CHC NNG CA NH NC X HI CH NGHA V MT S NHIM V C BN TH HIN CHC NNG X HI CA NH NC TA

Posted on 15/12/2009 by Civillawinfor THS. TRNG QUC CHNH Hc vin Hnh chnh Quc gia Mi nh nc u c chc nng giai cp v chc nng x hi. Gia hai chc nng ny lun c mi quan h bin chng. Vi Nh nc x hi ch ngha, chc nng x hi l thuc tnh c bn nht v quan trng nht. Thc hin tt chc nng x hi l c s, l iu kin Nh nc x hi ch ngha bo m v gi vng a v thng tr x hi v phng din chnh tr, m bo quyn dn ch cho nhn dn, xy dng c s quyn lm ch c thc hin trn thc t. Nhng nhim v c bn th hin chc nng x hi ca Nh nc ta hin nay l: Th nht, khng ngng m rng dn ch cho nhn dn; th hai, t chc v qun l kinh t; th ba, t chc v qun l vn ho, khoa hc v gio dc. 1. Chc nng c bn ca Nh nc x hi ch ngha Chng ta u bit, chc nng ca nh nc va b quy nh, va l s th hin bn cht ca nh nc. Tu theo cc tiu ch khc nhau m chc nng ca nh nc c cp, xem xt di nhiu gc . Trong bi vit ny, chng ti ch gii hn phm vi xem xt nh nc t gc tnh cht ca quyn lc chnh tr m theo , bt k nh nc no cng u c chc nng thng tr chnh tr ca giai cp (chc nng giai cp) v chc nng x hi. Theo quan nim chung, chc nng giai cp l ci ch ra rng, mi nh nc bao gi cng l cng c chuyn chnh ca mt giai cp nht nh. Mi nh nc u sn sng s dng bt c cng c, bin php no c th c bo v s thng tr ca giai cp mnh. Cn chc nng x hi ca nh nc l ci ch ra rng, mi nh nc u phi thc hin vic qun l nhng hot ng chung v s tn ti ca x hi, ng thi phi chm lo mt s cng vic chung ca ton x hi. Trong mt gii hn xc nh, nh nc phi hot ng tho mn nhng nhu cu chung ca cng ng dn c nm di s qun l ca n. Trong cc x hi c giai cp i khng trc y, gi nh nc trong tay mnh, giai cp thng tr no cng buc phi nhn danh x hi m qun l nhng cng vic chung. Vic gii quyt c hiu qu nhng vn chung ca x hi s to iu kin duy tr x hi trong vng trt t theo quan im v li ch ca giai cp cm quyn. Nh vy, vic thc hin chc nng x hi theo quan im v gii hn ca giai cp cm quyn l phng thc, l iu kin nh nc thc hin vai tr thng tr giai cp ca n. Ni v mi quan h bin chng gia hai chc nng ny, Ph.ngghen vit: khp ni, chc nng x hi l c s ca s thng tr chnh tr; v s thng tr chnh tr cng ch ko di chng no n cn thc hin chc nng x hi ca n(1). cp n chc nng ca Nh nc x hi ch ngha, trong khi ch trng n chc nng giai cp, cc nh kinh in ca ch ngha Mc Lnin vn coi chc nng x hi l thuc tnh c bn nht v quan trng nht ca n. Ni v vn ny, V.I.Lnin cho rng, chuyn chnh v sn khng phi ch l bo lc i vi bn bc lt v cng khng phi ch yu l bo lc, m mt c bn ca n l khng ngng m rng dn ch cho nhn dn cng vi vic t chc, xy dng ton din x hi mi x hi x hi ch ngha v cng sn ch ngha. ng vit: Ln

u tin chuyn chnh v sn, tc l thi k qu tin ti ch ngha cng sn, s em li mt ch dn ch cho nhn dn, cho s ng, i i vi s trn p tt yu i vi s t, i vi bn bc lt(2). Nh vy, c th ni, bn thn chuyn chnh v sn, theo quan im mcxt, t n th hin s thng nht gia chc nng giai cp v chc nng x hi. Nh nc x hi ch ngha, v thc cht, l chnh quyn ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn v v th, trong nh nc ny, nn dn ch phi l nn dn ch y nht, rng ri nht v thc cht nht l nn dn ch bao qut ton