Đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến tiềm năng khai thác khoáng sản tỉnh Bình Phước

- Đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến tiềm năng khai thác khoáng sản tỉnh Bình Phước.
- Tóm tắt: Nghiên cứu đưa ra kết quả phân tích, đánh giá tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH) đến tiềm năng khai thác khoáng sản ở tỉnh Bình Phước.
- Để thực hiện đánh giá nghiên cứu đã kế thừa kết quả xây dựng kịch bản nhiệt độ, lượng mưa, hạn hán và ngập theo kịch bản BĐKH và nước biển dâng (NBD) năm 2016 của Bộ Tài nguyên và Môi trường và bộ chỉ số đánh giá được xây dựng theo hướng dẫn của Ban Liên Chính phủ về Biến đổi khí hậu (IPCC) năm 2007.
- Trên cơ sở đó, kết quả về mức độ tác động và ảnh hưởng của BĐKH đến khu vực khai thác khoáng sản ở tỉnh Bình Phước được đánh giá đến từng huyện và khu vực, cụ thể: các khu vực khai thác khoáng sản ở thành phố Đồng Xoài (TP.
- Đồng Xoài) chịu mức độ tác động thấp nhất từ 0,36–0,38.
- huyện Bù Gia Mập có mức tác động do BĐKH đến khu vực khai thác khoáng sản ở mức cao, với chỉ số tác động khoảng 0,6.
- Những địa phương còn lại của tỉnh Bình Phước có tiềm năng khai thác khoáng sản bị tác động vừa với chỉ số tác động từ 0,43–0,53 dưới ảnh hưởng của BĐKH.
- Tuy bài báo mới chỉ đưa ra mức độ tác động của BĐKH, chưa đề cập đến những chỉ số khác nhưng kết quả nghiên cứu đã góp phần cung cấp thông tin cho tỉnh Bình Phước, phục vụ quy hoạch những khu vực khai thác khoảng sán trước bối cảnh BĐKH..
- Từ khóa: Mức độ tác động.
- Biến đổi khí hậu.
- Khoáng sản..
- Đánh giá tác động do BĐKH là nghiên cứu xác định các ảnh hưởng của BĐKH lên môi trường và các hoạt động kinh tế xã hội của địa phương.
- Đánh giá tác động của BĐKH cũng bao gồm việc xác định và đánh giá các giải pháp thích ứng với BĐKH [1].
- Hiện nay có nhiều cách tiếp cận trong đánh giá tác động của BĐKH.
- Theo IPCC, có 3 cách: Tiếp cận tác động (impact–approach), tiếp cận tương tác (interaction–approach) và tiếp cận tổng hợp (integrated–approach).
- Đánh giá tác động của BĐKH bao gồm các phương pháp định tính và định lượng, chia thành các nhóm chính: (i) các phương pháp thực nghiệm: Trong đánh giá tác động của BĐKH, phương pháp này được dùng để xác định các yếu tố khí hậu và môi trường (nhiệt độ, lượng mưa, ngập, xâm nhập mặn.
- (ii) phương pháp ngoại suy số liệu lịch sử: các mô hình toán được sử dụng để dự đoán những tác động trong tương lai bằng cách ngoại suy các số liệu trong quá khứ;.
- (iii) các phương pháp ngoại suy, nghiên cứu sử dụng các trường hợp tương tự: sử dụng số liệu của các trường hợp tương tự ở một khu vực khác để đánh giá tác động của BĐKH lên đối tượng đang xem xét.
- (iv) phương pháp chuyên gia: phương pháp này tập hợp các ý kiến và đánh giá của các chuyên gia (từ các tài liệu, các báo cáo đánh giá hoặc các cuộc họp chuyên gia, hội thảo.
- Bên cạnh đó, đánh giá tác động của BĐKH cũng có thể thực hiện theo phương pháp có sự tham gia của cộng đồng và các bên liên quan ở địa phương [1].
- Thời gian đầu, xu hướng nghiên cứu tác động của BĐKH tập trung vào các tác động đơn thuần đến những biểu hiện của BĐKH.
- Đánh giá hiện trạng ngập lụt và xác định kịch bản BĐKH và NBD cho TP.
- Năm 2020, nghiên cứu [7] đã tiến hành xây dựng bản đồ phân bố cấp độ tác động của BĐKH đến quy hoạch, thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các khoáng sản chủ yếu ở Việt Nam.
- Cùng năm, [8] đã thực hiện đánh giá tác động của nước biển dâng do BĐKH đến vùng nuôi trồng thủy sản khu vực ven biển Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ.
- [9] đã đánh giá tác động của BĐKH đến ngập lụt tại TP.
- Nghiên cứu [10] đã đánh giá tác động của BĐKH đến tự nhiên, con người và kinh tế–xã hội thành phố Hồ Chí Minh.
- Bên cạnh đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chù trì xây dựng Thông báo quốc gia lần thứ hai [11], lần thứ ba [12] cho Công uốc khung của Liên Hợp Quốc về BĐKH nhằm cung cấp thông tin về kiếm kế quốc gia khí nhà kính (KNK), phân tích, đánh giá tác động của BĐKH, giảm nhẹ phát thải KNK trong các ngành, lĩnh vực kinh tế–xã hội chủ yếu ở Việt Nam..
- Trước các sức ép về tốc độ phát triển kinh tế–xã hội trên địa bàn tỉnh Bình Phước, sự gia tăng các hoạt động các hoạt động khai thác khoáng sản quá mức mà không quan tâm đến những biến đổi của khí hậu sẽ ảnh hưởng rất lớn đến những quy hoạch tương lai của Tỉnh, đồng thời, khai thác khoáng sản không quan tấm đến các biện pháp phòng chống nhiệt độ tăng, lượng mưa thay đổi, mưa cực đoan hay ngập sẽ làm giảm năng suất và gây thoái hóa đất ở những vùng khai thác khoáng sản.
- Để nghiên cứu đánh giá tác động của BĐKH đến tiềm năng khái thác khoáng sản, nhóm tác giả đã sử dụng phương pháp bộ chỉ số đánh giá dựa trên những kết quả kịch bản của mô hình khí hậu và mô hình ngập.
- Với mục tiêu đánh giác tác động của BĐKH đến tiềm năng khai thác, vùng khai thác khoảng sản theo các cấp thang đo trong bộ chỉ số cho tỉnh Bình Phước..
- Tài nguyên khoáng sản tỉnh Bình Phước không đa dạng về chủng loại nhưng một số có trữ lượng khá lớn, có giá trị công nghiệp.
- Theo kết quả điều tra của Liên đoàn Địa chất Bản đồ Miền Nam, tỉnh hiện có 91 mỏ, điểm quặng, điểm khoáng hóa và phân bố rải rác, chủ yếu ở vùng phía Tây và một ít ở trung tâm với các loại khoáng sản như: than bùn, đá xây dựng, cát, cuội sỏi, sét gạch ngói, laterit, sỏi đỏ.
- Với những biến đổi về nhiệt độ và lượng mưa như vậy tạo nên sự khắc nghiệt có khả năng thúc đẩy các quá trình hạn hán, hoang mạc hóa đất, nguy cơ ngập, lũ cũng gia tăng và tác động bởi các hiện tượng cực đoan như mưa cực đoan, dông, sét cũng tăng lên đáng kể [3]..
- Phương pháp đánh giá tác động của BĐKH bằng chỉ số (kết hợp GIS).
- Chỉ số những tác động của BĐKH được xác lập trong mối quan hệ của 03 yếu tố (Hình 12): mức độ phơi nhiễm (E), mức độ nhạy cảm (S) [1, 14].
- Mô hình ý niệm đánh giá tính DBTT do BĐKH [1]..
- Áp dụng phương pháp chỉ số để đánh giá tác động tiềm ẩn và tính dễ bị tổn thương (DBTT) đối với biến đổi khí hậu theo quy trình như sau [1–2]:.
- BCT và trọng số tương ứng phục vụ đánh giá tác động của BĐKH (Bảng 2 và 3) bao gồm các chỉ thị thể hiện khả năng phơi nhiễm (E), tính nhạy cảm (S) (từ đó đánh giá được tác động I).
- Trong đó I là tác động của thiên tai.
- Bước 4: Thành lập bộ chỉ số và đánh giá.
- Thang chỉ số đánh giá E, S và I [2]..
- Chỉ số .
- Hạn hán Chỉ số khô hạn và mức độ biến đổi trong 20 năm.
- Bộ chỉ thị mức độ nhạy cảm với nguy cơ thiên tai (S) trên địa bàn tỉnh Bình Phước..
- Tài nguyên khoáng sản.
- Tổng diện tích khoáng sản theo từng huyện/thị (ha) S.1.3.1.
- Lớp bản đồ chỉ số tác động được tính toán từ đề tài nghiên cứu chồng lớp lên các lớp ranh giới hành chính, lớp dữ liệu khoáng sản..
- Và các bản đồ chỉ số tác động được xây dựng bằng kỹ thuật tích hợp thông tin, chồng ghép các lớp thông tin có trọng số, tổng hợp, tính toán cho các chỉ số chính và chỉ số phụ….
- Dựa trên bản đồ hiện trạng khoáng sản năm 2015 (khai thác khoáng sản) và bản đồ loại khoáng sản và công ty khai thác kết hợp với bộ chỉ số hứng chịu (E) và bộ chỉ số nhạy cảm (S) trình bày ở mục 2.2 trong bảng 2 và bảng 3.
