Nghiên cứu mô hình năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch

- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI NGUYỄN NAM THẮNG TÊN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN NGHIÊN CỨU MÔ HÌNH NĂNG LỰC CẠNH TRANH CẤP TỈNH TRONG LĨNH VỰC DU LỊCH Chuyên ngành: Kinh tế học Mã số: 62310101 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.
- Thƣ viện Quốc gia Việt Nam 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1.
- Lý do lựa chọn đề tài: Đã có rất nhiều nghiên cứu khác nhau đánh giá năng lực cạnh tranh ở các cấp độ trong các lĩnh vực trên thế giới và ở Việt Nam.
- Tuy nhiên, chƣa có nghiên cứu nào đề cập đến việc thiết lập bộ tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh ở cấp độ tỉnh trong lĩnh vực du lịch bằng phƣơng pháp mô hình.
- Nghiên cứu mô hình năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch” là cần thiết và thiết thực góp phần bổ sung vào khoảng trống của hệ thống nghiên cứu hiện nay còn thiếu.
- Mục tiêu của luận án: Mục tiêu nghiên cứu cần đạt đƣợc là xây dựng mô hình năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch với mục đích đánh giá năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch.
- Nhiệm vụ, đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu a) Nhiệm vụ nghiên cứu: Tổng hợp cơ sở lý thuyết.
- Xây dựng mô hình.
- Kiểm định mô hình.
- b) Đối tƣợng nghiên cứu: Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch.
- c) Phạm vi nghiên cứu: Về không gian là cấp tỉnh và về thời gian trong giai đoạn từ năm 2005 đến 2014, tầm nhìn giới hạn đến năm 2030.
- Phƣơng pháp nghiên cứu: Phƣơng pháp nghiên cứu sử dụng trong khuôn khổ nghiên cứu này bao gồm các phƣơng pháp nghiên cứu phối hợp giữa phƣơng pháp tổng hợp, phƣơng pháp so sánh, phƣơng pháp chuyên gia, phƣơng pháp điều tra xã hội học, phƣơng pháp định tính, phƣơng pháp định lƣợng, phƣơng pháp tổng hợp, phƣơng pháp thống kê, phƣơng pháp mô tả với các phần mềm xử lý dữ liệu SPSS và AMOS trong việc nhận diện các yếu tố cấu thành và tác động đến năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch đƣợc tiếp cận theo Ehrenberg ASC (1994), lý thuyết trƣớc và kiểm định sau.
- Cơ sở lý thuyết.
- Chƣơng 3.Xây dựng mô hình.
- Chƣơng 4.Kiểm định mô hình.
- Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài a) Ý nghĩa khoa học 1) Tổng hợp khoa học các khái niệm và các mô hình năng lực cạnh tranh ở các cấp độ trong các lĩnh vực du lịch trên Thế giới và ở Việt Nam đã mở rộng các bằng chứng lý thuyết và thực nghiệm mới về các mối quan hệ cấu trúc giữa các yếu tố có thuộc tính cạnh tranh làm cơ sở thiết lập bộ tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch ban đầu bao gồm 4 yếu tố chính và 32 yếu tố thành phần.
- 2 2) Phân tích, so sánh, chọn lọc trên cơ sở bộ tiêu chí ban đầu, xác định chính xác các nguồn lực cốt lõi đóng vai trò trung tâm và có ý nghĩa duy nhất thiết lập bộ tiêu chí xây dựng mô hình năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch Việt Nam bao gồm 4 nhóm yếu tố chính và 20 yếu tố thành phần.
- 3) Kiểm định thực tế khách quan mô hình năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch Việt Nam tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cho kết quả 4 nhóm yếu tố chính và 16 yếu tố thành phần đã đƣợc đánh giá có tính khoa học và xếp hạng mức độ cạnh tranh phù hợp thực tế lẫn thực tiễn.
- b) Ý nghĩa thực tiễn 1) Có thể nói đây là nghiên cứu theo cách tiếp cận ứng dụng, những vấn đề nghiên cứu, luận cứ khoa học, mô hình định tính, mô hình định lƣợng, phần mềm ứng dụng tƣởng chừng rắc rối, phức tạp, đa diện, đa chiều đã đƣợc trình bày thật rõ ràng, đơn giản, mạch lạc, trong sáng, súc tích, khái quát và hệ thống giúp cho ngƣời đọc có thể tự ứng dụng trong những tình huống cụ thể để kiểm tra mức độ tiếp thu kỹ năng phân tích và kiểm định của mình.
- 2) Cách tổ chức và kết cấu của nghiên cứu theo trình tự logic chặt chẽ, vừa mang tính hàn lâm, vừa mang tính thực tiễn.
