Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới và tác động đối với kinh tế Việt Nam hiện nay

- HIỆP ĐỊNH THƢƠNG MẠI TỰ DO THẾ HỆ MỚI VÀ TÁC ĐỘNG ĐỐI VỚI KINH TẾ VIỆT NAM HIỆN NAY.
- Tóm lược: Trong những năm gần đây, thương mại Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong hoạt động xuất khẩu nhờ vào việc đẩy mạnh mở cửa, hội nhập kinh tế thế giới, tích cực tham gia mạng lưới các hiệp định thương mại tự do đa tầng nấc.
- Đến nay, Việt Nam đã tham gia và đang đàm phán rất nhiều hiệp định thương mại tự do trong khu vực và thế giới, trong đó có 02 hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đó là: Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA).
- Nội dung bài viết phân tích tác động của các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đối với nền kinh tế Việt Nam và kiến nghị giải pháp nhằm tận dụng những cơ hội mà các hiệp định này mang lại cũng như hạn chế tác động tiêu cực trong quá trình hội nhập..
- Từ khóa: Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, tác động Kinh tế Việt Nam 1.
- Hiện nay, khi thương mại Việt Nam ngày càng tham gia hội nhập sâu rộng vào thị trường thế giới việc thực thi các cam kết Hiệp định thương mại tự do (FTA) nói chung và các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới nói riêng đã tạo ra nhiều tác động tích cực cho hoạt động đầu tư.
- Hàng hóa của Việt Nam sẽ có nhiều thay đổi với mẫu mã hấp dẫn và chất lượng tốt hơn đáp ứng nhiều nhu cầu của người tiêu dùng.
- Bên cạnh những thành công đó, những hạn chế về thể chế kinh tế, năng lực cạnh tranh, quy t c về xuất xứ… trong sản xuất và xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam c ng ảnh hưởng không nh đến hoạt động đầu tư và xuất nhập khẩu của doanh nghiệp.
- Do vậy, cần có những đề xuất, giải pháp để tháo gỡ, giúp tận dụng những thuận lợi trong các cam kết của các FTA thế hệ mới mà Việt Nam đã k kết và đang thực thi..
- Việt Nam hiện nay đã tham gia một số FTA, trong đó nổi bật là hai hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đó là: Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EU.
- Hiệp định ch nh thức có hiêu lực đối với Việt Nam vào ngày 14 tháng 01 năm 2019.
- Hiệp định CPTPP Việt Nam cam kết xóa b số dòng thuế ở mức cao, theo đó: 65,8%.
- Đối với thuế xuất khẩu, Việt Nam cam kết xóa b phần lớn các mặt hàng hiện đang áp dụng thuế xuất khẩu theo lộ trình t 5 -15 năm sau khi Hiệp định có hiệu lực.
- Hiệp định EVFTA: Hiệp định này được lãnh đạo Việt Nam và EU tuyên bố kết thúc đàm phán vào ngày 02 tháng 12 năm 2015.
- EVFTA là một Hiệp định toàn diện, chất lượng cao và đảm bảo cân bằng lợi ch cho cả Việt Nam và EU.
- Hiệp định này là cú h ch lớn cho xuất khẩu Việt Nam giúp đa dạng hóa thị trường và mặt hàng xuất khẩu, đặc biệt là các mặt hàng nông, thủy sản c ng như những mặt hàng Việt Nam có lợi thế cạnh tranh..
- Trong EVFTA, Việt Nam và EU cam kết sẽ xóa b thuế nhập khẩu đối với 99% số dòng thuế trong khoảng thời gian 7 năm đối với EU và 10 năm đối với Việt Nam.
- Theo đó, Việt Nam cam kết sẽ xóa b thuế quan ngay khi Hiệp định có hiệu lực với 48,5% số dòng thuế, sau 3 năm là 58,7% số dòng thuế, sau 5 năm là 79,6% số dòng thuế, sau 7 năm là 91,8%.
- Đối với thuế xuất khẩu, Việt Nam cam kết xóa b phần lớn thuế xuất khẩu hàng hóa sang EU với lộ trình lên đến 15 năm..
- Tác động tích cực đối với nền Kinh tế Việt Nam.
- Việc k kết và tham gia các FTA thế hệ mới sẽ có tác động lớn đến nền kinh tế Việt Nam thông qua việc mở rộng thị trường xuất nhập khẩu, theo đó kim ngạch xuất nhập khẩu.
