Dạy học chủ đề axit - bazơ (Hóa học 11) theo định hướng giáo dục STEM

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

43
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài báo giới thiệu sơ lược về STEM và dạy học Hóa học thủ tục hướng tới STEM; dựa vào đó, người viết thiết kế một chủ đề axit-bazơ trong vô cơ Hóa học lớp 11 theo chương trình giáo dục STEM nhằm phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề của học sinh. Mời các bạn tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Dạy học chủ đề axit - bazơ (Hóa học 11) theo định hướng giáo dục STEM

VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 214-218; 228 DẠY HỌC CHỦ ĐỀ AXIT - BAZƠ (HÓA HỌC 11) THEO ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC STEM Nguyễn Mậu Đức - Trường Đại học Sư phạm, Đại học Thái Nguyên Dương Thị Ánh Tuyết - Trường Trung học phổ thông Văn Lang, Hà Nội Ngày nhận bài: 27/06/2018; ngày sửa chữa: 28/07/2018; ngày duyệt đăng: 23/08/2018. Abstract: STEM has become a growing educational trend all over the world. In Vietnam, STEM has received a great concern and has been conducted in general education program, where students have opportunities to engage in experiential activities, to apply knowledge to create products or to solve real life problems. The article provides a brief introduction on STEM and Chemistry teaching procedure towards STEM; based on which, the writer designs an acid-base topic in inorganic Chemistry of grade 11 in line with STEM education to develop students’ problem solving skill. Keywords: STEM education, acid - base reagents, inorganic Chemistry grade 11, problem solving skill. 1. Mở đầu tập cho HS, đáp ứng được mục tiêu đổi mới phương pháp Trước sự bùng nổ của cuộc cách mạng 4.0, giáo dục dạy học và nâng cao chất lượng giáo dục. Bên cạnh đó, có vai trò ngày càng quan trọng trong sự phát triển của xã việc này giúp HS xác định được môi trường của các chất, hội. Theo Chỉ thị số 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ các sản phẩm quen thuộc như giấm, chanh, xà phòng ngày 04/05/2017 đã đưa ra giải pháp về mặt giáo dục: giặt... mà không cần sử dụng đến các hóa chất độc hại. “Thay đổi mạnh mẽ các chính sách, nội dung, phương Điều này làm cho môn Hóa học trở nên gần gũi với cuộc pháp giáo dục và dạy nghề nhằm tạo ra nguồn nhân lực sống của HS, gắn kiến thức lí thuyết với đời sống thực tế. có khả năng tiếp nhận các xu thế công nghệ sản xuất mới, Bài viết trình bày khái lược về giáo dục STEM, quy trong đó cần tập trung vào thúc đẩy đào tạo về khoa học, trình dạy học môn Hóa học theo định hướng giáo dục công nghệ, kĩ thuật và toán học (STEM), ngoại ngữ, tin STEM; từ đó, xây dựng chủ đề về thuốc thử axit - bazơ học trong chương trình giáo dục phổ thông”, đồng thời trong chương trình Hóa học vô cơ lớp 11 theo định đưa ra nhiệm vụ: “Thúc đẩy triển khai giáo dục về khoa hướng giáo dục STEM nhằm phát triển năng lực giải học, công nghệ, kĩ thuật và toán học (STEM) trong chương quyết vấn đề (NLGQVĐ) cho HS. trình giáo dục phổ thông; tổ chức thí điểm tại một số 2. Nội dung nghiên cứu trường phổ thông ngay từ năm học 2017-2018” [1]. 