Luận văn Thạc sĩ Khoa học kinh tế: Phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình

Chia sẻ: Cỏ Xanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu luận văn là hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển KTTN nói chung và doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN nói riêng. Phân tích tình hình phát triển của các doanh nghiệp khu vực KTTN giai đoạn 2014-2016 và đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực này trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Đề xuất các giải pháp phát triển các doanh nghiệp khu vực KTTN trên địa bàn huyện Bố Trạch trong những năm tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học kinh tế: Phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ PHAN THỊ HIỀN PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP THUỘC KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC KINH TẾ HUẾ, 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ PHAN THỊ HIỀN PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP THUỘC KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ: 8 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HỒ THỊ HƯƠNG LAN HUẾ, 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được hướng dẫn khoa học bởi TS. Hồ Thị Hương Lan. Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đã được chỉ rõ nguồn gốc./. Huế, ngày.......tháng......năm……. Học viên Phan Thị Hiền i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình đào tạo thạc sĩ Quản lý kinh tế tại Đại học Kinh tế Huế, bên cạnh sự cố gắng của bản thân, tôi đã nhận được sự động viên, hướng dẫn, giảng dạy và nhiều ý kiến đóng góp quý báu của các thầy giáo, cô giáo, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Nhân đây, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành của mình tới Ban lãnh đạo Đại học Kinh tế Huế, các thầy giáo, cô giáo Khoa Sau đại học. Đặc biệt tôi vô cùng trân trọng biết ơn TS. Hồ Thị Hương Lan, người hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ tôi để hoàn thành luận văn này. Tuy đã có nhiều cố gắng trong việc đầu tư thời gian và công sức nghiên cứu hoàn thành luận văn, nhưng chắc chắn không thể tránh khỏi những khiếm khuyết, kính mong các thầy giáo, cô giáo và các bạn đọc thông cảm. Trân trọng cảm ơn./. Huế, ngày tháng năm 2018 Tác giả luận văn Phan Thị Hiền ii
TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ Họ và tên học viên: PHAN THỊ HIỀN Chuyên ngành: Quản lý kinh tế; Niên khóa: 2016 - 2018 Người hướng dẫn khoa học: TS. HỒ THỊ HƯƠNG LAN Tên đề tài: PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP THUỘC KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH 1. Tính cấp thiết của đề tài Hội nhập mang lại cả những cơ hội và thách thức cho mọi nền kinh tế. Để vận dụng các cơ hội do hội nhập mang lại thì bản thân quốc gia tham gia phải có được một nền kinh tế phát triển năng động và bền vững. Các doanh nghiệp chính là lực lượng chủ đạo làm ra của cải vật chất, quyết định sự tăng trưởng nhanh và bền vững của nền kinh tế. Khu vực kinh tế tư nhân trong những năm qua đã có những đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế và cải thiện đời sống nhân dân, tạo thêm nhiều việc làm và của cải xã hội, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội đất nước. Các doanh nghiệp chính là lực lượng chủ đạo làm ra của cải vật chất, quyết định sự tăng trưởng nhanh và bền vững của nền kinh tế. Ngoài các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thì các loại hình doanh nghiệp tư nhân góp phần không nhỏ vào sự tăng trưởng của đất nước. Thực tế đã chứng minh, sự phát triển của các loại hình doanh nghiệp tư nhân ở Việt Nam thời gian qua đã góp phần không nhỏ tới sự tăng trưởng kinh tế của đất nước, giải quyết việc làm, tăng nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước. Việc phân tích đánh giá để tìm ra giải pháp thúc đẩy doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN phát triển, đóng góp nhiều hơn nữa cho kinh tế địa phương và cả nước là điều cần thiết. Xuất phát từ các vấn đề trên tôi chọn đề tài: "Phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình" làm đề tài nghiên cứu luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng. Thu thập tài liệu thứ cấp: từ Phòng Tài chính - Kế hoạch, Chi cục Thuế, Chi cục Thống kê huyện Bố Trạch. Thu thập số liệu sơ cấp từ điều tra 205 doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN huyện Bố Trạch dựa trên bảng hỏi được thiết kế sẵn. Xử lý số liệu sử dụng phần mềm Excel và SPSS 22. Việc phân tích số liệu sử dụng phương pháp so sánh và thống kê mô tả, kiểm định giá trị trung bình… 3. Kết quả nghiên cứu Luận văn đạt được những kết quả nghiên cứu sau: - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển KTTN nói chung và doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN nói riêng. - Phân tích tình hình phát triển của các doanh nghiệp khu vực KTTN giai đoạn 2014-2016 và đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực này trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. - Đề xuất các giải pháp phát triển các doanh nghiệp khu vực KTTN trên địa bàn huyện Bố Trạch trong những năm tới. iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CN Công nghiệp CTCP Công ty cổ phần CTTNHH Công ty trách nhiệm hữu hạn DN Doanh nghiệp DNTN Doanh nghiệp tư nhân GDP Tổng sản phẩm trong nước GTSX Giá trị sản xuất KTTN Kinh tế tư nhân LNTT Lợi nhuận trước thuế PTBQ Phát triển bình quân PTKT Phát triển kinh tế PTKTTCR Phát triển kinh tế theo chiều rộng PTKTTCS Phát triển kinh tế theo chiều sâu SXKD Sản xuất kinh doanh TNHH Trách nhiệm hữu hạn XD Xây dựng iv
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ ........................... iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................. iv MỤC LỤC..................................................................................................................v DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................... ix DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ.....................................................................x PHẦN I: MỞ ĐẦU ....................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2 2.1. Mục tiêu chung:....................................................................................................2 2.2. Mục tiêu cụ thể:....................................................................................................2 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ..............................................................................2 3.1. Đối tượng nghiên cứu: .........................................................................................2 3.2. Phạm vi nghiên cứu:.............................................................................................3 4. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................3 4.1. Thu thập dữ liệu ...................................................................................................3 4.2. Xử lý và phân tích dữ liệu....................................................................................4 5. Kết cấu của đề tài ....................................................................................................6 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ...................................................................7 Chương I. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN LIÊN QUAN ĐẾN PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP THUỘC KHU VỰC KTTN.............................................7 1.1. Cơ sở lý luận về phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân............7 1.1.1. Kinh tế tư nhân và đặc điểm của Kinh tế tư nhân.............................................7 1.1.1.1 Kinh tế tư nhân................................................................................................7 1.1.1.2 Đặc điểm của kinh tế tư nhân:.........................................................................8 1.1.2. Phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực Kinh tế tư nhân.................................11 1.1.2.1. Khái niệm về phát triển và phát triển kinh tế...............................................11 1.1.2.2. Khái niệm về các loại hình doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân ...13 v
1.1.2.3 Nội dung cơ bản của phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân ...................................................................................................................................16 1.1.2.4. Các tiêu chí đánh giá phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực Kinh tế tư nhân...20 1.1.3 Tác động của phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân đối với sự phát triển kinh tế xã hội ........................................................................................21 1.1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp thuộc khu vực Kinh tế tư nhân (gọi tắt là doanh nghiệp) ..........................................................22 1.2. Thực tiễn phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực Kinh tế tư nhân hiện nay ở Việt Nam ...........................................................................................................................27 1.2.1. Vai trò của Kinh tế tư nhân trong nền kinh tế Việt Nam hiện nay .................27 1.2.2. Kinh nghiệm phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực Kinh tế tư nhân ở một số địa phương trong nước ..............................................................................................30 1.2.2.1. Kinh nghiệm của Thành phố Hồ Chí Minh..................................................30 1.2.2.2. Kinh nghiệm của Thành phố Đà Nẵng.........................................................31 1.2.2.3 Kinh nghiệm về phát triển doanh nghiệp khu vực Kinh tế tư nhân ở huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình .................................................................................32 Chương II. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP THUỘC KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH.........................................................................................................................34 2.1 Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình...............34 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ...........................................................................................34 2.1.1.1 Vị trí địa lý, địa hình .....................................................................................34 2.1.1.2 Khí hậu, thuỷ văn ..........................................................................................35 2.1.1.3 Tài nguyên thiên nhiên..................................................................................36 2.1.2 Đặc điểm kinh tế xã hội .................................................................................39 2.1.2.1 Tình hình phát triển kinh tế - xã hội..............................................................39 2.1.2.2 Hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật.................................................................41 2.1.2.3 Dân số và lao động........................................................................................42 2.1.3 Đánh giá chung về địa bàn nghiên cứu ............................................................43 2.1.3.1 Thuận lợi .......................................................................................................43 2.1.3.2 Khó khăn .......................................................................................................44 vi
2.2 Thực trạng phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực Kinh tế tư nhân tại huyện Bố Trạch trong thời gian qua ..........................................................................................44 2.2.1 Tình hình phát triển số lượng các doanh nghiệp..............................................44 2.2.2. Thực trạng về hình thức tổ chức kinh doanh ..................................................45 2.2.2.1 Theo loại hình doanh nghiệp.........................................................................45 2.2.2.2 Theo ngành nghề sản xuất kinh doanh..........................................................46 2.2.3 Năng lực sản xuất kinh doanh trong các doanh nghiệp thuộc Kinh tế tư nhân.......47 2.2.3.1 Lao động........................................................................................................47 2.2.3.2 Tài sản cố định và đầu tư dài hạn..................................................................50 2.2.3.5 Lợi nhuận trước thuế .....................................................................................54 2.2.3.6 Tình hình nộp ngân sách ...............................................................................56 2.3. Đánh giá của doanh nghiệp khảo sát về những vấn đề liên quan đến phát triển doanh nghiệp thuộc kinh tế tư nhân. .........................................................................57 2.3.1. Thông tin chung về đối tượng khảo sát...........................................................57 2.3.2. Đánh giá độ tin cậy thang đo Cronbach’s Alpha ............................................58 2.3.3. Đánh giá của doanh nghiệp về các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn huyện Bố Trạch .............61 2.4.1 Kết quả đạt được ..............................................................................................62 2.4.2. Những hạn chế ................................................................................................63 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ....................................................................64 Chương III: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP THUỘC KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH – TỈNH QUẢNG BÌNH.........................................................................................................66 3.1 Những căn cứ đề xuất giải pháp..........................................................................66 3.1.1. Quan điểm phát triển kinh tế của huyện. ........................................................66 3.1.2 Căn cứ các đề xuất từ các doanh nghiệp thuộc kinh tế tư nhân .......................67 3.2 Giải pháp phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn huyện Bố Trạch .........................................................................................................68 3.2.1. Giải pháp phát triển số lượng và quy mô các doanh nghiệp...........................68 3.2.1.1 Cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh .......................................................68 3.2.1.2 Tháo gỡ khó khăn về đất đai - mặt bằng sản xuất kinh doanh.....................69 vii
