- Khái niệm câu hỏi, hệ thống câu hỏi, bài toán và bài toán thực tiễn . - Chức năng và ý nghĩa của câu hỏi, bài toán trong dạy học toán . - Cơ sở xây dựng và sử dụng câu hỏi và bài toán trong dạy học toán THPT . - Chương trình sách giáo khoa môn toán THPT với các bài toán thực tiễn. - Thực trạng nhận thức của CBQL và GV về việc sử dụng các bài toánthực tiễn, kiểu bài toán PISA trong hoạt động dạy học . - Hai con đường xây dựng kiểu bài toán PISA . - Một số gợi ý xây dựng kiểu bài toán PISA . - Chính vì vậy, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Xây dựng vàsử dụng kiểu bài toán của PISA vào dạy học môn toán ở trường trung họcphổ thông theo định hướng tăng cường các bài toán thực tiễn” 2. - Đối tượng nghiên cứu Cách xây dựng và phương pháp sử dụng kiểu bài toán của PISA vàodạy học môn toán ở trường trung học phổ thông theo định hướng tăng cườngcác bài toán thực tiễn. - GIẢ THUYẾT KHOA HỌC Trong quá trình dạy học, nếu xây dựng được và sử dụng hợp lý kiểu bàitoán của PISA vào dạy học môn toán ở trường trung học phổ thông theo địnhhướng tăng cường các bài toán thực tiễn thì có thể nâng cao được chất lượngdạy học góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục Toán học ở trường phổ thông. - Cách thức xây dựng và phương pháp sử dụng kiểu bài toán của PISAvào dạy học môn toán ở trường trung học phổ thông theo định hướng tăngcường các bài toán thực tiễn. - Con đường xây dựng và phương pháp sử dụng kiểu bài toán của PISAvào dạy học môn toán ở trường trung học phổ thông theo định hướng tăngcường các bài toán thực tiễn. - Về mặt thực tiễn Cung cấp tài liệu tham khảo về chương trình PISA và bài toán PISAcho giáo viên, sinh viên, học sinh. - Vai trò, chức năng và những đặc trưng cơ bản của bài toán thực tiễn,bài toán của PISA. - 6 - Con đường xây dựng và sử dụng kiểu bài toán PISA trong dạy họcmôn toán ở trường trung học phổ thông theo định hướng tăng cường các bàitoán thực tiễn. - Hiện chưa có công trình nghiên cứu nào về xây dựng và sử dụng kiểubài toán của PISA vào dạy học môn Toán ở bậc Trung học theo hướng tăngcường các bài toán thực tiễn. - (4) Giải quyết bài toán. - Như vậy, xét về mặt cấu trúc nói chung thì nó giống vớimô hình bài toán có nội dung thực tiễn. - Một số bài toán minh họa Ví dụ 1.4: Hải đăng [41, tr. - Về vai trò, chức năng của câu hỏi, hệ thống câu hỏi và bài toán trong dạy học Toán 1.5.1. - bài toán là“vấn đề cần giải quyết bằng các phương pháp khoa học” [31, tr. - Đến bài toán thực tiễn: “Một chiếc ô tô chạy trên quãng đường AB dài200 km, với vận tốc trung bình là 50 km/h. - Đây là bài toán thực tiễn có thể được xây dựng để giải quyết tìnhhuống trên. - Chức năng và ý nghĩa của câu hỏi, bài toán trong dạy học toán 1.5.2.1. - Cơ sở xây dựng và sử dụng câu hỏi và bài toán trong dạy họctoán THPT 1.5.3.1. - Kết luận chương 1 Chương 1 là cơ sở lí luận làm tiền đề cho việc xây dựng một số conđường xây dựng và sử dụng kiểu bài toán của PISA trong dạy học môn toán ởtrường THPT theo định hướng tăng cường các bài toán thực tiễn sẽ đưa ra ởchương sau. - Mục đích khảo sát Nhằm đánh giá thực trạng việc sử dụng các bài toán thực tiễn, kiểu bàitoán của PISA trong dạy học Toán cho HS THPT. - Từ đó, xác lập cơ sở thựctiễn cho việc xây dựng các biện pháp nhằm xây dựng và sử dụng có hiệu quảkiểu bài toán của PISA trong dạy học toán ở trường THPT theo định hướngtăng cường các bài toán thực tiễn. - Nội dung khảo sát - Làm rõ thực trạng về mức độ khai thác các bài toán thực tiễn trongnội dung chương trình Toán THPT. - Thực trạng sử dụng bài toán có nội dung thực tiễn, kiểu bàitoán PISA trong hoạt động dạy học hiện nay 2.2.1. - Đặc biệt, ở chương này đã có 3 bài tập thựchành dành cho các nhóm học sinh với hình thức là bài toán thực tiễn. - Riêngphần bài tập ôn tập cuối năm chỉ có duy nhất một bài toán thực tiễn trên tổngsố 20 bài. - Chủ yếu những bài toán thực tiễn được sử dụng trong chương trìnhcòn nặng về tính toán, ít thể hiện kĩ năng thực hành, vận dụng. - Tuy nhiên, số lượng bài toán thực tiễn đượcsử dụng thì lại rất khiêm tốn. - Quan điểm của thầy cô về khó khăn cũng như thuận lợi trong việc đềxuất và sử dụng bài toán thực tiễn đối với các hoạt động dạy học Toán. - 56 Từ kết quả điều tra cho thấy hầu hết CBQL và GV được hỏi đều cónhận thức đúng về thuận lợi khi sử dụng bài toán thực tiễn trong các hoạtđộng dạy học Toán. - Có tới 61,12% cho rằng khó khăn do kĩnăng giải quyết vấn đề nảy sinh từ bài toán thực tiễn của HS còn yếu. - Nhận thức của GV về chương trình PISA, kiểu bài toán củaPISA và việc sử dụng chúng trong dạy học Toán THPT. - Chính vì vậy, việc xây dựng và sửdụng kiểu bài toán của PISA trong dạy học toán còn rất hạn chế. - Trong các kì thi của nước ta,chưa chú trọng đến các bài toán thực tiễn. - Số GV quan tâm đến vấn đề sửdụng bài toán thực tiễn trong dạy học toán không nhiều, mặc dù vấn đề rấtphổ biến trong lý luận dạy học Toán. - Xây dựng kiểu bài toán PISA 3.2.1. - Do đó, xâydựng kiểu bài toán của PISA trước tiên phải dựa trên tinh thần xây dựng bàitoán có nội dung gắn với các tình huống thực tiễn. - Điều này có thể tươngphản với các bài toán thường thấy ở các sách toán ở trường học, ở đó mụcđích chính là thực hành toán học có liên quan hơn là sử dụng toán học để giảiquyết một vấn đề thực tiễn. - Hơn nữa, từ một tình huống thực tiễn, cũng có khixuất hiện không chỉ một mà là nhiều bài toán thực tiễn khác nhau có thể giảibằng công cụ toán học. - do đó, ứng với mỗi tình huống có thể xây dựng đượcnhiều bài toán. - 2) Làm cho họcsinh thấy rõ có thể xây dựng mô hình bài toán có nội dung thực tiễn trên cơ sởmô hình toán học của tình huống thực tiễn. - 3) Học sinh thấy được mỗi tìnhhuống thực tiễn có thể có nhiều bài toán có nội dung thực tiễn. - Mục đích là tạo nên các “hình ảnh”, giúp học sinh liên tưởng tớicác tình huống gặp phải trong cuộc sống, để đặt ra các bài toán thực tiễn. - Ví dụ 3.6: Từ bài toán: Tìm giá trị lớn nhất của hàm f (x,y. - x,y > 0.ta có thể chuyển thành bài toán thực tiễn sau: Rào vườn Một người dùng 150m lưới để rào mảnh vườn rau. - Dựa trên mô hìnhtoán học này, chúng ta có thể xây dựng bài toán thực tiễn tương tự tuy nhiêncó thay đổi về điều kiện ràng buộc của x và y. - Lúc này giải bài toán thực tiễn trên ta đã đưa về giải bài toán sau: Tìm giá trị lớn nhất của f(x,y. - Thông qua bài tập này giáo viên có thể yêu cầu học sinh tìm raquy trình giải cho lớp bài toán dạng này. - Bài toán thực tiễn này được xây dựngdựa trên ý tưởng của bài toán gốc nhưng các yêu cầu thì đã thay đổi. - Sau đây là một số gợi ý xây dựng kiểu bài toán PISA. - Cũng theo tác giả bài toán mở được chia làm hai loại. - 77 Với quan niệm như trên thì bài toán thực tiễn mở là bài toán mở đượcphát biểu bằng lời văn mang nội dung thực tiễn. - Các bài toán thực tiễn mở nóichung đều thuộc loại bài toán thực tiễn phức tạp. - Ý tưởng sử dụng các bài toán kết thúc mở trong toán học nhà trường đãđược quy định trong chương trình ở một số quốc gia, theo dạng này hay dạngkhác. - Ở Úc, một số bài toán mở (ví dụ các đề tài khảo sát)được sử dụng trong đánh giá kết thúc từ những năm cuối 1980 (Stacey 1995). - Cũngthông qua các bài toán thực tiễn mở, học sinh khám phá ra rằng. - Xây dựng bài toán thực tiễn mà HS phải đánh giá tính đúng đắn, xácthực của thông tin được đưa ra. - Xây dựng những bài toán thực tiễn mà giả thiết có thừa điều kiện, cóthể bỏ bớt. - Với các bài toán mở thuần túy toán học thường khó đưa ra đượccác bài toán như vậy nhưng các bài toán thực tiễn mở lại có thể thuận tiệntrong thực hiện điều này. - Đây cũng là một điều khác nhau giữa bài toán thựctiễn mở và bài toán mở thuần túy toán học. - Các nhiệm vụ của địnhdạng này cho học sinh cơ hội xâm nhập từ từ vào tình huống bài toán bằngcách hỏi các câu hỏi tăng dần mức độ phức tạp. - Khi xâydựng bài toán có nhiều câu hỏi liên quan đến một tình huống kích thích chungcần chú ý sử dụng các loại câu hỏi khác nhau trong một bài toán. - Bài toán cung cấp thông tin thực tế về sức khỏe con người. - Trong bài toán này chúng ta đã xây dựngđược ba câu hỏi dựa trên một tình huống kích thích chung. - các bài toán về hàm số, đồ thị phù hợp với rènluyện và phát triển các kĩ năng biểu thị, giải quyết vấn đề. - các bài toán vềphương trình phù hợp với rèn luyện và phát triển các kĩ năng biểu đạt, sửdụng kí hiệu, ngôn ngữ toán học. - Trên cơ sở các nội dung cần học và các năng lực cần đạt giáo viên lựachọn, thiết kế các bài toán thực tiễn tương ứng. - Một số gợi ý sử dụng kiểu bài toán của PISA trong quá trìnhdạy học Tiềm năng ứng dụng của kiểu bài toán PISA trong dạy học toán là rấtcao. - Giáo viên có thể sử dụng kiểu bài toán trên trong các loại bài lên lớpkhác nhau. - Sau khi xâydựng định nghĩa, GV có thể cho học sinh quay trở lại giải bài toán trên. - Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đây cũnglà một bài toán mở. - Sử dụng kiểu bài toán PISA nhằm củng cố kiến thức cho họcsinh Theo [17, tr. - Yêu cầu HS giải bài toán thực tiễn có mô hình toán học là kiến thứcvừa xây dựng. - Các bài toán theo kiểu PISA hoàn toàn đáp ứngđược những yêu cầu trên. - Dưới đây là một số ví dụvề sử dụng kiểu bài toán PISA nhằm củng cố kiến thức cho học sinh. - Tìnhhuống của bài toán cũng phổ biến. - Câu trả lời cho bài toán này là: Câu hỏi 1: A: sai. - Bài toán này cũng giúp rèn luyện cho các em tư duy linh hoạt. - Vấn đề này hầu như trong các bài toán thực tiễn được xâydựng và sử dụng ở chương trình toán THPT là rất hiếm gặp. - Rõ ràng, việc đưa bài toán này cho học sinh tự giải ởnhà theo nhóm là phù hợp. - Bài toán trên sử dụng kiểucâu hỏi tìm trả lời đóng, câu hỏi được sắp xếp theo thứ tự từ dễ đến khó. - Mục đích thực nghiệm Thăm dò tính khả thi và hiệu quả của việc xây dựng và sử dụng kiểubài toán của PISA vào dạy học môn Toán ở bậc Trung học theo định hướngtăng cường các bài toán thực tiễn. - Nhiệm vụ thực nghiệm - Biên soạn tài liệu thực nghiệm xây dựng và sử dụng kiểu bài toán củaPISA vào dạy học môn Toán ở bậc Trung học theo định hướng tăng cườngcác bài toán thực tiễn cho một số giáo án đại số. - Đánh giá hiệu quả và tính khả thi của việc xây dựng và sử dụng kiểubài toán của PISA vào dạy học môn Toán ở bậc Trung học theo định hướngtăng cường các bài toán thực tiễn. - Các nhóm trả lời các câu hỏi của bài toán “ Ai là người thắng cuộc. - Giải bài toán trên. - Con đường xây dựng và sử dụng kiểu bài toán PISA vào dạy học mônToán có tính khả thi. - Câu 2: Trong các tiết dạy học Toán thầy (cô) từng thực hiện tự mình đềxuất các bài toán thực tiễn cho các hoạt động nào sau đây? (Đánh dấu vàoô chỉ phương án lựa chọn. - Đề xuất các bài toán thực tiễn tạo tìnhhuống cho hoạt động hình thành kiếnthức kĩ năng mới.2. - Đề xuất các bài toán thực tiễn phùhợp thay thế bài toán trong SGK, tạođiều kiện cho HS thực hành, luyện tập.3. - Đề xuất các bài toán thực tiễn nhằmliên hệ giữa tri thức toán học và cuộcsống. - Khó thiết kế các bài toán phù hợp vì phảitương thích với nhiều điều kiện.2. - Kỹ năng của HS trong việc giải quyết vấn đềnảy sinh từ bài toán thực tiễn còn yếu.4. - Chưa bao giờCâu 2: Theo thầy (cô) có nên khai thác, sử dụng các bài toán của PISA trongdạy học không? a
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt