ” Ảào “thành” Ảà “ph ” đ t o ra “thành th ”, “ph th ”, các dãy nhà m t ph đ c hẾnh thành rỆ nét h n v i ch c năng bạôn bán k ti p nhaạ. Đi m đ c bi t các dãy ph nàấ là th ng kinh doanh m t m t hàng ho c m t vài m t hàng có tình ch t t ng đ i gi ng nhaạ. Đi u này có th lý gi i theo hai h ng:  “Cộng đ ng c a những người làm cùng một nghề c a một làng quê, do những lý do khác nhau, họ đã tách ra làm một bộ phận vào thành thị làm ăn, dựng nhà trên cùng một dãy ph , phía trong sản xuất, phía ngoài bán hàng” (2). Khi còn làng quê, nh ng ng i s n xu t chung nhau t o ra m t lo i s n phẩm, đ c g i là “làng ngh ”. Khi chạấ n vào thành th , nh ng ng i cùng m t làng ngh (th ng có quan h anh em, bà con h hàng) cỂ xạ h ng c m l i v i nhau. H th ng ch n nh ng n i thạ n ti n cho vi c kinh doanh nh g n đ ng l n, ngẶ ba, ngẶ t , Ảen sông, Ảen kênh là nh ng n i cỂ nhi u ng i qua l i đ d dàng chào bán hàng hóa. Bên c nh vi c s n xu t, vi c bán hàng, phân ph i và tiêu th s n phẩm đ c qạan tâm h n. “Dần dần, sự dịch chuyển này đã tạo nên các dãy ph chuyên doanh tập trung buôn bán các mặt hàng cùng loại, là sản phẩm từ các làng nghề và có sự gắn bó chặt chẽ với nhau theo gia đình, dòng họ, làng mạc” (3).  Bên c nh đỂ, s hình thành c a ph chạấên doanh cển đ c gắn li n v i các ch đ u m i, ch bán s . B ph n nh ng ng i nh p c Ảào thành th đ tìm ki m vi c làm, đẶ nh n th y các vùng s n xu t hàng hóa từ các Ảùng qạê, đẶ nhanh chỂng chi m lĩnh th tr ng, l p nên các khu v c giao d ch hàng hóa. H thu gom hàng hóa từ các vùng s n xu t, v n chuy n lên thành th đ phân ph i, d n d n đẶ l p nên các ch đ u m i, ch bán s . Tuy nhiên v i s đa d ng c a ch ng lo i hàng hóa và nhu c u c a ng i mua ngày càng l n, đẶ hẾnh thành nên các dẶấ ph đ giao d ch, chào bán các lo i hàng hóa đ c nhanh chóng và thu n ti n h n. M i dãy ph buôn bán m t lo i hàng hóa khác nhau, m i gian hàng l i chuyên m t m t hàng ch ng lo i khác nhau. “Ban đầu là những lều quán tạm, sau được xây dựng bền chắc hơn với kiểu nhà ph bên ngoài buôn bán, bên trong ở, từ đó hình thành nên các ph chuyên doanh, gắn bó chặt chẽ với các chợ đầu m i, chợ bán sỉ, thuận tiện cho việc phân ph i hàng hóa” (4). Nh Ả y, có th th y rằng, ph chạấên doanh đ c hình thành nên từ hai đi u ki n khác nhau: ph chuyên doanh gắn bó h ạ c Ả i các làng ngh theo gia đẾnh, dểng (2), (3), (4) Nguy n Minh Hòa, Ph chuyên doanh ở Sài Gòn – Thành ph H Chí Minh, NXB Đ i h c Qu c gia TP.HCM, 2007, trang 34, 35. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 9 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH h v i ch c năng chẽnh là s n xu t và buôn bán hàng hóa và ph chuyên doanh gắn bó ch t ch v i các ch đ u m i bán s v i ch c năng chẽnh là giao d ch, buôn bán hàng hóa. Từ nh ng đi u ki n khác nhau, ph chạấên doanh đ c hình thành mang nh ng đ c đi m khác nhau, tùy theo từng vùng mi n và nh ng qu c gia khác nhau. Ngày nay, v i s phát tri n c a khoa h c – kỹ thu t, ph chuyên doanh có th mang nh ng hình th c m i h n, tạấ nhiên cỂ th nh n di n đ c ph chuyên doanh d a vào nh ng đ c đi m c b n sau. 1.1.2 Nh n di n phố chuyên doanh: Hàng hóa và ph ơng thức buôn bán: Đ c đi m quan tr ng nh t c a ph chuyên doanh là hàng hóa đâấ đ c bày bán t p trung và khá thu n ch ng, th ng duy nh t ch có m t lo i hàng nh Ả i, áo c i, hoa t i… nh ng cũng cỂ th là m t nhóm có nhi u lo i hàng nh ng cùng ch ng lo i và có cùng công năng, chẳng h n nh Ả t li u xây d ng bao g m g ch men trang trí, p t ng; kính, thi t b v sinh, nhà b p; g lỂt sàn…ph c v cho vi c xây d ng. Chính y u t m t đ t p trung cao v i hàng hỂa đ c bày bán tr c ti p c a các ph chạấên doanh đẶ t o ra n t ng m nh cho ng i đi ngang qạa Ảà khi cỂ nhạ c u mua m t m t hàng nào đỂ, cỂ th nghĩ ngaấ đ n đ a danh đỂ, ho c có th d dàng mách b o nhau mà không c n ph i t n th i gian tra c u. M t đ c đi m c n ghi nh n là ph chạấên doanh đ c nh n di n ph ng th c bạôn bán đ c tr ng, ch y u là bán s các m t hàng, gắn bó ch t ch v i ng i s n xu t Ảà các đ i lý phân ph i hàng hóa bán lẻ. Đ c bi t, có s h tr , chia sẻ l n nhau gi a các ti ạ th ng trong các khạ ph chuyên doanh. Ngoài ra, còn có th th y rõ s phân công lao đ ng m t cách r ch ròi các khu ph chuyên doanh. Bao g m ng i chuyên s n xu t, ng i tr c ti p giao d ch hàng hóa, ng i khuâng vác và v n chuy n hàng hỂa…t t c ho t đ ng ăn kh p, nh p nhàng t o thành hình nh đ c tr ng cho các ph chuyên doanh. Hình thức tổ chức c m không gian: Hình th c t ch c c m không gian các ph chuyên doanh gắn li n v i y u t c ng đ ng c a khu v c, có th đ c nh n bi t thông qua m t s đ c đi m sau:  Ph chuyên doanh gắn li n v i các không gian sinh ho t c ng đ ng, c th h n đỂ cỂ th là các h i quán, nhà th t ngh , đẾnh, chùa… đa d ng trong các hình th c t ch c. Các công trình trên có th nằm v trí trung tâm c a các dãy ph chuyên doanh. Từ v trí này có th bao quát h t các ho t đ ng c a dãy ph chạấên doanh, đi u này mang nhi ạ ý nghĩa tinh th n Ảà tâm linh đ i v i nh ng ng i kinh doanh, buôn bán. V trí này thu n l i cho các ho t đ ng c ng đ ng, t o thành m t không gian g n gũi, thân thi n h n cho khu v c.  Cũng v trí này, còn có các ch đ u m i bán s , gắn v i các dãy ph chuyên doanh. Các ch đ u m i ngàấ naấ không cển đ n thạ n là không gian th ng m i đ n thu n, mà đỂ cển cỂ c s trao đ i, trò chuy n, g p gi a các ti ạ th ng, ng i mua hàng…h p v i các ph chuyên doanh thành m t c m không gian buôn bán, sinh ho t r t đ c tr ng.  Bên c nh đỂ, các công trẾnh sinh ho t tâm linh, c ng đ ng còn có th nằm v trí kh i đ u ho c k t thúc c a m t dãy ph chuyên doanh. V trí này mang nhi ạ ý nghĩa SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 10 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH v xác l p không gian, từ v trẽ nàấ đánh d u s xu t hi n c a các dãy ph chuyên doanh. đỂ cỂ các hẾnh nh, d u hi u gi i thi u v nh ng đ c tr ng c a dãy ph chuyên doanh sắp đ n hay mang m t hình nh t ng k t cho m t m t dãy ph đi qạa. NỂi chạng, dù v trí nào, nó v n mang m t d u hi ạ đ nh n bi t các dãy ph chuyên doanh.  Hình th c t ch c c m không gian đ n gi n nh t đỂ là các dẶấ ph chuyên doanh đ n thạ n, đâấ ch y u ch là các ho t đ ng kinh doanh, mua bán các m t hàng đáp ng nhu c u c a th tr ng vào m t s th i đi m nh t đ nh, th ng thì nh ng dãy ph này ch chi m m t đo n ph nh . Hình thức ki n trúc c nh quan:  Không gian vỉa hè: Thông qạa đ c đi m hàng hỂa Ảà ph ng th c buôn bán, ph chạấên doanh đ c t ch c thông qua các dãy ph th ng m i liên ti p nhau, v i m t đ t p trung cao. Các dãy ph v i v a hè nh , kéo dài đ c các h dân sử d ng chạng, phân chia thành các không gian đ bày trí các lo i hàng hóa khác nhau. Chính cách bàấ trẽ hàng hỂa nàấ đẶ làm kho ng cách gi a nhà - hàng hóa – ng i mua hàng l i càng đ c thu hẹp và v a hè đẶ tr thành n i giao d ch hàng hóa c a m i h kinh doanh.  Kiến trúc và mặt đ ng ph : nhà ph là hình th c đ c tr ng cho ph chuyên doanh. Bên c nh hình th c m t ti n đa d ng c a nhà ph hi n nay, hình nh n i b t đ nh n bi t các ph chuyên doanh đỂ là không gian t ng tr t có hình th c và ch c năng t ng t nhau, đ c sử d ng m t ph n ho c toàn b cho các ho t đ ng kinh doanh, buôn bán. Không gian nàấ đ c sử d ng nh là n i tr ng bàấ hàng hỂa, ti p khách và th m chí là n i c t gi , l ạ tr hàng hóa. Bên c nh đỂ, thông qạa cách bàấ trẽ các m t hàng, s n phẩm cùng v i các b ng hi u v i màu sắc đ c tr ng cho m t hàng chạấên doanh, cũng là m t y u t đ nh n bi t các ph chuyên doanh.  Cảnh quan đặc trưng cũng là m t y u t đ có th nh n bi t ph chuyên doanh, đỂ là ho t đ ng buôn bán, v i hình nh ng i ng i trao đ i hàng hóa t p n p, liên t c trên đ ng ph . Các y u t c nh quan khác: cây xanh, trang thi t b đ ng ph … không mang nhi ạ đ c đi m nh n bi t, ch y ạ đ c b sung, h tr cho các ho t đ ng trên. V i các y u t trên, ph chạấên doanh đẶ mang m t hình nh đ c tr ng c a nó, có th d dàng nh n bi t b t c đâạ, Ả i các hình th c t ch c khác nhau. 1.2 Các hình th c t ch c ph chuyên doanh: 1.2.1 Dãy phố chuyên doanh: Có th coi đâấ là hẾnh th c c b n nh t c a ph chuyên doanh. Các dãy ph kéo dày có th m t vài cây s hay ch Ảài trăm mét, nh ng liên t c và có m t đ t p trung cao, t o đ c n t ng m nh cho ng i mua hàng. Ví d : ph đông ấ H i Th ng Lãn Ông, ph mài kéo Tri u Quang Ph c. 1.2.2 Ch chuyên doanh: S phát tri n v quy mô c a các dãy ph chuyên doanh gắn li n v i các tr c đ ng k t n i nhau trong khu v c t o thành khạ “ch ” chạấên doanh. “Ch ” đâấ không cển mang nghĩa là ch truy n th ng thông th ng: “Ch là n i công c ng đ nhi ạ ng i đ n mua bán vào nh ng bu i hay nh ng ngày nh t đ nh; ch là n i g p g nhau gi a n i cung và c u các hàng hóa, d ch v , v n; là n i t p trung ho t đ ng mua bán hàng hóa SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 11 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH gi a ng i s n xu t, ng i bạôn bán Ảà ng i tiêu dùng; ch là n i t h p mua bán trong nh ng ngày nh t đ nh” mà ph i đ c hi u r ng h n, bao g m c nh ng dãy ph chuyên doanh g n nhau, h p thành m t khu v c nh t đ nh. Ví d : ch Nh t T o, ch g o Tr n Chánh Chi u. Bên c nh đỂ, các dẶấ ph chuyên doanh còn gắn li n v i các ch đ u m i, ch bán s t o thành m t khu v c r ng l n. Chính s gắn k t nàấ đẶ t o thành m t trung tâm giao l ạ hàng hỂa cho c vùng r ng l n. Ví d : ch Bình Tây, ch v t li u xây d ng. 1.2.3 Th ơng xá: V n v i hình th c kinh doanh m t hay m t vài m t hàng nh t đ nh, hình th c th ng xá l i có cách th c t ch c kinh doanh khác h n so v i ph chuyên doanh. Không tr i dài trên m t tuy n ph , th ng xá là m t tòa nhà l n, có nhi u t ng, t p trung ch y u vào ho t đ ng trao đ i, mua bán hàng hóa. Các ti ạ th ng cỂ m t kiot trong th ng xá đ kinh doanh. Tuy có s khác bi t so, hình th c này v n gâấ đ c n t ng m nh b i s t p trạng hàng hỂa dàấ đ c và s h tr l n nhau v i các ph chuyên chuyên doanh (S đ c phân tích ph n 4). Ví d : Th ng xá Đ i Qạang Minh, th ng xá Đ ng Khánh. 1.3 Vai trò c a ph chuyên doanh: Về kinh tế: Ph chuyên doanh là m t d ng trạng tâm th ng m i d ch v đô th , là n i cạng c p hàng hỂa cho đô th , ph c v nhu c ạ th ng m i – d ch v c a c dân đô th , góp ph n quan tr ng trong n n kinh t th ng m i – d ch v đô th . Về văn hóa – xã hội: Ph chuyên doanh ph n ánh tẽnh đa Ảăn hỂa Ảà tẽnh đa chi u c a đ i s ng th thành. Thông qua ho t đ ng c a ph chuyên doanh, có th th y đ c nh ng đ c đi m riêng bi t trong l i s ng, sinh ho t, làm ăn, bạôn bán c a nh ng c ng đ ng ng i khác nhau. Chính s riêng bi t nàấ đẶ t o nên nh ng t o nên b m t đ c tr ng c a c a các ph chuyên doanh. Về thiết kế đô thị: Các dãy ph chuyên doanh v i ki ạ bàấ bán đ c tr ng đẶ t o ra s đ c đáo riêng bi t c a b m t ph ph ng, cùng v i ho t đ ng trao đ i, buôn bán nh n nh p đẶ t o ra hình nh đ c tr ng, gỂp ph n t o nên b n sắc đô th . 1.4 Y u t tác đ ng đ n s phát tri n c a ph chuyên doanh: Các y u t đ c nghiên c u d a trên tác đ ng tr c ti p đ n nh ng ph chuyên doanh thông qạa ph ng th c buôn bán và hình th c t ch c không gian: 1.4.1 V trí: V trẽ đ a lý trong m i liên h Ảùng đỂng Ảai trể qạan tr ng trong s phát tri n c a ph chuyên doanh. Không ph i b t kì v trẽ nào cũng cỂ th hình thành nên ph chuyên doanh. L ch sử cho th y vi c l a ch n v trẽ đ thành l p “ch ” r t đ c chú tr ng, trong đỂ, ấ u t v ngu n cung c p nguyên li u, hàng hóa và giao thông v n chuy n thu n ti n đ c qạan tâm h n h t. Các ph chuyên doanh gắn bó ch t ch v i n i s n xu t hàng th công, đ i v i lo i hình ph chạấên doanh ra đ i từ các ph ng ngh . Nh ng ph chuyên doanh bắt ngu n từ các ch đ u m i th ng nằm g n các tr c giao giao thông th y, b quan tr ng, n i cỂ th d dàng ti p nh n hàng hóa từ các vùng nguyên li u v n chuy n lên. Thông SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 12 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH th ng, v trí cửa ngõ, ngã ba sông, r ch, n i chạấ n ti p gi a các khu v c, s hình thành nên các ch đ u m i, kéo theo đỂ là các ph chuyên doanh. Ngày nay, v i s phát tri n c a h th ng giao thông, v n đ v n chuy n hàng hỂa đ c d dàng, v trí c a các ph chạấên doanh đ c m r ng h n, thạ n l i h n cho ng i mua – kẻ bán. Các ph chạấên doanh đ c phát tri n và phân b r ng khắp nh vào các tuy n giao thông đ c k t n i thu n l i, kh năng ti p c n cao h n, các ph ng ti n giao thông phát tri n chuyên ch đ c nhi ạ hàng hỂa h n Ảà đi xa h n. Tuy nhiên s phát tri n c a giao thông đô th đẶ kèm theo các v n n n: kẹt xe, ô nhi m, tai n n…ngàấ càng gia tăng trong khi qạấ mô kinh doanh ch a k p đáp ng đẶ tr thành v n đ c n gi i quy t trong quá trình phát tri n các khu ph chuyên doanh. Trong các khu ph chuyên doanh, thành ph n tham gia giao thông r t đa d ng: v n t i hàng hóa, v sinh v i v n chuy n ng i; giao thông c gi i v i giao thông b ; giao thông công c ng v i giao thông cá nhân… đểi h i ph i đ c phân tách rỆ ràng đ m b o cho ng i mua – bán - v n chuy n hàng hóa thu n ti n và an toàn. Các v trí khác nhau có các ch tiêu kinh t - kỹ thu t khác nhau, nh h ng t i vi c tính toán vùng ph v và quy mô c a các trạng tâm, th ng m i d ch v nói chung và các ph , ch chuyên doanh nói riêng. Trong đỂ, ấ u t m t đ c trệ không đ ng đ u gi a các khu v c trong đô th đẶ nh h ng đ n vi c d báo Ảà đ nh h ng phát tri n cho các dãy ph chuyên doanh. S hình thành và phát tri n các khu v c dân c m i đã nên áp l c v nhu c u th ng m i d ch v hàng ngày t i các khu v c nàấ đẶ d n đ n s hình thành các ph th ng m i d ch v t phát, ch a đ c đ nh h ng c th , d l p l i nh ng v n đ còn t n t i c a ph chuyên doanh. M t khác, s hoàn thi n c a h th ng giao thông và s phát tri n c a các khu v c m i v i s gia tăng nhạ c u v th ng m i d ch v h ng tâm, d n đ n quá t i các khu v c ph chuyên doanh hi n có, kéo theo s m r ng không gian mua bán m t cách thi u ki m soát. V n đ v v trí này s đ c gi i thẽch rỆ h n thông qạa s phân tích v nhu c u và tâm lý mua – bán ph chuyên doanh. 1.4.2 Nhu c u: S phát tri n c a đô th ngàấ naấ đẶ t o ra s khác bi t v l i s ng sinh ho t và đi u ki n kinh t - xã h i, làm cho nhu c u v th ng m i d ch v cũng khác nhau, quy t đ nh đ n s phát tri n c a các ph chuyên doanh. Tr c h t là nhu c u v m t m t hàng nào đỂ đẶ d n đ n hình thành các ph chạấên doanh, ban đ u là nh ng m t hàng thi t y u ph c v cho đ i s ng nh thi t b gia d ng, th c phẩm, s n xu t bánh kẹo… r i d n d n là nhu c u m r ng không gian, lãnh th v i các m t hàng v t li u xây d ng, trang trí n i th t…Tạấ nhiên, không th không nhắc đ n các ngành hàng truy n th ng nh gi y trang trí, hàng mẶ, đông nam d c…đáp ng nhu c u s c kh e, tinh th n c a con ng i, đẶ hẾnh thành nên các dẶấ ph chuyên doanh n i ti ng, đ c nhi ạ ng i bi t đ n, t n t i và phát tri n lâu dài. Bên c nh các ph chạấên doanh ra đ i đ ph c v nhu c u t c th i thì không t n t i đ c lâu trong th tr ng. Ti p theo đỂ, nhu c u giao ti p th ng m i d ch v ngàấ càng đ c chú tr ng. Nhu c u này t l v i s gia tăng thạ nh p trong b i c nh l i s ng, thói quen sinh ho t SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 13 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH truy n th ng. V i s phát tri n ngày nay, ho t đ ng giao ti p th ng m i d ch v không cển đ n thạ n là nh ng ho t đ ng t t y u mà còn là ho t đ ng xã giao khi mà th i gian r nh và thu nh p c a ng i dân ngàấ càng đ c nâng cao. Bên c nh đỂ, nỂ cển là ho t đ ng ch n l c, b i s ph thu c vào th i ti t và ch t l ng môi c nh hình th tác đ ng và h p d n các ho t đ ng mua sắm trong đô th . Chính nhu c u cho các ho t đ ng nỂi trên, đểi h i s phát tri n v hình th và ch t l ng không gian c a các khu ph chạấên doanh, đ có th đáp ng đ c nhu c u th ng m i d ch v trong đô th . 1.4.3 Ho t đ ng: M t ho t đ ng căn b n và h t s c quan tr ng, đ c th hi n rõ nét trong nhu c u giao ti p th ng m i d ch v đỂ là sự tương tác l n nhaạ (t ng tác m t đ i m t) gi a ng i mua – kẻ bán. Tâm lý ng i mạa lệc nào cũng mạ n nhìn th y rõ ràng s n phẩm, th m chí có th sử d ng thử (đ i v i m t s m t hàng nh th c phẩm, bánh kẹo…) đ tin chắc vào s n phẩm mình sắp mạa. Ng i bán hàng qạa đỂ cũng mạ n th hi n rằng s n phẩm c a mẾnh đ m b o uy tín và ch t l ng. S t ng tác nàấ là hoàn toàn h p lý và c n thi t cho ho t đ ng kinh doanh, bạôn bán. ĐỂ là m t y u t h t s c quan tr ng cho s t n t i và phát tri n ph chuyên doanh. Tập quán và thói quen mua sắm cũng là m t y u t nh h ng. C ng đ ng nh ng ng i mua – kẻ bán là h t s c đa d ng, cùng v i đỂ là nh ng t p quán và thói quen mua sắm khác nhau. Đi ạ nàấ đ c th hi n rõ thông qua cung cách bán hàng, bày trí s n phẩm, ph ng th c giao d ch – thanh toán hàng hỂa,…cũng nh th i gian đỂng – m cửa hàng khác nhau tùy vào m i ph chuyên doanh. Bên c nh đỂ, hành trình mua sắm cũng là m t thu c tính khách hàng quan tr ng nh h ng đ n s phát tri n c a nh ng ph chuyên doanh. Có hai lo i hành trình mua sắm c b n là đi ch Ảà đi mạa sắm. Hai lo i hành trình này nh h ng đ n th i gian cũng nh cách th c t ch c kinh doanh khác nhau. Ph chuyên doanh ngày nay bao g m c hai lo i hành trẾnh trên, do đỂ, s phát tri n c a các khu ph chạấên doanh đểi h i ph i gi i quy t v n đ v không gian và t ch c kinh doanh h p lý đ có th ph c v nhu c u khách hàng m t cách t t nh t. M t khác, s hình thành phát tri n c a các hình th c trạng tâm th ng m i d ch v m i (siêu th , cửa hàng ti n ẽch…), ngaấ t i các ph chạấên doanh đẶ tác đ ng m nh đ n không gian khu ph và thói quen sinh ho t, mua sắm c a ng i dân trong khu v c. Trong b i c nh đỂ, đểi h i các ph chạấên doanh cũng ph i thaấ đ i đ đáp ng nhu c u phát tri n chung c a khu v c. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 14 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH 1.5 Đ c tính c a ph chuyên doanh: 1.5.1 Tính c ng đồng: Đ c tính c ng đ ng có th đ c gi i thích từ ngu n g c hình thành ph chuyên doanh, g m hai Ảân đ sau:  Ph chuyên doanh gắn v i các làng ngh theo gia đẾnh, dểng h . Nh ng ng i có quan h anh em, bà con h hàng Ả i nhaạ, th ng cỂ xạ h ng c m l i v i nhau, t i đâấ h cùng nhau s n xuât, buôn bán chung m t m t hàng, t o nên c ng đ ng nh ng ng i mua bán gắn bó nhau theo nghĩa “máạ mũ, rạ t rà” trong ph chuyên doanh.  Ph chuyên doanh gắn v i ch đ u m i b n s , có ngu n g c từ nh ng ng i nh p c , h cùng nhau tìm ki m và khai thác nh ng khu v c thu n l i đ kinh doanh, buôn bán, l p nên nh ng c ng đ ng ng i nh p c mạa bán cùng nhaạ trong ph chuyên doanh. Ngày nay, trong s phát tri n c a ph chuyên doanh l i xu t hi n thêm nh ng c ng đ ng ng i khác nhau. đỂ, ng i ta không ch cùng nhau buôn bán mà còn cùng nhaạ trao đ i, giao l ạ trong nh ng sinh ho t hằng ngày, t o nên m i quan h b n ch t cùng v i nhaạ, hẾnh thành nên đ c tính c ng đ ng c a ph chuyên doanh. 1.5.2 Tính đa d ng: Xu t phát từ nh ng c ng đ ng ng i khac nhau trong ph chuyên doanh, mang theo nh ng l i s ng, sinh ho t, kinh doanh từ nhi u ngu n khác nhaạ đ t o nên tẽnh đa d ng c a ph chuyên doanh. Tẽnh đa d ng đâấ, tr c h t th hi n các m t hàng kinh doanh phong phú, nhi u ch ng lo i. Có th li t kê đ c r t nhi u ph chuyên doanh các m t hàng thông d ng nh th c phẩm, đ gia d ng, v t li u xây d ng… cho đ n các ph chuyên doanh các m t hàng đ c bi t nh đ c , cá c nh, dao, kéo…Trong nh ng ph chạấên doanh đỂ, cển có th tìm ra vô s các ch ng lo i, m t hàng khác nhaạ đ l a ch n, m u mã đâấ Ảô cùng phong phú. Tẽnh đa d ng ti p theo là cách th c mua bán, kinh doanh, tùy thu c vào từng lo i m t hàng khác nhau (có th ti p c n tr c ti p hay gián ti p đ i v i m t hàng c n mua). Ngoài ra, còn có s đa d ng các không gian ph chuyên doanh khác nhau, xu t phát từ nh ng c ng đ ng ng i có cách th c t ch c không gian sinh ho t và kinh doanh khác nhau. 1.5.3 Tính t ơng h : Xu t phát từ đ c tính c ng đ ng, nh ng ng i kinh doanh cùng nhau, dù là m i quan h bà con, h hàng hay ch là nh ng ng i buôn bán chung m t m t hàng đ u có s h tr l n nhau trong quá trính s n xu t, mua bán, t o nên m t đ c tẽnh đ c đáo c a ph chạấên doanh, đỂ là tẽnh t ng h . Theo nhà sử h c D ng Trạng Qạ c, có th gi i thẽch đi ạ nàấ nh saạ: “Nguyên căn g c rễ c a tập quán này lại xuất phát từ các phiên chợ quê truyền th ng từ xa xưa. Khi mỗi người dân trong làng có một mớ sản vật ít i cũng đem ra chợ bán để đ i lấy những hàng hóa khác mà họ cần. Và vì tính đơn thương nh lẻ khó được biết đến nên những người có cùng mặt hàng tập trung nhau lại để những người có nhu cầu dễ nhận biết. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 15 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Như vậy, “buôn có bạn, bán có phường” với đặc tính tương hỗ khởi ngu n từ mong mu n nương tựa vào nhau” (5). 1.6 Ph chạyên doanh mang đ c tính t ng h : 1.6.1 B n ch t: S liên k t gi a nh ng ph chuyên doanh thông các m t hàng có tính h tr l n nhau. Nh ng m t hàng cỂ đ c tính gi ng nhau, có th h tr , b sung cho nhau th ng có m i liên h v i nhau và đ c buôn bán g n nhau. Ban đ u là s h tr l n nhau trong vi c chia sẻ ngu n nguyên li u s n xu t. Trong bu i đ u hình thành nên các ph chuyên doanh, nh ng ti ạ th ng cỂ m i quan h bà con, h hàng th ng chia sẻ v i nhau trong vi c tìm ki m nh ng ngu n nguyên li ạ đ s n xu t, hay nh ng ng i cùng đi l p nghi p, h cũng tẾm cách ch d n nhau v ngu n cung c p hàng hóa thu n l i cho cho buôn bán... Đi ạ nàấ đẶ gỂp ph n t o nên hình nh chung r t đ c tr ng c a ph chuyên doanh. D n d n, v i s phát tri n chung, tính c nh tranh cũng đ c nâng cao, nh ng ti ạ th ng tẾm cách đa d ng hóa ngu n hàng c a mẾnh đ có th ph c v nhu c u khách hàng ngày càng cao h n. S xu t hi n c a m t m t hàng ch đ o s kéo theo các m t hàng khác nhau, b sung cho m t hàng ch đ o. Hay từ m t ngu n nhu c u l n, các ph chuyên doanh s đ c m ra đ ph c v , h tr cho nhu c ạ đỂ. Trong ý nghĩa tẽch c c, chính s kinh doanh các m t hàng mang tẽnh t ng h này đẶ h tr l n nhau cho các ph chạấên doanh, cùng thệc đẩy nhau phát tri n. 1.6.2 Biểu hi n: Nhóm các mặt hàng: Có th nh n th y các m t hàng cùng đ c tính, có th h tr nhaạ đ c bày bán cùng nhau, chẳng h n nhóm các hàng thi p c i – áo c i – hoa t i – c ng hoa hay gi y – các s n phẩm từ gi y: l ng đèn, câạ đ i, t p v hay ph đông ấ và các dãy ph th c phẩm k t h p. Chính s liên h t ng h c a các m t hàng này giúp ng i mua thu n l i h n r t nhi u trong vi c tìm ki m hàng hóa, chính vì th các ph chạấên doanh nàấ càng đ c bi t đ n nhi ạ h n. Khi nghĩ đ n m t ph chuyên doanh, l p t c ng i ta s sạấ ra đ c các ph chuyên doanh khác v i các m t hàng h tr m t hàng ch đ o. T ch c không gian: S h tr l n nhaạ đòi h i t ch c không gian cũng ph i có m i liên h v i nhau, th hi n qua kho ng cách và s phân b thành c m c a các ph chuyên doanh. M t s hình th c t ch c không gian gi a các ph chuyên doanh mang đ c tẽnh t ng h th ng g p sau:  C m ph chuyên doanh, th ng nằm trên các tuy n đ ng k t n i v i nhau trong cùng m t khu v c.  C m ph - ch chuyên doanh, g m các khu ch đ u m i bán s , các m t hàng ch đ o, các dãy ph bán các m t hàng h tr kéo dài theo khu ch đỂ. (5) D ng Trạng Qạ c, Buôn có bạn bán có phường – Dấu ấn văn hóa ở thành ph H Chí Minh. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 16 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH 2. Quá trình phát triển phố chuyên doanh khu vực Ch Lớn: 2.1 B i c nh chung: 2.1.1 V trí: Khu v c nghiên c u nằm trung tâm th ng m i d ch v qu n 5, phía Tây Nam trung tâm thành ph , đ c liên k t v i trung tâm TPHCM bằng các tuy n đ ng chính là Hùng V ng, Ngạấ n Trãi và Tr n H ng Đ o B; liên k t v i qu n 8 qua c u Chà Và, v i qu n 11 theo tuy n Châạ Văn Liêm. Đ c bi t, từ đ i l Đông Tâấ, khu v c liên k t v i các t nh mi n Tây và kh c trung tâm TP.HCM. V i l i th giáp kênh Tàạ Hũ- sông Sài Gòn, khu v c nghiên c u còn có th liên k t v i cái t nh mi n Tây và nhi ạ n i khác bằng tuy n đ ng th y. Khu v c nghiên c u bao g m m t ph n ph ng 10, 11, 13, 14, qu n 5, thành ph H Chí Minh: Sơ đ vị trí khu vực nghiên c u trong t ng thể quận 5 2.1.2 Điều ki n tự nhiên: Đi u ki n t nhiên nghiên c u ch y ạ đ n nh ng y u t nh h ng đ n ho t đ ng kinh doanh trong khu v c. Các đi u ki n khác có th xem xét trong t ng th khu v c thành ph H Chí Minh. V trẽ đ a lý là y u t r t quan tr ng đ n khu v c. Chính y u t nàấ đẶ t o nên đ c di n m o và hình nh đ c tr ng c a Ch L n. Nằm cửa ngõ phía Nam c a Sài Gòn – TP.HCM v i các t nh đ ng bằng sông Cửạ Long, đ c k t n i bằng h th ng đ ng b hoàn ch nh, bên c nh m ng l i kênh, r ch h tr ; có th nói từ đi u ki n này, y u t giao th ng hàng hỂa đẶ đ c xác l p cho khu v c. Cùng v i đỂ, các đi u ki n v đ a hình, khí h u, th i ti t cũng nh h ng đ n ho t đ ng kinh doanh c a khu v c: SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 17 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH  Đ a hình - đ a m o: Khu v c nghiên c ạ cỂ đ a hẾnh t ng đ i phẳng, h ng đ d c từ phẽa Đông Bắc v phía Tây Nam v i đ d c n n trung bình 0,15%. C u t o n n đ t là phù sa cũ, thành ph n ch y u là cát, cát pha, s c ch u t i c a n n đ t khá t t. Đâấ là đi u ki n thu n l i cho vi c xây d ng và m r ng không gian kinh doanh trong khu v c.  