- Nhận thức và thực hành về bệnh cao huyết áp của người cao tuổi tại xã Nhị Bình, huyện Hóc Môn. - nhận thức về cao huyết áp, người cao tuổi, nghiên cứu định tính, Hóc Môn. - Bài viết tập trung tìm hiểu những nhận thức và thực hành của người cao tuổi (NCT) về bệnh cao huyết áp và các yếu tố tác động đến những nhận thức và thực hành này. - Đồng thời, bài viết cũng cung cấp cái nhìn khác biệt về bệnh cao huyết áp giữa NCT và bác sĩ. - Từ đó, đề xuất một vài giải pháp cho bác sĩ trong quá trình tư vấn, thăm khám và điều trị bệnh cao huyết áp cho NCT.. - Tổng cộng có 28 NCT và 02 bác sĩ tham gia vào nghiên cứu. - Kết quả nghiên cứu cho thấy nhận thức của NCT và bác sĩ có vài điểm khác biệt về thực hành kiểm soát huyết áp. - Mặc dù, NCT trong nghiên cứu đều tiếp nhận điều trị nhưng một số NCT vẫn không dùng thuốc thường xuyên, tự đổi loại thuốc khác không theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc không chủ động thay đổi thói quen sinh hoạt hàng ngày. - Tăng huyết áp (huyết áp cao) là một trong những tình trạng sức khỏe mãn tính phổ biến nhất trên thế giới và là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây tử vong và gánh nặng bệnh tật (Ezzati, Lopez, Rodgers, Vander, &. - Bệnh cao huyết áp là một trong những vấn đề sức khỏe mang tính toàn cầu hiện nay bởi vì tỷ lệ mắc bệnh ngày càng gia tăng, từ 26,4% dân số toàn thế giới năm 2000 dự tính sẽ tăng lên 29,2% vào năm 2025 (Dao, 2007). - Cao huyết áp là nguyên nhân dẫn đến bệnh tim mạch, tăng tỷ lệ mắc bệnh nhồi máu cơ tim, đột quỵ, suy tim và bệnh động mạch ngoại biên cũng như là nguyên nhân gây tàn phế và tử vong hàng đầu ở các nước đang phát triển nói riêng và toàn cầu nói chung (Dao, 2007. - Điều trị tăng huyết áp có thể giảm 40% nguy cơ tai biến mạch máu não và 15% nguy cơ nhồi máu cơ tim (Rahman et al., 2008. - Tại Việt Nam, cao huyết áp đã được xác định là một trong mười nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong ở bệnh viện. - Tuy nhiên, dữ liệu dựa trên dân số về cao huyết áp ở quy mô lớn vẫn chưa được cập nhật. - Thực trạng hiện nay tỉ lệ người mắc bệnh cao huyết áp đang ngày càng gia tăng, từ 1% năm 1960 lên đến 11,7% năm 1992 và đến 47,3% ở người từ 25 tuổi trở lên (Hội Tim mạch học Việt Nam, 2014. - Bệnh cao huyết áp là căn bệnh có thể được điều chỉnh và có hướng dẫn điều trị rõ ràng để giúp bác sĩ và bệnh nhân của họ kiểm soát tăng huyết áp. - Cụ thể như, để kiểm soát cao huyết áp tốt thì người bệnh cần điều chỉnh nhiều thói quen sống như giảm lượng muối trong khẩu phần ăn, tăng cường vận động, không uống nhiều rượu, giảm căng thẳng, và sử dụng các loại thuốc hạ huyết áp hiệu quả. - Mặc dù, các khuyến cáo này và các liệu pháp hiện có được truyền thông rộng rãi nhưng tỷ lệ bệnh nhân không kiểm soát được huyết áp vẫn tương đối cao (Correa, Rochlani, Khan, &. - Số liệu thống kê cho thấy, tỷ lệ bệnh nhân Châu Á không kiểm soát được huyết áp thậm chí còn cao hơn 70% (Aekplakorn et al., 2012. - Wu et al., 2009).Như vậy sự hiểu biết toàn diện về kiến thức, thái độ và nhận thức của người bệnh, cộng đồng và các bác sĩ về tăng huyết áp sẽ giúp chúng ta xác định các