- Nội dung nghiên cứu vừa thể hiện những vấn đề cơ bản của nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lƣợng, vừa thể hiện tính triết lý khoa học và các khả năng ứng dụng thực tiễn của các lý thuyết hiện đại về phƣơng pháp luận, về thiết kế nghiên cứu, thang đo, mô hình nghiên cứu và xử lý dữ liệu giúp các bên liên quan du lịch có cách nhìn đầy đủ và toàn diện về một phƣơng pháp tiếp cận và đo lƣờng các yếu tố trong mô hình năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch.
- 3) Cùng với tính mới, chặt chẽ về cách bố cục và tƣ duy sáng tạo, nghiên cứu mô hình năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch sẽ rất hữu ích không chỉ cho quốc gia Việt Nam nói chung và các địa phƣơng nói riêng có thêm một công cụ quản lý và điều hành ngành du lịch mà còn là một tài liệu tham khảo rất tốt cho các nhà nghiên cứu và những ai quan tâm đến năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch.
- Những kết quả đạt đƣợc và điểm mới của luận án Mô hình nghiên cứu đã xác định một tập hợp các yếu tố có thể đƣợc sử dụng trong khuôn khổ tổng thể đánh giá năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch là tạo ra một thiết lập giới hạn các yếu tố có ý nghĩa và hữu ích đo lƣờng và đánh giá năng lực cạnh tranh trong lĩnh vực du lịch theo thời gian và để hƣớng dẫn trong việc lựa chọn chính sách, lập kế hoạch, xây dựng chiến lƣợc phát triển du lịch và tầm nhìn tƣơng lai cho quốc gia Việt Nam nói chung và cho các địa phƣơng nói riêng và xa hơn nữa có thể sẽ đƣợc lặp lại trên toàn cầu.
- Tầm quan trọng của du lịch: Du lịch là đầu tàu kéo nền kinh tế thế giới trong thế kỷ 21 và là ngành kinh tế quan trọng của nhiều nƣớc trên thế giới đã chọn du lịch là ngành ƣu tiên phát triển hàng đầu trong chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội.
- Tổng quan nghiên cứu: Tổng hợp một số khái niệm và mô hình nghiên cứu năng lực cạnh tranh ở các cấp độ trong các lĩnh vực đƣợc tiếp cận từ các góc độ khác nhau ở Việt Nam và trên Thế giới có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến việc nghiên cứu mô hình năng lực cạnh tranh trong lĩnh vực du lịch.
- Các khái niệm liên quan: Du lịch, cạnh tranh, năng lực cạnh tranh, năng lực cạnh tranh sản phẩm,năng lực cạnh tranh doanh nghiệp, năng lực cạnh tranh quốc gia, năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, năng lực cạnh tranh du lịch, năng lực cạnh tranh điểm đến, năng lực cạnh tranh ngành… 1.2.2.Các nghiên cứu liện quan 1.2.2.1.
- Các nghiên cứu ở Việt Nam: Phạm Trung Lƣơng và các cộng sự (2002).
- Phòng Thƣơng mại và Công nghiệp Việt Nam Trung tâm nghiên cứu phát triển hỗ trợ cộng đồng và một số nghiên cứu liên quan khác.
- Các nghiên cứu trên thế giới: Getz (1986).
- Tạp chí Địa lý Du lịch Quốc gia (2011).
- Alain Dupeyras và Neil MacCallum (2013);Jennifer Blanke và Thea Chiesa, WEF (2014) và một số nghiên cứu liên quan khác.
- Kết luận chƣơng 1: Giới thiệu mô hình năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch về các nội dung chính của nghiên cứu.
- CƠ SỞ LÝ THUYẾT NĂNG LỰC CẠNH TRANH TRONG LĨNH VỰC DU LỊCH 2.1.
- Cách thức thiết lập bộ tiêu chí xây dựng mô hình lý thuyết năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch: Dựa vào khung phân tích năng lực cạnh tranh của M.Porter tiến hành đánh giá phân tích ƣu, nhƣợc điểm, khả năng áp dụng của các yếu tố thành phần từ các mô hình tổng hợp đƣợc các nghiên cứu, các công trình khoa học đã công bố đề cập đến để củng cố cho cơ sở lý thuyết tích hợp thành nhóm các yếu tố chính liên kết với nhau tạo thành mô hình lý thuyết năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch lấy mô hình hệ thống năng lực cạnh tranh địa phƣơng của M.Porter hay còn gọi là mô hình kim cƣơng làm nền.
- Mô hình kim cƣơng của M.Porter Hình 2.1.
- Mô hình kim cƣơng của M.Porter Khung phân tích năng lực cạnh tranh của M.Porter: Theo Porter có ba yếu tố chính quyết định năng lực cạnh tranh địa phƣơng đó là: 1) Các yếu tố sẵn có của địa phƣơng.
- 2) Yếu tố vi mô.
