Chng 1 L lun chung v ngun vn u t gin tip nc ngoi FPI

I. Khi nim FPI

Theo quy nh trong Khon 3, iu 3 ca Lut u t mi: "u t gin tip l hnh thc u t thng qua vic mua c phn, c phiu, tri phiu, cc giy t c gi khc, qu u t chng khon v thng qua cc nh ch ti chnh trung gian khc m nh u t khng trc tip tham gia qun l hot ng u t". Theo cch hiu ny, u t gin tip nc ngoi l cc khon u t gin tip do cc nh u t nc ngoi thc hin phn bit vi u t gin tip trong nc do cc nh u t trong nc thc hin thng qua 2 hnh thc ch yu sau: Nh u t trc tip mua c phn, c phiu, tri phiu v cc giy t c gi khc ca cc doanh nghip, ca chnh ph v ca cc t chc t tr c php pht hnh trn th trng ti chnh. Nh u t gin tip thc hin u t thng qua Qu u t chng khon hoc nh ch ti chnh trung gian khc trn th trng ti chnh.

II.

c trng ca FPI
Th nht, nh u t khng trc tip tham gia qun l doanh nghip

pht hnh chng khon hoc cc hot ng qun l ni chung ca c quan pht hnh chng khon. Th hai, nh u t khng km theo cam kt chuyn giao ti sn vt cht, cng ngh, o to lao ng v kinh nghim qun l nh trong trc tip u t (FDI). FPI l u t ti chnh thun ty trn th trng ti chnh. Nh vy c th thy, FPI l mt khi nim kh mi m, nht l nc ta, v chng xut hin v pht trin gn lin vi s hnh thnh v pht trin ca th
1

trng chng khon quc gia v quc t. Trn thc t, mc d FPI dng ch cc hnh thc u t khng phi l u t trc tip nc ngoi truyn thng (tc u t lp doanh nghip 100% vn nc ngoi, lp lin doanh hoc cng ty c phn v kinh doanh theo hp ng hp tc kinh doanh), song s phn bit ny khng phi lc no cng rch ri v thng nht. Chng hn, khi nh u t dng vn ca mnh mua c phiu ca doanh nghip, nu t l c phiu do nh u t nm gi thp hn mc nht nh (10% theo tiu chun ca IMF v 30% theo tiu chun ca Vit Nam hin hnh) l u t gin tip, nhng khi vt ngng ny li c xp vo u t trc tip v khi , nh u t c th dng quyn b phiu ca mnh can thip trc tip vo thc t qun l, kinh doanh ca doanh nghip Cng nh FDI, ng thi dng FPI chu nh hng trc tip v mnh m ca cc nhn t nh bi cnh quc t (ha bnh, n nh v m, cc quan h ngoi giao v mi trng php l quc t thun li); nhu cu v kh nng u t ca nh u t nc ngoi; mc t do ha v sc cnh tranh (ch yu l u i ti chnh v s thn thin, thun tin ca qun l nh nc i vi nh u t) ca mi trng u t trong nc; s pht trin ca h thng tin t v cc dch v h tr kinh doanh ni ring, ca cc th ch th trng ni chung ca nc tip nhn u t v.v Nhng khc vi FDI, FPI chu nh hng trc tip mnh hn t cc nhn t nh: s pht trin v m ca ca th trng chng khon, cht lng ca cc c phiu, tri phiu do doanh nghip v Nh nc pht hnh, cng nh cc chng khon c gi khc lu thng trn th trng ti chnh; s a dng v vn hnh c hiu qu ca cc nh ch ti chnh trung gian (trc ht l cc qu u t chng khon, cng ty u t ti chnh cc loi, cc qu u t i chng, qu u t mo him, qu thnh vin); s pht trin v cht lng ca h thng thng tin v dch v chng khan, trong c cc t chc cung cp dch v t vn v dch v nh mc h s tn nhim doanh nghip v chng khon. Dng

FPI s chy mnh vo trong nc t l thun v cp s nhn cng vi s gia tng qu trnh c phn ha cc doanh nghip, doanh nghip t nhn v doanh nghip c vn u t nc ngoi ang hot ng hiu qu trong nc, cng nh cng vi vic ni rng t l nm gi c phn ca cc nh u t nc ngoi trong cc doanh nghip

III.

Tnh cht ca FPI 1. Tnh thanh khon cao

Do mc ch ca FPI l t sut li tc cao vi mt mc ri ro nht nh

(hoc t sut li tc nht nh vi mc ri ro thp nht) ch khng quan tm n qu trnh sn xut kinh doanh ging nh trong phng thc FDI, cho nn NT nc ngoi sn sng bn li nhng chng khon m h ang nm gi u t sang th trng khc hoc chng khon khc vi t sut li tc d tnh cao hn, an ton hn. Tnh thanh khon cao ca FPI khin cho hnh thc u t ny tr thnh khon mc u t ngn hn mc d c phiu c coi l chng khon di hn v nhiu loi tri phiu giao dch trn TTCK c thi gian o hn di hn 1 nm.

2. Tnh bt n nh
Tnh thanh khon cao l nguyn nhn lm cho dng vn FPI mang tnh bt n nh. S bt n nh, trong mt gii hn no c th c li do n lm cho th trng ti chnh ni a hot ng nng ng v hiu qu hn, vn u t khng ngng c phn b li, dch chuyn t ni c t sut li nhun thp sang ni c t sut li nhun cao. Tuy nhin, nu iu xy ra vi tc qu nhanh, nhng nh hng xu n h thng ti chnh v tnh trng bt n nh ca nn kinh t xy ra l khng th trnh khi. Vn tr nn nghim trng hn i vi cc nc c th trng ti chnh mi hnh thnh v nn kinh t cn trong giai on chuyn i nh Vit Nam.

3. Tnh d o ngc
Tnh d o ngc ca dng vn FPI thc s gy tc ng xu n nn

kinh t, n l h qu ca hai c tnh thanh khon cao v bt n nh. Do d o ngc cho nn c th ch trong khong thi gian ngn mt lng vn FPI ln tho lui b ghi u t sang th trng khc li hu qu khn lng cho nn kinh t. Kinh nghim khng khong kinh t ti chnh ca cc nc chu vo cui thp k 90 ca th k 20 cho thy tc hi ca s o ngc dng vn FPI khi nn kinh t ca cc quc gia ny xut hin nhng khongtrng, hu qu l nn kinh t bong bng nhanh chng b sp m trong ngn hn kh c th khc phc c.
IV.

So snh FPI v FDI 1. im tng ng

Th nht, c hai u l hot ng a vn ra nc ngoi lm tng lng

vn v d tr ngoi t ca nc ch nh. FDI v FPI xut hin do nhu cu hi nhp kinh t quc t. Th hai, lung vn c lun chuyn t nc ca nh u t sang nc s dng vn u t, nhm mc ch to li nhun cho nh u t. to li ch tt nht cho mnh, nh u t c th la chn cho mnh cch thc u t ph hp nht hoc kt hp c 2 hnh thc trn. Li nhun ca nh u t ph thuc vo kt qu kinh doanh ca doanh nghip v t l thun vi s vn u t. Do , tnh hnh hot ng ca doanh nghip l mi quan tm chung ca hai hot ng u t ny. Th ba, c hai ngun vn ny u chu s iu chnh ca nhiu lut l khc nhau. Do u l u t quc t nn c FDI v FPI u chu s iu chnh ca nhiu lut l khc nhau. Mc d cc hot ng ny chu nh hng ln t lut php nc tip nhn u t nhng trn thc t vn b iu chnh bi cc iu c, thng l quc t v lut ca bn tham gia u t. Do , to mt mi trng u t lnh mnh, trnh nhng xung t v tranh chp khng ng c, trong qu trnh hi nhp v pht trin, cc nc nn c s iu chnh lut l ca mnh gn v

ph hp vi iu c v lut l quc t.

2. im khc bit
im khc bit th nht l quyn s dng v quyn s hu ngun vn. Vi FDI, nh u t c quyn s hu v quyn s dng vn cn FPI nh u t ch c quyn s hu ch khng c quyn s dng vn. Khi u t theo hnh thc trc tip, nh u t va l ngi b vn, va l ngi trc tip qun l iu hnh vic s dng vn ca mnh, va c quyn tham gia vo hot ng ca doanh nghip. Do , nh u t c bit quan tm ti hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip v lin quan trc tip n li nhun ca h. Li ch thu c theo li nhun cng ty v c chia theo t l vn gp. Tri li, nu u t theo hnh thc vn gin tip FPI, nh u t ch n thun l hot ng b vn, u t vn vo doanh nghip thng qua vic mua bn chng khon hoc nhng ti sn c gi khc, nh u t khng c quyn tham d vo hot ng ca cng ty. Li nhun thu c t vic chia c tc hoc vic bn chng khon thu chnh lch, Tuy nhin, nu nm gi mt trn mt t l c phn nht nh, FPI c th tr thnh FDI, nh u t c quyn ra quyt nh i vi cng ty h b vn. im khc bit th hai l tc lun chuyn vn: FPI c kh nng lun chuyn vn tt hn FDI. c im ni bt nht ca FPI l tnh bt n nh. Vic bn chng khon din ra n gin hn nhiu so vi vic hy b mt d n u t trong u t trc tip nc ngoi. Do , tc lun chuyn vn ca FPI cao hn nhiu so vi FDI. iu ny c th gip cc nn kinh t mi ni tng tnh linh hot, thc y qu trnh pht trin ca mnh. Tuy nhin, trong thi k nn kinh t suy thoi, lng vn ra v vo qu nhanh li lm nn kinh t mt tnh cn bng, gy nh hng ln n cc hot ng sn xut, Ngc li, FDI l ngun b sung vn di hn cho nc ch nh khng d b rt i trong thi gian ngn v gn lin vi hot ng ca d n. Nc ch nh s c tip nhn mt ngun vn ln b sung cho vn u t trong nc m khng lo phi tr n. V d nh, nu nh u t chn hnh thc u t trc tip FDI vo mt d n xy dng 1 cng trnh, mun thu hi vn th phi i cng trnh c hon thin v nh vy c th s mt ti
5

rt nhiu nm. Trong khi , nu u t vo th trng chng khon, c th d dng thu hi vn bng cch bn li chng khon. im khc bit th ba l tnh chp nhn ri ro: FPI thng chp nhn ri ro cao hn FDI. FDI thng hng ti c hi kinh doanh mang li li nhun c th, c th tnh ton v d bo vi xc sut thnh cng cao. Ngc li, nh u t gin tip c iu kin theo ui nhng c hi u t vi mc ri ro ln hn vi k vng vo thi c tng trng bng n trong tng lai. V hnh thc u t: FPI ch l hot ng lun chuyn vn cn FDI l hot ng lun chuyn vn c th km theo cc loi hnh u t khc. FDI khng ch gn vi vic di chuyn vn m cn i km hot ng chuyn giao cng ngh, chuyn giao kin thc v kinh nghim, to th trng mi cho c bn u t v tip nhn u t. Vn FDI khng ch bao gm vn u t ban u ca ch u t di hnh thc vn php nh m cn bao gm c vn vay doanh nghip trin khai v m rng d n cng nh vn u t trch t li nhun thu c trong qu trnh hot ng ca doanh nghip. Thng thng, FDI thng i km vi 3 yu t: hot ng thng mi, chuyn giao cng ngh, di c lao ng. Sn phm ca FDI thng thy l nhng nh my mi, hin i ; mng li cng ngh thng tin cao cp; nhng khu thng mi khng l; nhng lao ng cht lng cao giao tip vi nhau bng ngn ng quc t. V i tng tip nhn u t FPI thng i vo cc nc pht trin trong khi FDI li chuyn t nc pht trin sang cc nc ang pht trin. thc hin FPI cn 1 h thng ti chnh hot ng hiu qu. Trong khi , cc nc km pht trin li c h thng ti chnh yu nn FPI c xu hng lun chuyn gia cc nc pht trin vi nhau hoc cc nc ang pht trin sang cc nc pht trin. Trong khi , FDI nhm mc tiu tm kim th trng, ngun nhn cng r, li nhun cao V ch th u t u t trc tip nc ngoi c thc hin ch yu bng cc Cng ty xuyn quc gia, cc thng nhn. Nhng cng ty xuyn quc gia rt ln v c lch s pht trin lu i l Unilever, Ford Motor, Royal Dutch Shell,
6

Siemens. Cn u t gin tip c thc hin bi Nh nc, cc t chc ti chnh quc t.

V.

Tc ng ca FPI 1. Tc ng tch cc
FPI trc tip lm tng tng vn u t gin tip v gin trip lm tng

tng vn u t trc tip x hi, gp phn khai thc & nng cao hiu qu s dng cc ngun lc trong nc, ng gp vo tng trng kinh t, thc y hi nhp th trng vn quc t. FPI l mt knh dn vn quy m ln s trc tip lm tng lng FPI trn th trng vn trong nc. Khi FPI gia tng s lm pht sinh h qu tch cc gia tng dy chuyn n dng vn u t gin tip trong nc. Ni cch khc, cc nh u t trong nc s nhn gng" cc nh u t gin tip nc ngoi v tng ng lc b vn u t gin tip ca mnh, Kt qu tng u t gin tip x hi s tng ln. Hn na, FPI gia tng s l mt bo m v to ng lc mi hp dn hn cho cc nh u t khc mnh dn thng qua cc quyt nh u t trc tip mi ca mnh, kt qu l gin tip gp phn lm tng u t trc tip x hi t pha cc nh u t c nc ngoi, cng nh trong nc. FPI gp phn tch cc vo s pht trin ca th trng ti chnh ni ring, hon thin cc th ch v c ch th trng ni chung. Do FPI c tnh thanh khon cao, nn cc giao dch vn trn th trng s tr nn si ng hn khi c s tham gia ca nh u t nc ngoi. Hn na, iu kin v kt qu i km vi s gia tng dng FPI ny l s pht trin n r cc nh ch & dch v ti chnh chng khon, trc ht l cc loi qu u t, cng ty ti chnh, v cc th ch ti chnh trung gian khc, cng nh cc dch v t vn, b tr t php & h tr kinh doanh, xc nh h s tn nhim, bo him, k ton, kim ton & thng tin th trng. ng thi ko theo s gia tng yu cu & hiu qu p dng cc nguyn tc cnh tranh th trng, trc ht trn th trng chng khonTt c nhng iu ny trc tip v gin tip gp phn pht trin mnh m hn cc b phn v tng th th trng ti chnh ni ring, cc th ch & c ch th trng ni chung.
7

FPI gp phn nng cao nng lc v hiu qu qun l theo cc nguyn tc v yu cu kinh t th trng, hi nhp quc t. S gia tng dng vn u t gin tip nc ngoi v pht trin th trng ti chnh s t ra nhng yu cu mi v cng to cc cng c, kh nng mi cho qun l nh nc ni chung v qun l, qun tr doanh nghip ni ring. Vic qun l v qun tr doanh nghip pht hnh chng khon s c thc hin nghim tc, hiu qu hn do yu cu v bo co ti chnh doanh nghip v minh bch ha, cp nht ha thng tin lin quan n cc chng khon m doanh nghip v s pht hnh. Hn na, v nguyn tc, cc nh u t ch la chn u t vo chng khon ca cc doanh nghip ng tin cy, ang v s c trin vng pht trin tt trong tng lai. Chnh iu ny s cho php qu trnh "chn lc nhn to", "b phiu" cho s h tr v pht trin cc doanh nghip ny tr nn khch quan v ph hp c ch th trng hn (cn nhng doanh nghip khc m chng khon ca h khng hp dn s phi iu chnh li nh hng v cht lng qun tr kinh doanh, sp nhp hoc gii th). H thng lut php, cng nh cc c quan, b phn v c nhn trong h thng qun l nh nc lin quan n th trng ti chnh, nht l n u t gin tip nc ngoi s phi c hon thin, kin ton v nng cao nng lc hot ng hn theo yu cu, c im ca th trng ny, cng nh theo cc cam kt hi nhp quc t. ng thi, thng qua tc ng vo th trng ti chnh, Nh nc s a dng ha cc cng c v thc hin hiu qu vic qun l ca mnh theo cc mc tiu la chn thch hp. Trn c s , nng lc v hiu qu qun l nh nc i vi nn kinh t ni chung, th trng ti chnh ni ring s c ci thin hn.

2. Tc ng tiu cc
Bn cnh nhng tc ng tch cc nu trn, dng vn FPI cn gy ra mt s tc ng tiu cc sau: Th nht, lm tng mc nhy cm v bt n v kinh t c nhn t nc ngoi. FPI c thc hin di dng u t ti chnh thun ty vi cc chng khon c th chuyn i v mang tnh thanh khon cao trn th trng ti chnh,
8

nn cc nh u t gin tip nc ngoi d dng v nhanh chng m rng hoc thu hp, thm ch t ngt rt vn u t ca mnh v nc, hay chuyn sang u t di dng khc, a phng khc ty theo k hoch v mc tiu kinh doanh ca mnh. c trng ni bt ny cng chnh l nguyn nhn hng u gy nn nguy c to v khuch i nhy cm v chn ng kinh t ngoi nhp ca dng vn u t gin tip nc ngoi i vi nn kinh t ca nc tip nhn u t. Cn ni thm rng, s nhy cm v bt n kinh t c th bt ngun t cc nguyn nhn bn trong, cng c th hon ton do cc nguyn nhn bn ngoi nc tip nhn u t (phn ng dy chuyn, ln sng domino ca cc nh u t quc t dn ti khng hong ti chnh tin t chu cui thp k 90 th k trc) Th hai, khi dng vn u t nc ngoi vo qu nhiu, nht l u t gin tip, c th gy ra nhng ri ro v m. Nguy c ph bin nht l t gi tng ln qu mc (ng bn t ln gi), chnh iu ph v cn bng ti khan vn v lm tch t n nc ngai (t ga hi ai thc tng s thc y kh nng vay ngoi t khng c bo m v gieo mm cho tnh trng mt vn khi t gi gim xung mc thp hn mc c th kim sat c). Bn cnh , vn vo c th gy ra p lc lm pht trong mt s trng hp nh: khi t gi c nh c duy tr, dng vn vo dn n tnh trng m rng iu kin tin t trong nn kinh t, qua s tc ng n mc gi, t l lm pht c th gia tng. iu s gy bt li cho hot ng kinh t ni chung v hot ng ca h thng trung gian ti chnh ni ring

Chng 2

Thc trng huy ng vn u t gin tip nc ngoi FPI ca Vit Nam

I. Vic qun l ca nh nc vi dng vn FPI 1. Quy nh v t l nm gi s hu nc ngoi
Sau 12 nm m ca cho u t trc tip nc ngoi, ngy 28/6/1999, Th tng chnh ph ban hnh quyt nh s 145/1999/Q-TTg chnh thc cho php cc nh u t nc ngoi c php mua c phn trong cc doanh nghip Vit Nam. Ngy 10/6/1999, chnh ph ra quyt nh s 139/1999/Q-TTg cho php cc t chc, c nhn nc ngoi c nm gi ti a 20% tng s c phiu ang lu hnh ca mt t chc pht hnh, chng ch qu u t ca mt qu u t chng khon, trong mt t chc nc ngoi c nm gi ti a 7% v mt c nhn nc ngoi c nm gi ti a 3%. Cc t chc, c nhn nc ngoi c nm gi ti a 40% tng s tri phiu ang lu hnh ca mt t chc pht hnh, trong mt t chc nc ngoi c nm gi ti a 10% v mt c nhn nc ngoi c nm gi ti a 5%.T l gp vn ca bn nc ngoi trong Cng ty chng khon lin doanh ti a l 30%. Sang n nm 2003, th tng chnh ph ra quyt nh s 36/2003/Q-TTg v vic ban hnh quy ch gp vn, mua c phn ca nh u t nc ngoi trong cc doanh nghip Vit Nam. Quyt nh ny nhm khuyn khch cc nh u t nc ngoi gp vn, ng thi huy ng cng ngh, phng php qun l doanh nghip ca nc ngoi v m rng th trng, tng sc cnh tranh cho cc doanh nghip Vit Nam.T l cho php mua c phn vn b khng ch mc 30% vn iu l ca doanh nghip v nu vt qu t l ny th doanh nghip khng cn l doanh nghip trong nc na m tr thnh x nghip lin doanh c iu chnh theo mt h thng php lut khc.