rào cản và quá trình kiểm soát tăng huyết áp hiệu quả nhằm phát triển những chương trình cải thiện nhận thức, điều trị và kiểm soát tăng huyết áp.. - Trong các nghiên cứu ở trên thế giới cũng như Việt Nam, mối quan hệ giữa bệnh cao huyết áp và các bệnh tật khác luôn được quan tâm tìm hiểu. - Chẳng hạn như, bệnh tăng huyết áp có thể dẫn đến các bệnh lý về thận, nội tiết, mạch máu, tim (Egan, Lackland, &. - Ngoài ra, các nghiên cứu trước đây còn tập trung mô tả tổng quát về tình hình cao huyết áp ở người già Việt Nam.Trong đó, kết quả trình bày tỷ lệ tăng huyết áp ở nam giới cao đáng kể và tỷ lệ này ở môi trường nông thôn thì thấp hơn môi trường đô thị (Meiqari, Essink, Wright, &. - cao huyết áp tại Việt Nam cũng xác định những yếu tố nguy cơ chính gây tăng huyết áp ở người cao tuổi như thói quen ăn uống, đặc biệt là ăn mặn và hành vi liên quan đến sức khỏe như uống rượu (Ho, Nguyen, Vo, Derese, &. - Như vậy, các nghiên cứu trong và ngoài nước đã và đang tập trung đến bệnh cao huyết áp ở người già nhằm góp phần chăm sóc sức khỏe cho đối tượng này tốt hơn và kéo dài tuổi thọ.. - Tuy nhiên, đa phần các nghiên cứu tập trung về tình hình sức khỏe của người già, các yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh cao huyết áp, mối liên quan giữa cao huyết áp và những căn bệnh khác và cách phòng và điều trị bệnh cao huyết áp bằng dược liệu. - Riêng đối với những nghiên cứu tìm hiểu về quan điểm bệnh tật, cách thức chăm sóc bệnh và những nhân tố tác động đến nhận thức và hành vi của người già, một trong những nhóm có tỷ lệ tăng huyết áp cao và thường mắc nhiều bệnh tật cùng một lúc, vẫn chưa được nghiên cứu nhiều.. - Từ đó, bài viết tập trung tìm hiểu những nhận thức của NCT về bệnh cao huyết áp và các yếu tố tác động đến những nhận thức này nhằm cung cấp thêm dữ liệu lý giải vì sao nhiều chương trình truyền thông sức khỏe về cao huyết áp được thực hiện rộng khắp và liên tục nhưng tỷ lệ NCT không kiểm soát được huyết áp vẫn cao. - Phương pháp nghiên cứu. - Các chủ đề nghiên cứu trong đi sâu vào việc tìm hiểu nhận thức của NCT về bệnh cao huyết áp và các yếu tố tác động đến quá trình nhận thức này. - Tổng cộng 28 NCT được chẩn đoán bệnh cao huyết áp và 02 bác sĩ đang công tác tại Trạm Y tế và phòng khám tư nhân đã tham gia nghiên cứu. - Trong các cuộc thảo luận, chủ đề tập trung tìm hiểu sự hiểu biết, thái độ và thực hành của các thông tín viên trong việc kiểm soát huyết áp.. - 1 Trích từ bộ dữ liệu đề tài cấp cơ sở 2020 “Nhận thức và Thực hành chăm sóc sức khỏe của người già với bệnh cao huyết áp tại xã Nhị Bình, huyện Hóc Môn, Thành phố Hồ Chí Minh”, mã số đề tài T2020-06. - Kết quả nghiên cứu 3.1. - Riêng đối với thời gian được bác sĩ chẩn đoán cao huyết áp từ 3 năm đến 5 năm là 5 người, từ 5 năm trở lên đến dưới 8 năm là 13 người và có 2 người được hẩn đoán bệnh từ 8 năm trở lên (xem Bảng 1).. - Thời gian được chẩn đoán cao huyết áp. - Nhận thức của NCT về bệnh cao huyết áp. - Nhận thức về mức độ nghiêm trọng của bệnh cao huyết áp đối với sức khỏe. - Toàn bộ NCT trong nghiên cứu này đều nhận thức cao huyết áp là căn bệnh “giết người”. - NCT không thể