3.2.1.3 Giúp doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn ..................................................70 3.2.1.4 Đào tạo kiến thức cho đội ngũ quản lý doanh nghiệp...................................72 3.2.1.5 Phát triển cơ sở hạ tầng tạo môi trường hấp dẫn cho phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân...................................................................................72 3.2.2. Giải pháp tăng cường các yếu tố nguồn lực....................................................73 3.2.3. Giải pháp phát triển hình thức tổ chức sản xuất..............................................78 3.2.4. Giải pháp tăng cường các hình thức liên kết...................................................79 3.2.5. Giải pháp gia tăng kết quả sản xuất kinh doanh .............................................80 3.2.6. Giải pháp mở rộng thị trường..........................................................................87 3.2.7. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của nhà nước.........................................91 3.2.8. Các vấn đề xã hội khác cần quan tâm .............................................................93 3.2.9. Tạo điều kiện, đưa ra giải pháp phù hợp để các loại hình doanh nghiệp trong khu vực kinh tế tư nhân phân bổ đồng đều hơn ........................................................95 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................96 KẾT LUẬN ..............................................................................................................96 KIẾN NGHỊ .............................................................................................................97 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................98 PHỤ LỤC ...............................................................................................................100 QUYẾT ĐỊNH THÀNH LẬP HỘI ĐỒNG BIÊN BẢN HỘI ĐỒNG NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 1 NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 2 BẢN GIẢI TRÌNH XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN viii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Tốc độ phát triển vốn đầu tư phát triển toàn xã hội các năm 2014, 2015 và 2016 so với năm trước ...........................................................29 Bảng 2.1: Hiện trạng sử dụng đất của huyện Bố Trạch năm 2016 ......................36 Bảng 2.2 Cơ cấu tổng sản phẩm và cơ cấu các ngành kinh tế huyện Bố Trạch .40 Bảng 2.3 Tình hình cơ sở hạ tầng nông thôn huyện Bố Trạch năm 2016 ..........42 Bảng 2.4: Số lượng doanh nghiệp hoạt động tại thời điểm 31/12 hàng năm ......45 Bảng 2.5: Doanh nghiệp KTTN theo loại hình doanh nghiệp.............................46 Bảng 2.6: Doanh nghiệp KTTN theo ngành nghề ...............................................47 Bảng 2.7: Lao động làm việc trong các doanh nghiệp khu vực KTTN hàng năm .............................................................................................................48 Bảng 2.8: Trình độ giám đốc DN thuộc KTTN giai đoạn 2014-2016.................50 Bảng 2.9: Tài sản cố định và đầu tư dài hạn bình quân hàng năm ......................51 Bảng 2.10: Nguồn vốn sản xuất kinh doanh hàng năm .........................................51 Bảng 2.11: Vốn chủ sở hữu bình quân hàng năm..................................................52 Bảng 2.12: Tỷ số tự tài trợ bình quân hàng năm ...................................................53 Bảng 2.13: Doanh thu SXKD bình quân hàng năm...............................................53 Bảng 2.14: Lợi nhuận trước thuế bình quân hàng năm .........................................55 Bảng 2.15: Thuế và các khoản đã nộp ngân sách bình quân hàng năm ................56 Bảng 2.16: Thông tin chung về doanh nghiệp được khảo sát................................57 Bảng 2.17: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình ......................................................58 Bảng 2.18: Kết quả đánh giá của doanh nghiệp về các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân với giá trị kiểm định T = 3 ...................................................................................61 ix