10

im ng ch y l vic m rng loi doanh nghip c php nhn vn gp, bn c phn cho cc nh u t nc ngoi bao gm: doanh nghip nh nc thc hin c phn ho, cng ty c phn, cng ty trch nhim hu hn, cng ty hp danh, lin hip hp tc x, hp tc x hot ng kinh doanh trong lnh vc ngnh ngh do Th tng Chnh ph quyt nh hoc u quyn b trng b K hoch v u t cng b tng thi k. ng thi l vic m rng nh ngha v nh u t nc ngoi bao gm: T chc kinh t ti chnh nc ngoi l t chc kinh t ti chnh c thnh lp theo php lut nc ngoi v hot ng kinh doanh ti nc ngoi hoc ti Vit Nam. Ngi nc ngoi khng thng tr Vit Nam l cng dn nc ngoi c tr nc ngoi. Ngi nc ngoi thng tr Vit Nam l cng dn nc ngoi v ngi khng c quc tch Vit Nam c tr, lm n, sinh sng lu di Vit Nam. Ngi Vit Nam nh c nc ngoi l ngi quc tch Vit Nam v ngi gc Vit Nam c tr, lm n, sinh sng lu di nc ngoi. Trong khi i vi cng ty nim yt, bng quyt nh s 146/2003/QTTg ngy 17/3/2003 ca Th tng chnh ph t l mua c phiu t 20% c nng ln mc 30%. T chc, c nhn nc ngoi c nm gi khng gii hn t l tri phiu lu hnh trn th trng chng khon Vit Nam thay cho vic ch nm gi 40% nh trc kia. T l gp vn ca t chc kinh doanh chng khon nc ngoi trong Cng ty Chng khon lin doanh hoc cng ty qun l qu lin doanh ti a l 49% vn iu l tng ln so vi mc 30% nh trong Quyt nh 139/1999/QTTg. Vic mua c phn ca nh u t nc ngoi c l s mi cn b khng ch t l 30% nu nh cn s phn bit gia doanh nghip nc ngoi v doanh nghip trong nc.
11

Tuy nhin n nm 2005 vi vic ra i ca Lut Doanh nghip v Lut u T s phn bit ny c xa b. Theo tinh thn ca hai o lut ny nh u t nc ngoi ni chung c i x bnh ng nh nh u t trong nc, c v quyn u t, gp vn, mua c phn (d cn mt s phn bit nht nh). Quyt nh s 238/2005/Q-TTg v t l tham gia ca bn nc ngoi vo TTCK Vit Nam ban hnh ngy 29/9/2005, theo cc t chc c nhn ngi nc ngoi mua bn chng khon trn TTCK c php nm gi ti a 49% tng s c phiu nim yt; ti a 49% tng s chng ch qu u t nim yt, ng k giao dch ca mt qu u t chng khon v khng gii hn t l nm gi i vi trai phiu lu hnh ca mt t chc pht hnh. Mi y nht l quyt nh 55/2009/Q/TTg quy nh: Nh u t nc ngoi mua, bn chng khon trn th trng chng khon Vit Nam c nm gi: i vi c phiu: ti a 49% tng s c phiu ca cng ty c phn i chng. Trng hp php lut chuyn ngnh c quy nh khc th p dng theo quy nh ca php lut chuyn ngnh. Trng hp t l s hu bn nc ngoi c phn loi theo danh mc cc ngnh ngh c th th p dng theo danh mc phn loi. i vi chng ch qu u t i chng: ti a 49% tng s chng ch qu u t ca mt qu u t chng khon i chng. i vi cng ty u t chng khon i chng: ti a 49% vn iu l ca mt cng ty u t chng khon i chng. i vi tri phiu: t chc pht hnh c th quy nh gii hn t l nm gi i vi tri phiu lu hnh ca t chc pht hnh. Ring i vi vic nm gi c phn ca cc nh u t nc ngoi trong cc ngn hng thng mi, Chnh ph c Ngh nh 69/2007/N-CP ngy 20/4/2007 quy nh cc nh u t nc ngoi c nm gi ti a 30% vn iu l. Tuy nhin ch n khi Chnh ph ban hnh Ngh nh s 139/2007/N-CP vo ngy 5/9/2007 th quyn ny mi c ghi nhn mt cch c th, r rng. Theo tt c cc t chc l php nhn, gm c doanh nghip c vn u t nc ngoi,

12

khng phn bit ni ng k tr s chnh v mi c nhn, khng phn bit quc tch v ni c tr, u c quyn gp vn, mua c phn vi mc khng hn ch ti cc doanh nghip, tr mt s trng hp (cng ty c phn nim yt; doanh nghip ngnh ngh kinh doanh c iu kin do php lut chuyn ngnh quy nh; doanh nghip nh nc c phn ha v doanh nghip kinh doanh dch v p dng theo Biu cam kt v thng mi dch v vi WTO). Ngay trong Biu cam kt dch v vi WTO, Vit Nam cng cam kt: Mt nm sau khi gia nhp, hn ch 30% c phn nc ngoi trong vic mua c phn ca cc doanh nghip Vit Nam s c bi b, ngoi tr i vi vic gp vn di hnh thc mau c phn trong cc ngn hng thng mi c phn v cc ngnh khng cam kt trong biu cam kt ny. Nh vy t ngy 11/1/2008 (mt nm sau khi gia nhp WTO), thc cht ro cn ch nm trong ba loi trng hp c bit cn li theo quy nh ca Ngh nh 139/2007/N-CP. Tuy nhin khi Vit Nam thc thi l trnh cam kt vi WTO nhng lnh vc hn ch ni trn trong tng lai cng s m toang cnh ca cho u t nc ngoi. Nh vy vi hng lot nhng quy nh trn, t l s hu ca cc nh u t nc ngoi c nng ln t 20% trong gia on u ln 49% trong giai on hin nay. Hn ch t l s hu cho nh u t nc ngoi hin nay cng l mt trong nhng ro cn trong vic qun l lung vn u t gin tip nc ngoi.

2. Quy nh giao dch trn ti khon vn

Nm 2002, NHNN ban hnh quyt nh 998/2002/Q-NHNN ngy 13/9/2002 v qun l ngoi hi i vi vic mua, bn chng khon trong , nh TNN ch c chuyn phn vn u t thuc giao dch vn ra nc ngoi sau 1 nm k t ngy phn vn c chuyn vo ti khon giao dch chng khon bng VND.

13

V nm 2004, vi vic ban hnh Quyt nh 1550/2004/Q-NHNN ngy 6/12/2004 v qun l ngoi hi i vi vic mua, bn chng khon ca TNN ti TTGDCK to thm nhiu iu kin thun li hn cho cc nh u t nc ngoi. C th, quyt nh ny b rng buc iu kin rt vn ca nh u t nc ngoi, trong khi Quyt nh 998/2002/Q-NHNN trc y quy nh i tng ny ch c chuyn ra nc ngoi phn vn u t (thuc giao dch vn) sau 1 nm k t ngy phn vn c chuyn vo ti khon giao dch chng khon bng VND. i vi cc khon thu nhp t u t chng khon (c tc, tri tc, chnh lch gi...), vic chuyn ra nc ngoi cng thun li hn. C th theo Quyt nh 1550, nh u t nc ngoi ch cn hon tt cc ngha v v thu vi Nh nc l c quyn mua ngoi t chuyn ra nc ngoi. Bn cnh , Quyt nh 1550 cho php nh u t nc ngoi c m ti khon giao dch chng khon ti cng ty chng khon v cc cng ty ny s m trch vic kim sot dng tin vo, ra ca nh u t nc ngoi thng qua mt ngn hng c php kinh doanh ngoi t. Trong khi trc y, Q 998 quy nh: nh u t nc ngoi mun mua, bn chng khon nim yt phi m ti khon lu k v ti khon giao dch chng khon ti thnh vin lu k nc ngoi. Bn cnh Quyt nh 1550/2004 l vic ban hnh Thng t 03/2004/TTNHNN ngy 25/5/2004 hng dn v vic qun l ngoi hi i vi vic gp vn, mua c phn ca nh u t nc ngoi trong cc doanh nghip Vit Nam.Theo Thng t 03, thc hin gp vn, mua c phn trong cc doanh nghip Vit Nam, Nh TNN phi m 1 ti khon ti mt NHTM hot ng ti Vit Nam. Mi giao dch chuyn tin thc hin gp vn, mua, bn c phn, chuyn nhng vn gp, thu v s dng c tc, li tc c chia, mua ngoi t ti cc ngn hng c php kinh doanh ngoi hi chuyn ra nc ngoi v cc giao dch khc lin quan n hot ng gp vn, mua c phn trong cc doanh nghip Vit Nam ca nh TNN u phi thc hin qua ti khon ny.Theo quy nh ny cc nh TNN bt buc phi thc hin giao dch bng VND.

14

V gn y nht l Ngh nh 160/2006/N-CP ngy 28/12/2006 quy nh chi tit v php lnh ngoi hi quy nh nh sau: nh u t nc ngoi phi m ti khon vn u t gin tip bng ng Vit Nam ti t chc tn dng c php thc hin u t gin tip ti Vit Nam. Vn u t bng ngoi t phi bn ly ng Vit Nam u t gin tip ti Vit Nam. Mi giao dch lin quan n hot ng u t gin tip phi thc hin thng qua ti khon vn u t gin tip bng ng Vit Nam.

3. Chnh sch thu i vi hot ng u t gin tip nc ngoi thng qua th trng chng khon
T khi s giao dch chng khon thnh ph H Ch Minh ra i, khuyn khch s pht trin ca th trng chng khon, ngy 27/2/2000 Chnh ph ban hnh Quyt nh s 39/2000/Q-TTg quy nh tm thi u i thu i vi hot ng kinh doanh chng khon, trong quy nh: Thu gi tr gia tng Tm thi khng thu thu GTGT i vi cc hot ng kinh doanh chng khon trong thi gian 3 nm k t nm 2000 n ht nm 2002. Thu thu nhp doanh nghip i vi cng ty chng khon v cng ty qun l qu u i v thu thu nhp doanh nghip theo quy nh hin hnh cn c u i thm: min thu mt nm v gim 50% s thu thu nhp doanh nghip 2 nm tip theo. i vi cc t chc pht hnh c chng khon c nim yt c gim 50% thu thu nhp doanh nghip phi np trong hai nm tip theo k t khi nim yt chng khon ln u ti Trung tm giao dch chng khon. Thu thu nhp cc nhn

15

Cc c nhn u t chng khon c min thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao cho phn thu nhp t c tc, li tri phiu, chnh lch mua bn chng khon. Thc hin quy nh trn, B ti chnh c Thng t s 74/2000/TT-BTC ngy 19/7/2000 hng dn thi hnh Quyt nh s 39/2000/Q-TTg ngy 27/3/2000 ca th tng Chnh ph quy nh tm thi u i v thu i vi cc hot ng kinh doanh chng khon. Sau , B Ti chnh ban hnh Thng t s 72/2006/TT-BTC sa i, b sung Thng t s 100/2004/TT-BTC ngy 20-10-2004 hng dn v thu gi tr gia tng (VAT) v thu thu nhp doanh nghip (TNDN) i vi lnh vc chng khon (CK). Thu thu nhp doanh nghip Cng ty chng khon v cng ty qun l qu u t chng khon c p dng mc thu sut thu thu nhp doanh nghip l 20% trong thi hn 10 nm, k t khi khai trng hot ng kinh doanh. Ht thi hn hng thu sut 20%, cng ty phi chuyn sang np thu thu nhp doanh nghip theo mc thu sut 28%. Trng hp cng ty i vo hot ng kinh doanh v thc hin k khai np thu thu nhp doanh nghip theo thu sut 32% (i vi doanh nghip hot ng theo Lut khuyn khch u t trong nc) hoc theo thu sut 25% (i vi doanh nghip hot ng theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam) th k t nm ti chnh 2004 c chuyn sang p dng thu sut 20% cho khong thi gian cn li. Khong thi gian cn li bng (=) thi gian c p dng thu sut 20% tr i (-) thi gian hot ng. Cng ty chng khon v cng ty qun l qu u t chng khon mi thnh lp c min thu thu nhp doanh nghip 2 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np trong 3 nm tip theo.

16

Cc t chc khc bao gm cc qu u t nc ngoi, t chc nc ngoi c thnh lp theo php lut nc ngoi, khng c t cch php nhn ti Vit Nam nhng c m ti khon u t chng khon ti Vit Nam, cc t chc thnh lp v hot ng theo php lut Vit Nam (tr cng ty chng khon, cng ty qun l qu v cc t chc nu ti tit 2.1, im 2, mc III Thng t s 100/2004/TT-BTC) thc hin np thu thu nhp doanh nghip theo phng thc khon nh sau: i vi chuyn nhng chng khon (c phiu, chng ch qu u t, tri phiu, tr tri phiu thuc din min thu), s thu phi np c xc nh bng 0,1% tng gi tr chng khon bn ra ti thi im chuyn nhng. i vi li tri phiu (tr tri phiu thuc din min thu), s thu phi np c xc nh bng 0,1% tng gi tr tri phiu (bao gm mnh gi ghi trn tri phiu v s li c nhn) ti thi im nhn li. Phn li tc t u t vo c phiu, chng ch qu u t chu thu thu nhp doanh nghip th khng phi chu thu thu nhp doanh nghip. Qu u t chng khon khng thuc i tng np thu thu nhp doanh nghip Thu thu nhp c nhn C nhn trong nc v nc ngoi u t chng khon ti Vit Nam tm thi cha phi np thu thu nhp i vi khon thu nhp t c tc, li tri phiu, chnh lch mua bn chng khon v cc khon thu nhp khc t u t chng khon theo quy nh hin hnh. V gn y nht T 1/1/2010, c nhn c thu nhp t kinh doanh chng khon s phi ng thu TNCN. Nh vy, khong 730 nghn ti khon ca cc nh u t chng khon ng k ti cc cng ty chng khon s phi np thm mt khon thu thu nhp c nhn vi 2 phng n m Tng cc thu a ra. Mt l, c nhn chuyn nhng chng khon ng k np thu theo biu thu ton phn vi thu sut l 20%. Vic p dng thu sut 20% phi tnh trn tng cc loi
17

chng khon ang giao dch trong nm Dng lch. C nhn chuyn nhng chng khon ng k np thu sut 20% vn phi tm np theo thu sut 0,1% trn gi chng khon chuyn nhng tng ln. Hai l trng hp c nhn chuyn nhng chng khon khng ng k np thu theo biu thu ton phn vi thu sut 20% th p dng thu sut 0,1% trn gi chuyn nhng chng khon tng ln. i vi thu chuyn li nhun ra nc ngoi th theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam, cc t chc c nhn tham gia u t chng khon trn th trng chng khon Vit Nam phi np thu chuyn li nhun ra nc ngoi 5% trn s thu nhp chuyn ra nc ngoi. n nm 2004, Nh nc ban hnh Thng t s 26/2004/TT-BTC hng dn thc hin quy nh v thu chuyn li nhun ra nc ngoi v hon thu TNDN ti u t vi cc nh u t nc ngoi. Theo Thng t ny, t ngy 1/1/2004, cc khon thu nhp hp php m t chc kinh t hoc c nhn nc ngoi thu c do tham gia u t vn di bt k hnh thc no theo quy nh ca Lut u t nc ngoi ti Vit Nam, k c c nhn l ngi Vit Nam nh c nc ngoi u t v nc v ngi nc ngoi thng tr Vit Nam theo Lut khuyn khch u t trong nc, khi chuyn ra khi lnh th Vit Nam hoc gi li ngoi Vit Nam khng phi np thu chuyn li nhun ra nc ngoi.

4. Hng dn hot ng ca nh u t nc ngoi trn th trng chng khon

Ngy 24/12/2008, B Ti chnh k ban hnh Quyt nh 121/2008/Q-BTC ban hnh Quy ch hot ng ca nh u t nc ngoi trn th trng chng khon Vit Nam. Theo , Quy ch ny ln u tin hng dn hot ng u t ca tt c cc t chc c nhn nc ngoi; hot ng cung cp dch v chng khon, hot ng ca chi nhnh, vn phng i din ca t chc nc ngoi trn th trng chng khon Vit Nam. Theo Quy ch ny cc nh u t trn th trng chng khon Vit Nam di cc hnh thc trc tip mua chng khon v u t thng qua vic y thc qun l vn u t cho cng ty qun l qy. Cc nh u t nc ngoi
18

phi ng k m s giao dch chng khon vi UBCKNN hoc trung tm lu k chng khon thng qua thnh vin lu k. Theo Quy ch, mi nh u t nc ngoi ch c m mt ti khon vn u t gin tip bng ng Vit Nam ti mt t chc tn dng c php hot ng kinh doanh ngoi hi thc hin hot ng u t gin tip ti Vit Nam. Mi giao dch chuyn tin thc hin gp vn, mua, bn c phn, c phiu, tri phiu, chng ch qu, chuyn nhng vn gp trong cc hot ng u t, cc thanh ton khc lin quan n hot ng u t chng khon ca nh u t nc ngoi; nhn v s dng c tc, li tc c chia, mua ngoi t ti cc t chc tn dng c php kinh doanh ngoi hi ti Vit Nam chuyn ra nc ngoi v cc giao dch khc c lin quan u phi thc hin thng qua ti khon ny. Mi nh u t nc ngoi cng ch c php m mt ti khon lu k chng khon v mi bt ton thanh ton u phi c thc hin thng qua ti khon ny. Vi cc vn phng i din ca t chc ti chnh nc ngoi ti Vit nam, h ch c m ti khon chuyn chi bng ngoi t hoc bng ng Vit nam c gc ngoi t ti t chc tn dng c php kinh doanh ngoi hi ti Vit Nam v ch c s dng ti khon ny vo hot ng ca vn phng i din. Cc nhn vin lm vic ti vn phng i din khng trc tip thc hin, hay thay mt cho t chc nc ngoi tham gia iu hnh, qun l cc cng ty, qun l cc d n hp tc, thc hin cc hp ng tha thun k kt gia t chc nc ngoi vi i tc Vit Nam, thc hin cc hp ng giao dch ti sn, khng c thay mt cho nh u t nc ngoi thc hin cc hot ng kinh doanh chng khon ti Vit Nam v phi bo co hot ng nh k hng thng, qu, nm cho UBCKNN. Nh u t nc ngoi thc hin cc hot ng, giao dch u t thng qua hnh thc y quyn qua cc vn phng i din, nhn vin lm vic ti cc vn phng i din phi chm dt vic y quyn. Vn phng i din c nhn y quyn t lnh ca cng ty m v phi thc hin ch bo co cho UBCKNN.