làm bất kỳ công việc gì, thậm chí là tự chăm sóc cá nhân khi huyết áp tăng.. - Các NCT cũng nhận ra rằng cao huyết áp có thể dẫn đến những hậu quả nặng nề như đột quỵ, tê liệt do đột quỵ và đau tim. - Hoặc theo chia sẻ của NCT với 8 năm kiểm soát huyết áp không tăng cao cho biết. - Cái vụ cao huyết áp này thấy nhẹ nhưng không phải nhẹ đâu, khi mà huyết áp lên cao chóng mặt mình đi không vững té ngã gãy tay chân hoặc là có khi đột quỵ, mà giờ người ta chết vì đột quỵ nhiều lắm.” (Nam, 64 tuổi, chẩn đoán điều trị 3 năm, ngày thảo luận nhóm . - Mặc dù hầu hết NCT thừa nhận nguy cơ đột quỵ cao cũng như các biến chứng khác, nhưng một vài NCT vẫn đánh giá cao huyết áp thì ít nghiêm trọng hơn các bệnh mà NCT thường mắc phải như tim mạch, tiểu đường và xương khớp. - “Cao huyết áp không nghiêm trọng vì mình có thể kiểm soát được nó chứ như bệnh tim lên cơn đau đột ngột, nhồi máu nữa là chỉ có chết…Bệnh tiểu đường nó kiểm soát giảm đường, hạn chế ăn cơm chứ khi mà giai đoạn cuối lỡ loét phải cắt bỏ các phần trên cơ thể cũng không còn lành lặn gì…Còn viêm khớp là thôi không đi đứng gì được vì nó nhức chịu không nổi.”. - Nhận thức về dấu hiệu bệnh cao huyết áp. - Họ chỉ phát hiện bệnh khi thăm khám các bệnh khác hoặc khi huyết áp của họ tăng cao nghiêm trọng. - Chính vì vậy, một vài NCT chia sẻ họ khó chấp nhận sự thật huyết áp của họ tăng cao.. - Tuy nhiên sau khi được chẩn đoán cao huyết áp hoặc từ những câu chuyện trong gia đình và trải nghiệm bản thân, NCT đưa ra các dấu hiệu khi huyết áp chuẩn bị tăng cao cần uống thuốc để kiểm soát. - Như chia sẻ của một NCT nữ được chẩn đoán cao huyết áp 2 năm:. - “Ban đầu, cô không biết cô bị cao huyết áp vì thấy mình vẫn khỏe mạnh bình thường, nhiều người nói cô sắp 70 mà nhìn vẫn khỏe… Hình như hồi 2018 cô tự nhiên đang dọn dẹp nhà cửa thấy chóng mặt quá đi nằm và uống thuốc đau đầu Panadol gì đó. - Rồi thấy nó bớt, nhưng vài ngày sau cô lại bị nặng hơn, mấy đứa nhỏ nó chở cô ra phòng khám gần đây thì bác sĩ nói cô bị cao huyết áp, rồi cho uống thuốc hạ.” (Nữ, 62 tuổi, chẩn đoán điều trị 2 năm, ngày phỏng vấn . - Nhận thức về nguyên nhân dẫn đến cao huyết áp. - Theo các NCT, nguyên nhân dẫn đến cao huyết áp là do ăn uống, lao động vất vả và lo âu. - Theo chia sẻ, các chất này thấm vào cơ thể ngày một ít đến một ngày nào đó thì sinh ra đủ loại bệnh tật, trong đó có bệnh cao huyết áp.. - Ngoài ra, NCT thường lo nghĩ khá nhiều về gia đình, con cái nên việc kiểm soát huyết áp cũng không hiệu quả.. - Những NCT có thời gian chẩn đoán cao huyết áp từ 2-3 năm cho biết ban đầu họ không thể nhớ được nên uống thuốc trước hay sau bữa ăn bởi vì họ phải uống nhiều loại thuốc cho nhiều bệnh khác nhau cùng một lúc. - Thực hành của NCT về việc kiểm soát cao huyết áp 3.3.1. - Hầu hết NCT đều tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ phải uống thuốc đều đặn hàng ngày.. - Nhưng hồi đầu năm nay, cô bị trở lại, huyết áp lên 16, cô sợ quá nên cô đi khám và đang uống thuốc lại. - “Đợt 2016 chú được chẩn đoán cao huyết áp ở bệnh viện Hóc Môn, bác sĩ cũng cho thuốc về uống mà chú thấy không có bớt nhiều nên lúc hết thuốc chú không đi