Chnh tr Nht Bn

Nht Bn l mt trong cc nc theo h thng qun ch lp hin, trong Th tng l ngi nm quyn cao nht v cc phng din qun l quc gia v chu s gim st ca hai vin quc hi cng ta Hin php c thm quyn ngn chn cc quyt nh vi hin ca chnh ph. c xy dng da trn hnh mu ca Vng quc Lin hip Anh v Bc Ireland v mt s nc phng Ty khc sau ny. Theo h thng php lut th gii hin hnh, Nht Bn c xp vo cc nc c nn dn ch y (u vit nht).
Hin php

Hin php ca nc Nht Bn, c cng b vo ngy 3 thng 11 nm 1946 v c hiu lc k t ngy 3 thng 5 nm 1947, quy nh rng nhn dn Nht Bn th nguyn trung thnh vi cc l tng ha bnh v trt t dn ch. D vy vo ngy 3 thng 5 nm 2007, Ngh vin thng qua mt vn bn di lut theo cho php chnh ph t chc trng cu dn cho mt bn sa i mi vo nm 2010 v s cn hai phn ba s phiu thun ca Ngh vin c hiu lc.
C quan lp php

Tng thng Hoa K George Bush pht biu ti Quc hi Nht Bn

Quc hi Nht Bn ( Kokkai) l c quan lp php cao cp nht, gm c H vin ( shugi-in, Chng ngh vin) vi 512 gh v Thng vin ( sangi-in, Tham ngh vin) vi 252 gh. H vin c bu ra t 130 n v bu c vi s ngh vin t 2 ti 6 v ty theo dn s. Nhim k ca Thng vin l 6 nm, mi 3 nm c bu li mt na. 100 Thng ngh s c bu theo s i din t l (proportional representation) tc l do cc c tri ton quc, s cn li 152 gh c bu t 47 n v bu c tnh. H vin c quyn b phiu tn nhim hay bt tn nhim. Ni cc, y l mt quyn lc chnh tr quan trng nht ca nn chnh tr i ngh. Cc cng dn Nht Bn trn 25 tui u c quyn ng c Dn biu v trn 30 tui c th tranh c gh Thng vin. Quyn c thc hin ph thng u phiu thuc v mi ngi dn nam n trn 20 tui.

Cc ng phi chnh tr

Nht Bn l quc gia c chnh quyn a ng phi. Nhng ng phi chnh tr ln gm c:

ng Dn ch T do Nht Bn ( Jiy Minshu-t) ng Dn ch Nht Bn ( Minshu-t) ng Tn Komei ( Kmei-t, Cng Minh) ng X hi Dn ch Nht Bn ( Shakai Minshu-t), thng gi tt l ng X Dn ( Shamin-t) ng Cng sn Nht Bn ( Nihon Kysan-t)

[sa] Cc c quan Hnh php v T php Bi chi tit: Chnh ph Nht Bn

Quyn hnh php c giao cho Ni cc, gm Th tng v cc b trng, tt c chu trch nhim tp th trc Quc hi. Th tng phi l mt ngh vin ca Quc hi v c Quc hi b nhim, c quyn ch nh v bi nhim cc b trng, cc v sau ny phi l dn s v phn ln l ngh vin Quc hi. Vo thng 3 nm 1992, Nht Bn c 12 b v 32 c quan (agency) vi Vn phng Th tng, 1,17 triu cng chc k c 240 ngn nhn vin thuc Lc lng T v (; sch bo Vit Nam quen gi l Lc lng Phng v). Ngoi ra cn c Hi ng Kim ton (the Board of Audit) chu trch nhim thanh tra cc ti khon quc gia. Nht Bn c chia lm 47 o ph huyn. o ph huyn li c chia lm cc th inh thn (). C quan t php gm Ti cao Php vin, 8 ta n cao cp v cc ta n a phng, ta n gia nh. Ti cao Php vin gm Chnh n c Thin hong Nht Bn b nhim v 14 v Thm phn do Ni cc chn. Tt c cc v n u c xt x cng khai, nht l cc v vi phm chnh tr, bo ch v nhn quyn.