19

II.

Thc trng huy ng vn FPI ca Vit Nam 1. Thc trng huy ng vn FPI ca Vit Nam t th trng trong nc 1.1. Thc trng huy ng vn FPI qua cc qu u t 1.1.1. Phn loi cc nh u t Vit Nam
Nhng cng ty qun l qu nc ngoi vi nh hng ch u t lu

di ti Vit Nam th u thnh lp cc Vn phng ti Vit Nam, t i huy ng vn ti cc trung tm ti chnh quc t di hnh thc thnh lp qu ng, qu m (hn ch chc nng). Thuc thnh phn ny l cc t chc nh MeKong capital, Vina capital, Dragon Capital Dng vn t cc nh ch ny l di hn, thng thng mt qu c thi hn hot ng t 7 - 10 nm. Phng chm hot ng ca cc t chc ny thng l u t di hn v u t gi tr, t c cc hot ng u c lt sng, bi v h phi mt rt nhiu thi gian cng sc xy dng mt danh mc u t. Hn na, nhng quyt nh u t, mua bn chng khon thng thng qua Hi ng u t, Hi ng qun tr v Ban i din qu... nn u t theo kiu lt sng l kh xy ra. Tuy nhin, cc t chc ny cng sn sng ti cu trc danh mc u t khi cm thy rng nm gi loi c phiu no v mt lu di l khng chc chn hoc cn phi phn b ngun vn phn tn ri ro v u t vo nhng c phiu khc c li hn. Hot ng ti c cu danh mc u t ca cc t chc ny khng phi l ng thi rt vn v nc, mc d h c th chuyn tin thoi vn sang ngoi t mnh trong mt khong thi gian no . Ngun vn FPI t cc nh ch ny thng l di hn v n nh, d nhin tr mt s trng hp qu phi gii th thanh l trc thi hn, ngun vn ny gip cho TTCK n nh nn hu ht cc quc gia trn th gii c TTCK pht trin u trn trng v khuyn khch thu ht dng vn ny. Khuyn khch y l cho php cc cng ty qun l qu nc ngoi v qu u t c thnh lp theo php lut

20

trong nc v coi nhng thnh phn ny l nh u t trong nc, tuy nhin nc ta cha c chnh sch ny, VAFI tng khuyn ngh y ban Chng khon Nh nc & B Ti chnh chnh sch trn nhng cho n nay vn ny vn cn ang c nghin cu. Cc t chc ti chnh, chng khon nc ngoi cha m vn phng u t ti Vit Nam nhng m ti khon giao dch chng khon. Nhn chung cc t chc ny u c chng trnh nghin cu v Vit Nam. Mt s t chc thuc i tng ny c nhng chng trnh u t vo Vit Nam nhng cha nhiu. Mt s t chc lp vn phng ti Vit Nam u t khi c iu kin, ngun vn u t ny thng c chuyn dch t cng ty m, dng vn ny mang tnh ngn hn hn so vi trn . Hot ng u thc u t t cc nh ch ti chnh ton cu. Cc tp on ti chnh ton cu c b phn qun l danh mc u t ti nhng chi nhnh ca tp on khp ni trn th gii, thng thng tp trung ti cc quc gia giu c. Cc nh u t thng qua cc nh ch ny th c th d dng u t vo mt TTCK no vo bt k thi im no m khng phi mt thi gian m ti khon, mt thi gian nghin cu doanh nghip... (khc vi hnh thc m trc tip ti khon). Mi hot ng giao dch, thanh ton, nghin cu danh mc u t u thng qua cc nh ch ny. Vai tr ca cc nh ch ti chnh ln l rt quan trng cho hot ng u thc u t: cung cp kp thi v y cc tin tc kinh t ti chnh ca nc s ti, xy dng c mt danh mc u t tt cho nh u t ca mnh, nu danh mc khng hon thin th nh hng ti kt qu u t, cc t chc ti chnh ton cu cng ng vai tr rt quan trng trong vic t vn cho cc nh u t quc t u t vo mt TTCK no . Dng vn FPI t cc nh u t chin lc (cng ngnh ngh vi doanh nghip s ti). nhiu nc, ngi ta coi y l dng vn trc tip. Nhn chung cc

21

nh u t chin lc nc ngoi thng quan tm ti nhng doanh nghip ln thuc ngnh bu chnh vin thng, ngn hng bo him, thc phm... C mt s hn ch trong thu ht nh u t chin lc nh t l s hu, t l c phn nh nc. khc phc nhng hn ch trn th thc t c nhiu nh u t chin lc nc ngoi thc hin vic hp tc vi cng ty trong nc thng qua vic thnh lp cng ty lin doanh..

1.1.1.

Thc trng u t ca cc qu u t

Khi Vit Nam thc hin cng cuc i mi v m ca ra bn ngoi v nht l khi ban hnh Lut u t nc ngoi th u t gin tip nc ngoi xut hin ti Vit Nam. y c coi l ln sng FPI th nht vo Vit Nam. Giai on t 1988 n 2000: l thi k m u cho dng vn FPI vo Vit Nam, hot ng u t gin tip ca cc nh u t nc ngoi (NTNN) mc rt khim tn, ch yu l thng qua cc qu u t. Giai on ny ch c khong 70 cng ty c phn ca Vit Nam c vn u t gin tip vi tng s vn khong 200 triu USD. Trong giai on ny, Vit Nam c by qu u t nc ngoi c thnh lp vi tng s vn c huy ng khong 400 triu USD. Cc qu ny u do cng ty qun l qu nc ngoi qun l v nhng lnh vc c quan tm l bt ng sn, dch v ti chnh, du lch, sn xut xi mng v thp. C th nh sau: Thng 10 nm 1991: Vietnam Fund. Tng s vn l 75 triu USD, dng qu ng. Theo c cu ngnh, phn u t chim t trng ln nht l bt ng sn 24,8%, tip l ch bin nng nghip 17,1%, cng nghip chim 15%, dch v ti chnh chim 14,1% v du lch 7,9 %. Nhn chung th danh mc u t ca qu l tng i a dng, dn tri nhiu lnh vc khc nhau. Song t l gia cc khon u t trong cng mt danh mc li khng cn i. V d trong khon mc u t nng nghip th c ti 16% u t vo cng ty ng Anglo, Thng 06 nm 1992: Vietnam Keppel Fund (The Vietnam Investment Fund Ltd.) Tng s vn 12,5 triu USD, dng qu ng. Thng 08 nm 1993: Beta Vietnam Fund Tng s vn 68,3 triu USD, dng qu ng. Qu c qun l bi cng ty Indochina Asset Management vi ngn hng gim st
22

l ngn hng Bermuda. Mc tiu ca qu tng trng vn nn i tng s l cc cng ty m qu c th m rng nh hng. C th l cc d n u t c gi tr t 1-5 triu USD vo c phiu ca cc cng ty nc ngoi qun l, khng u t vo cc cng trnh ang hnh thnh hoc cc cng ty trong nc. Khi u t th ngi qun l qu ch trng n 50% l i ng qun l, 35% hiu qu ca kinh doanh ca doanh nghip v 15% l vo kh nng ti chnh. Qu c khong 18 danh mc u t ti cc cng ty Vit Nam, chim 57% tng ti sn ca qu, 13,4% u t vo cc khon n ca Vit Nam, s cn li u t vo ti khon vng lai. Lnh vc ch yu ca qu l khch sn chim 19,6%, gii tr 7,7%, Thng 07 nm 1994: Vietnam Frontier Fund Tng s vn 27,5 triu USD, dng qu ng. Cng ty qun l qu l Frontier Fund Management v ngn hng gim st l City Bank. Mc tiu ca qu l tng trng vn thng qua u t cc cng ty ty nim yt hoc cha nim yt hot ng Vit Nam. C th cng nh Beta Vietnam Fund, qu cng tp trung vo cc d n u t t 1-5 triu USD vo cc doanh nghip c vn u t nc ngoi v cc cng ty lin doanh c ngi nc ngoi qun l, u tin cc cng ty c ngun thu ngoi t mnh. Ngoi ra qu cng u t vo cc d n mi trng v cc d n i hi phi c thi gian thu hi vn vi phng chm l qun l v pht trin cc d n u t hn l tm kim cc d n mi. Qu dnh 50% u t vo 9 cng ty Vit Nam, 14% u t vo cc qu cho vay trn th trng mi ni, lnh vc u t ln nht l xy dng chim 20% ti sn rng Thng 07 nm 1995: Vietnam Enterprise Investment Limited Tng s vn 35 triu USD, dng qu ng. y l qu hot ng hiu qu nht trong s cc qu u t ti Vit nam do cng ty Enterprise Investment Management qun l, thuc qun l ca Dragon capital, mc tiu l cp vn pht trin cho cc cng ty ln ca Vit Nam chnh v th qu cn c gi vi ci tn Qu tin pht hnh. i tng ca qu l cc cng ty Vit nam c th c nim yt to an ton cao v t c tng trng di hn. Mi d n u t ca qu t 0,5-2 triu USD. Yu t quyt nh u t ca qu l t l hon vn ni b IRR l t 25- 30%, chin lc pht trin trong 3-5 nm v t l chia c tc l 10%. Khc vi Beta Vietnam fund qu khng c nh kim sot cng ty, trn 50% ti sn qu u t
23

vo cng ty Vit Nam, ti tr cho hot ng qun l ca Vit Nam. Lnh vc trng tm ca qu l ti chnh chim 37% tip l cc ngnh sn xut nh xi mng 10%, thp 5,9%,... ng thi qu cng quan tm n mt s lnh vc khc nh bt ng sn, du lch,... Thng 09 nm 1994: Templeton Vietnam Opportunities Fund. Tng s vn 117 triu USD, dng qu ng Thng 10 nm 1994: Lazard Vietnam Fund. Tng s vn 58,5 triu USD, dng qu ng.

Bng 1: Danh sch qu v cng ty qun l qu (trc thng 7/1995)

Nm Cng ty qun l qu 1. Vietnam Fund Management Co.Ltd. 2. The Vietnam Investment Fund Ltd. 3. Indochina Asset Management 4. Frontier Fund Management 5. Templeton Investment Management Pte.Ltd. 6. Vietnam Vest Ltd 7. Dragon Capital Ltd. Qu Vienam Fund Vietnam Keppel Fund Beta Vietnam Fund Vietnam Frontier Fund Templeton Vietnam Opportunities Fund Lazard Vietnam Fund Vietnam Enterprise T10/94 T7/95 58.5 35 thnh lp T10/91 T6/92 T8/93 T7/94 T7/94 Quy m (triu USD) 75 12.5 68.3 27.5 117 Tnh trng hin nay Chm dt hot ng nm 2001 Thu hp quy m cn 5 triu USD Thu hp quy m cn 7 triu USD Chm dt hot ng nm 2004 Chm dt nm 1997 v tr thnh Asian Fund Chm dt hot ng nm 1997 ang hot ng

Investment Limited Ngun: y ban Chng khon Nh nc (1995) Thi k khng hong v hu khng hong ti chnh - tin t chu (19982000) khin cc dng vn u t trc tip v gin tip nc ngoi vo chu b
24

chng li v Vit Nam cng chu nh hng chung ca xu hng ny. Trong s by qu u t k trn c bn qu rt khi Vit Nam, hai qu thu hp trn 90% quy m qu, ch cn duy nht qu Vietnam Enterprise Investment Fund c thnh lp thng 7-1995 vi quy m vn 35 triu USD (nh nht trong s by qu) l cn hot ng cho n nay. Nguyn nhn ch yu ca tnh trng ny l do thiu th trng u t, bi sut t nm 1992-1998, c nc ch c 38 doanh nghip t nhn c thnh lp v 128 doanh nghip nh nc c c phn ha. Sut thi gian ny, hot ng FPI Vit Nam ht sc m nht. Nhng kh khn m cc qu u t lun gp phi Vit Nam l mi trng kinh t khng n nh, hnh lang php l khng theo kp s pht trin ca th trng v cn hn ch s u t nc ngoi, s pht trin ca cc th trng mi ni khc hp dn cc nh u t sau thi gian Vit Nam m khng c hiu qu cao, hot ng ca TTCK cha thc s si ng vi tm l tham gia ch vay tr ngn hn hoc cn e ngi tnh hnh khng n nh ca TTCK, chnh sch thu ht u t tuy c s m ca song vn cn e d hn ch, nhn s cng l yu t lin quan khin vic gia nhp vo th trng Vit Nam vi ro cn v vn ho cng nh tnh chuyn nghip ca mi trng lm vic. Giai on t 2001 n 2007: l thi k phc hi tr li v tng trng mnh ca dng vn FPI vo Vit Nam. Sau 4 nm khng hong ti chnh tin t Chu , ln sng FPI th hai c khi ng li vo thng 4/2002 vi s xut hin ca qu Mekong Enterprise Fund. Xu hng tng cng ci thin mi trng u t, pht trin cc nh ch th trng ti chnh, trong c lp sn giao dch chng khon thnh ph H Ch Minh thng 7-2000 v sn giao dch chng khon H Ni thng 3-2005, c bit l ch trng v quyt tm ca Chnh ph y mnh c phn ha, to hng ha cho TTCK pht trin gip khi thng lung vn FPI nc ngoi. Ti cui nm 2006, c n 4.673 doanh nghip nh nc c ti c cu, trong c 3.298 doanh nghip c c phn ha. Tuy a s l nhng cng ty c quy m trung bnh v nh nhng cng bc u gp phn to s a dng cho
25

TTCK. Khi cc doanh nghip t nhn rt nng ng v pht trin mnh m, ang tr thnh mt b phn quan trng ca nn kinh t v cng l ngun cung c cht lng ca TTCK. Bn cnh , cc quy nh ca Chnh ph v t l nm gi ca cc nh u t nc ngoi vo Vit Nam c sa i lin tc, theo trc nm 2003, cc nh u t nc ngoi ch c nm gi 20% c phiu ang lu hnh ca mt t chc pht hnh th vo nm 2003, s c phiu m cc nh u t nc ngoi c th nm gi c tng ln 30% (theo Quyt nh s 146/2003/Q-TTg ca Th tng Chnh ph), ngang bng vi mc c phn m nh u t nc ngoi c th nm gi theo cc quy nh v c phn ha doanh nghip Nh nc. Ngoi ta mc gp vn ca ngi nc ngoi trong cng ty chng khon lin doanh hoc qu qun l u t lin doanh c nng ln mc 49%. Tnh n thng 6-2006, c nc c 19 Qu u t nc ngoi vi tng vn 1,9 t USD ang hot ng Vit Nam. Tng cng n thi im ny FPI m Vit Nam thu ht c bng khong 2-3% so vi tng vn FDI thu ht c trong cng thi k (so vi t l trung bnh 30-40% ca cc nc khu vc th y l t l khim tn). n thng 7/2007, 23 qu u t nc ngoi vi tng vn khong 2,2 t USD i vo hot ng. Lng vn ny khng phi l nhiu nu so vi nhu cu 140 t USD u t pht trin kinh t 5 nm giai on 2006 2010 nhng y l minh chng cho thy TTCK ang tr thnh knh dn vn TNN quan trng ca Vit Nam. Ngun FPI mi vo t vi nm nay, c bit l t u nm 2007 c t 5,6 t USD, cao gp 4,3 ln nm trc. Cui nm 2007, xut hin tnh trng lng USD t vo TTCK do vic quy nh ch c u t bng ng Vit Nam, khin cc ngn hng phi lin tc mua vo gy nhng sc p khng nh cho xut khu v lm pht c bit khi chun b c nhng cuc IPO ln trong cc lnh vc c coi l hot nh ngn hng, du kh Trong 9 t USD th c ti 6 t l t hot ng u t FPI (ch yu l tp trung vo th trng tri phiu chim ti 60-70%), vic ngun vn t vo trong khi hiu qu ng vn thp s gy ra tnh trng bong bng rt d gy ra c sc cho th trng (h s ICOR 2006 l 5,1; nm 2007 l 5). Song vic ngun
26

vn di do gip n nh t gi, tng d tr, ci thin cn cn thanh ton v tc ng mnh ti TTCK. Mt khc n cng to ra mt p lc v hnh bi c l thuyt ln thc t u chng minh rng chng c nc no va tng t do ha lung vn, va n nh c t gi trong khi vn gi c chnh sch tin t c lp. D vy y cng c coi l giai on n tng ca ngun vn FPI v h qu tch cc ca n gip th trng ti chnh ni chung v h thng Ngn hng Vit Nam ni ring pht trin mt cch ton din hn. Giai on t 2008 n nay: y l giai on kh khn vi cuc khng hong ti chnh ph Wall, n lan rng v nh hng trn phm vi ton cu v d nhin Vit Nam khng phi l mt ngoi l. Sau thi gian pht trin qu nng TTCK Vit Nam bt u c du hiu suy gim song iu ng ni y s suy gim su ca ch s TTCK ti 70% trong nm 2008. Nh u t nc ngoi bt u rt vn khi Vit Nam bng vic bn tri phiu Chnh ph chuyn ngoi t v nc. Thng k ca T nghin cu ca BIDV cho thy, ch trong thng 9 v 11/2008, khi u t nc ngoi bn rng 0,7 t USD tri phiu Chnh ph v 100 triu USD c phiu cc loi. Cn theo s liu ca Thng c Ngn hng Nh nc th trong nm 2008 cc nh u t nc ngoi rt 587 triu USD cn trong nm 2009 l khong 500 triu USD, trong ni bt ln l hai hin tng thoi vn ca cc nh u t Qu Vietnam Enterprise Investments Limited (VEIL), do Dragon Capital qun l v ca Qu u t Indochina Capital mt trong nhng qu u tin nim yt ti TTCK London cng nh hng khng nh n TTCK (y l mt trong s cc cc nh u t chin lc ph bin cc nc pht trin song chu c th cc nh u t cm nhn c s qu nng ca TTCK cc nc ang pht trin). Cc t pht hnh trn th trng tri phiu bng ngoi t kh m m. t pht hnh th nht vo thng 3/2009, 3 ln u thu ch huy ng c 230,11 triu USD trong tng s 300 triu USD c a ra mi thu. t 2 vo thng 8/2009, tri phiu ngoi t k hn di s lng b thu rt t. Trong , c 3 phin ch huy
27

ng c 100 triu USD/100 triu USD tri phiu cho bn k hn 1 nm; 47 triu USD/100 triu USD tri phiu k hn 2 nm; v 10 triu USD/50 triu USD tri phiu k hn 3 nm. t pht hnh th 3, v th 4 vo ngy 29/12/2009, kt qu ch huy ng c 73 triu USD trong tng s 200 triu USD gi tr tri phiu gi thu, t 36,5%. Song vi nhng chnh sch kch cu hp l ngun vn FPI vo Vit Nam trong nm 2010 c nhiu khi sc c th thng 6/2010 mc thng d rng FPI vo Vit Nam l 1,8 t la (nm 2009 ch t 0,1 t USD), trong 1 t do vic pht hnh tri phiu ra th trng quc t. Loi tr tri phiu chnh ph th tnh c th trng OCT cc nh u t nc ngoi vn mua rng trn TTCK 800 triu USD. y l mt du hiu tt cho thy Vit Nam ang dn thot khi khng hong v cc nh u t c li nim tin vo nn kinh t Vit Nam.