tái khám lại. - Theo chia sẻ của NCT, để kiểm soát huyết áp cũng như phòng ngừa thì họ cần giảm lượng muối trong khẩu phần ăn hàng ngày, tăng cường tập thể dục và uống thuốc đều đặn. - Nhận thức về việc kiểm soát huyết áp giữa NCT và bác sĩ. - Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy một vài điểm khác biệt giữa nhận thức của NCT và bác sĩ trong việc kiểm soát huyết áp. - Trong khi các bác sĩ cho rằng, yếu tố quan trọng để kiểm soát huyết áp ở mức ổn định là cải thiện thói quen sinh hoạt hàng ngày của NCT. - Ngoài ra, các bác sĩ đánh giá cao việc tuân thủ thăm khám đều đặn để theo dõi huyết áp mục tiêu và điều chỉnh thuốc khi cần thiết là cách thức kiểm soát huyết áp thành công và hiệu quả. - Tuy nhiên, một vài NCT cho rằng tuân thủ sử dụng thuốc theo hướng dẫn chỉ là một phần, quan trọng là thuốc uống có phù hợp với cơ thể và không có bất kỳ tác dụng phụ thì mới được xem là kiểm soát huyết áp thành công.. - Nếu các bác sĩ đưa ra lời khuyên cải thiện thói quen sinh hoạt. - Các bác sĩ thường không thông cảm với hoàn cảnh của họ cũng như những mối. - quan tâm, những khó khăn của họ trong việc kiểm soát huyết áp của họ.. - Các yếu tố tác động đến nhận thức của NCT về bệnh cao huyết áp 3.4.1. - Theo chia sẻ của NCT trong nghiên cứu này, những thông tin liên quan đến bệnh cao huyết áp họ nhận được từ bác sĩ hoặc tiệm thuốc tây. - Bên cạnh đó, theo chia sẻ của Trạm Y tế thỉnh thoảng trạm cũng có tuyên truyền về bệnh cao huyết áp bằng tờ rơi tại Trạm, biểu ngữ hoặc xe phát thanh lưu động vào tháng 10 hàng năm vì đây là tháng hành động vì người cao tuổi. - Chính những thông tin và hình thức truyền thông này đã ảnh hưởng đến nhận thức và kiểm soát huyết áp cao hiệu quả của NCT.. - Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy một vài NCT không thực hiện thăm khám đều đặn theo hướng dẫn của bác sĩ bởi vì người thân không thu xếp được công việc để đưa đến cơ sở y tế.. - Vô bác sĩ có hỏi sao khám trễ thì nói là mình quên.” (Nữ, 63 tuổi, chẩn đoán điều trị 2 năm, ngày phỏng vấn . - Họ cho rằng cao huyết áp và đột quỵ có mối quan hệ với nhau. - Theo họ, khi huyết áp lên cao họ sẽ có cảm giác chóng mặt, trong trường hợp không cẩn thận họ sẽ té ngã hoặc dẫn đến đột quỵ. - Hôm trước cô nghe trên đài nói huyết áp với cái vụ đột quỵ có liên quan với nhau. - Đối với NCT có thời gian chẩn đoán cao huyết áp từ hai đến ba năm chia sẻ rằng thông tin về cao huyết áp họ cũng được nghe nhiều nhưng họ thường không để tâm đến. - Riêng nhóm NCT được chẩn đoán cao huyết áp từ 5 năm trở lên chia sẻ quá trình tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ về bệnh cao huyết áp cũng thay đổi thói quen sinh hoạt hàng ngày của họ trở nên tốt hơn. - Đối với một số NCT đã có thời gian ngưng sử dụng thuốc để kiểm soát huyết áp cũng cho biết những ảnh hưởng sức khỏe và cuộc sống khi không tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ.. - Sự khác biệt này cũng tác động phần nào đến nhận thức và thực hành của NCT về kiểm soát tăng huyết áp. - Trong khi các bác sĩ cho rằng, yếu tố quan trọng để kiểm soát huyết áp ở mức ổn định là cải thiện thói quen sinh hoạt