- 3) Yếu tố vĩ mô.
- Các mô hình hệ thống lý thuyết năng lực cạnh tranh du lịch 2.3.1.
- Mô hình hệ thống lý thuyết năng lực cạnh tranh toàn cầu trong du lịch của Mill và Morrison (1992.
- Mô hình NLCT toàn cầu của Mill và Morrison (1992.
- Mô hình hệ thống lý thuyết năng lực cạnh tranh điểm đến Crouch (2007) Hình 2.3.
- Mô hình hệ thống lý thuyết năng lực cạnh tranh điểm đến của Crouch .
- Mô hình hệ thống lý thuyết năng lực cạnh tranh địa phƣơng trong du lịch của M.Porter (2008) Hình 2.4.
- Mô hình hệ thống lý thuyết năng lực cạnh tranh địa phƣơng trong du lịch của M.Porter .
- Mô hình hệ thống lý thuyết năng lực cạnh tranh Phát triển Kinh tế Thành phố theo cụm ngành CCED của Choe và Roberts (2011) Hình 2.5.
- Mô hình hệ thống lý thuyết năng lực cạnh tranh Phát triển Kinh tế Thành phố theo cụm ngành CCED, Choe và Roberts (2011).
- Mô hình hệ thống lý thuyết năng lực cạnh tranh trong du lịch của OECD (2013) Hình 2.6.
- Mô hình hệ thống lý thuyết năng lực cạnh tranh trong du lịch của OECD .
- Mô hình hệ thống lý thuyết năng lực cạnh tranh du lịch và lữ hành TTCI của Jennifer Blanke và Thea Chiesa, WEF (2014) Hình 2.7.
- Mô hình hệ thống lý thuyết năng lực cạnh tranh du lịch và lữ hành TTCI (2014) Nguồn tài nguyên nhân văn Năng lực cạnh tranh giá trong ngành du lịch 8 2.4.
- Thiết lập bộ tiêu chí ban đầu xây dựng mô hình lý thuyết năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch Bảng 2.2.
- Tổng hợp các yếu tố thành phần hợp thành nhóm các yếu tố chính thiết lập bộ tiêu chí ban đầu xây dựng mô hình lý thuyết năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch Các yếu tố đánh giá năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch Nhóm|Các yếu tố các mô hình đánh giá năng lực cạnh tranh trong du lịch Mill & Morrison Crouch (2007) Porter (2008) CCED (2011) OECD (2013) TTCI (2014) Nhóm các yếu tố chính Các điều kiện về yếu tố đầu vào và mức độ hấp dẫn du lịch x x x x x x Chiến lƣợc, cơ cấu và đối thủ cạnh tranh của địa phƣơng x x x x x x Các ngành công nghiệp hỗ trợ và có liên quan x x x x x x Các điều kiện về nhu cầu thị trƣờng du lịch x x x x x x Các yếu tố thành phần Nguồn tài nguyên tự nhiên x x X x x Nguồn tài nguyên văn hóa x x x x An toàn và an ninh x x Y tế và vệ sinh x x Nhận thức và hình ảnh x x Sức tải và sức chứa x x Năng lực cạnh tranh giá trong ngành công nghiệp Du lịch và Lữ hành x x Sự hài lòng của du khách x x Khả năng tiếp cận điểm đến x x Cơ sở hạ tầng x x x x Các điều kiện về nguồn lực x x x x x Năng lực kinh doanh của doanh nghiệp x x Số lƣợng các nhà cung cấp có năng lực tại địa phƣơng x x Số lƣợng các cụm/ngành du lịch x x Tầm nhìn x x Định vị và xây dựng thƣơng hiệu x x Các quy tắc và quy định về chính sách x x x x x Phân tích cạnh tranh và hợp tác x x Kế hoạch hành động quốc gia về du lịch x x x Ứng dụng thƣơng mại điện tử trong du lịch x x Cấu trúc chuỗi cung ứng du lịch x x Cơ chế khuyến khích du lịch x x Marketing du lịch x x Nhu cầu du lịch x x Động lực du lịch x Mức độ du lịch x x Phƣơng thức lƣu thông x x Phân khúc thị trƣờng du lịch x x Nhận thức của du khách x x Nhận thức của chính quyền địa phƣơng x x Nhận thức của doanh nghiệp x x Nhận thức của ngƣời dân x x Nguồn: Tác giả tổng hợp (2015) 9 Thiết lập bộ tiêu chí ban đầu xây dựng mô hình lý thuyết năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch bao gồm 32 yếu tố thành phần và 4 nhóm yếu tố chính Hình 2.8.
- Thiết lập bộ tiêu chí ban đầu xây dựng mô hình lý thuyết năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch.
- Các điều kiện về yếu tố đầu vào và mức độ hấp dẫn du lịch: Nhóm A.