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Hình 2.1: Bản đồ hành chính huyện Bố Trạch - tỉnh Quảng Bình......................34 Biểu đồ 2.1: Doanh thu SXKD giai đoạn 2014-2016 ..............................................54 x
PHẦN I: MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hội nhập mang lại cả những cơ hội và thách thức cho mọi nền kinh tế. Quá trình này tạo ra những cơ hội phát triển nhưng không phải đồng đều nhau giữa các nước, đồng thời cũng đem lại những thách thức to lớn cho quá trình phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Để vận dụng các cơ hội do hội nhập mang lại thì bản thân quốc gia tham gia phải có được một nền kinh tế phát triển năng động và bền vững. Khu vực kinh tế tư nhân trong những năm qua đã có những đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế và cải thiện đời sống nhân dân, tạo thêm nhiều việc làm và của cải xã hội, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội đất nước. Các doanh nghiệp chính là lực lượng chủ đạo làm ra của cải vật chất, quyết định sự tăng trưởng nhanh và bền vững của nền kinh tế. Ngoài các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thì các loại hình doanh nghiệp tư nhân góp phần không nhỏ vào sự tăng trưởng của đất nước. Thực tế đã chứng minh, sự phát triển của các loại hình doanh nghiệp tư nhân ở Việt Nam thời gian qua đã góp phần không nhỏ tới sự tăng trưởng kinh tế của đất nước, giải quyết việc làm, tăng nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước. Trong những năm qua, kinh tế huyện Bố Trạch - tỉnh Quảng Bình có những bước phát triển đáng kể. Trong đó, các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò không nhỏ đối với sự phát triển kinh tế của huyện. Doanh thu các công ty thuộc KTTN theo thống kê 2016 chiếm trên 58%, thu hút gần 4.800 lao động làm việc và đóng góp vào ngân sách nhà nước gần 16,4 tỷ đồng, chiếm gần 8,1 % trong tổng nộp ngân sách trên địa bàn. Huyện định hướng đẩy mạnh phát triển kinh tế tư nhân trên địa bàn trong thời gian tới, trong đó chú trọng phát triển các loại hình doanh nghiệp thuộc khu vực này. Tuy nhiên, các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân ở huyện Bố Trạch vẫn phát triển tự phát, quy mô vốn và lao động chưa hợp lý trong từng lĩnh vực hoạt động, trình độ tổ chức quản lý còn hạn chế, hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh thấp, chưa tương xứng với điều kiện và tiềm năng hiện có, nhiều doanh nghiệp hoạt động kinh doanh không có lãi, thậm chí một số doanh nghiệp còn bị thua lỗ, phá sản. 1
Việc tìm ra phương hướng và giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân là việc làm cấp thiết và có ý nghĩa to lớn đối với các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân tại huyện Bố Trạch nói riêng và của tỉnh Quảng Bình nói chung. Trên cơ sở đó, tác giả chọn đề tài: "Phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình" làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung: Trên cơ sở phân tích, đánh giá tình hình phát triển các doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN nói riêng trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình từ năm 2014-2016, nghiên cứu đề ra các giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân ở huyện Bố Trạch trong thời gian tới. 2.2. Mục tiêu cụ thể: - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển KTTN nói chung và phát triển các loại hình doanh nghiệp tư nhân nói riêng. - Phân tích tình hình phát triển của các doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân và yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển doanh nghiệp trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. - Đề xuất các giải pháp phát triển các doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn huyện Bố Trạch trong những năm tới. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu: những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến phát triển các loại hình doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. - Đối tượng khảo sát: Các doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình bao gồm: Công ty TNHH, Công ty cổ phần, DNTN. 2