1.1.2.
Dragon Capital

Mt s cng ty qun l qu ch yu

Dragon Capital lp Qu Vietnam Enterprise Investment Limited (VEIL) nm 1995. y l qu u t nc ngoi ln nht ti Vit Nam vi tng ti sn hin nay c tnh khong 1 t USD. Nm 2003, Dragon Capital lin doanh vi Sacombank thnh lp VietFund Mangagement (VFM), cng ty qun l qu u tin ti Vit Nam. Hin VFM ang qun l Qu u t chng khon Vit Nam (VF1). Cui nm 2004, Dragon Capital li thnh lp qu th hai ti Vit Nam l Vietnam Growth Fund Limited (VGF) hin c tng vn 500 triu USD. Nm 2005, Dragon lp thm qu Vietnam Dragon Fund Limited (VDF) c ti sn hin ti l 340 triu USD. Qu u t mi nht ca hng ny l Vietnam Resource Investment (Holdings) Limited (VRI). y l qu u tin u t vo cc cng ty kinh doanh v ti nguyn thin nhin. Thng 9 nm 2007, Dragon Capital gii thiu mt ch s chng khon ring ca mnh, ch s Dragon Capital VN30 Index (DC VN30 Index), o lng cc thay i trn c 3 sn giao dch TP.HCM, H Ni v th trng OTC.
28

 VinaCapital Cng ty Qun l Qu VinaCapital bt u hot ng ti Vit Nam t thng 11/2003 vi vic ra i qu u t t nhn Vietnam Opportunity Fund (VOF) s vn l 171 triu la M vi hng u t chnh l c phiu OTC v a c. T gia nm 2006, Cng ty Qun l qu VinaCapital khai trng Qu bt ng sn VinaLand, qu ln ti 65 triu la M. Ngy 5/7/2007, Vina Captial chnh thc a Qu C s h tng Vit Nam (Vietnam Infrastructure Limited VIL) ln nim yt trn sn chng khon th cp London (Alternative Investment Market AIM). S kin ny nng s qu u t m Vina Capital m ti Vit Nam ln thnh bn qu vi tng s FPI thu ht vo Vit Nam ln ti 1,8 t USD. VinaCapital cng ang y mnh u t vo cc cng ty cng ngh. Cng ty qun l qu ny lin doanh vi Tp on Draper Fisher Jurveton - tp on u t mo him vi tng vn u t trn 3,5 t USD lp qu u t DFJ VinaCapital vi tng s vn u t ban u l 50 triu USD. Mekong Capital Mekong Capital l cng ty qun l qu u t tp trung vo Vit Nam do cc c nhn c kinh nghim v mng qun l u t c Vit Nam v quc t thnh lp nm 2001. Cng ty thnh lp Qu u t Mekong Enterprise Fund u (tng vn u t 18,5 triu USD). Mekong Capital chn nhng cng ty thuc khu vc t nhn cc a phng vi quy m nh lm i tc. n nay, qu u t ht vo 10 cng ty Vit Nam nh Cng ty Xy dng v Kin trc AA, Cng ty tin hc Lc Vit, Cng ty nha Tn i Hng, Cng ty g c Thnh. Ngy 5/6/2006, cng ty chnh thc khai trng qu u t c phn th hai (Mekong Enterprise Fund II) ti TP.HCM. Qu c tng vn 50 triu USD, tp trung u t vo cc cng ty t nhn Vit Nam phc v cho th trng trong nc,

29

hot ng trong cc lnh vc sn xut, phn phi v qung b thng hiu (vn u t trung bnh cho mi d n l 3 triu USD). Indochina Capital Indochina Capital hot ng Vit Nam 15 nm tin hnh u t 1 t USD vo cc d n a c, trong tiu biu l cc d n nh Khch sn Furama ( Nng), Saigon Center (Tp.HCM), 63 L Thi T (H Ni)... v nhiu d n a c khc do cng ty u t chnh; v gp vn chung vi mt cng ty khc u t d n khu du lch Nam Hi ( Nng). u t khong 50 triu USD vo TTCK. Nm 2006, Indochina Capital cng thnh lp hai qu, mt a c vi 42 triu la M v mt qu chng khon vi 50 triu la M. phc v cho mc tiu lu di trn th trng Vit Nam, Indochina Capital thnh lp Qu Indochina Capital Holding Limited v thc hin t pht hnh v nim yt trn TTCK London vi quy m ban u l 500 triu USD (3/2007). S kin ny ngay lp tc thu ht s quan tm ca nh u t nc ngoi v trong t pht hnh ln u Indochina Capital Vietnam Holding Limited d nh thu ht khong 300-350 triu USD nhng nhn c s quan tm rt ln ca cc nh u t v t c con s 500 triu USD.

1.1.3.
Prudential

Mt s qu u t ch yu

Qu u t Prudential (PRUBF1) do Cng ty Qun l Qu u t Prudential Vit Nam thnh lp nm 2006 c xem l qu u t ln nht vi quy m qu vo khong 500 triu USD. Tuy nhin, 65% vn ca qu ny dnh u t vo tri phiu Chnh ph, ch c khong 35% cn li tng ng vi khong 175 triu USD l dnh u t vo ti sn vn v TTCK. Theo nh gi ca cc chuyn gia ti chnh, Qu u t ny rt ph hp vi cc nh u t c kh nng chp nhn ri ro trung bnh, thi gian u t t trung

30

bnh n di hn v mong mun c thu nhp nh k cng trin vng nng cao gi tr vn u t. Vietnam Enterprise Investment Fund (VEIL) VEIL l qu u t nc ngoi duy nht c thi gian hot ng lu nht ti Vit Nam. Qu c thnh lp vo thng 7-1995 vi tng s vn huy ng ban u l 35 triu USD, v trong hn 10 nm hot ng VEIL vt qua khng hong kinh t khu vc v nng s vn huy ng ln n hn 109 triu USD. Hin nay, VEIL l qu ng th hai ti Vit Nam v mt quy m vn huy ng nhng li ng u v lng vn ha th trng. VEIL u tin u t vo 5 ngnh chnh l ti chnh ngn hng, c s h tng, bu chnh - vin thng, du lch, khai thc khong sn v hng tiu dng. VEIL tp trung u t vo doanh nghip c quy m vn t 2 - 3 triu USD tr ln v c bit khng u t vo cc cng ty c qun l bi gia nh. Trong nm 2005, VEIL c xem l qu c kt qu hot ng tt nht ti Vit Nam khi gi tr ti sn rng trn mt c phiu qu tng 37,1% so vi cc nm trc v gi ca mt n v qu VEIL c giao dch cao hn gn 11% gi tr ti sn rng. Vietnam Growth Fund (VGF) Qu VGF cng c qun l bi Dragon Capital v thnh lp vo thng 102004 vi s vn huy ng ban u l 60 triu USD, ch sau hn mt nm hot ng quy m vn ca qu tng 66,7% t 100 triu USD. Mc tiu u t ca VGF l nhm vo nhng cng ty c tc tng trng nhanh v thuc nhng ngnh u t nh VEIL. VGF c bit khng u t vo th trng bt ng sn. Gi tr ti sn rng trn mt c phiu qu v gi giao dch ca VGF vo cui nm 2006 tng 15% v 17,6% so vi nm trc. Vietnam Dragon Fund (VDF) Dragon Capital cho bit mi va thnh lp Qu VDF vo u nm 2006 vi s vn u t ban u l 35 triu USD. Qu VDF c huy ng vn bi cc nh u t Nht Bn. Mc tiu u t ca VDF tng t nh VEIL l u tin u t
31

vo 5 ngnh chnh l ti chnh - ngn hng, c s h tng, bu chnh - vin thng, du lch, khai thc khong sn v hng tiu dng. Trong 9 thng u nm 2006, VDF thc hin 30 khong u t vo cc cng ty nim yt v khng nim yt hot ng ch yu Vit Nam. Tng gi tr ti sn rng tnh n cui thng 9-2006 t hn 169 triu USD tng gn 22,5% so vi thng 12-2005. Vietnam Opportunity Fund (VOF) VOF ca Vinacapital bt u hot ng ti Vit Nam t thng 9-2003, n thng 9-2006 c quy m tng vn huy ng 171 triu USD c tp trung u t vo nhng ngnh c tc tng trng nhanh nh dch v ti chnh, hng tiu dng, bn l, bt ng sn, du lch, c s h tng v ngnh cng ngh. Gi tr chng ch qu lun c giao dch cao hn gi tr ti sn rng trn mt c phiu qu khong 20 25% v thm ch t n nh im 44,6%. Gi tr ti sn rng trn mt c phiu qu vo u nm 2006 t 1,6 USD, tng 39,1% so vi cng k nm trc. PXP Vietnam Fund Thnh lp sau VOF chng 3 thng, PXP Vit Nam ch tp trung u t vo nhng cng ty nim yt hoc chun b nim yt ti TTCK Vit Nam. Qu PXP u t di hn vo nhng cng ty Vit Nam hoc c vn u t nc ngoi nhng lng vn ha mi cng ty phi t ti thiu 5 triu USD hay c ch s gi trn thu nhp (P/E) ca cng ty phi tng ng vi P/E th trng. Sau 2 nm hot ng gi tr ti sn rng trn mt n v qu t 3,2 USD, tng 33,3% so vi nm trc. Vi vic u t vo Cng ty Dc phm Imexpharm, trong cng thi gian ny PXP nng tng s cng ty u t ln 23 n v v t 93% tng lng vn huy ng. Vo cui thng 11-2005, PXP tng quy m qu t 25,8 triu USD ln khong 40 triu vo qu 2-2006 bng cch pht hnh thm hn 2 triu c phiu. Vietnam Emerging Equity Fund (VEEF)

32

Bn cnh PXP Vit Nam, PXP Asset Management m thm qu u t mi Vietnam Emerging Equity Fund (VEEF) vo th trng Vit Nam vi qu m vn khong 15,9 triu USD t thng 11-2005 v c nim yt ti TTCK Ai-len (NCB). n gia qu 3-2006, VEEF u t vo 28 cng ty Vit Nam, gi tr ti sn rng t 52,5 gia qu 3-2006, VEEF u t vo 28 cng ty Vit Nam, gi tr ti sn rng t 52,5 USD, tng 36% so vi lc mi thnh lp. Mekong Enterprise Fund (MEF) Trong s 7 qu t nhn v qu khng nim yt ca nc ngoi u t ti Vit Nam, MEF ra i t thng 4-2002 vi quy m vn 18,5 triu USD v do Cng ty Mekong Capital qun l. i tng u t ca MEF l nhng cng ty gia nh va v nh, c kt qu kinh doanh tt, c bit nng ng trong kinh doanh v c khuynh hng nim yt trn sn giao dch chng khon. MEF khng quan tm n nhng cng ty c quy m ln v thng cung cp dch v h tr sau u t gip cc cng ty ci thin hot ng qun l doanh nghip v c th pht trin vt bc trong tng lai. Vi tc u t khong 3 - 4 cng ty mi nm, n nay MEF u t 10 doanh nghip vi tng vn khong 13 14 triu USD. MEF u t gn ht lng vn huy ng, v vy Mekong Capital m thm qu mi vo nm 2006 vi quy m vn khong 40 triu USD v cng chin lc u t nh MEF. IDG Ventures Vietnam (IDG) IDG Ventures Vietnam (IDGVV) l qu u t mo him u tin ca M tp trung vo lnh vc cng ngh cao c thnh lp vo thng 3-2004. Qu ny u tin u tin vo cc doanh nghip tr kinh doanh cc ngnh cng ngh cao ti Vit Nam. Vi quy m 100 triu USD, IDGVV u t vo nhng doanh nghip c tim nng pht trin cao thuc cc ngnh cng ngh thng tin, vin thng, internet, truyn thng v cng ngh sinh hc. n nay, IDGVV u t 5 triu USD vo bn doanh nghip PeaceSoft, Isphere, VinaGame v VietnamWorks.com.

33

Trong thi gian 7 nm (2003-2010), IDG d kin dnh khong 100 triu USD u t vo ngnh cng ngh thng tin ti Vit Nam, ring u t mo him chim ti 80 triu USD. Theo IDG Ventures, yu t chnh h quyt nh u t vo cc cng ty c la chn l yu t con ngi, lnh o. Lnh vc m IDG quan tm nht vn l cng ngh cao v media.

1.2.

Thc trng huy ng vn FPI qua th trng chng khon

Th trng chng khon Vit Nam chnh thc i vo hot ng t ngy 20/7/2000 vi vic a vo vn hnh trung tm giao dch chng khon Thnh ph H Ch Minh , thc hin phin giao dch u tin vo ngy 28/7/2000. Sau 10 nm pht trin, quy m th trng chng khon Vit Nam tng 30-40 ln, t mc 0,5% GDP nm u tin ln hn 40% GDP hin nay. Huy ng vn qua th trng chng khon trong nhng nm gn y t bnh qun hn 120.000 t ng mi nm, tng ng mt phn ba tng mc u t ton x hi. Th trng chng khon ngy cng tr thnh mt knh huy ng vn ph bin vi cc doanh nghip trong nc , thu ht s tham gia ca cc nh u t trong nc cng nh cc nh u t nc ngoi . S pht trin ca th trng c v quy m s lng v cht lng , cng vi cc chnh sch ca Nh nc c tc ng tch cc n th trng , khin TTCK Vit Nam ngy cng c sc ht vi cc NTNN, c bit trc khi khng hong ti chnh th gii 2008 din ra .

Tng hp giao dch ca cc nh TNN trn th trng chng khon Vit Nam t nm 2000 n 2007
Nm Mua Khi lng % so vi ton th trng 0 0,82 10,0 6,35 Ga tr (t % so ng) vi ton th trng 0 0 12,1 1,17 121,21 9,92 99,90 3,33 Bn Khi lng % so vi ton th trng 0 0,23 2,35 0,62 Ga tr % so ( t vi ng ) ton th trng 0 0 2,36 0,23 25,5 2,33 5,85 0,20

2000 2001 2002 2003

161.600 4.259.339 3.385.420

0 45.000 874.879 323.010

34

2004 2005 2006 2007

22.096.711 41.940.420 152.718.070 513.754.369

8,93 11,5 17,0 21,5

1.226,60 3.002,44 12.373,49 66.616,07

6,2 10,5 20 27,14

6.507.253 31.151.370 83.059.350 384.566.437

2,34 7,5 9,5 14,59

486,50 2.766,75 7.599,67 43.141,42

2,09 7,5 10 17,57

Giao dch ca cc NTNN trc nm 2005 l khng ng k so vi quy m b nh ca th trng . Nm 2001, khi lng giao dch v gi tr giao dch ca khi ny ch chim tng ng l 2,62% v 2,69% so vi giao dch ca ton th trng ti S GDCK Thnh ph H Ch Minh. Trong khong thi gian ny , vai tr ca nh u t nc ngoi khng ni bt trn th trng chng khon Vit Nam. iu ny c th gii thch do hot ng cha t mc tng trng mnh ca th trng chng khon, cng nh giai on nm ngang ko di qu lu ca ch s chng khon khin cho khng ch rt nhiu nh u t trong nc m c cc nh u t nc ngoi cng khng nh gi cao v tim nng hi phc v pht trin ca gi c c phiu. Bn cnh , cc cng ty nim yt ln sn chng khon vn cn nh l chp chng, khung php l to bn l cho n pht trin vn cn kh cng, my mc. n tn nm 2005 , khi t l nm gi ca NTNN c nng t 30% ln 49%( tr lnh vc ngn hng ), th din bin th trng mi bt u c nhng du hiu khi sc . Cui nm 2005, tng s vn u t gin tip vo Vit Nam mi l 865 triu USD, ch chim khong 1% so vi vn u t trc tip nc ngoi , u t gin tip ca cc nh TNN thng qua Tri phiu vn cn rt nh, ngoi tr ngun vn 750 triu USD u t vo tri phiu chnh ph m Vit Nam pht hnh ti nc ngoi thng 11/2005 . Ton th trng c ti 436 nh u t gin tip nc ngoi, trong c 38 nh u t nc ngoi c t chc v 398 nh u t nc ngoi c nhn . Th trng chng khon Vit Nam thc s pht trin t ph vo nm 2006, vi hot ng giao dch si ng trn c 3 sn : S GDCK Thnh ph H Ch Minh , Trung tm giao dch chng khon H Ni ( thnh lp ngy 8/3/2005 ), th trng OTC . Vi mc tng trng t ti 60% trong 6 thng u nm 2006 , th trng chng khon Vit Nam tr thnh im c tc tng trng nhanh
35

th 2 th gii , ch sau Dim-ba-bue . V s bng dy ca th trng non tr ny c sc ht mnh m vi nh u t trong v ngoi nc . Bc vo nm 2006 , cc qu u t v ngun vn u t gin tip tr thnh ngun vn c quan tm c bit vi s pht trin nhanh chng ca th trng chng khon.Tnh n cui nm 2006, gi tr c phiu do cc NTNN nm gi t khong 4 t USD , chim 16,4% mc vn ha ca th trng, tng gn gp 3 ln so vi nm 2005, gi tr tri phiu quc t pht hnh t 1,3 t USD. y c xem l nm bn l i vi cc nh u t nc ngoi . Tip tc gy n tng mnh m vo nm 2007 , TTCK bc vo thi k pht trin bng n. n u thng 3/2007, t l s hu ca NTNN ti TTCK Vit Nam ln n 19%. trong o gi tr u t vo tri phiu nim yt chim 25%; u t vo tri phiu khng nim yt ch chim 6% vi tng gia tri vao khoang trn 1 ty USD. Trong khong thi gian t thng 4 n thng 9/2007 , th trng c s iu chnh . Trc ni lo s v mt th trng bong bong (giai on u nm gi c phiu tng trng vi tc phi m ) , cc c quan qun l nh nc vo cuc gim nhit th trng bng cc bin php kim sot th trng cht ch, ban hnh nhng thit ch kim ch s tng trng qu nng ca th trng. Phn ng vi iu ny , TTCK c nhng t iu chnh r rt, gi c phiu gim, th trng tr nn trm lng. giai on ny, cc NT nc ngoi cng t ra kh th vi th trng, khi lng giao dch trn c 2 sn ca khi ny u st gim mnh, gi tr giao dch t 170 t ng/phin, gim ti 52% so vi giai on u nm. Bc vo nhng thng cui nm, th trng c du hiu phc hi. T thng 9 n thng 10,gi c phiu c xu hng phc hi nhanh chng,sau li ngay lp tc iu chnh gim vi lng chng khon chuyn nhng rt hn ch . Tuy nhin , tnh n ht nm 2007, tng s vn u t gin tip t 7,414 t USD ,trong c 70% u t vo lnh vc tri phiu, c phn v bt ng sn. Theo thng k ca Trung tm lu k chng khon, nm 2007, NTNN c 8.140 ti khon c nhn v 477 ti khon t chc. Xt trn ton th trng , nh u t nc ngoi nm gi t 25
36

30% c phn ca cc cng ty nim yt, doanh s giao dch chim khong 18% giao dch ton th trng. Ga tr danh mc u t trn th trng chnh thc c t 7,6 t USD, gp 3 ln so vi nm 2006 (2,3 t), nu tnh c th trng khng chnh thc con s ny t ti gn 20 t USD. Bc sang nm 2008 v nhng thng u nm 2009, cng vi xu th chung ca nn kinh t th gii ,TTCK Vit Nam khp li mt nm ca s st gim . thi gian ny, TTCK Vit Nam gp phi s st gim kh su v gi tr ca cc c phiu. Nm 2008, mc d , khi lng giao dch ca cc NTNN c tng ln nhng xt v gi tr giao dch th st gim kh nhiu so vi nm 2007. 3 qu u ca nm 2008, t trng mua c phiu v chng ch qu ca NTNN ti cc sn giao dch c xu hng tng,duy tr trng thi mua rng trn ton th trng.