2.1. Giáo dục STEM là gì? Hiện nay, ở Việt Nam, giáo dục STEM nói riêng vẫn STEM là viết tắt của các từ tiếng Anh: Science (Khoa chưa được nghiên cứu sâu. Mặc dù đã có một số nghiên học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kĩ thuật) cứu, các bài viết, tài liệu về giáo dục STEM ở Việt Nam và Math (Toán học). Giáo dục STEM trang bị cho người tuy nhiên các công trình nghiên cứu bàn về cơ sở lí luận học những kiến thức và kĩ năng liên quan đến các lĩnh của giáo dục STEM và vận dụng nó vào dạy học bộ môn, vực Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật và Toán học [2]. Các đặc biệt là các chủ đề dạy học STEM trong môn Hóa học kiến thức và kĩ năng này được lồng ghép, tích hợp và bổ còn hạn chế. trợ cho nhau giúp HS phát triển NLGQVĐ, tạo ra được Khi sử dụng các chất chỉ thị có thể phát sinh một số những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày. vấn đề sau: không có giấy chỉ thị để dùng do trang thiết Trong định hướng giáo dục STEM, HS là trung tâm, bị chưa đáp ứng kịp thời; có giấy chỉ thị nhưng đã quá giáo viên (GV) là người đóng vai trò tổ chức, kiểm tra, hạn sử dụng hoặc bị hỏng do môi trường; dấu hiệu nhận định hướng hoạt động học của HS, HS chủ động, tích cực biết không rõ ràng do chất lượng giấy chỉ thị kém; mẩu chiếm lĩnh kiến thức và thực hành vận dụng kiến thức vào giấy quỳ nhỏ nên học sinh (HS) khó quan sát. Việc tạo ra giải quyết những vấn đề thực tiễn trong cuộc sống [3]. Vì dung dịch chất chỉ thị là giải pháp thiết thực trong trường vậy, giáo dục STEM chú trọng phát triển kĩ năng, hình hợp trên. Hiện nay, có một số nguyên liệu rất dễ tìm trong thành năng lực và phẩm chất của HS đáp ứng yêu cầu mới cuộc sống dùng làm chất chỉ thị như: cánh hoa dâm bụt, trong sự phát triển của cuộc cách mạng 4.0 đang diễn ra. hoa bách nhật, rau bắp cải tím, hoa cẩm tú cầu, củ nghệ, Tùy vào từng đối tượng khác nhau mà mục tiêu giáo nước rau muống luộc, rau lang, cánh hoa phong lữ,... dục STEM sẽ khác nhau. Với HS phổ thông, việc theo Với giải pháp tạo dung dịch chỉ thị từ các nguyên liệu học các môn học STEM còn có ảnh hưởng tích cực tới có sẵn này tạo được hứng thú và nâng cao hiệu quả học khả năng lựa chọn nghề nghiệp tương lai. Khi được học 214
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 214-218; 228 nhiều dạng kiến thức trong một thể tích hợp, HS sẽ chủ Bước động học tập, từ đó khuyến khích các em có định hướng •Xây dựng chủ đề 1 rõ ràng khi chọn chuyên ngành cho các bậc học cao hơn. 2.2. Mô hình giáo dục STEM Bước •Xây dựng nội dung học tập Mô hình giáo dục STEM qua dạy học các môn Tự 2 theo định hướng STEM nhiên, Toán học, Kĩ thuật, Công nghệ khá phổ biến trên thế giới, đặc biệt là ở các nước châu Âu trong đó nội dung Bước •Thiết kế nhiệm vụ học tập học tập của môn học được thiết kế thành các chủ đề 3 STEM và được giảng dạy theo các cách khác nhau. Hiện nay, không có môn học STEM, mà các đơn môn học Bước •Tổ chức thực hiện được giảng dạy theo định hướng STEM hoặc phối hợp 4 nhiều môn học định hướng STEM [4]; từ đó, xây dựng các chủ đề STEM. Mục đích quan trọng nhất khi xây Bước •Đánh giá dựng một chủ đề STEM là gắn liền với cuộc sống thực 5 tiễn, nhằm giải quyết các vấn đề thực tiễn của cuộc sống, Hình 1. Quy trình dạy học môn Hóa học đáp ứng được nhu cầu của người học và phải phù hợp với theo định hướng giáo dục STEM bối cảnh của người học. 2.4. Xây dựng chủ đề STEM “thuốc thử axit - bazơ từ 2.2.1. Chủ đề STEM được dạy trong nhiều môn học bắp cải tím” Chủ đề STEM dạng này là sự tích hợp kiến thức từ 2.4.1. Lí do chọn chủ đề nhiều môn học nhằm giải quyết một vấn đề thực tiễn trong cuộc sống. Các GV dạy mỗi môn học khác nhau sẽ Bắp cải tím là một nguyên liệu rất phổ biến và dễ khai thác các yếu tố STEM khác nhau theo góc độ riêng kiếm trong cuộc sống. Sắc tố chính được chiết xuất từ lá của môn mình. cải tím là cyanidin 3,5-diglucoside của hệ màu Ví dụ như về chủ đề STEM “bánh trôi nước”: GV anthocyanin (màu tím) và có màu sắc thay đổi rõ rệt theo môn Hoá học cho HS nghiên cứu về tính chất của tinh pH của môi trường cần xác định. Trong môi trường axit bột, sự chuyển trạng thái của tinh bột với nhiệt độ khác nó có màu đỏ bền, trong môi trường bazơ nó chuyển sang nhau; GV Vật lí giúp HS hiểu được lực đẩy Acsimet, sự màu xanh và bền trong thời gian dài [6], [7]. Sử dụng giãn nở vì nhiệt; GV Toán học giúp HS phân tích tại sao nước bắp cải tím dùng để nhận biết dung dịch axit, dung bánh trôi hình cầu mà không phải hình dạng khác. dịch bazơ của các chất, nhận biết được môi trường đất theo phương pháp đơn giản, giúp lựa chọn cây trồng sao 2.2.2. Chủ đề STEM nhiều môn phối hợp cho phù hợp. Bên cạnh đó, chế tạo giấy quỳ giúp HS Chủ đề STEM dạng này khá phức tạp, nó có sự liên nhận biết được môi trường các chất, giúp người nông dân kết kiến thức giữa các môn rất chặt chẽ. Các môn học nhận biết môi trường đất một cách đơn giản. phải được phối hợp với nhau để dạy những nội dung có 2.4.2. Kiến thức STEM trong chủ đề tính chất bổ trợ nhau, đảm bảo cho những gì HS được học ở môn này sẽ là tiền đề, điều kiện về kiến thức, kĩ - Khoa học (S): Cách xác định môi trường của các chất, năng để các em có thể học được ở môn tiếp theo [4]. môi trường của đất trồng, định lượng pH của dung dịch. Giáo dục STEM vận dụng phương pháp học tập chủ - Công nghệ (T): Sử dụng các nguyên vật liệu dễ tìm yếu dựa trên thực hành và các hoạt động trải nghiệm sáng và an toàn vệ sinh thực phẩm: bắp cải tím, chanh, bột tạo [5]. Các phương pháp giáo dục tiến bộ, linh hoạt như baking soda, giấm ăn, xà phòng, nước tẩy rửa,... học qua dự án - chủ đề, học qua hoạt động trải nghiệm và - Kĩ thuật (E): Bản quy trình tạo ra dung dịch chỉ thị đặc biệt phương pháp học qua thực hành luôn được áp bắp cải tím. dụng triệt để cho các môn học tích hợp STEM. - Toán học (M): Định lượng pH của dung dịch cần 2.3. Quy trình dạy học môn Hóa học theo định hướng xác định. giáo dục STEM 2.4.3. Mục tiêu chủ đề Từ kinh nghiệm quốc tế trong tiếp cận giáo dục - Về kiến thức: STEM và từ thực tế nội dung chương trình và sách giáo khoa môn Hóa học trong chương trình giáo dục phổ + HS trình bày được khái niệm pH, bản chất và đặc thông tại Việt Nam, chúng tôi đề xuất quy trình chung điểm của chất chỉ thị axit - bazơ. dạy học môn Hóa học theo định hướng giáo dục STEM + HS trình bày được nguyên lí tạo ra chất chỉ thị axit gồm 5 bước cụ thể như sau (hình 1): - bazơ từ các nguyên liệu dễ tìm trong cuộc sống. 215