3.2. Phạm vi nghiên cứu: - Về nội dung: Tập trung nghiên cứu thực trạng và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình thông qua các loại hình doanh nghiệp: DNTN, Công ty TNHH, Công ty cổ phần. - Về không gian: Nghiên cứu tiến hành tại địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. - Về mặt thời gian: Nghiên cứu tiến hành đánh giá tình hình phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN giai đoạn 2014-2016 và đề xuất giải pháp đến năm 2025. 4. Phương pháp nghiên cứu 4.1. Thu thập dữ liệu * Đối với dữ liệu thứ cấp: Đề tài tiến hành tổng hợp số liệu về doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân từ các ban ngành liên quan: Sở Kế hoạch và Đầu tư, Cục thống kê Quảng Bình, Phòng Tài chính - Kế hoạch, Chi cục Thống kê, Chi cục Thuế, Văn phòng HĐND - UBND huyện Bố Trạch. Bên cạnh đó, đề tài còn thu thập các số liệu phản ánh về hoạt động kinh doanh thông qua các báo cáo tổng kết kinh doanh của các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn. * Đối với dữ liệu sơ cấp: Điều tra 205 doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN huyện Bố Trạch dựa trên bảng hỏi được thiết kế sẵn. Trước tiên, đề tài tiến hành phân tổ tổng thể nghiên cứu theo loại hình sản xuất kinh doanh. Căn cứ vào số lượng 393 doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN hiện tại đang hoạt động trên địa bàn huyện với tỷ lệ 6,1% DN là công ty cổ phần; 79,7% DN là công ty TNHH; 14,2% DN là DNTN (danh sách các doanh nghiệp được phân tổ theo loại hình doanh nghiệp do chi cục thống kê huyện Bố Trạch cung cấp), chúng tôi tiến hành chọn mẫu điều tra theo phương pháp chọn mẫu xác suất với kỹ thuật lẫy mẫu phân tầng tỷ lệ. Cỡ mẫu của nghiên cứu này được xác định theo công thức: n = N/(1 + Ne2)1 1 Ellen, Stephanie. (2018, March 13). Slovin's Formula Sampling Techniques. Sciencing. Retrieved from http://sciencing.com/slovins-formula-sampling-techniques-5475547.html 3
Trong đó: - n: cỡ mẫu - N: tổng thể nghiên cứu - e: sai số cho phép. Đề tài tính toán cỡ mẫu dựa trên số lượng doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN đang hoạt động tại huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình là 393 doanh nghiệp và sai số cho phép được xác định là 0,05. Áp dụng công thức Slovin ở trên, cỡ mẫu xác định được là 199. Như vậy, luận văn phải thu thập tối thiểu 199 phiếu khảo sát để đánh giá về sự phát triển của các doanh nghiệp tại huyện. Tuy nhiên, để tránh trường hợp một số doanh nghiệp tra lời không đúng hoặc không trả lời một số câu hỏi trong bảng khảo sát, luận văn đã tiến hành lấy thêm 6 phiếu. Do đó, tổng số doanh nghiệp mà đề tài thực hiện khảo sát là 205 trong đó, cơ cấu của mẫu về loại hình doanh nghiệp tương ứng với tỷ lệ cơ cấu của tổng thể gồm 52,2 % doanh nghiệp, cụ thể: 7DN là công ty cổ phần, 181 DN là công ty TNHH, 17 DN là DNTN. 4.2. Xử lý và phân tích dữ liệu Luận văn đã ứng dụng phần mềm Excel và SPSS 22 để xử lý dữ liệu. Việc phân tích số liệu trong luận văn được tiến hành thông qua sử dụng phương pháp so sánh và thống kê mô tả. * Phương pháp so sánh Đây là phương pháp xem xét các chỉ tiêu phân tích bằng cách dựa trên việc so sánh số liệu với một chỉ tiêu cơ sở (chỉ tiêu gốc). Điều kiện để so sánh là: Các chỉ tiêu so sánh phải phù hợp về yếu tố không gian, thời gian, cùng nội dung kinh tế, đơn vị đo lường, phương pháp tính toán. Phương pháp so sánh có hai hình thức: So sánh tuyệt đối và so sánh tương đối. Trong bài này sử dụng phương pháp so sánh tương đối. Tỷ trọng: Được đo bằng tỷ lệ %, là tỷ lệ giữa số liệu thành phần và số liệu tổng hợp. Phương pháp chỉ rõ mức độ chiếm giữ của chỉ tiêu thành phần trong tổng số, mức độ quan trọng của chỉ tiêu tổng thể. Kết hợp với các phương pháp khác để 4
quan sát, phân tích được tầm quan trọng và sự biến đổi của chỉ tiêu, nhằm đưa ra các biện pháp quản lý, điều chỉnh kịp thời. - Tốc độ phát triển bình quân: Được tính bằng công thức Tốc độ PTBQ = (Yn/Y1)^(1-n)-1 Trong đó Yn là giá trị năm cuối, Y1 là giá trị năm gốc, n là khoảng cách thời gian của thời kỳ tính toán. Cùng với các chỉ tiêu khác, chỉ tiêu này phản ánh được khả năng thay đổi giữa các kỳ. Phương pháp này được sử dụng trong luận văn qua các phần như tổng hợp chung tình hình biến động của số lượng DN thuộc khu vực KTTN, nguồn vốn, tài sản, lao động,doanh thu, tình hình nộp ngân sách…. của các DN thuộc khu vực KTTN trên địa bàn. * Thống kê mô tả Thống kê mô tả là phương pháp dùng tổng hợp các phương pháp đo lường, mô tả, trình bày số liệu được ứng dụng vào trong lĩnh vực kinh tế. Các bảng thống kê là hình thức trình bày số liệu thống kê và thu thập thông tin đã thu thập làm cơ sở để phân tích và kết luận, cũng là trình bày vấn đề nghiên cứu nhờ vào đó có thể đưa ra nhận xét về vấn đề đang nghiên cứu. Trong đề tài này phương pháp thống kê mô tả được thực hiện bằng cách lập bảng tần suất để mô tả mẫu thu thập được theo các thuộc tính: giới tính, thời gian hoạt động, quy mô doanh nghiệp, lĩnh vực hoạt động, tình hình hoạt động. Đây là phần thông tin dùng để đáp ứng cho mục đích mô tả nhóm doanh nghiệp. * Kiểm định giá trị trung bình Bảng hỏi được xây dựng theo thang đo likert 5 mức độ từ 1 đến 5, cụ thể: “1: Rất không tốt”; “2: Không tốt”; “3: Trung bình”; “4: Tốt”; “5: Rất tốt”. Sau khi thu thập dữ liệu của doanh nghiệp về mức độ với các đánh giá về các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Tác giả sẽ tiến hành nhập dữ liệu vào phần mềm SPSS 22 để tính trung bình đánh giá về mức độ của các yếu tố. Ta kiểm định giá trị trung bình với kỳ vọng là µ0. Với mức ý nghĩa α. 5
Ho: µ= µ0 H1: µ ≠ µ0 Nếu Sig < α --> Giá trị trung bình của biến đó khác µ0, còn Sig > α Giá trị trung bình của biến đó bằng µ0. Trong bài ta sử dụng kỳ vọng µ0≥3 và α=5%. 5. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở bài và kết luận, mục lục, danh mục bảng biểu… thì đề tài gồm có 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về khu vực KTTN nói chung và doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân nói riêng. Chương 2: Thực trạng phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Chương 3: Giải pháp phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. 6
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Chương I. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN LIÊN QUAN ĐẾN PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP THUỘC KHU VỰC KTTN 1.1. Cơ sở lý luận về phát triển doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân 1.1.1. Kinh tế tư nhân và đặc điểm của Kinh tế tư nhân 1.1.1.1 Kinh tế tư nhân Kinh tế tư nhân là một loại hình kinh tế phát triển dựa trên sở hữu tư nhân về toàn bộ các yếu tố sản xuất (cả hữu hình và vô hình) được đưa vào sản xuất kinh doanh. Nó hoàn toàn tự chủ, tự chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ, cụ thể là: tự chủ về vốn, tự chủ về quản lý, tự chủ về phân phối sản phẩm, tự chủ lựa chọn hình thức tổ chức, quy mô, phương hướng sản xuất kinh doanh, tự chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh trước pháp luật của Nhà nước 2. Do đó, khu vực kinh tế tư nhân được hiểu là khu vực kinh tế bao gồm những đơn vị được tổ chức dựa trên sở hữu tư nhân. Hiện nay ở các quốc gia có rất nhiều cách hiểu khác nhau về kinh tế tư nhân. Ở các quốc gia phát triển thì mọi hoạt động kinh tế không thuộc khu vực kinh tế nhà nước thì đều được coi là khu vực kinh tế tư nhân. * Theo quan điểm của Đảng ta thể hiện trong Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX: Việc hiểu KTTN gắn liền với khái niệm thành phần kinh tế. Trong nền kinh tế của nước ta theo quan niệm lúc đó có 6 thành phần kinh tế: kinh tế Nhà nước; kinh tế tập thể; kinh tế cá thể, tiểu chủ; kinh tế tư bản tư nhân; kinh tế tư bản nhà nước và kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài. Trong Nghị Quyết Hội nghị lần thứ năm của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX đã chỉ rõ: “… KTTN gồm kinh tế cá thể, tiểu chủ và kinh tế tư bản tư nhân hoạt động dưới hình thức hộ kinh doanh cá thể và các loại hình doanh nghiệp tư nhân…” 2 Vũ Hùng Cường (chủ biên) (2011), Kinh tế tư nhân và vai trò động lực tăng trưởng, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội 7
Các loại hình doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN là doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh. Các loại doanh nghiệp này là hình thức tồn tại của thành phần kinh tế tư bản tư nhân, dựa trên sở hữu tư nhân lớn về tư liệu sản xuất. * Theo quan điểm của Đảng tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X: việc hiểu KTTN tiếp tục gắn liền với khái niệm thành phần kinh tế. Đảng ta xác định có 5 thành phần kinh tế: Kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, KTTN (cá thể, tiểu chủ, tư bản tư nhân), kinh tế tư bản nhà nước, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài. KTTN gồm kinh tế cá thể, tiểu chủ, tư bản tư nhân, được xác định có vai trò quan trọng, là động lực của nền kinh tế. * Theo quan điểm của Đảng tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI: Vai trò của KTTN tiếp tục được khẳng định tại Đại hội XI (1/2011) với luận điểm: “Kinh tế tư nhân là một trong những động lực của nền kinh tế”. * Theo quan điểm của Đảng tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII: Sự phát triển mới về nhận thức của Đảng đối với KTTN tại Đại hội XII là, chính thức xác nhận: “Hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích, tạo thuận lợi phát triển mạnh kinh tế tư nhân ở hầu hết các ngành và lĩnh vực kinh tế, trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế”. Đây là một trong những điểm mới nhất của Văn kiện Đại hội XII. Điều đó thể hiện sự tiếp tục đổi mới tư duy kinh tế của Đảng để phù hợp với thực tiễn phát triển của nền kinh tế sau 30 năm đổi mới. Tuy nhiên, trong phạm vi nghiên cứu của đề tài này, tôi tập trung nghiên cứu về các loại hình doanh nghiệp: doanh nghiệp tư nhân (DNTN), Công ty trách nhiệm hữu hạn (CTTNHH) và Công ty cổ phần (CTCP) được thành lập theo Luật doanh nghiệp do Nhà nước ban hành. 1.1.1.2 Đặc điểm của kinh tế tư nhân: * Đặc điểm của Kinh tế tư nhân trong các nền kinh tế khác nhau: - Sự giống nhau: Đó là chúng đều tồn tại và phát triển dựa trên quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất. Đặc điểm 8