D lun x hi Trung Quc nh hnh

chnh sch i ngoi hay ngc li?

V cc vn chnh sch i ngoi, qun chng Trung Quc hon ton da
vo truyn thng chnh thng ly thng tin hng ngy, ng Cng Sn Trung
Quc v chnh ph ng vai tr trung tm trong vic quyt nh thng tin no s
a ra cho cng chng. Ban tuyn hun ca ng Cng Sn l trung tm chnh tr
gim st t tng v kim duyt tin tc. Ban ny c gn nh ton quyn quyt
nh v vic qun chng s c v xem g thng qua vic kim sot cc ngun
thng tin, v d nh Tn Hoa x v i truyn hnh Trung ng Trung Quc
(CCTV). Lin quan ti nhng vn i ngoi hin nay c lin quan ti Trung
Quc, B Ngoi giao v Tn Hoa x cng phi hp quyt ni dung v ging iu
ca cc bn tin lm sao chng i ng ng li chnh thng. V cc vn
chnh sch i ngoi quan trng, chng hn nh nhng lnh vc quc t then cht
hoc cc chuyn i ca lnh o cao cp Trung Quc, cc c s truyn thng trong
nc c yu cu phi s dng cc ni dung chnh thc v ng li ch o t
Tn Hoa x. V d nh vo thng 1/2011 chnh ph mt mc yu cu ton b
h thng truyn thng trn c nc phi s dng cc bo co ca Tn Hoa x v s
ni dy Ai Cp. Tuyt i cm dch cc bn tin nc ngoi (1). Trong mt vi
trng hp c bit nhy cm, chng hn nh vic rc ri trn Bin ng (nguyn
vn bin Nam Trung Hoa ND) ngay c chnh Tn Hoa x cng c yu cu ch
c s dng nhng bo co nhn thng t Quc v vin (State Council ND).
i vi a s cc vn v chnh sch i ngoi, ng li ngoi giao hin
nay ca Trung Quc ng vai tr nh vn bn ch o cho cc hot ng truyn
thng. V d nh cc bn tin ca truyn thng Trung Quc v s bt n bn trong
Libya v Syria trong nm 2011 rt t cp ti thnh tch ca chnh quyn ton
tr, s vi phm nhn quyn hay nn tham nhng. Thay vo , theo ng cc
nguyn tc ngoi giao Trung Quc, truyn thng Trung Quc ch yu dnh thi
lng nu bt cc kha cnh tiu cc ca tnh trng bt n v mi him nguy
pht sinh khi nc ngoi can thip. Cc bn tin Trung Quc v v khiu khch ca
Bc Triu Tin nm 2010 li cho mt dn chng khc. Nhm to dng d lun x
hi trong nc v mt Bc Triu Tin hu ngh theo ng chnh sch ca Trung
Quc v bn o Triu Tin, truyn thng Trung Quc khi a tin v v m tu
Hn Quc Cheonan xy ra vo thng 3/2010 ch hon ton nhm vo tnh
khng kim chng c ca nhng bng chng, vt chng do cuc iu tra quc
t v v vic ny a ra, ng thi li ch trng ti nhng yu t khc khng ch ra
Bc Triu Tin l th phm. Cc bo co v v pho kch ln o Yeonpyong vo