- Thứ nhất, thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu: Hoạt động xuất khẩu của Việt Nam trong những năm gần đây gia tăng mạnh nhờ mức lương tối thiểu và chi ph dịch vụ tiện ch thấp, gia tăng đầu tư trự tiếp nước ngoài.
- Mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam bao gồm quần áo và giày dép, máy móc và thiết bị, thủy sản, dầu thô.
- Hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã vươn tới hầu hết các thị trường trên thế giới, nhiều sản phẩm đã dần có chỗ đứng vững ch c và nâng cao được khả năng cạnh tranh trên nhiều thị trường có yêu cầu cao về chất lượng như EU, Nhật Bản, M , Úc.
- Kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường đều đạt mức tăng trưởng dương, tăng cao ở những thị trường có FTA với Việt Nam như: ASEAN (tăng 1,3.
- Việt Nam đã xuất siêu chủ yếu vào thị trường các nước phát triển, có yêu cầu kh t khe về chất lượng đối với hàng hóa nhập khẩu như Hoa Kỳ (xuất siêu 46,98 tỷ USD).
- Năm 2018, Việt Nam xuất khẩu sang các thành viên CPTPP hơn 36,8 tỷ USD và nhập khẩu khoảng 37,67 tỷ USD t các nước CPTPP.
- Thặng dư thương mại của Việt Nam đến t Canada, Chile, Mexico, Australia và Peru.
- Canada là thị trường Việt Nam có xuất siêu lớn nhất với trị giá đạt 2,155 tỷ USD.
- Việt Nam đang có ưu thế xuất khẩu các nhóm hàng chủ lực như dệt may, giày dép, đồ gỗ, thủy sản sang các nước CPTPP và nhập khẩu máy móc, thiết bị, các sản phẩm điện t , xăng dầu…t thị trường này..
- Hiện tại xuất khẩu của Việt Nam mới đạt gần 1,5% tổng kim ngạch nhập khẩu của EU, trong đó, ch khoảng hơn 42% kim ngạch xuất khẩu Việt Nam được hưởng thuế 0%.
- Đây là con số còn rất khiêm tốn so với tiềm năng xuất khẩu của Việt Nam c ng như quy mô thị trường EU.
- Bên cạnh đó, Việt Nam c ng có cơ hội về việc làm tham gia chuỗi cung ứng khu vực và.
- Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, năm 2019 tổng kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và các nước CPTPP đạt hơn 51 tỷ USD.
- giữa Việt Nam và EU đạt khoảng 38 tỷ USD.
- Với quy mô GDP và kim ngạch thương mại này, tham gia các FTA thế hệ mới sẽ mở ra nhiều cơ hội đối với các doanh nghiệp Việt Nam khi chuỗi cung ứng mới hình thành, là điều kiện quan trọng để nâng cao trình độ phát triển của nền kinh tế, tăng năng suất lao động, giảm dần việc gia công l p ráp, tham gia vào các công đoạn sản xuất có giá trị gia tăng cao hơn…Đây là cơ hội lớn để nâng tầm nền kinh tế Việt Nam trong 5 - 10 năm tới..
- Việc c t giảm thuế quan sẽ khiến, nguyên liệu, hàng hóa nhập khẩu t các nước, đặc biệt là các nước EU vào Việt Nam sẽ nhiều hơn do giá thành rẻ, mẫu mã phong phú và đa dạng.
- Hàng dệt may Việt Nam sẽ được hưởng nhiều ưu đãi này với việc cam kết giảm thuế nhập khẩu theo 3 nhóm: giảm thuế ngay về 0% sau khi hiệp định có hiệu lực, giảm thuế với lộ trình 5 năm và giảm thuế với lộ trình 10 đến 15 năm..
- Các FTA thế hệ mới sẽ giúp Việt Nam kiện toàn hơn bộ máy nhà nước, theo hướng đẩy mạnh cải cách hành ch nh tăng cường trách nhiệm, kỷ cương kỷ luật của cán bộ.
- Tuy nhiên, khi EU rút lại các ưu đãi đơn phương thì những cam kết thuế quan t EVFTA sẽ phát huy tác dụng và mang lại tác động lớn đến các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản của Việt Nam..
- Điều đó sẽ tạo cơ hội cho các nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thị trường Việt Nam nhanh hơn.