Đi u ki n nhi t đ và ánh sáng: S gi nắng trung bình/tháng 160-270 gi . Nhi t đ bình quân: 27oC  Khí h u: Khí h u nhi t đ i giỂ mùa, trong năm cỂ 2 mùa: mùa m a Ảà mùa khô – khá rõ r t. L ng m a trạng bẾnh trong năm: 159 ngàấ, đ t 1.949 mm (trong kho ng từ 1392 mm  2318 mm). Đâấ là nh ng y u t nh h ng tr c ti p đ n vi c t ch c các ho t đ ng kinh doanh trên đ a bàn khu v c. Ngoài ra, khu v c còn ch u nh h ng c a gió và th ấ Ảăn, tạấ nhiên tác đ ng này không đáng k . 2.1.3 Điều ki n KT-XH: L ch sử: Thành ph H Chí Minh là m t thành ph trẻ v i h n 300 năm tạ i, có b dày l ch sử đ y bi n đ ng v i bao thăng tr m, là n i h i t nhi u dòng ch ấ Ảăn hỂa. Năm 1698, Nguy n H u C nh vâng l nh chúa Nguy n Ảào Nam kinh l c, ti n hành xác l p s ki m soát đ i v i khu v c đô th Sài Gòn từ bu i đ u. Kh i hình từ hai đ n thu thu , đ c xác đ nh là t a l c kho ng “xỂm B n Nghé ” Ảà kho ng ”xỂm Sài Gển”. N ạ nh “xỂm B n Nghé” hi n naấ đẶ tr thành Qu n 1, trung tâm hành chính c a TP.HCM, thẾ “xỂm Sài Gển” Ả n cển l ạ gi d u n c a m t th i nh n nh p ng i mua kẻ bán, trên b n d i thuy n. Theo các nhà nghiên c u, khu v c “xỂm Sài Gển” tr c đâấ g m r t nhi u ngôi ch nh : ch L n (cũ), ch Nh (ch Thi c), ch Cá…, do đỂ khạ Ả c nàấ cển đ c g i là vùng Ch L n. Ch L n cách Sài Gòn 5km v phía Tây Nam do ng i Hoa l p ra năm 1778, đ u tiên là làng Minh H ng. Lê Văn Dạấ t saạ khi đ c b nhi m làm T ng tr n Gia Đ nh đ t tên cho ch ng i Hoa này là Ch L n. Năm 1782, th t này b qạân Tâấ S n tàn phá n ng n . Sau khi vua Gia Long lên ngôi (1802 - 1820), Ch L n bắt đ u phát tri n m t cách nhanh chỂng. Tr c th i đi m th c dân Pháp thi t l p ch đ thu c đ a t i Nam Kỳ, th tr n nàấ đẶ cỂ t i 500 ngôi nhà, cỂ 2 kênh đào, 5 cái c ạ (trong đỂ cỂ 1 c u làm bằng sắt), có nhi ạ kho hàng Ảà các x ng đỂng thuy n. Ho t đ ng buôn bán c a h đ yt pn p su t ngàấ đêm. N i đâấ “ph xá liên tiếp sát mái nhau, người Tàu và người ta ở chung lẫn lộn dài độ 3 dặm. Hàng hóa trong các ph bày bán có: gấm, đoạn, đ s , giấy má, châu báu…Những hóa vật ở Nam Bắc theo đường sông đường biển chở đến không thiếu món nào. Đầu phía Bắc đường ph lớn có miếu Quan Thánh và 3 hội quán: Phúc Châu, Quảng Đông và Triều Châu chia đ ng hai bên tả hữu, phía tây đường lớn có miếu Thiên Hậu, gần phía tây có hội quán Ôn Lăng…ấy là một thị ph lớn và đô hội náo nhiệt” (6). Đ c bi t, từ cu i th k XVIII, nhi ạ ng i Hoa b đ t Biên Hòa v Ch L n sinh s ng, làm cho dân c khu v c nàấ đông đệc h n Ảà ph th ngày càng s m u t. Ch L n tr thành đ u m i cung c p hàng hóa cho c khu v c mà h u h t nh ng nhà buôn l n là ng i Hoa. (6) ThS. T ng Th Quỳnh H ng, Vai trò c a người Hoa trong việc hình thành và phát triển các đô thị ở Trung và Nam bộ (TK XVII – TK XIX), Đ i h c S ph m Hà N i, trang 10. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 18 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Nh Ả y, có th th y, các ph chuyên doanh khu v c Ch L n nàấ đ c hình thành d a trên các ch đ u m i, v i ngu n cung c p nông s n, hàng hóa d i dào từ các t nh đ ng bằng sông Cửu Long, bên c nh phân ph i các m t hàng nhu y u phẩm tiêu dùng hàng ngày do các nhà buôn từ Trung Qu c, các n c trong khu v c Đông Nam Á Ảà từ châu Âu chuy n t i. L ch sử ghi nh n lo i ch chạấên doanh đ u tiên là các ch g o (ng i mi n Nam g i các đi m t p k t g o l n là các v a g o, nh h n là chành g o). Chúng nằm d c theo kênh Tàu H Ảà đi m giao d ch l n nh t là các ch g o mà ngày nay đ c g i là ch g o Tr n Chánh Chi u. “Dần dần, do s lượng gạo quá lớn, người mua thì nhiều (ch yếu là mua sỉ để bán lại cho người tiêu dùng) mà lại mu n mua nhanh hơn, hơn nữa các ch ng loại gạo không gi ng nhau do vậy buộc phải hình thành các dãy ph chợ bán gạo kéo dài, g m nhiều gian hàng ở bên ngoài để giao dịch, chào hàng các lạoi mặt gạo, bên trong là người ở, ban đầu là lều quán tạm giao dịch về sau là làm bền chắc ở lâu dài do công chuyện làm ăn thường xuyên” (7). V y là hình thành nên ph chuyên doanh g o – ph chạấên doanh đ u tiên Ch L n và c Sài Gòn. Ngoài các cửa hàng chuyên doanh g o, nhi u ph chạấên doanh khác cũng ra đ i r t s m trong l ch sử. N ạ nh tr c năm 1975, m t s ngành ng và m t hàng kinh doanh đ c ng i Hoa đ c quy n nh : ph tùng xe máấ, xe đ p, đ đi n gia d ng,ngang đèn, Ảàng mẶ, bánh kẹo, các lo i mì, bún.... thì sau nh ng năm 1986 đẶ cỂ s tham gia c a ng i Vi t. Ngày nay, Ch L n không còn là m t tên g i xác đ nh chính xác v ranh gi i hành chính, mà có th hi u trong nh ng khái ni m r ng h n Ả “không gian kinh t ”, “không gian Ảăn hỂa”, “không gian ki n trệc”. Tạấ đẶ cỂ nhi ạ thaấ đ i so v i tr c đâấ, nh ng Ch L n v n là m t trong nh ng trung tâm buôn bán ph n th nh không ch c a ng i Hoa mà còn có c ng i Vi t Nam, đ ng th i là m t trung tâm kinh t - Ảăn hỂa quan tr ng c a TP.HCM. Những dãy ph chuyên doanh trong lịch sử khu vực Chợ Lớn Kinh t : Là m t trạng tâm th ng m i d ch v quan tr ng c a thành ph H Chí Minh, khu v c Ch L n phát tri n n i b t v i hai lo i hình kinh doanh: ch đ u m i và ph chạấên doanh, đỂng Ả trí và vai trò quan tr ng trong n n kinh t khu v c. (7) Nguy n Minh Hòa, Ph chuyên doanh ở Sài Gòn – Thành ph H Chí Minh, NXB Đ i h c Qu c gia TP.HCM, 2007, tr 86. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 19 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Theo nghiên c u c a PGS.TS.Nguy n Minh Hòa, kh o sát t t c các con ph c a qu n 5 cho th y k t qu là có kh ong 40 đ ng ph ho c đo n đ ng ph đ c coi là ph chuyên doanh trên t ng s 77 các con đ ng c a qu n, chi m tỷ l 52%, đi ạ đỂ cỂ nghĩa là c 2 con đ ng s cỂ 1 con đ ng ho c đo n đ ng là ph chuyên doanh(8). Ph ng th c buôn bán, trao đ i hàng hóa có nh ng đ c đi m riêng: Hàng hoá ph n l n đ c phân ph i d i hình th c bán s cho m i lái các t nh và nh ng t th ng mua v bán t i các ch nh trong thành ph . “Việc mua bán giữa các bạn hàng ch yếu dựa trên chữ tín, chẳng cần hoá đơn ph c tạp, hay chữ ký rườm rà mà chỉ là cu n s tự lập để ghi hàng nhận và giao thông thường. Có những khách hàng ở tận miền Trung hay miền Tây Nam Bộ, vì không đến chợ được nên chỉ gởi giấy yêu cầu cho một người quen mang tới là hàng hoá giao đến tận nơi. Ngược lại, đ i với các ch sạp, việc quan hệ giữa họ với nhà sản xuất hoặc các nhà kinh doanh xuất nhập khẩu cũng diễn ra dưới hình th c g i đầu hoặc ký gởi hàng hưởng hoa h ng” (9). Ch đ u m i và ph chuyên doanh, cùng v i ph ng th c bạôn bán đ c tr ng đẶ t o nên nét đ c sắc riêng cho b m t kinh t khu v c. Văn hóa – xã h i: Dân s qu n 5 hi n nay trên 195.841 ng i, m t đ dân c 50.000 ng i/ km2. V thành ph n dân c , đa s là dân t c Kinh, ng i Hoa chi m kho ng 40%, v i 5 nhóm ngôn ng : Qu ng Đông, Tri u Châu, Phúc Ki n, Hẹ và H i Nam. Nh ng ng i dân Trung Hoa đẶ ch n làm n i l p nghi p từ s m và b c đ u h đẶ thành l p nên các bang, h i c a mẾnh đ qu n lý vi c bạôn bán Ảà t ng tr l n nhaạ trong qạá trẾnh đ nh c t i khu v c này. C ng đ ng ng i Hoa đẶ cỂ nh h ng l n trong vi c hẾnh thành đ c đi m Ảăn hỂa - xã h i khu v c. Các trung tâm sinh ho t Ảăn hỂa tẽn ng ng, các H i Qạán ng i Hoa tr thành đ c tr ng c a khu v c Ch L n. Các ho t đ ng Ảăn hỂa tẽn ng ng nh n đ c s tham gia c a không ch c ng đ ng ng i Hoa mà còn c ng i Kinh, các ho t đ ng đỂ đẶ Ảà đang tr thành b n sắc Ảăn hỂa c a khu v c nghiên c u. Trong bu i đ ạ đ nh c , đ đáp ng nhu c ạ tẽn ng ng, ng i Hoa trong khu v c đẶ xâấ d ng khá nhi u h i quán. Do c ng đ ng ng i Hoa Ch L n đ c hình từ nhi ạ nhỂm ng i (Qu ng Đông, Tri u Châu, H i Nam, Ti u, Hẹ...) các h i quán trong khu v c cũng h t s c đa d ng, n i ti ng nh t có th k đ n: chùa Bà- H i quán Tu Thành Qu ng Đông, chùa ông B n- H i quán Nh Ph Phúc ki n, chùa Quan Công- H i quán Nghĩa An Tri u Châu. Chùa ông B n- Hội quán Nhị Ph Phúc kiến Chùa Bà- Hội quán Tuệ Thành Quảng Đông (8) Nguy n Minh Hòa, Tiềm năng cho kỳ tích sông Sài Gòn, NXB T ng h p TP.HCM, 2008, tr 138. (9) Nguy n Minh Hòa, Tiềm năng cho kỳ tích sông Sài Gòn, NXB T ng h p TP.HCM, 2008, tr 143. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 20 MÔ HÌNH T Đình Minh Hương Gia Thạnh CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Chùa Quan Công - Hội quán Nghĩa An Triều Châu Các h i quán không ch là n i sinh ho t tôn giáo, tẽn ng ng mà còn là m t trung tâm sinh ho t Ảăn hỂa, là n i l ạ gi các ho t đ ng đ c tr ng nh : các đoàn ca- c nh c, các môn phái võ c truy n, ngh thu t mệa lân s r ng ... Đ c bi t, các h i quán còn gắn li n v i các khu v c ph chạấên doanh, nh là m t n i đ th t nh ng T ngh làm ăn, bạôn bán c a nh ng th ng nhân. Vào nh ng ngày gi t , n i đâấ th ng di n ra các ho t đ ng cúng bái, hi n l , sinh ho t Ảăn hỂa r t đ c sắc, t o thành m t nét riêng cho khu v c. Ngày nay, cùng v i các dãy ph chạấên doanh đ c tr ng, các h i qạán ng i Hoa t i Ch L n v n cển đ c l ạ gi nguyên vẹn và h p v i nhau tr thành Trung tâm sinh ho t Ảăn hỂa tẽn ng ng ng i Hoa t i TP.HCM nói riêng và c n c nói chung. Trong nh ng năm g n đâấ, các ho t đ ng Ảăn hỂa – th ng m i đ c tr ng trong khu v c ngày càng đ c bi t đ n nhi ạ h n, thạ hệt đ c không ch ng i dân đ a ph ng mà cển c khách du l ch trong Ảà ngoài n c. 2.2 Hiện tr ng phát tri n ph chuyên doanh khu v c Ch L n: 2.2.1 Ho t đ ng kinh doanh - buôn bán: Trong khu v c có các ch đ u m i sau: ch g o, ch v t li u xây d ng, ch v t t , ch v i…đỂng Ảai trể qạan tr ng trong vi c cung c p và phân ph i hàng hóa không ch cho qu n 5 và TP.HCM mà còn cho c khu v c Nam B r ng l n (Ch v i Soái Kình Lâm v i h n 500 s p, hi n đ c coi là ch v i l n nh t c n c). M ng l i ph chạấên doanh trên đ a bàn nghiên c ạ cũng ho t đ ng r t sôi n i. Có th nhắc đ n m t s ph chuyên doanh n i b t trong khu v c nh : ph đông ấ, ph “đ ” chạấên kinh doanh đ trang trí H i Th ng Lãn Ông, ph l ng đèn L ng Nh H c, ph kéo Tri u Quang Ph c… m i ph đ u mang m t nét đ c tr ng riêng, Ả i l i kinh doanh, hình th c m t hàng khác nhau, v i t p n p ng i mua – kẻ bán, làm nên s sôi đ ng c a ho t đ ng kinh doanh trong khu v c. Y u t t ng h gi a các ph chuyên doanh trong khu v c đ c th hi n r t rõ thông qua hình th c và s phân b gi a các m t hàng v i nhau:  Khu vực chợ vải Soái Kình Lâm, đường Đỗ Ngọc Thạch và thương xá Đại Quang Minh h p thành m t không gian mua bán v i và ph ki n may m c n i ti ng trong khu v c. Bên c nh đỂ, cển cỂ ph “đ ” H i Th ng Lãn Ông v i các s n phẩm từ gi y và ph ki n trang trẽ, cũng là nh ng m c hàng có th h tr l n nhaạ. Đâấ là m t khu v c ti m năng phát tri n không ch là các ho t đ ng bạôn bán thông th ng mà còn cho các ho t đ ng tham quan, mua sắm và khai thác du l ch. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 21 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Ph chuyên doanh vải sợi và phụ liệu may mặc  Khu vực chợ Kim Biên, cùng với dãy ph “đ ” Hải Thượng Lãn Ông, đường Phạm Bân, Phùng Hưng là n i cạng c p gi y, các s n phẩm từ gi y và ph ki n trang trí. Ph chuyên doanh giấy và sản phẩm trang trí  Dãy ph đường Kim Biên, Vạn Tượng, chuyên doanh hóa chất kéo dài theo đường Trịnh Hoài Đ c với các mặt hàng vật tư, dụng cụ, đường Nguyễn Thi, Vạn Kiếp v i các s n phẩm g xây d ng và k t thúc là ch v t li u xây d ng. Ph chuyên doanh hóa chất, dụng cụ và vật liệu xây dựng SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 22 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH  Khu vực Trang Tử, Phú Hữu, Hải Thượng Lãn Ông chuyên kinh doanh các m t hàng v bao bì, dây nilon v i nhi u ch ng lo i và m u mã phong phú. Ph chuyên doanh bao bì, dây nylon  Khu vực chuyên doanh đ nhựa gia dụng trên tuy n đ ng Phan Văn Kh e, chuyên doanh nh a đ ch i Ngô Nhân T nh gắn k t ch t ch v i ch đ u m i Bình Tây. Ph chuyên doanh đ nhựa gia dụng  Khu vực Hải Thượng Lãn Ông, Triệu Quan Phục với ph đông y. Các đo n ph nh trên đ ng L ng Nh H c, Tr n H ng Đ o chuyên doanh v trang ph c hát b i, c i l ng, đ u lân. Đ c bi t, khu v c này còn n i ti ng v i ph l ng đèn L ng Nh H c ho t đ ng vào th i đi m tháng 8 âm l ch v i l h i rằm Trung Thu. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 23 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Ph đông y Ph chuyên doanh l ng đèn, đ lễ, đầu lân Các ph chuyên doanh trong khu v c đa ph n ho t đ ng vào ban ngày (sáng s m đ n chi u mu n), t p trạng đông nh t là khu ch v i Soái Kình Lâm, ch Kim Biên, ch v t li u xây d ng. Ch m t s ít ph chuyên doanh ho t đ ng vào bu i t i nh ph “đ ” H i Th ng Lãn Ông, ph l ng đèn L ng Nh H c (ho t đ ng theo mùa), ph ăn đêm Ch L n… Chính s phân b v ho t đ ng trong ngày đẶ đ t ra v n đ cho khu v c, làm sao đ có th khai thác các không gian ph chạấên doanh đ t ch c các ho t đ ng v đêm cỂ hi u qu Ảà đ m b o đ c nh ng v n đ v sinh ho t c a c ng đ ng ti u th ng trong khu v c. Bên c nh đó, ph chuyên doanh ở khu vực Chợ Lớn hiện nay vẫn còn t n tại một s vấn đề sau:  L n chi m v a hè quá m c, d n đ n làm thu hẹp ho c làm m t hẳn l i đi c a khách b hành.  Gây ách tắc giao thông trên di n tích l n, nh t là vào gi tan t m các con ph quá nh và các giao l .  Làm ô nhi m môi tr ng t nhiên, rác th i, n c bẩn, ti ng n Ảà ngạấ c cháy n r t cao.  nh h ng x ạ đ n c nh qạan đô th b i nh ng b ng qu ng cáo không th ng nh t, làm cho không gian thẩm mỹ, ki n trúc b phá v , gây ph n c m và h n ch t m nhìn.  S phát tri n và m r ng c a các ph chuyên doanh, ít nhi ạ gâấ khỂ khăn cho công tác qu n lý đô th theo đ a bàn. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 24 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH 2.2.2 Tổ chức không gian: Phân bố phố chuyên doanh: Sơ đ hiện trạng phân b ph chuyên doanh Nhận xét: S phân b c a nh ng ph chuyên doanh trong khu v c cho th y rõ m i quan h t ng h gi a chệng (đẶ đ c p ph n Ho t đ ng kinh doanh). Tuy nhiên, m t s khu v c s phân b nàấ ch a h p lý (khu v c ch hóa ch t và ph chuyên doanh gi y, v t li u trang trí) gây nh h ng đ n s trao đ i, mua bán và quá trình phát tri n, m r ng c a khu v c. Hình thức phố chuyên doanh: Sơ đ hiện trạng hình th c ph chuyên doanh SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 25 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Nhận xét: Ph chuyên doanh trong khu v c bao g m 3 hình th c ch y u: các dãy ph chuyên doanh đ n thạ n, ch chạấên doanh Ảà th ng xá. Nh ng hình th c này có m i liên h ch t ch v i nhau, các dãy ph th ng gắn v i m t ch chuyên doanh hay m t th ng xá, nh nh ng đi m t p trung hàng hóa trong khu v c: khu ph d ng c , thi t b gắn v i ch v t li u xây d ng, khu chuyên doanh v i s i cỂ th ng xá Đ ng Khánh, Đ i Qạang Minh…Các khu v c khác, quy mô các ph chuyên doanh nh , không mang tính t p trung. M ng l ới giao thông: Sơ đ hiện trạng mạng lưới giao thông Nh n xét: Khu v c có m ng l i đ ng ô c đáp ng t t cho nhu c u t ch c kinh doanh, mua bán c a ng i dân. Tuy nhiên, các tuy n đ ng chẽnh nh : H i Th ng Lãn Ông, Tr n H ng Đ o, Châạ Văn Liêm b quá t i, v i l ạ l ng giao thông cao. M c đ t p trạng trao đ i, v n chuy n hàng hóa t i các giao l (H i Th ng Lãn Ông – Kim Biên, H i Th ng Lãn Ông – Châạ Văn Liêm, Tr n H ng Đ o – Phùng H ng) đẶ gâấ nên s ùn tắc giao thông trong khu v c. Các tuy n đ ng mang tính liên k t khu v c (Tri u Quang Ph c, T ng Dạấ Tân, Đ Ng c Th ch…) ch a đ c khai thác hi u qu . SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 26 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Kh năng liên k t của những phố chuyên doanh: Sơ đ đánh giá hiện trạng liên kết giữa những ph chuyên doanh Nh n xét: Hi n t i, các tuy n ch đ o liên k t không gian các ph chuyên doanh: H i Th ng Lãn Ông, Tr n H ng Đ o, Tr nh Hoài Đ c,… đẶ tr nên quá t i, c n khai thác thêm các tuy n liên k t b sung, v i nh ng hình th c khác nhau (t c đ ch m, đi b …). M t s khu v c ph chuyên doanh ti m năng (khạ ph ch v i, ph “đ ”, ph trung thạ) ch a cỂ s liên k t ch t ch . Bên c nh đỂ, t i các nút quan tr ng ch a cỂ s thu hút c n thi t đ đ nh h ng và k t n i khu v c. Không gian các h i quán có v trí r t quan tr ng trong vi c t ch c không gian k t n i trong khu v c. 2.2.3 Các đồ án đã nghiên cứu: Ý t ng thi t k đô th b o tồn và c i t o khu phố cổ Ch Lớn của DCU. Đ án t p trung nghiên c ạ đ xu t các ph ng án b o t n các di s n Ảăn hỂa, ch y u t p trung vào các công trình ki n trúc c trong khu v c. Tăng c ng và c i thi n không gian công c ng. Tạấ nhiên, đ án v n ch a t o đ c s k t n i v không gian cũng nh ho t đ ng gi a các khu v c v i nhau. Bảo t n và cải tạo kiến trúc c đường Triệu Quang Phục, Phú Định, Nguyễn Án SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 27 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Quy ho ch b o tồn và thi t k đô th khu vực phố cổ Ch Lớn (Từ tr c H i Th ng Lãn Ông, Tri u Quang Ph c đ n kênh Tàu Hủ) – Q04. Đ án v i ý t ng t ch c ph chuyên doanh v i các ho t đ ng th ng m i – d ch v và tr c l h i k t n i các không gian sinh ho t c ng đ ng. Phân khu b o t n rõ ràng, có s liên k t và chuy n ti p gi a các không gian. Tạấ nhiên, đ án v n ch a khai thác đ c th m nh kinh t và nh ng đ c tr ng c a các ph chuyên doanh trong khu v c. Quy hoạch bảo t n và thiết kế đô thị khu vực ph c Chợ Lớn (Từ trục Hải Thượng Lãn Ông, Triệu Quang Phục đến kênh Tàu H ) Quy ho ch chi ti t m t ph n khạ th ơng m i ng i Hoa t i Ch Lớn – Q07 Đ án xây d ng m t hình nh khu ph ng i Hoa s m u t Ảà đa màạ sắc v i các ho t đ ng th ng m i – d ch v - gi i trẽ đ c tr ng. Đ án có s chú tr ng đ n s k t n i các không gian cũng nh ho t đ ng gi a các khu v c. Tạấ nhiên, đ án v n ch a th hi n sâu sắc đ c nét đ c tr ng m t s khu v c đ c thù, đểi h i gi i t a quá nhi u. Quy hoạch chi tiết một phần khu thương mại người Hoa tại Chợ Lớn SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 28 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH 2.3 Đánh giá chạng: B ng tổng h p phân tích SWOT: Điểm m nh Điểm y u Cơ h i Thách thức V trí Nằm trong khu v c l ch sử, là trung tâm th ng m i – d ch v quan tr ng c a TP.HCM x a Ảà naấ. Giá tr quỹ đ t r t cao, không có quỹ đ t d tr . C h i thạ hệt đ ạ t cao có th phát tri n thành khạ th ng m i – d ch v k t h p truy n th ng và hi n đ i Áp l c trong v n đ đ n bù, gi i t a trong quá trình phát tri n. ĐKTN Môi tr ng Đi u ki n đ a hình, khí h u thu n l i cho ho t đ ng mua bán c a ph chuyên doanh. Còn gi đ c nét c ạ trệc c b n c a dòng kênh l ch sử. Ch t l ng v sinh môi tr ng kém, từ các c s s n xu t và ch đ u m i. H th ng kênh b l n chi m và ô nhi m n ng. Thu n l i cho xây d ng các công trình và m r ng quy mô các ph chuyên doanh. Khai thác y u t c nh quan từ h th ng kênh, nâng cao ch t l ng môi tr ng. Chi phí cho quá trình c i thi n môi tr ng, gi i t a và ph c h i h th ng kênh r ch. Kinh t H th ng ph chuyên doanh và ch đ u m i phát tri n m nh, là h t nhân kinh t c a khu v c . Ho t đ ng kinh doanh, mua bán mang nét đ c tr ng riêng c a khu v c. Ho t đ ng kinh doanh, mua bán ch a cỂ đ nh h ng rõ ràng (còn t phát và l n chi m v a hè) Các ho t đ ng kinh doanh v đêm ch a đ c khai thác hi u qu . Văn hỂa xã h i Khu v c cỂ đ c s gắn k t c ng đ ng cao, đ c bi t là c ng đ ng các ti u th ng ng i Hoa. Cển l ạ gi nhi u ho t đ ng Ảăn hỂa đ c tr ng trong khạ v c. M t đ dân c quá cao (cao nh t thành ph ). S thâm nh p c a nhi u y u t m i nh h ng đ n các ho t đ ng Ảăn hỂa trong khu v c. Tăng c ng giao l ạ Ảà troa đ i hàng hóa, có th phát tri n thành khu v c th ng m i d ch v đ c thù c a TP.HCM. Khai thác y u t đ c tr ng c a khu v c, có th thệc đẩy m ng ho t đ ng tham qua du l ch trong khu v c. Khai thác y u t c ng đ ng, đẩy m nh phát huy ho t đ ng Ảăn hóa k t h p v i ho t đ ng kinh doanh đ c tr ng, góp ph n b o t n và nâng cao b n sắc khu v c. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng Gi i quy t v n đ buôn bán t phát, đ m b o đi u ki n kinh doanh c a ti u th ng. Dạng hểa đ c y u t phát tri n Ảà l ạ gi Ảăn hóa kinh doanh đ c tr ng c a khu v c. Áp l c cho h th ng h t ng xã h i c a khu v c. N y sinh các t n n xã h i. S phá v l i sinh ho t c ng đ ng đ c tr ng. 29 MÔ HÌNH T Ki n trúc c nh quan H t ng kỹ thu t Khu v c cển l ạ gi nhi u công trình ki n trúc giá tr cao, đ c sắc, nhi u công trẾnh Ảăn hỂa, tâm linh mang đ c tính công đ ng cao. C nh qạan đ c tr ng Ả i các ho t đ ng chuyên doanh. C nh quan kênh, r ch có ti m năng. M ng l i giao thông k t n i t t v i các khu v c khác trong thành ph . H th ng h t ng khác t ng đ i đ y đ . ĐẶ cỂ đ nh h ng phát tri n GTCC trong khu v c,. CH C KHÔNG GIAN PH M t đ xây d ng cao, thi u không gian m và cây xanh. C nh qạan đô th còn thi ạ đ ng b . M t s ki n trúc m i, ch a t ng đ ng nh h ng đ n không gian chung c a khu v c. Thu n l i cho công tác b o t n Ảà đ nh h ng t ch c không gian cho m n l i ph chuyên doanh trong khu v c. Khai thác các y u t c nh quan v kênh r ch h tr cho các ho t đ ng kinh doanh, mua bán và khai thác du l ch. M t đ giao thông quá cao, s ch ng chéo gi a các lu ng ph ng ti n giao thông. H th ng h t ng kỹ thu t quá t i và xu ng c p. Hoàn thi n h th ng giao thông v i các lo i hẾnh đa d ng, tăng c ng s k t n i, h tr cho các ho t đ ng buôn bán c a ph chuyên doanh. D dàng nâng c p và sửa ch a trên h th ng kỹ thu t h t ng có s n. CHUYÊN DOANH V n đ th i gian và kinh phí cho qạá trẾnh đ nh h ng và c i t o l i không gian đ c tr ng. Gi i pháp c y ghép ki n trúc m i phù h p v i ki n trúc đ c tr ng khạ Ả c. Gi i quy t v n đ ti p c n phù h p, đ m b o cáo y u t an toàn trong khu v c. Kinh phẽ đ ạ t cao cho vi c nâng c p h th ng HTKT. Từ b i cảnh về kinh tế - xã hội, dựa vào cơ sở phân tích SWOT, có thể đưa ra các nhận định về việc t ch c không gian cho mô hình ph chuyên doanh c a khu vực nghiên c u như sau: V đi m m nh, khu v c là m t trạng tâm th ng m i d ch v quan tr ng c a TP.HCM v i m ng l i giao thông t ng đ i hoàn ch nh, k t n i t t v i khu v c xung quanh, đâấ là đi u ki n thu n l i cho phát tri n khung k t n i cho m ng l i ph chuyên doanh. Bên c nh đỂ, khạ Ả c có nh ng đ c tr ng riêng bi t v Ảăn hóa kinh doanh và sinh ho t c ng đ ng v i các ho t đ ng mạa bán, trao đ i hàng hóa di n ra sôi n i, là y u t quan tr ng t o nên b n sắc c a nh ng ph chuyên doanh khu v c. S liên k t rõ nét v m t hàng và ho t đ ng kinh doanh c a nh ng khu ph chuyên doanh nàấ c s đ đ nh h ng xây d ng và t ch c mô hình ph chuyên doanh mang đ c tẽnh t ng h trong khu v c. Tuy nhiên, khu v c còn t n t i nh ng v n đ v qu n lý các ho t đ ng buôn bán v i hi n t ng mua bán t phát, l n chi m v a hè. Thách th c đ t ra đó là t ch c không gian các khu ph chuyên doanh ph i đ m b o đ c các đi u ki n kinh doanh c a ti ạ th ng. S thi u h t nh ng không gian m ph c sinh ho t c ng đ ng c n đ c gi i quy t khi t ch c không gian ph chuyên doanh trong khu v c. Đ c bi t, gi i quy t v n đ ô nhi m môi tr ng từ các c s s n xu t và ch đ u m i, cùng v i ph c h i và c i t o c nh quan kênh, r ch đ c tr ng gỂp nâng cao ch t l ng không gian và khai thác các ho t đ ng k t n i tham quan, du l ch vào trong khu v c. Đâấ là cách đ t ch c và liên k t các khu ph chạấên doanh mang đ c tẽnh t ng h trong khu v c. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 30 MÔ HÌNH T CH CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH NG 2: C SỞ KHOA H C CHO MÔ HÌNH T PH CHUYÊN DOANH CH C KHÔNG GIAN 1. Cơ s pháp lý:  B n đ Quy ho ch đ nh h ng phát tri n không gian qu n 5, qu n 6.  