thng 11/2010 li ch nu s kin ch yu l mt cuc pho gia Bc v Nam

Hn m li l do Hoa K v Hn Quc chm ngi leo thang gy cng thng.
Trung Quc c t ngi li cho rng Bc Triu Tin phi chu trch nhim v v
pho kch gy ra nhng thit hi cho dn thng Hn Quc. Trong nhng
trng hp ny, cch a tin ca truyn thng c ng li chnh tr quyt
trc nhm mc ch nh hng d lun x hi.
Cc ngun thng tin khc nh Internet hay nhng t chc truyn thng
thng mi cng c t di s gim st cht ch ca chnh ph. Thc t l mi
trng Internet Trung Quc thuc din b hn ch bc nht th gii. Nhng c
quan chnh ph khc nhau bao gm b cng an, vn phng thng tin thuc y ban
nh nc v t chc mi thnh lp mang tn vn phng gim st thng tin Internet
nh nc cng thc hin trng trch iu hnh Internet Trung Quc. Mc d cc
c dn mng Trung Quc hiu bit v cng ngh v thng xuyn s dng cc
server proxy truy cp cc trang web bn ngoi Vn l Trng thnh tng
la Trung Quc, nhng chnh ph lun thch ng rt nhanh nn phong ta hu
hiu cc nh cung cp dch v gip n r ca mng c nhn o (Virtual Private
Network- VPN) v d nh Witopia. (tt nhin nhiu ngi s dng Internet
Trung Quc vt tng la khng nhm mc ch tm kim cc thng tin bng
ting Anh v cc vn i ngoi m thng xuyn hn l ch s dng cc
trang mng x hi nh Facebook v Youtube.)
Truyn thng thng mi cng khng nm ngoi s kim duyt v cc ranh
gii c t ra bi h thng tuyn truyn mc d c hng cht t quyn hnh
nhiu hn truyn thng nh nc th nhng cng khng c hon ton t do quyt
nh ni dung v ging iu ca mnh. Mt v d l cuc phng vn Tng thng
Obama do t Tun bo Phng Nam thc hin trong chuyn thm Trung Quc ca
ng vo thng 11/2009. Ban tuyn hun khng ch soi xt t m v bin tp li
bi bo m cn gy p lc ln Tun bo Phng Nam buc phi rt n t trang
nht ch c ng ti trn trang hai trong ln xut bn cui cng. Hn th na,
ban ny cn ch th cm truyn thng trong nc ng li bi bo di mi hnh
thc nhm kim sot hiu qu vic lan truyn rng ri ni dung ca cuc phng
vn.(2)
kin ca cng ng mng Trung Quc thng c nhn bit bi nhng
ngi quan st, bao gm c mt s nh nghin cu nghim tc v c nh gi l
ch s then cht ca d lun x hi v cc chnh sch i ngoi. Tuy nhin,cng
ging nh vic xut bn trong h thng truyn thng c t chc, kin c th
hin trn Internet bi cc c nhn c dn mng cng b chnh ph can thip v iu
tit.

Mc kim sot th nht l ch th ca chnh ph i vi cc trang web

nhm gim st ni dung cc bi vit a ln mng, cc din n, blog v microblog sao khng c nhng thng tin c vn . Mc kim sot th hai l lc
lng cnh st Internet thuc b cng an gim st ni dung cc bi a ln mng
m c th truy cp c Trung Quc thng xuyn g b hoc ngn chn
nhng thng tin b cho l nguy him v khng ph hp. Sau l mc th ba, cc
thnh vin 50 xu ca ng hay nhng c dn mng c chnh ph chi tin
a ln mng nhng kin ng h chnh quyn, hay tch cc tho lun nhm nh
hng d lun theo cch c li cho chnh ph.
Trong cu trc , a s cc cuc tho lun trn Internet Trung Quc c
soi xt k lng, a phn c thng qua trc bi chnh ph - k c nhng li
bnh c tnh cht kch ng v ph phn mang mu sc dn tc ch ngha i vi
cc chnh sch i ngoi. Mt khi mun, chnh ph c th nh hng v gy
nh hng ln ni dung ca cc cuc tranh lun trong hng ng c dn mng nhm
h ging tnh cm dn tc ch ngha. C mt thc t l chnh ph trong nhiu
trng hp khng cn nu ln vn v nng lc thc hin m ch quan tm n
cc nh ca mnh m thi.
Mt v d l vic Bc Kinh i ph vi tuyn b ca Hoa K bn v kh cho
i Loan v Tng thng Obama gp c t Lai Lt Ma u nm 2010. C hai
quyt nh c truyn t ti Bc Kinh my thng trc khi Tng thng
Obama thm Trung Quc vo cui nm 2009. Khi cc quyt nh ny c cng
b chnh thc, Bc Kinh p tr li mt cch d tn. Nhng tuyn b chnh
thc l mng c v tay hoan h vang di bi qun chng b kch ng v
trong mt vi trng hp qu khch c li ku gi cm vn cc cng ty Hoa K,
thm ch i u qun s vi M.
Tuy nhin, Bc Kinh chn mt con ng khc i ph vi quyt nh
ca Obama nhm ngn chn tn thng nghim trng trong quan h song phng
gia hai quc gia. Theo Alan Romberg (nh nghin cu c tn tui v i Loan
ND) th tuy chnh ph CHND Trung Hoa bit rng vic bn v kh s xy ra v
c t lai Lt ma s ti thm Nh Trng nhng vn c th tuyn b s phn i
mang tnh nguyn tc ca mnh trong khi nh hng d lun qun chng mt cch
t gy g v sinh s hn. iu ny c th hu thun cho s ng h m M a
ra v vic ha gii gia hai bn eo bin (i khi lm cho i Loan thy bt an) v
khng nh li vic M cng nhn vng Ty tng l mt phn ca Trung Quc.(3)
Th nhng thc t Trung Quc khng hnh ng nh vy cho thy mt s
iu. Bc Kinh thch th vi cm gic c thi phng v sc mnh k t khi xy
ra cuc khng hong ti chnh quc t v khng cm thy cn phi kim ch li
trong khi Washington li thch thc nhng li ch ct li ca Trung Quc i