- Từ đó, chúng tôi thực hiện tính toán mức độ nhạy cảm, hứng chịu cho tỉnh Bình Phước và tác động của BĐKH đến lĩnh vực khai thác khoáng sản khu vực tiềm năng khoáng sản sẽ bị ảnh hưởng lớn..
- Kết quả tính toán chỉ số tác động I đến lĩnh vực khoáng sản tỉnh Bình Phước..
- Chỉ số E.
- Chỉ số S.
- Kết quả chỉ số tác động (I) trong bảng 4 và hình 4, hình 5 cho thấy, mức độ tác động do BĐKH đến tiềm năng khai thác khoáng sản là ở mức vừa và cao, cao nhất là 0,60, dao động từ tức là ở thang thứ 3 (màu cam) và thứ 4 (màu đỏ) trong thang mức độ tác động..
- Trong khi đó, tỉnh Bình Phước mức độ nhạy cảm với BĐKH là thấp, trong đó thấp nhất là huyện Lộc Ninh và Bù Gia Mập.
- Các huyện thành còn lại có mức độ nhạy cảm ở thang thứ hai là thấp, từ 0,20–0,40..
- Đồng Xoài chịu mức độ tác động thấp nhất ở tất cả kịch bản, mức độ tác động cũng ở mức thấp theo 5 thang đánh giá, giá trị I là 0,36–0,38.
- Đồng Xoài là thấp, bên cạnh đó thành phố có khả năng thích cao, đồng thời thành phố là trung tâm dịch vụ, giáo dục của tỉnh, không có nhiều các khu vực khai thác khoáng sản..
- Bốn huyện gồm Bù Đốp, Bù Gia Mập, Hớn Quản và Phú Riềng chịu tác động do BĐKH cao nhất trong các huyện thị, ở mức cao trong thang thứ 3 (theo thang đánh giá), ở tất cả các kịch bản đều màu cam.
- nhất bởi mức tác động do BĐKH, khu vực khai thác khoáng sản phải được xem xét kỹ lưỡng, các loại đất cũng cần được kiểm tra do mưa lớn, hạn hán và ngập sẽ ảnh hưởng lớn (0,36–.
- 0,43, chỉ số E)..
- Các huyện, thị còn lại có mức độ tác động do BĐKH đến tiềm năng khai thác khoáng sản cũng đáng quan tâm, vì dao động từ 0,42–0,51.
- Những huyện thị này tập trung nhiều mỏ khai thác lớn, gần như tập trung ở các huyện như Bù Đăng, Lộc Ninh, Chơn Thành.
- Trước những tác động như vậy của BĐKH, các huyện thị cũng cần lưu ý biện pháp và khả năng thích ứng trước BĐKH để làm giảm mức hứng chịu xuống, trong đó phải lồng ghép đến lĩnh vực khoáng sản.
- Những khu vực tiềm năng khoáng sản như huyện Hớn Quản và Phú Riềng cần đặc biệt cẩn trọng do hai huyện này chịu tác động vừa nhưng mức độ tổn thương cũng cao.
- Khi quy hoạch khai thác khoáng sản cần lưu tâm đến huyện Bù Đốp và Bù Gia Mập đây là hai huyện có mức hứng chịu BĐKH lớn, tác động cao, tổn thương cao..
- Bản đồ chỉ số tác động do BĐKH tỉnh Bình Phước theo kịch bản RCP4.5..
- Theo từng kịch bản BĐKH, mức độ tác động đến khu vực tiềm năng khai thác khoáng sản.
- Tuy nhiên các khu vực có chịu tác động cao là ở các huyện Bù Gia Mập, Hớn Quản, kế đến là Bù Đốp, Bù Đăng và Phú Riềng..
- Tuy nhiên các khu vực khai thác khoáng sản bị tác động cao đã thay đổi, Đồng Phú ở giữa thế kỷ chịu mức tác động vừa.
- Khu vực không thay đổi nhiều so với năm 2025 và 2030 nhưng mức tác động cao hơn.
- Đến cuối thế kỷ, phạm vi tác động rộng không thay đổi, và mức độ tác động cao từ 0.36–0,59.
- Đồng Xoài vẫn là thành phố chịu mức độ tổn thương thấp nhất từ ở kịch bản này TX.
- Bình Long có mức tác động giảm xuống so với các tỉnh khác..
- Nguyên nhân dẫn đến mức độ tác động của BĐKH đến khoáng sản cao là do phơi nhiễm của tỉnh có nguy cơ tăng cao chủ yếu do các hiện tượng thời tiết cực đoan (mưa, bão, nhiệt, ngập, hạn hán.
- Biểu hiện rõ nét nhất đó là huyện Bù Gia Mập và Lộc Ninh dù mức độ nhạy cảm trung bình của kinh tế xã hội với BĐKH ở thang rất thấp nhưng mức độ hứng chịu trung bình của kinh tế xã hội cao, dẫn đến tác động cao, còn TP.
- Những khu vực tiềm năng khai thác khoáng sản là Phú Riềng, Hớn Quản, Bù Đăng cần đáng lưu tâm nhất, nơi đây tập trung các mỏ Laterit, sét gạch ngói, cát, Andesit, đất san lấp và nhiều công ty khai thác khoáng sản tập trung ở đây..
- Bản đồ chỉ số tác động do BĐKH tỉnh Bình Phước theo kịch bản RCP8.5..
- Bài báo đã đánh giá mức độ tác động của BĐKH đến tiềm năng khai thác khoáng sản tỉnh Bình Phước.
- Qua quá trình phân tích, đánh giá mức độ tổn thương đến tiềm năng kinh tế xã hội dựa trên mức độ nhạy cảm, khả năng hứng chịu và khả năng thích ứng có thể nhận thấy rằng:.
- Trong khi đó, tiềm năng kinh tế xã hội có mức nhạy cảm với BĐKH thấp, trong đó thấp nhất là huyện Lộc Ninh và Bù Gia Mập, các huyện thành còn lại có mức độ nhạy cảm thấp.
- Bốn huyện gồm Bù Đốp, Bù Gia Mập, Hớn Quản và Phú Riềng chịu tác động do BĐKH đến tiềm năng khai thác khoáng sản cao nhất trong các huyện thị, ở mức cao trong thang thứ 3 (theo thang đánh giá), ở tất cả các kịch bản đều màu cam.
- Riêng huyện Bù Gia Mập lên đến mức đỏ là phải cẩn trọng nhất bởi mức tác động do BĐKH, khu vực khai thác khoáng sản phải được xem xét kỹ lưỡng, các loại đất cũng cần được kiểm tra do mưa lớn, hạn hán và ngập sẽ ảnh hưởng lớn.
- Do vậy các huyện này phải phải đánh giá lại tiềm năng có nên khai thác thêm hay không, và khi khai thác cần cận trọng trong đánh giá khai thác tài nguyên trong tương lai.
- Chính vì thế, khai thác quá mức đặc biệt là rừng, bazan: những loại nhạy cảm do mưa, ngập sẽ khiến mức độ nhạy cảm tăng và như vậy sự tác động là rất lớn, ngoài ra huyện Phú Riềng và huyện Hớn Quản tập trung nhiều công ty, mỏ khai thác khoáng sản nên đặc biệt phải lưu tâm sự tác động..
- Các huyện, thị còn lại của tỉnh Bình Phước có mức độ tác động do BĐKH đến tiềm năng khai thác khoáng sản cũng đáng quan tâm, vì dao động từ 0,42–0,51.
- Đến cuối thế kỷ, phạm vi tác động rộng không thay đổi, và mức độ tác động cao từ 0,36–0,59.
- Bình Long có mức tác động giảm xuống so với các huyện khác..
- Những khu vực tiềm năng khai thác khoáng sản là Phú Riềng, Hớn Quản, Bù Đăng cần đáng lưu tâm nhất, nơi đây tập trung các mỏ Laterit, sét gạch ngói, cát, Andesit, đất san lấp và nhiều công ty khai thác khoáng sản tập trung ở đây.
- Nhưng những tài nguyên khoáng sản, các mỏ khai thác dễ bị tổn thương với các yếu tố BĐKH.
- Lời cảm ơn: Nghiên cứu này được thực hiện dưới sự tài trợ của đề tài nghiên cứu khoa học cấp Tỉnh là đề tài: “Đánh giá ảnh hưởng của BĐKH đến biến động diện tích và cơ cấu sử dụng đất, tiềm năng phát triển kinh tế xã hội, tiềm năng khai thác các loại tài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh Bình Phước”..
- Hướng dẫn Đánh giá tác động của biến đổi khí hậu và xác định các giải pháp thích ứng.
- Đánh giá hiện trạng ngập lụt và xác định kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng cho TP.
- Xây dựng bản đồ phân bố cấp độ tác động của biến đổi khí hậu đến quy hoạch, thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các khoáng sản chủ yếu ở Việt Nam.
- Tác động của nước biển dâng do biến đổi khí hậu đến vùng nuôi trồng thủy sản khu vực ven biển Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ.
- Đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến ngập lụt tại TP.
- Đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến tự nhiên, con người và kinh tế–xã hội thành phố Hồ Chí Minh, 2011..
- Đánh giá xu thế và xây dựng kịch bản biến đổi khí hậu cho tỉnh Bình Phước.
- Biến đổi khí hậu và tác động ở Việt Nam.
- Đánh giá tính dễ bị tổn thương đối với đa thiên tai ở ven biển Trung Trung Bộ

Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn
hoặc xem Tóm tắt