Ngun: HOSE, BVCS Nhng cng vo nhng thng cui nm , giao dch ca cc NTNN cng c nhng du hiu khng tch cc. Nhn thy nhng kh khn m cuc khng hong ti chnh th gii mang li, cc nh u t nc ngoi c xu hng y mnh bn

37

chng khon, c bit l tri phiu , ring trong qu 4, gi tr bn rng c phiu v chng ch qu trn tonaf th trng ca khi ny t 2.044 t ng. Tnh n thng 12/2008, Gi tr giao dch ca NTNN ch cn thng ng 4,6 t USD gim gn mt na so vi thi im u nm. i vi tri phiu, cc thng u nm , nh u t nc ngoi vn duy tr mua rng t cui nm 2007. Tuy nhin sang thng 4, ng ni t gim gi (lam phat ln ti 25,2% so vi cung ky nm trc), cac ngn hang ni ia bc vao cuc ua lai sut huy ng khin li sut trai phiu tng cao, nha TNN tim cach thoat khoi thi trng trai phiu. Tai san HOSE, gia tri trai phiu ban ra cua nha TNN tng t bin trong thang 6, chnh lch ban ra mua vao at mc 680 ty, mc chnh ban ra cao nht tai san HOSE k t nm 2007 tr lai.

Nhu cu v USD tng manh trong thang 4 va thang 5 khin gia USD trong nc cung ty gia theo hp ng ky han khng chuyn i (NDF) tng t bin.

38

Tnh t khi cuc khung hoang tai chinh th gii lan rng (gia thang 9/2008) n cui nm nha TNN lin tuc ban rong trn thi trng trai phiu ~ 26.000 ty VND, mt phn vn thu c a c chuyn i sang USD dn ti cu USD cao tai cac ngn hang nc ngoai.Nm 2008 nha TNN ban rong 37.383 ty ng (-2,2 ty USD) trai phiu. Tinh ti ngay 16/01/2009, nha TNN tip tuc ban rong trai phiu -2.645 ty ng.

39

Trong nm 2009, vai tr ca cc giao dch NTNN chim t trng thp hn trn cc giao dch trn th trng chng khon. So vi hai nm 2007 v 2008, t trng giao dch ca khi ngoi st gim ng k trong tt c cc giao dch khp lnh.

Tuy nhin, sang nm 2009 quy m vn u t gin tip nc ngoi rt khi TTCK Vit Nam gim dn . Trong qu 1, khi nh u t nc ngoi duy tr bn rng ti HASTC , trong ch yu l tri phiu ( bn rng trn 10 nghn t ng ). Tuy nhin dng vn ny c xu hng quay tr li k t Qu II nm 2009, th trng c s khi sc tr li cng vi s gia tng v khi lng v gi tr giao dch ca khi ngoi, ln lt chim tng ng l 32,86% v 45,21% so vi giao dch ca ton th trng. Ti th trng nim yt, nh u t nc ngoi nhanh chng s hu n 49% hoc ang c xu hng t n 49% (t l cao nht cho php i vi nh u t nc ngoi) i vi mt s m c phiu nh AGF, CII, BT6, GIL, GMD, IFS, SAM, TDH, TMS, TYA, VNM, chng ch qu VFMVF1. Vn u t gin tip rt ra khi Vit Nam trong 10 thng u nm 2009 ln ti 500 triu USD v t khong 600 triu USD nm 2009 (tng ng vi dng vn rt ra ca nm 2008). Mc d chng khon Vit Nam gim nhng Vit Nam vn l mt

40

trong s t nn kinh t mi ni nhn c dng vn u t rng vo danh mc u t chng khon nm 2009. Theo nh gi cc ch s chng khon chnh trn th gii ca trang web (www.indexq.org), ch s chng khon ca Vit Nam tng 34,67% v nm trong nhm nhng ch s tng mnh nht trn th gii trong 6 thng u nm 2009 . So vi hai nm 2007 v 2008 , t trng giao dch ca khi ngoi st gim ng k trong tt c cc giao dch khp lnh, vai tr trn th trng chng khon c phn st gim. i vi th trng tri phiu, cac nha TNN ban rong xp xi gn 372 triu USD trong c nm.

T trng quy m giao dch ca NTNN ti S GDCK TP. HCM giai on 2001-2009
Tng KLGD Nm ca nh TNN (1 CK) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 206.600 4.567.958 3.507.930 15.862.405 16.456.375 40.807.868 862.320.833 1.119.037.618 2.062.767.587 T trng KLGD ca nh TNN (%) 2,62 12,79 13,08 21,76 17,35 16,58 36,09 32,87 32,86 Tng GTGD ca nh TNN (t ng) 14,5 132,5 85,7 517,9 570,2 1.335,2 109.747,5 68.974,2 181.377,7 T trng GTGD ca nh TNN (%) 2,69 13,83 17,82 26,29 20,48 18,37 41,72 45,21 42,22

Ngun: Tng hp t Website ca S giao dch TP.HCM Bc sang nm 2010, hot ng ca NTNN cng ng gp su sc hn vo vic nng th trng trong bi cnh th trng chng khon Vit Nam c xu hng gim im t u nm . Thng k giao dch ca NTNN ti S GDCK Thnh ph H Ch Minh 12 thng tr li y
41

Khi lng giao dch Thng (1 CK) Ton th trng 301.398.277 53.788.660 645.376.378 89.452.252 890.557.016 78.289.882 888.023.892 71.340.019 967.016.733 49.736.500 1.074.741.109 104.927.697 685.798.509 28.137.020 1.148.655.450 88.493.889 1.152.277.543 57.218.506 387.047.725 51.674.370 866.172.802 62.681.334 1.007.666.391 95.561.324 TNN (mua) TNN (bn) 29.326.460 53.823.661 53.478.092 56.720.076 48.368.210 83.556.677 25.657.400 54.440.249 55.834.276 48.264.820 45.736.494 71.510.970 Ton th trng 7.402 16.587 23.451 24.322 28.340 33.792 24.359 45.296 49.004 17.305 38.827 40.450

Gi tr giao dch (t ng) TNN (mua) TNN (bn) 2.087,277 3.413,936 2.988,991 2.797,000 2.211,950 4.389,131 1.483,773 4.926,443 3.206,438 3.035,121 2.831,953 4.247,389 1.172,654 1.886,341 1.828,266 1.946,331 1.656,959 2.987,744 1.115,572 2.613,714 2.571,040 2.198,717 2.264,704 3.135,071

11-2010 10-2010 09-2010 08-2010 07-2010 06-2010 05-2010 04-2010 03-2010 02-2010 01-2010 12-2009

( Ngun : website s GDCK Thnh ph H Ch Minh) Trong qu II nm 2010, cc nh u t nc ngoi mua rng trn th trng chng khon khong 500 triu USD. Tnh chung 6 thng u nm nay, vn FPI rng t mc thng d 1,8 t USD (cng k nm ngoi vn cn thm ht 492 triu USD) , trong ngun thu trn th trng chng khon t 800 triu USD (bao gm c th trng OTC), bao gm c vic pht hnh thnh cng 1 t USD tri phiu Chnh ph ra th trng quc t.Hin ti, tng gi tr c phiu nim yt m nh u t nc ngoi ang nm gi trn c 2 sn vo khong 114-115 nghn t ng (gn 6 t USD).

42

Nhng thng gn y , khi ngoi tip tc duy tr mua rng v c vai tr nng th trng . Trong vng 6 thng tr li y, NTNN mua rng vi s lng ln, v ln nht vo thng 10, vi tng gi tr mua rng t 1.528 t ng trung bnh 72 t ng / phin, to ra lc cu gip VN-Index hm gim im ca mnh. Trong , ti HoSE, khi ngoi nm gi khong 103 nghn t, chim 22% tng gi tr. Cn ti HNX l hn 11 nghn t, chim khong 8,5%. Ti HoSE, 30 c phiu c khi ngoi nm gi nhiu nht chim ti 85% tng gi tr nm gi ca h ti sn ny, tng ng gn 87 nghn t ng. Trong c 20 m c khi ngoi nm gi trn 1.000 t ng.C phiu c khi ngoi nm gi nhiu nht l VNM vi 14.292 t ng (tnh theo gi ngy 8/10). L c phiu c yu t c bn tt nn VNM xut hin trong danh mc ca rt nhiu qu u t. Hai c ng ngoi ln nht ca Vinamilk l F&N Dairy Investment (10%) v Dragon Capital (8,4%). Trong qu 1, nh u t ngoi b ra hn 650 t ng gom ton b hn 7,4 triu c phiu VNM cn c php mua. Hin ti, khi ngoi s hu ti a room 46% ca VNM, 3% cn li c dnh cho vic pht hnh c phiu ti nc

43

ngoi. ng th 2 l BVH vi 9.915 t ng (tm tnh c phn ang cho bn cho c ng hin hu), chim 24,28% vn ca Tp on Bo Vit. Trong , ring HSBC Insurance nm gi ti 18%.Tip n l HAG (6.676 t), FPT (5.898 t), EIB (4.720 t), MSN (4.666 t), STB, SSI, HPGTi HNX, ring ACB chim 60% tng gi tr nm gi ca khi ngoi ti y. Vi 30% c phn, khi ngoi nm gi 6.535 t ng c phiu ACB.Ngoi ACB, ti HNX ch c 1 vi m khc c khi ngoi nm gi nhiu nh PVS (785 t), PVI (723 t), VNR (544 t), NTP (630 t) i vi nhng m ny, lng nm gi ch yu l ca nh u t chin lc gn b lu di vi doanh nghip nh Swiss Re mua 25% c phn ca VNR, Oman Investment Fund mua c phn ca PVI. Trn th trng tri phiu, hin tng cng ty nim yt pht hnh tri phiu chuyn i cho cc t chc u t nc ngoi gn y c th coi l im sng trong thu ht vn du t gin tip (FPI) vo TTCK Vit Nam. CTCP Tp on Hong Anh Gia Lai (HAG) v Northbrooks Investments (Mauritius) Pte Lia, n v trc thuc Tp on Temasek Holdings ca Singapore k hp ng mua bn 1.100 t ng tri phiu chuyn i ca HAG vi gi chuyn i l 67.375 ng/c phiu sau thi hn 1 nm. Cng trong thi gian ny, CII v i tc nc ngoi- mt trong 5 ngn hng u t ln nht ca M vn ang tip tc m phn v vic mua tri phiu chuyn i vi gi khng di 43.500 ng/c phiu, tng gi tr pht hnh t 20 n 25 triu USD. Ngoi nhng doanh nghip k trn, hin nay c rt nhiu doanh nghip cng ang c k hoch tip cn ngun vn FPI ny m tiu biu nht l 2 cng ty quc doanh ln l TKV v PVN. Tp on PVN ang ln k hoch pht hnh thm t nht 5.000 t ng (c th ln ti 500 triu - 1 t USD) tri phiu doanh nghip ra th trng quc t trong nm 2010.

2. Thc trang huy ng vn FPI ca Vit Nam t th trng quc t

44

2.1.

Thc trng huy ng vn FPI qua vic pht hnh tri phiu

quc t 2.1.1. Pht hnh tri phiu chnh ph ra th trng quc t

Pht hnh tri phiu ra th trng quc t l mt knh huy ng vn FPI hiu qu c nhiu nc s dng c bit l nhng nc pht trin, bao gm hai loi tri phiu l tri phiu chnh ph v tri phiu doanh nghip. Vi Vit Nam, vic pht hnh tri phiu ra th trng quc t cn knh huy ng vn rt mi m. Tnh n thi im hin ti, ch c tri phiu chnh ph c pht hnh trn th trng quc t m cha c doanh nghip no th sc trn lnh vc ny. Pht hnh tri phiu Chnh Ph (TPCP) ra th trng quc t l mt knh huy ng vn hu hiu. Ngun vn huy ng c s p ng nhu cu pht trin, u t ca Chnh Ph. Tnh n thi im hin nay, Vit Nam c 2 t pht hnh tri phiu ra th trng quc t v u gt hi c nhng thnh cng ng k. Thng 10/2005, ln u tin Vit Nam pht hnh tri phiu Chnh ph ti th trng vn quc t v t c thnh cng ngoi mong i. Ngy 28 Thng tm 2005, B Ti chnh trnh Chnh ph bn n pht hnh tri phiu Chnh ph ra th trng vn quc t, trong xut nhng bc i c th ca tri phiu quc t do Chnh ph Vit Nam pht hnh trn mt vi th trng vn ln ca th gii. Theo b ti chnh d nh pht hnh 500 triu USD tri phiu chnh ph thi hn 10 nm, s o hn thng 1-2016. Tuy nhin, tri phiu ca chnh ph Vit Nam li c nh gi cao vt ngoi s k vng. Ngy 19/10/2005, ti Hng Kng s lng cc nh u t t mua khong 1 t USD, gp 2 ln s lng tri phiu Chnh ph VN d nh pht hnh. n ngy 26/10/2005, sau khi Chnh ph quyt nh tng khi lng pht hnh thm 250 triu USD, s lng cc nh u t t mua tng ln hn gp 3 ln t mc 1 t USD ln mc khong 3 t USD. Ngy 29/10/2005 l ngy nh gi tri phiu Chnh ph VN trn th trng ti chnh th gii th s lng cc nh u t t mua ln ti 4,5 t USD, cao gp 6 ln tr gi
45

cho l 750 triu USD. Li sut tri phiu Chnh ph trong t pht hnh ny c iu chnh gim xung mc 7,125%, thay cho mc d tnh ban u l 7,250%. Li sut ny cao hn so vi Tri phiu kho bc M l 4,561%/tri phiu 10 nm, tng ng mc li sut Tri phiu Kho bc M loi 10 nm + 256,4 im c bn. Tt c cc nh u t quan trng, c uy tn ln trn th trng ti chnh th gii t Chu , Chu u v Chu M u quan tm tham gia t mua tri phiu ca chnh ph Vit Nam vi s lng ln. c bit ln ny mt s Ngn hng trung ng v cc t chc u t ca Chnh ph cc nc trong khu vc Chu t mua ti 50 - 100 triu USD. Trong c Ngn hng d tr quc gia Malaysia tnh n nay cha tng mua tri phiu Chnh ph ca quc gia no th nay t mua tri phiu ca Chnh ph Vit Nam. Ton b s tin 750 triu USD ny c chnh ph ph duyt cho tng cng ty cng nghip tu thu Vit Nam (Vinashin) vay li ton b u t thc hin mc tiu hin i ha v nng cp ngnh ng tu bin u thng 1, 2010 Vit Nam pht hnh tri phiu ra th trng quc t ln th 2. T ngy 18 n 25/1/2010, on cng tc ca Chnh ph Vit Nam do Th trng B Ti Chnh Trn Xun H lm trng on vi s tham gia ca Ngn hng Nh nc, B T php thc hin t qung b v pht hnh tri phiu ti cc th trng chu , chu u v chu M. Trong t pht hnh ny, Chnh ph huy ng c 1 t USD vi li sut danh ngha 6,75%/nm v li tc pht hnh 6,95%. Trong tng s tri phiu pht hnh, 56% t cc nh u t M, 28% t cc nh u t chu v 16% t cc nh u t chu u. V c cu nh u t, cc qu u t v cng ty qun l ti sn mua 73%, cc qu bo him v hu tr mua 10%, ngn hng 7% v cc nh u t khc. Tri phiu c nim yt ti S Giao dch chng khon Singapore v o hn vo ngy 29/1/2020.

46

Th trng Trn Xun H cho bit, Chnh ph s d nh dng tin bn tri phiu hon tr mt phn ngn sch v phn cn li dnh cho cc tp on du kh, Tng cng ty Hng hi Vit Nam, Tng cng ty sng v Tng cng ty lp my Vit Nam u t b sung vo cc d n lc du Dung Qut, d n xy dng thy in X Ca Mn 3, nh my thy in Ha Na v mua tu vn ti bin.

2.1.2. Pht hnh tri phiu doanh nghip ra th trng quc t

Vic pht hnh tri phiu chnh ph ra th trng quc t to nn tng, l c s cc doanh nghip pht hnh tri phiu ca mnh ra th trng th gii. Tuy nhin phi mt gn 4 nm sau khi tri phiu chnh ph c pht hnh, Vit Nam mi c doanh nghip u tin pht hnh tri phiu ra th trng quc t. Nm 2006, tp on cng nghip tu thu Vit Nam Vinashin trnh n pht hnh tri phiu ca mnh ln chnh ph. Tuy nhin, th tng Chnh ph Nguyn Tn Dng quyt nh khng cho php tp on ny tin hnh pht tri phiu m yu cu tp on s dng ht s vn 750 triu USD cp nm trc. Gia thng 6, 2009, chnh ph ban hnh Ngh nh 53/2009/N-CP iu chnh hot ng vay, tr n nc ngoi thng qua hnh thc pht hnh tri phiu ra th trng ti chnh quc t ca Chnh ph v cc doanh nghip Vit Nam. Ngh nh ny s c hiu lc thi hnh t ngy 30/7/2009. Ngh nh ny xy dng hnh lang php l quan trng cho vic huy ng ngun vn FPI thng qua vic pht hnh tri phiu quc t. Thng 11, 2009, cng ty c phn Vincom pht hnh thnh cng 100 triu USD tri phiu chuyn i v nim yt tri phiu ny trn sn giao dch Singapore, tr thnh doanh nghip Vit Nam u tin pht hnh tri phiu ra th trng quc t. Tri phiu chuyn i Vincom c k hn nm nm c pht hnh bng ng USD, khng c ti sn m bo v c li sut hng nm l 6%, thanh ton su thng mt ln vo cui k. Tri phiu ny c th c chuyn i thnh c phn ph thng ca Vincom vi mc gi chuyn i s c tnh ton trn c s gi ng ca ca c phiu Vincom l 108.000 ng/c phiu vo ngy pht hnh.