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 214-218; 228 + HS phân biệt được môi trường của chất quen thuộc Hoạt động 2:Thực hành làm chất chỉ thị axit - bazơ xung quanh cuộc sống nhờ chất chỉ thị axit - bazơ điều tách chiết dịch màu bắp cải tím. chế được. - Mục tiêu: HS biết cách thực hiện một số công đoạn + HS phân tích được môi trường đất chua, đất kiềm chiết dịch màu bắp cải tím để làm chất chỉ thị. từ đó có phương pháp cải tạo đất sớm mà không phải phụ - Thực hiện: HS có thể tùy ý chọn một quy trình thực thuộc vào quá trình phát triển của cây để nhận biết, lựa hiện phù hợp với thời gian và hoàn cảnh của lớp học. chọn cây trồng phù hợp với môi trường đất. Hoạt động 3: Áp dụng thử nghiệm bộ chỉ thị để nhận + HS vận dụng được kiến thức để chế tạo giấy quỳ từ biết môi trường các chất. nước ép bắp cải tím. - Mục tiêu: HS biết cách xác định môi trường nhờ - Về kĩ năng: chất chỉ thị là nước bắp cải tím. + HS nhận biết được môi trường của chất nhờ chất - Thực hiện: chỉ thị axit - bazơ đã điều chế. + Lấy mẫu thử của các dung dịch vào cốc có ghi tên. + HS chế tạo giấy quỳ để phục vụ người nông dân và Nhỏ lần lượt vào các cốc dung dịch bắp cải tím mà từng dùng trong phòng thí nghiệm ở các nhà trường. nhóm đã điều chế được ở hoạt động trước. + HS làm được các bài tập tính toán liên quan đến bài học. + Quan sát và nhận xét sự thay đổi màu sắc của dung - Về thái độ: dịch chất chỉ thị. + Hiểu được vai trò của thuốc thử axit-bazơ từ + Đưa ra kết luận về môi trường trong các dung dịch nguyên liệu trong đời sống. trên: dung dịch có tính axit là dung dịch giấm ăn, chanh, + Tăng hứng thú tìm hiểu, khám phá khoa học gắn axit clohidric, nước cam, sữa chua; dung dịch có tính liền với thực tiễn, tạo động lực để HS phát triển và sáng bazơ là baking soda, canxi hidroxit, dung dịch amoniac, tạo cái mới. thuốc muối nabica, nước Vim, nước Javen. - Về năng lực được hình thành: Hoạt động 4: Tiến hành làm giấy chỉ thị từ dịch màu + Năng lực chung: NLGQVĐ; năng lực hợp tác. bắp cải tím + Năng lực đặc thù môn học: năng lực thực hành hóa - Mục tiêu: HS làm được giấy chỉ thị từ dịch màu bắp học; năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học; năng cải tím. lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống. - Thực hiện: 2.4.4. Nguyên liệu và dụng cụ + Nêu vấn đề: Nước bắp cải tím có thể để được bao - Nguyên liệu: bắp cải tím, cồn, chanh, giấm ăn, axit nhiêu ngày? Nếu để quá thời gian quy định thì xảy ra hiện clohidric 0,1M, dung dịch amoniac 0,1M, dung dịch tượng gì với nước bắp cải tím; làm cách nào để bảo quản NaOH 0,1M, dung dịch Ca(OH)2 0,01M, thuốc muối nước bắp cải tím? Nếu không bảo quản được lâu hoặc nabica, nước Vim, nước Javen, nước cam, sữa chua... không có bắp cải tím trong một thời gian dài thì làm cách nào để có chỉ thị? - Dụng cụ: máy xay, cốc, đũa thủy tinh, máy sấy. + Giải quyết vấn đề: Tùy vào điều kiện nhiệt độ để 2.4.5. Tiến hành hoạt động bảo quản nước bắp cải tím, thông thường ở nhiệt độ Hoạt động 1: Xây dựng quy trình tách chiết dịch màu thường, nước bắp cải tím có thể để được 3 ngày nếu từ rau bắp cải tím. không đậy kín, để lâu hơn sẽ bị hỏng. Để bảo quản nước - Mục tiêu: HS biết cách tách chiết dịch màu từ bắp bắp cải tím lâu hơn, có thể cho thêm cồn 900, hoặc làm cải tím. giấy chỉ thị màu để sử dụng được lâu dài, trong điều kiện - Thực hiện: HS có thể đưa ra các quy trình tách chiết không có bắp cải tím. dịch màu từ bắp cải tím như bảng 1. + Làm giấy chỉ thị từ nước bắp cải tím: Bảng 1. Các quy trình tách chiết dịch màu từ bắp cải tím - Quy trình 1: - Quy trình 2: - Quy trình 3: + Thái nhỏ bắp cải tím + Thái nhỏ bắp cải tím + Tách từng lớp bắp cải tím. + Cho vào máy xay nhuyễn. + Ngâm với nước nóng + Đun sôi khoảng 5 phút. Sau khi đun ở các khoảng thời + Ép, lọc lấy nước khoảng 20 phút gian khác nhau màu sắc của dung dịch được chiết xuất từ + Chắt lấy phần nước tím. lá cải tím đậm dần do sắc tố tím. Anthocyanin trong lá cải được tách ra khỏi tế bào thành dung dịch. + Lọc lấy phần nước màu tím. 216
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 214-218; 228 Bước 1: Chuẩn bị nước bắp cải tím (quy trình tương Hoạt động 6: Định lượng pH của các chất tự như trên, có thể sử dụng thêm cồn 900). - Mục tiêu: HS định lượng pH của các chất. Bước 2: Ngâm giấy lọc vào nước bắp cải tím khoảng - Thực hiện: xác định pH của các chất. 60 phút (hình 2) + Dựa vào công thức tính pH xác định pH của các Bước 3: Phơi, sấy khô giấy lọc (hình 3) dung dịch: axit clohidric 0,1M; dung dịch amoniac 0,1M; Bước 4: Cắt giấy chỉ thị cỡ 1×5 (hình 4) dung dịch NaOH 0,1M; dung dịch Ca(OH)2 0,01M. Bước 5: Bảo quản trong túi zip lock sạch hoặc lọ thủy tinh + Dựa vào thang đo pH xác định pH của: chanh, giấm ăn, thuốc muối nabica, nước Vim, nước Javen, nước cam, sữa chua. Hoạt động 7: Hoàn thành nội dung phiếu đánh giá toàn bộ quá trình. - Mục tiêu: HS hoàn thành phiếu đánh giá sản phẩm. - Thực hiện: + GV thiết kế các phiếu tự đánh giá sản phẩm của nhóm mình, phiếu đánh giá do GV nhận xét, phiếu hỏi về hứng thú HS sau khi thực hiện xong chủ đề. Đây là một hoạt động rất ý nghĩa và cần thiết khi kết thúc chủ đề STEM. Hình 2. Ngâm giấy lọc + Điểm sản phẩm mỗi nhóm được tính bằng trung bình cộng điểm do nhóm HS tự đánh giá và GV đánh giá. 2.5. Kết quả thực nghiệm sư phạm Chúng tôi đã tiến hành thực nghiệm sư phạm với chủ đề: “Dạy học chủ đề axit - bazơ chương trình Hóa học lớp 11 theo định hướng giáo dục STEM” với 84 HS lớp thực nghiệm (TN) của 2 trường tại Hà Nội là Trường Trung học phổ thông Hai Bà Trưng và Trường Trung học phổ thông Văn Lang năm học 2017-2018; đã thiết kế giáo án, lên kế hoạch bài dạy và tiến hành triển khai hoạt động, đánh giá sản phẩm của các nhóm HS. Các nhóm Hình 3. Phơi khô giấy lọc đều có sản phẩm, chất lượng tốt. Kết quả được tính bằng trung bình cộng điểm do HS tự đánh giá và GV đánh giá. Chúng tôi đã sử dụng bảng kiểm quan sát dành cho GV là công cụ để đánh giá NLGQVĐ của HS lớp TN trước tác động và sau khi tác động. Sau khi phát cho các GV tại 2 trường, chúng tôi đã tổng hợp kết quả như sau (xem bảng 2 trang bên): Tra tên các tiêu chí theo số thứ tự: 1) Phân tích, xác Hình 4. Cắt nhỏ giấy lọc định được mục tiêu, tình huống, nhiệm vụ học tập của chủ đề STEM; 2) Đề xuất câu hỏi định hướng nghiên cứu Hoạt động 5: Thử giấy vừa chế tạo với các chất cần cho chủ đề STEM đã lựa chọn; 3) Xác định và tìm kiếm xác định môi trường như trên. nguồn thông tin phù hợp với chủ đề STEM; 4) Lập kế - Mục tiêu: HS xác định môi trường các chất từ giấy hoạch thực hiện chủ đề STEM; 5) Đề xuất được một số