din mi lnh vc i sng x hi v ly dn ch trong lnh vc kinh t lm nn tng. Ch ngha x hi s khng th tn ti v pht trin c nu thiu dn ch, thiu s thc hin mt cch y v khng ngng m rng dn ch. Pht trin dn ch n cng, tm ra nhng hnh thc ca s pht trin y, em th nghim nhng hnh thc y trong thc tin(3) c V.I.Lnin coi l mt trong nhng nhim v cu thnh cch mng x hi ch ngha, l mt vn c tnh quy lut ca s pht trin v hon thin nh nc x hi ch ngha. Trong x hi x hi ch ngha x hi khng cn cc giai cp i khng, nh nc x hi ch ngha vn thc hin hai chc nng c bn, nhng c ch v mc ch thc hin hai chc nng c s thay i cn bn. Cng nh mi nh nc khc tng tn ti trong lch s, nh nc x hi ch ngha mun thc hin c chc nng giai cp ca mnh, trc ht phi lm tt chc nng x hi, c bit l vic khng ngng m rng dn ch cho nhn dn, s dng sc mnh, lc lng ca mnh bo v v bo m tuyt i cc quyn t do dn ch cho nhn dn. Thc hin tt chc nng x hi l c s, l iu kin tin quyt nh nc x hi ch ngha m bo v gi vng a v thng tr x hi v mt chnh tr, ngha l c y kh nng trn p s phn khng ca cc giai cp bc lt v cc th lc th ch. iu ny c ngha l, chc nng giai cp v chc nng x hi lun c mi quan h bin chng, ci n lm tin v l c s cho ci kia. Tuy nhin, trong iu kin giai cp v sn ginh c chnh quyn v thit lp c nh nc ca mnh, th chc nng giai cp l nhim v thng xuyn, lu di; cn chc nng x hi (m trong , vic t chc xy dng x hi mi l ch yu) l nhim v c bn, quyt nh trc tip s thng li hay tht bi ca cng cuc xy dng ch ngha x hi. S khc nhau cn bn gia vic thc hin chc nng x hi ca nh nc x hi ch ngha v nh nc t bn ch ngha l ch, nh nc t bn ch ngha thc hin chc nng x hi khng phi vi t cch l mc ch, m l phng tin cng c, m bo s thng tr chnh tr v kinh t ca thiu s trong x hi l giai cp t sn i vi a s l giai cp cng nhn v nhng ngi lao ng khc. Theo , vic thc hin chc nng x hi ca nh nc t bn ch ngha lun b gii hn trong mt phm vi cht hp v b chi phi bi quan im ca giai cp t sn, xut pht t nhng li ch kinh t v chnh tr ch k ca mt thiu s dn c trong x hi. Ngc li, vic thc hin chc nng x hi ca nh nc x hi ch ngha c xc nh l mc ch ch khng phi l phng tin nh nc y m bo s thng tr chnh tr ca n. Chc nng x hi ca nh nc x hi ch ngha l nhm m bo quyn dn ch cho i a s nhng ngi lao ng, xy dng nhng thit ch, c s quyn lm ch c thc hin mt cch thc s trong thc t. 2. Mt s nhim v c bn th hin chc nng x hi ca nh nc ta 2.1. Khng ngng m rng dn ch cho nhn dn Ch x hi ch ngha l ch do nhn dn lm ch v do vy, nh nc ca ch ny c nhim v to iu kin cho nhn dn tham gia mt cch tch cc v rng ri vo tt c cc lnh vc i sng x hi. Trong mi hot ng, nh nc x hi ch ngha lun c mi lin h cht ch vi nhn dn, lng nghe kin ca nhn dn, ng thi u tranh khng

khoan nhng, trng tr kp thi mi hnh vi xm phm quyn t do dn ch ca nhn dn. Trong Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi, ng ta ch r: Nh nc c mi lin h thng xuyn v cht ch vi nhn dn, tn trng v lng nghe kin ca nhn dn, chu s gim st ca nhn dn. C c ch v bin php kim sot, ngn nga v trng tr t quan liu, tham nhng, lng quyn, v trch nhim, xm phm quyn dn ch ca nhn dn(4). Dn ch l bn cht ca Nh nc ta, thc hin dn ch l thc cht, l mc tiu, ng lc ca vic i mi v kin ton h thng chnh tr ni ring, ca cng cuc i mi ni chung. y l nhim v va c bn, lu di, va cp bch ca thc t xy dng Nh nc ta hin nay. Bi l, ch c nh vy chng ta mi c th gi vng v pht huy bn cht tt p ca Nh nc ta nhm ngn chn, y li tnh trng suy thoi o c, tham nhng, lng ph, quan liu, sch nhiu nhn dn trong b my nh nc. y l vn c ngha sng cn i vi ch ta. Chnh quyn c trong sch, c dn tin yu, ng h th mi vng mnh v c hiu lc. Ch c da vo sc mnh ca nhn dn th mi xy dng c chnh quyn trong sch, gi vng k lut, k cng, an ninh, quc phng t , to ng lc cho s pht trin kinh t x hi. Nhn thc r vn ny, ng ta khng nh: M rng dn ch phi i i vi tng cng k lut, k cng; quyn li i i vi ngha v v trch nhim, ngha v; dn ch c th ch ho thnh php lut; khc phc tnh trng v k lut, dn ch cc oan, li dng dn ch gy ri(5). Nhim v ny cng c chng ta th ch ho c th trong Hin php: Cng dn thc hin quyn lm ch ca mnh c s bng cch tham gia cng vic ca nh nc v x hi, c trch nhim bo v ca cng, bo v quyn v li ch hp php ca cng dn, gi gn an ninh quc gia v trt t, an ton x hi, t chc i sng cng cng(6). Chnh iu pht huy quyn lm ch ca nhn dn, bo m cho ngi dn va thc hin quyn lm ch gin tip thng qua nh nc, va lm ch trc tip c s. nc ta hin nay, cc c quan quyn lc nh nc u do dn bu ra, chnh quyn nh nc tr thnh cng c sc bn v c hiu qu nht nhn dn thc hin quyn lm ch ca mnh. Nhn dn thc hin quyn lm ch ca mnh ch yu bng nh nc, l dn ch i din (dn ch gin tip). Quyn lm ch ca nhn dn cn c thc hin mt cch trc tip thng qua vic tham gia vo cng vic t chc nh nc, tham gia b my nh nc, quyt nh cc ch trng, chnh sch ca Nh nc cc cp Tuy nhin, mc thc hin dn ch trc tip cn ph thuc vo phm cht, trnh , nng lc ca chnh quyn nh nc; vo trnh dn tr, trc ht l trnh vn ho chnh tr, vn ho php lut; vo c im lch s v truyn thng chnh tr ca dn tc Nh vy, thc hin dn ch phi l mt qu trnh lu di, t thp n cao. Khng th v khng bao gi c dn ch tuyt i hay dn ch ni chung, c bit l khng th c ngay v trn mi mt dn ch trc tip trong iu kin qu ln ch ngha x hi t im xut pht thp, nht l v kinh t. Chnh v vy, nc ta hin nay, nhim v quan trng hng u l nng cao cht lng ch dn ch i din, ng thi thc hin ch dn ch trc tip mt cch thit thc, ng hng, c hiu qu. Pht huy quyn lm ch ca nhn dn thng qua i biu ca mnh (dn ch gin tip), ng thi pht huy cao quyn dn ch trc tip ca nhn dn thng qua cc t chc qun chng, x hi, nht l dn ch c s. C th l: - Tip tc ci tin ch bu c cc c quan dn c; nng cao cht lng hot ng ca cc c quan dn c (Quc hi, Hi ng nhn dn) cc c quan ny thc s l c quan i din ca nhn dn, l c quan quyn lc nh nc trong vic xem xt v quyt nh nhng vn quan trng ca t nc v ca tng a phng. T khi tin hnh cng cuc i mi