47

Theo ng L Khc Hip, ch tch hi ng qun tr Vincom, cha y 12 ting ng h s lng ng k mua tri phiu gn gp hai ln s lng d tnh pht hnh vi hn 30 nh u t nc ngoi tham gia. D Credit Suisse (Singapore), n v t vn ca Vincom, t vn phng n pht hnh tng ln nhng Vincom vn gi quyt nh ban u nhm bo m quyn li ca cc nh u t vi mc pha long c phiu va phi trong tng lai. Tp on Hong Anh Gia Lai cng b pht hnh 1,1 triu tri phiu chuyn i, tng ng 1.100 t ng cho i tc chin lc Temasek Holdings (Singapore) Ngy 27/1/2010, bn l Din n Kinh t th gii ti Davos, Thy S, Th tng Nguyn Tn Dng chng kin hp ng thu xp vn 200 triu USD gia Ngn hng u t ton cu Credit Suisse vi Tng Cng ty pht trin th Kinh Bc. Theo , Credit Suisse s pht hnh tri phiu chuyn i cho KBC vi li sut l 6%-6,2%/nm. Mc li sut ny thp hn mc 6,95% ca Tri phiu quc t Cnh ph va pht hnh. Gi chuyn i bng 130% gi th trng ca KBC. Nu theo gia th trng trung bnh ca KBC nhng ngy gn y l 60.000 ng thi gi chuyn i s l 60 x 130% = 78.000/cp. S tin t t pht hnh ny s c KBC b sung ngun vn u t xy dng trong nm 2010 xy dng khu cng nghip, th v cc d n nh Khch sn Lotus. Ngoi nhng doanh nghip k trn, hin nay c rt nhiu doanh nghip cng ang c k hoch tip cn ngun vn FPI ny m tiu biu nht l 2 cng ty quc doanh ln l TKV v PVN. Tp on PVN ang ln k hoch pht hnh thm t nht 5.000 t ng (c th ln ti 500 triu - 1 t USD) tri phiu doanh nghip ra th trng quc t trong nm 2010. ng Nguyn Tin Dng - Ph tng gim c PVN, vo cui nm ngoi cho hay, knh pht hnh tri phiu quc t s l knh huy ng vn hiu qu gip tp on ng thu xp ti chnh cho hng lot d n ang trin khai. Theo tnh ton ca ng Dng, nhu cu vn ch trong nm 2010 ca PVN ln ti 4 t USD. i vi TKV, ng Nguyn Vn Hi - Ph tng gim c cho hay, TKV mun c pht hnh khong 300 - 500 triu USD tri phiu doanh
48

nghip ra th trng quc t trong nm nay ly vn cho cc d n than, bauxit, in. Trong iu kin nn kinh t th gii ang trn khi phc, ng thi vi vic kin ton hnh lang php l, vic pht hnh tri phiu ra nc ngoi ca cc doanh nghip Vit Nam ha hn nhiu thnh cng trong

2.2.

Thc trng huy ng vn FPI qua vic nim yt tri phiu trn th trng quc t

Sau 10 nm hnh thnh v pht trin th trng chng khon, cho n nay cha c mt doanh nghi p Vit Nam no nim yt c phiu ca mnh trn cc sn chng khon quc t. Nguyn nhn ca vic ny l do iu kin nim y t trn cc sn giao dch quc t rt kh khn i vi doanh nghip Vit Nam. V d nh ti sn London, trc khi nim yt, doanh nghip phi chun b k h s, ti liu v hot ng ca mnh 3 nm trc , phi c lng hng t nht 25% vn c bn rng ri cho cng chng ca th trng ny, ngoi ra cn l nhng yu cu mang tnh k thut khcHoc ti sn Singapore, nim yt, doanh nghip phi c t nht 1.000 c ng, c tng li nhun sau thu trong 3 nm gn nht t 7,5 triu USD tr ln, phi c kim ton theo tiu chun ca Singapore hoc MCn nh ti sn Hng Kng, b Christine Lie, Ph ch tch S Giao dch, cho bit cc tiu chun v ti chnh, li nhun i vi doanh nghip nim yt khng phi l qu kh khn. Nhng, ln sn ny th doanh nghip phi i mt vi nhiu thch thc. Nhiu cng ty tp on ln ca Vit Nam nh tng cng ty Ti chnh C phn Du kh Vit Nam (PVFC), ACB, Sacombank, BIDV, Vinamilk v FPT c k hoch nim yt c phiu ca mnh trn sn Singapore. Tuy nhin do nhiu yu t khng thun li nn c phiu cha c c phiu no c nim yt trn sn chng khon Singapore. Vit Nam hin nay, ch c duy nht qu u t Indochina Capital Vietnam Holding Limited thuc Tp on Indochina Capital l qu u tin ca VN nim yt
49

trn LSE vo thng 3.2007. ng Nguyn Kim Tng - Gim c u t Indochina Capital - cho bit, mt khong 9 thng chun b nim yt ti LSE. Qu trnh ny t 12-24 thng ty thuc vo tng cng ty. "Khi nim yt ra cng chng, ngi ng u cng ty phi chp nhn vic thay i nhiu nh chia s s qun l vi nhng i tc khc, tun th cht ch quy trnh cng b thng tin, bo co ti chnh..." - ng Tng cho bit. Tr li Thanh Nin, ng Alderman John Stuttard tha nhn rt kh khn cho cc cng ty VN nim yt th trng chnh thc bi nhng tiu chun t n mc cao nht.

III.

nh gi tc ng ca ngun vn FPI n nn kinh t Vit Nam 1. nh gi tc ng ca ngun vn FPI huy ng t th trng trong nc 1.1. nh gi tc ng ca ngun vn FPI qua th trng chng khon
Th trng chng khon Vit Nam sau chng ng 10 nm pht trin, c

s gia tng ng k v s lng giao dch, gi tr giao dch, cc hnh thc giao dch, s lng thnh vin tham gia trn th trng , v ng gp vai tr ln trong vic thu ht ngun vn u t nc ngoi, c bit l vn gin tip FII. Sau 10 nm, khi nhn li, nhng g t c khin nhiu ngi khng khi ngc nhin. Hai S giao dch, mt th trng UPCoM, hn 550 m c phiu nim yt, 105 CTCK, 46 cng ty qun l qu, gn 1 triu ti khon giao dch, trong khong 25% l ca nh u t nc ngoi l nhng con s ht sc n tng. 10 nm qua, hai sn thc hin trn 3.000 phin giao dch (ti HOSE l 2.327 phin, HNX l 1.163 phin) v tt c u din ra an ton.

1.1.1.

Thnh tu 1.1.1.1. Khung php l, th ch chnh sch

Lut Chng khon c Quc hi ban hnh ngy 29/6/2006 v c hiu lc thi hnh k t ngy 01/01/2007, to lp c khun kh php l cao, ng b v
50

thng nht cho hot ng ca TTCK, tng bc loi b nhng mu thun, xung t vi cc vn bn php lut khc c lin quan (v c bn thng nht vi Lut Doanh nghip v Lut u t); ph hp hn vi lut php, thng l quc t, to nn tng cho TTCKVN kh nng hi nhp vi cc th trng vn quc t v khu vc; tng cng tnh cng khai minh bch cho th trng v nng cao kh nng qun l gim st th trng ca c quan qun l nh nc.

1.1.1.2. V quy m v hng ha (ngun cung) ca th trng

Quy m th trng c bc tng trng mnh m, vng chc, tng bc ng vai tr l knh dn vn trung v di hn quan trng, ng gp tch cc cho s nghip cng nghip ha hin i ha t nc Hot ng pht hnh huy ng vn trn TTCK thc t ch mi pht sinh t nm 2006 tr li y. Trong nm 2006, c 44 cng ty c phn thc hin vic cho bn hn 203 triu c phiu v n nm 2007, hot ng pht hnh mi thc s bng n, khi c gn 200 t pht hnh ca 192 cng ty v 4 ngn hng thng mi c ng k vi UBCKNN vi tng lng vn huy ng ln n gn 40.000 t VND. Trong nm 2008, do s suy gim ca TTCK, tng s vn huy ng ch t hn 14.300 t ng thng qua hn 100 t cho bn chng khon ra cng chng. Th trng hi phc vo nm 2009 to iu kin cho hot ng pht hnh qua th trng chng khon, c bit l pht hnh c phiu. Tng s vn huy ng qua pht hnh c phiu nm 2009 tng hn 50% so vi 2008, t 21.724 t ng. Cng tc c phn ho doanh nghip Nh nc (DNNN) c gn kt vi vic huy ng vn t cng chng u t, gp phn thc y nhanh vic sp xp khu vc DNNN theo tin trnh ci cch nn kinh t ca Chnh ph v huy ng vn cho ngn sch nh nc. Thc t, vic gn kt cng tc c phn ha DNNN vi cng tc to hng cho TTCK l nhn t ch o quyt nh thnh cng trong vic to ra mt ngun hng phong ph, gp phn thc y tng trng quy m ca th trng. Hot ng pht hnh tri phiu qua S giao dch chng khon dn tr thnh mt knh huy ng vn quan trng cho Chnh ph.

1.1.1.3. V nim yt v giao dch chng khon

51

Th trng chng khon c s tng trng khng ch v quy m nim yt m c v tnh thanh khon ca th trng. Nu nh nm 2005, bnh qun c 667.600 c phiu c giao dch mt phin, th nm 2006, con s ny tng ln 2,6 triu n v (tng 3,93 ln), tip tc tng ln 9,79 triu v 18,07 triu trong hai nm sau . Tc lun chuyn th trng trong giai on ny lin tc tng t 0.43 ln (nm 2006) ln 0.64 ln (nm 2007), 0.68 ln (nm 2008) v c t 1.13 ln (nm 2009).

1.1.1.4. V h thng c s nh u t (cu u t):

S lng cc nh u t tham gia TTCK ngy cng ng o. S lng nh u t c nhn v t chc, trong nc v nc ngoi gia tng ng k. T khong gn 3000 ti khon nh u t tham gia khi mi m ca th trng vo nm 2000, tnh n nay c trn 90.000 ti khon giao dch, trong s nh u t t chc trong nc l 2.662, s nh u t c nhn trong nc l 807.558, s nh u t nc ngoi l hn 13.000 nh u t.

1.1.1.5. H thng cc t chc kinh doanh, dch v chng khon

H thng cc t chc kinh doanh, dch v chng khon pht trin nhanh v quy m v nng lc nghip v, vi h thng mng li chi nhnh, phng giao dch tri khp cc tnh, thnh ph ln trong c nc, gp phn gip cng chng u t tip cn d dng hn vi TTCK. S lng ngi hnh ngh tng nhanh, ph hp vi s tng trng ca cc Cng ty chng khon. T nm 2007 n 2009 c gn 8400 ngi hnh ngh c cp chng ch. S lng cng ty qun l qu gia tng nhanh k t nm 2006 tr li y (nm 2005 mi ch c 6 cng ty qun l qu th n cui 2009 c 47 cng ty c cp php hot ng).

1.1.1.6. V t chc th trng

Vic tch cc SGDCK v TTLKCK tr thnh php nhn c lp khi UBCKNN t c kt qu nht nh trong vic tch bch chc nng qun l nh nc trong hot ng chng khon v chc nng t chc vn hnh TTCK. Vic phn chia th trng tp trung thnh hai th trng b phn vi cng mt phng thc giao dch da trn cc iu kin nim yt v li nhun v vn iu
52

l trong giai on va qua gp phn quan trng m rng th trng c t chc, pht huy tnh nng ng ca cc TTGDCK/SGDCK trong vic thu ht cc doanh nghip vo nim yt, ng k giao dch.

1.1.1.7. V hot ng qun l, gim st th trng

Trong giai on 2000-2009, cng tc qun l Nh nc v iu hnh TTCK c thc hin tng i linh hot, bo m TTCK vn hnh an ton v pht trin n nh, khng xy ra v, xo trn ln nh hng n s pht trin kinh t x hi ca t nc, tng bc nng cao nng lc gim st v cng ch thc thi quy nh ca php lut, bo v quyn v li ch hp php ca nh u t. Hot ng qun l v gim st TTCK vi trng tm ly vic bo v quyn li ca nh u t l nng ct; cc chnh sch qun l TTCK th hin mc tiu tng cng tnh cng khai, minh bch, tng bc p dng cc thng l v qun tr cng ty tt, cc chun mc v k ton, kim ton quc t v khuyn co ca T chc quc t cc UBCK (IOSCO). Thit lp c ch gim st TTCK chuyn su, chuyn nghip theo thng l quc t. Cng tc thanh tra, gim st ca UBCKNN tp trung vo: gim st tun th cc t chc trung gian th trng; gim st tun th cc t chc pht hnh, t chc nim yt; gim st tun th ca cc SGDCK, TTLKCK; bn cnh , gim st giao dch trn TTCK nhm pht hin cc hnh vi lm dng th trng; thanh tra thc hin chc nng cng ch thc thi.

1.1.2. Nhng hn ch 1.1.2.1. V khung php l, th ch chnh sch

Lut Chng khon vn cn hp v phm vi iu chnh, mi ch bao hm nhng ni dung c bnv cha bao qut mi hot ng trn TTCK theo thng l quc t; mt s quy nh ca vn bn hng dn Lut Chng khon cn chng cho, cha thng nht vi cc vn bn php lut khc; vic ban hnh cc quy nh php l nhn chung u c tr so vi mc tiu ra, ng thi, nhiu quy nh ti Lut Chng khon cha c hng dn thc hin,

1.1.2.2. V quy m v hng ha (ngun cung) ca th trng

53

Hot ng pht hnh ca cc cng ty i chng vn cn mang tnh t pht, khng hon ton da trn nhu cu s dng vn ca doanh nghip, lm gim hiu qu s dng vn. Khng t t chc pht hnh huy ng vn trn TTCK u t tr li vo chng khon m khng phi m rng sn xut kinh doanh, gp phn to nn bong bng th trng v ri ro mt vn khi th trng st gim. Hot ng cho bn ring l khng c s iu chnh y ca php lut v qun l ca cc c quan c thm quyn dn n cc hnh vi lm dng, nh hng n s lnh mnh ca TTCK. Bn cnh , vic tun th cho bn ra cng chng phi ng k vi UBCKNN cn hn ch (c bit vo thi k ngay sau khi Lut chng khon mi ban hnh) to nn nhng ri ro tim n cho TTCK. Hot ng pht hnh TPCP cn nhiu bt cp, cng tc k hoch ho pht hnh tri phiu cha tt, c ch pht hnh tri phiu cn nhiu bt cp, cha c cc t chc to lp th trng TPCP ng ngha m bo thnh cng cho cc t pht hnh cng nh to tnh thanh khon cho th trng th cp. Thiu ng cong li sut chun v t chc nh mc tn nhim.

1.1.2.3. V nim yt v giao dch chng khon

Th trng giao dch c phiu cn nhiu bin ng v hn ch v tnh thanh khon c bit khi th trng c du hiu suy gim. Bn cnh , hng ha nim yt trn TTCK cha a dng, cht lng cha cao, cha p ng nhu cu u t v phng nga ri ro ca nh u t (cha c cc sn phm phi sinh, cc sn phm u t tp th). Cc dch v tin ch cho nh u t trn th trng cn ngho nn (cha c nghip v bn khng, vay k qu, bn trc ngy hon tht giao dch), tnh minh bch ca th trng cha p ng nhu cu ca cng chng u t.

1.1.2.4. V h thng c s nh u t (cu u t):

54

H thng nh u t ca chng ta cha a dng, cu trc cu u t hin ti cha bo m s tng trng mt cch bn vng. H thng nh u t t chc cha pht trin lm hn ch s pht trin ca TTCK m c bit l th trng TPCP. S lng cc t chc kinh doanh v cung cp dch v cho TTCK tng qu nhanh, vi nng lc v vn v chuyn mn cn hn ch, tim n ri ro h thng v cha tng xng vi hiu qu hot ng chung ca th trng.

1.1.2.5. V t chc th trng

Th trng giao dch c phiu cha nim yt mi c hnh thnh di hnh thc h thng giao dch Upcom, cha pht huy c vai tr to lp th trng theo kiu th trng phi tp trung. Ngoi ra, s lng c phiu a vo giao dch so vi s lng cng ty i chng chim t trng qu thp v thiu hp dn i vi doanh nghip cng nh cng chng u t. Hin ti, vn cn tn ti mt b phn th trng c phiu c ng k vi TTLKCK nhng cha c c ch giao dch v chuyn quyn s hu.

1.1.2.6. V hot ng qun l, gim st th trng

Cng tc qun l, iu hnh TTCK trong thi gian qua vn cn mt s tn ti v hn ch nht nh nh: cng tc ban hnh cc vn bn php lut, cc chnh sch iu hnh th trng cha linh hot, cn b ng v chm so vi yu cu thc tin pht trin ca TTCK; cng tc qun l, gim st v cng ch thc thi cn nhiu bt cp.

1.2. nh gi vic huy ng vn qua cc qu u t

Trong thi gian va qua, cc cng ty qun l qu v cc qu u t ng mt vai tr quan trng trong thu ht vn FPI ca Vit Nam. Bn cnh cc nh u t trong nc, nh u t nc ngoi m ch yu thng qua cc qu u t, cc cng ty qun l qu ngy cng u t nhiu hn vo TTCK Vit Nam. Cc qu u t, cng ty qun l qu khng ch lin tc tng ln v s lng m c quy m, phm vi u t cng ln hn v t l nm gi chng khon ca h cng ngy mt cao hn.

55

Dng vn qua cc nh ch ti chnh ny c tnh di hn v n nh, iu ny gip cho TTCK Vit Nam trnh khi s bt n khi cc qu u t, cng ty qun l qu ngy cng c vai tr ln i vi th trng. Nhng thnh tu t c trn l do Nh nc c nhng chnh sch v pht trin cc nh ch ti chnh, y mnh c phn ha cc doanh nghip quc doanh v ngoi quc doanh cng nh chnh sch v t l nm gi c phiu ca cc nh u t nc ngoi phn no gp phn ci thin mi trng u t ca Vit Nam. Thi gian va qua cng xut hin hin tng thoi vn mt s qu nh Vietnam Enterprise Invesment Limited hay Indochina Capital, y l mt s qu c thm nin v kinh nghim u t vo th trng Vit Nam. Tuy nhin y ch l hin tng nht thi do nh hng ca khng hong ti chnh th gii. Mc d vy, thc t mi trng u t ca Vit Nam vn cn mt s bt cp khin cc nh u t, qu u t e ngi khi a ra quyt nh u t. Mc d dng vn ca cc cng ty qun l qu v cc qu u t l di hn v n nh song vn cha c nhng chnh sch c th thu ht dng vn ny. Mt s nc khuyn khch dng vn ny bng cch cho php cc cng ty qun l qu nc ngoi v qu u t c thnh lp theo php lut trong nc v coi nhng thnh phn ny l nh u t trong nc nhng Vit Nam vn cha c nhng chnh sch ny. C s h tng, h thng my mc thit b cn yu km cng l mt ro cn khng nh ca Vit Nam. Ngoi ra, cc nh u t cn gp phi ro cn v nhn s khi gia nhp th trng. i ng nhn s ca Vit Nam cha thc s mnh,v cn thiu ht trong mt s lnh vc iu ny lm gim tnh chuyn nghip ca th trng.