chỉ thị. giải pháp GQVĐ đặt ra; 6) Thực hiện kế hoạch đặt ra một - Thực hiện: thử giấy chế tạo được với các chất cần cách hiệu quả; 7) Xây dựng sản phẩm nghiên cứu chủ đề xác định môi trường như trên. Nhận thấy giấy có tính STEM khoa học, sáng tạo; 8) Trình bày sản phẩm của chất như giấy quỳ tím, vậy có thể dùng cách này để chế chủ đề STEM khoa học, rõ ràng, logic; 9) Tự đánh giá tạo giấy quỳ phục vụ cho các bài nhận biết chất trong qua thực hiện chủ đề STEM và sản phẩm chủ đề STEM; phòng thí nghiệm ở nhà trường hoặc thử môi trường đất 10) Tự điều chỉnh và vận dụng vào bối cảnh tương tự vào những mùa không có ra bắp cải tím hoặc tình huống mới. 217
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 214-218; 228 Bảng 2. Bảng đánh giá sự tiến bộ NLGQVĐ của lớp TN trước tác động và sau tác động Các Lớp TN sau tác động Lớp TN trước tác động tiêu Số SV đạt mức điểm Điểm trung Số SV đạt mức điểm Điểm trung chí số 1,0 2,0 3,0 4,0 bình tiêu chí 1,0 2,0 3,0 4,0 bình tiêu chí 1 4 8 31 41 3,30 18 20 18 28 2,67 2 4 15 32 33 3,12 21 20 29 14 2,43 3 5 7 34 38 3,25 19 24 26 15 2,44 4 9 13 32 30 2,99 21 22 31 10 2,36 5 6 11 32 35 3,14 20 19 17 28 2,63 6 6 14 30 34 3,10 18 25 29 12 2,42 7 9 12 30 33 3,04 19 22 30 13 2,44 8 4 7 37 36 3,25 18 26 17 23 2,54 9 8 14 32 30 3,00 20 22 29 13 2,42 10 4 17 31 32 3,08 25 20 30 9 2,27 Điểm trung bình NLGQVĐ của lớp TN sau tác động = 3,13 Điểm trung bình NLGQVĐ của lớp TN trước tác động = 2,46 Chênh lệch điểm trung bình = 0,67 Độ lệch chuẩn của lớp TN sau tác động= 0,88 Độ lệch chuẩn của lớp TN trước tác động = 1,06 Phép kiểm chứng t-test độc lập p= 1,52.10-4 Mức độ ảnh hưởng ES = 0,63 Phân tích mức độ phát triển của NLGQVĐ dựa theo 10 3.08 3 kết quả trên: 9 3.25 8 - Từ kết quả xử lí các tiêu chí NLGQVĐ ở HS sau 2 2.27 3.25 chủ đề do GV đánh giá cho thấy giá trị p < 0,05, mức độ 7 2.42 3.04 ảnh hưởng ES là 0,63. Từ giá trị ES cho thấy kết quả thực 2.54 6 2.44 3.1 nghiệm trong có mức ảnh hưởng trung bình, nghiên cứu 5 2.42 3.3 này có thể nhân rộng được. 4 2.63 3.1 - Điểm trung bình các tiêu chí đánh giá NLGQVĐ ở 2.39 3 2.41 3 lớp TN sau tác động cao hơn lớp TN trước tác động. Sự 2 2.49 3.12 chênh lệch về giá trị trung bình đó là 0,67 cho thấy rằng 1 2.67 3.14 các phương pháp dạy học định hướng STEM đã tác động lớn vào việc phát triển NLGQVĐ cho HS. Lớp TN trước TĐ Lớp TN sau TĐ - Theo biểu đồ sự tiến bộ NLGQVĐ, NLGQVĐ của lớp TN sau tác động đều tăng dần trong quá trình rèn 3.5 luyện, thể hiện ở các hình bên trái, đồ thị biểu diễn mỗi 3 tiêu chí đều đi lên; ở các hình bên phải đường biểu diễn điểm trung bình các tiêu chí của lớp TN sau tác động đều 2.5 nằm ở phía trên cao hơn so với lớp TN trước tác động. 2 Lớp TN 3. Kết luận 1.5 trước TĐ Giáo dục STEM là định hướng giáo dục rất cần thiết Lớp TN trong bối cảnh Việt Nam hiện nay, thúc đẩy đào tạo về 1 Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật và Toán học kích thích sau TĐ 0.5 được sự sáng tạo, đam mê, khám phá khoa học. Với chủ đề dạy học axit - bazơ, tạo dung dịch chỉ thị từ bắp cải 0 tím đã tạo được niềm tin, hứng thú và phát triển được 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 năng lực giải quyết vấn đề cho HS. Điều này làm cho môn Hóa học trở nên gần gũi với cuộc sống của HS, gắn Hình 5. Biểu đồ sự tiến bộ NLGQVĐ của lớp TN trước tác động và sau tác động (Xem tiếp trang 228) 218