- Các FTA thế hệ mới c ng có các quy định về phát triển bền vững, giúp hạn chế bớt những công nghệ lạc hậu và thúc đẩy phát triển các công nghệ s dụng nguồn năng lượng tái tạo, thân thiện với môi trường.Việc FDI tăng lên trong ngành công nghiệp không phải là không đi kèm chi ph do vậy cần có những ch nh sách hợp l để lựa chọn công nghệ tiên tiến và dòng vốn FDI thân thiện với môi trường để tối ưu hóa các hiệp định điều đó sẽ mang lại nhiều lợi ch cho nền kinh tế và các doanh nghiệp Việt Nam..
- Theo đối tác đầu tư, năm 2019 ghi nhận đã có 125 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư tại Việt Nam.
- Quá trình thực hiện các cam kết hội nhập quốc tế đã có những tác động sâu rộng đến nền kinh tế Việt Nam.
- Công tác xây dựng thể chế, ch nh sách dần được hoàn thiện, giúp nền kinh tế Việt Nam có những chuyển biến rõ nét.
- Hội nhập quốc tế góp phần mở rộng thị trường, tăng lợi thế cạnh tranh cho hàng xuất khẩu của Việt Nam so với các nước trong khu vực.
- Tuy nhiên, so với thông lệ quốc tế, thể chế kinh tế, môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam còn nhiều vấn đề khiến doanh nghiệp thấy bị cản trở, gặp khó khăn.
- Cho dù những tỷ lệ trên đã giảm so với 2018 nhưng vẫn còn rất cao, nếu như không nỗ lực cải cách, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường thì đây ch nh là rào cản ngăn dòng vốn đầu tư nước ngoài có chất lượng vào Việt Nam, không nâng được năng lực cạnh tranh của hàng hóa, sản phẩm Việt Nam trong thương mại quốc tế..
- Thứ hai, sức cạnh tranh của nền kinh tế, doanh nghiệp Việt Nam c ng như t ng sản phẩm hiện nay còn thấp.
- Mặt khác, hầu hết các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu là gia công l p ráp, nguyên phụ liệu đầu vào chủ yếu phải nhập khẩu.
- Theo th a thuận đạt được trong đàm phán CPTPP với quy t c xuất xứ “t sợi trở đi – yarn forward” là một thách thức cho ngành dệt may xuất khẩu Việt Nam.
- Tuy nhiên theo Hiệp hội Dệt may hiện nay ngành dệt may Việt Nam trên 60% nguyên vật liệu là nhập khẩu t nước ngoài, dưới 30%.
- Những công nghệ cao sản xuất các loại thời trang cao cấp hiện ở Việt nam c ng còn khó khăn.
- Thứ ba, đối với nhập khẩu, mặc d việc k kết FTA với nhiều đối tác song trong ng n hạn, nhập khẩu của Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào các thị trường truyền thống (như Trung Quốc), do mức độ cam kết thuế sâu c ng như vị tr địa l thuận lợi sẽ khiến cho vấn đề.
- Thay đổi ch nh sách thu hút FDI theo hướng chọn lọc các dự án, đối tác ph hợp với yêu cầu phát triển của Việt Nam.
- Kịp thời rà soát, s a đổi, điều ch nh, bãi b quy định không ph hợp với các cam kết quốc tế nhằm thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ trong các điều ước quốc tế song phương, đa phương và khu vực mà Việt Nam là thành viên.
- Nhà nước c ng đẩy mạnh các biện pháp chống gian lận xuất xứ để bảo vệ các ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam trước rủi ro của những vụ kiện chống lẩn.
- Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến các cam kết, hiệp định mà Việt Nam tham gia đến t ng ngành, địa phương, doanh nghiệp và người dân để các đối tượng có liên quan thực hiện hiệu quả các cam kết.
- Hoàn thiện các ch nh sách thương mại cho ph hợp với điều kiện của Việt Nam và không xung đột với các cam kết trong các FTA mà Việt Nam đã và sẽ tham gia..
- Cụ thể trong ngành dệt may tăng tỷ lệ nội địa hóa của sản phẩm được sản xuất bởi các doanh nghiệp Việt Nam phải được nâng lên mức 60% để đáp ứng được điều kiện về quy t c xuất xứ trong các FTA.
- Như vậy, tham gia các FTA thế hệ mới của Việt Nam đều mang lại những tác động t ch cực và những thách thức không nh ở góc độ kinh tế và luật pháp.