ng Cng sn Nht Bn

Ta nh Trung ng ng Cng sn Nht Bn ti Yoyogi, Shibuya,Tokyo

ng Cng sn Nht Bn (ting Nht: Nihon kyosant) ra i thng 7 nm 1922 vi t cch mt hi chnh tr hot ng di s dn dt trc tip ca c quan ngn lun ca n l Quc t cng sn (Comintern), nhm thc hin ch trng xy dng ch ngha cng sn ti Nht Bn thng qua cch mng dn ch v u tranh ngh trng, bo v quyn li ngi lao ng v chng t bn. Giai on hu Th chin th nht (1918) n nm 1923 c gi l thi k dn ch Taish, theo tn k nguyn v cc chnh sch tng i t do ca chnh ph. Trong nm 1918, chnh quyn ng phi a s u tin c hnh thnh. Sau trn ng t gh gm ng bng Kant nm 1923, ni cc gm nhiu chnh ng ny p dng nhng bin php cc k h khc trit thoi cc hot ng ca ng cng sn bng cch tuyn truyn cho vic duy tr o lut trt t cng cng nm 1925. Theo o lut c tnh trn p t tng cch mng ny, ng Cng sn Nht Bn b y ra khi vng php lut v buc phi rt vo hot ng b mt. Tan r, nhng cc mm mng ca n vn duy tr bn b trong gii cn lao. Tro lu v sn bt u chuyn vo giai on pht trin mang tnh cht chnh tr v gio iu hn, ng thi nh hng ca ch ngha Marx v Cch mng thng Mi Nga lan ra t ng cng sn b mt tc ng mnh m n s ln hc gi ng thi. Nm 1926, ng Cng sn Nht Bn hnh thnh tr li. Sau nm 1945 ng c ra hot ng cng khai v tr thnh mt trong 5 ng phi ln trong ni cc Nht Bn. Sau rt nhiu thp nin s dng mt ng li khng i mi, ng Cng sn Nht Bn tht bi ln trong cuc bu c H vin thng 11 nm 2003 (mt 11 gh). Ti i hi ln th 23 nm 2004, ng Cng sn Nht Bn sa i cng lnh, t b u tranh cch mng v chuyn chnh v sn, tha nhn

Nht Hong v lc lng phng v, tranh th li ko cc ng i lp tin ti lp chnh quyn lin hip dn ch.

Phng hng ci cch ca ng Cng sn Nht Bn

ng Cng sn Nht Bn nh gi: trin vng x hi nhn loi s vt qua t bn ch ngha, tin ln ch ngha x hi - ch ngha cng sn. V qu trnh ny, ng Cng sn Nht Bn cho rng: X hi s "pht trin theo tng giai on" thng qua gii quyt tng vn . S pht trin phi c thc hin bng s ng thun v ng h. Trn quan im c bn ny, ng Cng sn Nht Bn t mc tiu nhim v trc mt l "ci cch dn ch trong khun kh ch ngha t bn", phn u thnh lp chnh ph lin minh dn ch bng vic ng Cng sn Nht Bn v lc lng mt trn thng nht chim a s n nh trong Quc hi. Trong ci cch dn ch, ng t ra mc tiu: nc Nht Bn c lp, dn ch, ho bnh v mt nc thc s l "nhn dn lm ch". Ni dung ci cch c ba im chnh: Thot khi s l thuc vo nc M, hu b ng minh qun s Nht-M v cc cn c qun s M khi phc li ton b ch quyn, xy dng nc Nht Bn c lp, ho bnh, trung lp, khng lin minh. Xy dng "nn kinh t c quy ch" bo v cuc sng v quyn li ca nhn dn. c im ca nn kinh t Nht Bn l cc doanh nghip ln, gii kinh doanh xy dng c ch chi phi v mt kinh t. Chnh quyn lu nm ca ng Dn ch T do Nht Bn (LDP) bo v v h tr c ch ny. Cc quy ch bo v nhn dn v ngi lao ng thiu ht mt cch trm trng trong nhng nm gn y, thm ch cn b y li hn na. ng Cng sn Nht Bn ch trng chuyn i chnh sch kinh t mt cch cn bn sang chnh sch v li ch ca nhn dn; xy dng quy ch bo v cuc sng nhn dn v cc doanh nghip va v nh, bo m sc mnh tiu dng nhm pht trin kinh t lnh mnh. Bo v tt c cc iu khon hin php Nht Bn xy dng nc Nht Bn ch ngha dn ch vng chc, khng cn ni lo lng v ch ngha qun phit.