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 225-228 10 9 8 7 6 Lần 1 5 Lần 2 4 3 Lần 3 2 1 0 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 Tài liệu tham khảo dụng kiến thức vào thực tiễn, khả năng giải quyết vấn đề, [1] OECD (2010), PISA (2012), Field Trial Problem tăng động lực học tập trong môn Hóa học. Kết quả thực Solving Framework. nghiệm sư phạm đã xác nhận sự tiến bộ NLGQVĐ của [2] Phan Khắc Nghệ (2016). Rèn luyện năng lực giải HS lớp TN sau tác động cao hơn so với trước tác động là quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học di truyền có ý nghĩa thống kê và nghiên cứu này có hệ số ảnh học ở trường chuyên. Luận án tiến sĩ Khoa học giáo hưởng ở mức độ có thể nhân rộng được. dục, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Tài liệu tham khảo [3] Phan Thị Thanh Hội - Nguyễn Thị Phương (2018). Đánh giá năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học [1] Thủ tướng Chính phủ (2017). Chỉ thị số 16/CT-TTg Sinh học trung học phổ thông. Báo cáo khoa học về về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách Nghiên cứu và giảng dạy Sinh học ở Việt Nam lần mạng công nghiệp lần thứ 4. thứ 3. NXB Khoa học tự nhiên và Công nghệ, tr [2] Sở Thông tin và truyền thông tỉnh Bắc Ninh (2017). 1239-1249. Đề án triển khai chương trình giáo dục STEM tại [4] Lê Đình Trung - Phan Thị Thanh Hội (2016). Dạy học tỉnh Bắc Ninh. theo định hướng hình thành và phát triển năng lực [3] Bộ GD-ĐT (2017). Chương trình giáo dục phổ người học ở trường phổ thông. NXB Đại học Sư phạm. thông - Chương trình tổng thể. [5] Phan Đức Duy (1999). Sử dụng bài tập tình huống [4] Lê Xuân Quang (2017). Dạy học môn Công nghệ sư phạm để rèn luyện cho sinh viên kĩ năng dạy học phổ thông theo định hướng giáo dục STEM. Luận án sinh học. Luận án tiến sĩ Giáo dục học, Trường Đại tiến sĩ Khoa học Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm học Sư phạm Hà Nội. Hà Nội. [6] Nguyễn Như An (1992). Giải bài tập tình huống sư [5] Robert M. Capraro - Mary Margaret Capraro - phạm. Tạp chí Nghiên cứu Giáo dục, số 11, tr 8-12. James R. Morgan (2013). STEM project-based [7] Phan Thị Thanh Hội - Khưu Thanh Tuyết Lê (2012). learning: An integrated science, technology, Sử dụng bài tập tình huống để rèn luyện kĩ năng engineering, and mathematics (STEM) approach. phân tích, so sánh, tổng hợp cho học sinh trong dạy Sense Publishers. học phần tiến hóa - Sinh học 12 trung học phổ thông. [6] Alekha Dash (2002). Evaluation of red cabbage dye Tạp chí Giáo dục, số 293, tr 54-56. as a potential natural color for pharmaceutical use. International Journal of Pharmaceutics, Vol. 241, DẠY HỌC CHỦ ĐỀ AXIT - BAZƠ... pp. 293-299. (Tiếp theo trang 218) [7] Maimoona Khan - Swapanil Yadav - Namita Chauhan - Aquil Ahmad (2010). Use of red cabbage kiến thức lí thuyết với đời sống thực tế, ứng dụng các tiến (Brassica oleraceavar. capitata f. rubra) as bộ khoa học kĩ thuật. Đây là một hoạt động trải nghiệm nutritional food. Asian Journal of Bio Science, Vol. giúp HS hình thành năng lực thực nghiệm, khả năng vận 5, Issue 2, pp. 249-250. 228