- Đối với nhà nước, hoàn thiện thể chế, nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện môi trường đầu tư, hoàn thiện hệ thống pháp luật đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô và thực hiện tốt các hoạt động tuyên truyền, phổ biến quy định trong FTA thế hệ mới cho các doanh nghiệp và chủ thể có liên quan khác và những biện pháp mà Việt Nam cần tập trung thực hiện..
- Kết luận: Các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới là những hiệp định toàn diện, không ch bó hẹp trong thương mại và đầu tư như các FTA truyền thống, mà với những cam kết mở c a thị trường sâu rộng kể cả thương mại hàng hóa, dịch vụ, đầu tư, bảo hộ quyền sở hữu tr tuệ ở mức cao và những cam kết về thể chế kinh tế, thị trường…nhằm tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch và cạnh tranh công bằng điều đó tạo điều kiện tốt cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong thời gian tới.
- Khi tham gia vào các FTA thế hệ mới là cơ hội cho Việt Nam để rà soát, điều ch nh các quy định tiệm cận hơn với xu hướng thương mại quốc tế hiện đại trong thời gian tới..
- Hà Văn Sự (2019), “Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương và khả năng chuyển dịch vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam”, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân.
- Viện Chiến lược và Ch nh sách tài ch nh (2015), Sách Tài ch nh Việt Nam năm NXB Tài chính.
- IBM B , DMI, Ticon, TAC và nhóm nghiên cứu Hội nhập kinh tế và Sự phát triển ở Việt Nam”.
- (2010), “The Gravity Model in International trade”, Báo cáo đánh giá tác động của các FTA đối với kinh tế Việt Nam.
- Mutrap Đánh giá tác động của FTA đối với nền kinh tế Việt Nam”..
- FTA THẾ HỆ MỚI: NHỮNG THÁCH THỨC VÀ CƠ HỘI ĐỐI VỚI VIỆT NAM.
- Tham gia các FTA thế hệ mới mang lại nhiều cơ hội cho Việt Nam để mở rộng thị trường xuất khẩu và phát triển theo hướng bền vững nhưng cũng đặt ra không ít các thách thức.
- Bài viết điểm lại những cơ hội và thách thức đối với Việt Nam khi tham gia các FTA thế hệ mới, từ đó đề xuất một số giải pháp giúp chúng ta tận dụng tốt những thời cơ mà các FTA thế hệ mới mang lại..
- Ví dụ về các FTA thế hệ mới: FTA Việt Nam-EU (EVFTA).
- 100% số dòng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa có xuất xứ t Việt Nam t y theo cam kết của t ng nước và gần như toàn bộ hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam vào các nước thành viên CPTPP sẽ được xóa b thuế nhập khẩu hoàn toàn ngay khi Hiệp định có hiệu lực hoặc theo lộ trình.
- Việt Nam c ng cam kết xóa b gần 100% số dòng thuế đối với các nước thành viên theo lộ trình, cụ thể là: (i) 65,8% số dòng thuế có thuế suất 0% ngay khi Hiệp định có hiệu lực.
- Việt Nam không cam kết xóa b thuế trong hầu hết các FTA chiếm khoảng t 5-7% số dòng thuế.
- Những cơ hội và thách thức đối với Việt Nam 2.1.
- Các FTA thế hệ mới mở ra nhiều cơ hội cho Việt Nam trong thúc đẩy xuất khẩu, tăng trưởng bền vững, cải cách thể chế, phát triển nền kinh tế thị trường tự do, …Cụ thể:.
- Các FTA thế hệ mới mà Việt Nam k kết đều là với các đối tác thương mại lớn với thị trường lớn và phát triển.
- Khi các FTA có hiệu lực, gần như ngay lập tức các rào cản thương mại sẽ được c t giảm nhanh chóng và các đối tác sẽ mở c a thị trường cho các doanh nghiệp Việt Nam.
- Đây là cơ hội lớn để Việt Nam gia tăng xuất khẩu vào các thị trường.
- V dụ như việc tham gia vào CPTPP giúp Việt Nam tăng cường xuất khẩu vào các quốc gia thành viên, đặc biệt là các quốc gia Việt Nam chưa có FTA như Canada, Mexico hay Peru.
- Đối với ngành dệt may, thị phần nhập khẩu của Việt Nam vào các quốc gia thành viên của CPTPP còn.