v thc hin dn ch ho, cc c quan Quc hi, Hi ng nhn dn c nhng chuyn bin tch cc, gn gi hn vi c tri, ti cc k hp ca cc c quan ny, nhiu vn c a ra tho lun mt cch thng thn, cng khai, nhiu kin ca c tri c tip thu v tho lun nghim tc, cng tc kim tra, gim st i vi cc quyt nh ca cc c quan cng c y mnh Tt c nhng iu ny nhn c s ng tnh ng h ca nhn dn. - y mnh ci cch th ch v th tc hnh chnh trong cc lnh vc lin quan trc tip n i sng nhn dn. - Xc nh r trch nhim ca th trng c quan nh nc trong vic gii quyt khiu ni, t co ca nhn dn. - Nghin cu thc hin tng bc ch dn ch trc tip, trc ht cp c s. 2.2. T chc v qun l kinh t Nc ta xy dng ch ngha x hi bt u t mt nn kinh t chm pht trin, cn ph bin l sn xut nh, nn nhim v t chc, qun l kinh t ca nh nc l ht sc kh khn, phc tp, chnh v th m nhim v pht trin kinh t c tm quan trng c bit v l mt nhim v kh mi m. Trong iu kin nn kinh t nhiu thnh phn, trnh ca lc lng sn xut cn thp, song song vi li phi va thc hin nhim v gi vng an ninh, quc phng, trt t, an ton x hi, va phi bo m n nh v ci thin khng ngng i sng nhn dn v mi mt, nhim v t chc, xy dng ca Nh nc ta cng tr nn nng n. Trong cc Vn kin i hi i biu ton quc ln th VII, th VIII, th IX v mi y, ln th X, ng ta ngy cng c th ho nhng t tng, quan im ln v pht trin kinh t t nc: pht trin lc lng sn xut, y mnh cng nghip ho, hin i ho; thit lp tng bc quan h sn xut x hi ch ngha vi s a dng v hnh thc s hu; pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha vi nhng hnh thc s hu, nhiu thnh phn kinh t, trong kinh t nh nc gi vai tr ch o; kinh t nh nc cng vi kinh t tp th ngy cng tr thnh nn tng vng chc ca nn kinh t quc dn(7); thc hin nhiu hnh thc phn phi, ly phn phi theo kt qu lao ng v hiu qu kinh t l ch yu; pht huy mnh m vai tr ca khoa hc v cng ngh; m rng v nng cao hiu qu hp tc u t, kinh t i ngoi; v.v.. Xut pht t tnh hnh hin nay v yu cu pht trin t nc trong thi k mi, ng li kinh t th hin r nhim v t chc v qun l kinh t ca Nh nc x hi ch ngha c ng ta xc nh l: y mnh cng nghip ho, hin i ho gn vi pht trin kinh t tri thc; xy dng nn kinh t c lp t ch, a nc ta tr thnh mt nc cng nghip theo hng hin i; u tin pht trin lc lng sn xut, ng thi xy dng quan h sn xut ph hp theo nh hng x hi ch ngha; pht huy cao ni lc, ng thi tranh th ngun lc bn ngoi; ch ng v tch cc hi nhp kinh t quc t pht trin nhanh, c hiu qu v bn vng; 2.3. T chc v qun l vn ho, khoa hc, gio dc X hi x hi ch ngha m chng ta ang xy dng l x hi dn giu, nc mnh, cng bng, dn ch, vn minh; do nhn dn lm ch; c nn kinh t pht trin cao, da trn lc lng sn xut hin i v quan h sn xut ph hp vi trnh pht trin ca lc lng sn xut; c nn vn ho tin tin, m bn sc dn tc; con ngi c gii phng khi p

bc, bt cng, c cuc sng m no, t do, hnh phc, pht trin ton din(8). c th xy dng thnh cng mt x hi nh vy, Nh nc x hi ch ngha ng nhin phi t chc, qun l s nghip gio dc, vn ho, pht trin khoa hc v cng ngh c coi l quc sch hng u pht huy nhn t con ngi. Thc hin nhim v ny, cn phi xy dng v pht trin nn vn ho mi, con ngi mi, nn khoa hc v cng ngh hin i cng chnh l nhng ng lc quan trng hng u ca s nghip xy dng x hi mi. Trong giai on hin nay, nhim v ny c biu hin c th mt s ni dung sau: Th nht, xy dng v pht trin s nghip vn ho Vit Nam, bo tn v pht huy truyn thng vn ho tt p ca cc dn tc, tip thu tinh hoa vn ho nhn loi; thc hin li sng cn kim, vn minh, bi tr m tn d oan v cc t nn x hi khc, chng li mi biu hin ca cc loi vn ho ngoi lai khng lnh mnh. Th hai, pht trin khoa hc v cng ngh vi bc i v hnh thc thch hp, bo m c s khoa hc cho cc quyt nh quan trng ca cc c quan lnh