ng Tn Kmeit

Tn Kmeit ( ,Kmeit, vit tt NKP trong ting Anh) l mt ng phi chnh tr trung hu Nht Bn thnh lp bi nhng thnh vin ca t chc pht gio Soka Gakkai. ng

Komeito hin ti c thnh lp sau s sp nhp ca ng Komeito v ng Tn Ha bnh vo ngy 7 thng 11 1998. Nhim v m ng a ra l i u trong "chnh tr ly con ngi lm trung tm, mt dng chnh tr da trn ch ngha nhn vn trong i x vi con ngi vi s tn trng v chm sc" (New Komeito, 2002). V i ni, xut ca ng bao gm vic gim bt quyn lc ca chnh ph trung ng v nn quan liu, gia tng s thng thong trong cc vn i chng v gia tng quyn t tr a phng trong cc lnh vc t nhn. V cc vn i ngoi, ng ha s xa b nhng cuc chy ua v kh ht nhn cng nh v kh ni chung. ng hy vng s mang li mt "bnh minh mi cho x hi loi ngi". ng Komeito c truyn thng v nhng t tng tng t nhau (c thin hng cnh t v cp tin) nhng hin nay th ng c xu hng bo th v n ha hn sau khi ng c thnh lp nm 1998 vi s sp nhp ca ng Chnh ph trong sch v ng Tn Ha bnh. ng ch trng ng h ng cm quyn Dn ch T do v dnh c kt qu kh m mn trong nhng cuc bu c ngh vin nm 2000 v 2001. Trong cuc bu c ngh vin nm 2003 v 2004, ng cng dnh c kt qu tt nh lng phiu bu ln t Soka Gakkai. Vi t cch l mt i tc lin minh vi ng Dn ch T do, NKP hin ang dn tr thnh mt ng phi chnh tr ln Nht Bn. Hin ti ng vn ang tham gia chnh ph lin hip vi ng Dn ch T do (LDP). Cng vi LDP, ng nhn c s ng h t nhng cng chc o trng v dn vng nng thn, ng cng dnh c s ng h t nhng nh lnh o tn gio.

ng X hi Dn ch (Nht Bn)

ng X hi Dn ch ( Shakai Minshu-t, vit tt l SDPJ hoc SDP trong ting Anh) l mt ng phi chnh tr trung t Nht Bn. ng t nhn l mt ng dn ch x hi. n nm 1996, n c bit n l ng X hi Nht Bn (JSP). JSP tng l ng i lp ln

nht Nht. ng tng c mt thi gian ngn tham gia vo chnh ph t giai on 1993-1994 v thnh lp mt chnh ph lin hip di s lnh o ca mt th tng ca ng t nm 1994 ti 1996. Sau tht bi cuc bu c nm 1996, ng mt nhiu thnh vin vo tay ng Dn ch Nht Bn nm 1998. Ti nm 2005 th ng X hi Dn ch ch cn l mt ng nh.

ng Cng sn Nht Bn

Ta nh Trung ng ng Cng sn Nht Bn ti Yoyogi, Shibuya,Tokyo

ng Cng sn Nht Bn (ting Nht: Nihon kyosant) ra i thng 7 nm 1922 vi t cch mt hi chnh tr hot ng di s dn dt trc tip ca c quan ngn lun ca n l Quc t cng sn (Comintern), nhm thc hin ch trng xy dng ch ngha cng sn ti Nht Bn thng qua cch mng dn ch v u tranh ngh trng, bo v quyn li ngi lao ng v chng t bn. Giai on hu Th chin th nht (1918) n nm 1923 c gi l thi k dn ch Taish, theo tn k nguyn v cc chnh sch tng i t do ca chnh ph. Trong nm 1918, chnh quyn ng phi a s u tin c hnh thnh. Sau trn ng t gh gm ng bng Kant nm 1923, ni cc gm nhiu chnh ng ny p dng nhng bin php cc k h khc trit thoi cc hot ng ca ng cng sn bng cch tuyn truyn cho vic duy tr o lut trt t cng cng nm 1925. Theo o lut c tnh trn p t tng cch mng ny, ng Cng sn Nht Bn b y ra khi vng php lut v buc phi rt vo hot ng b mt. Tan r, nhng cc mm mng ca n vn duy tr bn b trong gii cn lao. Tro lu v sn bt u chuyn vo giai on pht trin mang tnh cht chnh tr v gio iu hn, ng thi nh hng ca ch ngha Marx v Cch mng thng Mi Nga lan ra t ng cng sn b mt tc ng mnh m n s ln hc gi ng thi.