- rất nh (xem bảng 1) nên việc tham gia CPTPP sẽ giúp Việt Nam tận dụng thời cơ để xuất khẩu vào các quốc gia này..
- Bảng 1: Thị phần nhập khẩu mặt hàng dệt may Việt Nam của các quốc gia thành viên CPTPP.
- Phân công lao động phát triển hơn, Việt Nam có nhiều lợi thế để phát triển các lĩnh vực như dệt may, giày dép, điện t , sản xuất hàng tiêu d ng, nông nghiệp công nghệ cao, du lịch...Thương mại, đầu tư phát triển là cơ sở để cải thiện tăng trưởng kinh tế của Việt Nam..
- kinh tế-xã hội, pháp luật, văn hóa nhằm đạt được những cam kết đã ký kết c ng sẽ giúp Việt Nam hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường.
- Với những cam kết này, các quốc gia thành viên, trong đó có Việt Nam phải nỗ lực cải cách quy trình hải quan nói riêng và các các quy định hành chính nói chung, giúp cải thiện môi trường kinh doanh của quốc gia.
- Thứ 4, ở cấp độ vi mô, FTA thế hệ mới mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp và người tiêu dùng Việt Nam.
- Đặc biệt các ngành xuất khẩu chính của Việt Nam như dệt may, da giày đều được kỳ vọng là hưởng lợi rất nhiều t các FTA thế hệ mới.
- Bên cạnh đó, khi nhiều rào cản thương mại đối với hàng hoá nước ngoài được gỡ b , FTA thế hệ mới c ng tạo điều kiện để người tiêu dùng Việt Nam được tiếp cận mới các chủng loại hàng hoá và dịch vụ có chất lượng và đa dạng hơn..
- Tuy mở ra nhiều cơ hội cho Việt Nam nhưng các FTA thế hệ mới c ng đem lại nhiều thách thức như:.
- Đối với góc độ xuất khẩu, các FTA thế hệ mới mặc d xóa b phần lớn rào cản thuế quan cho hàng hóa Việt Nam để xâm nhập vào các thị trường rất lớn như EU, Australia, Can- ada.
- Trong bối cảnh công nghiệp hỗ trợ của chúng ta chưa phát triển, phần lớn nguyên liệu sản xuất của nhiều ngành xuất khẩu của chúng ta đang được nhập t Trung Quốc, các nước ASEAN, Hàn Quốc thì yêu cầu cao về tỷ lệ xuất xứ nội khối trở thành một đòi h i không dễ dàng đối với doanh nghiệp Việt Nam nếu muốn được hưởng ưu đãi thuế t các FTA này..
- Đây sẽ là những thách thức rất lớn đối với các hoàng hóa của Việt Nam để xâm nhập cào các thị trường khó tính..
- Việc mở c a thị trường mang t nh hai chiều và thị trường Việt Nam c ng sẽ mở c a để các hàng hóa bên ngoài tiến vào, tạo ra thách thức cạnh tranh không nh đối với doanh nghiệp trong nước.
- Các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam gặp phải những thách thức rất lớn để đạt được những cam kết này..
- Do vậy, tham gia TPTPP tạo thách thức không nh cho Việt Nam hoàn thiện pháp luật về lao động và về quyền tự do liên kết và thương lượng tập thể của người lao động và người s dụng lao động..
- Tham gia FTA thế hệ mới là cơ hội để VN đón nhận những làn sóng đầu tư t nước ngoài nhưng thách thức đối với chúng ta là làm sao để nguồn vốn, kinh nghiệm quản l , công nghệ sản xuất/dịch vụ hiện đại… t làn sóng đầu tư nước ngoài lan t a ra các DN nội địa của Việt Nam và để các DN Việt Nam có thể hợp tác hiệu quả và c ng hưởng lợi với các nhà đầu tư nước ngoài..
- Một số giải pháp để Việt Nam tận dụng những lợi ích từ các FTA thế hệ mới Việc đàm phán, tham gia một số hiệp định FTA thế hệ mới sẽ làm tăng thêm nhiều nghĩa vụ của Việt Nam về cải cách thể chế kinh tế (nhất là các vấn đề liên quan đến lao động và công đoàn, mua s m Ch nh phủ, DNNN, môi trường, ch nh sách cạnh tranh

Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn
hoặc xem Tóm tắt