- Các điều kiện yếu tố đầu vào và mức độ hấp dẫn du lịch đƣợc xác định thông qua 9 yếu tố thành phần 2.4.2.
- Các ngành công nghiệp hỗ trợ và có liên quan đƣợc xác định thông qua 5 yếu tố thành phần.
- Chiến lƣợc, cơ cấu và đối thủ cạnh tranh của địa phƣơng: Nhóm C.
- Chiến lƣợc, cơ cấu và đối thủ cạnh tranh của địa phƣơng đƣợc xác định thông qua 9 yếu tố thành phần.
- Các điều kiện về nhu cầu thị trƣờng du lịch: Nhóm D.
- Các điều kiện về nhu cầu thị trƣờng du lịch đƣợc xác định thông qua 9 yếu tố thành phần.
- Kết luận chƣơng 2: Đã tổng hợp, phân tích, chọn lọc từ các mô hình nghiên cứu đánh giá năng lực cạnh tranh ở các cấp độ trong các lĩnh vực trên Thế giới và ở Việt Nam thiết lập bộ tiêu chí ban đầu xây dựng mô hình lý thuyết năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch bao gồm 32 yếu tố thành phần tích hợp thành 4 nhóm yếu tố chính.
- XÂY DỰNG MÔ HÌNH NĂNG LỰC CẠNH TRANH CẤP TỈNH TRONG LĨNH VỰC DU LỊCH 3.1.
- Tổng quan du lịch Việt Nam 3.1.1.
- Tiềm năng phát triển du lịch Việt Nam 3.1.1.1.
- Tài nguyên tự nhiên du lịch Việt Nam 3.1.1.2.
- Tài nguyên nhân văn du lịch Việt Nam 3.1.2.
- Thực trạng du lịch Việt Nam 3.1.3.
- Các kết quả đạt đƣợc đối với phát triển du lịch Việt Nam 3.1.4.
- Các hạn chế đối với phát triển du lịch Việt Nam 3.2.
- Thiết kế nghiên cứu 3.2.1.
- Tiêu chuẩn kỹ thuật đánh giá các yếu tố lý thuyết : Việc đánh giá đối với từng yếu tố đƣợc thực hiện bởi các chuyên gia với thang điểm 10.
- Tiêu chuẩn và đối tƣợng tham gia đánh giá các yếu tố lý thuyết: Các chuyên gia đƣợc khảo sát là những ngƣời có bề dày kinh nghiệm nghiên cứu về năng lực cạnh tranh và du lịch làm trong các cơ quan hành chính sự nghiệp du lịch.
- Kết quả khảo sát các yếu tố lý thuyết : Kết quả khảo sát 30 chuyên gia chỉ có 21 chuyên gia phản hồi đối với 32 yếu tố thành phần trong đó có 12 yếu tố dƣới 5 điểm không đạt yêu cầu và 20 yếu tố trên 5 điểm đạt yêu cầu Bảng 3.1.
- Kết quả khảo sát chuyên gia về bộ tiêu chí xây dựng mô hình năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong lĩnh vực du lịch STT Các yếu tố thành phần Nhóm Điểm Tiêu chí Kết quả 1 Nguồn tài nguyên tự nhiên A 9.19 >5 Đạt Nhận 2 Nguồn tài nguyên văn hóa A 8.57 >5 Đạt Nhận 3 Khả năng tiếp cận điểm đến A 4.71 5 Đạt Nhận 5 Y tế và vệ sinh A 6.86 >5 Đạt Nhận 6 Nhận thức và hình ảnh A 4.76 5 Đạt Nhận 12 Năng lực kinh doanh của doanh nghiệp B 7.48 >5 Đạt Nhận 13 Số lƣợng các nhà cung cấp tại địa phƣơng B 6.67 >5 Đạt Nhận 14 Số lƣợng các cụm/ngành du lịch B 5.81 >5 Đạt Nhận 15 Tầm nhìn C 4.48 5 Đạt Nhận 17 Các quy tắc và quy định về chính sách C 7.29 >5 Đạt Nhận 18 Phân tích cạnh tranh và hợp tác C 6.38 >5 Đạt Nhận 19 Kế hoạch hành động quốc gia về du lịch C 4.52 Không đạt Loại 20 Ứng dụng thƣơng mại điện tử trong du lịch C 6.29 >5 Đạt Nhận 21 Cấu trúc chuỗi cung ứng du lịch C 5.76 >5 Đạt Nhận 22 Cơ chế khuyến khích du lịch C 4.33 5 Đạt Nhận 26 Mức độ du lịch D 5.90 >5 Đạt Nhận 27 Nhận thức của du khách D 5.43 >5 Đạt Nhận 28 Nhận thức của doanh nghiệp D 5.57 >5 Đạt Nhận 29 Phân khúc thị trƣờng D 4.67

Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn
hoặc xem Tóm tắt