Quy ho ch h th ng Ch - Siêu th - Trạng tâm th ng m i trên đ a bàn Qu n 5 theo Quy t đ nh s 144/2003/QĐ-UB ngày 11/8/2003 c a UBND thành ph H Chí Minh. Trong đỂ, đ nh h ng chung phát tri n ch , siêu th , trạng tâm th ng m i: Nghiên c u phát tri n các lo i ch đêm, các ch chuyên doanh mang tính truy n th ng phù h p v i đ c đi m c a qu n, đ ng th i đ m b o các qạấ đ nh hi n hành v an ninh tr t t , an toàn giao thông, phòng cháy, ch a cháy, v sinh th c phẩm, v sinh môi tr ng,… 2. Cơ s lý lu n: 2.1 Lý luận hình nh đô th : Theo Kevin Lynch, tính hình nh đ c xây d ng từ ba đi u ki n: b n sắc, c u trệc Ảà ý nghĩa. Trong đỂ, ấ u t v “b n sắc” ch y u ch nh ng đ c tr ng Ảà đ c đi m ngo i hình c a v t th . Y u t “c ạ trệc” đ c p đ n quan h gi a không gian Ảà đi u ki n th giác Ảà “ý nghĩa” ch v hi ạ công năng Ảà hi u qu sử d ng. Tính hình nh đô th g m 5 nhân t c b n sau:  Lưu tuyến: là nhân t ch đ o khi xây d ng hình nh đô th . B i l ạ tạấ n là y u t c b n đ hình thành m ng không gian đô th , đ con ng i nh n th c đ c đô th , các nhân t khác đ u phát tri n men theo l ạ tạấ n. Trong đỂ, l ạ tạấ n bao g m: tuy n giao thông và tuy n th giác.  Nút: là nh ng n i giao cắt đ ng giao thông, n i chạấ n h ng c a đ ng sá, n i thaấ đ i c u trúc giao thông. Thông qạa các nệt, con ng i có th nh n th c rõ ràng h n đ c tr ng c a không gian gian và s thaấ đ i c a môi c nh xạng qạanh. Do đỂ, nệt cũng là m t nhân t quan tr ng khi xây d ng hình nh đô th .  Khu vực: đ c t o nên từ nh ng khu v c cỂ đ c tr ng Ả hình thái hay công năng sử d ng đ ng nh t. M i khu v c khác nhau s mang m t hình nh đ c tr ng khác nhau và có s cách bi t rỆ ràng đ i v i các khu v c khác.  Cạnh biên: là gi i tuy n c a m t hay nhi u khu v c, đ c bi u hi n thông qua hình thái t nhiên hay nhân t o. C nh biên có tác d ng phân và h n đ nh môi tr ng đô th , là b ph n liên h và phân bi t khu v c này v i khu v c khác, giệp tăng c ng s lý gi i đ i v i hình nh đô th .  Cột m c: là hình nh đ t xu t gây n t ng trong đô th , bao g m s đ t xu t c a đ a hình, nh ng cây c i hẾnh dáng đ c bi t, nh ng công trình ki n trúc có hình t ng đ c tr ng rỆ r t… C t m c mang tẽnh đ nh h ng, nh m t ký hi ạ đ xác đ nh ph ng h ng, v trí c a khu v c và c a c đô th . C t m c có s nh h ng quan tr ng trong môi tr ng hình th đô th . SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 31 MÔ HÌNH T Các nhân t trên đ thành nên hình nh đô th . CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH c đan xen Ảà hểa h p nhau theo m t cách có quy lu t, c u 2.2 Nguyên tắc t ch c không gian: 2.2.1 Khung k t nối: K t n i gi a các đ a đi m m t cách h p lý nh h ng đ n các ho t đ ng c a các khu v c. Khung k t n i đ c p đ n nh ng khía c nh v c u trúc di chuy n c gi i hay đi b . M t khung k t n i hi u qu ph i:  T o ra s l a ch n t i đa cho Ải c k t n i các ho t đ ng.  Liên k t rõ ràng gi a các khu v c và h th ng k t n i bên ngoài.  Đ m b o cho quá trình phát tri n lâu dài c a khu v c. Do các đ a đi m khác nhaạ nên đểi h i khung liên k t cho m i đ a đi m cũng khác nhau. 2.2.2 Khu vực đặc tr ng: Thiết lập trật tự cảnh quan có b cục rõ ràng: m i khu v c c th đ u có s đ c l p t ng đ i, l i vừa có nh h ng qua l i v i nhau, trong m t s tr t t nh t đ nh. Đi u quan tr ng là tẾm ra “l c h p d n” c a m i không gian, đ có th t ch c m t khu v c th c s đ c sắc và có s c s ng lâu dài. Tạo trục cho cảnh quan: S đ nh h ng, truy n d n, bẻ góc, kéo dài c a tr c và t ch c s giao cắt gi a các tr c là m t bi n pháp đ xây d ng tr t t không gian. Bảo đảm sự liên tục và sự biến hóa c a bề mặt không gian: Tùấ theo đi u ki n khác nhau c a khu v c, b m t không gian c n đ c xử lý phù h p v i môi c nh, từ đỂ m i có th sáng t o ra m t tr t t không gian sinh đ ng. 2.2.3 Khu vực c ng đồng: Các không gian c ng đ ng ph i gắn li n v i nhi ạ đi m ho t đ ng khác nhau, đ c b sung v i nh ng kho ng không ấên tĩnh. Vi c quy t đ nh v trí cho các không gian t ng ng cho các vùng ho t đ ng khác nhaạ đểi h i ph i đ m b o các y u t v t m nhẾn, đ nh h ng và gắn k t ch t ch v i nh ng v c đ c tr ng. Các không gian c ng đ ng ph i đ c xây d ng theo h ng linh ho t. Các nhỂm Ảăn hỂa khác nhaạ haấ l a tu i khác nhau, ngành ngh khác nhaạ đểi h i sử d ng không gian theo nh ng cách khác nhau. Vi c xem xét nh ng cách b trí và thi t k không gian linh ho t đ m b o cho nh ng nhỂm ng i khác nhau có th tham gia các ho t đ ng khác nhau, trong cùng m t không gian. 2.3 Nguyên tắc t ch c ho t đ ng:  Tập hợp hay phân tán: N u các ho t đ ng Ảà con ng i đ c t p h p l i thì các s ki n riêng lẻ có th kích thích l n nhau, nh ng ng i tham gia đ ạ cỂ c h i tr i nghi m và tham gia vào các s ki n khác nhaạ, qạa đỂ qạá trẾnh t tăng c ng có th bắt đ u. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 32 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH S phân tán cũng c n thi t cho các ho t đ ng c a thành ph ho c thi t l p nh ng không gian thanh bình, yên (phân tán) h n nh nh ng ph n b sung cho không gian nh n nh p, sôi đ ng (t p h p).  Hòa nhập hay cô lập: Hòa nh p các ho t đ ng và các ch c năng trong Ảà chạng qạanh nh ng không gian công c ng thu hút m i ng i ho t đ ng cùng nhau và truy n c m h ng cho nhau. H n n a, s pha tr n các ch c năng Ảà s tham gia c a các thành ph n ng i khác nhau làm cho không gian thêm phong phệ, đi u này giúp m i ng i có th hi u và gi i thích xã h i xạng qạanh đ c c u t o và ho t đ ng nh th nào.  Hút vào hay đẩy ra: Các không gian công c ng trong thành ph hay trong nh ng khạ dân c cỂ s c h p d n và thu hút, vì v y có th khuy n khích m i ng i và các ho t đ ng v n đ ng từ môi tr ng riêng t đ n môi tr ng công c ng. Môi tr ng công c ng hệt Ảào haấ đẩy ra là v n đ môi tr ng đỂ đ c b trẽ nh th nào trong m i quan h gi a môi tr ng riêng t Ảà Ảùng biên đ c thi t k nh th nào gi a hai khu v c.  Mở rộng hay che kín: Ti p xúc qua tr i nghi m gi a cái đang di n ra trong môi tr ng công c ng và cái đang di n ra trong nhà , c a hàng, nhà máấ… cỂ th qạấ đ nh s m r ng c a không gian và kh năng tr i nghi m theo c hai h ng. M r ng cho s trao đ i kinh nghi m hai chi u không ch là v n đ kính hay cửa s , mà còn là v n đ c ly. Nh ng thông s chính xác c a tr i nghi m giác quan c a con ng i góp ph n vào vi c quy t đ nh m t ho t đ ng đ c m r ng hay che kín. 3. C s thực ti n: 3.1 Ch h ng liệu: (The Spice (Egyptian) Bazaar, Istanbul) 3.1.1 Giới thi u chung: The Spice (Egyptian) Bazaar là m t khu ch lâạ đ i nh t thành ph Istanbul, Th Nhĩ Kỳ, nằm trong khu v c Eminonu, khu ph c h p mua sắm l n th hai sau Grand Bazaar. Spice Bazaar là khu ch g n nhà th H i giáo m i, đ c bi t, ti n thuê các cửa hàng trong khu ch nàấ đ c dùng đ chi tr cho công tác b o trì nhà th H i giáo. Spice BaẦaar đ c thi t k b i ki n trệc s tr ng Koca Kasim Aga, nh ng đ c hoàn thành vào năm 1660 b i ki n trệc s Mạstafa. 3.1.2 Đặc tr ng: Spice BaẦaar cển đ c bi t đ n v i tên g i khác là Egyptian Bazaar, b i ph n l n các s n phẩm đ c bi t là các lo i gia v đâấ đ c nh p khẩu từ Ai C p. Ngàấ naấ, đâấ là n i t t nh t Istanbạl đ tìm ki m các lo i gia v , các lo i h t, các lo i trà th o d c, hoa qu khô, h t gi ng hoa, r - v cây khan hi m… Ảà các lo i th c phẩm truy n th ng Th Nhĩ Kỳ nh Tạrkish delight (m t lo i bánh th ch rắc đ ng b t), cà phê Th Nhĩ Kỳ. N i đâấ cển đ c coi nh m t hi u thu c d c li u t nhiên kh ng l . Spice Bazaar là ch h ng li u n i ti ng không ch Istanbạl mà cển đ c bi t đ n trên c th gi i. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 33 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH 3.1.3 Tổ chức không gian và ho t đ ng: Spice Bazaar là m t tòa nhà ch “L”, bao g m 88 vòm phòng, và g n nh t t c trong s đỂ đ ạ đ c chia thành nh ng câu chuy n phẽa trên Ảà d i vòm. hai đ u tòa nhà là hai c ng vòm l n, hoành tráng v i phong cách ki n trệc đ c tr ng. L i vào chính nằm gỂc Tâấ Nam, đ i di n nhà th H i giáo m i. V i hình thái công trình c a Spice Bazaar, cho phép sử d ng và khai thác có hi u qu các không gian buôn bán v i hình th c l ạ thông tạấ n tính. Khu v c còn là m t c m không gian r ng l n, bao g m khu ch h ng li u Spice Bazaar, c u Galata và qu ng tr ng Eminonu. Tuy nhiên, khu ch Spice Bazaar và c u Galata m i đ c th c s là không gian công c ng s ng đ ng, h n là qạ ng tr ng Eminonu, b i đỂ, m i ng i có th tìm th y và tham gia vào các ho t đ ng khác nhau. Mặt bằng t ch c không gian The Spice Bazaar Spice Bazaar, màu sắc và mùi v đ c tr ng c a các lo i h ng li u là y u t quan tr ng đ nh n bi t khu ch . M t không gian đ m đ c mùi h ng Ả i nh ng màu sắc r c r c a các gian hàng t p trung v i m t đ cao, gâấ đ c n t ng m nh cho b t c ai đ n đây. Bên c nh đỂ, The Spice BaẦaar không ch là m t khu ch th ng m i đ n thạ n, mà đỂ cển là m t không gian giao l ạ Ảăn hỂa đ c sắc. Nh ng ng i bán hàng t o đi u ki n đ ng i mua có th l a ch n, ki m tra các m t hàng, trò chuy n, trao đ i v chúng và h cũng dành riêng nh ng gian hàng cho các mỂn qạà l ạ ni m. Khu v c bên ngoài cũng là nh ng không gian thú v , v i các m t hàng l mắt (chim, v t nuôi, các lo i th c v t ch a b nh…), qạan tr ng h n, đâấ nh m t không gian chuy n ti p đ n các khu v c sôi đ ng khác (c u Galata và qu ng tr ng Eminonu). đâấ, ấ u t du l ch đẶ đ c khai thác và l ng ghép m t cách h p lý mà không làm m t đi b n sắc riêng c a khu v c. Không gian The Spice Bazaar đặc trưng bởi màu sắc và mùi vị SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 34 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Tóm l i, bằng các y u t nh n bi t đ c tr ng (màạ sắc – mùi v ) v i s đan xen các ho t đ ng v i s d n dắt h p lý trong t ch c không gian đẶ làm cho The Spice BaẦaar tr thành m t khu ch đ c sắc, m t đi m đ n thú v Istanbul. 3.2 Ch d c th o: (Gyeongdong Herbal Medicine market) 3.2.1 Giới thi u chung: Ch Gyeongdong nằm khu v c 1035 Jaegi-dong, Dongdaemun-gu, Seoul, hàn Qu c, là m t trong nh ng ch d c th o và nhân sâm l n nh t Hàn Qu c. Từ khi thành l p Ảào năm 1960, khạ ch đẶ cạng c p h n 70% thành ph n d c th o và nhân sâm c a qu c gia v i h n 1000 cửa hàng Ảà phểng khám Đông ấ trong khạ Ả c. Ngoài ra, ch Geấongdong cũng là m t th tr ng cung c p s và lẻ các s n phẩm nông nghi p và h i s n v i di n tích 300.000 m2. Có th nói rằng, khu ch Gyeongdong là th tr ng d c th o và nhân sâm l n nh t Hàn Qu c. 3.2.2 Đặc tr ng: Không gi ng nh các trạng tâm mạa sắm l n v i các s n phẩm mã v ch đ c sắp x p g n gàng trên k , khu ch ngoài tr i nàấ đ y s c s ng v i s t ng tác gi a ng i bán, c gắng đ thu hút khách hàng và nh ng ng i mua, c gắng đ th ng th o, tr giá. T t c các m t hàng đâấ đ u có giá tr ch a b nh r t cao, đ c bàấ bán đa d ng, bao g m các lo i th o m c, hoa, n m, c , qu , t và các lo i h t, ngoài ra còn có các l i cam th o, ng i c u, gừng…Nh ng ng i bán hàng đâấ r t am hi u v các lo i d c th o, h cũng r t Ảại lểng đ gi i thích v quá trình chuẩn b , cách k t h p và sử d ng. “Họ sẽ giới thiệu hoa cúc và kiều mạch cho trà và nhân sâm và rễ nhân sâm cho năng lượng” (1), chẳng h n. Th m chí, nh ng ng i bán hàng còn có th đ ngh m t “toa thạ c” các lo i d c th o, theo yêu c u c a khách hàng. Ngoài d c th o, còn có th tìm th y nhân sâm v i các ch ng lo i khác nhau và các thành ph n trà quý hi m. 3.2.3 Tổ chức không gian và ho t đ ng: Ch Gyeongdong là lo i hình ch truy n th ng c a Hàn Qu c, v i c u trúc không gian c b n đ c hình thành từ các ô ph , theo đỂ m ng l i các đ ng ph chằng ch t, g m các dãy ph chuyên doanh các m t hàng d c th o, nhân sâm là khu ch t p trung v i các lo i th c phẩm khác nhau, t p trung vào các m t hàng h tr cho các lo i d c th o (k t h p th c phẩm Ảà d c th o trong ch bi n). Quy mô và hình th c đặc trưng ở chợ Gyeongdong SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 35 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Hình nh c a nh ng ng i bán hàng trên v a hè, nh ng s p hàng, h p, gi , nh ng b ng hi u xu t hi n nh m t cách nh n bi t khu ch Gyeongdong, ngay từ khi b c ra kh i ga tàạ đi n ng m. Không khí đâấ r t nhôn nh p v i các ho t đ ng đa d ng, không ch là mua bán các lo i d c th o, mà còn là trò chuy n, trao đ i, t Ả n cho khách hàng…Ảà cển cỂ c các ho t đ ng tham quan, du l ch. Bên c nh đỂ, không gian khạ Ả c còn có các công trình khác, bao g m: b o tàng d c th o Yangnyeongsi, khu ch Yangnấeong, khạ mạa bán đ c Dapsimni, đ n th Seonnongdan (n i tôn Ảinh các Ả th n nông nghi p), có giá tr l ch sử cao. Cùng v i khu ch Gyeongdong, t o thành m t khu v c đ c sắc chuyên bi t v đông ấ Ảà các lo i d c th o. V i h th ng h t ng hoàn thi n (ga Cheongnấangi, là đ u m i giao thông quan tr ng k t n i khu v c), ph ng ti n giao