o, qun l, coi l cng c ch yu nng cao nng sut, cht lng v hiu qu ca mi hot ng kinh t x hi . Th ba, i mi s nghip gio dc v o to nhm nng cao dn tr, o to nhn lc, bi dng nhn ti, hnh thnh i ng cn b, tr thc v nhng ngi lao ng c tri thc, c tay ngh, c o c cch mng v tinh thn yu nc, yu ch ngha x hi. ng thi vi l vic gio dc th gii quan Mc Lnin, t tng H Ch Minh cho ton th nhn dn; u tranh khng khoan nhng vi nhng t tng, quan im xt li, c hi, nhng lun iu xuyn tc, chng ph s nghip xy dng ch ngha x hi ca nhn dn ta. Trong cng cuc i mi t nc theo nh hng x hi ch ngha, ng ta xc nh pht trin khoa hc v cng ngh, gio dc v o to, xy dng nn vn ho tin tin, m bn sc dn tc l mt trong nhng lnh vc ch yu. Theo , vic t chc, qun l vn ho, khoa hc v gio dc ca Nh nc ta va l thc hin nhng nhim v kinh t x hi trc mt, va l chun b cho t nc bc vo giai on pht trin tip theo, ho nhp (trn c s gi vng bn sc ring v tinh hoa vn ho ca dn tc) vi tin trnh pht trin chung ca nn vn ho, khoa hc v gio dc th gii. Quan im c bn ca ng ta coi vn ho l nn tng tinh thn ca x hi, va l mc tiu va l ng lc thc y s pht trin kinh t x hi; gio dc v o to cng vi khoa hc v cng ngh l quc sch hng u th hin r rng nhim v ny ca Nh nc Cng ho X hi ch ngha Vit Nam. Thc hin nhim v ny, Nh nc ta tin hnh xy dng h thng cc c quan t chc, qun l vn ho, vn hc, ngh thut, khoa hc, gio dc, cc phng tin thng tin i chng nhm o to mt i ng cn b c phm cht chnh tr, thnh tho chuyn mn, nghip v, ng thi xy dng h thng c s vt cht k thut tng xng vi yu cu v p ng tt yu cu thc t ca cc lnh vc c th. Nh vy, xt mt cch tng th, nhim v sng to v xy dng x hi mi l nhim v quan trng nht trong chc nng x hi ca Nh nc x hi ch ngha. Trn c s l lun v phng php lun duy vt bin chng, xt n cng, c th ni, nhim v c bn v quyt nh ca Nh nc x hi ch ngha l nhim v t chc v qun l kinh t, bi mt x hi ch c th n nh, vn ng v pht trin c khi c mt c s kinh t x hi ph hp. Yu t kinh t, nht l lc lng sn xut, xt n cng, l yu t quyt nh s tn ti, vn ng v pht trin ca x hi. Tuy nhin, xem xt vn ny gc kin trc thng tng ca x hi xy dng nh nc ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn, th nhim v bo v cc quyn t do v khng ngng m rng dn ch cho nhn dn l nhim v quan trng nht,

bi vic thc hin nhim v ny l s th hin trc tip nht bn cht ca Nh nc x hi ch ngha.r

(1) C.Mc v Ph.ngghen. Ton tp, t. 20. Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 1995, tr. 253. (2) V.I.Lnin. Ton tp, t.33. Nxb Tin b, Mtxcva, 1976, tr. 110. (3) V.I.Lnin. Sd., t.33, tr. 97. (4) ng Cng sn Vit Nam. Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi. Nxb S tht, H Ni, 1991, tr. 19. (5) ng Cng sn Vit Nam. Vn kin Hi ngh ln th ba Ban Chp hnh Trung ng kho VIII. Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 1997, tr. 43. (6) Hin php Vit Nam (nm 1946, 1959, 1980 v 1992). Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 1995, tr. 140. (7) ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th X.Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 2006, tr.77. (8) ng Cng sn Vit Nam. Sd., tr.68. SOURCE: TP CH TRIT HC S 8 (183) NM 2006