2. nh gi tc ng ca ngun vn FPI huy ng t th trng quc t 2.1. Hiu qu huy ng vn

56

Trong 2 knh huy ng vn t th trng quc t l pht hnh c phiu v tri phiu, Vit Nam mi ch tip cn c knh huy ng qua tri phiu. Hai ln pht hnh tri phiu chnh ph ra nc ngoi nm 2005 v 2010 u t c nhng kt qu kh quan m c bit phi k n thnh cng ca t pht hnh u tin vo nm 2005. Khi lng t thu ca nh u t nc ngoi ln n 4,5 t USD, gp 6 ln khi lng tri phiu chnh ph Vit Nam pht hnh. Tri phiu Chnh ph VN pht hnh rt hiu qu, thp hn li sut tri phiu ca cc nc trong khu vc c cng h s tn nhim. Li sut tri phiu loi 10 nm ca VN thc tr l 7,125%/nm. Trong khi, mc li sut tri phiu Chnh ph Philippines loi 10 nm giao dch mc 8,1%/nm, cn tri phiu Chnh ph Indonesia loi 10 nm giao dch mc 7,8%/nm. t pht hnh th 2 u nm 2010 cng c nh gi l thnh cng, t c kt qu chnh ph ra nh bn ht khi lng tri phiu pht hnh, li sut di 7%. Tri phiu doanh nghip u tin ca Vit Nam c a ra th trng quc t, Vincom cng rt thnh cng khi c mua ht ngay sau khi nim yt trn sn giao dch Singapore 30 pht. Nguyn nhn ch yu dn ti thnh cng ny l do s lng tin ca nh u t nc ngoi vo s pht trin ca nn kinh t Vit Nam. C th, trong nm 2005, tn nhim ca Vit Nam c cc t chc nh mc tn nhim quc t gn y lin tip nng mc xp hng ca Vit Nam. S&P tun va ri nng mc tn nhim ca Vit Nam t BB- ln BB. Moody cng nng ln mc Ba3 trong khi mt t chc nh mc tn nhim quc t ni ting khc l Fitch cng xp Vit Nam hng BB-. Ngun FPI huy ng t th trng quc t ny gp phn tch cc vi s pht trin kinh t t nc. Th nht, ngun vn ny b sung c ngun cung ngoi t ang thiu ht, gp phn lm tng d tr ngoi hi quc gia, ci thin cn cn thanh ton quc t v gim p lc ln t gi. Vic huy ng vn FPI t vic pht hnh tri phiu nm 2010 khng hiu qu nh ln u nhng cng hon thnh c ch tiu ca chnh ph ra. Mc li sut trng thu bnh qun ca t pht hnh ny l 6,95%. Theo thng co ca B Ti chnh v h s tn nhim quc gia (thng c cc t chc ti chnh quc
57

t xem nh mt cn c nh gi kh nng tr n), nm 2009, t chc xp hng Moodys xp hng tn nhim Vit Nam mc Ba3 nh hai nm trc . Mc xp hng ny tng ng vi Philippines v thp hn 1 bc so vi Indonesia, nhng thp hn 3 bc so vi mc chun ca u t tri phiu. Theo tandard&Poors, Vit Nam c xp hng BB, cao hn mc BB- ca Indonesia v Philippines. Tuy nhin, mc li sut trng thu ca Vit Nam li cao hn so vi 2 quc gia ny. Trc , Indonesia v Philippines u pht hnh thnh cng vi li sut di 6%. Mc d thi im pht hnh ca Vit Nam c mt s yu t bt li nh: th nht, ngun cung tri phiu cc quc gia mi ni trong thi gian gn y rt ln (trn chc t USD t Indonesia, Phillippines, Hy Lp, Mehico, Ba Lan, Th Nh K, Slovakia...) do nhu cu kch thch kinh t sau khng hong ca cc quc gia ny; th hai, tng thng M Obama xut a ra mt s quy nh hn ch cc nh ch ti chnh nm gi cc khon u t ri ro tc ng khng nh ti th trng ti chnh nc ny. Ngoi ra th trng ti chnh quc t cng ang lo ngi v cc bin php tht cht kinh t ca Trung Quc. S bt li cn th hin mc ng k, ngay trong thng 1 ny, Indonesia pht hnh 2 t USD tri phiu 10 nm c lng ng k ln ti 5 t USD; Phillippines pht hnh 1,5 t USD tri phiu 10 nm c lng ng k ln ti 9 t USD. Nhng n khi Vit Nam pht hnh vi khi lng thp hn (1 t USD) th khi lng ng k ch khong 2,4 t USD. Mc ng k thp cng ng ngha vi li tc pht hnh cao. Vn phi ni rng, trong khi xp hng tn dng ca Vit Nam cao hn nhng li sut trng thu li cao hn 2 quc gia bn cho thy s lo ngi ca cc nh u t quc t v s n nh kinh t v m trong tng lai ca Vit Nam. Xp hng v nng lc cnh tranh ca cc quc gia c cng b ti din n kinh t th gii nm 2009 cng ghi nhn s tt hng su v mi trng kinh t v m ca Vit Nam. Vit Nam tt 5 bc t 70/134 xung 75/133 nn kinh t so vi nm trc trong bng xp hng chung, trong c ng gp quan trng ca s thay i trong ch tiu v n nh kinh t v m, tt hng su 42 bc, t 70 xung 112.

58

Ngoi ra mi trng kinh doanh nm 2009 ca nc ta cng tip tc suy gim, bng xp hng v mi trng kinh doanh do Ngn hng Th gii cng b, Vit Nam b tt 2 bc, trong 10 ch tiu nh gi, Vit Nam b tt hng v 9 ch tiu, ch ln hng v ch tiu thc hin hp ng.

2.2. Hiu qu s dng vn

Vn FPI huy ng c t vic pht hnh tri phiu chnh ph ra th trng quc t khng c s dng hiu qu. S vn huy ng c ny ch yu thuc ngn sch nh nc, c chnh ph mt phn b sung vo ngn sch, mt phn cho cc doanh nghip quc doanh vay li. C th, ton b s tin 750 triu USD huy ng c trong nm 2005 cho tng cng ty cng nghip tu thu Vinahshin vay li. Tuy nhin, hin nay, Vinashin ang ng trc nguy c ph sn khi m tng n n thng 6, 2010 l 86000 t ng. Bi vy, c th ni, s tin 750 triu USD vay b s dng lng ph, khng nhng khng mang li hiu qu kinh t m cn lm xu i hnh nh ca Vit Nam trn th trng quc t, lm nh hng n nhng t pht hnh tri phiu ra th trng quc t tip theo. S tin 1 t huy ng c trong nm 2010 mt phn c a vo ngn sch nh nc, mt phn cho cc tp on du kh, tng cng ty hng hi Vit Nam, tng cng ty sng v tng cng ty lp my Vit Nam u t b sung vo cc d n lc du Dung Qut, d n xy dng thy in X Ca Mn 3, nh my thy in Ha Na v mua tu vn ti bin, trong tp trung phn ln cho u t vo nh my lc du Dung Qut. Cn i mt thi gian na nh gi c hiu qu s dng vn FPI ln ny ca chnh ph. Tuy nhin, hiu qu kinh t v x hi ca nh my lc du Dung Qut khng c cc chuyn gia trong ngnh nh gi cao, bi vy cng khng loi tr kh nng s vn ny cng b s dng lng ph nh 750 triu USD nm 2005.

59

Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao tnh hiu qu ca vic thu ht v qun l ngun vn FPI Vit Nam
I. Kinh nghim thu ht v qun l FPI ca mt s nc trn th gii

1. Kinh nghim ca mt s nc thu ht v qun l hiu qu vn FPI

60

K t u thp k 90, dng vn FPI mnh vo cc nn kinh t mi ni di tc ng ca nhiu yu t khc nhau nh: trin vng tng trng kinh t, li sut, tc pht trin ca TTCK, c bit l trong tin trnh t do ha ti chnh trn ton cu. Cng vi c tnh lhas ni bt ca FPI l bt n v nhy cm hn cc dng vn khc nn dng vn ny thng phn b khng u gia cc nn kinh t mi ni v c bit t trng ca n thng thp hn so vi FPI Chnh v c tnh bt n v d o chiu l mt trong nhng nguyn nhn chnh gy ra cuc khng hong ti chnh-tin t nn xut hin nhiu kin tri ngc nhau v dng vn ny. C quan im ng h t do ha di chuyn vn v quan im khc li cho rng cn phi c cc bin php kim sot vn nghim ngt hn. Tuy nhin, i vi cc nn kinh t mi ni th vic p dng cc chnh sch v nhng bin php kim sot v qun l vn u t nc ngoi, c bit l FPI l ht sc quan trng. Nhng c th iu tit c s di chuyn ca FPI th vic p dng cc chnh sch v bin php kim sot vn gia cc nc ny cng rt khc nhau v hiu qu ca n cng rt khc nhau. C th l vic iu tit s di chuyn ca dng vn FPI mt s nc nh: Malaysia, Trung Quc, Singapore rt thnh cng, trong khi , Thi Lan li b tht bi khi s dng cc cng c ny.
1.1

Kinh nghim thu ht v qun l vn FPI Trung Quc

1.1.1 Vic thu ht v qun l vn FPI Trung Quc

Nn kinh t Trung Quc trong nhng nm qua c nhng bc pht trin thn k. ng gp vo thnh cng l cch thc thu ht v vic qun l hiu qu lung vn u t gin tip nc ngoi (FPI). L quc gia lng ging, vi nhng im tng ng v kinh t, x hi, nhng kinh nghim thu ht FPI ca Trung Quc l nhng bi hc qu cho Vit Nam. Dng vn FPI vo Trung Quc c nh gi qua 2 giai on: Giai on 1982 2004: Giai on ny dng vn FPI vo Trung Quc khng c s pht trin vt bc v bt ph nh dng vn u t trc tip (FDI). n ht
61

nm 2004, Trung Quc thu ht khong 7 t USD dng vn FPI. Mc tng trng FPI hng nm l kh chm, t trng FPI/GDP khong 2,94% cho thy FPI ng gp vo tng trng ca kinh t Trung Quc l khng ng k. iu ny cng d hiu bi c im chung ca cc quc gia ang pht trin l thng c s mt cn i gia thu ht FPI v FDI. Tuy nhin, nguyn nhn cn bn v su xa l do mc t do ho ti khon vn ca Trung Quc cn thp, Chnh ph t ra nhiu bin php kim sot vn kh cht ch theo ch trng thu ht chm ri dng vn FPI. Giai on ny, cc bin php kim sot dng vn FPI ca Trung Quc ch yu da vo cc bin php hnh chnh v gii hn khi lng giao dch. Chnh ph v cc nh hoch nh chnh sch rt thn trng vi vic m ca th trng chng khon (TTCK) v tin hnh t do ho ti khon vn chm ri. Chnh ph theo ui chin lc phn khc th trng theo tng loi nh u t (NT). Cc nh u t nc ngoi (NTNN) ch c php mua c phn v cc cng c n nh gi bng ng ngoi t trn c th trng ni a ln th trng quc t. Bn cnh , vic chuyn vn ra v vo Trung Quc phi c s chp thun ca Chnh ph. Trung Quc a ra cc bin php ngn chn cng ty nc ngoi u t vo cc ngnh quan trng nh vin thng, vn ti, nng lng, quc phng. Quy nh gii hn s hu ca NT nc ngoi l 30%. i km vi cc bin php kim sot vn l cc bin php hn ch v ngoi hi. Theo , NTNN mun u t vo Trung Quc phi chuyn sang ng ni t v ngc li phi chuyn sang ng ngoi t. Tnh n nm 2001, Trung Quc cp php cho 390.484 doanh nghip c vn u t ca cc qu u t nc ngoi vi tng s vn u t khong 359,47 t USD. Trong gian on ny, TTCK Trung Quc cha tht s pht trin, qu trnh c phn ha (CPH) cc DNNN cha c y mnh, Chnh ph ban hnh nhiu quy nh hn ch s tham gia ca NTNN trn TTCK. Nhn chung, cc gii php thu ht vn FPI l rt thn trng, Trung Quc ch trng hn ch thu ht dng vn ny.
62

Cc bin php qun l vn FPI c nh gi l c hiu qu, Trung Quc nh ng vng trc cuc khng hong ti chnh tin t khu vc chu nm 1997. Giai on 2005 n nay (t khi TTCK Trung Quc bng n): y l giai on dng vn gia tng mt cch t bin gn lin vi vic t do ho ti khon vn cng nh s hi nhp ca nn kinh t Trung Quc sau khi gia nhp WTO. Trung Quc gim bt cc bin php kim sot, y mnh cc bin thu ht dng vn FPI bn cnh dng vn FDI. Trung Quc bt u cho php cc NTNN mua bn cc c phiu v cc cng c n c nh danh bng ng ni t trn c th trng ni a v th trng quc t. Cc bin php kim sot ngoi hi cng c d b dn nhm cho php NT c th chuyn i sang ng ni t thc hin u t. Bn cnh , sc ht ca nn kinh t v s bng n ca TTCK kin nhiu qu u t x vo Trung Quc, mang theo dng vn FPI khng l cho quc gia ny S pht trin ca TTCK cng vi quyt nh ni lng cc chnh sch i vi cc nh u t nc ngoi khin Trung Quc tr thnh mt th trng y hp dn i vi cc nh u t M v chu u. Thu ht FPI gia tng nhanh t nm 2004 (t 115 t USD nm 2003 ln 253 t USD nm 2004). S pht trin ca TTCK v s phc hi ca cc ngn hng Trung Quc thu ht c mt lng vn kh ln t cc nh u t nc ngoi, trong c cc ngn hng ln nh HSBC Securities, Bank of America, Citigroup, American Express. Tnh n 30/4/2009, trn TTCK Trung Quc c 61 cng ty qun l qu vi 461 quy u t chng khon tham gia vi s vn hng trm t USD. Cc qu u t gm 3 dng sau: qu h tng (Mutual Fund), hay cn gi l qu u t dng m (open end fund); qu u t dng ng (China close end fund) v Qu u t phng nga. T nm 2005 qu trnh CPH cc DNNN c bc pht trin mnh m, nhiu DN ln, c v tr c quyn trong nn kinh t quc dn c tin hnh IPO. y l nhng DN c tim nng ln, c vn iu l hng trm t USD, nhn c s quan tm c bit ca NT nc ngoi nh: Petro China, China Mobile. Bn cnh ,
63

Chnh ph Trung Quc tng cng cc bin php kim tra, qun l cc cng ty pht hnh, ban hnh nhng chnh sch, u i i vi cc DNNN sau khi CPH. Chnh v vy, trong giai on t nm 2005 n 2007 rt nhiu qu u t nc ngoi dnh c nhng thng li ln trn TTCK, to cht xc tc hp dn cc quy u t khc tham gia TTCK Trung Quc. ng ch l Chnh ph Trung Quc quan tm v ch trng n vic gim bt cc bin pht kim sot FPI. Trc y, vic thu ht FPI ph bin din ra trn cc S giao dch nc ngoi. Ti , cc NTNN mua bn cc c phn ca cc cng ty Trung Quc, trong ch yu l c phiu N (N - Shares) v c phiu H (H Shares), NTNN khng c php mua c phn A, loi c phiu ch yu pht hnh trn TTCK Trung Quc. Ngy 1/12/2002, Chnh ph Trung Quc ban hnh quy ch cc t chc u t nc ngoi c cp php (Qualified Foreign Institutional Investors - QFPI), quy nh cc NT nc ngoi c giy php QFPI c quyn mua cc c phiu A (A - Shares) c nh gi bng ng NDT. Khi mi ra i, quy ch QFPI hn ngch ti a cho mi NTNN l 4 t USD, sau c nng ln 10 t USD, hin nay Trung Quc cam kt m rng hn ngch t 10 t USD ln 30 t USD. n cui nm 2007, Trung Quc cp php QFPI cho 48 cng ty nc ngoi vi hn ngch 10 t USD vo c phiu A. Nh vy, vi hn ngch m c quan qun l ngoi hi Trung Quc (CFE) cp QFPI cng vi vic tng mc trn u t chng khon NTNN ln 5 10% tng gi tr th trng c phiu A th khong 55 t n 120 t USD s c php u t vo th trng ny trong nhng nm ti. Cui nm 2006, vi vic Chnh ph Trung Quc bt u thc hin cam kt gia nhp WTO v vic t do ho th trng vn, Chnh ph bt u ni lng cc quy nh v qun l ngoi hi i vi NTNN nh: cho php cc cng ty qun l

64

qu nc ngoi ti i lc chuyn vn v li nhun u t v nc mt cch nhanh chng, gim thi gian lu vn ca cc qu u t nc ngoi ti Trung Quc t 1 nm xung cn 3 thng; to iu kin thun li NTNN tip cn ng NDT, cho php NTNN dng ngoi t tham gia mt s cuc IPO ln Nhng chnh sch trn to iu kin thun li cho NTNN tham gia u t v chuyn li nhun v nc. Ngoi ra, C quan gim qun chng khon Trung Quc thc hin nhiu gii php pht trin h thng NT c t chc cho th trng nh: Cng ty u thc u t, Qu tng h, Cng ty Bo him, Qu u t chng khon C quan ny cng ban hnh th tc thc hin cng b thng tin, cc bin php tm thi nhm ngn chn hnh vi la o lin quan n chng khon, bo v NT.