Nm 1926, ng Cng sn Nht Bn hnh thnh tr li. Sau nm 1945 ng c ra hot ng cng khai v tr thnh mt trong 5 ng phi ln trong ni cc Nht Bn. Sau rt nhiu thp nin s dng mt ng li khng i mi, ng Cng sn Nht Bn tht bi ln trong cuc bu c H vin thng 11 nm 2003 (mt 11 gh). Ti i hi ln th 23 nm 2004, ng Cng sn Nht Bn sa i cng lnh, t b u tranh cch mng v chuyn chnh v sn, tha nhn Nht Hong v lc lng phng v, tranh th li ko cc ng i lp tin ti lp chnh quyn lin hip dn ch.

Phng hng ci cch ca ng Cng sn Nht Bn

ng Cng sn Nht Bn nh gi: trin vng x hi nhn loi s vt qua t bn ch ngha, tin ln ch ngha x hi - ch ngha cng sn. V qu trnh ny, ng Cng sn Nht Bn cho rng: X hi s "pht trin theo tng giai on" thng qua gii quyt tng vn . S pht trin phi c thc hin bng s ng thun v ng h. Trn quan im c bn ny, ng Cng sn Nht Bn t mc tiu nhim v trc mt l "ci cch dn ch trong khun kh ch ngha t bn", phn u thnh lp chnh ph lin minh dn ch bng vic ng Cng sn Nht Bn v lc lng mt trn thng nht chim a s n nh trong Quc hi. Trong ci cch dn ch, ng t ra mc tiu: nc Nht Bn c lp, dn ch, ho bnh v mt nc thc s l "nhn dn lm ch". Ni dung ci cch c ba im chnh: Thot khi s l thuc vo nc M, hu b ng minh qun s Nht-M v cc cn c qun s M khi phc li ton b ch quyn, xy dng nc Nht Bn c lp, ho bnh, trung lp, khng lin minh. Xy dng "nn kinh t c quy ch" bo v cuc sng v quyn li ca nhn dn. c im ca nn kinh t Nht Bn l cc doanh nghip ln, gii kinh doanh xy dng c ch chi phi v mt kinh t. Chnh quyn lu nm ca ng Dn ch T do Nht Bn (LDP) bo v v h tr c ch ny. Cc quy ch bo v nhn dn v ngi lao ng thiu ht mt cch trm trng trong nhng nm gn y, thm ch cn b y li hn na. ng Cng sn Nht Bn ch trng chuyn i chnh sch kinh t mt cch cn bn sang chnh sch v li ch ca nhn dn; xy dng quy ch bo v cuc sng nhn dn v cc doanh nghip va v nh, bo m sc mnh tiu dng nhm pht trin kinh t lnh mnh. Bo v tt c cc iu khon hin php Nht Bn xy dng nc Nht Bn ch ngha dn ch vng chc, khng cn ni lo lng v ch ngha qun phit.

ng Dn ch T do (Nht Bn)

ng Dn ch T do Nht Bn (, Jiy-Minshut), thng c vit tt theo ting Anh l LDP (Liberal Democractic Party) hay theo ting Nht l Jimint (, Jimint), l mt ng phi chnh tr bo th v l ng chnh tr ln nht Nht. ng LDP iu hnh Nht Bn phn ln cc k t khi thnh lp nm 1955 ti 2009. LDP l mt ng phi khc vi ng T do (, Jiyt?), mt ng sp nhp vi ng Dn ch Nht Bn, ng i lp ca LDP, t thng 11 nm 2003. Sau chin thng vang di trong cuc bu c nm 2005, LDP nm phn ln gh trong H vin Nht Bn v thnh lp mt chnh ph lin hip vi ng Komeito. Abe Shinzo thay th th tng Nht Koizumi Junichiro gi chc ch tch ng vo ngy 20 thng 9 nm 2006. ng LDP gp phi mt tht bi nng n trong cuc bu c nm 2007, v vy m khng cn nm a s trong thng vin. Vo ngy 12 thng 9 nm 2007, Abe t ngt t chc th tng v ngi thay th l Fukuda Yasuo.