thông công c ng phát tri n, đẶ giệp liên k t các khu v c này v i nhau, t o thành m t hành trình tham quan, mua sắm thú v , đỂ không ch là s liên k t v không gian đ n thạ n, mà còn là s liên k t h ng Ả và th i gian. Hành trình các điểm tham quan, kết n i từ chợ Gyeongdong Tóm l i, s khai thác hi u qu các m t hàng có tính h tr nhau, thông qua các không gian đ c sắc và cách th c liên k t, d n dắt chúng; bên c nh cách th c k t h p phát tri n du l ch, đẶ làm cho Gấeongdong không nh ng là m t khu ch d c th o n i ti ng, mà còn là m t đi m đ n đ c sắc c a thành ph . SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 36 MÔ HÌNH T CH CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH NG 3: GI I PHÁP CHO MÔ HÌNH PH CHUYÊN DOANH MANG Đ C TÍNH T NG H CHO KHU V C CH L N. 1. T m nhìn: “Xây dựng mô hình t ch c không gian ph chuyên doanh nhấn mạnh sự liên kết mang tính tương hỗ, thể hiện đặc trưng văn hóa và cộng đ ng c a khu vực” 2. Nguyên tắc tổ chức không gian mang đặc tính t ơng h : 2.1 Khung k t n i: Thi t l p b khung k t n i gi a các ph chuyên doanh d a trên s đánh giá m ng l i giao thông hi n h u (c a khu v c và m i liên h chung v i các khu v c khác), s phân khu ch c năng các khạ ph chuyên doanh, có th đ xu t b sung các tuy n k t n i c n thi t. Xác đ nh các c p đ giao thông trong b khung, bao g m các c p đ ng giao thông (đ ng đô th , liên khu v c, n i b ,…) trong m ng l i ph - ch chuyên doanh (Các ph chuyên doanh có th nằm trên nhi u tuy n đ ng khác nhau) m t cách rỆ ràng là c s đ đ nh h ng k t n i các ho t đ ng hi u qu h n. T ch c các tuy n đ ng chuyên bi t: tuy n đ ng dành riêng cho giao thông c gi i, tuy n h n ch t c đ , tuy n đi b … đ m b o không ch ng chéo các lu ng giao thông c a các thành ph n tham gia giao thông đa d ng trong khu v c ph chuyên doanh: giao thông hàng hóa, mua sắm, sinh ho t; giao thông c gi i, thô s , đi b … S l a ch n b khung k t n i này tùy thu c vào tính ch t ho t đ ng c a các khu ph chuyên doanh. Nh ng b khung k t n i này ph i đ m b o thu n l i và hi u qu cho các ho t đ ng trong khu v c. 2.2 Không gian đ c tr ng – các dãy ph chuyên doanh: Phân khu ch c năng: (Xác định yếu t khu vực) Phân khu ch c năng các dẶấ ph chuyên doanh d a trên nh ng đ c tr ng Ả tính ch t, ch ng lo i c a các m t hàng chuyên doanh ho c gi a các m t hàng có y u t h tr l n nhaạ. Đâấ ấ u t đ ạ tiên đ t ch c không gian các ph chạấên doanh, qạa đỂ m i có th khai thác đ c y u t đ c tr ng Ảà h p d n m i ph chuyên doanh. Định hướng trật tự không gian: (Xác định các yếu t tuyến, đểm nút) Các ph chuyên doanh v i nhi u hình th c khác nhau, có th nằm đan xen nhaạ và có s nh h ng qua l i l n nhaạ. Đánh giá Ảà xác đ nh c th quy mô và hình th c các ph chuyên doanh trong khu v c đ xác đ nh b c c không gian, qạa đỂ xác đ nh các không gian chính – ph , thông qua s liên k t các tuy n (các tuy n c nh quan chính – ph , tuy n đi b , tuy n giao thông liên k t khu v c…), đi m (các đi m t p trung ho t đ ng, đi m cãnh quan ch đ o…) đ thi t l p tr t t không gian. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 37 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Xây dựng các yếu t đặc trưng: Xử lý bề mặt không gian: (Tăng cường định hướng cho tuyến, trục) Xử lý b m t không gian tr c h t là mặt đ ng c a các dãy ph chuyên doanh. T ng tr t c a nh ng dãy ph chạấên doanh đ u dành cho ho t đ ng mạa bán, tr ng bàấ hàng hỂa nên t ng đ i gi ng nhau (xét trong m t ph chạấên doanh). Do đỂ, c n t o ra nh p đi u cho nh ng m t đ ng này thông quan hình th c ki n trệc, kẽch th c cửa s , console, logia… đ t o s h p d n cho dãy ph . Màu sắc và vật liệu: Xác đ nh rỆ ràng các đ c tính riêng bi t c a m i ph chuyên doanh (hàng hóa và cách th c kinh doanh), đ qạa đỂ cỂ th xác đ nh màu sắc và v t li u cho các b ng hi u, qu ng cáo, cách th c tr ng bàấ s n phẩm… phù h p m i con ph , t o nên nh ng d u hi u nh n bi t cho m i con ph chuyên doanh (các ph chuyên v gi y, ph li u trang trí, may m c, v i, …) Âm thanh và mùi hương: Cũng nh màạ sắc và v t li ạ, âm thanh Ảà mùi h ng cũng gỂp ph n t o nên d u hi u nh n bi t cho ph chuyên doanh. V n xu t phát từ m t hàng kinh doanh đ xác đ nh các y u t nàấ. Mùi h ng đ c tr ng các con ph chuyên doanh v ẩm th c, đông ấ… Âm thanh th ng đ c tr ng các con ph chuyên doanh hàng gia d ng, d ng c c khẽ… Các ấ u t v c m xúc này có th đan xen, h tr cho nhau. Các yếu t cảnh quan: Đ i v i đ ng ph các khu v c chuyên doanh, c nh quan n i b t nh t đỂ là các ho t đ ng mua bán hàng hóa. Các y u t c nh quan khác ph i đ c xây d ng đ h tr , b sung cho các ho t đ ng. Trong đỂ, ấ u t cây xanh r t c n thi t, hi u qu bóng mát c a cây xanh phù h p cho ho t đ ng kinh doanh di n ra liên t c trong khu v c, bên c nh là lo i cây xanh mang tính trang trẽ, đ nh h ng h tr hi u qu cho các tuy n, tr c trong khu v c. Các ti n ích công c ng: đèn đ ng, gh ng i, thùng rác, b n ch d n…c n ph i đ c thi t k d a trên các đ nh h ng chung v hình th c không gian, màu sắc, v t li u c a khu v c. Tùy thuộc vào những khu ph chuyên doanh khác nhau có thể mang một hay nhiều yếu t n i bật khác nhau. 2.3 Không gian c ng đ ng: Gi a các ph chạấên doanh mang đ c tẽnh t ng h , c n có s k t n i v i nhau nhau thông qua các y u t v không gian và ho t đ ng, đ có th tăng c ng và khai thác hi u qu đ c tính trên. Tổ chức không gian c ng đồng: Công trình: (B sung yếu t cột m c) Các không gian c ng đ ng trong các công trẾnh nh các h i quán, nhà th t ngh , đẾnh, chùa… là n i ph c v sinh ho t tâm linh c a c ng đ ng các ph chuyên doanh trong khu v c. Nh ng công trình này c n thi t đ c xem xét c i t o, b o t n, là cách đ gi đ c s k t n i gi a các khu v c ph chuyên doanh l i v i nhau. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 38 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Bên c nh đỂ, cỂ th đ xu t c y ghép m t s công trẾnh khác nh nhà sinh ho t Ảăn hỂa c ng đ ng, nhà tri n lẶm, tr ng bàấ s n phẩm, các gian hàng l ạ ni m,… Ảào khạ v c, đâấ là nh ng không gian đánh d u s chuy n ti p gi a các ph chuyên doanh, t o ra s k t n i gi a các ph chạấên doanh mang tẽnh t ng h . Các hình th c c y ghép ph i phù h p v i không gian chung c a khu v c. Khoảng lùi: Các công trình trên c n xem xét kho ng lùi h p lý, b i đâấ s là n i t p h p c a các dểng ng i và các ho t đ ng, sinh ho t c ng đ ng. Trong m t s tr ng h p, có th đ xu t m t qu ng tr ng nh đ t p h p và thu hút các ho t đ ng. Tầng cao: S đ t bi n v t ng cao (th p h n haấ cao h n) so Ả i nh ng dãy ph chạấên doanh càng làm tăng c ng tẽnh đ t bi n trong khu v c, nh ng ph i đ c nghiên c ạ đ m b o t m nhẽn, h ng nhẾn đ không làm phá v c u trúc chung c a khu v c. Xử lý bề mặt: B m t các không gian k t n i c n đ c chú tr ng, hình th c b m t c n ph i mang tẽnh đ i di n và tiêu bi u cho khu v c. Hình th c ki n trúc, chi ti t, màu sắc trang trẽ… ph i có ngôn ng phù h p đ thông qạa đó, m i ng i có th nh n bi t đ c tr ng c a khu v c ph chuyên doanh. Không gian tr ng: B sung các không gian tr ng thích h p vào khu v c các ph chuyên doanh, nh các công Ảiên, Ả n hoa, haấ các đi m dừng chân,…là nh ng kho ng không gian c n thi t đ t p trung các ho t đ ng c ng đ ng: quan sát, trò chuy n, trao đ i… cũng đ t o s thaấ đ i Ảà đ t bi n trong không gian ph chuyên doanh. Không gian đi bộ: Thi t l p và b sạng các không gian đi b cho các ph chuyên doanh không nh ng t o đ c hi u qu cho vi c bán hàng (có th xem xét, trao đ i hàng hóa d dàng) mà cển là không gian đ liên k t các ho t đ ng c ng đ ng, tăng c ng c h i tr i nghi m, quan sát c a m i ng i. Không gian đi b ph i đ c thi t k d a trên các nguyên tắc v t ch c c nh quan và ho t đ ng, bao g m các đ ng ph đi b , qu ng tr ng đi b , c ạ Ả t đi b …t o thành m t h th ng hoàn ch nh trong khu v c ph chuyên doanh. Tổ chức ho t đ ng: Gi a ph chuyên doanh không ch là ho t đ ng kinh doanh, mạa bán đ n thu n mà còn có các ho t đ ng tham qua, mua sắm, giao l ạ Ảăn hỂa. Các ph chuyên doanh mang tẽnh t ng h , các ho t đ ng nàấ cển đ c th hi n rỆ nét h n. Do đỂ, các ho t đ ng này c n đ c t ch c rõ ràng và c th . Hoạt động trong ngày: Đâấ là nh ng ho t đ ng căn b n nh t c a ph chuyên doanh. Xây d ng m t k ch b n ho t đ ng, kéo từ sáng s m đ n chi u t i, trên c s nghiên c u v nh ng ho t đ ng đ c tr ng c a các ph chuyên doanh. Các ho t đ ng có th đ c đan xen l n nhau ho c di n ra vào nh ng th i đi m nh t đ nh, nh ng h n h t, nó ph i mang tính d n dắt gi a các khu ph chuyên doanh v i nhau. D a trên kinh nghi m c a m t s ph chuyên doanh trên th gi i, c n xây d ng m t hành trình tham quan dành cho du khách, k t n i các đ a đi m v i nhau, là gi i pháp hi u qu có th áp d ng cho ho t đ ng khai thác du l ch các ph chuyên doanh mang tẽnh t ng h . SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 39 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Hoạt động theo mùa: Nghiên c u các l h i c a khu v c (các l h i th ng gắn bó ch t ch v i c ng đ ng khu ph chạấên doanh) đ xây d ng thêm nh ng ho t đ ng đ c sắc, góp ph n t o s thu hút cho khu v c. Các không gian c n đ c thi t k theo h ng chuy n đ i linh ho t đ có th ph c v t t h n các ho t đ ng đ nh kỳ này. 3. Đề xu t k ch b n phát triển: 3.1 K ch b n A: Đ nh h ng phát tri n mô hình ph chạấên doanh mang tẽnh đ c tr ng d a trên m ng l i liên k t giao thông trong khu v c. Khung k t nối: Thi t l p khung k t n i d a trên m ng l i giao thông hi n h ạ, trong đỂ nh n m nh tr c HẶi Th ng Lãn Ông là tr c c nh quan chính c a khu v c, t ch c l i đi b trên làn cây gi a tr c. Các tr c ph Tr n H ng Đ o Ảà Châạ Văn Liêm mang tẽnh ch t k t n i gi a các khu v c, đ c h n ch t c đ xe c gi i. Các tuy n đ ng L ng Nh H c, Đ Ng c Th ch, Ph m Bân, T ng Duy Tân t ch c đi b đ liên k t các ho t đ ng trong khu v c. Không gian đặc tr ng:  Khu ph chuyên doanh v i s i: ch v i Soái Kình Lâm, th ng xá Đ i Quang Minh và TTTM v i s i (d án)  Khu ph “đ ” Ả i gi y và các ph ki n trang trẽ: HẶi Th ng Lãn Ông, Phùng H ng, Ph m Bân.  Khu ph chuyên doanh bao bì, dây nylon: Trang Tử, Phú H u, H c L c, H i Th ng Lãn Ông.  Khu ph trang ph c hát b i và ph l ng đèn L ng Nh H c.  Khu ph chuyên doanh hóa ch t, d ng c , v t li u xây d ng và t p sắt: các tuy n đ ng Kim Biên, V n T ng, Tr nh Hểa Đ c, Nguy n Thi, V n Ki p, Lê Qạang Đ nh và ch V t li u xây d ng.  Khu ph đông ấ: ph HẶi Th ng Lãn Ông, Tri u Quang Ph c.  Khu ph chuyên doanh đ nh a gia d ng: Ngô Nhân T nh, Phan Văn Kh e. Không gian c ng đồng:  Tr c l h i H i Th ng Lãn Ông k t thúc là công viên Cửu Long là không gian sinh ho t c ng đ ng h t nhân c a khu v c.  Không gian các h i qạán, đẾnh, chùa Ảà không gian xạng qạanh đ c tái c u trúc và m r ng cho t ch c không gian sinh ho t c ng đ ng.  Không gian Ảen kênh Hàng Bàng đ c t ch c thành công viên cho khu v c.  Đ xu t m t s công trình: nhà Ảăn hỂa là đi m nh n và trung tâm tri n lãm, h i ch t o s k t n i Ảà thệc đẩấ giao l ạ, sinh c ng đ ng cho khu v c. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 40 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Sơ đ phân tích Kịch bản A 3.2 K ch b n B: Đ nh h ng phát tri n mô hình ph chạấên doanh mang tẽnh đ c tr ng d a trên s liên k t gi a các khu v c đ c tr ng. Khung k t nối: Thi t l p khung k t n i d a trên m ng l i giao thông hi n h ạ, trong đỂ nh n m nh tr c HẶi Th ng Lãn Ông là tr c c nh quan chính c a khu v c, t ch c l i đi b trên làn cây gi a tr c. B sung các tr c c nh quan ph Châạ Văn Liêm, Tri u Quang Ph c v i c nh quan các dãy ph c và Kim Biên gắn v i c nh quan kênh Hàng Bàng. Các tuy n đ ng Tr n H ng Đ o Ảà Châạ Văn Liêm mang tẽnh ch t k t n i gi a các khu v c, đ c h n ch t c đ xe c gi i. Các tuy n đ ng L ng Nh H c, Đ Ng c Th ch, Ph m Bân, T ng Duy Tân t ch c đi b đ liên k t các ho t đ ng trong khu v c. Không gian đặc tr ng: Đ xu t phân chia khu v c nghiên c u thành các khu v c, d a trên các đ c tr ng n i b t đ t ch c không gian t ng ng:  Khu v c 1, bao g m: Khu ph v i s i Soái KẾnh Lâm, th ng xá Đ i Quang Minh và m t ph n khu ph “đ ” H i Th ng Lãn Ông. Các dãy ph chuyên doanh các s n phẩm bao bì, s i nylon: Trang Tử, Phú H u, H i Th ng Lãn Ông. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 41 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH  Khu v c 2, bao g m: Các dãy ph chuyên doanh nh a gia d ng và ph tùng c khẽ: Ngô Nhân T nh, Phan Văn Kh e và Gò Công. Khu ch đ c c u trúc l i Kim Biên chuyên doanh các m t hàng ph li u trang trí, m t ph n khu ph “đ ” H i Th ng Lãn Ông. Khu ph chuyên doanh d ng c , v t li u, g xây d ng và khu ch v t li u xây d ng đ c nâng c p m r ng.  Khu v c 3, bao g m khu ph đông ấ H i Th ng Lãn Ông, Tri u Quan Ph c và ph ăn đêm Ch L n v i lo i hình ẩm th c k t h p h ng Ả thu c Bắc.  Khu v c 4, bao g m khu ph l ng đèn L ng Nh H c, ph chuyên doanh trang ph c hát b i, đ ạ lân, đ l Tr n H ng Đ o, ph mài kéo Tri u Quang Ph c. Không gian c ng đồng: Tr c l h i H i Th ng Lãn Ông k t thúc là công viên Cửu Long là không gian sinh ho t c ng đ ng h t nhân c a khu v c. T ch c và m r ng các không gian c ng đ ng trong các h i quán, nhà th t ngh , đẾnh, chùa… mang đ c tr ng riêng, t ng ng v i m i khu v c. T ch c l i không gian ch Kim Biên k t h p v i c nh quan ven kênh Hàng Bàng t o thành công viên cho khu v c. Đ xu t m t s công trình t o đi m nh n nhà Ảăn hỂa, trạng tâm tri n lãm, h i ch , t o s k t n i Ảà thệc đẩấ giao l ạ, sinh c ng đ ng cho khu v c. Sơ đ phân tích Kịch bản B SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 42 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH 3.3 Phân tích và l a ch n k ch b n: Phân tích ạ – nh c điểm: K ch b n A K ch b n B ạ điểm - T ch c không gian các ph chuyên doanh mang tẽnh đ c tr ng d a trên m ng l i giao thông hi n h u. - T o đ c s liên k t trên t ng th khu v c. - Đ m b o các không gian m và sinh ho t Ảăn hỂa c ng đ ng cho khu v c. - Khai thác t i đa đ c tẽnh t ng h c a ph chuyên doanh d a trên s phân chia các khu v c đ c tr ng. - T ch c không gian thích h p v i các đ c tính riêng bi t thích h p v i m i khu v c ph chuyên doanh. - T o đ c s liên k t gi a các khu v c. - Khai thác các không gian m và sinh ho t c ng đ ng đa d ng h n. Nh c điểm - Ch a nh n m nh đ c đ c tẽnh t ng h c a các ph chuyên doanh. - Ch a khai thác đ c ti m năng và hi u qu ho t đ ng c a các ph chuyên doanh trong khu v c. - Phá v c u trúc v n có c a m t s không gian trong khu v c. - KhỂ khăn trong Ả n đ gi i quy t giao thông và th i gian th c hi n. Đánh giá SMART: 1 (r t th p) K ch b nA C th (S) Có th đo l ng (M) Kh thi (A) Th c t (R) K p th i (T) 4 (cao) 5 (r t cao) X X X X 17 1 (r t th p) Tổng 3 (t.bình) X Tổng K ch b nB 2 (th p) 2 (th p) C th (S) Có th đo l ng (M) Kh thi (A) Th c t (R) K p th i (T) 3 (t.bình) 4 (cao) 5 (r t cao) X X X X X 18 Dựa trên những phân tích và đánh giá trên, k ch b n B về mô hình t ch c không gian cho ph chuyên doanh mang tính đặc trưng là kịch bản chọn. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 43 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH 4. Gi i pháp tổ chức không gian phố chạấên doanh mang đặc tính t ơng h khu vực Ch Lớn: 4.1 Khu v c 1: Khung liên k t: Tr c Tr n H ng Đ o là tr c k t n i chính trong khu v c, ạ tiên cho đi b , c n h n ch t c đ xe c gi i. Tr c đ ng Đ Ng c Th ch, Phùng H ng Ảà H c L c giúp gắn k t ch t ch v i tr c c nh quan chính c a khu v c. Tr c đ ng Đ Ng c Th ch, T ng Duy Tân có th m r ng và phát tri n thành tr c đi b , đ nh h ng liên k t ra khu v c công viên m i. Không gian đ c tr ng: Đây là khu vực ph chuyên doanh mang đặc tính tương hỗ rõ ràng nhất, bao g m: Khu v c ch v i Soái Kình Lâm là khu v c tr ng tâm v i các ph chuyên doanh mang tẽnh t ng h : TTTM v i s i, th ng xá Đ i Quang Minh bán ph li u may m c, ph “đ ” H i Th ng Lãn Ông v i các m t hàng trang trí. Ngoài ra còn có khu v c chuyên doanh các m t hàng bao bẾ, dâấ nấlon đ ng H i Th ng Lãn Ông, Trang Tử, Phú H u. Đ xu t b sung các m t hàng ph ki n, trang trí bằng dây nylon, t o s gắn k t v i khu chuyên doanh hàng trang trí, v i s i. Yếu t đặc trưng: th hi n qua màu sắc m t đ ng các dãy ph v i màạ đ đ c tr ng dãy ph H i Th ng Lãn Ông, chuy n d n qua khu s n phẩm bao bì, nylon và s pha tr n màu sắc r c r khu ch v i và ph li u may m c. Không gian c ng đ ng: Không gian Chùa ông (Nh Ph Mi u) và h i quán L Châu vừa là nh ng không gian sinh ho t c ng đ ng, vừa là nh ng không gian m c n thi t cho các dãy ph chuyên doanh Không gian đèn 5 ng n v i khu TTTM v i s i t ch c thành không gian t p trung và k t n i ho t đ ng. Không gian nhà th Cha Tam t ch c thành đi m nh n c nh quan cho khu v c. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 44 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Sơ đ định hướng t ch c không gian ph chuyên doanh khu vực 1 4.2 Khu v c 2: Khung k t n i: Tr c đ ng Tr nh Hoài Đ c, Phan Văn Kh e là tr c k t n i không gian chính c a khu v c, c n h n ch t c đ xe c gi i. Tr c đ ng Kim Biên và V n T ng khi t ch c l i k t h p v i r ch Hàng Bàng s là tr c c nh quan trong khu v c. Tr c đ ng Gể Công, Phùng H ng, Ph m Bân mang tính k t n i v i công viên Cửu Long và tr c c nh quan H i Th ng LẶn Ông, trong đỂ đ ng Ph m Bân có th t ch c thành tr c đi b . Không gian đ c tr ng: Đây là khu vực ph chuyên doanh mang đặc tính tương hỗ được thể hiện ở 3 nhóm ph chuyên doanh với đặc tính khác nhau: Khu v c ch Kim Biên đ c t ch c l i v i m t hàng chuyên doanh v các s n phẩm trang trí, cùng v i ph đ c i Ph m Bân và ph “đ ” H i Th ng Lãn Ông. Đâấ là c m không gian ph chuyên doanh liên k t ch t ch v i khu v c 1, v i các m t hàng mang đ c tẽnh t ng h cao. Khu v c ph chuyên doanh d ng c và v t li u xây d ng t ch c t p trung theo tr c đ ng Tr nh Hoài Đ c, k t thúc là ch v t li u xây d ng đ c đ nh h ng c i t o và m r ng thêm m t hàng hóa ch t (thay th cho khu v c hóa ch t Kim Biên đẶ đ c chuy n đ i ch c năng), các dẶấ ph chuyên doanh h tr bao g m Nguy n Thi, M c Cửu, Lê Qạang Đ nh, V n Ki p. Tuy n đ ng Gò Công chuyên doanh v t t Ảà linh ki n máy móc có th liên k t v i khu v c qua tuy n đ ng Phan Văn Kh e. Khu v c ph chạấên doanh đ nh a gia d ng Ngô Nhân T nh, Phan Văn Kh e, gắn k t ch t ch v i ch Bình Tây. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 45 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Yếu t đặc trưng: th hi n qua màu sắc và cách th c trình bày hàng hóa các dãy ph v i màu sắc đa d ng khạ chạấên doanh đ nh a gia d ng, sắc đ đ c tr ng khu chạấên doanh đ trang trí, bên c nh là âm thanh chào m i hàng hóa c a các ti ạ th ng. Khu chuyên doanh d ng c , v t li u xây d ng đ c tr ng b i cách tr ng bàấ hàng hỂa tr c ti p, m r ng h n ra không gian hè ph và âm thanh c a các d ng c máy móc. Đề xuất t ch c tuyến tham quan, mua sắm đặc trưng kết n i khu vực 1 và 2 để khai thác du lịch. Không gian c ng đ ng: Không gian h i qạán Nghĩa Nhạ n là không gian sinh ho t c ng đ ng đ c tr ng. C i t o và t ch c l i không gian ven kênh Hàng Bàng k t h p v i không gian m trên n n ch Kim Biên cũ t o thành công viên khu v c. Đ xu t trạng tâm Ảăn hỂa k t h p v i công viên t o thành đi m nh n cho toàn khu v c. T ch c l i không gian b ạ đi n Ch L n và ch v t li u xây d ng hình thành không gian sinh ho t c ng đ ng. Khạ đèn 5 ng n là không gian mang tính k t n i trong khu v c. Sơ đ định hướng t ch c không gian ph chuyên doanh khu vực 2 4.3 Khu v c 3: Khung k t n i: Tr c đ ng H i Th ng Lãn Ông là tr c c nh quan chính trong khu v c. Tr c đ ng Tri u Quang Ph c Ảà L ng Nh H c mang tính ch t k t n i trong khu v c và v i khu v c khác. Các tr c đ ng L ạ Xạân Tẽnh, Ph m Đôn, Tr n Hòa là các tr c đ ng ạ tiên cho đi b . SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 46 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Không gian đ c tr ng: Đây là khu vực ph chuyên doanh có đặc tính tương hỗ cần được hỗ trợ và b sung. Khu ph đông ấ là không gian đ c tr ng nh t c a khu v c, g m tr c đ ng H i Th ng Lãn Ông, siêu th đông ấ và Tri u Quang Ph c. Ph ăn đêm trên đ ng Ph m Đôn, Tr n Hòa phát tri n lo i hình ẩm th c k t h p h ng Ả thu c Bắc, t o s liên k t trong khu v c. Khu ph chuyên doanh cá ki ng L ạ Xạân Tín và ph l ng đèn L ng Nh H c (ho t đ ng theo mùa) phát tri n thành khu tham quan, ph c v du l ch. Khu ph chuyên doanh thi t b đi n, t p sắt đ ng V n Ki p, L ng Nh H c có quy mô nh , liên k t v i khu v c 2 thông qạa đ ng Tr nh Hoài Đ c. Yếu t đặc trưng: th hi n đ ạ tiên qạa mùi h ng đ c tr ng c a ph đông ấ d n dắt đ n khu ẩm th c (mỂn ăn k t h p các v thu c). M t đ ng (màu sắc và v t li u) c a dãy ph c đ ng H i Th ng Lãn Ông và Tri u Quang Ph c (s pha tr n ki n trúc Pháp và Nam Trung Hoa) cũng là nét riêng cho khạ Ả c. Không gian c ng đ ng: Tr c c nh quan H i Th ng Lãn Ông, t ch c m r ng làn cây xanh s là không gian sinh ho t chính c a khu v c. Đ xu t trung tâm tri n lãm, h i ch khu v c bùng binh Châạ Văn Liêm là không gian k t n i hi u qu cho khu v c. B sung các không gian m nh khu v c nhà c b o t n Tri u Quang Ph c. Sơ đ định hướng t ch c không gian ph chuyên doanh khu vực 3 4.4 Khu v c 4: SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 47 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Khung k t n i: Tr c đ ng Nguy n Trãi và Tri u Quang Ph c là tr c k t n i chính c a khu v c, đ ng L ng Nh H c là tr c k t n i ph . Tr c đ ng Tri u Quang Ph c c n ạ tiên đi b , h n ch t c đ xe c gi i. Tr c đ ng Phệ Đ nh, Nguy n Án có th t ch c hoàn toàn cho ng i đi b . Không gian đ c tr ng: Đây là khu vực ph chuyên doanh với yếu t văn hóa cộng đ ng đặc sắc nhất, đặc tính tương hỗ không thể hiện rõ nét. Không gian ph chuyên doanh đ u trang ph c hát b i L ng Nh H c, Tr n H ng Đ o, đ xu t m r ng không gian mạa bán Ảà đa d ng các m t hàng. Dãy ph l ng đèn đ c t ch c vào rằng tháng 8 âm l ch trên đ ng L ng Nh H c kéo dài qua các khu v c 3 và 4, k t h p v i các tuy n đi b Phệ Đ nh, Nguy n Án t o thành ph trung thu. Không gian ph mài kéo đ ng Tri u Quang Ph c. Y u t đ c tr ng: th hi n qua màu sắc c a ph chuyên doanh trang ph c hát b i, đ u lân, l ng đèn (sắc đ đ c tr ng) Ảà âm thanh c a ph mài kéo. C nh quan khu ph c th hi n rỆ qạa các dẶấ nhà đ ng Tri u Quan Ph c, Nguy n Án, Phệ Đ nh (s pha tr n ki n trúc Pháp và Nam Trung Hoa). Khu v c cển đ c tr ng b i c m không gian các h i qạán, đẾnh, chùa Ả i m t đ cao và ki n trệc đ c tr ng. Không gian c ng đ ng: Các không gian sinh ho t đ c tr ng cho các c ng đ ng trong khu v c bao g m: Chùa Bà (h i quán Tu Thành), chùa Ông (h i qạán Nghĩa An), h i qạán Tam S n Ảà đẾnh Minh H ng (di tẽch l ch sử), đ c t ch c m r ng đ đáp ng nhu c u trong khu v c. Ph c h i và t ch c l i không gian r p Vàm C , cũng là công trẾnh ph c v nhu c u sinh ho t cho c ng đ ng trong khu v c. Sơ đ định hướng t ch c không gian ph chuyên doanh khu vực 4 SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 48 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Không gian t ng th khu v c nghiên c u được t ch c thông qua mạng lưới tuyến (trục), điểm cảnh quan kết n i các khu vực đặc trưng lại với nhau: Các khu v c ph chạấên doanh đ c k t n i qua tr c c nh quan chính H i Th ng Lãn Ông và các tr c c nh quan ph : Châạ Văn Liêm, Tri u Quang Ph c, Kim Biên. Các tr c Tr n H ng Đ o và Tr nh Hoài Đ c cũng là các tr c h tr k t n i quan tr ng. Các đi m c nh quan chính: công viên Cửu Long, trung tâm Ảăn hỂa, trạng tâm tri n lãm, , nhà th Cha Tam và các h i quán góp ph n đ nh h ng và k t n i các khu v c. Trong đỂ, không gian khạ Ả c trung tâm tri n lãm s là không gian chuy n ti p gi a các khu v c. Không gian khu v c b ạ đi n m i, TTTM v i s i và kênh Hàng Bàng v i c ạ “3 cẳng” (đ c ph c d ng) là các đi m c nh quan ph cho khu v c. Sơ đ định hướng liên kết không gian t ng thể khu vực nghiên c u 5. Gi i pháp tổ chức ho t đ ng phố chạấên doanh mang đặc tính t ơng h khu vực Ch Lớn: Ý tưởng chính: Xây dựng một kịch bản đặc sắc để t ch c và kết n i hoạt động c a các khu ph chuyên doanh mang đặc tính tương hỗ, khai thác những hoạt động tiềm năng c a khu vực, trên nền tảng t ch c không gian hợp lý. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 49 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH 5.1 Hoat đ ng trong ngày: “Câu chuyên về ph , c a bu i sớm vội cho ngày nhộn nhịp, đến chiều muộn cho những bu i t i rộn ràng” S m v i: Ho t đ ng chính: xu t – nh p hàng hóa, m cửa và bày bi n các gian hàng. Ho t đ ng ph : t p luy n th d c th thao, café, đánh c … Ngày nh n nh p: Ho t đ ng chẽnh: bạôn bán, trao đ i hàng hóa k t h p các ho t đ ng tham quan, mua sắm (ph c v du l ch) – xây d ng tuy n hành trình tham quan qua các khu v c ph chuyên doanh. Ho t đ ng ph : Tri n lãm, gi i thi u s n phẩm; tham quan, tìm hi u các h i quán (ph c v du l ch), các ho t đ ng th ng nh t: h p m t, trao đ i gi a các ti u th ng… Chi u mu n: Ho t đ ng chính: sắp x p, thu d n hàng hóa; t ch c, bày bi n hàng hóa khu ph đêm. Ho t đ ng ph : t p luy n th d c th thao. T i r n ràng: Ho t đ ng chính: tham quan, mua sắm khu ph đêm, ph ẩm th c; trình di n các lo i hẾnh Ảăn hóa ngh thu t đ c tr ng c a khu v c. Ho t đ ng ph : các sinh ho t c ng đ ng, ngh ng i, th giẶn nh th b , d o mát… 5.2 Ho t đ ng theo mùa: Các l h i trong khu v c: T t ngạấên đán, t t nguyên tiêu (15/1 âl), t t thanh minh (3/3 âl), t t đoan ng (5/5 âl), l song ngâu (7/7 âl), t t trung nguyên (15/7 âl), t t trung thu (15/8 âl), t t trùng cửu (9/9 âl), t t đoàn Ảiên (ti t đông chẽ). Ho t đ ng nổi b t: t p trung vào các ngày t t nguyên tiêu và t t trung thu, t ch c r c l , h i hoa đăng, bi u di n ngh thu t, mệa lân s r ng (tr c l h i H i Th ng Lãn Ông – trạng tâm Ảăn hỂa) t ch c ph l ng đèn (L ng Nh H c, Phệ Đ nh) và các ho t đ ng t ch c v i quy mô nh trong các h i quán. Ho t đ ng khác: bao g m các ngày gi t , l h i chùa Bà (23/3 âl), chùa Ông (24/6 âl), h i đẾnh Minh H ng (16/1 âl) t p trung các c ng đ ng ti ạ th ng Ảà ng i dân khu v c. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 50 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Sơ đ định hướng t ch c hoạt động các khu vực ph chuyên doanh Sơ đ phân b các hoạt động lễ tết trong năm khu vực Chợ Lớn. Đề xuất tuyến liên kết hoạt động các khu ph chuyên doanh đặc trưng, phục vụ du lịch SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 51 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH K T LU N VÀ KI N NGH 1. K t lu n: Ph chuyên doanh không ch là m t hình th c kinh doanh mà cển là nét Ảăn hỂa đ c tr ng c a khu v c Ch L n. Vì th đ vừa đ m b o t ch c và phát tri n ph chuyên doanh phù h p v i b i c nh đ a ph ng, Ảừa gi gìn và phát huy nh ng giá tr v n có c a nó trong quá trình phát tri n chung c a khu v c, đ tài nghiên c u v “Mô hẾnh t ch c không gian cho ph chuyên doanh (Áp d ng cho khu v c Ch L n, thu c m t ph n ph ng 10, 11, 12, 13, qu n 5, TP.HCM)” đẶ t p trung gi i quy t nh ng v n đ sau: Đ xu t đ c k ch b n phát tri n d a trên hi n tr ng phát tri n c a ph chuyên doanh, bám sát đ nh h ng quy ho ch Ảà khai thác đ c nh ng ti m năng c a khu v c nghiên c u. Đ a ra đ c mô hình t ch c không gian t ng quát cho từng khạ đ c tr ng trong m t khung liên k t ch t ch , nh n m nh đ c tẽnh t ng h gi a các khu v c. Đ xu t gi i pháp t ch c ho t đ ng nhằm k t n i và khai thác hi u qu nh ng ph chuyên doanh, trên n n t ng t ch c không gian h p lý và các ho t đ ng đ c tr ng trong khu v c. Đ tài “Mô hẾnh t ch c không gian ph chạấên doanh” đẶ cỂ nh ng đỂng gỂp c n thi t trong các lĩnh Ả c quy ho ch, kinh t Ảà Ảăn hỂa – xã h i, c th : V lĩnh Ả c thi t k : Đ tài s là m t c s đ nh h ng c n thi t cho công tác ch nh trang, c i t o, nâng c p Ảà đ nh h ng t ch c không gian cho các ho t đ ng th ng m i – d ch v (c th là ph chuyên doanh) cho quá trình tri n khai thi t đô th , không ch trong khu v c nghiên c u mà còn trong đ a bàn TP.HCM. V lĩnh Ả c kinh t : Đ tài còn góp ph n đ nh h ng cho vi c t ch c ph chuyên doanh gắn v i các ch đ u m i bán s và gi a nh ng ph chuyên doanh v i nhau, là m ng l i cung c p Ảà giao l ạ hàng hỂa cho đô th , áp d ng cho các hình th c t ng t trong đ a bàn TP.HCM. V lĩnh Ả c Ảăn hỂa – xã h i: Đ tài góp ph n vào công tác b o t n và phát huy nét Ảăn hỂa đ c tr ng (Ảăn hỂa kinh doanh, sinh ho t c ng đ ng, t ch c l h i…) c a khu v c Ch L n thông qua cách th c t ch c không gian và t ch c ho t đ ng trong nh ng ph chuyên doanh. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 52 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH Đ tài ch dừng l i m c đ đ xu t mô hình t ch c không gian khái quát, mang tẽnh h ng d n cho nh ng ph chạấên doanh. Do đỂ, đ có th t ch c thành công mô hình trên vào th c t , c n xem xét và m r ng ph m vi nghiên c ạ đ có th đánh giá c th và rõ ràng nh t nh ng y u t nh h ng đ n từng khu v c ph chuyên doanh khác nhau: ki n trúc, phân vùng b o t n, kỹ thu t h t ng, các y u t Ảăn hỂa – xã h i khác nh giáo d c, y t , khu đ c tr ng…. Qạa đỂ m i có th đ xu t t ch c không gian chi ti t phù h p cho từng khu v c khác nhau. 2. Ki n ngh : Đ i v i c qạan nhà n c có thẩm quy n, c n xem xét các m c tiêạ ạ tiên cho vi c t ch c không gian ph chuyên doanh hi n t i, tránh vi c phát tri n t ng th dàn tr i. Các m c tiêạ đ c xem xét ạ tiên nên đ c c th hỂa thông qạa các qạấ đ nh h ng d n c th đ từ đỂ làm c s cho nh ng tri n khai ti p theo. Trong vi c phát tri n h th ng giao thông đ i n i Ảà đ i ngo i, c n đ a ra k ho ch c th , bên c nh công tác m r ng và nâng c p, c n xem xét b sung các tuy n giao thông k t n i phù h p đ t o nên m ng l i k t n i thu n l i và đ t hi u qu cao. Trong vi c t ch c không gian, c n chú tr ng đ n phát tri n từng khu v c đ c tr ng, tránh vi c phát tri n các khu v c thành các dãy ph chạấên doanh t ng t nhau, làm m t đi giá tr Ảà nét đ c tr ng c a khu v c. Bên c nh đỂ, Ải c xây d ng các công trình m i, c n chú ý qu n lý t ng cao, m t đ và hình th c ki n trúc, tránh gây ra hi n t ng phân m nh trong khu v c. Chú tr ng phát tri n các không gian c ng đ ng hi n có và thi t l p các không gian c ng đ ng c n thi t, đ m b o s cân bằng trong quá trình phát tri n kinh t , c ng đ ng và xã h i. Trong vi c t ch c ho t đ ng và khai thác du l ch, các s ban ngành liên quan c n đ a ra k ho ch t ch c th ng nh t đ có th khai thác đ c hi u qu ho t đ ng kinh doanh c a ho t đ ng du l ch, th ng nh t gi a b o t n và phát tri n, tránh s ch ng chéo trong quy ho ch và qu n lý. SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 53 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH PH N PH L C Quy ho ch h thống Ch - Siêu th - Trạng tâm th ơng m i trên đ a bàn Qu n 5: H th ng Ch - Siêạ th - Trạng tâm th ng m i trên đ a bàn Qạ n 5 đ c qạấ ho ch theo Qạấ t đ nh s 144/2003/QĐ-UB ngàấ 11/8/2003 c a UBND thành ph H Chẽ Minh. 1. Đ nh h ớng chạng phát triển ch , siêạ th , trạng tâm th ơng m i : - Các ch kinh doanh nh ng ngành hàng cỂ tẽnh ch t gâấ ô nhi m môi sinh môi tr ng n ng n không phù h p Ả i ho t đ ng n i th k t h p Ả i đ nh h ng chạng c a thành ph , di d i ra ngo i thành. - Xâấ d ng, phát tri n m ng l i cửa hàng kinh doanh th c phẩm t i s ng, ch bi n, th c phẩm công ngh gắn li n Ả i các khạ Ả c dân c . - T o đi ạ ki n thạ n l i, h tr đ hẾnh thành Ảà phát tri n các lo i hẾnh siêạ th (trạng bẾnh Ảà nh ), cửa hàng t ch n,... đ m b o các ấêạ c ạ Ả kinh doanh hàng hỂa đệng phẩm ch t, an toàn th c phẩm, Ảăn minh th ng nghi p. - Nghiên c ạ phát tri n các lo i ch đêm, các ch chạấên doanh mang tẽnh trạấ n th ng phù h p Ả i đ c đi m c a qạ n, đ ng th i đ m b o các qạấ đ nh hi n hành Ả an ninh tr t t , an toàn giao thông, phểng cháấ, ch a cháấ, Ả sinh th c phẩm, Ả sinh môi tr ng,… - H n ch d n ho t đ ng h p ch , t đi m mạa bán phát sinh trái phép trên lểng l đ ng, đ n năm 2010 gi i qạấ t d t đi m các ch t phát l n chi m lểng l đ ng trên đ a bàn qạ n. 2. Đ nh h ớng c thể : 2.1- Đ nh h (ph ng 13), Th (ph ng 5). ng Ả nâng c p, sửa ch a ch ng xá Đ ng Khánh (ph hi n h ạ: Ch ng 14), Ch V t t (ph SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng V t li ạ Xâấ d ng ng 10), Ch Hểa BẾnh 54 MÔ HÌNH T 2.2- Đ nh h CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH ng t ch c sắp x p l i các ch hi n h ạ: Các ch đ ạ m i : - Th ơng xá Đồng Khánh (ph ng 14) c ng c , phát tri n theo h ng chạấên ngành Ả i s i ph li ạ trên c s xâấ d ng m i khạ liên h p Soái KẾnh Lâm. - Ch Kim Biên (ph Ph ng 13) qạấ ho ch theo 2 h ng: (1) Ph i h p Ả i Công tấ ng Đông sử d ng m t bằng c a đ n Ả , xâấ d ng m i Trạng tâm th ng m i Kim Biên, đ di d i sắp x p n đ nh Ảà phát tri n ho t đ ng ch Kim Biên, ph c h i công năng công Ảiên câấ xanh tr c đâấ. (2) Tr ng h p cỂ Ả ng mắc khách qạan s c i t o, xâấ d ng l i ch trên c s m t bằng hi n h ạ đ đ m b o các ph ng ti n, đi ạ ki n tr t t mỹ qạan thông thoáng, ph c Ả tái sắp x p đ phát tri n ti m năng kinh doanh c a ch . - Ch V t T (ph ng 10): th c hi n ch ng trẾnh ch nh trang đô th s xâấ d ng l i chạng c “Đ Văn Sửạ” đẶ xạ ng c p, qạấ ho ch l i m t bằng kinh doanh t ng tr t cho h p lý Ảà khoa h c h n, t o đi ạ ki n tái b trẽ phát tri n kinh doanh ngành hàng Ả t t thi t b ph tùng công nghi p, nông nghi p. - Ch V t li ạ Xâấ dựng (ph ng 13): c i t o, xâấ d ng l i, phát tri n hẾnh thành ch chạấên ngành Ả t li ạ, trang trẽ n i th t cao c p, shoảroom... h n ch d n ho t đ ng kinh doanh câấ, Ảán trong ch . 2.3- Đ nh h ng phát tri n m ng l - Trạng tâm liên h p gia c th i siêạ th , trạng tâm th ng m i: ng m i Soái KẾnh Lâm (ph ng 14), di n tẽch khuôn viên 4.800 m2, d ki n kinh phẽ 250 tỷ từ ngạ n Ả n liên doanh. - Siêạ th Đông d c t i khạ nhà c đ ng H i Th B ng thống kê di n tích, dân số và t l dân số ng ng LẶn ông (ph ng 10). i Hoa trong khu vực nghiên cứu: Di n tích (km2) M tđ (ng i/km2) Dân số (ng i) 10 0.235 34.604 8 132 3 532 43.43 11 0.314 44.783 14 062 6 327 44.99 13 0.274 32.715 8 964 4 016 44.80 14 0.276 49.830 13 753 4 884 35.52 Ph ng SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng Dân số ng Hoa i T l ng i Hoa 55 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH B ng thống kê các phố - ch chuyên doanh trong khu vực nghiên cứu: STT 1 Tên đ ng Ảà đo n đ ng có phố chuyên doanh H i Th ng Lãn Ông Mặt hàng chuyên doanh Quy mô Gi y và s n ph m từ gi y M t đo n 2 Phùng H ng Gi y và s n ph m từ gi y C ph 3 Ph m Bân Gi y và s n phẩm từ gi y C ph 4 Tr n H ng Đ o V i M t đo n 5 Đ Ng c Th ch V i M t đo n 6 Châạ Văn Liêm Ph li u may m c M t đo n 7 Trang Tử Keo dán M t đo n 8 Trang Tử B t che m a, nấlon M t đo n 9 Phú H u Bao bì, dây nylon M t đo n Bao bì, dây nilon M t đo n 10 H i Th ng Lãn Ông 11 H cl c Thu c lá C ph 12 Ngô Nhân T nh Nh a đ ch i M t đo n 13 Phan Văn Kh e Nh a gia d ng M t đo n 14 Kim Biên Ph li u trang trí M t đo n 15 Kim Biên Hóa ch t C ph Hóa Ch t M t đo n 16 V nT 17 Vũ Chẽ Hi u Đ đi n gia d ng C ph 18 Tr nh Hoài Đ c V t t , Ả t li u xây d ng C ph 19 V n Ki p T p sắt M t đo n ng Nh H c T p sắt M t đo n 20 L ng 21 M c Cửu G xây d ng M t đo n 22 Nguy n Thi G xây d ng M t đo n 23 L ng Nh H c Trang ph c hát b i, l ng đèn M t đo n 24 Tr n H ng Đ o Trang ph c hát b i, l ng đèn M t đo n 25 Tri u Quan Ph c Mài kéo M t đo n 26 Tri u Quan Ph c Thu c bắc M t đo n Thu c bắc M t đo n Cá c nh C ph 27 28 H i Th ng Lãn Ông L ạ Xạân Tẽn SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 56 MÔ HÌNH T CH C KHÔNG GIAN PH CHUYÊN DOANH DANH M C TÀI LI U THAM KH O         Llewelyn – Davies, Compendium – Tài liệu tóm tắt về thiết kế đô thị. Jan Gehl, Cuộc s ng giữa những công trình kiến trúc – Sử dụng không gian công cộng, NXB Xây d ng, 2009. Kim Qu ng Quân, Thiết kế đô thị có hình minh họa, NXB Xây d ng, 2010. Hoàng Văn Hành, Ngạấ n Vũ, Từ điển tiếng Việt, NXB Từ đi n bách khoa, 2003. Nguy n Minh Hòa, Ph chuyên doanh ở Sài Gòn – Thành ph H Chí Minh: Lịch sử Hiện tại và Tương lai, NXB Đ i h c Qu c gia Thành ph H Chí Minh, 2007. Nguy n Minh Hòa, Tiềm năng cho kỳ tích sông Sài Gòn, NXB T ng h p Thành ph H Chí Minh, 2008. ThS. T ng Th Quỳnh H ng, Vai trò c a người Hoa trong việc hình thành và phát triển các đô thị ở Trung và Nam bộ Việt Nam (thế kỉ XVII – XIX), Đ i h c S ph m Hà N i. Bài gi ng lý thuy t quy ho ch đô th , tr ng Đ i h c Ki n trúc Thành ph H Chí Minh.  Ngu n tham kh o từ internet: quan5.hochiminhcity.gov.vn (S liệu) moitruongxanhhcm.org.vn (Ý tưởng thiết kế đô thị bảo t n và cải tạo khu ph c Chợ Lớn) istanbul.for91days.com (The Spice (Egyptian) Bazaar, Istanbul) johnnieandangela.blogspot.com (Gyeongdong Herbal Medicine market) chuyentrang.tuoitre.vn, nhandan.com.vn (Bài viết) vnphoto.net, panoramio.com (Hình ảnh) SVTH: Huỳnh Thư Hoàn – GVHD: Th.s KTS Trần Thị Thu Hằng 57