1.1.2 Bi hc kinh nghim t Trung Quc

Th nht, cc gii php thu ht FPI mang tnh ng b, c l trnh c th, ph hp vi tng giai on lch s ca Trung Quc, kt hp cht ch vi cc bin php pht trin kinh t, hon thin v pht trin TTCK, nng cao kh nng qun l ca Chnh ph. Th hai, Trung Quc xc nh chin lc, mc tiu, phng hng thu ht vn FPI ng n, ph hp vi c im nn kinh t. Trung Quc xc nh r mun thu ht FPI c hiu qu, trc ht phi ci thin mi trng trong nc, da vo trong nc l chnh, khi TTCK pht trin, mi trng u t tt tt yu vn chy vo; ng thi khng ngng nng cao cht lng hng ho trn TTCK Trung Quc. Th ba, Trung Quc bit kt hp thu ht FPI v qun l dng vn ny mt cch hiu qu, khng thu ht FPI vi mi gi. Khi thu ht FPI, Trung Quc tnh ton nhng gii php qun l ph hp; kt hp cht ch vic thu ht FPI vi chnh sch kinh t v m ca Chnh ph, c bit l chnh sch qun l ngoi hi v

65

tin t; c nhng gii php qun l, hn ch ti a nhng tc ng tiu cc ca dng vn ny vi s pht trin kinh t ca t nc.
1.2

Kinh nghim thu ht v qun l vn FPI Singapore

1.2.1 Vic thu ht v qun l vn FPI Singapore

Th trng chng khon l ni thu ht mnh m ngun vn FPI cho Singapore. TTCK Singapore c xem nh mt khun mu hon chnh v s pht trin ca th trng ti chnh chu ni chung v cc nc thnh vin ASEAN ni ring. Singapore c coi nh ca ng ca khu vc ng Nam , cng l th trng c tng lai pht trin thnh trung tm giao dch th cp quan trng ca khu vc chu v mt trong nhng trung tm kt ni cc th trng chng khon ca khu vc chu vi cc th trng chng khon trn ton cu. Sc tng trng ca th trng tri phiu Singapore dn u th gii, vi tng tri phiu ang lu hnh ln gp 3 ln so 5 nm trc, t mc 131 t USD. y cng l trung tm giao dch ngoi hi ln th 4 th gii - trung tm ngn hng t nhn ca c khu vc chu , chu u, Trung ng v khu vc c cc nh u t c nhn ln v nhng tn tui ln nh Freddie Mac, Goldman Sachs, Ford Motors, Toyota Motors, JP Morgan.. S giao dch chng khon Singapore c thnh lp t nm 1960. n nay S GDCK Singapore (SGX) l trung tm ti chnh quc t c xp hng th 4 th gii, sau London, New York v Tokyo. Theo s liu t ICH, vn ha th trng nm 2007 ca SGX l 631 t USD vi s gp mt ca 900 nh ch ti chnh, 1.786 NT chuyn nghip. c nh gi l mt trung tm ti chnh c c s h tng tt, chi ph cnh tranh, nhn lc c trnh n t cc nc trn th gii, SGX thu ht 713 cng ty nim yt, trong c 35% l cng ty nc ngoi. SGX c t chc thnh hai th trng: th trng giao dch bng chnh (GDBC) v th trng Catalist. Th trng GDBC l ni nim yt CP ca cc DN c thng hiu, tip cn vi nhiu NT t chc, nhiu loi sn phm. Th trng ny c gim st bi S Giao dch qun l v gim st Singapore. Ti th trng ny, DN c 3 la chn: nim yt

66

ln u song song; nim yt ln 2 (tng t nim yt b sung Vit Nam); nim yt cc chng ch lu k ton cu. Cn th trng Catalist c S Giao dch qun l CTCK gim st, th trng ny thng c cc cng ty tng trng mnh la chn. Ti th trng Catalist, thi gian tip cn vi th trng nhanh hn v mt s tiu chun nim yt thp hn. C s vt cht k thut, h thng cng ngh thng tin, v ban lnh o ca SGX c nh ga l c cht lng thuc bc nht th gii . H thng giao dch ca SGX kt ni trc tip vi h thng ca cc cng ty chng khon thnh vin nhn lnh trc tip qua cc knh khc nhau v khp lnh lin tc. Bn cnh , SGX c kh nng cung rt nhiu loi sn phm a dng cho th trng v kh nng qun l v gim st th trng mt cch rt hiu qu. V nhn s, phn ng nhn s trong ban lnh o ca SGX u l nhng ngi tng c kinh nghim lm vic nhiu nm ti cc nh ch ti chnh ln ca th gii, do h c nhng kin thc su rng v th trng, v nguyn vng ca cc thnh vin v nh u t trc khi bc vo v tr ca ngi qun l v gim st th trng, kh nng qun l v gim st th trng mt cch rt hiu qu. Chnh v vy, h c th gip cho SGX c nhng quyt nh kp thi p ng cho nhu cu ca nh u t. nim yt trn sn SGX, doanh nghip phi p ng c cc iu kin Li nhun cng dn trc thu cho 3 nm gn nht 7,5 triu la Singapore (S$). nim yt b sung, tng gi tr vn ha th trng ti thi im pht hnh ra cng chng ln u tin (IPO) l 80 S$. DN c t nht 1.000 c ng (t nht 2.000 c ng vi DN nim yt "th cp" - giao dch trong nc chuyn sang SGX). Tnh trng ti chnh lnh mnh vi cc hot ng to ra lung lu chuyn tin t dng.

67

C hai y vin HQT c lp l ngi c tr ti Singapore (c th xem xt mt s trng hp linh hot) ca DN nim yt Vit Nam i din ti x l nhng vn v quan h c ng v cng b thng tin. Cc ngha v c tnh lin tc, tun th theo cc quy nh nim yt ca c Vit Nam v Singapore. V qun tr cng ty, p dng theo B tiu chun qun tr cng ty ca Singapore. Chi ph nim yt: Mc ph thp nht l 50.000 S$ v cao nht l 200.000S$. Ph np h s xin nim yt trn GDBC hoc trn Catalist l 20.000 S$ v khng hon li. Ngoi ra, mi nm DN phi np ti thiu 50.000 S$ v cao nht 200.000 S$. Mt doanh nghip iu kin, mun nim yt trn SGX phi tri qua 5 bc Bc th nht l lp k hoch (xc nh mc tiu nim yt v thi gian thc hin, c cu IPO d kin), bc 2: chun b (v ti chnh, php l, bn co bch); bc 3: tip th (c cu cho bn, nh u t ch cht, k hoch tip th cc t chc); bc 4: cho bn (Roadshow, nh gi, phn b) v bc cui cng: sau giao dch (to lp th trng, bnh n v quan h NT). Hin ti Singapore ang c k hoch st nhp vi sn giao dch chng khon Australia. Cng ty Qun l th trng chng khon Singapore, m c phiu SGX ngy 25-10-2010 cng Cng ty Qun l th trng chng khon c ASX, cng b mt v sp nhp ln, theo SGX s mua li ASX vi gi 8,4 t la c, tng ng 8,3 t la M. Nu thnh cng, y s l v sp nhp quan trng nht trong lnh vc chng khon chu -Thi Bnh Dng, m u cho mt xu th mi trn th trng ti chnh khu vc. Mc tiu ca s sp nhp ny l nhm gip c hai sn gia tng sc cnh tranh, tit kim chi ph iu hnh v gp phn a Singapore nhy vt t mt th trng chng khon hng hai thnh trung tm ti chnh hng u khu vc. Sau khi sp nhp d kin vo qu 2-2011, cng ty mi, c tn tt l ASX-SGX Ltd. s t tr s ti Singapore v nim yt c phiu Singapore v c. ASX-SGX Ltd. c gi tr th trng vo khong 12,3 t la M, iu hnh vic
68

giao dch chng khon ca 2.700 cng ty nim yt thuc 20 quc gia, vi tng gi tr vo khong 1.900 t la M. Sn giao dch ca ASX-SGX s ln th t chu sau cc th trng chng khon Tokyo, Hng Kng v Thng Hi v ln th hai chu v s doanh nghip nim yt. Theo d liu thng 9-2010 ca Lin on cc th trng chng khon th gii, tng gi tr giao dch ca c hai th trng chng khon Singapore v c trong chn thng u nm nay vo khong 1.000 t la M, xp th su chu nhng km xa so vi th trng chng khon New York, ni c 13.800 t la M giao dch trong chn thng qua. Tuy vy, sn giao dch ASXSGX c th l c s hot ng ln th hai th gii ca cc t chc u t ti chnh, ang qun l khi ti sn ln ti 2.300 t la M. Theo nhn nh ca bo Wall Street Journal, nh quy m tng ln, sn giao dch mi s c sc hp dn cc khch hng ln, tr ph nhiu nh cc thng nhn c tn sut giao dch cao v cc doanh nghip ang tm cch huy ng vn mt th trng nng ng, v nh vy ASXSGX s t ra thch thc khng nh cho cc th trng chng khon Tokyo v Hng Kng. Trong lnh vc chng khon, sn giao dch quy m cng ln th sc hp dn cng cao, cho nn v sp nhp SGX-ASX l iu c gii phn tch d bo trc, vo thi im m quan nim th trng chng khon l th trng quc gia (national exchange) ang b xa b dn sau nhng v sp nhp xuyn lc a chu u v Bc M.

1.2.2 Kinh nghim rt ra t Singapore

u tin, nn tng vng chc h tr cho Singapore thu ht c ngun vn FPI di s cnh tranh khc nghit ca nhng TTCK trong khu vc cng nh tr n th gii. C th l tng thu nhp quc ni (GDP) bnh qun u ngi cao nht th gii, t l tit kim cao, ngun vn d tr ln, lu lng u t trc tip t nc ngoi cao, t l n xu gn nh khng tn ti Th hai, mi trng kinh doanh m, to iu kin tt nht cho nh u t nc ngoi nh: khng c gii hn ti a v quyn s hu ca ngi nc ngoi

69

trong cc cng ty Singapore, u i thu cho tri phiu; lut bo mt thng tin ngn hng; lut y thc cho php nh u t nc ngoi c la chn ngi tha hng ti sn sau khi h qua i (nhm thu ht khch hng Trung ng); ngi nc ngoi c th nh c mi mi Singapore min l h c ti sn 13 triu USD, vi t nht 3,1 triu USD nm ti mt nh ch ti chnh y. Tuy nhin, ty thuc vo tnh cht v hot ng kinh doanh ca mt s ngnh ngh cng cn mt s quy nh nh phi c s chp thun t cc c quan qun l c thm quyn. nhng lnh vc c th l nhng quy nh ht sc thng thong: ni lng quy nh lin quan n cc qu mo him (hedge funds), cho php h c th thnh lp trong vng mt tun; b cc chng ngi vt i vi s chuyn dch vn; chuyn t bo h ngnh ngn hng trong nc sang tp trung vo vic gia tng mc minh bch. Kim sot ri ro ton b h thng ti chnh c xem trng hn bo v tng t chc, doanh nghip ring l. Th ba, chnh sch ca Singapore c iu ho trong ngn hn v di hn. Cc nh chc trch Singapore t lu c ngi ta bit ti v phm cht kin nh v c uy tn cao. Chnh v th, nhng thay i trong k hoch ngn hn khng lm th trng nghi ng vic "chung thy" ca Singapore vi nhng mc tiu di hn. V d nh cuc khng hong ti chnh Thi Lan t l hi oi v tin lng c iu chnh linh hot gip Singapore hi phc tt hn phn ln cc nc trong khu vc. N lc s dng nhiu chin lc cng mt lc (kt hp vi chnh sch ti chnh v tin t), Singapore khng nhng trnh c tnh hung xu nht ca khng hong, m cn "ri" gnh nng ci bin ln tt c cc lnh vc ca nn kinh t. Cui cng, Singapore cho thy thnh cng trong vic t do ha ti chnh, v chnh iu ny gi vng v tr trung tm ca Singapore trong ngnh ti chnh, ngay c vo nhng gi pht kh khn. y cng l th mnh ca nn kinh t Singapore, a t nc ny vt qua mi t tn cng tin t

70

2. Kinh nghim ca mt s nc thu ht v s dng tht bi vn FPI

Nu s dng ngun vn FPI khng hiu qu c th gy nn nhiu tc ng tiu cc i vi nn kinh t, m h qu xu nht l khng hong ti chnh Thi Lan 1997. Chnh v Thi Lan khng thc hin vic iu tit s di chuyn ca dng vn FPI mt cch thn trng v do h nm phi tht bi nng n. Ni mt cch chnh xc l Thi Lan cng s dng cc bin php iu tit nhng khng c c s phi hp ca cc chnh sch kinh t v m khc. ng thi, Thi Lan t ra vi vng khi tin hnh t do ha ti khon vn m khng c tin hnh cng vi qu trnh gim st v iu tit thn trng h thng ti chnh ni a, c bit l h thng ngn hng. Mt nguyn nhn na khin cho cuc khng hong ti chnh tin t tr nn nghim trng hn l s gp sc ca Chnh ph Thi Lan khi h ng ra bo lnh cho hot ng ca h thng ti chnh v iu dn ti hiu ng ri ro o c

II.

Gii php nhm nng cao tnh hiu qu ca vic thu ht v s dng vn FPI Vit Nam
S di chuyn mnh m ca lung vn t nhn nc ngoi di tc ng ca

qu trnh ton cu ha ti chnh cng nh lin k kinh t quc t cng vi bn cht d bin ng, d b o ngc v ngn hn ca vn FPI khin cho vic iu tit tr nn v cng cn thit. Bi v, s iu tit ny s gp phn lm n nh tin t v ti chnh, m bo tnh c lp ca cc chnh sch kinh t v m v vi m, thc y u t di hn v cng c cn cn thanh ton, mc d s iu tit c th a li mt s chi ph nhn nh nh: tham nhng, t quan liu.. c th thc hin thnh cng qu trnh iu tit, nc tip nhn u t cn c mi trng chnh sch cng nh cc nn tng kinh t vng mnh. Nhng iu bao gm: t l n thp, mc lm pht va phi cn cn thanh ton vng lai v ngn sch n nh, chinh sch t gi hi oi nht qun, chnh ph c nng lc hoch

71

nh v thc hin cc chnh sch cng nh c mt mc c lp chnh tr nht nh trong vic kim sot khu vc ti chnh C mi quan h nhn qu gia cc nn tng kinh t c bn vng chc vi vic iu tit s di chuyn ca dng vn t nhn nc ngoi, c bit l vn gin tip. Cc nn tng kinh t c bn vng chc s to iu kin cho vic thc hin thnh cng s iu tit bi v chng gim thiu nhng tc ng tiu cc ca iu tit (tham nhng, quan liu). Mt khc iu tit thn trng v thit lp cc c s h tng cn thit cho hot ng ca th trng ti chnh. Nhng nhn t tc ng ti qu trnh iu tit ca chnh ph bao gm: chnh sch chng lm pht ca chnh ph, mc m ca thng mi ca nn kinh t, kh nng o ngc ca ci cch thng mi, trng thi ca ti chnh quc gia (bao gm mc thm ht ngn sch, t l n ni a v nc ngoi/GDP), mc thanh khon ca th trng tri phiu ni a, s vng mnh ca h thng ngn hng ni a v mc cnh tranh ca cc th ch ti chnh, mc linh hot ca chnh sch ti chnh, cht lng ca h thng gim st v iu tit thn trng i vi cc cng ty ti chnh v hot ng ca cc th trng ti chnh, quan nim ca th trng v nhng cam kt di hn i vi iu tit v chnh sch ci cch iu tit s di chuyn vn FPI d c thc hin tt khi chng ph hp vi mc tiu chung ca cc chnh sch kinh t v tt nht khi chng l mt b phn cu thnh cu thnh ca chin lc pht trin kinh t quc gia. iu ny khng ng ngha vi vic kim sot hon ton ca chnh ph di vi nn kinh t m l s kt hp gia t do v iu tit Khng c mt hnh thc iu tit s di chuyn ca dng vn FPI duy nht no c th ph hp cho tt c cc nn kinh t. Bi v, nng lc v quyn lc cc chnh ph khng ging nhau, c bit, mi trng cng nh h thng ti chnh gia cc nn kinh t cng khc nhau. C th, c nhng nc duy tr s kim sot vn li dn dn chuyn sang t do ha nhng c nhng nc ang thc hin t do ha

72

li c th tin hnh vic kim sot vn c chn lc. Do , tuy vo iu kin bi cnh kinh t ca mi nc c th a ra nhng i sch ph hp da trn c s tham kho kinh nghim quc t v bi cnh quc t. Thc t cng cho thy, cc nn kinh t ang pht trin nh Vit Nam cn phi rt thn trng trong vic p dng cc bin php kim sot vn cng nh cc bin php ni lng kim sot vn bi v mt khi t do ha ti khon vn hon ton th vic thit lp mt hnh thc iu tit. C th s khin cho cc nh u t nc ngoi hiu nhm nh l mt s xa b t do ha vi nhng hnh vi gy bt n nh mnh cho th trng ti chnh (nh rt vn t chng hn) Bi hc v qun l v m Th nht, kt hp gia cc chnh sch mt cch hp l s gip gim st c khi lng v cc cu phn ca cc lung vn ra vo v trong khu qun l lung vn vo l quan trng nht. ng trc thc t ri ro vi kh nng bin ng v tnh trng rt vn t cng vi vic huy ng vn u t cho nn kinh t, c bit l ngun vn u t nc ngoi, cn duy tr cn bng hp l gia vn vay ngn hng v vn u t, vn u t trc tip. C th m hnh c khuyn ngh bng cch cho cc nn kinh t hin nay l gim bt th phn ca ngn hng v tng cng pht trin th trng c phiu v tri phiu c th phn ngang vi vn ca ngn hng Th hai, ci thin cc qui nh mang tnh minh bch c th gip qun l cc lung vn hiu qu hn. H thng k ton v cng b thng tin hon thin hn s gip c cc nh u t nc ngoi u t tt hn v t gim thiu c nhng nh hng tm l by n. Cc qui nh v qui ch chun ha hn s gip cho h thng ti chnh hot ng hiu qu hn, c bit l i vi cc ngn hng v kh nng chu ng c cc c sc t bn ngoi ca cc ngn hng . Th ba, cn xy dng mi quan h hp tc gia cc quc gia gii quyt cc vn v xy dng mt c ch hiu qu qun l cc dng vn theo nguyn tc cng c li. Trong mi nc cng cn phi c s hp tc gia cc c quan qun

73

l v cc ngnh khc nhau, vi nguyn tc u tin hng u l m bo ton b h thng ti chnh quc gia Th t, cn duy tr mt th cn bng tng i gia cc mc tiu pht trin kinh t v m nh: lm pht, tng trng, t gi hi oi, li sut, ngn sch, cn cn thng mi v cn cn thanh ton. La chn mt cch tp trung v ph hp vi cc mc tiu u tin trong qu trnh pht trin. Nh nc phi c nh hng u t ca ton x hi theo mt c cu hp l Bi hc v cc bin php kim sot vn Cn cn nhc cc chi ph pht sinh trong khi p dng cc bin php kim sot vn. Cc bin php ny khng th thay th cho n nh kinh t v m v ci cch h thng ti chnh Vic kim sot dng vn vo c kh nng thay i c cu dng vn vo nhng khng c my tc dng i vi iu chnh t gi Kim sot dng vn vo nn c p dng tm thi trn phm vi rng. Vic p dng cc bin php kim sot vn ra tc thi c th c tc dng ngn chn chy mu vn nhng nht thit phi km theo cc chnh sch n nh kinh t v m v ci cch ti chnh. Nhng v lu v di s nh hng n lng tin ca cc nh u t nc ngoi Bi hc v vai tr ca cc c quan qun l trc tip Th nht l vic xy dng v thi hnh cc bin php qun l dng lun chuyn vn, c bit l vn u t gin tip, c s hp tc v phi hp vi cc c quan qun l ti nc ngoi Th hai l khung php l v cc qui nh hin c to iu kin ti mc no cho cc nh qun l can thip trong trng hp xy ra khng hong Cn duy tr lng tin ca cc nh u t v ca th trng. i khi ch l vn nh hng chnh sch bng cch cng b kho lo trong thi im thch hp

74

75