Loan v Ty Tng (4). Trung Quc nhn nhn d lun x hi nh mt cng c hu

hiu cho Washington thy rng nhn dn Trung Quc tc gin nh th no v
hu qu ko theo sau s nghim trng ra sao (5). Bc Kinh c th c l khi ni rng
h buc phi hnh ng nh vy p ng tnh cm ca qun chng trong nc,
th nhng tnh cm t ra th cng ch l mt phn ca ci m chnh ph to
dng ra t u. D lun x hi mang tnh cht cng c hn l tnh t nhin v
nguyn trng vn c ca n trong trng hp ny.
Mt v d khc l Bc Kinh i ph vi tnh cm chng Nht sau v va chm
gia tu nh c Trung Quc vi hai tu hng Nht bn vo thng 10/2010 trn
bin ng Trung Hoa ni m Trung Quc v Nht cn c tranh chp. Sau khi vin
thuyn trng Trung Quc b bt gi v giam gi Nht, Bc Kinh ln mt tr
a Tokyo gy p lc i th vin thuyn trng. T vic hon cuc i thoi
cp b trng cho ti ngng xut khu t him sang Nht, Bc Kinh gi
mt thng ip kin quyt v mang tnh p t. Ngay sau , cc cuc biu tnh
ng ngi chng Nht n ra trn nhiu thnh ph Trung Quc. D lun x
hi chng Nht t mt k lc cao trong lch s cn i, c tc dng b sung v
cng c cho quan im d dn ca chnh ph. Mt vi nh phn tch Trung Quc
cn bnh lun rng chnh ph ca chng ta phi tr li hoc l tnh chnh danh ca
n s b thch thc(6).
Tuy vy, s kin cc cuc biu tnh chng Nht c php t chc t ra
cho thy mt s tha thun ngm vi chnh ph khi thy cn x van an ton cho s
tc gin ca tnh cm dn tc b dn nn. Theo Shi Yinnhong, mt hc gi danh
ting v quan h quc t ti i hc Nhn dn th nu nh chnh ph ch phn
i hoc kin quyt khng mun cc cuc biu tnh th chng c g xy ra(7).
Ngay c khi nu cc cuc biu tnh c vn ng hoc n ra mt cch t
pht trong qun chng th chnh ph vn lun c cc phng cch hiu qu
qun l chng. Trong cc cuc biu tnh chng Nht tng t nhng c quy m
ln hn n ra vo ma xun nm 2005, khi cm thy s phn i ng ngi i
qu tm kim sot, chnh ph lin huy ng cc ngun lc chm dt chng. B
cng an a ra bn tuyn b ngy 21/4/2005 cm qun chng tham gia vo cc
cuc biu tnh sau ny.(tuyn b ny c pht trn sng ca i truyn hnh
quc gia CCTV News Link). Cc tin nhn v li ku gi tip tc cc cuc biu tnh
chng Nht trn mng di ng v Internet b chn. Hnh ng ca chnh ph
khng gy nn phn ng d di t pha nhn dn v tnh cm chng Nht c
lm cho lng xung mt cch hiu qu trong vng c mt tun.