hàng ngày của NCT.Tuy nhiên, NCT lại cho rằng thuốc đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát huyết áp, nếu họ không dùng thuốc đều đặn thì tình trạng bệnh sẽ nặng hơn và có thể dẫn đến nhiều căn bệnh khác.. - Các bác sĩ thường không thông cảm với hoàn cảnh của họ cũng như những mối quan tâm, những khó khăn của họ trong việc kiểm soát huyết áp của họ.. - Kết quả nghiên cứu này cũng tương tự một vài nghiên cứu trước đây về nhận thức về bệnh cao huyết áp cũng như nguyên nhân dẫn đến căn bệnh dưới góc nhìn của bệnh nhân (Puveearasan &. - Ngoài ra, nghiên cứu này còn tìm hiểu những yếu tố tác động đến nhận thức của NCT về bệnh cao huyết áp.. - Từ đó, kết quả cho thấy nhận thức của bệnh nhân thường rất khác với nhận thức của bác sĩ (Trung tâm Nghiên cứu Chính sách và Phòng chống Chấn thương, 2016). - Vì vậy, sự khác biệt trong nhận thức của bệnh nhân và bác sĩ sẽ hỗ trợ cung cấp thông tin chi tiết hơn cho các bác sĩ trong quá trình giúp các bệnh nhân kiểm soát tăng huyết áp. - Bên cạnh đó, các phát hiện từ nghiên cứu này chủ yếu tiến hành ở khu vực nông thôn và chỉ bao gồm những thông tín viên không cố ý ngừng dùng thuốc tăng huyết áp. - Chính vì vậy, các nghiên cứu tiếp có thể tiến hành ở khu vực đô thị để so sánh liệu rằng có sự khác biệt trong nhận thức của NCT ở khu vực nông thôn và khu vực thành thị về bệnh cao huyết áp hay không. - Ngoài ra, tiêu chí lựa chọn thông tín viên liên quan đến việc thực hành sử dụng thuốc kiểm soát huyết áp cũng cần được quan tâm bởi vì theo số liệu thống kê, tỷ lệ không tuân thủ thuốc điều trị tăng huyết áp ở bệnh nhân châu Á có thể cao tới 56% (Hassan &. - Dựa theo kết quả nghiên cứu, NCT nhận thức rằng cao huyết áp là căn bệnh “giết người”. - Ngoài ra, kết quả nghiên cứu còn phát hiện nhận thức của NCT và bác sĩ có vài điểm khác biệt về thực hành kiểm soát huyết áp. - Do đó, để nâng cao hiệu quả thực hành kiểm soát tăng huyết áp của NCT, các bác sĩ nên bày tỏ sự thông cảm đối với những bệnh nhân lớn tuổi so với những bệnh nhân trẻ hơn vì những NCT có thể đang đối mặt với nhiều bệnh lý khác nhau, những chuyển biến trong tâm lý của NCT từ lo lắng căng thẳng đến chấp nhận và tạo động lực để tiếp tục điều trị cao huyết áp cũng bị tác động bởi nhiều yếu tố từ môi trường sống của NCT. - Ngoài ra, theo chia sẻ của NCT trong nghiên cứu, một số NCT gặp khó khăn trong việc giao tiếp với bác sĩ điều trị bởi vì thời gian làm việc và kỹ năng giao tiếp. - Những nhận thức về bệnh cao huyết áp và thực hành của NCT chịu sự ảnh hưởng của các chương trình truyền thông sức khỏe, gia đình và trải nghiệm bản thân. - Tăng huyết áp thầm lặng như thế nào [How silent hypertension]. - Phân tích thực trạng sử dụng thuốc trên bệnh nhân tăng huyết áp kèm đái tháo đường tại phòng khám ngoại trú bệnh viện Y học Cổ truyền - Bộ Công An [Analysis of the current situation of drug use in hypertensive patients with diabetes at the outpatient clinic of Traditional Medicine Hospital - Ministry of Public Security]. - Thực trạng tăng huyết áp ở Việt Nam [Situation of hypertension in Vietnam]
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt