NAVARRE Với Điện Biên Phủ - Jean Pouget

NAVARRE Vi in Bin Ph Jean Pouget
To Ebook: Nguyn Kim V Ngun truyn: vnthuquan.net

Jean Pouget
NAVARRE Vi in Bin Ph
Cho mng cc bn n c u sch t d n sch cho thit b di ng

Ngun: http://vnthuquan.net/

To ebook: Nguyn Kim V.
MC LC
Chng 1
Chng 2
Chng 3
Chng 4
Chng 5
Chng 6
Chng 7
Chng 8
Chng 9
Chng 10 (on kt)

Jean Pouget
Dch gi : L Kim
Chng 1
Nguyn bn ting Php Nous tions Dien Bien Phu,
Nh xut bn Presses de la Cit

Bui v lng
Ngy 11 thng 5 nm 1953, ti ang ng qun Ty c th nhn c cng in: Pouget
c lm s quan ty tng ca Tng ch huy ng Dng
T tr i, ti c theo tng Navarre trong cc chuyn i cng tc lin tc ti ng
Dng. Ti c ngi ngay bn cnh tng qun trn my bay v trong xe t. Trong phng hp
bo co tnh hnh chin s c mt chic gh dnh ring cho ti, t st ca ra vo. Cnh ca c
khp kn ngay sau lng ti bn ngoi c treo bin Hp bn chin s. Tuyt mt.
Trong nhng bui chiu i chnh thc, ti c bo trc mt ch ngi. Nhiu khi v tnh ti
c nghe nhng li tng Navarre bc l t y lng.
Ti c ct gi nhng h s mt ngoi ba ghi r tuyt i dnh ring cho Genechef (tc
tng t lnh, vit tt).
Ti Si Gn, ti sng ngay trong c quan Tng ch huy ca tng Navarre. Bn giy ca ti
trn ngay pha ca ra vo. Tng Navarre cng n cm vi ti trn mt chic bn, gip mt nhau.
Gia m ng nhn vin cc cc, cc ban, ti l ngi gn gi tng qun nht, c th nhn
xt v tng ch huy khi ng ngi lng l mt mnh. Ti cng l ngi c chng kin mt cch bt
lc v thm lng tt c nhng n lc ca tng qun trong cng tc mit mi. Ti theo di trn
khun mt i tng mt khun mt hon ton bc l khng cn che y trc mt ti tt c cuc
u tranh ring t chng li s hoi nghi v lo lng, m khi ng trc mt cng chng ng phi
che giu di n ci lm ra v tin tng v nhng cu ch lc quan trong nhng bn thng bo do
ng son tho.
Chng ti ri Paris i Tokyo trong cuc hnh trnh ti Vin ng trn chic my bay mang tn
Constellation vo hi 22 gi 30 pht ct cnh t sn bay Orly. Chuyn bay ch rt t hnh khch v
ch c hai ngi p xung Si Gn l tng Henri Navarre v vin s quan ty tng l ti.
Tng Henri Navarre mi ch c bit tin c b nhim lm Tng ch huy qun i Php
ng Dng c chn ngy. Trong sut mt tun, ng phi b u ri bn v nhng cuc thm hi
tm hiu tnh hnh, nghe nhng li khuyn do chnh tng qun yu cu hoc bt buc phi nghe.
Ch ti lc trn my bay, tng qun mi c rnh rang thot khi nhng cuc n tip bn b,
nhng ngi n cu cnh v nhng c in thoi thm hi. Trong my bay tng qun ngi trm
lng, u ngoo v mt pha, hai ngn ca bn tay phai chng vo m, mt ng tc quen thuc gip
ng tp trung t tng.
Bt cht c chiu i vin bng mt ging ngt ngo bo tin my bay ang vt qua nh Ni
Trng. Lc , tng qun mi cht bng tnh cn suy ngh. ng bt u ni chuyn vi ti, nhng
vn c nh ni mt mnh.
- S mnh tht lm chuyn bt ng. T ngy tt nghip trng Cao ng qun s Saint Cyr, s
nghip ca mnh ton hng v cc chin trng c v chu u. ng l mnh cng c tham gia
cc chin dch Syrie v Ma rc, nhng ch yu vn l Alsace v c. Lm mi vic: qun
bo, tham mu ri chnh vn phng lc lng Php chim ng Ty c. Mnh tng s yn v
gi mi chc Tng tham mu trng lc qun khi NATO khu vc Trung u.
Th m ng mt ci li c chn lm Tng ch huy Vin ng. Qu l khng tng tng
ni.
Mnh ang c cc ng minh chu u hiu r v tn nhim. Mnh cng ang say m ln
sng m sng Rhin, ci gi bng vng chu th min Bc, v nn th ca khu rng en trn t
c Th m nay li phi cm qun trong ci nng bng Si Gn.
Ri tng qun lc u nh mun l v kh thng v ni:
- C l, n chn mi phn trm l mnh s ng gc mt.
Ni xong cu , i tng xoay ngi nhn thng vo ti. Th ra khng phi ngi suy tng
mt mnh m l ni chuyn vi ti. Do , ti mi dm hi li:
- Vy th, tha i tng, ti sao ngi li chp nhn sang ng Dng?
But ming xong ti mi bit tht l mt cu hi ng ngn. Th no m chng c tr li mt
cu chung chung l: v nhim v qun nhn hoc v vinh d ca trng trch. Nhng tng
Navarre khng tr li ngay. ng chn ch, c l ang mun tm mt cu tr li no khng c v
cng thc. Cui cng thay cho cu tr li trc tip ng k li cho ti nghe c th cu chuyn
b ch nh sang ng Dng nh th no.
Hi thng 5 nm 1953, i tng Henri Navarre ang c th nhn c in thoi ca Th
tng Rne Mayer t Paris gi ti. Hai v bit nhau t hi tng Navarre lm chnh vn phng cc
lc lng Php chim ng Ty c v ngi Rne Mayer lm Cao u Php ph trch cc vn
c v o khi tng Navarre chuyn sang ch huy mt s on Php Constantine, Algerie, th
ngi Mayer cng l ngh s i biu tnh Constantine thuc Php. V vy thn cng thm thn.
- Tha tng qun, theo ngh ca ti, ngy mai Chnh ph s hp v ra quyt nh c ngi
lm Tng ch huy Qun i vin chinh Php ti ng Dng.
Lc ny, tng De Lattre qua i. Tng Raoul Salan c c ln thay cng tr v Php
t nhiu thng nay. Ngi ta tin c mt lot cc v tng khc nh Valluy, Morliers, Magnan,
Cherrieres v nhiu v na, nhng tt c u b loi b, bi v, ngi th b coi l t qu, ngi
li b coi l h qu. Tng Navarre l ngi va mi c gii thiu, xp cui cng trong danh
sch c. ng l khi c bo tin, tng Navarre vin vo nhiu l do khc t, nhng ngi
Th tng vn khng khng ni:
- Ny ng bn . Nu ti bo trc cho ng bit tin ny th iu khng phi hi kin
ng u. Ti quyt nh ri. Ti bit ng r n mc hiu rng, ng khng t chi mt
trng trch y kh khn nguy him nh th ny.
Nm , tng Navarre 55 tui. ng tng l s quan t nm 1916, gia cuc Chin tranh th
gii th nht. Nhng, tng qun vn gi kin, ng cha c chun b cht g cho nhim v ny.
S trng ca ng, s thch ca ng v c cuc i binh nghip ca ng hng ng vo cc
vn thuc a c k, mt cn bnh b nhim c do thiu c chm sc chuyn thnh ung th.
Bnh hoi th ang ngy cng lan n nhng t bo lnh ca c th. C l phi ct b. Tng
Navarre ni nh vy vi Th tng Mayer v t coi mnh khng m ng c chc v ny.
Nhng Th tng ni:
- y khng cn l vn thuc a na. Nhim v ti giao ph cho ng khng phi l thit
lp li ch quyn ca Php ni ny? Chng ta sa ly sut su nm trong v vic ng Dng,
nhng ti nguyn qun s ang kit qu, chnh tr ang ri ren. Chng ta phi tm ra mt gii php
tho g trong danh d. Chnh do ng hiu bit su sc cc vn chnh tr ca chu u v cha bit
g my v cc vn thuc a li gip ng nhn nhn s vic bng cp mt mi m.
Ti ngh ng i ngay Si Gn sau khi thu xp xong hnh trang, tm hiu tnh hnh ti ch ri
tr v bo co. Ti hn cho ng mt thng. Cn phi hnh ng gp.
Trc khi ln ng, tng Navarre hi h tm gp Thng ch Juin, ngi k cu nht trong
qun i, c coi l bc lo thnh c nhiu kinh nghim, c th a ra nhng li khuyn tt. Nghe
tng Navarre gii by tm s xong, Thng ch Juin thng thng p li nh tc phong vn c:
- Dt khot, y l mt c gay go cho ng y. Nhng d sao cng phi c mt ngi dm
tn ty lao vo.
Tng Navarre hi li:
- Tnh hnh qun s tuyt vng ri hay sao, tha Thng ch!
Thng ch Juin p:
- Ti khng th ngh mt cch tuyt i nh vy. Khng tnh hnh cha n mc khng cn hy
vng. Tt nhin, trc ht phi gii quyt l vn chnh tr. Ta phi c mt ng li kin quyt v
kin tr. Vi iu kin phi khng ngng y mnh n lc trong hai nm. Hai nm , c th t
c vic pht trin qun i cc quc gia lin kt trong x ng Dng, c c cc lc lng v
trang ngi bn x Vit Minh hiu rng h khng c c hi gii quyt tnh hnh bng bin php
qun s. l iu ti trnh by trong bn bo co trnh Chnh ph sau chuyn i th st ca ti
hi u nm. ng s c bn bo co ny.
Thng ch tm tt bn bo co trnh Chnh ph Php sau chuyn i thanh tra ng Dng t
ngy 15 thng 2 n ngy 7 thng 8 nh sau:
Nu mt Thng Lo s dn n nhng hu qu khng sao k ht v mt chnh tr T ,
cng sn s c th thm nhp vo Thi Lan m khng gp kh khn tr ngi no. Chnh ph Bang
Kok s c th sp nh mt to lu i lm bng nhng qun bi, trc sc p ca cng sn. Chnh
ph Campuchia cng b nh hng, dn n hu qu l cng cuc bnh nh Vit nam s li b o
ln.
t trng hp vic bo v Thng Lo c bo m chc chn, th phi hng cc n lc
vo vng ng bng Bc k. Trn thc t, d cho ngi ta c ni hay vit g i na th vng ng
bng ny vn cha bao gi c bnh nh hon ton. Nm 1951 c nhn nh rng y l mt
vng b mt rung khng ch ring v mt chnh tr, m cn c v mt qun s. Bi v Vit Minh
c th huy ng a s trai trng trong vng vo du kch, trang b v kh cho h. Trong khu vc do ta
ph trch d cn i qut li lin tc kt qu vn l s khng. Trong vng mt nm qua, v mt chnh
tr th con s nhng thn xm do ta tht s kim sot thng xuyn, cha c chn 12%.
Cui cng, Thng ch kt lun:
- ng ng t huyn hoc mnh. Chin dch 1953-1954 s kh khn y. Trc ht ng cn
phi trnh giao tranh vi Vit Minh vng ng bng bng mi cch. Mc d trong khu vc ny
ta c u th hn Vit Minh v my bay, pho binh, xe bc thp, Vit Minh vn c iu kin thun li
hn. l v, ng bng Bc k hin nay ang b cc n v b i a phng Vit Minh lm cho
mt rung. Nhng n v ti ch ny c th lm t lit hu phng ca chng ta, nhm h tr cho
ch lc Vit Minh t bn ngoi, ang sung sc, nguyn vn, li c Trung Quc gip trang b s
tin cng mnh m vo qun Php. ng phi tm cch ginh li th ch ng. T ngy tng De
Lattre qua i, ta khng cn gi c th ch ng na. ng cng s phi ginh li th tin cng v
tin cng l bin php tt nht phng ng
Tng Navarre v ti tip tc i do ri dng li trc mt quy hng trong sn bay. Mt ngi
Italy ng trong quy ang rao bn cc khn qung dt bng t la. Anh ta tn dng tt c vn ling
ngoi ng, c mi chng ti mua hng. V tm tr ang cn t vo nhiu chuyn khc, chng ti bt
gic b thu ht vo li mi ca anh ta. Tay ti s vo cc khn voan trong khi tng Navarre vn tip
tc cu chuyn; ng cho bit vi hm sau th ng nhn c li mi ca Tng thng ti in Elyse
theo nghi l kh y n nh trong nhng chng trnh tip khch ca Tng thng Vincent
Auriol. Tng thng ni vi tng Navarre:
- Hi ng b trng trong phin hp cui cng quyt nh c tng qun lm Tng t lnh
ng Dng; vic c ny trnh ln ti l Tng thng khi Lin hip Php. Ti ng vi
Th tng cho tng qun i ng Dng kho st tnh hnh son bo co trnh Chnh ph v cc
bin php thch ng nhm phc hi sc mnh cho ng Dng. Tng qun s trc tip bo co vi
ti sau khi hon thnh nhim v.
Lin sau Tng thng chuyn ging, ni vi tng Navarre mt cch thn mt theo ngn ng
x Languedoc:
- ! Tng qun ny? Ti bit rt r c thn sinh ra tng qun. C l gio s Navarre, thy
hc ca ti y! Tht tnh, cng tng nh ti c, ti cng sung sng v t ho c trao nhim v
ny cho tng qun.
Lm sao t chi c nhim v va l vinh d, va l trch nhim? Tt nhin mt v tng t
lnh khng chp hnh mnh lnh my mc nh mt thiu y. Nhng, lm sao t chi c mt s
mnh m tt c mi ngi u ni l mo him, nhng danh d c nhn li thc gic phi chp
nhn? Lm sao t chi c khi cc b trng, cc nguyn soi, th tng, tng thng u mi cho
thc p, buc phi chp nhn.
Cng nh lm th no t chi c li mi ca ngi bn khn qung. c ni p mua chic
khn m mnh khng thch?
- y l mt chc nng trang im cho qu b, qu c, qu tiu th, mi cc ngi mua tng v
con hoc bn tnh (km theo mt ci nhy mt v mt n ci tinh qui). Xin cc qu v mua ngay
cho. Gi r. Ti ni tht gi. Ch c mt ngn Franc. Ti cam oan phu nhn nh s hi lng. Hoc
c li cho ti a ch. Ti s gi n tn ni. Khn rt hp thi trang. ng mt Paris cng nh
Roma
C tng Navarre v ti u mua mi ngi mt chic khn qung. Sau , ti qun pht
ngi bn hng th cng l lc ti nhn c th ca v. C v ti cm n chng v mua tng
chic khn nhng cng ni rt tht l chic khn nom rt l lng nn khng bao gi c qung c!
Trong cuc hnh trnh tin n chin trng ng Dng Si Gn i vi tng Navarre ch l
mt chng dng chn nng nc v nght th c nhng ba tic chiu i v nhng bui l cho n
nghi thc, c n nh trong thi gian biu tnh ton chi li n tng pht. Tng qun khng bc l
ra ngoi mt nt g t v st rut, nhng r rng trong lng ng bc bi v lm ng mt thi gi.
V ho nhong trong b l phc ca nhng tn lnh gc cc dinh th, v xa hoa lng ly trong
phng lm vic v phng tip khch v trnh trng qu ng ca cc nh ngoi giao Php v nt nhn
nh kh hiu trn gng mt Th hin Si Gn Nguyn Vn Tm, tt c mi vt mi ngi u
khng ni ln c mt iu g c lin quan n cuc chin tranh m tng qun s phi m
ng.
Chng ti ngh ti tr s lm vic c ca tng Salan. l mt bit th to ln, kin trc theo
kiu thuc a c hng hin v nhiu ct chng, m trc tng Leclere trng thu, t i bn
doanh.
Va rnh vic l tng Navarre rt ngay v phng ring. Cuc hnh trnh i H Ni c n
nh vo tm gi sng ngy hm sau.
Cn ti, ti rt yu thnh ph Si Gn. Ti yu ci dng v ng b ca nhng cng s v
nhng i l. Ti yu ci no nhit ca cuc sng si ng ti Ch Ln. Ti yu nhng mi nh
tranh ngoi thnh v th trn Gia nh m ti tng sng trong nhng thng u tin khi ti t
chn ti y ln trc. Ti i xuyn qua thnh ph trong on cng xa c hng ro lnh ci m
t bo v, i qua i l no m ln ny ti khng nhn ra c na.
V vy, ngay sau khi va ti Si Gn cng vi tng Navarre, khi ng lui vo phng ring ca
mnh th ti vi trt b b qun phc, mc chic qun dn s, o s mi trng - l trang phc ca
ch n in - ri bc qua cng st c lnh gc m ang h m, i nhanh ra ng ph mang tn
tng De Gaulle.
Khu ph hnh chnh chm trong nhng vm l cy rm rp mc trong vn, c b tr bn
trong nhng con ng ngang dc u n nh bn c ang tr nn tnh mch v tri ti khuya.
Trn nhng va h rng v di, nhng ngi i b tha tht. Ti mt ni c con ng t nh
chy ngon ngoo trn m c di, mt ngi phu xe vng khch ang ngi trong bng ti. Nhn
thy ti, anh ch vo chic m trng ca chic xch l, ra hiu mi cho. Ti ng v ni bng
ting Vit:
- Di v, mao len?(1)
Nhng ting ny, ti vn thng xuyn nghe thy trn ng ph c xe ko, nh li khng kh
khn g. Nhng pht m theo kiu Php v pht i t c hng ca nhng ngi u, tr thnh mo
m, khng tht chnh xc. Phi c thm a im v thi im mi tht r ngha.
- Di v, mao ln?
Ngi phu xe p ng theo c ch, iu b, thi ca khch ngi trn chic xe y bng xe
p. Hn anh ta ang on ngh y l mt ng s quan Ty, din b ca ch n in. V mt
trng tro, hng ho th ny th hn l t bn Php mi n. Nhng v nhn nh li nh mch bo
rng ng ta sang y ln th hai ri. ng ta khng cho a ch ni cn n. C ngha l mun i
do mt. Hn l mt khch sp, ho phng hn cc b m da trng ngi trn xe vi c hnh l
nng n m c k tng mt hai ng. ng ta ni i nhanh ln nhng c v nh chng vi g c.
Ngi phu xe i nn n n ci tip nhn cu ni ca ti. Anh p t t theo con ng thng
trc mt. Trn ng ph vn cn vang ln ting g lch cch ca ngi bn ph m. Bng l
hng cy me c qu rt chua mc hai bn ng che lp c nh n in thnh ph. Thnh thong,
ngi phu xe li r ngot theo gc thc th vo mt ng ph khc, nhng ng ph tng
c mang tn cc nh truyn gio nh Pellerin hoc cc v c tr thnh thng c ca thi
chinh phc thuc a nh Richaud. Ti mt cng vin, chng ti nghe thy cui ng ph vng
vng ting n, ting ht, ting ku, ting ci r ca n b b kch thch. Ngi phu xe ni bng
mt th ting Php ng ngng:
- Ti bit ch c con gi xinh lm. Tt lm!
- Khng! ti yn.
Ngi xch l dng chn trn bn p. Ti ra hiu dng xe trc mt gnh ph rong. Lc mi
chp ti, ti c d cng vi tng Navarre ba tic chiu i ton cc mn n nu theo kiu Php.
Nhng ti ch nhm nhp qua loa v hon ton khng hp vi kh hu Si Gn. By gi ti cm thy
i bng.
Ti ngi chen ln vi m bi bp ht gi phc v ti cc dinh th ngi u, v m phu xe
xch l m n mt bt ph nng, ri thm nc mm v im thm t mu . Mi v khng u
c c ca ph Si Gn, tht b c ninh rt lu trong nhng chic ni c l s n hng trm
nm, c coi l mn n thch th ca dn a phng.
Ti li c ngi thy mi m hi, mi c kh v m trn da tht nhng ngi dn lao ng,
ng thi li c cm nhn v duyn dng v tinh t, v chm bim l liu hoc kn o v cm
gin hoc yu mn m h che giu di v bn ln.
Sau khi thng thc xong mn ph ti bc ln xch l v lc ti li hi tng n mt k
nim c, mc k ngi phu xe mun a i u cng c. Xe ti ph Mayer, trn ng i a
Kao, mt khu ph di c nhiu cn h ging nhau hai bn ng mi h c hai hoc ba phng, tip
ni theo chiu su ca gian nh pha trc mt l khu vn nh, pha sau cng l bi t bn ly
dng lm sn. Ti c mt ngi bn c tn l Diu, cn h trc kia mang bin s 114. Nu anh ta
cn y th chc gi ny vn cn thc v gn nh anh ta chng ng m bao gi. Cnh cng g vn
cn m to nh thng l.
Ti i qua khu vn nh, rng vi mt, ri y ca ra vo. Gian phng hp nh xa, gn nh
ch c mt chic sp g sm mu v nhn bng. Pha gia sp t mt bn n thuc phin, hai
bn l hai mnh chiu ci. Diu ng st tng nh hu nh khng nhn thy v anh mc b en,
ni vng ra:
- Vo i, i y ti ang ch ng.
Lc ny ti mi nhn thy gng mt anh di nh sng ngn n thuc phin. i mt anh sau
cp knh gng kim loi le ln nim vui: anh thch th c gp li ti hay c bt ng tm thy
ti? Ti quen bit Diu t nm 1948.
Ti c bit t nhiu v cuc i anh, ghi trong h s cnh st. Dn d, chng ti tr thnh i
bn rng buc vi nhau bng nhng si dy lin h khng ng hong ch gp nhau vo lc ti m,
hai bn cng gi b mt cho nhau trong s tin cy ln nhau.
Diu c gi l nh hin trit khng phi v anh c vn bng trit hc m l do nhng nhn
xt khn ngoan t khi bc l ra ngoi. Ti c bit, sau khi anh c gii thot khi nh t Nht
Bn vo nm 1945, hu nh anh khng bao gi bc chn ra khi cn h ca mnh ph Mayer.
Anh c rt t, hu nh khng bao gi hi ngi khc, ch ng ban ngy, thc ban m vy m
khng hiu sao bit rt r tnh hnh Si Gn t trong cc dinh th n nhng np nh tranh. Nhng
tin tc thu lm c, anh gi ring cho mnh, thnh thong cng trao i vi mt ngi bn thn
nhm pht biu mt quan nim v mt lnh vc chnh tr no hoc mt d on v mt chin dch
qun s. Nhng Diu khng lm ngh tnh bo gin ip v anh coi l mt ngh nguy him, ph
phim v th bo. Nh hin trit ny ch n mt bt cm vi mi gam ma ty gi thng bng
nhp sng v bn li cho b bn vi iu thuc phin ho hng tr gi vi ng bc cm gi r. Khch
hng ca anh phn ln l cc s quan lnh thy t nhng tu chin u trn sng Si Gn tm n.
Vi ng ch n in ngi Php cng bit a ch ca anh.
Thnh thong li c mt ngi Vit nam n nm trn sp nh anh, hu nh bt ng, khng ni
cu g. y l mt ni tm ngh giao tranh, mt ni nng nu, tr n nh trong cc nh th thi
Trung C. Vit Minh ln n ma ty rt nghim khc hn l o l Phng Ty. Nhng ti y, ngi
no cng ch chm m trong gic m ca ngi , khng lm phin ngi bn cnh.
Trong gian phng ny ngi ta thng bt gp mt trung t hi qun Php ngi c mt tp th.
Cn ngi vit nm trn sp c vic ht thuc, chng suy ngh g c. Sng sm hm sau, xe xch-l
li ti, ch khch ht i cc ng khc nhau.
Nm 1950, ti qua mt m cui cng ti Si Gn vi Diu trong gian phng ny. Ln ny
gp anh, ti hi:
- ng ang ch ti ? Sao ng bit c rng ti tr li y?
Diu n n ci rng r ca mt ngi nh va tm c ca giu k:
- Anh n bng my bay bui tra nay ng khng? Tng Navarre thy Si Gn th no?
Chc ng kh v nng nng. Phng tip tn ch ng rt nng vi nc tm hoa sen li gp trc
trc. Anh c mun dng mt hai iu thuc phin khng? Ti rt vui sng c t tay chun b mi
thuc cho anh.
Diu ni ting Php rt tho, bng mt m iu thnh tht nh ht ca nhng ngi An nam
cng vi ng iu min Ty Nam nc Php l ni tng l phin dch trong xng thuc sng
Angoulme, hi chin tranh 1914-1918.
Trong khi chng ti nm di trn chin chiu, Diu tip tc ni:
- Mi n tm gi sng mai anh mi bay i H Ni c m. Cn thi gi.
Ma ty khng quyn r ti v ti c bit rt gh s, khng mun lm n l cho nghin ngp.
Nhng ti thch mi trng chung quanh bn n, hng v to ra t khi thuc phin, v tnh mch
trong cn phng sau mt ngy cng thng v cuc sng.
Trc kia, ti thng n y cng vi Jacqueline mt vi ln. C l con gi mt quan chc
thuc a ngi Php say m t nc ny v mt ph n gia nh quyn qu ngi Nam ti Trung
K. C khng bao gi ht thuc phin, d ch m th trn mi. C hay k cho ti nghe thi th u
ngh h trong dinh th quan li ca ng b c ti Hu, hoc nhng cu chuyn c tch dn gian nc
Lo m nhng ngi hu k li cho b c l mt quan cai tr ti Ving Chn. C cng dch sang
ting Php cu h m ngi nh qu thng ht v von khi cy la v c nhng cu chuyn by b
m nhng ngi dn trn ng ph thng ba ra ch giu nhng ngi da trng. T khi tr v
Php ti c gi cho c khong hai ba l th.
Chng nh on c dng suy tng ca ti, con ngi ranh ma ny ni lun:
- Anh c bit c Jacqueline B. i ly chng ri khng? , ly cu M. con trai nh hng xut-
nhp khu. p i, nhiu tin, nhng khng c con. C ta bun lm. H va tr v Php. Ngh ba
thng Vai d Isre v Paris. Ti s cho anh s in thoi.
Ti lng sang chuyn khc:
- Tnh hnh chnh tr hin nay nh th no? Min Nam c v nh cha yn n, cha bnh nh
xong.
- i y i! l chuyn chnh tr, anh ng bao gi dnh vo .
Tuy nhin, trong cu chuyn trao i gia hai chng ti, thnh thong Diu ca ti cng ni v
cuc chin tranh ng Dng, nht l min Nam Vit nam, trc tnh hnh tranh c ang kh si
ni. Cc gio phi: Cao i Ty Ninh, Ho Ho M Tho, nhng dn qun Thin Cha gio ca
trung t Le Roy ti cc tnh c chung quanh Si Gn ang tranh ginh nhau ngom ly nhng ming
bnh ngon nht ca la go Nam B. Cn Vit Minh th ang trn gi vng m ly rng ln khu
vc ng Thp Mi v mt chin khu trong rng pha Bc Bin Ho.
Diu ni thm:
- By Vin, tng gic Bnh Xuyn duy tr c quyn lc ngay ti Si Gn-Ch Ln,
thit lp c an ninh trt t chung quanh vic m sng bc kim tin. Nhng cng chng c iu g
cn phn nn c, bi v hin nay tng Vin ang chm ch vo vic kinh doanh. Ngi L Vn Vin
thay i cch thc lm gic cp. Vic tng tin hin nay thay bng vic bit np thu mt cch
c l c kim sot, chnh thc v bit hp php.
Di nh n du lc, Diu chm ri nho nn si thuc phin bng mt chic kim nhn lm
bng bc. Anh a ra nhn xt, khng thay i ging ni:
- Nhn chung th vic bnh nh cng c i cht kt qu.
Ch n khi Diu ni ht cu, ti mi nhn ra s chm bim trong nn lng. Nhng ri li ni
tip nh gii thch:
- ng x c t do i li. Ch nht, c th t Si Gn i tm bin Vng Tu hoc i sn
bn Lt. Chng ti thit lp c mt tm c sng khng cn thng lng cng
chng cn hi hp. Tnh th c v nh vng hn nm 1947. By gi l chuyn kinh doanh. Ho bnh
trong t giy bc.
c h nng trn ngn la, vin thuc phin bt u chy pht ra nhng ting xo xo. Diu
li ni:
- t Nam K ngy nay t quan tm n chnh tr. (Diu l mt trong s rt t dn Si Gn cn
dng t Cochinchine, c ngha l Nam K, trong khi nhng ngi khc u gi l Nam Vit nam).
Vn mnh ca chng ti l do min Bc nh ot. Nhng ti khng bit tnh hnh Bc k ra sao. Ch
bit l Trung Quc, su trm triu dn ang sng di ch cng sn. y, chng ti vn cn
vi thng na.
Ti quay tr v nh ngh. By gi sng hm sau ti thy tng Navarre ng trong vn ch
i gi khi hnh. ng ni vi ti:
- Mt m kinh khng! Nng qu i mt. Ti khng chp mt c cht no. m ny anh
ni vi vin qun l dinh th ca tng Salan l vi hoa sen trong phng tm b hng cha?
- Tha tng qun, !
Tng Navarre nhn ti mt cch t m.
ng vn khng a tnh unh ong trong cng vic phc v. Nhng ng li tt c cho kh
hu nng nc.
n bui tra chng ti ti H Ni.
Trn sn bay Bch Mai chi chang nh nng mt tri nhng binh s mc b ra trn lp hng
ro danh d n cho. H Ni nghnh n Tng t lnh Navarre theo ng nghi l tin hnh ti
Si Gn. Ch khc mt iu, binh s khng mc l phc. Cng khng phi l i Cnh v m ton l
lnh chin u, tht lng eo y bng n, sng sn sng nh n. Ch nhn thy vi b l phc mu
trng trong s cc quan chc dn s ngi Vit..
on xe chng ti xuyn qua sn bay, trn con ng y bi, hai bn c nhng bt gc ro
km gai nhng l ct tua ta nng sng t ng. Chung quanh l ct l nhng binh lnh ci trn, mc
qun cc ang tm nng, bnh thn chng quan tm g n on cng xa i qua trc mt.
Vo n trung tm thnh ph, trn nhng i l trng cy to bng mt chng ti bt gp nhng
chic xe taxi ph y bi. H Ni l th ca chin tranh ng Dng. Cuc sng ch ba, bun
bn li su trong nhng ph nh c ngi Hoa sinh sng lm n, hoc ch th hin trong nhng t
knh ph Paul Bert.
on xe ua chng ti ti khu hnh chnh ca Php gm mt lot bit th xy theo kiu thuc
a c nhng cng vin rp bng cy xanh. y l mt qun th do tng De Lattre trc kia c
sng kin quy hoch nhm lm cho H Ni c v tr tng xng vi tm vc. Tuy nhin, dinh Ton
quyn c trc kia gi l lu i Puccini thng dng lm dinh th ca cc quan cai tr hng u ca
Php ng Dng, nay trao li cho Th hin Nguyn Vn Tr, khm sai i thn, gi l mn
qu ca nc Php tng Nh nc Vit nam ca Bo i.
V vy, ng Letourneau sng nay m tic chiu i cho mng Tng t lnh mi n ti tr s
c quan i s qun Php. Ba cm c dn trong phng n nh hp. Khch mi khng nhiu, d
nhin c mt tng Salan ang gi chc quyn Tng t lnh, tng Allard Tng tham mu trng,
tng Linars T lnh chin trng Bc b, cui cng l hai tng Dodelier v Cogny t lnh cc
chin trng.
Thng 5 l thng nng nht. Chng ti ung nc gii kht c , ng trong nhng chic cc
di do cc ch khch sn ngi Hoa dn tic mang n.
i y Saint Julien tng l s quan ty tng ca Thng ch De Lattre, nay chuyn sang lm
th k ring cho B trng Letourneau, gi nguyn mt b n theo kiu Php trong ngi nh
ny.
Linars cng n vi Salan. Mi ngi quen thuc vi dng cao cao kiu qu tc ca ng.
T hn hai nm nay ng p my bay, hoc ngi trn xe Jeep, hoc i b bng i chn di
ca ngi s quan pho th, ti thm cc n bt, khen thng trn an, c v cc binh lnh chin u
sut t Lai Chu ti Pht Dim. Cc bc s buc ng ngh ngi nhng ng t chi. Sau nhng
chuyn i vt v ny ngi ta thng nhn thy ng xut hin ban m trong b thng phc ca
ch n in, ti cc hp m c ca s v gi im trong thnh ph, chm ch lng nghe ging ht
ca mt c gi lai u. V tng Navarre l bn hc cng mt kho tt nghip vi tng Linars nn
Linars m cht ly vai Navarre, gi Tng t lnh bng tn nh mt cch thn mt:
- i! Anh bn Henri thn mn! Mnh nghe tn cu ang ch huy Fontainebleau c m? Sang
ci t cht tit ny lm g?
- Mnh cng tng ngc nhin nh cu y!
Tng Navarre k li vn tt cu chuyn c ch nh sang ng Dng nh th no.
Trong khi , tng Salan, sau khi trao i vi cu vi B trng Letourneau, t ve hon ton
h hng khng mun nghe tng Navarre ni. Cn Linars th ngi vt vo ngay trn tay vn ca
chic gh bnh rng ri m tng Navarre ang ngi, chm ch lng nghe ngi bn cng kho, ri
hi li:
- Nhng m cu sang y c mt mnh th xoay s th qui no c. Cu bit, bn mnh
chun ht c ri. Khng phi ch c Salan vi mnh, m c cc tham mu trng Allard v Dulac vi
hu ht cc trng ban. iu cng bnh thng v c d kin t trc v bn mnh sang
y cng vi De Lattre. Nhim k ko di ti ba mi mt thng, c ngi ti ba mi ba thng.
th l bo mn mt con ngi ri qu nin hn c n nh ri. Ny anh bn gi? Cu bit r
ri y, mnh khng c nhiu thi gian t chc mt b my mi. Tng Valluy l ngi ngh
rng s c ch nh, c khuyn mnh chn Bodet lm ph v Gambiez lm tham mu trng. Vi
ngy na h s ti y Bodet th c ri. Hn l mt phi cng ng n, bit r t nc ny.
Cn Gambiez lm tham mu trng th cn phi suy tnh li. Hn khng th thay Allard c u.
Nghe ny hi De Lattre mi n H Ni, Gambiez l tham mu trng ri. Va nhn thy
Gambiez, ng vua Jean ni ngay: Sao? Anh lm g u? Tham mu trng c ? Ny ng c
o, nghe ti ni y? Vi ci mm cha c ca anh ti s c anh i Bi Chu. Pht Dim ch huy
. Nu trong vng ba thng anh khng lm trn nhim v, ti s tng kh anh. Mi lm ngy sau
Gambiez phi ri khi chc tham mu trng i Pht Dim
Tng Navarre khng ni g. Tng Linars hi tip bng mt ging nghim chnh:
- Th ai s thay ti lm T lnh Bc k?
Tng Navarre cng nghim chnh p li:
- Ti hy vng l anh d kin ngi thay th ri. Cn nu anh ti t quyt nh th ti cng
kh tm chn c nhiu ngi. Paris, hnh nh khng ai cn thch hp c vi chc v tng
tham mu trng chin trng ng Dng. Cn y th ngi no yn v ngi y ri. Langlade,
Leblanc, Bondis khng th ri khi cc chin trng hin ang ph trch. Lo cng ang thiu
ngi ch huy. Cn Bc k sau anh ch cn c Cogny, nhng mi ch l thiu tng v hy cn qu
tr ch huy mt trm hai lm ngn qun.
Linars chm ch nghe khng ni chen ngang. Ch Navarre ni ht ng mi nhn thng vo
Navarre, ni kh nhng rt rnh rt bi v ng vn c thi quen bc l thng thng quan im ca
mnh:
- ng! Henri! ng chn Cogny. N l mt thng ti. Hy hi Salan xem.
Nhng Salan l r v khng mun bt chuyn. ng ngi lt thm trong chic gh bnh l ng
nhn v pha cng vin bn ngoi. Ti c cm gic thi lm tng Navarre pht . ng ni vi
tng Linars:
- Th y? Cc anh ra i, b li tt c cc v tr trng rng, khng c ngi ph trch. Th ri.
anh li khuyn ti khng nn s dng mt con ngi ang cn ph trch mt v tr ch huy rt
khn thit, mt con ngi thch ng v c kh nng hon thnh nhim v, cng khng tin c cho ti
ngi no.
Linars ng ln i ra bn ru, rt mt cc Whisky nh v vn khng tr li. Navarre tip tc
ni:
- Vi pht na Cogny s ti y. Ti khng bit anh ta nhng qua li B trng Letourneau th
Cogny l mt ch huy nng n. V li Cogny tnh nguyn li thm mt nhim k. Nu anh khng
gii thiu cho ti mt ngi no khc, hoc y hoc Php th khi gp Cogny ti s bo tin s
giao chin trng Bc k cho anh ta ch huy.
Salan tip tc m mng. Linars tip tc ung tng ngm nh. Letourneau chen vo cu chuyn
bng mt ging ni vui v v mt n ci lm du bu khng kh:
- Tng Linars bao gi cng ni nhng cu gay gt hp vi tnh kh chin u ca ng. Nhng
m thi, tha cc ngi theo ti th tng Cogny ng l c mt. Vi iu ng ch trch nhng d
sao y cng l mt v tng c kh nng.
Cu chuyn v Cogny kt thc. Tng Navarre quay sang pha ti, ni:
- Anh ra cng n tng Cogny ri dn vo phng lm vic ca ti.
Tng Cogny gp tng Navarre. y l cuc tip xc u tin gia hai ngi. Sau khi gp
nhau xong, ti thy c hai ngi u ti ci vui v bc ra khi phng lm vic. Trng Cogny
mc b qun phc ma h bng vai kaki, qun cc, o s mi ngn tay, cm trong tay chic m mm
gn ph hiu pho binh v chic gy chng to tng.
Khi bc ra ca phng lm vic trc khi ti ngng ca phng khch trong c i ng ca
-kp De Lattre vn ang ngi ni chuyn, tng Cogny dng li v ni to vi tng Navarre, ct
mi ngi cng nghe thy:
- Tha i tng, xin a t ngi tin cy ti. Ti xin m bo ngi s khng hi tic sau khi
trao nhim v ny cho ti.
Ngy 25, tng Cogny dn ln H Ni. Sau khi c tng Allard bo tin gi in v Paris
c quyt nh ca B Quc phng Php, tng Cogny p li bng mt ging rn ri:
- Ti ng li tip tc cng tc. Nhng phi c n b xng ng.
Cuc mc c cng x xong. Trong phng lm vic qut vi mu m trc kia tng Salan
t bn giy ti mt nhnh ca dinh th mang tn Norodom Si gn, tng Allard t tay tho mt
bc in gi Chnh ph Php ngh nng thiu tng Cogny ln cp trung tng.
Tng Navarre v ti li H Ni cho ti ngy 24 thng 5. Tit tri qu tht rt nng v m.
Trong phng ti, hi m thot ra t vch tng v c gch lt sn. Thi thong c nhng cn
dng p n nhng cng khng gii phng c ht s nng nc. Sau nhng bui tip khch n
cho v lm vic chnh thc ngay t ngy u mi ti, lc ny tng Navarre bt u rnh ri. Sau
khi c tng Salan cho bit s bn giao cng tc ti Si Gn ch khng phi y tng Navarre
quyt nh i thm mt s ni tm hiu mt s a phng v tip xc vi cc s quan . Khu t
tr Ty Bc (gi tt l Zano hoc thng du) v Bc Lo tng l nhng khu vc c hot ng
chin s ch yu trong cc chin dch trc. Tn cc a danh Lai Chu, N Sn, Sm Na, Cnh
ng Chum chim hng u trong cc thng bo chin s v phng tin bo ch. Cuc chin u
phng ng tuyt vng Mng Khoa thu ht s ch ca mi ngi.
C im Mng Khoa c xy dng trn ba qu i b tr theo hnh tam gic gia nhnh sng
Nm Hu chy xung Luang Prabang v nhnh sng Nm Bc chy i Mng Si, b tin cng m
13 thng 4. i y Teulier vi ba trm qun lnh chng gi c ti ba mi nhm ngy.
Bo ch phng Ty gi y l mt chin cng lch s. Cn Ngoi trng M Foster Dulles th
ca ngi y l mt tinh thn c th theo phng chm: Khng li mt thc t, khng b ri
mt con ngi cho ch ngha cng sn. Pho i nh b xy dng trn t Lo ny c th gii t
do coi l ct mc cui cng khng ch ngha cng sn vt qua.
Qu tht, nu Mng Khoa gi c tm ngy na th Vit Minh s mt th din. Nhng trong
m 17 rng ngy 18 thng 5, c ba qua i ny b qun lnh ca trung on 148 Vit Minh nh
chim.
Tng Navarre mun tn mt nhn thy trn a ny. ng chi th cho tng Linars a mt s
quan tham mu ti tr li cc cu hi do ng ra. Sng ngy 21 thng 5, tng Navarre cng
chng ti ngi trn mt chic my bay Dakota, ln trn vng tri thng du.
Cm mt tp bn a hnh trong tay, tng Navarre ngi ngay trong chic gh ca li ph,
bn cnh li chnh, trong phng li t pha mi my bay. S quan tham mu Boisredon v ti ngi
pha sau. Ting ng c n m rt kh ni chuyn. Ti trm ngm nhn ra ngoi tri. i cnh
my bay mu bc ung a nh nhng gia nhng m my mu trng v mt t ph cy rng mu
xanh thm nh mt tm thm len tri rng.
t nhin, ti thy mt qung la k l khoan thng mt chic cnh. Ti hiu ngay l mt
mnh n phng khng va mi bn ln, ch cch khoang cha cht t vi centimet. Hai ting n
tip theo lm thng sn khoang sau. Ngay t pht n u tin Boisredon lp tc nm soi trn sn,
chn dui thng cng, hai tay m cht ly u. Ti nhay b vo bung li, thy tng Navarre ang
nh du trn bn v tr sng trng lin t di t cn c vo vt la n t pha di bn ln.
Th my lp tc kim tra. Vt thng khng c g nghim trng, nhng d sao cng phi h cnh
khn cp. Mi pht sau, chng ti bay ti N Sn.
Tng t lnh Navarre t ngt ri xung gia c im nh mt vin nm xung mt t
ang ng yn. S ch huy N Sn lp tc gi in thoi ti cc n bt chung quanh. Ch vi giy
sau cc ng dy truyn tin ny ti mi ngi vnh ngoi c im. Mt chic Jeep phng tht
nhanh ti chic my bay b thng. Trung t Berteil ch huy c im N Sn, nhy vi xung xe,
chy n trnh din. Lc ny tng Navarre vn cha bit vin s quan trong b qun cc o s mi
ngn tay, dng ngi hi kh, c gi li m ng mt chc v quan trng ti Tng hnh
dinh t ti Si Gn v sau ny tr thnh ph ban tc chin ca ng. Trong s s quan ti N Sn
hm . ng ch mi quen c thiu t Vaudrey vi b mt thanh nin rm nng, b gi rn ri ca
ngi leo ni, c coi l mt chuyn gia vng thng du. Thiu t Vaudrey bo co rnh rt vi
tng Navarre v ton b din bin chin dch nm trc, nhng kh khn ca binh lnh, nhng cnh
p ca x Thi, v ni mt cch say sa v dn tc Thi.
Trong cuc gp mt hm ti N Sn c ba s quan: Vaudrey sau ny cht v tnh, Berteil tht
bi v qu kiu cng, cn Boisredon th c ln cp tng.
Hai gi sau chng ti tip tc cuc hnh trnh trn mt chic my bay khc, vn quan st nh
c. Tng Navarre mang theo t N Sn nhiu suy ngh. T nay, ng hiu th no l mt cuc
chin tranh vng rng ni, trong mt a hnh m ng nhn thy tn mt v hiu r hn.
tin qun t lu vc sng Hng ti lu vc sng Mkng, x Thi hoc Thng Lo, i
phng phi chn mt trong hai con ng giao thng c lm theo a hnh. Con ng pha
Nam t Mc Chu i Sm Na, cao nguyn Trn Ninh, Cnh ng Chum dn n Ving Chn. Con
ng pha Bc qua in Bin Ph n Luang Prabang, Mng Khoa v lu vc sng Nm Hu.
Cng binh ca tng Gip c th thay i hnh thc chin u, nhng khng th thay i c
a hnh vn buc phi tin theo hai con ng ny. Nhng chin dch tin cng nm 1952, 1953
chng minh r iu .
Giai on u ca chin dch c tin hnh trong ma thu 1952. Ngay sau khi va chm dt
ma ma, nhiu tiu on ch lc ca Vit Minh t ni ng qun b mt Ph Th, gia hai con
sng Hng v sng Thao tin vo x Thi, p h thng n bt nho b lm nhim v bnh nh
ca Php, nh nhng lu i bng ct bin sp di lp sng.
Tng Salan lc b bt ng mt na v tnh cht mnh lit ca cuc tin cng ny.
Trc mt cc nh bo tng Navarre tuyn b v phng tuyn sng nhng tht lng chng
tin tng g v cc phng tuyn ny. V vy ng phi vi v xy dng thm mt c im phng
ng chung quanh ng bng c th cho php cc my bay vn ti loi Dakota h cnh. Tp on c
im ny c gi l cn c lc - khng qun N Sn, l ni tp trung cc n v nh b tht lc
trong rng rm v c tng cng thm bng nhng n v t ng bng sng Hng a ti bng
my bay.
C im N Sn nm lin trc ng giao thng s 41, c th ngn cn khng cho cc on xe
vn ti ch hng tip vin ca Trung Quc qua li trn ng t Tun Gio n in Bin. L th
ph ca x Thi, th x Lai Chu cng c tng thm lc lng phng th. Cc v tr phng ng
vnh ngoi u c cng c thm. Suy cho cng v tr ny cha tht vng chc lm nhng d sao
cng lm cho i phng phi ngn ngi tin cng. C th, tng Gip cng hiu Lai Chu nm
qu xa tm vi, cn N Sn ngay ven ng. V vy, th tin cng N Sn nhng khng
thnh cng.
V vy, trc khi ma ma bt u, li bng n giai on th hai ca chin dch, hng v pha
Thng Lo. Cng trong lc lm mt con ng mi t T Khoa i Sn La, trnh con ng 41 ra;
Vit Minh chun b cc cn c xut pht t Mc Chu v in Bin Ph. T by nm nay Vit
nam vn ang ng h gip mt Chnh ph dn ch ca Pathet Lo ng u l Hong thn
Souphanuvng. y l lc Vit Minh cn phi bm chn trn mt mnh t Lo thc y cch
mng Lo tin trin.
Vi hng tin cng mi ny, N Sn khng tr ngi lm i vi Vit Minh. Ch cn bao vy,
v hiu ho N Sn l . Cn Lai chu th mi u cng x Thi. o Vn Long ng u lc
lng thn Php hin nay khng dng cm bng o Vn Tri tng lm tng gic v l ng ni
ca o Vn Long.
T thng 4 nm 1952, cc on qun Vit Minh hu nh xut pht cng mt lc trn hai tuyn
ng ln Ty Bc. T in Bin Ph nhng tiu on ch lc c b i a phng i trc dn
ng tin theo con ng pha Bc. Trc ca ng thung lng Nm Hu: c im Mng Khoa c
chng c c vi tun, qu mc ch i. Nhng trn ng t Mng Khoa n st Luang
Prabang, Vit Minh hu nh ch gp kh khn v vn chuyn tip t.
T nm 1952, lc mi chi l thiu u, Salan ng qun trong vng ny nn ng hi rt r
nhng con ng mn u. Trong cuc tin qun ca Vit Minh nm 1953, tng Salan lc l
quyn ch huy Trng t lnh ng Dng quyt nh lui qun v tp trung ti kinh Vng quc
Lo c bo v bng hai trm kilmt rng rm vy quanh. Ma ma ang ti. Trong by mi
ngi cha Luang Prabang, khi hng bay nghi ngt cu ma. Tng t lnh Salan (2) i th st
cc cng trnh phng ng ri ni chuyn rt lu vi mt v s gi mt m nhng vn cn sng
sut, c th on c tng lai hu vn. Sau , tng qun ra i, c v yn tm.
Trn tuyn ng tin cng t hng Nam hot ng ca Vit Minh c th gy nhiu ri ro
nguy him lu di. Nhng chic xe t vn ti Molotova do Lin x sn xut c th i c n tn
Mc Chu. V tr phng ng u tin ca Php t ti Sm Na l mt tnh l. Trung t Maxim
Maieplate ch huy mt doanh tri c mt nghn by trm qun, phn ln thuc qun a phng.
Nhng khng ai hiu rng Sm Na kh c th chng li mt cuc tin cng ca Vit Minh.
Thng 2 nm 1953. Thng ch Juin l Tng thanh tra qun i ln thm cc cng trnh phng
ng Sm Na. Trc v bi quan ca Thng ch Juin, tng Salan a ra phng n nu Vit Minh
tin cng th s rt ngay khi Sm Na bo ton lc lng. Cng vic bo v Ving Chn c t
chc ti Cnh ng Chum gn Xing Khong cch Ving Chn mt trm nm mi kilmt. B tc
Mo y u nm di quyn mt tc trng tn l Tu Bi lm ngh bun thuc phin. Trn cao
nguyn ny c mt ng bng ct cnh, h cnh cho loi my bay Dakota, nm gia c im phng
ng kin c.
Cuc rt b Sm Na i vi Php l mt cuc rt lui tht bi, nhng c d liu t trc.
Ngy 12 thng 4 khi nhng n v xung kch u tin ca Vit Minh cn cch Sm Na hai ngy
ng i b, Salan ra lnh di tn Sm Na ngay lp tc.
Trong m en c soi sng bi nhng m chy pht i t nhng ting n ph huy cc kho
tng, trung t Maxim Maeplate vi i chn ngn ca mnh dn u cc i i tho chy.
Tm ngy sau ch cn li c khong hai trm hai mi ngi t ti hn n ko v Cnh
ng Chum. S cn li: va mi chm trn vi cc n v b i a phng ca Vit Minh hot
ng trong dy ni Mng Sn vi chy vo rng ri tan bin ht. Nhiu tun sau, nhng ngi
ca Tu Bi thu nht c kh nhiu s quan Php b ri rng chy vo cc bn Mng hoc lc trn
nh ni. Ring Maleplate b lit vo danh sch mt tch.
Mt thng sau khi pht ng chin dch Thng Lo, tng Gip chim c Xing Khong
nhng khng sc nh chim hoc bao vy Cnh ng Chum. Trong lu vc sng Nm Hu, b
i Vit Minh cng dng li trc tuyn phng ng Luang Prabang.
Nh vy l Salan c phng n ng. Sau khi rt khi Sm Na, Salan lm cho tuyn
ng vn chuyn tip t ca Vit Minh ko di trn my trm kilmt ng rng ni. Ban tham
mu ca Salan tr nn gi dn khi vit Qung ng xa m Vit Minh phi hnh qun trn a
hnh rng ni ny i hi phi mt tm ngy i b. Nu trung bnh mi dn cng mang theo t hai
mui n hai mi nhm ki l go mt ngi, th sut dc ng h n ht mi lm kil, ch
cn li mi ngi t su n chn ki l go tip t cho b i. C th t suy ra s dn cng cn
phi huy ng.
Tng Salan hi cn da vo mt ng minh na l thi tit. ng vit Trong phng n
phng ng, ban ch huy Php tnh n ma ma v cho rng Vit Minh s buc phi rt qun
chm nht vo nhng ngy u thng 5.
Lc tng Navarre v ti bay trn vng tri ny l ngy 21 thng 5 nm 1953. Trong chuyn
bay v H Ni, chic Dakota ch chng ti cn thn bay cao m bo an ton. Trong khoang
li, tng Navarre vn trm ngm suy ngh. Vng rng rm ng bay qua ang m t v nhng trn
ma u ma. Vit Minh bt u hng v pha trung du li nhng cn b chnh tr li vng
thng du lm cng tc dn vn gieo mm v b mt men trong sut ma ma.
C im N Sn nm trn ng 41 gia hai tuyn tin cng ca Vit Minh, tr thnh mt tn
lnh gc v tch s.
Tng Navarre rt ra c nhiu kt lun t nim suy t ca mnh. ng nhn nh vic rt
qun khi Sm Na l mt bng chng c th, ni ln rng ta khng th tin hnh c mt cuc
vn-ng-chin trong a hnh rng ni. Nhng n v qun i ca chng ta, cho d l nhng
binh lnh ngi a phng i na, cng qu nng n, c thi quen n ung theo hp mang sn
trong ngi, i giy va vi bn chn, hnh qun phi dng xe t, tc chin phi c ho lc ym
tr. Trong khi , cc tiu on ch lc Vit Minh c by nm trong ngh. H i chn t, n hai
bt cm mt ba, thc n l mng rng, tin cng vo ban m. Tng Navarre buc phi tha
nhn, bin php duy nht bo v khng gian chim lnh l phi p dng chin lc con nhm, t
chc cc c im phng ng tht kin c t bo v. Chin lc con nhm co mnh li phng
ng khng mang li chin thng nhng cng m bo c s tn ti ch thi c. Phi chng,
mt phn l phi lo bo ton lc lng theo kiu con nhm?
Nhng din bin thi cuc vn bm cht suy t ca tng Navarre.
Khi v n sn bay Bch Mai, tng Navarre c bo co, tm thy trung t Maleplate cn
sng trong mt bn Mng. Mt chin my bay c lnh i n Maleplate, a v H Ni.
Trong tr s lm vic ca tng Salan hin vn gi chc Tng t lnh, cha bn giao cho tng
Navarre, nhng ngi thn cn rt t.
Salan khng c ai tm s, ngoi v ng v vi nh s gi trng nom nhng ngi cha nghi ngt
khi hng. Lc ny, ng rt kh ngh v khng th i x vi Maleplate theo lgic thng thng v
duy nht. ng phi p dng bin php nh th no i vi Maleplate y? Maxim Maleplate l mt
ng i ca ng t thi thanh nin v ngi ta thng r tai nhau thm th rng Salan vi Maleplate
l bn ng theo cng mt phe phi.
Ngi lnh gi thuc lc lng b binh thuc a Maleplate qu l mt dn qu c sc khe nn
sng st c sut mt thng trong rng rm m khng mt tinh thn. Nhng Maleplate vn phi
chu trch nhim v s hong lon trong cuc lui qun lm tan r ton n v do ng ch huy.
D lun hi bn tn rm beng v chuyn ny. Khi d lun va mi tm lng xung th
ngi chu trch nhim l Maleplate li vt xut hin tr li, c th s thc tnh nhng li ph bnh
ch trch, c nguy c tn hi n Salan trong nhng ngy cui cng ng Dng.
Tt nhin s ri ro i vi vi Maleplate khng ln lm. Cha bao gi qun i Php x bn
mt i t. Cc i t phm li, nng nht, cng thng ch b thi hi, a v Php gia mt nhim
k.
Tng Salan, thng c gi l Quan cai tr(3) ngi suy ngh trong phng lm vic khp
kn.
Sng nay, ngay trc khi ra khi nh ring bn b h Ty i lm, tng Salan trong b qun
phc chnh t t a qu v thp hng trc tng Pht bng ng trn bn th Pht chim c
mt gc phng khch ca ng.
Ti Php, d lun bo ch hi ph phn nghim khc Salan. Hai nh bo Lucien Bodard v
Max Clos ca t Nc Php bui chiu v t Th gii cng cho rng Salan phi chu trch nhim v
vic rt b Sm Na. By gi thi tit ang ng h ng. Ma ma ti. Vit Minh rt khi Lo.
Salan ang chun b ci li nhng li buc ti trc khi ri khi sn khu ng Dng.
Trn chin trng Cnh ng Chum v Luang Prabang, Salan pht ng nhng chin dch
mang tn cc loi hoa, gi l cuc hnh qun Myosotis v cuc hnh qun Mimosa. Dc nhng
con ng mn ly bn, b binh Lo v lnh d Php ang tin dn theo nhng du vt ca ch.
Ngy 15 thng 5 Salan cho chp nh ng theo i qun hu b tin vo Xing Khong.
Bui tra ngy 22 thng 5, tng Salan t tr s lm vic ti H Ni tr v nh ring. Vi
gng mt thanh thn v ging ni bnh tnh ng ch th cho vn phng chun b mt lot hun
chng v gi giy mi quan khch n d tic Cocktail.
ng 19 gi trc mt ng chc sc H Ni c dn s ln qun s, l l gn huy chng
thng cng cho trung t Maleplate. Qua l mt l khen thng l l! Maleplate c thng huy
chng khng phi v thng trn m ch ct nh la d lun l m thng lu tp hp trong
phng ny. Chic Chin cng bi tinh, gn cho Maleplate c mang n cng mt lc vi chai
ru sm-banh.
Bui l thng cng rc r ho nhong bi s ng quan khch sang trng ti d, nhng kh
bun t. Mt c gi Php cha chng, va gi, va xu hnh nh mun s dng vc ngi cao ln
qu tc nh mt s thch thc, c sn li gn Tng t lnh Navarre, cng lm cho ng s hi, ch c
Linars l ngi duy nht dm nh bt c ta. Sau khi c gi gi lnh i ni khc, tng Linars
bn ko tng Navarre ra mt ch, ni nh:
- ng tm mt chnh vn phng ? Ti s chn cho. l i t Revol xut thn l s quan b
binh thuc a b tc chnh tr ti Paris. Ti ngh anh ta s p ng c mun ca ng.
Tng Salan c hi kin, cng ng vi nhn xt ca tng Linars. Th l i t Revol
c c lm chnh vn phng ca tng Navarre ngay lp tc.
Chnh vn phng ca Tng t lnh l mt ngi phc tp, kh gi m. Ti ngh, ng thng
che giu s thiu hiu bit ca mnh v cuc chin tranh ny cng nh ng vn che giu tnh kh
nng ny hung hn ca ng di mt v ngoi khc kh.
Trong ba cm ti S qun Php, tng Navarre v ti li ngi i din nhau, v B trng
Letourneau quay v Php hm trc, khi c tin chnh ph Rne Mayer va sp .
Mi by thng trc y, ng Letourneau c quyt nh thay tng De Lattre lm Cao u
ng Dng. By gi lm B tng cc nc lin kt, ng c v mun thc y chnh ph xc tin
cuc chin tranh. ng l mt ngi chn tht, trung thc, nhn hu, khng thiu u c sng sut v
giu tr tng tng. ng cng l ngi dm hy sinh v v th c nhiu ngi tn nhim. Ngy
22 thng 5 nm 1953 ng ri H Ni vi mt s vui v bc l kh l, v khng bao gi quay tr
li y na.
Nh vy l ch cn li tng Navarre v ti trong gian nh ny. n ba n, tng Navarre
khng ni cu no v c ng ngi hu bn bn cnh. ng ch ku rn v tri nng. Khi va n
xong ng lp tc ko ti ra vn hng mt.
n bui chiu, tng Navarre p mt chic my bay Morane nh b i Hi Dng. Tng
Cogny ang i ng . Tng Navarre va ti ni c tng Cogny dn lun vo S ch
huy, ti chun b sn mt bui bo co tnh hnh trong gian phng treo kn bn .
Vi dng v vi v, tn knh, l php, tng Cogny trin khai tt c s hp dn ca mnh
chinh phc Tng t lnh mi. ng l lc no mun, Cogny cng c th t ra cm d c cp trn.
Trc kia, ng c tng De Lattre a thch, ~o v lm chnh vn phng ri lm cc trng
cc c quan dn s v qun s, nhng De Lattre bao gi cng Cogny xa mt khong cch. i
vi tng De Lattre, Cogny l mt s quan cp di c nhng ham thch tm thng, khng th
vut qu mc cho php c.
Thnh thong, vo gi ngh tra, nu c ai v d nh Royer hoc Dannaud mun tm gp
Chnh vn phng Cogny v mt vic cn kp th De Lattre gi tay ngn li ni bng mt cu n hu:
- ng quy ry. C ng ta i kim mt ci hn. Vic s lm cho ng ta thm thng
minh.
n 5 gi chiu Cogny mi quay v nhim s, ti tnh, sung sc.
Cogny l ngi lm vic lu trong cc vn phng chnh tr, cho nn quen bit nhiu ngi,
nhiu vic. Trn thc t, ng thong tho nhiu lnh vc, tr c lnh vc tc chin do khng c De
Lattre giao cho ph trch. V thng minh nn Cogny cng hiu r iu . Hi cn lm t lnh chin
trng ng bng t s ch huy Hi Dng ngi ta thng nhn thy ng trn sn bi, trn
ng ph, trong bung giy v trong cc hp m. ng khn kho khng bao gi t ch huy mt
chin dch no m thng tin cy giao cho cc ph ca mnh l cc i t Vannuxen, Castries, Gilles
v vi i t c tham vng khc. Tng ngi c trao nhim v, t tm ly quyn li ca mnh
trong . Ci quyt nh ca mt trn nh, khng phi ch nh s thng minh.
Khi tip chuyn tng Navarre Hi Phng th Cogny khng cn l ng tng vng ng
bng na m l ngi ch huy chin trng ton b Bc k. ng c tng Navarre ch nh
vo chc v ny. ng mun t cho quan thy mi ca mnh bit ng l ngi xng ng vi chc v
ng bit r vn ca mnh v d dng trinh by trc Tng t lnh Navarre tnh hnh khu vc
m ng ph trch. Cogny hot bt ni:
- Vng chu th sng Hng, thc t l mt khu tam gic ng dn, c nhiu rung nc, nhiu
sng ngi, tip gip vi b bin. Con ng ni lin H Ni vi Si Gn l mt trc b giao thng
c tnh cht sng cn. T nm 1951 ta b mt dn trong khu vc ny. Trong khi ta dn qun tin
nh Ho Bnh th Vit Minh a nhiu tiu on ch lc thm nhp vng chu th: tin nh cc
n bt, ph hy h tng c s chnh tr ca ta.
Cho ti nay Vit Minh c ti by mi ngn qun chnh quy bin ch thnh cc n v tiu
on v i i ang tung honh khp ni, lm cho vng ng bng ca ta mt rung. Ba trung on
ch lc ca Vit Minh, c th l cc trung on 42, 46, 50 gm tng cng chn s on t do ra, vo
vng ng bng khng g ngn tr ni. Vnh ai phng th b tng m tng De Lattre c sng kin
xy dng bng mt lot n bt ngoi vi che ch cho vng chu th, thc t tr thnh o tng,
chng khc g dng tm li st ngn nc. Ba mi tiu on ch lc ca ta phi chn chn
trong cc n bt ny m cng chng lm c vic g ra tr. Trong khi li phi huy ng thm
ba mi tiu on na dng vo vic bo v cc c im trng yu v c vic thng xuyn phi i
cn qut bnh nh. Nh vy phn ln tim lc ca ta phii s dng mt cch lng ph vo vic
chim ng, tip t, bo v. ng l ta c u th v my bay, pho binh c th to ra mt li la
n cho khp vng ng bng, nhng khng t kt qu mong mun. Cn vic xy dng mt i
qun ngi Vit cho chnh quyn Bo i th mi ch ang trong thi k thai nghn. Cho ti nay
mi ch c c mt binh on c ng gm cc tiu on khinh qun trang b nh va mi thnh
lp, ang cn hun luyn thnh tho trong cc khu vc bnh n v ti luyn dn trong chin u.
Hin nay, nhng tiu on ny ang nm vng Pht Dim v Bi Chu.
Trong vng chu th, tng quan lc lng ang tm thi cn bng. Nhng bn ngoi, tnh
hnh c th nghim trng ti Ph Th, Thanh Ho hin nay Vit Minh c mt lc lng tc chin
ch lc c trang b tt do Trung Quc gip . Lc lng tc chin ny c ti nm s on b
binh: s on 308 v s on 312 c coi nh hai mi lao xung kch ca tng Gip, s on 320
v s on 304 ang thm nhp vo vng ng bng, s on 316 ang hng cc hot ng v pha
x Thi Ty Bc v Lo. Bt u t thng t nm nay, pht hin thm s on 351, gm hai trung
on pho binh, mt trung on pho cao x, mt trung on cng binh. Lc lng tc chin ny ca
Vit Minh hin nay ang nm im trong vng ng qun ngoi tm nh ph ca ta, nhng s c th
tung ra hot ng t thng 10. Trong khi , hin nay ta mi ch c su binh on c ng v tm
trung on d.
khu vc Ty Bc, hin qun ta ang chim ng Lai Chu v N Sn. Lai Chu l lnh a
ca o Vn Long, c th tung bit kch i ph hoi hu phng ca Vit Minh. Nhng v mt qun
s, Lai Chu rt yu. l mt a im vy quanh u l ni cao bn pha v ch c mt sn bay
nh. Ch mt trung on 148 ca Vit Minh cng c th nh chim Lai Chu. Cho nn phi tnh n
chuyn rt b a im ny. Cn N Sn li chng c gi tr g v chnh tr cng nh v qun s,
cng nn tnh n chuyn thay N Sn bng mt c im khc. bi v ta khng th b c x Thi.
Chng ta phi chn trong vng Ty Bc mt cn c d phng ng, d tin cng, c th t tung
bit kch khp ni v to khp Lai Chu. Ch c duy nht mt a im c th p ng tt c mi
iu kin ny: l thung lng lng cho in Bin Ph.
Ch thch:
(1) i v mau ln
(2) Salan hc v ni c ting Lo
(3) Trong t cng tc u tin ti ng Dng t 1924 n 1937, Salan l mt s quan cp u
m nhim nhiu chc v cai tr hnh chnh Vit nam v Lo

Jean Pouget
Dch gi : L Kim
Chng 2
K hoch Navarre

Tng Navarre cha vi tr li. Ngy 23 thng 5 nm 1953, tng qun p my bay dn s tr li
Si Gn. Trong ba ngy kho st nghin cu tnh hnh Bc b, ng nhn thc c cuc chin
tranh ny khng ging bt c cuc chin tranh no m ng tri qua hoc hnh dung ti. ng
c sng trong bu khng kh nng nc n ngt ngt ti H Ni, ht th bu khng kh mt
rung vng chu th sng Hng, c lng trn i cnh my bay khong khng gian vng Ty
Bc.
ng cm thy trong nhng con ngi m ng gp s trng rng v tinh phn m duy nht
ch c nhim v b buc mi lm cho h thi nn tr. ng cng bt u hiu bit s hin din ca lc
lng tc chin ch lc ca Vit Minh, ta trn c s gp nht tng ngi lnh, tng khu sng, xy
dng t chc trong sut by nm qua.
ng bit, my thng ma sp ti s l thi gian tm thi ngng chin. Nhng sau ma ma, ng
s phi i mt vi tng Gip trn chin trng Bc b. ng cng cm thy mt phn lo ngi
khi nhn thy ton b i ng ra i l r v vui mng c tr v Php.
Ti Si Gn, nhng bui tic chiu i tip tc c t chc ti nh hng Cu Vng ni ting
c nhiu mn n u v c Ch Ln, ni c nhng mn n Tu ca ngi Hoa. Tic tng ko di
cho ti cui thng. Trong khi Tng hnh dinh t ti doanh tri Demares, cc s quan tip tc
lp cc h s tng kt cc trn nh: thng k cc trang b ni tht, nh gi tnh trng nh bn
giao cho ng ch mi. Hng ngy, trong phng lm vic treo y bn . Tng Navarre u n
nghe bo co tnh hnh chin s. ng cng nghin cu k bn kin ngh trnh B trng quc
phng do ngi tin nhim l tng Salan son tho t ngy 19 thng 3 nm 1953, trong ghi r:
i vi mt k ch c trang b mnh ang c trong tay khng ch lc lng du kch
thng trc m c mt i qun chnh quy tht s, ta phi c mt lc lng c ng tc chin t nht
cng ngang bng v kh nng chin u v tri hn v qun s. c th tin hnh mt cuc chin
mang li chin thng cui cng c th s din ra trn chin trng Bc b, ta phi:
- Hon ton bnh nh vng chc tt c cc vng chim ng, ngn chn trit cc tim nng
kinh t, qun s, chnh tr ca cc khu vc ny, khng lt vo tay Vit Minh.
Tun t tin nh cc mt trn th yu, nhm vo cc khu vc c nhng ngun li kinh t ang
to iu kin cho Vit Minh tin hnh chin tranh v duy tr ch chnh tr.
- T chc v hon tt vic hun luyn chin u cho mi lc lng c ng, khng b rng
buc, ph thuc vo vic chim ng.
Phn tch ny qu l chnh xc, gii php ny qu l hp l. y cng l kt qu ca mt th
nghim c th. Nm 1951-1952 Php cng th b gy lc lng c ng tc chin ch lc ca
Vit Minh, to iu kin cho vic hon tt bnh nh, nhng gp tht bi. By gi cn phi i li.
Trc ht l bnh nh xong cc vng chim ng ng bng ri sau mi tp trung ton b lc
lng tiu dit cc s on ch lc Vit Minh trn chin trng Vit Bc. Phi chng lc lng c
ng ch lc ca Vit Minh l nguyn nhn hay l kt qu ang lm cho vng chim ng ng
bng b thi rung?
Ngy 28 thng 5 nm 1953, chic tu bin Marseillaise, c coi l con tu mi nht v sang
trng nht trn tuyn ng hng hi Vin ng n my ri bn cng Si Gn trong bu khng kh
no nhit. Tng Salan v tt c i ng cc s quan thn cn u ng trn boong tu. Khi con tu
ri bn, tng Linars l ngi duy nht gi tay vn cho tng Navarre. V tng t lnh mi
nhm chc cm thy hon ton n c. Hm nay l ngy th hai mi k t khi ng c b
nhim v l ngy th tm k t khi ng t chn ti Vit nam. Nhim v ca ng l phi nghin cu
tht minh mn tm ra mt gii php trnh chnh ph. Tt c khon gn trong mt thng. Ti
nay, mt mnh trn t ng Dng, ng cm thy tt c sc nng ca trch nhim nng tru i
vai.
Paris vn cha thnh lp c chnh ph mi cuc khng hong ko di. Ngy hm qua, ng
Paul Reynaud t chi, khng ng c c. B trng Letourneau ri khi ng Dng,
cng chng li mt ngi no c thm quyn k cc giy t nhn danh Cao u. Nhng, c ng
Rne Mayer ln ng Letourneau u quan tm tr li cc th v in ca Tng t lnh Navarre t
ng Dng gi v, t thi thng cm v nhit tnh, hoc t ra bt lc v nui tic. ng Dng
khng phi l vn c theo di thng xuyn. Chng c ai ch huy cuc chin tranh ny.
Th nhng, chin tranh t n vn c tip tc.
Ngay lp tc, tng Navarre thy cn phi vn hnh gung my chin tranh khng l ca Tng
ch huy: l ban tham mu lin qun v cc lc lng lc qun. c s gip ca ca tham
mu trng Allard ang t ngt ngh li thm vi ngy v tn tham mu trng Gambiez va
mi n, tng Navarre bt u ra sc vn dng. Sut mt tun lin tc, vi gng mt cng thng,
ch vn cao, ng hi chuyn cc trng ban, cc t lnh binh chng, cc tham mu trng, i
thm cc c quan, cng binh xng kho tng; thi hi nhng ngi v tc dng v b sung cc v tr
cn thiu ngi. Ch trong vng mt thng, c su mi s quan ln lt b tr v Php. Vic cng
c t chc c tin hnh mt cch lnh lng, khng cht n nang chiu c, cc phng vin bo ch
cng vp phi mt bc tng kn nh bng.
Khng cn ai nhn thy Tng t lnh u c.
Tng Navarre rt gh s ci kiu a tin c dng xu ca bo ch trnh chnh ph. Tt c
khon gn trong mt thng. Ti nay mt mnh trn t ng Dng, ng cm thy tt c sc nng
ca trch nhim tru i vai.
Paris vn cha thnh lp xong Chnh ph, cuc khng hoang chnh tr vn ko di. Nhng
y chin tranh vn cn tip din. Tng ngy tng gi. Tng ch huy Navarre lin tc nhn c cc
bo co tnh hnh chin s, cc bc in ti khn ngh tng thm vin binh cc thng k au bun
v tn tht. Trong nhng vng rng ni v m ly cc binh s ang ch i tng qun c nhng
quyt nh nhanh chng, hoc l ra lnh chin u nh th no hoc l bo tin s chi vin ra sao.
Ngay khi ti y tng Navarre cng nghin cu tp h s v vic thnh lp mt i qun
ca chnh quyn Bo i, i qun ngi Vit trong x ng Dng lin kt vi Php. Tuy nhin,
mc cho Php dy cng son tho k hoch v M ra sc vin tr qun s ci i qun bn x ngi
Vit ny vn ch l mt c th to xc m khng c linh hn. Trc tng Navarre, tng De Lattre
cng hiu r vn ny. De Lattre th s thc hin thnh cng nhng rt cuc cng chng t
c mt b qun phc no ra hn t pha Bo i. Navarre khng c c nh ho quang nh De
Lattre. ng l mt v tng thun ty qun s vo loi nht ca phng Ty.
Ngay khi mi ti Vit nam, tng Navarre nghin cu tp h s v vic thnh lp mt i
qun ca chnh quyn Bo i, tm hiu cc giai on trong vic pht trin i qun ny. Tng
Navarre gp tng Nguyn Vn Hinh, Tng tham mu trng, ti tr s B Quc phng t trn
i l Gallieni, gia on ng t thnh ph Si Gn y mu sc phng Ty n Ch Ln m
nt chu .
Nguyn Vn Hinh l mt ngi Vit lai Php, con trai ca c s Nguyn Vn Tm c tha
hng hai nn vn ho: mt trm phn trm huyt thng Vit nam mt trm phn trm vn ho Php.
T thi th u Nguyn Vn Hinh c theo hc Php, sau vo trng khng qun. Trong
chin tranh, Hinh l phi cng li my bay trinh st ri thnh lp gia nh vi mt c gi Php min
Nam nc Php. L ngi Vit nhp quc tch Php s quan lc lng khng qun Php, nm 1949
Hinh c iu ng i phc v ti ng Dng vi nhim k mt nm. Tng De Latour, T lnh
chin trng Nam B rt Hinh ra khi hng ng qun i Php, a vo i qun Bo i.
Tng De Lattre, Tng ch huy ng Dng, ct nhc Hinh ln chc v cao nht. tr gip
Hinh, tng De Lattre c trung t Bertin lm ph cho vin tng ngi Vit hy cn non tr ny.
Bertin c dng mu Php v c hng th vn ho Vit. Bertin lm phin dch cho Hinh, bi v
Hinh mang h tn Vit nam nhng li khng ni tho ting Vit v sinh sng Php t tha b.
Bertin ch dn cho Hinh, gp vi Hinh, tr lc cho Hinh, v b mt dy Hinh hc ting Vit, mt
ngn ng rt kh hc.
Nguyn Vn Hinh hy cn tr nng ng, thng minh v thc t. Hn na, Hinh li d thu ht
tnh cm ca mi ngi do b ngoi d gn, d chu. ng ta c mi c tnh thnh t, ch tr mt
iu: ng khng coi nc Vit nam l T quc ca mnh, chic mt n i quc m ng khoc ln
ngi rt kh thch nghi cng nh chic o di mng tang kiu Vit nam khoc ln thn hnh to ln
phng ty ca c m Php v ng.
Mc d Php xy dng k hoch v M gip vt cht, qun i Vit nam trong tay Hinh vn
nh mt ci xc to ln khng c hn.
Khi ra khi tr s B Tng tham mu qun i ca Hinh, tng Navarre ghi trong s tay: iu
kin th nht, cc nc lin kt vi Php nht nh phi tht s tham gia cuc chin tranh ny. iu
kin ny ch c th c thc hin nu cc nc lin kt nhn thc r h chin u v cc mc ch
quc gia, v tnh cm ny phi c dn chng, nht l nhng ngi theo ch ngha dn tc, tht s
chia s, k c nhng ngi hin ang ng trong hng ng Vit Minh, cng nh nhng ngi ang
ch thi.
Trc tng Navarre, tng De Lattre cng nhn nh nh vy. Tng De Lattre tng th
chin thng ch ngha ch thi bc nhc v phi tm cch qun l nhng s quan trong tng kho
tt nghip. Trong cuc u tranh ny ng dc ton tm, ton lc, nht nh ginh thng li. Bi
din vn tng De Lattre c ti trng trung hc Chasseloup Laubat Si Gn, m th k ring
ca ng l Dannaud mt tm ngy son tho trong mt gian phng bnh vin Grand, tht s l
mt tc phm, mt li ku gi tm huyt, khi gi tr thng minh, nim t ho dn tc, rt xc ng
ti mc lm ri nc mt nhng thnh gi l ngi Php. Nhng hi De Lattre vn khng c
Bo i cung cp cho mt thanh nin hc sinh trung hc no chu mc qun phc.
Navarre khng c c nh ho quang to sng nh De Lattre. u c my mc ca ng ch
thch ca ngi tnh chnh xc da trn nhng phn tch tnh bo(1) lnh lng, ch mun tha nhn
nhng d liu k thut ca vn , nhng s liu ca nhu cu, nhng thi gian biu hot ng. l
tt c s tinh thng ca mt tng t lnh. Tng Navarre cng thng hay ghi ch nhng iu kin
chnh tr v tm l bn cnh nhng ct di v s lng xe c, d nhy, khu phn d chin, trong
nhng ngh gi ln chnh ph coi l nhng yu t nhm thc hin thng li cc k hoch ra.
ng l mt in hnh ca loi tng lnh thun ty nht trong gii qun s phng Ty.
cch Si Gn mt ngn hai trm kilmt, gia trung tm b mt ca Vit Bc, c l tng
Gip cng bt u nghin cu tnh cch i th mi ca mnh. Theo phn tch bin chng, i th
mi ny cng chng khc g lm so vi cc i th c. ng sau v b ngoi: phc v T quc Danh
d K lut bn trong hon ton trng rng.
De Lattre cng vy. S d De Lattre c trao thm nhim v chnh tr, kim thm chc Cao u,
ch v ng l mt qun nhn tt. Ngc li, tng Gip c gi chc Tng t lnh trc ht v ng
l mt nh hot ng chnh tr. Tng Gip ch huy cc chin dch qun s ng qu ri, nhng
trc ht ng l mt u vin y uy tn trong B Chnh tr iu khin chin tranh. Tng Gip khng
s tng Navarre, bi v tng Gip ng cao hn, ch khng ngang tm vi tng Navarre.
Trong khi , tng Navarre cha c thi gian tm hiu i th ca mnh v cng c th ng
ch cha ngh n chuyn tm hiu i th. Hn na theo tng Navarre th mt qun nhn khng
bao gi nhn cch ho k ch ca mnh. K ch l mt ch th v cn phi cm ght, tn cng tiu
dit, thanh ton. Tng Navarre rt c cm tnh vi tng Nga x Zukov. Nu lc no tng
Navarre c ngh n tng Gip hoc ng H, th nht nh khng phi l nhng tnh cm th
ght. V vy gii thch th no l Vit Minh, tng Navarre ch nhn nh chung chung: l ch
th, tru tng v khng nhn cch ho. Trong vng chu th sng Hng, nhn xt ti ch tnh nng
ca nhng l ct b-tng, nghin cu ti ch a bn hot ng cho nhng chin dch sp ti, ng hi
rt nhiu v ch a ra vi mnh lnh ngn gn.
Trong chuyn i trn khp cc no ng chin trng Bc b ny, hai v tng nhiu ln
trc tip i thoi vi nhau. Tng Cogny, xut thn l mt s quan pho binh thin v phng ng
tnh ti. T coi l ngi bit r vng ng bng ny, tng Cogny cho bit s t chc li trn tuyn,
rt b cc n bt km tc dng, tng cng cc c im quan trng, tp trung binh lc v bo v
vng ng bng ca mnh bng mt li la pho binh v khng qun mnh lit. Tng Navarre
xut thn l k binh, xut nhng phng n phng ng c ng linh hot bng cch tho g s
chn chn ca cc n v chim ng, t chc cc n v c ng lm lc lng d tr, tn thnh
cch tin cng phng ng bng cch t chc nhng cuc tp kch bng lnh d vo vng hu
phng ca Vit Minh, nh cuc nhy d xung Lng Sn vo ngy 26 thng 6 nm 1953.
Khi Tng t lnh ri H Ni th -kp mi c v nh c gn cht vi nhau. Nhng bt
ng ni b ho hp dn trong hy vng chin thng: Bi v nhng bt ng v chng i ch c
th pht sinh t nhng tht bi. V li, tng Cogny khng phi l ngi thuc i ng ca trong
nh th. Cm t ng ca trong nh th thng c dng gi nhng ngi da dm vo nhau
tin ln. Tng Cogny cng khng bao gi chen vo mt -kp trong c cc thnh vin chen
vai thch cnh phc v mt ng ch hoc v mt mc ch no .
Tng Navarre khng bao gi tin tng nhng i ng gi l cnh hu do gh s nhng
i ng ca trong nh th. ng ch tin vo nhng kh nng ca cc ban tham mu. C l tng
Cogny mong ch s thn mt ngoi l cng vic s dn n s tin cy. V lch s, lnh nht ca
tng Navarre mi ch to cho Cogny c c s tn nhim v tm tnh, ch khng phi v kh nng
ca mnh.
Trn ng t H Ni vo Si Gn tng Navarre gh qua Ving Chn trong chc lt. Tng
Gilles ang gi chc Quyn t lnh cc lc lng v trang Lo, t ra th vi cnh p thanh
bnh y. Mc d chung quanh tng Gilles l mt i ng lnh d vng chc, ng vn bun chn
v phi sng xa Si Gn v khng c tham d cc hot ng qun s ng bng Bc b.
Trong khi , Th tng Lo l Hong thn Xuvanna Phuma li by t mt cch rt nhit tnh
vi Tng t lnh Navarre l Chnh ph Lo mun Tng t lnh c ti Ving Chn mt v t lnh
chnh thc ch huy cc lc lng trong khi Lin hip Php ng ti Lo.
Thi th chnh mng d khng nhiu lm ca tng Gilles v cc s quan trong B T
lnh ca ng t tr s ti thnh ph nh b nh mt th trn ny, chc v tnh d dt ca cc v
i thn Lo, l nhng ngi lun coi vic g cng quan trng. Ch cn c mt v tng duy nht c
th p ng s mong mi ca ng hong Phuma. l tng Gardet, hin ang lm ph cho tng
Bondis Si Gn, thng c s dng nh mt nhn vin i din cho B T lnh tham d cc
nghi l chnh thc thng din ra rt nhiu ti y.
Tng Navarre quyt nh c Gardet thay Gilles lm T lnh chin trng Lo tng Gilles
c tr v vi cc hot ng chin u.
By gi, ch cn chuyn i thm Campuchia l hon tt chng trnh. Nhng d n ny b
hy b.
Ti Campuchia, Quc vng Norodom Sihanuk ang tr v, Cao u Risterrucci ang cai tr,
tng Langlade ang ch huy ton b lnh th. B ba ny thi thong c gp nhau, nhng khng bao
gi thch th, ngi no cng b rng buc cht ch vo tm quan trng ca nhim v v nghi l.
Tng Langlade, c coi l ngi lnh Chu Phi v i lnh cha, ang tri rng kho tng
v tnh dng cm v lng kin nhn ca mnh duy tr mt mc uy quyn no trn u cc
binh s, cao u Risterrucci th thng hay th di, tng nh ti thi k m cc vin ton quyn cai
tr cc thuc a c uy quyn ln hn vua c th trao vng min v vt b vng min ca quc
vng nhng nc ph thuc vo Php. Cn Quc vng Sihanuk th ang bc tc. Nh vua c
cu Ton quyn Gauthier t ln ngai vng t tha cn l mt hong t Khmer nh b, do tnh nt
ngoan ngon, d bo.
Th m nhiu thng, nhiu nm gn y li cng u cng c i cho Campuchia c c lp
hon ton trong khi Lin hip Php, theo mt qui ch tng t nh n trong khi Thnh
vng chung ca Anh. Nhng yu sch ny lm no ng nhng thnh vin chnh ph cng rn
mui bo v tnh vng chc ca Hin php nc Php.
T mt nm nay Sihanuk trc tip nm trong tay cc cng vic hnh chnh ca vng quc
v quyn ch huy qun i hong gia Campuchia.
Nh vua tin hnh cc hot ng qun s chng li Kh me Issarak v lc lng Sn Ngc
Thnh.
Nhng cuc tun du ca nh vua ti cc tnh lm thc tnh c tinh thn qun ch ln tinh thn
dn tc ca nhn dn. Nhng phn t chng i chu khut phc v ang thc y quc vng
i c lp.
c vua ni vi cc nh chc trch Php:
- Trn ton b t nc Campuchia ca chng ti khng c qu ba ngi, k c ti, tn thnh
khi Lin hip Php.
Bc tc trc s tr tr ca Php, nh vua quyt nh a vn Campuchia ra trc cng lun
quc t: ng i M, Nht Bn vn ng cc nc ln ting ng h Campuchia c lp nhng
khng t kt qu. Ngy 14 thng 6 nhn mt chuyn i thm cc tnh thuc khu vc bin gii, ng
i lun sang Thi Lan ri c mt bi din vn, t thi quyt tm t i y Thi Lan cho ti khi
ginh c c lp hon ton cho Vng quc Campuchia. Nc Campuchia ng trc nguy c
tr thnh mt nc chng Php.
Ti Paris, Chnh ph Php no ng. C vn ngoi giao Php ti Si Gn l ng Raymond
Offroy ti tp gi in mt m, thng bo tnh hnh Campuchia vi Tng t lnh Navarre. Trong mt
bn thng ip di ti hai nghn t chn lc v bng by theo ngn ng ngoi giao, B Ngoi giao
Php t co Sihanuk gy ra tnh hnh nghim trng, i p dng cc bin php trng pht v gi ti
Sihanuk nhng li e do bng cc t ng vn hoa. Cng trong lc , ty vin qun s i s qun
Php Thi Lan cng thng lng mt cch mm do. Kt qu l Sihanuk khng c triu nh
Thi Lan tip n, mi li khuyn u l ng nn tr li kinh Campuchia, ni tt c mi ngi
qun nhng li tuyn b ca ng ti Thi Lan ri. Cuc trn chy ca Sihanuk sang Bng Cc kt
thc trc khi Chnh ph Php quyt nh huy ng b my chin tranh ngoi giao i Thi Lan trc
xut Sihanuk v Campuchia.
Thay v ra oai sm st, Tng t lnh Navarre kn o gi ti ng vua nh b nhng li by t
thin cm vi t nc v s dng cm ca nh vua. Sihanuk t tay vit th tr li: Ti xin php
c gi ti tng qun l th ny nng nhit cm t tng qun can thip ti Paris cho
Campuchia c c lp hon ton
Trong sut thi gian tin hnh cng tc ngoi giao t qung ny, tng Navarre khng ngng
ngh n nhim v chnh ca mnh. ng ch cn mi lm ngy na tng hp cc nim do ng
suy ngh hoc do ngi khc ng gp vo bn k hoch hnh ng, phn tch cc hu qu, thng k
cc nhu cu, n nh cc thi gian thc hin. Trc khi kt lun, ng mun gp li mt ln na
nhng cn b cp cao di quyn, cho h nhng hun th mi, cng c cc v tr trong c quan B
Tng t lnh v tin hnh mt vi ci cch.
Ngy 17-6-1953 c mt cuc hp quan trng ti Si Gn nghe Bo co tnh hnh v gp
kin xy dng bn k hoch chin lc. Tham d c c Auboyneau, tng Bodet, tng
Lauzin (va mi ti gi chc T lnh cc lc lng khng qun ng Dng) cng vi cc t lnh
chin trng: Bondis, Langlade, Leblanc, Cogny, Gardet. Nu n cui bui hp vo lc x chiu,
hi ngh chuyn sang phn tho lun cc n trong tng lai, nhng vn cha gp c kin vo
bn k hoch mang tn Navarre, l v cho ti gi pht bn k hoch chin lc ny vn cha son
tho xong. Tuy nhin ni dung thit yu vn c s dng son tho bn hun th s mt c
Navarre k vi ngy sau .
Trong bn bo co tng trnh tng Navarre nhn xt nhng iu tai nghe mt thy t ngy t
chn ti ng Dng. Cc mnh lnh khng c chp hnh hoc thi hnh sai lch, b mt cc hot
ng qun s khng c gi kn, phn ln cc n v u chn chn trong cc n bt ro dy km
gai phng ng, khng c tung i tc chin tin cng, vic hun luyn qun s cn phi tin
hnh li theo chng trnh thch hp, khng c s quan ch huy trong cc n v lc qun. Hi
qun va khng hin i va khng hiu lc, ht nh mt b m gi ngi suy t bn cnh tm nh
chn dung c Rigaul de Genouilly, thi k tung honh chinh phc cc thuc a. Lc lng
khng qun cng lc hu, cc phi cng li nhng chic my bay cnh qut ang m tng c trong
tay nhng loi phn lc Reims hoc Mong de Marsan. Lc lng vin chinh nm cht g. Cn
phi thay i cc thi quen c. ang thiu mt ngn la Bn bo co tng trnh ca tng
Navarre c th s khi ng lp tro tn nhng vn c thiu mt ln gi thi tia la trong than
bng chy.
Tng Navarre t tt c nhng hy vng ca ng trong cuc tranh lun sp ti vi hi ng
chnh ph ti Paris.
Ngy 28-6-1953 bn k hoch chin lc vit xong. C th k ca tng Navarre l Lone
Mougenot lp tc nh my ngay sau khi tng Navarre sa cha xong bn vit. Ton b dy ti hai
mi nhm trang nh my mang tn Gic th ca tng Navarre v tnh hnh ng Dng, km
theo mt h s dy cm nhng vn bn ghi ch v ph lc: Bui ti, ti gi mt bc in cho Th
tng Joseph Laniel, bo tin Tng t lnh Navarre sn sng tr v Paris vo u thng 7 bo co
tnh hnh hon thnh nhim v. Ngy hm sau, ti nhn c in tr li, ngn gn v bt ng.
Trong in, ng Laniel vit: Ti ngc nhin khi thy mi sau mt thng, Tng t lnh ngh n
chuyn tr v Paris. Ti cho rng trong tnh hnh hin nay, vng mt ti ng Dng l khng ng
lc(2).
Ch ring tng Navarre khi c bc in ny khng bt ci. ng t tay tho in tr li,
ni r l do ti sao li v Paris. Trong khi , ng Laniel Paris cng nghe ngi tin nhim
Navarre l Salan bo co. ng li gi in bo tin cho php Tng t lnh Navarre c tr v Paris
trong vi ngy ti.
Chng ti li Paris mt thng. Tip theo nh nng mt tri ca Si Gn, t ngy 4 thng 7
nm 1953 khi t chn ti sn bay Orly, chng ti nhn thy m my bun t ca ma thu, d
c gi l mt ma p. So vi mi gi Si Gn th chng ti chm mt bn gi nhng cn c vo
lch n tip tng Navarre th vn cn sm hn mt gi. Ti khng bit r, bn gi qua ng
Dng xy ra nhng din bin g nh hng ti thi cuc.
Trc khi ln ng i ng Dng, tng Navarre c Th tng hi l Rne Mayer
m bo l khng b nhim chc Cao u ng Dng trc khi Tng t lnh Navarre trnh by bn
k hoch chin lc. Tuy vy, t thng 4 ban hnh mt ngh nh t chc li c quan i din ca
Php ti ng Dng, bng cch tch cc cng vic chnh tr v hnh chnh ca Cao u khi cc
nhim v ch huy qun s do Tng t lnh m nhim. Nhng ngay khi ti th st tnh hnh ti ch,
tng Navarre cho rng Tng t lnh ng Dng vn phi c thm mt s quyn hnh chnh tr.
ng trnh by iu ny trong th c nhn gi cu Th tng Rne Mayer v ng Mayer ha s
chuyn kin ny ti Th tng mi, ng thi cng nhn mnh, ng hon ton tn thnh quan
im ca tng Navarre.
ng Joseph Laniel ngay khi nhm chc Th tng nm trong tay B Cc nc lin kt v
gi ti Tng t lnh Navarre mt c quan i din c thm quyn k cc giy t thuc phm vi chc
trch ca Cao u.
11 gi ngy 4 thng 7 tng Navarre ti Orly, mang theo mt bn nghin cu theo yu cu ca
chnh ph. y l bn nghin cu m t Tng thng Cng ho, Th tng chnh ph, Thng ch
Tng thanh tra qun i n cc quan chc cp thp, u tuyn b s dng lm c s tho ra
mt ng li chnh tr mt ng li tin hnh chin tranh v mt k hoch tc chin.
Ngi trn xe t sn bay Orly v nh ring ti ph Georges Ville, tng Navarre nghe qua i
thu thanh t trong t, li bnh lun nhn xt, ht chnh ph ny n chnh ph khc nhng ng
li ch trng vn c khc nhau. n bui tra, t bo ni cng b bn tuyn b ngy 3 thng 7 ca
chnh ph cng nhn trao tr c lp cho cc nc lin kt v mi nhng nc ny k vi Php
nhng bn hip nh song phng gia nhp khi Lin hip Php. Ngay trong ngy hm , Ni
cc chnh ph ch nh ng Dejean, i s Php ti Tokyo lm Tng cao u ton ng Dng.
Ti n B Cc nc lin kt t tr s lm vic ti to nh s 78 ph Lille thu lm cc tin
tc v ng Dng, thy nhiu c quan lm vic cn trng rng. i t Brebisson c c lm
ngi qun l to nh ny cho ti thoi mi chn mt phng lm vic dnh cho Tng t lnh Navarre
trong thi gian ng Php. Vi gi sau ti mi thy ng Marc Jacquet va c ch nh lm Quc
v khanh ph trch cc nc lin kt ti. ng bo tin mun gi i t Brebisson lm vic ti ng
Dng nhng Brebisson t chi.
Tng Navarre thn nhin trc vic ng Dejean c ch nh lm Tng Cao u ng Dng,
trm ln trn chc v Tng t lnh qun i ton ng Dng ca Navarre. Tng Navarre khng
s ng Dejean. Bi v, ngi i s va c c lm Cao u Dejean xut thn ch l mt nhn vin
vn th lu tr trong Cc Tnh bo B Chin tranh. y l mt vin chc c cp trn rt tin cy
giao cho gi cha kho t st ng cc h s tuyt mt. L mt cng chc dn s lm vic trong B
Chin tranh, ng Dejean c tn dng t cch dn s lm i s Php Berlin hi trc
chin tranh, nhng thc t l lm cng tc tnh bo. Nhim v hi ca ng l gi nhng bc in
ngoi giao, vi t cch l ca i s Php c v B Ngoi giao Php, t a ch Quai d Orsay
Paris, nhng thc cht l gi v cho Cc Qun bo B Chin tranh ca Php. Sau khi t c tr v
Php, ng Dejean c lm vic trong Vn phng Th tng Paul Reynaud. ng l mt ngi sing
nng l php, son tho cc vn bn rt hon ho.
ng Paul Reynaud c nhiu n tng tt p v nhn vin tn ty trung thnh nn ngh
ng Dejean gi chc v v chim lnh to lu i ca Tng Cao u Php ng Dng.
Tng t lnh Navarre khng lo ngi v c nhn Tng Cao u, nhng lo ngi v chc v v thm
quyn ca c quan Tng Cao u Php ng Dng, lc ny cc chnh quyn thn Php
Campuchia, Lo, Nam Vit nam thit lp quan h cp i s vi Php. i din Php tng nc
ny c gi l Cao u. Nay li c thm mt Tng Cao u ton ng Dng, t tr s ti Ph Ton
quyn c, tc l dinh Norodom ti Si Gn, thc hin tt c mi uy quyn v tha hng tt c gia
ti ca cc vin Ton quyn c. Cn phi nu ln mt tm gng ca Anh quc. Ngi Malcolm Mac
Donald l Tng Cao u ton b cc nc trong khi Thnh vng chung ca Anh khu vc ng
Nam . Nhng ng khng t tr s lm vic Singapore ngi lm phin c Chnh ph lin bang
Malaixia ln i s Anh quc. ng lm vic ti Bukit Serene, cch th ph Singapore khong mi
dm, trong mt to nh tin nghi v kn o. ng Dng Ph Cao u Php t tr s ti
Lt, buc Bo i phi chuyn xung Si Gn s vic ny c th lm cho Quc trng Bo i bc
tc. By gi, tr s Tng Cao u Php li t ti dinh Norodom tc Ph Ton quyn c. C th coi
l bc u lm cho chnh quyn Bo i tham chin cng vi Php c chng?
Ngay trong cuc hp u tin gia hai ngi vi nhau ti tr s B Cc nc lin kt, tng
Navarre bc l nhng thc mc ny vi ng Dejean. Sau cuc ni chuyn, ti thy tng Navarre
bc ra ngoi phng khch v mt bun ru. Ti hi l do, tng Navarre cho bit ng Dejean
khng nghe theo nhng kin ng gp ca tng Navarre.
Thng 7 ny cng l khong thi gian ti rt bn vic v phi i thm nhiu ni, nghe thuyt
trnh, tham gia cc bui hp, bn bc cng vic v d cc ba cm giao dch. Ti ch c th ngi mt
mnh trong phng lm vic vo lc by gi sng nhng lc cng li phi cp nht tnh hnh din
bin hng ngy ti ng Dng v bui ti khuya li phi gii thch tnh hnh trc tm bn . Cn
tng Navarre thng c mt vo lc 8 gi, nghe cc bo co c cc bc in n 9 gi ng mi
thc s bt tay vo cng vic chnh.
Trong thi gian ny, c hai s kin quan trng. l cuc hp cc tham mu trng ngy 6
thng 7 v cuc hp ca Hi ng Quc phng ngy 24 thng 7. Ngoi nhng cuc gp ring r vi
cc b trng, cc tham mu trng v Tng thanh tra qun i, chnh ti hai cuc hp quan trng
ny tng Navarre s phi thuyt minh bn k hoch chin lc mang tn ng. Ni dung bn K
hoch Navarre nh th no?
Bn k hoch ny c xy dng trn c s gic th m tng Navarre trnh chnh
ph, gm bn vn : nhng mc ch ca cuc chin tranh, cch tin hnh chin tranh, k hoch tc
chin, nhng phng tin cn thit thc hin thng li k hoch chin lc.
Ngay trong trang u tin tng Navarre vit: Nhng iu ti d kin ch c th thc hin
c trong chng mc vin tr ca Trung Quc cho Vit nam gi qui m nh hin nay. Nu vin
tr ny tng t v nht l nu c mt s can thip trc tip ca Trung Quc bng nhng lc lng
lc qun v khng qun th ton b bn k hoch chin lc ny phi lm li.
Trung Quc bt u vin tr cho Vit nam t nm 1950. Vo thi k by gi, s vin tr ny l
mt thc t t diu kin cho vic gii quyt chin tranh ng Dng. So snh tnh hnh bn o
Triu Tin vi bn o ng Dng hi , ta thy tng M Mac Arthur b nh bi trn sng
p Lc bi cc n v Ch nguyn qun Trung Quc; cc binh on Lepage v Chartron ca Php b
nh tan gia Cao Bng v Lng Sn bi cc n v Vit Minh c Trung Quc gip hun
luyn v trang b v kh. Hai s kin ny cn nng hi trong k c mi ngi.
Nu khng c s can thip ca Trung Quc, cuc chin tranh ng Dng s l mt cuc th
sc c th tm li thot bng mt gii php tay i gia Php vi Vit nam. Nhng nu Trung Quc
can thip, s vin tr ca Trung Quc cho Vit nam khng phi ch l vn thay i tng quan
lc lng gia hai bn tham chin l Php v Vit nam m cn nng vn ln tm quc t.
Sau giai on m u , hai phn u ca k hoch Navarre cp nhng vn chnh tr:
nh ngha mc ch chin tranh v ng li tin hnh chin tranh. l hai vn hon ton thuc
v chnh ph. Vai tr ca gii qun s ch l thc hin k hoch tc chin theo nhng hun th ca
chnh ph. T hi chin tranh th gii th nht. Tng thng Php Clemenceau tng tuyn b c
tnh cht chm ngn: Chin tranh l chuyn rt nghim trng ti mc khng th giao ph cho gii
qun s. Vy m, cho mi ti nay, vn cha c mt nh chnh tr c trch nhim no ca Php nh
ngha nhng mc ch cuc chin tranh ca Php ng Dng l g, khng mt thnh vin chnh
ph no a ra nhng ch th ng n tin hnh chin tranh, buc tng Navarre phi a ra
trc nhng kin ngh xy dng k hoch tc chin. ng gii thch nhng kin ngh ny, v
cho chnh quyn quyt nh.
i vi chnh ph, p dng k hoch Navarre c ngha l chn lc, ban b, c th ho bng
cc o lut, cc ch th cc mnh lnh. Ti khng tm thy c trong tr nh ln trong cc ti liu, mt
du tch no chng t Chnh ph Php lc lm nh vy. Nhng ngi cm quyn khng c li,
m chnh l do qui ch lm vic hi t ra khng c kh nng.
V nhng mc ch ca cuc chin tranh, tng Navarre kin ngh ba im, gn lin vi
nhng cch thc tin hnh chin tranh.
Mt l gi cc nc lin kt trong khun kh khi Lin hip Php. Mc ch thnh lp khi
Lin hip Php c n nh trong cc hip nh k kt gia Php vi tng nc lin kt nm
1949, nhng theo tng Navarre ch c th thc hin c bng mt chin thng qun s, hoc t
nht cng bng nhng thng li mc to iu kin thun li cho Php trong nhng cuc thng
lng c kh nng c tin hnh gia Php vi Vit Minh.
Hai l lp li t tng ca tng De Lattre lm hi lng M: Xy dng ng Dng thnh
mt con p chn lp sng ca ch ngha cng sn quc t. Tng Navarre vit: Trong trng hp
ny, phi thc hip cng nhanh cng tt vic thay qun i Php ti ng Dng bng qun i cc
nc lin kt, trao tr cc nc ny nn c lp hon ton khng hn ch, v thc y h tham gia
vo cuc u tranh chung, cng vi cc nc c lin quan nh M, Anh, Australia
Ba l, rt ton b cc lc lng vin chinh Php ng Dng v nc mt cch n gin v
thun ty. Tng Navarre vit: y l mt hnh ng qun s kh khn nu khng c m bo
bng cc tho thun tho ng vi Vit Minh. K hoch hnh ng ny ca tng Navarre xut
pht t tng u tin, v ph hp vi nhng li cn dn rt chung chung m ng Rne Mayer hi
ang gi chc Th tng ni vi tng Navarre khi c tng Navarre i ng Dng: Tng
qun phi i ti ch to ra c tnh hung chng ta c th thng lng vi Vit Minh trong
nhng iu kin tt, thun li cho chng ta.
Tng Navarre nu ln nhng nt ln v cc hot ng qun s, v khng i vo chi tit.
Tc l, trong giai on u tin tin hnh vo Thu-ng 1953-1954, Tng t lnh d nh xy
dng mt lc lng ch lc tc chin gm nhng n v ln c kh nng i chi vi cc s on
Vit Minh, v pht trin cc i qun ca cc nc lin kt s thay th qun i Php ti ng
Dng.
ng cho rng n nm sau tc 1954-1955 s c th tin cng Vit Minh, chng minh cho
Vit Minh bit, Php c tha kh nng gii quyt vn bng qun s, nhm buc Vit Minh ngi
vo bn thng lng.
Phn bn, cui cng l xin tng cng cc phng tin thc hin k hoch chin lc. l
bn ho n.
Trong bn k hoch chin lc rt i cng ny, d nhin tng Navarre cha mt ln cp
ti in Bin Ph. Mc d d kin t lu nhng k hoch nh chim in Bin Ph nh th no
vn cha tng c nghin cu. C l, tng Navarre t mnh quyt nh chim lnh thung lng
ny nhng cha ni ra mt li no c. Kinh nghim nhiu nm lm cng tc tnh bo ca ng dy
ng l, ngay trong cc c quan cp chnh ph cng khng th bo v c b mt. Thng ch Juin
trong th ngy 29 thng 9 nm 1953 gi tng Navarre cng vit: Ch gi b mt cc hot
ng qun s. ng tit l qu nhiu vi bt c ai. Qua nhng bo ch m tng Navarre ngy no
cng c, ng cng thy phi gi b mt. Chnh v hai l , a danh in Bin Ph khng mt
ln c ni n trong cc bn trnh by ming cng nh trong vn bn ca tng Navarre.
Ngy 6 thng 7, trong cuc hp cc tham mu trng ba qun chng gm c tng Blanc thuc
lc qun, tng Fay thuc khng qun, c Nomy thuc hi qun, t di s ch to ca Thng
ch Juin, c bit n bn k hoch chin lc mang tn Navarre. Mi ngi d hp u c mt
bn sao gic th ca Navarre gi chnh ph, c nghe chnh Tng t lnh Navarre trnh by v
c t nhiu cu hi. Trong bn bo co ngy 8 thng 7 trnh B trng cc nc lin kt, th
k cuc hp vit: Hi ng cc tham mu trng cho rng, trong cc gii php do tng Navarre
trnh by ti cuc hp ngy 6 thng 7, th vic trao c lp hon ton cho cc nc lin kt trong
khun kh khi Lin hip Php l gii php duy nht cn thc hin.
a ra nhn nh ny, cc chuyn vin qun s tnh n kh nng ang mong i v c th
c l s gip nghim chnh ca cc nc hn kt trong khun kh cuc u tranh chung
chng s bnh trng ca ch ngha cng sn. Cc tham mu trng cng nht tr tn thnh nhng
bin php chnh tr do tng Navarre xut, coi l to iu kin cho vic thc hin k hoch
qun s.
Tuy nhin, Hi ng cc tham mu trng cng cho bit, h khng tho lun ngh tng
vin ca tng Navarre ghi phn 4 bn k hoch, vi l do khng c thi gian nghin cu. (Trong
ngh ny, tng Navarre yu cu lc qun cung cp thm 12 tiu on b binh, mt cm pho
binh c th chuyn vn bng my bay b ng khng, mt tiu on cng binh, v by trm bn
mi ba s quan, hai ngn nm trm mi ba h s quan b sung cho cc n v hin ang thiu
ch huy; yu cu khng qun cung cp thm hai trm my bay vn ti C47, hai mi my bay nm
bom B26; yu cu hi qun cung cp thm mt tu sn bay, mt thng bo hm hoc mt tu khu
trc c trang b pho 138 mm, hai tu b, mt tu vn ti). Nhng yu cu ny nm trong phn 4,
kt thc bn k hoch chin lc.
Ngy 17 thng 7, kin cc tng lnh tham mu c chuyn ln B trng. Trong bo co
gi cp trn, h tha nhn vic yu cu tng vin l ng n, c nghin cu k v mong mi nhng
phng tin ny s c a sang ng Dng trc ngy 1 thng 10, tc l trc thi hn m
tng Navarre yu cu hai thng.
Ring vi lc qun, vic tho mn yu cu v nhn s ca tng Navarre c th dn n nhiu
tc ng v s s quan v h s quan cn a sang ng Dng qu ng c th phi ng vin mt
phn, hoc phi huy ng lc lng tr b nu cn mun duy tr nhng ngun lc c n nh
v li ch ca phng Ty ngha l cn phi ng qun c.
Khng qun cng ngn ngm. Vi ngh lin quan n my bay vn ti Dakota C47, s phi
cng c th a sang Vit nam c, nhng cn s my bay th phi ch xin M. V s my bay
nm bom loi nh B26, c th a sang hai mi chic nhng thiu th my. Hi qun c th p
ng c yu cu sau khi iu chnh. Nhn chung, kin ny c th p ng nhng yu cu ca
tng Navarre. Mi vic ch cn ch s quyt nh ca chnh ph. Ngy 24 thng 7, Tng thng
Cng ho Php triu tp cuc hp ca Hi ng Quc phng ti in Elyse.
Ti cp cp i theo tng Navarre. Tng thng Auriol l ngi rt ch trng n vn bo v
b mt, dn mi ngi khng c ghi chp v lnh cho ti ri khi phng hp trc khi tng
Navarre bt u bo co. D sao ti cng c c bn tng trnh ca tng Navarre, c xem c
nhng dng ch ng ghi thm bng bt ch bn l bn bo co v chnh ti c nh my bn
bo co ny a cho ng Mons, th k thng trc Hi ng Quc phng mt bn.
Tuy ti khng c d hp nhng sau c nghe thut li. Khi cp vn Lo, tng
Navarre cho rng nu Lo b tin cng th l vn au u nht. Theo tng qun, Bc Lo l
ni t kinh , ch c ngha chnh tr, khng c li ch g v qun s. ng ngh chnh ph quyt
nh mt gii php hai im: Th nht l gy sc p ngoi giao Vit Minh khng tin cng Bc
Lo; th hai l, nu Vit Minh tin nh Bc Lo th cho php ng khng dn thn vo vic bo v
khu vc ny khi b mt quyn ch ng, nh hng n cc hot ng qun s d nh tin hnh
vo thng 10 sp ti.
B trng Ngoi giao Bidault l ngi phn ng rt mnh, i khng c bo v Lo v
nc ny l nc u tin v duy nht ngy 3 thng 7 nm 1953 tuyn b nhn li mi gia nhp
khi Lin hip Php v mt trong nhng c im ca khi ny l phng th chung. B trng
Quc phng Pleven t gay gt hn nhng cng t r rng, dt khot, ni chnh ph khng th ban b
nhng ch th nh vy nu khng t lm mt uy tn ca mnh. Tuy nhin, ng cng tha nhn vic
bo v Lo i hi c nhiu phng tin qun s rt quan trng m nh tng Navarre nhn xt, Lo
ch l mt mc tiu rt t gi tr chin lc. Cn ng Pierre de Chevign, Quc v khanh ph trch
quc phng th tuyn b l khng th ha hn m bo iu g c. ng ang nghin cu cc
ngh ri xem xt s p ng nh th no.
Cui cng, Tng thng Cng ho Php kt thc cuc hp bng my cu ni vi tng Navarre.
- Cc thnh vin Hi ng Quc phng cm n tng qun v kt qu t c. Ngay by gi,
tng qun c th quay tr li Si Gn. Chnh ph s bo cho tng qun bit quyt nh ca chnh
ph sau.
Tng Navarre mang theo mt cm tng kh hi lng v nhng cuc ni chuyn Paris.
Vic tho lun v tng vin i khi mang dng dp ca nhng cuc mc c bn xn khin tng
qun phi xem xt li nhng con s ngh v rt bt nhng khon chi cho vic b sung cn b
khung. Nhng mt khc, cc ban tham mu ca ba qun chng u biu th nhit tnh ng h.
Ngoi trng Bidault va t M tr v c v nh t c kt qu nhiu hn l nhng li
tuyn b hu ngh. Th tng Edgare Faure cng khng c nhng kin bc b na. M s tr tin.
K hoch chin lc mang tn Navarre c nhng c phn. a danh Lng Sn tng hai ln li
k nim cay ng trong lch s thuc a ca Php th trn tp kch d va qua c coi nh mt
thng li, c in m trn u trang bo. Mi ngi ngh n chuyn ngh h.
Tng Navarre ni vi ti:
- Chng ta i v thi!
Ti hiu tng qun ni cu nh mi ngi u ni sau mt chuyn i vt v: Chng ta v
nh i thi. C ngha l, khng lc no tng qun khng ngh n nhng con ngi ang chin
u mt ni cch xa nhng phng lm vic tri thm ti Paris ti 12.000 kilmt.
Ngay hm chng ti va quay li Si Gn, mt cn dng p xung vo lc 7 gi ti. Nc ma
trt xung thnh ph gy ng ngp cc khu ph thp, cng rnh
n 11 gi m, ti i ma chy n nh Diu, ngi bn c ca ti. Ph x vng ngt. Nc
ma t nhng cy cao trt xung thm qua b qun o vi th quyn vo m hi, lm da tht ti dnh
cht vo qun o. m Si Gn vang rn ting nh ng ku.
Nh hin trit vn cn thc, ang nm mt mnh bn khay n. Anh a cho ti mt mnh vi
mu sc rc r qun ngang ngi nh chic xarng ca ngi Campuchia, thay b qun o t
sng. Sau khi thay xong qun o, ti nm di trn phn g bn cnh anh. Gia hai chng ti l
mt quyn sch m to, anh ang c d dang lc ti n. l tp hai cun Lch s Cch mng
Php 1789 ca nh xut bn Michelet, ba bc da mu xanh l cy ch m vng. Cui trang 390,
Diu ghi hng ch: Kh m thng k c ht nhng nh chnh tr qua i v qu say sa l
lun, c tng rng l thuyt c th dn dt c th gii i theo.
Mi ti qu khuya Diu vn cn ni vi ti v ch ngha Mc bin chng.
Ch thch:
(1) Tng Navarre mt thi gian lm Cc trng tnh bo qun s.
(2) Joseph Laniel l Th tng chnh ph mi thnh lp, khng bit hoc qun l cu Th
tng Rne Mayer cng vi Tng thng trao nhim v cho Navane thi hn l mt thng
kho st tnh hnh ng Dng ri v Paris bo co.

Jean Pouget
Dch gi : L Kim
Chng 3
Vit Minh chun b tin cng

Thng 8 v thng 9, ma ri trn ton ci ng Dng, ch tr c di t di v hp vng b
bin min Trung, nm pha ng dy Trng Sn che chn cho Hu v Nng trc nhng t
gi ma. Ma ri hng gi c khi sut c ngy.
Nc ma trn ngp rung ng rng ni, bin nhng lp bi thnh bn su lm nhng con
ng mn tr thnh dc trt patanh. C mt th gii c v ch trn ln mt t. Nhng con ra to
tng c di v mm ot vi ci u ging nh m vt th ra khi mai, c b ln mt ng v mt
nhng li b trt xung. Nhng vt nm mc huy hoi si vi, thm vo da ngi, thnh nhng
nt d nga ging nh rm sy v nt u ma.
Chin tranh nh ang ng li b. Nhng n vn sng, vn ang th php phng vn c mt
khp mi ni. Bi v hai thng ma ma l ma chun b cho nhng chin dch ln, khng cn tr
cuc chin tranh nh. Trong khi nhng trn ma ro gim dn th cn st chin trn ca con ngi
li tng ln, B Tng ch huy c hai pha u chun b hot ng.
Cuc chin tranh gii phng dn tc ang bc vo giai on cui cng. Tng Gip v s
cn gi quyn ch ng chin dch. Tng quan lc lng c ng hai bn v chin thut m tng
Gip s p dng m bao cho ng chin thng. ng cn c thun li ch c quyn chn a im
tin cng theo mun ca mnh. ng cng ang nghin cu k hoch v chun b lc lng. Ti
vng tr qun n kn min Trung du Bc k, cc s on Vit Minh phn khi trc nhng thng
li va qua, ang ra sc tp luyn cho nhng trn chin u mi.
Tng Henri Navarre quay tr li Si Gn vo cui thng 7. ng li m chm trong thc t hi
h ca cuc chin tranh, b u c cc bc in, trong khi ti cc c quan cp B bn Php vn
ang nghin cu bn k hoch chin lc di hn ca tng Navarre trong khng kh n ho.
Tng qun ch c su mi ngy chun b i ph vi tm thng tin cng ca Vit Minh.
Chc chn i phng s tin nh bng sc mnh cha tng thy k t ngy bng n cuc chin
tranh Php - Vit.
Trc ht, Tng t lnh Navarre phi tp trung qun, t chc li lc lng d b i ph vi
tt c cc mt trn trn mt chin trng rng ti 750.000 kilmt vung.
Vi tnh nng n v tc phong t m i khi lm in u nhng ngi gip vic, tng Navarre
quyt nh xy dng cc tiu on ch lc c ng bng cch rt ta tng trung i ang b dnh cht
vo hng ngn n bt nh l c phn nh trn tm bn ng Dng bng hng ngn nhng
mi inh nh du nhiu mu sc. Nhng tiu on c ng c xy dng t nhng binh lnh rt
khi nhng rung nc khi c t chc, tng cng v hun luyn s tr thnh nhng binh on c
ng, ri trong vng mt nm s l nhng s on hon chnh c kh nng i chi vi cc s on
ch lc ca tng Gip.
Ti nhng vng n nh nht, tc l nhng ni m n bt ch lm nhim v bnh nh khi cn
thit, qun i Bo i s thay chn qun Php.
Vi i qun thay th ny cng phi t chc trang b hun luyn, b tr cn b vc n ln.
ng thi, tng Navarre cng ch th tin hnh, v kim sot vic tin hnh cc hot ng
khp mi ni c th hot ng khi thy cn thit.
Tng qun d tnh n ma kh s tin hnh cc hot ng ln Trung K, Thng Lo,
Luang Prabang, Cnh ng Chum mc d ma nhng vn c th ci thin c cc v tr ca Php.
Cn Bc k th phi lun lun chng li s thm nhp ca Vit Minh ang lm cho vng ng
bng tr nn mt rung.
Tng gi, tng gi, tng Navarre chm ch c cc bn tin tc tnh bo ca Ban 2(1) v cc
bn dch nhng tin tc nghe ln c t cc i ch. ng theo di cn thn s chun b v nhng
nh ca i phng, vi hy vng c th cn ph hoc ngn chn bng cc hot ng phng nga.
Tng qun cm thy khng c mt mt pht no. Ngay t ngy 24 thng 7 khi mi tan
cuc hp ca Hi ng Quc phng, va ra khi in Elyse, tng Navarre in cho c
Abogneau phi k ngay hun th chun b cho chin dch ma ma, lnh cho cp di thi hnh.
Bn hun th ny tng Navarre son tho t thng 6 Si Gn v xem li khi v Paris. Nhn
chung, l bn hun th phng ch tin cng.
Hy cn qu sm c th bit c k hoch tin cng ca B Tng ch huy qun i Vit
Minh nhng chng ti cng c th c tnh c lc lng v d kin kh nng hot ng ca
h. C ba nguy c r rt: Mt l, ngay khi m mn chin dch, tng Gip c th tp trung tin nh
vng ng bng Bc k. Hai l cng trong lc tin nh ng bng, c th m thm mt mi tin
cng phi hp nh vo min Trung ng Dng, ct t ng Dng lm hai chin trng nh
thng t Vinh sang Th Kht. Ba l, cui cng c th m mt mi tin cng na nh ln Thng
Lo theo nhng con ng mn s dng hnh qun nm trc.
Cng trong lc t ra nhng gi thit chnh v ph nh trn, bn hun th cng nghin cu cc
bin php phng nhm cn tr nhng mi tin cng ca Vit Minh, hoc t, hoc nhiu. y mi
l lc tng Navarre lin h ti in Bin Ph ln u tin. Nhm cn ph s uy hip ca Vit Minh
i vi Thng Lo v Luang Prabang (m trong bn tng trnh gi chnh ph ng nhn mnh
kinh Lo l mc tiu chn nht nhng vn cn phi c bo v) tng Navarre ch th cho cc
T lnh Bc k v Lo phi nghin cu phi hp tin hnh mi hot ng phng, bng cch bt
ng chim lnh in Bin Ph bin thung lng ny thnh mt cn c lc - khng qun.
Trong mt cuc hp ngy 31 thng 7 nm 1953, tng Cogny l T lnh Bc k pht biu
kin ca mnh trc ng mi ngi. Trn cng v t lnh Bc k, tng Cogny khng chu
trch nhim bo v Luang Prabang. Theo quan im ca ng vic chim ng in Bin Ph l mt
thung lng ln nht min Ty Bc mi tht s ng quan tm, v c in Bin Ph trong tay s nm
c nhiu li th m ng nhiu ln nh gi. Trc ht l v li ch chnh tr ca x Thi, vic
chim ng in Bin Ph c th to l chn bo v Lai Chu v cng c th tip nhn Lai Chu
khi cn rt b a im trng tri v bit lp tn u cng thng ngun sng . in Bin Ph
cng l im c th n nhn lc lng t N Sn rt v, v t lu mi ngi tnh n vic rt b
ci n canh v ch ny nhng cha c dp v iu kin thc hin.
Tng Cogny cng nghin cu v nhn nh vic chim ng in Bin Ph s l mt hnh
ng tip theo vic rt b N Sn. Nhng n v cui cng N Sn khng rt c bng my bay
s i theo ng b rt v thung lng in Bin Ph. Tng Cogny cn phc ho giai on cui ca
cuc hnh qun rt khi N Sn bng mt chui hot ng lin tip v tp trung. Cnh qun chnh c
th xut pht t Lai Chu theo con ng mn Pavie, trong khi lnh d c th xung cc im
vnh ai nh Mng Phng, Tun Gio, Bn Cang ym tr. Giai on cui cng l t chc
phng ng c im in Bin Ph trn c s xy dng nhng c im, mi c im do mt tiu
on qun trn gi, c h thng li la an kt vi nhau, khng cho ch tin n gn sn bay, lin
sau xy dng thm cc c im phng ng trn cc mm i pha ng c trn a pho, ci.
y l tng ny mm cho cc d n trong tng lai.
Cogny kt lun trong ban tng trnh gi Tng t lnh Navarre: Ti ngh ngi cho lnh rt
b ngay N Sn. Ch c bin php duy nht l rt b N Sn mi cho chng ta c c s qun cn
thit chim ng in Bin Ph.
Vn khn cp lc ny l rt b tp on c im N Sn c nghin cu t thi tng
Salan. Ngay khi va nhm chc T lnh Bc k, tng Cogny cng ngh. Nhng hi , nhiu
ngi cn lo ngi xy ra ri ro khi rt qun nn phn bc. n u thng 7 nm 1953, theo lnh
ca tng Navarre d n ny mi li c nghin cu tr li. Nay ch cn ch mt quyt nh dt
khot.
Ngay t bui bnh minh sng th hai, ngy 3 thng 8, tng Navarre ri Si Gn, thot khi
nhng ba tic tng chiu i hi h cho mng ngi Tng Cao u mi n. Cui bui sng, chng
ti bay ti H Ni, ngay trc cn dng vo bui tra. Tng Cogny c mt ngay ti chn cu
thang my bay. Cuc n tip rt nng nhit nh tm thm tri di chn. T sau chin cng
nhy d nh p cc kho tng ca Vit Minh Lng Sn n nay hai ngi mi li gp nhau. Bo
ch v d lun ang ca ngi -kp mi, c v nh ang dn dt i qun vin chinh Php ra khi s
n trc kia, v nay c th tin cng mi ln i phng s h. l iu d hiu, k hoch
Navarre c Paris tip nhn, v thng li ca Cogny Lng Sn cng ang c bit n.
Hai ngi cng ca ngi ln nhau nhng cha nhit lit lm. Phi ch n ngy kia, khi tng
Cogny c Tng t lnh Navarre gn Huy chng Chin cng trc l duyt binh cc tiu on d
nh p Lng Sn lc hai ngi mi m hn nhau ng nghi thc.
Tng Navarre n H Ni t chc vic rt qun khi N Sn.
Sut bui chiu hai v tng cng ngi lm vic vi ban tham mu trong thnh H Ni, mt
doanh tri xy dng t lu ti tm v m thp.
Cho mi n m khuya, mi c quyt nh dt khot gia nhng cn ma nh trt nc. i
qun ng ti N Sn s di tn v H Ni bng my bay. Nh vy l lc ny cha chim ng in
Bin Ph nh tng Cogny ngh. Tiu on b binh s 3 gm ton lnh Thi l n v cui cng
bo v sn bay N Sn khng th a ln my bay c s rt vo rng, gia nhp cc i bit kch
hoc s bin mt? Thi gian di tn c quyt nh sau khi b phn theo di tnh hnh thi tit bo
co thi im thun li nht, nh cc thy bi thi xa thng on ngy lnh thng tt cho cc v
tng xut qun i nh trn.
Bui ti, tng Navarre d cm do Th hin Tr mi ri rt v bit th dnh ring cho ng, lc
ny tm tr ng mi c ngh ngi. ng quyt nh rt b N Sn, ng thi cng rt b s
hoi nghi khi u c v s lo ngi khi tri tim.
Tt c ch v kh nng ca ng trong lc ny tp trung vo vic iu hnh cuc di tn. ng
ng c mt gic thanh thn. Tm gi sng hm sau tng Cogny n gp, dn ng i th st
chui n bt trn ng Ph L, bo v vng ng bng mt pha Ty.
Hai v tng cng ngi mt xe. Ngay lp tc, tng Cogny li ngh n N Sn. ng ang lo
ngi. ng nh n nhng ri ro m cc s quan tham mu, cn c vo nhng yu t khng thun li
trnh by trong nhng l phiu thm d kin. Nhn thy v m chiu, lo lng ca Cogny, Tng
t lnh Navarre ngc nhin v ri cng bi ri theo. ng hi Cogny, liu c xut hin nhng yu t
mi no dn n vic hon rt b N Sn vo mt dp khc khng? Khng! Cogny vn lun lun
mun rt b N Sn, nhng m
S quanh co t nh ca Cogny v vn N Sn ng t vit ra trong th ngy 2 thng 7
gi Navarre. C th ni, y l mt tc phm tinh vi c nhng on ni bt ng lu tr lm h s
ti liu v tnh cch con ngi ng. Cogny vit:
Trong khi thng bo vi i tng v nhng thun li trong vic chuyn qun t N Sn v
in Bin Ph, ti vn lu ngi l cuc hnh qun di tn ny, ngc li cng c nhng kh khn
nguy him
Nu ti nghing v gii php ch i thi c, l v ti ngh rng, t i vo canh bc, chuc
ly nhng ri ro khng trnh khi.
Mi ba tun sau , sau khi cn nhc rt lu nhng may mn c th, ti mi i n ch quyt
nh ngh ngi cho lnh di tn. Tng Bodet s ni vi ngi l chnh ng thy ti nghin cu
k vn v ti biu l nim vui rt cao khi ng cho ti bit, ngi mun xem xt li.
Ti cng on c s ngc nhin ca ngi khi khng thy ti nu ln im cui cng trong
bn nghin cu ca ti trnh ngi. l mt thiu st chc chn cha c b khuyt, nhng ph
hp vi mun ca ti, mun c th hin tt c trch nhim ca ti truc ngi, phn na ti cng
c yn tm v khng lm phin ngi.
Phi chng, y ch l nhng do d, ngn ngi chnh ng m bt c ngi no c tinh thn
trch nhim cao cng suy ngh trc khi hot ng? iu rt r l tng Cogny l ngi c tr thng
minh su sc. ng c nhng phn tch mnh m, r rng, kin quyt, nhng li dao ng lc l sau
khi c quyt nh. Phi chng l s yu ui trong tnh cch ca ng. Trong phn ln cuc i
hot ng ca mnh, tng Cogny ton lm vic trong vn phng B hoc cc c quan khc. ng
qu quen thuc vi nhng th thut nhng quanh co un khc nhng do d d dt trong cc hot
ng chnh tr, s co gin trong thi k cc ca ng ring vi vn N Sn, ng d liu trc
ri. Tht bi hay thnh cng: ng ngh rt b N Sn trc khi c lnh cp trn sao? Nu
tht bi, ng trnh by nhng ri ro khi c lnh rt v nhng iu ng trnh by r rng chng
t l nhng suy ngh ng. Ty theo tng trng hp, ng s a tng loi h s lp lun ra i
chng.
Nhng bin ng trong ngh kiu nh th ny, tng Cogny by t trc khi thc hin
cuc nhy d nh p Lng Sn mang tn cuc hnh qun Con chim nhn. l tp h s thng
li m ng a ra trnh by trc cc nh bo, hi thng 6, thng 7.
ng tip tc i theo nhng con ng nh th ny trong vic trnh by nhng quan im khc
nhau ca ng i vi nhiu n trong lun iu ph hp vi tnh phc tp v tm quan trng khng
lng trc c ca trn nh.
Trc khi on bit kt qu vic di tn N Sn, c nhiu l do chnh ng lo ngi. Thi tit
xu trong ma ny c th ct t vic vn chuyn ng khng hoc lm chm nhp bc qun ln
my bay mt cch nguy him. Tng Gip, c cp bo kp thi c th c thi gian iu qun ti
bao vy, tin cng nh chim tp on c im qu suy yu khng th chng c ni v cha rt
ht qun khng th tr thnh mt mc tiu khng th v na.
Nhng d dt ca Cogny sau khi c quyt nh rt b N Sn l iu rt d hiu. Ln ny,
nhng do d tr thnh v ch. D sao th quyt nh ri nhng bin php phng cng
d liu ri, chi cn mong vn may s n.
Trc gi G, mt hoc hai tiu on d ng ti H Ni c lnh sn sng bay ln N Sn.
y l mt bin php nghi binh, nhm nh la mng li tnh bo ca Vit Minh trong thnh
ph cho rng Php chun b tng cng N Sn truyn tin tnh bo ny ti cp trn. Trn thc t
nhng chic my bay Dakota u tin h cnh sng ngy 7 thng 8 xung N Sn c ch theo mt s
lnh d m b-r . C iu, khi bay tr v H Ni, chic my bay no cng cht ln qun.
Nhp rt qun c tin hnh vi mc t nm mi n mt trm chuyn bay mt ngy
trong thi gian u. t nhin, ngy 10 thng 8 thi tit t ngt xu, khng cho php my bay ti
gn hoc h cnh trong vng thng du. Cuc di tn phi dng li. Mi ngi lo ngi nu tng
Gip c bit tin, nht nh s iu ng cc tiu on ch lc ti tin cng. N Sn ang b suy
yu v rt qun s l mi ngon. Nhng n ngy hm sau, thi tit li tt dn. Chic cu hng khng
tip tc c duy tr v n ngy 12 th kt thc cuc di tn. Chic my bay cui cng ch ch theo
vi ngi cn li ct cnh trn ng bng hoang vng m khng c du hiu no chng to Vit
Minh c mt.
Tuy nhin, pha Vit Minh cng c nhng t chc quan st theo di v tr N Sn. Chiu ngy 6
thng 8, nhm trinh st ca Vit Minh nhn thy nhng lnh m ni t my bay Dakota bc
xung sn bay N Sn. H ngh rng Php tng cng cho c im. n chiu hm sau, trinh st
Vit Minh pht hin thy c c nhng vin chc dn s gia nh v con v c c lnh Thi t N Sn
bc ln my bay. n ti ngy 8 thng 8 th Vit Minh khng cn nghi ng g na: mt cu hng
khng c thit lp, Php ang di tn N Sn. Do trc trc v k thut, n ti ngy 9 thng 8
bc in u tin t trm thng tin ca Vit Minh khu vc N Sn mi c gi i, bo tin qun
Php rt. Khi nhng n v b i u tin tin vo N Sn th v tr ny trng rng.
Trong lc , tng Cogny t chc mt cuc hp bo ti H Ni. ng ch thn trnh by bn
thng bo thng li, lc nghim ngh lc ti ci, lc thn mt, lc di tr, ng lun lun t ra hp
dn quyn r c ngi nghe. ng cn cng iu nhng ri ro gh gm m ng chp nhn, v
pha tr khi ni n chuyn ng nh la c Vit Minh.
Lucien Bodard l phng vin t Nc Php bui chiu ngi ngay trn hng gh u, trong chic
gh bnh ca v trng lo. Nhng, trong gii bo ch, ng khng h c cng nhn l ngi ng
u. Ti tr s c quan bo ch ti H Ni, c hai bit th tin nghi, gm c qun ru sn nhy,
phng tm vi hoa sen, ging ngh, to ra mt khung cnh t do thoi mi rt ng yu. Tr s ny
c coi nh mt ci cht ngoi vng cng to. Bo ch tha h n y thu thp cc tin tc c
thng bo chnh thc, v c th moi mc c nhng ngun tin mt. Do thng tho tnh hnh ng
Dng, c nhiu kinh nghim, lu nm trong ngh v cng c ti na, Bodard ni ln nh mt lnh
t lng bo, c trch nhim trc hng triu bn c. ng thng khai tm, dy lp v lng cho cc
c phi vin, khuyn bo cc phng vin thng tr, dy cch nh tin in. Tng De Lattre
thng dnh u tin cho Lucien Bodard.
i vi tng De Lattre thng c gi l vua Jean nhng s kin thc t thng km gi
tr hn nhng s m t bn ngoi. Mt trn nh khng r rt c th tr thnh mt chin thng nu
bit cch tuyn truyn rm beng. Ngc li, mt chin thng s khng c cng nhn nu chng ai
bit n. Cc chnh ph thay nhau cm quyn Php u theo di d lun thng qua gii bo ch.
V vy, tng De Lattre trc tip ph trch v gi c quyn thng bo tin tc chin s vi
bo ch.
ng cng to ra u i vi Bodard. Nh bo ny c quyn xc thng vo phng lm vic ca
Tng t lnh De Lattre vo bt c lc no c mt ch ngi trong chuyn c ca De Lattre v mt
gh ngi trong cc cuc hp hn ch. Lucien Bodard l nh bo c bit tnh hnh chin s u
tin- ngoi ra cn c bit c nhng d nh, nhng phng n b mt, nhng s kin khng th
c tit l. De Lattre thng hay xt ngi cn c vo dng v bn ngoi. Nh bo Lucien Bodard
c vc dng cc mch, qun o xc xch u tc b x, nhng theo De Lattre ng li giu kn bn
trong mt tinh thn nng ng v mt l c T quc ba mu nh b.
Cn Tng t lnh Navarre th ch tin tng vo gi tr thc cht ca s kin ng ghi vo ch s
mt cch trung thc, khng th thay i. ng thng ni:
- Hoc l ti s thnh cng v s c bo ch bc ln tn my xanh, hoc l ti s tht bi v s
b dm xung tn y bn.
Khi ti ni n ng tip cc nh bo, ng vn khng ng v cho rng y ch l nhng con
ngi c tm hn hi ht. D c thc hay d v , h vn d nh la d lun. ng ni thm: V
li, ti rt s h vit v ti.
Ti Si Gn nhng ngi c vai v trong gii bo ch cng ch c gp tng Navarre qua
nhng trung gian khng chnh thc, khng chu trch nhim, ch c bit tnh hnh chin s qua
nhng thng bo chnh thc, kh khan, v ch tm hiu nhng nh ca Tng t lnh sau khi cc c
quan bao mt kim duyt cht ch.
Trong thi k u tin gii bo ch cng c iu kin thun li lm vic vi v Tng t
lnh mi. T ngy Thng ch De Lattre qua i, Bodard c chng kin s thiu thng nht
trong qun i vin chinh Php, mi u ch bit mt phn, do Bodard khng thch tng Salan. Khi
ti H ni thay Salan: tng Navarre cng vi ln tip cc nh bo. Trong nhng cuc tip xc
ny tng Navarre thng t ra gian d, thng thn, khim tn. ng khng c g ni ngoi my
nt i cng v s cn thit phi ginh li th ch ng chin dch. Th cng -kp mi thot
ra khi s so snh gia tinh thn tin cng ca Tng t lnh mi vi tinh thn nhn nhc phng ng
ca ngi cm qun c. Salan c c nhng li bnh lun ny trn ng tr v Php. ng rt
bc tc, vit mt bc th chua cht gi Navarre. T tr i, Navarre gn nh c cm vi gii
bo ch.
Bui ti ngy 5 thng 8 sau l duyt binh mng chin thng Con nhn nhy d nh p kho
tng Vit Minh Lng Sn, tng Navarre cho m mt tic ru chiu i cc nh bo. ng
cha bn tay lnh nht, h hng bt tay tng ngi, nhn mt im mt n ci x giao lnh tanh
nh cc nc gii kht p m ngi hu bn Hoa kiu va mang li. ng khn kho tr li
cc cu hi m khng h tit l mt cht g v thn th, v nh, v bt c mt chuyn g vt ra
ngoi phm vi mu giy thng bo chnh thc.
Tan tic khch mi nghin rng ra v. Vy m ngay bui ti hm , c quan kim duyt ca
Navarre cn ct xn tt c nhng tin, bi ca h, k c nhng cu ca ngi Tng t lnh mi.
Sng sm ngy 7 thng 8 nm 1953 trong lc bt u thit lp cu hng khng ti N Sn v
sn bay Bch Mai hy cn sng m, chng ti ri H Ni bay vo Si Gn. Ngy hm sau chng
ti li cng i vi Tng Cao u ti Lo v Campuchia trnh th u nhim ti cc Quc vng nc
ny. y l mt hnh trnh d chu. My bay a chng ti thng mt mch t th k 20 n nn vn
minh xa xa ca chu . Ti tham gia tp s quan thp tng v cha t l Tng Cao u ton quyn
ng Dng ti thm cc v hong nhng nc ch hu, vn ny khng phi ai cng hi lng.
V i din cao nht ca Php ng Dng cng cm thy b t trong mt tnh th kh khn.
Trong khi t tr s ti dinh Norodom Si Gn vi v s ca th ton Lin bang, c v nh
ng i i ng ca cc Ton quyn c. Nht nh, ng khng c t tng cng khng c uy th v
quyn lc nh quan Ton quyn c, nhng di con mt ca ngi chu , ng vn phi chu ng
mt cch oan c tnh cm khng hi lng v s ng cay, chua cht ca cc x thuc a c, nay
c gi l cc nc lin kt vi Php.
Hong An nam Bo i l ngi c phn ng u tin theo cch ring ca mnh.
Trc mt cc quan chc Php, Bo i vn thng t ra gin d, ci m theo nhng nguyn
tc x giao phng Ty. Khi Tng Cao u Dejean n Bun Ma Thuc thm Bo i, lc Cu
vng ang trong mt ngi nh ngh mt lm bng g, nu mnh trong mt thi thanh bnh cao
c m mu sc thing ling ca nghi l triu nh.
Vi khung canh ny, kh m trng mong vo mt s hp tc tin cy. Bo i thng bc l vi
nhng ngi Php thn cn nht:
- Cc ng ngh th no nu nh i s Hoa k Php li trong in Elyse l Ph tng thng
Cng ho Php, vin c ng l i din ca mt nc giu nht v mnh nht th gii phng Ty.
T ngy tr v Vit nam, Bo i ch Si Gn vi gi trong thng. ng cho rng, Quc
trng nh ng th phi trong dinh Norodom, tc Ph Ton quyn c. Nay tr s ny thuc v
Tng Cao u, v vy Bo i ln Ty Nguyn, cn gi l Hong triu cng th tc t ai ca
nh vua, v cng phn no ca ring mnh. ng thng lu nht trong ngi nh lm bng g, vn
dng lm ni tm tr lc i sn. l mt to bit th bn phng xy dng trn mt qu i nh bn
cnh h Bun Ma Thut gia khung cnh hng v ca ni rng. Cc gh ngi u lt da th trn
tng treo y nhng u con vt sn bn c, trn gi c nhiu v kh him thy. Hong ch
sng vi vi cn thn, lng l ch i nhng din bin thi cuc trong mt cuc sng hon ton nhn
h. Hng ngy, mi ti gn bui tra Ngi mi thc dy c sch bo nghe nhc, xem cc bo co
gi ti trnh. n na m, Ngi mi ln chic xe t Cadillac c th b mui, hoc i b vo rng
sn bn th him, vi chic m i u c gn n soi chy pin. Thi thong Ngi b nh i vo rng
sut my ngy cng vi mt hoc hai ngi bn tm bn voi c sng v b tt. Bo i khng
bao gi mt mi trn nhng con ng mn trong rng trong nhng chuyn i sn. Ngi n cm
nm vi c kh ung nc sui, ng bt k ch no, trong tp lu y chy rn v m khi en ca
ngi Thng, hi cn gi l mt cch mit th l ngi Mi.
Bo i khng thiu tinh thn can m v u c thng minh. ng hiu rt r, ng khng tng
trng cho mt sc mnh nng ng no trong nc Vit nam si ng ny. Nhng ng ngh, ng i
din cho truyn thng. Trong khi lnh xa Vit Minh v lnh xa c Php ng tin rng sau ny s gi
c mt vai tr trung gian ho gii gia i bn.
Sau ht nn c lp ca Vit nam m nc Php tuyn b trong vn bn ngy 3 thng 7 nm
1953 m Tng Cao uy Dejean lnh s mnh trao cho Bo i, liu c khc g bn Tuyn ngn c
lp m chnh Nh vua tuyn c ti Hu t ngy 11 thng 3 nm 1945. Bn Tuyn ngn ny ni
r:
Chnh ph Vit nam tuyn b: Bt u t ngy hm nay Hip c Bo i k kt vi Php
chnh thc huy b v nc Vit nam ginh li mi quyn c lp. Sau khi Nht Bn u hng, Bo
i yu cu cc cng quc ng minh cng nhn nn c lp ca Vit nam. Trong th gi De
Gaulle, ng vit: Chng ta c thm d dng ho gii v tr thnh nhng ngi bn ca nhau nu cc
ngi t b mu toan tr li lm ch chng ti. S tha nhn v mt quc t ny c l Bo i
gn t c, nhng cuc cch mng bng n. Vua Bo i thoi v. Ba ngy sau, H Ch
Minh tin vo H Ni trao cho ng vua tht sng danh hiu C vn ti cao ca Chnh ph phi
chng trn an phng Ty.
Tm nm tri qua. Chin tranh vn ko di, khng hy vng c th gii quyt c bng mt
gii php qun s. Trong thi im c th thng lng m phn ny c kh nng ngi ta s tm
n Cu hong hp nht hai min Nam, Bc Vit nam. Trong lch s An nam c tin l.
Nhng Bo i khng phi l Gia Long. ng khng c tham vng to thnh ch, khng c
nim t ho to thnh sc mnh chinh phc ton b lnh th triu nh. V li ng b mc tt c.
Ngy 1 thng 8, Bo i p chic my bay c nhn i sang thnh ph Nice min Nam nc
Php ngh ngi.
Sau khi Cu hong An- nam b i ri. Tng Cao u Dejean chn Lo l nc th hai trong
chuyn thm x giao. y l ming n mm nht, v ngi Tng Cao u chn ming ny p li
s ngng nguy ca ng vua b nh nc Campuchia lng ging. Chng u cuc hnh trnh l
Ving Chn, c coi l th hnh chnh ca Chnh ph Lo. Chng ti c Thi t Savng tip
n, bi v Quc vng Vivanng Vng i Php ngh mt t ngy 22 thng 5 mi n nay vn
cha v. Nh vua li dng thi gian Php m phn tay i vi Chnh ph Php nhm k kt
nhng hip nh song phng tip theo bn Tuyn b ngy 3 thng 7 ca Php trao tr c lp hon
ton cho Lo. Cuc m phn v Lo c tin hnh Paris v Ving Chn khng c tm vc chnh
tr. Chuyn thm ca Tng Cao u Php ti Ving Chn thun ty theo nghi thc. Nhng cuc n
tip ti Luang Prabang vn do Thi t Savng ch tr em n cho chng ti nhng vinh d rt
thm thit.
Thi tit xu. Chic Dakota chuyn c phi bay thp di my, dc theo sng Mkng, vin phi
cng c chc thng my en do t gi ma a ti bay ti kinh Lo. i my bay l cch duy
nht hi ti c kinh Lo v thnh ph ny khng c con ng b no ni vi th gii
bn ngoi. Luang Prabang vo thi im ny coi nh bit lp trong khng gian, khng thay i theo
thi gian, th ph Vng quc Lo nh nm u cng th gii t do.
Nhng chic xe Cadillac nng n ca Nh vua ch sn chng ti sn bay cng c dng v
khc thng. Nhng con qui vt st thp ny t cc x nghip t General Motors M c
a ti y bng my bay. n qui vt t u oi chy vo thnh ph trn nhng con ng t li
lm, vi tc ngang vi nhng con nga trong nc.
Nhng khu ph ly li u nm gia nhng khu vn trng cy anh tc c nha thuc phin
ang n nhng bng hoa mu , trng, vng trong khung cnh khng vi v, mc d ang l gi
pht mua bn ngoi ch. n ng i b u oi la c gia nhng thng ng tri cy, nhng lng
chim, nhng sc vt b tri em i bn. n b dn tc L-l mc o thu sc s nh n thn, chm
chm nhn on xe ch chng ti i qua. n ng chp tay ci cho chng ti ty theo kiu cch ca
tng ngi. Cc c gi mc vy di, ngc nt cht trong np o mu, thu ch vng, i vai trn
nhn chng ti mm ci v c.
Hm nay l sng ch nht. Nhng i vi ngi dn Luang Prabang ti ci, thanh bnh ci
m, ngy no cng l ch nht. Khi ri khi t nc Lo, ti khng h ngh rng su thng sau ti
li n ng Dng bo v cc ng bin gii ca vng quc ny. Nhng ngy hm nay, khi
ngh v Mng Si b Vit Minh bao vy v ang i ti ch sp , ti cho rng ti khng chin
u v cc hip nh m ti khng h bit. Ti ch chin u v mt ci g cao qu hn, v mt
ngn la leo lt, vn c thp sng mt cch l lng trc nhng trn gi lch s, nhng bin ng
trong th k chng ta, m ti tng nhn thy s to sng trong thnh ph nm tn cng th gii
ny.
Ti Campuchia, bn Tuyn b ngy 3 thng 7 ca Php trao tr c lp cho nc ny chng lm
thay i tnh hnh mt cht no c. Norodom Sihanuk vn i Php phi trao cho Campuchia mi
quyn hnh khng hn ch, k c quyn ch huy trc tip cc lc lng v trang. Vic ngi Tng
Cao u Dejean n thm kinh Phnm Pnh c nguy c b coi nh mt s khiu khch.
Sihanuk khng th lm g khc hn l phi tip Dejean, nhng n tip vi tt c triu nh
ph trng uy lc. V i din ti cao ca nc Php c nh vua cho php triu kin ngay ti
cung vua, trong chnh in c t ngai vng.
i sau ng Dejean mc l phc mu trng l tng Navarre trong b qun phc vi ka ki. on
khch ngi Php i gia hai lp hng ro cc cn thn v b trng Khmer eo cc loi hun
chng, huy chng tin v pha nh vua ngi trn ngai vng, t trc bnh phong cng bng
vng. Nhng ngi hu trong cung nh di s iu khin ca quan i thn ph trch l tn mi
cc quan chc Php ngi xung hai hng gh t hai bn ngai vng. Vi kiu xp t nh th ny
kh trao i vi nhau nhng cu chuyn tm tnh thm kn gia ch v khch.
Dejean trnh by l do ti Campuchia. l trnh th u nhim. Nghe ni nh vy, nt mt
c vua vn lnh nh ngc thch. B trng Dejean cm giy trong tay th hin r v bi ri ca
mnh. V pha triu nh Campuchia, khng mt b trng no, mt cn thn no ng y mi mt.
Dejean c t v nn n. iu quy nh ca triu nh c nguy c b sp .
t nhin ng vua nh b ng pht dy lm vin quan i thn ph trch l tn bi ri ra mt.
Nh vua ko Dejean v Navarre vo sau tm bnh phong vi dng v kch ng. Lnh hu lp
tc khing chic bn gp vn dng chi bi v gh ngi n. Nh vua, Tng Cao u, Tng t lnh
ngi chung quanh chic bn ph thm xanh. Dejean t ln bn th u nhim hy cn trong
phong b, t v cu xin nh vua n nhn. n lc c vua mi ni.
- ng Tng Cao u, ng lm ti ngc nhin y, ng l ngi c chnh ph duy nht ca
cc ng ch nh lm ngi i din cho nc Php, n y yu cu c tip nhn. Nhng cc ng
qun l Php v Campuchia cng trao i i s vi nhau ri. ng i s Risterrucci trnh
th u nhim ca Chnh ph Php. Ti chp nhn sau khi tham vn v t cch c nhn ca ng
. ng Risterrucci thch hp vi ti. Ti thy khng c l do g cng nhn thm mt v i s
th hai na.
Dejean hon ton mt ht v ng b ca mnh. ng ni l nh my cu ri c y chic phong
b c th u nhim v pha Quc vng Campuchia.
Vua Campuchia li y chic phong b v pha Tng Cao u. Cui cng, sau nhiu ln un i
y li, Sihanuk nh cm ly chic phong b c in Quc huy Php ri h hng a cho mt tn th
v. Dejean va ghi c mt bn thng. Khng cn nghi ng g na, chc hn ng phi m hi n
mng.
Vi ngy sau, Tng Cao u v Php ci v, trong lc cuc chin tranh ng Dng t t
thc gic. Mc d vn ang cn nhng trn ma thng 8, qun i Php vn c tin hnh mt s hot
ng nhm ci thin cc v tr trc khi chin dch ln xy ra vo ma kh.
Ti min trung Trung K, li dng nhng ngy p tri, tng Leblanc m mt cuc tp kch
bt ng theo kiu diu hu v mi, nh vo cn c Vit Minh ngay ca ng thnh ph Hu.
Nhng ng ct v ht. Trong li khng c c. Trung on 95 Vit Minh vn lt li sau vi trn
ng nh.
Gia thng 8, n lc ca Php hng vo Phan Thit ca ng Lin khu. Cuc hnh qun
Concarneau ri vo khong trng. Cuc tin cng ny do i t Berteil ch huy. Thi tit lc ny
rt nng. Tiu on b binh thuc a lnh da en ngi Senegal phi lng sc cc cn ct tm
Vit Minh nhng khng th. n 10 gi sng binh lnh i nc ung. Trn ton b lnh th ng
Dng khng ch no c ct m li c nc. V vy phi dng my bay th d xung cho m lnh
nhng thng nc gii kht mua ca x nghip ru bia v nc t Si Gn.
Ti Lo, lnh Php t Mng Si v Phng Xa L m nhng cuc tin qun thm d v pha
Mng Khoa v cn qut thung lng Nm Hu.
Trn trc giao thng Xing Khong-Sm Na, lnh Php chim c Bn Ban. Nhng cuc
hnh qun ny cho php Php ngn chn c Vit Minh bm chn trn hai trc ng giao thng
tin nh Lo.
Trong vng ng bng Bc k, T sng sm ngy 5 thng 8 m mn cuc hnh qun
Tarentaise. Nhng tiu on khinh qun lnh bn x thay th cc tiu on thuc lc lng vin
chinh Php vng Bi Chu, i u cuc hnh qun cn qut. y l th nghim u tin rt kinh
nghim. V vy, chin trng c chn trong khu vc c nhng iu kin thun li nht dnh
thng li. Bi Chu l mt tnh c nhiu ngi theo o Thin cha, quyn hnh chnh thc t nm
trong tay gim mc a phn. Hu ht mi lng u c mt nh th, ng u l mt linh mc. Cc
tiu on trang b nh, gi l tiu on khinh qun, phn ln binh lnh u l thanh nin i o.
Trung t ng l s quan u tin c c lm ch huy lc lng c ng duy nht gm ton lnh
bn x, ch thn ch huy cuc hnh qun cn qut. i theo sau l cc nhm bnh nh sn sng qun
l cc khu vc c gii phng khi s kim sot ca Vit Minh.
T ngy 1 thng 9 khng cn mt n v lnh Php no ng ti Bi Chu na. Trch nhim dn
s v qun s trong a phn hon ton chuyn giao cho chnh quyn Bo i.
Tng Navarre theo di cuc hnh qun vi mt s quan tm c bit. ng son tho cc k
hoch xy dng mt qun i tng lai cho chnh quyn ngi Vit thn Php: vi s nng n, nhit
tnh. ng cng n nh mt phn thi gian biu thay qun. Vn cn li l th xem i qun ny c
i u c vi Vit Minh khng. Khng c th nghim ny, s khng c gii php rt lui.
Cu tr li cho th nghim ny n nhanh chng.
Ngay t thng tun thng 12, mt hot ng si ni v chin tranh du kch bng n sm
hn thng l ti vng t gic Hung Yn pha ng H Ni. Vng ny vn l ni n nu t xa
ca trung on Vit Minh 42. Nh s mu tr ca trung on trng cnh qun ny hu nh lun
lun thot khi nhng cuc cn qut. T nm 1951, trung on pht ng mt cuc thi ua yu
nc bng cc hot ng nh mn ph hoi, phc kch, trong ton khu vc.
Ngy 5 thng 9, trung on chim gn mt n binh cch th trn K St c 5 kilmet do hai
trung i b binh a phng ng gi. n ngy 9, vn trung on ny li nh tip mt c im
ln hn cng ngay gn K St, do mt tiu on lnh Mng trn gi tiu dit nhanh chng ba trung
i. Ngy 14, c im L Khu b nh chim. Mt cm pho 105 mm cng vi ba xe tng tm tr
trong n ny m hm cng b Vit Minh ph hy.
Ngy 22 thng 9 B ch huy Php quyt nh m mt chin dch ln, mang tn Brochet, ko di
n tn ngy 10 thng 10, c cn qut tiu dit trung on Vit Minh ln nh ma ny. C quan bo
ch H Ni tung ra mt bn thng k s thit hi ca Vit Minh. Trong mi tm ngy lin tc
chin u Php huy ng 17 tiu on b binh c nhiu xe bc thp pho binh, khng qun, hi
qun ym tr dit 672 Vit Minh bt sng 569 t binh, nhng pha Php cng c 121 binh s thit
mng, 621 ngi b thng. Cn c vo tng quan lc lng v binh lc, ho lc, nhiu ngi cho
rng, trong cuc cn qut ny chnh Vit Minh mi l ngi chin thng. Mi lng do Vit Minh
kim sot bin thnh mt pho i, pha Php phi dng xe tng m ng xung phong nh chim,
cc ng ng nh dn vo lng u gi mn v cm by. Chin tranh du kch lan rng khp tnh
Hng Yn.
Cng trong lc , dng nh mun chng t rng mnh vn gi th ch ng, ngay trong vng
ng bng l khu vc Php chim u th Vit Minh m cuc tin cng nh vo Bi Chu. T ngy
20 thng 9 nhiu n v Vit Minh thuc hai trung on ch lc 46 v 50 thm nhp su, vt qua
nhng mt li phng ng ca cc tiu on khinh qun do Php hun luyn. m no Vit Minh
cng tin cng v chim c trung bnh mi m mt n bt. Trong m 4 rng ngy 5 thng 10,
Vit Minh tin cng vo khu vc c bn tiu on khinh qun ang co cm bo v ln nhau nh
n g trong m ti. Kt qu l: 200 lnh khinh qun b cht v b thng, 200 ngi b mt tch.
Nhng phi ch n ngy 18 thng 10 mi tht s xut hin mt k lc thuc loi ny: trong s 3
tiu on khinh qun b nh gn Vn L ch c 8 lnh b cht v 25 b thng, nhng c ti 424
binh s b mt tch vi gn 500 v kh v 16 in i.
Ngy 29 thng 9, tng Navarre ti th st s ch huy ca trung t ng ang ch huy lnh khinh
qun cn qut trong khu vc Bi Chu. Vit Minh m mt lot cuc tin cng lin tip trong ba
m trc, buc B ch huy Php phi rt mt s binh on c ng ang tham gia chin dch
Brochet v ng cu cho Bi Chu. Nhng bt c im no qun Php ko ti cng khng bt lin lc
c vi lnh khinh qun.
Tng Navarre li quay tr v H Ni. Ngay bui ti hm ng cng vi tng Cogny nghin
cu tp h s tnh bo do Ban 2 trnh: nhng tin tc thu lm c u nghim trng.
Mi ti trung tun thng 9, k hoch tin cng ca Vit Minh vn mi ch l nhng gi thuyt
da theo phn on ca Cc Qun bo Php. Cng phn on nhiu kh nng tin cng ca tng
Gip, cng bc l nhiu nguy c v pha qun i vin chinh Php. Tng Gip chn nhng
phng n no. Nhm vo nhng im no?
Cho mi ti nhng tun cui cng ca ma h 1953, chng ti mi dn dn thu lm c mt
s tin v nhng d nh ca i phng. Ti Si Gn, trung t Guibaud l trng Ban 2 tp hp tt
c nhng thng tin m cc c quan tnh bo thu lm c trn ton lnh th Vit nam. Guibaud
nghin cu, phn tch sng lc, vch k hoch theo di. Ngun tin ch yu ca chng ti l nghe
trm in, i Vit Minh v l nhng tin tc thng xuyn, chc chn thi s nht.
Vit Minh c ba kho m khc nhau nh cc in mt. Mt m tc chin ca Vit Minh hu
nh rt kh gii nu da vo k thut phng Ty. Cn mt m dng trong cc bc in chnh tr th
thnh thong chng ti vn gii c, d i phng c thay i m s. Mt m dng trong cc bc
in yu cu cung cp hu cn th mi nm mi thay i mt ln vo qung cui thng 9 u thng
10. y l loi mt m chng ti d gii nht, thng c s dng lp cc biu , cc thng k.
Ch vi ngy sau khi i phng thay i m s, nhm gii m ca chng ti t ti mt bit th v
danh Lt c th tm c cch gii. Chng ti thu c v gii c nhiu bc in mt m
xoay quanh cc mnh lnh, cc bo co v hu cn ca Vit Minh.
Chnh v vy cho nn chng ti gii c nhng in mt v vic Trung Quc vin tr t
nhiu sng t ng cho Vit Minh v nhng v kh ny c nhp vo cc kho hu cn Lng Sn.
i i cng bnh cng nhy d theo tiu on d thuc a s 6 xung Lng Sn trong trn
nh p ngy 17 thng 7 ph hng c hng ngn tn v kh ang cht ng trong cc hang
ng. C bc in mt, ra lnh chun b khu phn c bit.
C ngha l s c c vn Trung Quc ti. Nhng bo co v vic b tr kho tng lng thc
theo tng cung ng, gip chng ti bit c i phng ang chuyn qun s i theo nhng
tuyn ng no s qun l bao nhiu. Nhng bc in mt m chng ti gii m c, cho
chng ti bit trc v im v hng tin cng sp ti ca Vit Minh.
Nh tng hp cc ngun tin khc nhau, chng ti c bit kh ch tit v lc lng ch lc c
ng tc chin ca Vit Minh, v s qun, cch bin ch t chc, trang b, phng thc tc chin, h
thng cung cp tip t, thm ch bit c c h tn v tnh cch mt s cn b ch huy n v. Hn
na, chng ti cn bit c quan im tin hnh chin tranh t suy ra k hoch tc chin ca h.
Trong lc ny, thnh ph Si Gn ang m say bi nhng v bun tin v cc th n chi ch b
li cun nh nhng theo nhp th ca chin tranh. Cn ti H Ni ni thng t chc nhng cuc
diu binh mng thng trn v nhng ting h ht ca lnh chin cng vn khng sao r b c s
bun chn dnh cht nh hi m ng trn tng nh. Vo nhng gi trc ba cm ti phng tr
tim nhy mang tn Normandie thng cht nch ngi, hu ht l quan chc dn s v s quan
khng qun t tp trong cn phng b nh. Trong vi ba hp m, cc nhc cng Philippin v gi
im t i Loan ti biu din nh mt ci my, khng cht ho hng. Thi thong, li nhn thy hai
hoc ba s quan s cp vi v i ngang qua thnh ph trong lc m khuya tr v ni ng qun
ti cc n binh nh l. Trong ting ci ca h c v nh b kch thch gi to v th vui nhng
khng vui m h va tm n ch l tm s qun lng.
Trong nhng k c, nhng ti liu m ti thu lm c, v c nhng bc th ti vit hi
u bc l s lo ngi th hin s lo lng nng n trong cc bui hi ti c quan tham mu ri lan
n cc binh lnh, tng dn theo nhp pht hin c k hoch tin cng sp ti ca tng Gip.
Nhng du hiu u tin ca tin cng l nhng hun th t B ch huy ti cao Vit Minh
gi cho cc ch huy s on. Nhng ti liu ny ch th cho cc s on, trong thi gian ma h phi
luyn cho b i tp chin u trn a hnh bng phng, nh chim cc c im phng ng kin c
trn a hnh vi lc lng b binh c ym tr bng pho binh v sng phng khng. Ngoi ra
cn luyn tp tc chin trn ng ph. Mt s n v nh s on 312 di chuyn a im, tm
n nhng ni c a hnh bng phng tp luyn.
Cng trong khong thi gian ny, B ch huy v c quan cc s on c sp xp li, cn
b c tng cng, qun s c b sung bng cc thnh phn tt nht rt t cc n v b i a
phng a ln.
Theo nhn nh ca thiu t Levain, trng Ban 2 ti H Ni th trong ma h nm 1953 cc s
on ca tng Gip u nhn c hun lnh thun ty hng v ng bng.
Mt du hiu quan trng na l hot ng ca cc i i trinh st thuc cc n v ln ca Vit
Minh. Nhng i i ny c nhim v trinh st chin trng, vn ng nhn dn v cc n v b i
a phng chun b cho hot ng sp ti ca cc s ch lc.
T thng 9 nm 1953, i i trinh st ca s on 312 bm chn trn trc ng Vnh Yn,
Phc Yn hng v H Ni.
i i trinh st ca s on 308 hot ng trn trc Lc Nam - Bc Ninh. i i trinh st ca
s on 320 hot ng ti Bc Ph L, trong vng Ty Nam khu vc ng bng.
Cui cng, vo na cui thng 9, cc s on tp trung y ti cc v tr tp kt vnh
ngoi vng ng bng, pha sau cc i i trinh st. Cng lc ny, ti khu vc Ph Nho Quan v
Bc Thanh Ho xut hin lc lng u tin gm hai s on hnh nh c nhim v thm nhp vng
ng bng.
Mt lc lng th hai gm cc s on 308, 312 v s on pho 351 ng khu vc pha Bc
ng bng: gia hai tnh Ph Th v Thi Nguyn.
Trong bn phn tch hi thng 9, trung t Guibaud vit:
Lc lng c ng tc chin ca ch tp trung vnh ngoi ng bng c ngh ngi,
cng c t chc, sn sng ging cho chng ta nhng n ng gm. Tt c tin tc thu lm c u
khng nh mc tiu chnh ca i phng s l vng ng bng Bc k
Guibaud phn on, trong gii on u ca chin dch, tng Gip s cho s on 320 thm
nhp nhng vng hu c ca Php ng bng. S on ny xut pht t Ph L s tin vo Hng
Yn gp trung on 42. C th s on 304 cng s tin vo vng Bi Chu, Pht Dim l khu vc
c hai trung on c lp 46 v 50 chim ng, cng d dng hnh dung c nhng g s xy ra
trong vng hu phng ca chng ta (tc qun Php) do s phi hp ca chin tranh du kch c
tin hnh bi mi tm tiu on ch lc ang phn tn thnh tng n v nh, hot ng ph hoi,
ct t cc tuyn ng giao thng, tp kch cc n bt nh l m khng mt n bt no c kh
nng cm c c vi gi. Cc cn c khng qun ca chng ta cng c th b tin nh.
Ti quan st gng mt tng Cogny khi tm tt hnh hnh, bo co vi Navarre. C hai v
tng u ng trc tm bn treo trn tng phng lm vic ca Tng t lnh ti H Ni. Hai v
ang ng vi nhau th ti bc vo a tng Navarie k bc in bo co vi Chnh ph Php m
ti no tng Navarre cng gi v Paris, tm tt tnh hnh trong ngoi d kin k hoch hm sau.
Tng Cogny ang ni, thnh thong li khua tay trn tm bn :
- Sau mt thng i phng pht ng cuc chin tranh du kch vi cng hin nay vn
cha lng ht c, ti khng th m bo chc chn cho vic t do vn chuyn, ngoi tr mt
hoc hai trc l giao thng chnh. Tuy nhin n thng 11 ny hoc chm hn mt cht, lc lng
ch mt Bc gm 308, 312, 351 c th s sn sng tin cng Vnh Phc v Bc Ninh nhm tin v
H Ni hoc v Hi Dng, ct t ng s 5 ni lin H Ni vi Hi Phng. Cn c vo gi
thuyt ny v d khng bi quan ti vn c nhim v phi ngh n chuyn cho di tn khi H Ni
nu khng c cc phng tin cn thit chin u ngn chn Vit Minh.
Cho ti hm nay, ti vn ngh rng Cogny hi nhn nhn ng. ng c coi l ngi ca
ng bng. ng sn sng tin hnh mt cuc chin tranh c trn tuyn nu Vit Minh cng mo
him tin hnh chin tranh chnh quy. Th nhng, mun nh vy th tng Cogny phi c cc
phng tin chin tranh ca ton lc lng vin chinh Php Vin ng. Tng Cogny ngh,
mun gi c ng bng Bc k th phi c trong tay 8 binh on c ng, trong khi trn ton
lnh th ng Dng mi c 7 v nu H Ni tht th th chng phi l m u cho s sp
hay sao? Tng Navarre khng mun mo him bng cch ch s dng mt l bi bi v tng Gip
cn c th tin cng nhiu a im khc v bc l r cc phng n ny.
tin nh x Thi v Thng Lo, tng Gip c mt s on hon chnh chuyn trch
khu vc ny. l s on 316 trong c tiu on 910 ang chim lnh in Bin Ph. Sau cuc
din tp thnh cng hi ma xun va qua, s on ny ang sn sng tin qun ln vng thng du.
Mc tiu u tin ca s on 316 l Lai Chu, ch cn s dng mt trung on 910 cng nh
chim th x ny. Ri, khng vi v c th n thng 5, cc tiu on trong s on mi tin nh
Luang Prabang, Xing Khong. Ving Chn.
Ti khu vc nam Thanh Ho, s on 325 cng chun b hnh qun m chin dch. Sau khi
vt dy Trng Sn m s on m c nhng ca t ph ng-Ty, s on ny s tin v
Th Kht, m mt con ng tin qun d dng xung pha Nam, ti Campuchia, Ty Nguyn ri t
c th tin xung khp Nam K.
Cui cng, cc lc lng v trang Lin khu 5 c ti bn trung on ch lc, bt u m
nhng hot ng trinh st khu vc Bc v ng cao nguyn, nh chim Ty Nguyn, ni c
coi nh mt bao ln khng ch Nam K v Campuchia.
l i cng s phn on ca c quan tnh bo Php v k hoch tng phn cng ca Vit
Minh hi u thng 10 nm 1953. lm vic ny, tng Gip rn c mt v kh sau cuc
chnh qun ma h, nay l lc em th lc ti luyn.
Ch thch:
(1) Tc Cc tnh bo qun s, cn gi l Cc Qun bo

Jean Pouget
Dch gi : L Kim
Chng 4
Chng c v ging tr

Chic cu ch Y bc ngang dng knh lch gia on ng t Si Gn i Ch Ln. Tng L Vn
Vin, tc By Vin ch huy m gic Bnh Xuyn, t s ch huy ti mt a im trong khu vc ny
ch cch B Tng Tham mu qun i Bo i ng tm n ci. Ni chnh xc hn, By Vin
bn b Nam con lch i ca Bnh Xuyn mt vng m ly gn Nh B, c hng ngn knh lch,
thm thc vt v rung nc. By Vin sinh ra t Bnh Xuyn. Ngh nghip u tin l i n trm
tru, v vy bit r cc con hm, cc li i, cc ng ngang ng tt trong khu vc kh thm nhp.
Nm 1945, va c Nht Bn th khi nh t Cn o, By Vin v y hng c t tp
mt bn lu la m chnh Vin gi l gic ri t tuyn b l ngi theo ch ngha dn tc u
tranh i c lp v c ln tuyn b trn u li l hp tc vi tng Nguyn Bnh ca Mt trn
Vit Minh.
Nm 1948, l gic Bnh Xuyn ca By Vin b Vit Minh tiu tr. Nh thng tho thy th v
c sc do dai, L Vn Vin thot khi mi cuc vy bt ca cng sn v hiu rng thi k c
hng c lp ht. Vin tm mt ch ng mi, xin hng tng Php De La Tour ri sau xin
hng Bo i c giao nhim v gi cu Bnh Xuyn. Th l Vin ng qun ngay ti khu vc ny.
Nhn t xa, ci gi l S ch huy qun s ca By Vin chng khc g mt thn xm nh b vi
nhng np nh tranh vch t bn ngoi l mt hng ro tre vt nhn. By Vin khng phi ch thch
c tru m cn su tp mi chim mung th vt nht trong chung: nhng con chim qu, nhng
con kh him, nhng th rng c b lng mt v nhng loi hu nai hin lnh. Vin b ra hng
gi lin chm sc chim mung. Ti nhn thy ng ta ng bn chung st, u ng u vi
con h ci nht bn trong ang ngy nh mt con ch ln. Tng L Vn Vin qu l ngi c tnh
cm.
Nm 1948 ti tng ch huy nhiu trn nh lin tip chng l qun ca Vin. Vin tng
gic ny t chy ca ti mt, hai chic xe bc thp v ti cng bn cht vi ngi ca ng ta.
Sau khi xin hng, Vin ti trnh din ti s ch huy ca ti t trong rng, cnh ct cy s 113
trn ng Si Gn i Lt, l ni c ln Vin ngh n chuyn ti y khai thc g, my tre.
Lc ny By Vin eo lon i t. Chng ti ni chuyn vi nhau, kh khn hn l bn nhau,
v Vin khng bit ting Php, v mt vi k nim chin u. By Vin hon ton v hc nhng ng
ta c mt tnh cch c th khut phc ngi khc v mt sc mnh khng phi ch s dng vo vic
git ngi cp ca. Tt nhin ng buc phi gy dng mt ngn qu ring tr lng v trang b
cho qun lnh. Vi ngy sau khi u hng, ng mua c mt chic xe t u tin l mt chic
Renault do Php sn xut, gi 32.000 ng ng Dng, hon ton tr bng tin mt, gm nhng t
tr gi mt hoc hai ng, chng t ng phi gp nht t lu. T ngy b cc d n lm ngh th
cng v np nh tranh gn cu ch Y, ng n ti mt ngi nh rng ri, giu c ca mt ngi
Hoa gia Ch Ln, v tr thnh ch ti sn nhiu c s thng nghip v cng nghip, trong c
i th gii. y l mt c s du h, gm sng bc v cc tr gii tr ln nht, ni ting nht khu vc
ng Nam . Hn na, Vin cn kim sot cht ch thu thu tt c cc ngnh ngh bun bn
thuc phin, cc sng bc v cc im.
T ngy Hong Bo i tip nhn vic nhng quyn khai thc Ch Ln cho ti khi Ng
nh Dim ln nm quyn vi chnh sch c ti, khu vc Ch Ln vn thnh vng trong ho bnh,
cng bng m xt s thanh bnh ny c c l nh cng cuc bnh nh Nam K. y khng phi
l cng vic d dng, trc khi xut hin By Vin, nhiu tng lnh v cc nh cai tr xut sc ca
Php tht bi.
Vin cn l mt ngi trng ch tn, trung thnh vi bn b v sng phng trong vic kinh
doanh. i vi Hong Bo i, Vin va th hin lng bit n, va to r s thn phc bng cch
thng no cng cng hin mt vali nng, ln cht cc t giy bc mnh gi 100 hoc 200 ng.
By Vin rt cm ght nhng cha ngc ngi Php Cn o. ng cng git v trng tr
vi ch in v nh bun thc dn Php m khng h mt cht n nn hi hn. Nhng ngay t khi
mi c bit nc Php trong bu khng kh n ho, ng yu t nc ny rt say m.
Chuyn thm Paris u tin dn ng ti vic quyt nh lin minh vi s nghip ca Php
ng Dng. ng ngm nhn vi cp mt ngy th t ngt s sch s trong cc ng ph th
Php, tnh k lut ca nhng ngi i ng tun th cc tn hiu giao thng, v nh nhn ca
cnh st v thi lch s ca cc li xe tc xi. ng cng thy r tnh cht phc tp v mt k
thut ca mt nn vn minh hin i.
By Vin thng ni vi l n em m ng vn c thi quen thuyt phc:
- Khng c ngi Php th n mt ci kim ta cng khng lm c.
Xut pht t l , By Vin quyt tm duy tr s c mt ca Php ng Dng. ng l
ngi duy nht trong s th lnh cc gio phi trung thnh vi tng ny n cng.
T ngy tr li Si Gn ti thng gp By Vin lun. Ti cn c gp c vn thn cn ca
ng l i t Sang nhiu hn na. Sang tt nghip c nhn lut v sau c thi k c c
lm gim c S Cnh st Si Gn - Ch Ln.
Thi k by gi, Sang cha c danh hiu chnh thc nhng c quyn hnh thc t. V vy,
ng c giao nhim v t chc vt cht v l tng th k H vin Si Gn. Mt bui trong lc cng
ngi n sng ti khch sn Continental, Sang ni vi ti:
- Chng ti ang phi chng t cho cc dn biu bit rng chng ti ang lm ch Si Gn.
T chc H vin l mt sng kin ca Bo i. Nh vua va c mi i Php m phn v
vic Vit nam gia nhp khi Lin hip Php sau khi c bn tuyn b ngy 3 thng 7. Bo i hy
vng H vin tp hp c cc phong tro dn tc ch ngha cng on kt u tranh.
Ci t chc thun ty nghi l chnh tr - ngh vin ny s ch l hnh thc v hon ton khng c
c mt tm quan trng no, nu khi quyt nh Vit nam gia nhp khi Lin hip Php li khng
ng thi quyt nh tham gia cc mc ch chin tranh ca Php. K hoch chin lc mang tn
Navarre nhn mnh, ch c cc hip nh ghi nhn n lc v ngi v ca do cc nc lin kt
ng Dng k kt vi Php mi l iu duy nht xc minh li ch ca Php.
H vin Si Gn hp ngy 12 thng 10 nm 1953, tc tm ngy sau bui ti cng ngi n sng
vi Sang.
Trong ba n, Sang cho ti bit, L Vn Vin khng tin vo nhng li pht biu ba hoa m dn
ca a s tuyt i cc dn biu H vin. Tng Vin lo ngi nhng ngi theo ch ngha dn tc s
li hng hi hn trong vic i c lp hon ton, mc d chng mt ai trong bn h dm hy sinh cc
tin nghi ang hng mo him ginh c lp. l cha k nhng ngi di c t Bc vo Nam,
nhng ngi c gi l dn Bc k, ang b Si Gn nghi ng, cn phi phng.
Ngy 11 thng 10 tc trc khi khai mc H vin mt hm, tng L Vn Vin mi tt c cc
v dn biu ti d tic Cocktail sang trng ti dinh th ca Vin Ch Ln. Giy mi ghi r, bt
buc phi ti d. y l mt kiu hp kn trc khi H vin hp cng khai. Khng mt ngi u
no c mi ti d.
L Vn Vin khng c ti din thuyt mt cht no. Mt trong nhng dng v th hin c tnh
mnh m ca ng l s kn o ngun gc ca hnh ng bt ng. Vin ni rt ngn gn:
- Khng c ti v t chc bo v ca ti to khp thnh ph ny th cc v khng th sng ni
ti hai mi pht trong phng ngh ti khch sn. Khng c nc Php, cc v cng khng c kh
nng ng ni mt tu thu, mt my bay hoc mt chic xch-l. Ti ngh, hai dn chng ny tc
ng n ng li ca Ngh vin cng nh Cng lnh ca Mt trn bnh dn do ti lm ch tch.
Ngy 16 thng 10, Ngh vin Si Gn tin hnh b phiu trong khng kh yn tnh. i a s
phiu chng li vic gia nhp khi Lin hip Php. Gii bo ch Php t phn n vi mc khc
nhau, ty theo v tr trong nn chnh tr.
Chnh ph Php chn ng, Tng Cao u v Tng t lnh Php Si Gn vit nhng l th y
li l bc tc gi ti Th tng Hi ng Si Gn.
Nhng ngi M Si Gn lng l ci ch giu.
Tm li cc mc ch chin tranh ca Php u ri xung nc.
Tt c cc dn biu Si Gn u sng s trc phn ng . Ngh vin li hp thng qua vi
a s phiu tng t, mt iu khon b sung do Hong thn Bu Lc trnh c son tho theo
th gi ca Tng Cao u. Bo i c gii thch trong th gi Dejean: Tu tng ca Ngh vin
khng phi l hon ton c cm vi Php. Trn thc t, cng ging nh t tng ca ti. Mi ngi
u bit Hong An nam khng th din t c tng ny nu khng c ngi nh ngh mt
Cte d Azur bn Php. Ngi dn chu thng khng th bc l trn tri nhng ngh ca mnh.
Ngc li ng bn ca ti l L Vn Vin m ai cng r l rt thn Php li t ra rt hi lng v thi
ca cc dn biu trong cuc hp va qua.
Lc ny ti ang iu tr ti mt bnh vin Lt cha mt chng bnh c do trng amip
gy ra hi ti cn hot ng trong rng. Mt ty vin ca Bnh Xuyn ti thm ti. ng k cho ti
nghe nhng din bin tnh hnh mi nht Si Gn. Khi ra v, ng li tng ti, theo kiu mi
ngi vn tng hoa qu cho ngi m mt ki l thuc phin sng. ng ta cn ni vi ti y l
loi nha thuc phin ho hng, thu hoch c trong ma sai qu. Ti giu gi thuc phin di
m nm, ch lo bc s trng pht hin ra v ng thng ti thm bnh ti lun. Cui cng ti
chuyn gi thuc phin ny cho mt ng bn lm ch n in v ng ta li phn phi n cho mt
cng ty sn xut Lt.
Vn ang lm xao xuyn d lun vn l quan nim m h ln ln trong gii chnh tr.
Chnh sch do Chnh ph Php cng b nm trong cng thc: Nn c lp ca cc quc gia
lin kt nm trong khi Lin hip Php ph hp vi cc o lut trong hin php ph hp vi nhng
nguyn tc, nhng truyn thng, nhng kht vng tin b, li ch v s lng ca nc Php,
nhng khng c s thng nht noi theo trong cc nc lin kt vi Php. Lo l nc duy nht
chp nhn gia nhp khi Lin hip Php v khng th tn ti m khng c ngi bo v. Ngc li,
Campuchia mun c ngay nn c lp hon ton v dt khot. Cn Vit nam ca Bo i cng nh
Vit nam ca Vit Minh u tr li khng, mt bn do nhu nhc, mt bn do dng cm.
Thng 10 l thng thng m mn cho cc chin dch ln, gia lc chnh sch ca Php ng
Dng ang rn nt. Nhng vt rn ngy cng l r. Mi ngy tri qua li lm l thm vt vi va
trng m ngi ta sn qut ngy trang vi hy vng s cng c c s thng nht.
Nhng mc ch chin tranh ca Php ng Dng ngy cng cn dn, thc cht, ging nh
chng bnh kit l ang lm kit dn lc lng vin chinh Php ng Dng. Cc bn cng phng
bnh vi ti cng ang chy mu, tr xng trn tm khn tri ging vy mu ch ngy c hi
hng v Php. Nhng cuc chin tranh ng Dng, t n khng cn quan tm n cc l do m
ch quan h n tnh hnh thi tit, tri ma hay tri p. V cc trn ma th nay ch cn li vi cnl
dng ri rc hng ngy v ang yu dn. Chin tranh nh mt con th d sau trn ma ang lim
kh lng trc t gi ma ri li lao vo cuc sn mi.
Ngy 15 thng 10. B ch huy Php bt u m chin dch Mouette vi cch tin hnh kh rm
r.
T nhng ngy u thng 10, Cc Qun bo ca Php bit tin s on 320 (vi nhim v
thm nhp vo vng ng bng m mn cuc tin cng trn ton Bc b ca Vit Minh) hon
thnh mi vic chun b. Vi cung cch hm h v t m nh n kin, s on ny tch ly lng
thc, n dc dng trong sut ma ng sp ti. trnh b nh p bt ng nh hi thng 7
Lng Sn, s lng thc n dc nay hin c phn tn tng cc kho nh, ct giu di nhng
rng cy tre hoc trong cc hang ng ca dy ni vi bao quanh mt Ty Nam khu vc ng
bng. Ti no vin tng Vit Minh ch huy s on cng kim tra t m tin trnh hot ng ca c
quan hu cn. ng thi, ti no c quan tnh bo qun s ca chng ti cng nghin cu cc bo
co c gii m v theo di hng gi cng vic chun b ca i phng.
Thng 10 nm 1953 cng l thi im chng ti c bit v s lng cc n v Vit Minh,
nh gi kh nng hot ng ca nhng n v ny - kinh nghim cuc cn qut ln trc (mang tn
chin dch Brochet) cho bit, mt khi s on i phng lun c vo pha sau qun ta th
khng th no vy qut hoc tiu dit c chng.
Ngc li, sau khi lt c vo vng hu c ca Php, s on ny phn tn thnh cc tiu
on: s c th ging nhng n tin cng ng gm vo h thng phng ng v lm t lit phn no
vic t do chuyn vn ca qun ta.
Tng Navarre quyt nh ra qun trc khi s on 320 bt u hot ng, bng cch nh
vo ni b tr cc kho hu cn ca s on ny.
ng cng hy vng, cuc tin cng ny s sc gy ri lon, lm tr hon cuc tin cng ca
tng Gip vo vng ng bng. Cuc chy ua thi gian bt u.
B ch huy Php im li cc phng tin trong tay. Bng cch vt tn y ngn ko, thu gom
tt c cc lc lng d tr ca ton ci ng Dng, pha Php ch c th tp trung trn chin
trng Bc k 21 tiu on b binh, lnh thy, lnh li my bay. Con s ny chi vi 10 tiu
on ca s on 320, bo v cc tuyn ng giao thng v cc im b nguy him. Nhng s
khng nu s on 304 cng tham chin. S on 304 ng qun cch s on 320 c mt ngy
ng.
Tin tnh bo cho bit, s on 304 lc ny cng ang chun b thm nhp vng ng bng. V
vy tng Gip b tr s on ny ti mt a im va c th bo v Thanh Ho v Vinh l khu
vc do Vit Minh kim sot, nm va c ma la go, va c th tin nh min Nam ng
bng Bc b. km chn s on 304, tng Navarre sng to ra mt cuc hnh qun lm ch
tht vng mang tn Pelican. Trc khi m mn chin dch Mouette, mt hm i Php tin st vng
b bin Thanh Ho lm ra v e do b tin cng ln. Do chnh nhng tin tc b tit l t pha
Php, tng Gip bit trc k hoch ny v c chun b i ph, nh tip nhn cc ngun
tin t nhng mng li tnh bo ca Vit Minh b tr ngay ti cc bn cng Hai Phng ni xut pht
ca cc tu chin Php.
Ngy 14 thng 10, s on 320 hon tt mi vic chun b, sn sng tin hnh thm nhp
vng ng bng. Cc kho lng thc n dc y p. Nhng n v trong s on xut pht v
pha b sng y. m hm , tng tiu on vt sng bng nhng chic thuyn nan, nh nhng
khng km g nhng chic xung cao su bm hi ca Php.
Ngay ti hm , tng Gilles c Si Gn iu ra ch huy cuc hnh qun, ban hnh lnh
u tin tin hnh cuc hnh qun Mouette.
Tng Gilles, c mi ngi gi l cha c o Thin Cha nhng li l ngi thch lm
chin tranh hn lm l nh th. ng thch sng trong cc doanh tri d chin cng vi binh lnh,
gia s vy bc ca nhng ngi lnh chin c ci mm ca by c th n tht. ng c nim vui
thch th ca mt ngi chi bi thch lp phng n v tin hnh cc cuc hnh qun, hn na cn
a thch nh la ch li ko ch ri vo cm by bng mt hot ng n gin, d dng. Nhng
bui ti sau chin thng c cha Gilles chn i tp tnh, mt mt b cht phi lng mt gi bng
thu tinh, thng xuyn n vi cc s quan cp u, ung vi h mt hai chn ru mng. ng rt t
ho v lc lng lnh d di quyn v thng ni:
- Lnh d ? l lnh ca ti!
Nhng bui ti l nhng bui nhu nht sut m. C nhng phc v ngi Vit u nm
trong mng li tnh bo ca Vit Minh, v kh nhiu ngi trong bn h li c tuyn vo lm
vic trong c quan cnh st ca Php. H rt kh chu khi nghe thy ting ci ca tng Gilles m
h cho l ting ci ca con c th cht mt. i vi h, khi ting ci ny ct ln cng l lc thi hi
cc chin s b i b Gilles git hi ang phn hy.
Sng hm nay, tng Gilles lnh cho s on A do Castries ch huy, xut pht u tin, m
ng tin cho cnh qun. Gia tng Gilles ch huy lnh d v i t Castries l vin s quan qu tc
tt nghip trng o to k binh, hai bn khng c nhiu im tng ng. Nhng tng Gilles l
ngi bit r cc s quan di quyn.
Castries l mt ch huy bit nh thc su mt cch khn kho. Castries ni ting t cc trn
nh trn tt c cc chin trng m ng tham gia. y l gi tr tht s, ch khng phi do bo ch
thi phng, gi to.
Chnh v vy cho nn sau ny, tc l ngy 29 thng 11 trn ng bng sn bay in Bin Ph
m tng Gilles va ch huy cuc nhy d nh chim trc khi ln my bay Dakota tr v H Ni,
Tng t lnh Navarre hi tng Gilles:
- ng th ngh xem ai c th thay ng ch huy tp on c im ny?
Gilles tr li ngay, khng do d:
- Ch c hai ngi. Xp theo th t: Castries ri n Vanuxem.
Tr li cuc hnh qun Mouette ngy 15 thng 10, tng Gilles trao nhim v cho i t
Castries ch huy mt s on nh chim Lai Cc, cch pha Ty th x Ninh Bnh 20 kilmt.
Khong cch khng xa, nhng m phi sa li ng g mn, cn thn quan st tng bc tin
v t chc bo v mi mt. ti ch nhanh chng an ton phi c kh nang tinh khn t mi n
mch mu.
Bui chiu hm , Castries n Lai Cc. Tng Gilles theo sau, gp Castries gia ng t
ng i vo pha rng ni. Nhng du vt li trn nn ng cho bit trong m c nhng
on xe ca Vit Minh ch v kh n dc do Trung Quc vin tr, t Ho Bnh i Thanh Ho.
Tri rt nng. on xe tng ca Php bc tung rt nhiu bi.
Tng Gilles ngh li bn ng gi ru cognac v nc gii kht s-a. Lnh hu khing t
xe Jeep xung mt lu bt, ging gp v thng ng khu phn d chin. Cha c Gilles khng vi
v. ng quyt nh ra ba ngy trn vn thit lp s ch huy chin dch: chung quanh l vnh ai
bo v gm cc c im i i hoc tiu on c th ym tr ln nhau, chnh gia l v tr pho.
Tng Gilles cho rng lc ny Vit Minh b tr bn b sng y bit qun Php tin n Lai Cc
l trung tm cn c tip vn ca h v h s ti.
Qua nhin, trong m 18 rng ngy 19 thng 10, Vit Minh tin n. Trong nhiu gi lin tc,
cc i i Vit Minh lao vo cc hng ro km gai ca hai c im. Pho binh Php to thnh
nhung bc tng bng ho lc ngn chn. Lc t m sng, qun Vit rt lui.
Lc tng Gilles mi bt u cng vic a ng ti y, tc l ch thn ch huy vic ph
hy cc kho tip t ca Vit Mnh. Ngy no ng cng tung ra mt, t khi hai, n v tin cng trinh
st sc so bn phi, bn tri, pha trc, pha sau.
Xe bc thp i trc m ng, lnh b binh i sau sc vo cc rng cy hoc cc ni tm
cc kho ct giu v kh n dc. Sau li quay tr v Vit Minh cng bit nh vy, cho nn thnh
thong li t chc tin cng nh cc n v ngon n ang u oi rt v trn cc ng mn trong
khu vc. Cha Gilles cng tnh n chuyn nn s dng pho binh, khng qun nh nhanh
v khng bao gi cho n con i xa qu tm pho 105mm.
Ngy 24 thng 10 trung y Christian de Reboul ch huy mt trung i xe bc thp tin theo
ng lng. Reboul l mt s quan k binh nh ni c cp cng di i mt sc, ngi x Gascon
thch tn chuyn v thch nh nhau.
Hi c c lm s quan bo ch ti H Ni Reboul bun n cht khi phi sng gia m
nh bo ch bit c mi mt chuyn l cm bt vit. T vi tun nay Reboul c c lm ch huy
trung i trinh st tun tiu s 1 v nm gi vng n v trong tay.
Hm , tri p, nh sng ban mai trn ngp nhng mu sc ti vui. Binh lnh trong on xe
ca Reboul u thng tho nghip v, h cho xe tin tng on ri dng li quan st. Khng th
khng pht hin c mt ci g . Ring iu cng lm cho trung i trng Reboul hi
lng.
Mt cnh ng c i ngang qua con ng rng, ton l loi c voi, thn cao, l rng v sc
nh nhng li kim, vn thng ln tn thp sng xe tng. Trc khi tip tc cuc hnh trnh,
Reboul lnh cho on xe dng li quan st. Mt my bay quan st nh b ln trn u on
qun.
Trn knh 16 in i thng trc ng dy lin lc vn c gi vng.
- Piper de Centaure, c pht hin thy g khng?
- Khng? Cc anh c vic tin. Khng thy c du vt g ca Vit Minh trong m c ny.
Chic xe tng u tin va tin c 800 mt th vp phi mn. Ngay lp tc, hng ngn qun
Vit np kn nhiu gi trong m c cao, vt vng dy t hai bn ng, xung phong tin nh on
xe.
Nhng chic xe tng lp tc bn tr bng i lin chic xe tng ny bn lun vo chic xe tng
khc nhm xua ui gip nhau nhng nhm b i ang bm vo thnh xe. Mt xe tng bc chy.
Christian de Reboul ng trn thp pho xe tng theo di tnh hnh cuc chin u. Vi khu
tiu lin trong tay trung y c lm nn lng nhng ngi lnh Vit ang mun tin st ph xe tng
bng thuc n. Anh cng gi in cho i y cp trn, yu cu c cu vin bng ho lc pho
binh v khng qun.
t nhin, Reboul c cm gic nh b mt chic gy p mnh vo u. Mt anh chy y mu.
Anh ly tay s ln hp s bn tri. C ng l s vp phi mt cc bu, nhng li c cm gic y l
mt cht nng v nhy dnh vo k tay. Reboul vng tc mt cu, ngh rng b thng. Anh tro
xung xe tng dng in m bo co. Anh c ni chm chp, chnh xc, ta li tnh hnh trn nh,
ch r to cho pho binh v my bay bn. Nhng ln no t s ch huy vn c ting tr li:
- Anh ni g, khng hiu.
My vn tt. ng-ten to sng tm. Reboul thay micro v li bt u bo co, pha bn kia
vn tr li:
- Anh ni g, ti khng hiu.
Reboul tc in ngi. Ci vin i y n mt ny chng hiu g ht. Reboul khng th cm
c c mi. Qun Vit tip tc tin nh. Reboul ra lnh ngn gn:
- Quay pho sang phi!
Pho th Roubignes l ngi x Gironde ng hng vi Reboul, c th hiu r ngay khi
Reboul mi ni c mt phn t ting. Nhng lc ny. Roubignes sng s ging cp mt khip
hi nhn Reboul khng c ng. n lc ny th Reboul cng dn dn hiu rng mnh khng pht
biu c na ri. Mc d u c vn cn tnh to, nhng Reboul mt kh nng din t bng li
ni. H thn kinh trung ng iu khin nhng ng gn li Reboul b ph hng. Trung y
Reboul sa ng ng, ku khn khn, go ln nh mt con vt. Trc khi m chm trong tnh trng
v tri v thc, Reboul vn cn nh n nhim v. Anh vn ngh n vic phi dng mt phng tin
no bo co cp trn.
Nhng cha Gilles d kin trc. ng cho tt c cc khu pho hng nng v pha con
ng st rng, tip l gi my bay bn ph cc ba rng, sau l b binh tin hnh cn qut t
m. Bui ti Vit Minh phi rt lui. Tng on xe cu thng c ghi du hiu ch thp ca Php,
ch c lnh Php v lnh Vit Minh b thng v th x Ninh Bnh. Trung y Reboul nm di trn
cng, ming cm ngi lit u c vn cn tnh to.
Nhng ngn tay phi ca Reboul nm cht ly mnh kim loi ghi danh tnh s hiu, vin y t c
g ra nhng khng ni. Reboul ngh rng phi gi cht mi ngi bit r h tn ca mnh.
Ngy 7 thng 11 cuc hnh qun Mouette kt thc. Theo nhn xt ca Php, cuc tin cng ca
Vit Minh vo vng ng bng phi chm li hai hoc ba thng. Nhng trong lc Php chim c
ph Nho Quan, nhng i i u tin ca s on 316 Vit Minh cng bt u tin ln vng thng
du, chim lnh cc v tr chun b cho chin dch d kin. Mc tiu u tin nht nh s l Lai
Chu, u ngun sng , nh mt qu l ngon ngt u cnh. Vn t ra l ti c a
im ny v nh vy phi mt t ba mi n bn mi ngy hnh qun b. Nhng y l qu l d
hi v trung on 148 chun b lm n tung v tr cui cng ca Php trong x Thi sau s cn
qut cc i bit kch ca Php vng thng du mt ht ch da.
Sau Php c tin nhng n v ca s on 316 xut pht t in Bin Ph v Sm Na c
l ang tin v pha Luang Prabang v Ving Chn. Trong cuc chin tranh vn ng xuyn rng
ni, Vit Minh c thun li hn Php. B binh Vit Minh c th nhanh chng ti Luang Prabang.
Trn ng i v hng Ving Chn c l phi chn Vit Minh t Cnh ng Chum.
Ban 2 ca Php khng cn hoi nghi g v nhng ca Vit Minh. Trong ban phn tch tnh
bo do trung t trng ban 2 Guibault k u tun thng 11 c on vit: Phn ln cc hot ng
tin cng ca Php (nh chin dch Mouette) ti min Bc Vit nam buc ch phi tr hon v t
chc li cuc tin cng t nhiu thng nay.
Ti khu vc Bc ng bng lc lng tc chin gm hai s on 308 v 312 hin ang tip tc
luyn tp chun b nh ng bng. Nllng hot ng tnh bo ca ta khong gia Vit Tr v Lc
Nam khng nh Vit Minh rt ch ti khu vc ny, cc khoa mc luyn tp ca Vit Minh u
nhm vo vic tin cng cc c im phng ng kin c v cc th, gip ta khng nh hnh
thc hot ng sp ti ca Vit Minh.
S on pho 351 c tng cng thm mt trung on sng ci loi nng, cng ang tin
hnh luyn tp tng t.
S on 316 bt u xut pht v hng thng du
Bn cc v tr nh km bo co ca Guibault cho bit, tiu on u tin ca trung on 176
thuc s on 316 ang trn ng mn sng M n ngang Sn La. T , n v ny c th ch
trong vi ngy s ti hoc l Tun Gio tr lc cho trung on 318 nh Lai Chu hoc l in
Bin Ph t tin nh Luang Prabang. Cc tiu on y ca trung on 98 thuc s on
316 cng c mt ti Mc Chu v Sm Na.
Trong phng lm vic nh b c my iu ho khng kh ti Si Gn, tng Navarre ngi hng
gi nghin cu c quyt nh chn chn. Hin nay, ng c tt c d liu trong tay.
Nh s thnh cng ca chin dch Mouette, T lnh Bc k l tng Cogny c c mt s
tr hon tm thi ng bng. Hin nay quan tm trc mt ca ng l s e do ca ch ang
nng Lai Chu. Bn cnh Cogny l i t Reiner lc l quan cai tr ng u x Thi. Hai ngi
cng cao ln nh nhau, cng c nhng quan h rng buc ln nhau, lp trng ca Reiner rt r
rng, khng th cho php mt x Thi ca o Vn Long c. ng gii thch cho tng Cogny
r tm quan trng chnh tr ca khu vc ny. V phn mnh, tng Cogny cng lo ngi nu cho di tn
v tr cui cng ca Php Ty Bc l Lai Chu s b ri lun cc i bit kch ang hot ng
trong vng thng du. Lc Vit Minh s c t do tp trung lc lng tin nh ng bng, ch
cn mt gii php duy nht l chim ng in Bin Ph.
y khng phi l gii php m Cogny quyt nh mt cch thoi mi vui v trong lng. Bi v
i t Bastiani l tham mu trng ca Cogny vn nhc ng nhng iu bit t lu. l thung
lng in Bin Ph cch xa cc cn c hu cn.
Nu tng Gip quyt nh tin nh th s phi rt nhiu tiu on mnh t ng bng ln cu
ng cho in Bin Ph. Nhng ng cng ngh nhng tiu on ny ch mt mt gi mi lm pht
bay t H Ni ln y, trong khi cc tiu on Vit Minh xut pht t cc cn c hu phng phi
mt ba mi nhm ngy mi ti c in Bin Ph.
Quan im ca cc tng lnh Lo c khc vi B ch huy Bc k, nhng cng u i ti
cng mt kt lun, ch khc nhau s chn lc kt lun .
T nhiu tun nay, i t Crvecour c c lm T lnh chin trng Lo thay tng
Gardet mi m nhim chc v ny trong mt thi gian ngn.
Tng Gardet khng th ng yn Ving Chn. Lo l mt nc theo o Pht mt cch
sng knh v chnh thng, dy cc tn khng c git hi bt c mt sinh vt no. S s si ti
kinh Lo c ti bn vn ngi. Ban ngy cc v s cm r i n tng nh kht thc, c nhn
dn cung cp thc n. Ban m, n lt l ch cng i t cnh cng ny n cnh cng khc kim
thc n tha trong ng rc. Sut m ny sang m khc n ch lang thang trn cc ng ph
bn thu, sa cn, nh nhau, giao cu vi nhau v nhai ngu nghin nhng g c th n c.
Nhng ting ng ny ph v gic ng ca tng Gardet, T lnh qun s Lo. ng quyt
nh m mt chin dch chng li ting ng bng cch gi cng vn ti cc ch ch, dn phi xch
ch cn thn trc khi tri ti. Nhng ch Ving Chn khng c ch v nu c th nhng ngi
nui ch cng khng quan tm ti n ch ca mnh. L ch vn tip tc tr huyn no. Th l
tng Gardet ni cu. Sau mt m thc trng mt ng, ng quyt nh tiu dit l ch. Nhm mc
ch ny ng thnh lp nhng nhm bit kch, mi nhm ba ngi. Nhm trng c trang b mt
dy thng ng buc vo u mt cy so di tht cht c ch m khng s b ch cn. Mt y t i
theo s tim thuc Strychnine gim bt ni au n cho con vt b tht c. Mt xe cu thng
hoc xe ti loi nh c dng ch xc ch.
Ngay m u tin pht ng chin dch, tng Gardet ch thn kim tra kt qu. ng hi
ngi ch huy nhm u tin:
- c bao nhiu?
- Bo co thiu tng, c 3.
- Cha . Phi dit nhiu hn na.
Nhm th hai bo co:
- Tha tng qun, bn cht mt b thng.
- Th l tt. Nhng sao khng dit nt con b thng?
- Bo co y t b n cn!
Cu chuyn ny, Th tng Lo Xuvanna Phuma k li vi tng Navarre mt cch nghim
chnh, khng ci. Tng Gardet b gi v Si Gn ngay gia nhim k u tin. i t Crvecour
c c thay th. V i t ch huy lc lng b binh vi gng mt thng minh, nhn hu ca mt
nh truyn o. T nm 1949 ng ch huy mt cnh qun gii phng nc lo. ng bit r t
nc ny v khng cn phi suy ngh lu cng hiu rng ch c duy nht v tr in Bin Ph mi c
th bo v c kinh vng quc.
Chiu ngy 9 thng 11, tng Navarre v i t Crvecour tho lun rt lu vi nhau.
V mt a l thung lng lng cho in Bin Ph thuc lnh th Bc k v qun Vit Minh
cng Bc k. Vic nh chim v bo v in Bin Ph ch c th c tin hnh t H Ni.
Nhng, in Bin Ph li che ch cho ton b Bc Lo. Nu chim c in Bin Ph nh
Crvecour hy vng, th ng s thot khi th phng ng b ng gi Thng Lo.
Crvecour cng ngh thnh lp mt cn c khng qun Mng Si. V tr ny khng c
tt v cn rt xu so vi in Bin Ph, nhng vn c th dng cho loi my bay a vi tiu on
trang b nh nhay d xung Mng Khoa v c th ti c Sp No cch in Bin Ph hai ngy i
b.
Crvecour giao ton b k hoch ny cho thiu t Vaudrey. y l mt s quan tm vc nh b
m tng Navarre c ln gp ti N Sn. ng i b khng bit mt, hiu r a hnh rng r v
dn a phng.
Tip theo nhng bui hp bn cng vic l nhng cuc hi chp nhong. Mi kin u c
v hng v vic chim ng in Bin Ph. Cng c nhng kin nghi ng, d dt nu khng th
quyt nh ny chng vp phi mt kh khn no. Cc s quan tham mu l nhng ngi c tr
lng phn tch cc thun li v hu qu.
D c nhng thun li v mt chnh tr bo v x Thi nhng i vi tng Cogny, vic
chim ng in Bin Ph ch ct bo v Lo v mt qun s. Nu khng c mnh lnh phn
bc, vic nh chim in Bin Ph bo v cc ng bin gii ca Lo s c ghi trong nhim
v ca Tng t lnh. Lnh phn bc ny, d c ngi ni ra, nhng vn khng bao gi ban hnh,
bt k di hnh thc g. Ngc li, hip nh ngy 12 thng 10 k vi vng quc Luang Prabang
khng nh nhim v chnh tr ca tng Navarre l mt nh qun s, i vi Lo.
Ngy 14 thng 11, sau khi k cc tho thun Php - Lo, Quc vng Lo p my bay t Paris
n Si Gn. Lo l nc c lp u tin ra nhp khi lin hip Php. Cho ti lc ny, cng mi ch
c mt mnh Lo lm vic ny. Hip c Php - Lo m Th tng Paul Renaud coi nh mt vn
bn kiu mu, ghi r trong iu 2, nh ngha khi Lin hip Php l mt cng ng trong tt c
cc nc lin kt cng chung nhim v huy ng cc phng tin ca mnh m bo s phng
th ca ton th khi Lin hip. iu 4 trong phn hai, cho php Php c quyn t do vn
chuyn v ng trn lnh th Lo mi lc lng cn thit dng vo vic bo v cc ng bin gii
bn ngoi nc Lo cng nh phng th chung ton khi Lin hip Php.
i vi tng Navarre, kt qu r rng.
Hip c ny l s tr li ca Chnh ph trong bn tuyn b hi thng 7. V nu cn c mt
iu nghi ng g th y l lc by t trc tip vi gii cm quyn chnh tr. Quc v khanh ph trch
cc quan h vi cc nc lin kt ln ng i sang ng Dng n Tn Sn Nht hi 9 gi 30
pht ngy 15 thng 11. Hm l ngy ch nht. Tt c mi ngi n tra dinh Norodom, ti bn
n ca Tng cao u.
Dy l ba n n tip chnh thc, bu khng kh khng n ni bun t qu. Ngi B trng
Marc Jacquet hy cn tr. Di lp m bo ca nh t sn, vn n nu mt thn hnh c bp tht
vng chc, l r v mt ngi c bu mu nng. Khng ai l ngi khng bit ng tng ni ting
trong thi k khng chin chng pht xt c chim ng. Nu ti khng nhm th ng l ngi
c gii qun s coi trng. Di dng v trn trnh hi t nht ca mt nh chnh tr b rng buc
vo nhng cam kt. ng vn tim tng mt lng tri vng chc v mt tinh thn can m tht s.
Tn bi kch bt u bng n lc 17 gi. l gi mi ngi thng tm mt di vi hoa sen
trc khi n ba ti.
Ti Si Gn cng l gi ti tp nhn c nhng in bo tnh hnh chin s. Ti ang ngi
trong phng lm vic th cht nhn thy ngi B trng bc vo m khng bo trc. ng c v b
kch ng. Trn ng rc khng phi v tit tri nng hoc v d dy ang lm vic tiu ho thc
n. Va bc qua ngng ca, ng i gp ngay thng Navarre. Ti khng c chng kin lc
m u cuc ni chuyn gia tng Navarre vi B trng Jacquet, v ti t suy ngh v nhng
l do dn n cuc hi ng bt ng ny.
Tt c nhng gii chnh thc v khng chnh thc Si Gn cng mun tm hiu v s kin
ny.
Chung in thoi hi lin tc nh khng chm dt. Cc th k vn phng ca B trng
cng nh cc s quan ty tng ca tng Navarre m ti quen thn u gi in cho ti, hi chuyn
vi t cch bn b:
- Ny! B trng dang gp th trng ca anh y ?
Yves Rocolle phng tht nhanh ti gp ti vi tc gn nh lc anh nhy d khi chic my
bay Junker ca anh b bc chy trn vng tri Cao Bng hi trc.
Anh c iu ng v lm vic ti vn phng Tng t lnh ngay sau khi tng Navarre ti
ng Dng v gia lc anh ang l mt i u ch huy tiu on d xung kch s 1. y l mt con
ngi gn guc tm vc trung bnh, c gng mt tinh t kh khan ca mt gio s cn th. Gia
chng ti khng cn phi che y g c. Anh n y moi tin tc. Vi v mt mi Rocolle ngi
phch xung chic gh bnh c k, rt lun mt cc Cognac- soda p lnh ung nh mt ngi
c quyn th y, ri ni to nh ging gii:
- Gi thuyt th nht: Chnh ph li va . Nhng nu nh vy th chng ta phi bit tin trc
B trng ch? Gi thuyt th hai: Trung Quc tuyn chin vi Php. iu ny khng th no xy
ra c, bi v Mao rt thng minh, bit tin hnh chin tranh bng cch tuyn b ho bnh. Gi
thuyt th ba: H Ch Minh ngh ho bnh. Nhng ng ta ni n ho bnh t hai nm nay ri.
Gi thuyt th t: M can thip. Vn l M phi hiu r quyt nh ca h.
Ting chung in thoi ni b ct t li c thoi ca Rocolle. Tng Navarre gi ti. Ti
lp tc chy vo phng lm vic ca ng.
Ngay pht u tin, ti tht vng. Khng kh trong phng khng c v cng thng. N ci
lnh lo ca tng Navarre c v nh lm tt ngm s kch ng ca B trng. Nghe lm tng
mu i thoi, ti dn hiu l do dn n s bc tc ca ngi Jacquet v ca ci hi ng chin tranh
ny.
S l vo cui bui chiu, ngi B trng Jacquet ang ngi ti phng khch trong dinh
Norodom ng mun v phng ngh th gin i cht trc ba n ti. Mt s quan tu tng
dn B trng i theo nhng li i hp ti nh khch cui khu vn. l mt bit th bnh
thng vn dnh cc v khch mi cp cai tr u ngnh hoc s quan cp cao dng lm nh ngh.
Cung cch i x nh vy vi v i din Chnh ph lm cho ngi B trng ni mu hiu chin.
Ngay lp tc, ngi i c dinh Tng t lnh.
Trong bit th ca tng Navarre ch c mt phng ng vn dnh ring cho Tng t lnh khi
ng ti H Ni. Nhng cn phng ny, nng ti tn, cc thit b hu cn, v sinh hot ng km.
D sao, cn nng gin ca ngi B trng cng giam bt, ng chp nhn gian phng khim
tn ny. Ti hm ng ni chuyn rt lu vi tng Navarre tnh hnh Paris, ngay trong phng
lm vic ca Tng t lnh. ng cho bit nhng lp trng khc nhau ca cc thnh vin Chnh ph
v vn ng Dng v thi hon ton kh hiu ca Th tng. ng on trc s li thay i
Chnh ph. ng ni:
- Th tng ngu xun ny khng ng lu c u. Nay mai Mendes France s lm Th
tng. Ti bit tin s tham gia Chnh ph mi ca -kp ny Tt nhin, tng qun s c s ng
h hon ton ca ti.
Nhng mi n hm sau tng Navarre mi t vn bo v Lo mt cch r rng. Chiu
hm , c B trng v Tng Cao u u tham d bui trnh by v tnh hnh y Lo, do
tng Navarre thuyt trnh.
Trc khi bc vo cuc hp, Tng t lnh ti gp hai v ni trn trong phng lm vic ca
Tng Cao u t ti dinh Norodom. Tng Navarre ni:
- By gi xin gii thiu vi cc ngi tnh hnh khu vc Ty Bc. cn ph k hoch tin cng
ca Vit Minh, ti ngh ta cn phi chim ng thung lng lng cho in Bin Ph. Cuc hnh
qun chim ng ny i hi v pha chng ta mt n lc v tt nhin cng c nhiu ri ro, ch nhm
mt mc ch l bo v Lo. Xin cc ngi cho bit kin.
Sau mt hi im lng, Tng Cao u Dejean l ngi u tin pht biu kin:
- ! Tha tng qun! Khng th ngh khc c!
B trng Jacquet ngm cn tu. ng un li by ln trong ming ri mi tr li. Tht tnh d
c ni bng gi th B trng Jacquet vn thuc phe ch trng m phn vi Vit Minh. ng
khng tin rng nc Php c th c thay th bng nc Vit nam ca Bo i. Nhng chc
chn ng cng khng phi l ngi mun th mi bng bt c gi no. ng nghe Navarre v
Dejean ni v by gi l lc ng pht biu trong khi vn ngh n chuyn thng lng vi Vit
Minh.
- Nu ta cho Vit Minh chim Luang Prabang, ng qun lu vc sng Mkng v dn
qun trn tuyn bin gii tip gip Thi Lan th chin tranh s tht bi, khi lin hip Php cng mt
nt.
Bui ti hm trn t ng Dng, r rng mi ngi u khng nh c c s l phi bo
v Lo.
Khong 16 gi ngy hm sau ti H Ni c cuc hp ton ban tham mu. Ti d, ngi quy
qun chung quanh Tng t lnh Navarre v T lnh chin trng Bc b Cogny, c tng Masson,
ph ca Cogny, tng Gilles, tng Deschaux, T lnh khng qun chin trng Bc b, cc i t
Berteil v Revol. Khi Navarre v Cogny bc vo phng hp th mi ngi nht tr trn nguyn
tc l phi chim ng in Bin Ph. i t Bastiani l tham mu trng c a trnh Cogny mt
s phiu thm d, by t s phn i, nhng Cogny khng ch ti, coi l chuyn thng tnh,
khng c g mi. K hoch tc chin c mang tn mt l Castor. Theo tin tnh bo, trong thung
lng ch c mt tiu on b i a phng ca Vit Minh. Hai tiu on d ca Php tin cng
ng lot bt ng, c th ginh c thng li. Nhng cng phi tnh n trung on ch lc 148
ng cch khong hai ngy ng. Ngoi ra, cn c s on 316 ca Vit Minh ang tin tng
chng ln vng Ty Bc, n v i u ti Sn La. Nh vy ch cn vi ngy na s on ny s
ti Tun Gio hoc in Bin Ph. Nu lc mi nhy d th qu chm. Do , phi tin cng
ngay trong ngy mai, hoc l khng bao gi c th tin nh c na.
Nhng ngi d hp ln lt pht biu kin. Tng khng qun Deschaux by t lo ngi v
nhng iu kin t ra. t nhy d th nht c th th ng lot hai tiu on xung hai khu vc
chin u. Nhng phi vi gi sau mi th d c tiu on th ba.
Tng Gilles cp vn bt li nht. l nu Vit Minh c ba tiu on trong thung lng
th t nhy d th nht s gp kh khn.
Berteil ni:
- Nhng hin nay th ta bit chc chn l mi ch c mt tiu on 910 b binh ca b i a
phng Vit Minh c mt trong thung lng. Cn cc tiu on ca s on 316 th khng th no c
mt ti in Bin Ph trc ngy 23 thng 11 c.
Cui cng l pht biu ca tng Masson, ph ca Cogny:
- Tha i tng, nu ngi quyt nh m cuc tin cng bt chp mi ri ro, th ti xin trn
trng bo co trc vi ngi l qun d ca chng ta s phi gnh chu tn tht khong t 50 n
100% s qun tham chin.
Mt s im lng nng n tru mi ngi trc nhn nh c o ca tng Masson m sau
mi c bit l qu cng iu.
Sut cuc hp, tng Navarre im lng nghe mi ngi pht biu. Cui cng ng mi ngonh v
pha tng Cogny, ra hiu khng c g cn bn thm na v kt lun:
- Ti nghe tng ngi pht biu kin. Ti quyt nh, nu thi tit thun li th k hoch
Castor s tin hnh vo ngy 20 thng 11. Nu ngy khng thc hin c th s tin hnh vo
mt hm khc, trc ngy 24. Tng Gilles ch huy cuc hnh qun.
Ngy 20 thng 11 nm 1953, t nhy d th nht c tin hnh t 10 gi 30 n 10 gi 35
pht. Tiu on d thuc a s 6 (6e BPC) do thiu t Bigeard ch huy nhy xung bi Natacha pha
Ty Bc lng in Bin, ri ng vo mt i i Vit Minh. Cng trong lc tiu on 2 thuc
trung on d s 1 do thiu t Brchignac ch huy nhy xung bi Simone pha Nam lng in
Bin v pha Bc sng Nm Rm. Va t chn xung t, Brchignac rt trong x ct ra mt
tm bn , so snh vi thc t, ri chi tc:
- M kip! Ti phi cng lm mnh ri cch a im n nh hai kilmt v pha Nam!
Cng trong lc vang ln ting sng n t bi Natacha vng li, nghe r ting trung lin Tip
Khc ca Vit Minh.
Brchignac gi vo my b m, bt lin lc vi tiu on d thuc a s 6. C ting Bigeard
tr li:
- k! Mi vic u tt. T ti c th gii quyt c ht.
i vi Bigeard mt cuc tin cng khng th chia phn, nht l li ang tin trin tt.
Tiu on 2 thuc trung on d thuc a s 1 mang dng dp ca ngi ch huy. l mt s
quan bo ln hi nng n hi chm chp, t ni nhng cp mt v c ch th hin mt s linh hot c
nhng phn ng ng gm. Khng thay i nhp iu, tiu on ny chuyn t th tip cn thn
trng sang tin cng d di.
Qua my b m, thng phi nghe lnh bng tai v thc hin bng c, Brchignac khng ni
nhng cu v ngha v khng ch ni m cn nghe na. Cc ch huy i i cng ging nh ch huy
tiu on Brchignac. l cc i i trng Cldic, Charles, Periou, Minaud. Nhn chung, h u
c nhng ci ming rn nh tc vo v khng bao gi tin tng vo nhng s may mn k diu.
Va nhy d xung t h tp hp cn thn, khng vi v trong khi nhng ting ng ca
cuc chin u do n v bn l tiu on d thuc a s 6 t xa ang vng li. H t t la chn
mt v tr thch hp tr qun qua m.
Mt qu i pha trc bn lng, c con ng i ngon ngho nh mt si dy t sn i ln
ti nh st mt ngi nh nh nt. H leo ln , o cng s, m khng hiu rng y l
nhng nht cuc u tin sau ny xy dng c im phng ng mang tn Eliane 2 (tc i A1).
Trong ngy hm , Php b cht 14 lnh d, trong c i y, bc s qun y Raymond l
ngi thc hin c nhy d u tin.
Bui chiu 20 thng 11, n lt tiu on d thuc a s 1 nhy xung in Bin Ph. Ngy
hm sau li c thm ba tiu on na l tiu on d thuc a s 8, tiu on d l dng s 1, tiu
on d s 5 ca qun i Bo i, cn gi l lnh Bo an. Tt c tp trung thnh binh on b
ng khng s 2 do Langlais ch huy. Trong ba ngy 5.100 lnh d v 240 tn thit b c th
xung in Bin Ph.
Ngy 23-11-1953, tng Gilles nm trong tay 6 tiu on d, 1 i i cng binh, 2 c pho 75
khng git thuc trung on pho binh d loi nh v mt i i sng ci loi nng. Tiu on d l
dng s 1 o cng s phng ng trn qu i mang tn Anne Marie gn Bn Ko. Tiu on d
thuc a s 1 v tiu on d Bo an s 5 ng cc cao im pha ng mang tn Eliane v
Dominique.
Trong nhng ngy tip theo cc my bay vn ti qun s v dn dng lin tip th cc thit b.
Nhng thng n c buc vo d mu . Hai chic xe i t c buc vo mt chm nhiu
d mu sc rc r.
Ngy 25 hon thnh ng bng cho my bay Dakota h cnh. Cuc hnh qun Castor kt
thc thng li, to c ting vang ln lan khp ng Dng nc Php v th gii.
Ngay t chiu 21 thng 11 tc l lc tng Gilles mi t chn ti in Bin Ph nm trong
tay su tiu on qun v vi ngy lng thc, ti H Ni tng Cogny t chc cuc hp bo, vui
mng hn h tuyn b ri rt:
- Ngay t khi mi nhm chc, nu c th chuyn ngay N Sn v in Bin Ph th ti cng
lm.
Bodard lp tc in ngay v to son bo Nc Php bui chiu li tuyn b va nghe c.
Navarre c v sng st khi thy tin tc v in Bin Ph c chy nhng dng rt to ngay trn
trang nht cc bo xut bn Php. T sng 20, gia lc ang tin hnh cuc nhy d nh chim
in Bin Ph tng Navarre vo Si Gn tip chun c Cabanier ri ngy hm sau li i
Phnm Pnh d l hi t nc. ng khng gp mt nh bo no v c v hi bc bi trc nhng
li ca ngi. Tuy nhin, ng khng gim nh tm quan trng ca vic nh chim in Bin Ph.
Trong bn bo co chiu ngy 25 thng 11 trnh chnh ph v Ban tham mu, Navarre vit:
Tm quan trng v cc mt chnh tr, kinh t, qun s ln n mc do cuc hnh qun nh chim
in Bin Phi hon thnh thng li, ta ct t c tt c nhng thun li ca ch trong chin
dch 1952-1953. V vy, cn d kin ch s ginh li bng v lc. Tng Navarre mun s kin
nh chim in Bin Ph khng ra khi khun kh mc ch: y l mt hot ng qun s nm
trong k hoch chung, vi mc ch nhm tri qua nhng thng ma kh khng gp iu g xu lm.
l tm trng tng Navarre lc 17 gi 35, khi chun c Cabanier bc vo phng lm
vic ca Tng t lnh. Thi k ny, chun c ang gi chc Ph Tng th k Hi ng Quc
phng. ng ti ng Dng trn cng v ny. c rt trong cp ra mt bn sao quyt nh ca
Hi ng Quc phng trong phin hp ngy 13 thng 11 ti in Elyse, tr li cc ngh tng vin
cho ng Dng do tng Navarre ghi trong bn k hoch chin lc. Ni dung quyt nh l:
- Khng chp nhn cc ngh do tng Navarre trnh chnh ph ngy 11 thng 9 nm 1953.
Ngy 3 thng 11, tng Navarre gi tng Ely mt bc th di vi t cch c nhn, trong
c on vit:
Trong tnh hung ny, chnh l lc Chnh ph phi quyt nh c nn hy sinh li ch ca
NATO phc v cho li ch ng Dng hay khng. V phn ti, ti khng nh l nn. Ti cng
ngh trong khong thi hn hai nm ng Dng, khng phi ta s c th ginh chin thng hon
ton, nhng m l ci thin tnh th qun s nhm thc y m phn vi nhng iu kin rt c li
cho ta. Nhung ch c th lm c iu vi iu kin c cc phng tin cn thit.
c Cabanier c nhim v gii thch cho Tng t lnh Navarre r nhng l do t chi ca
chnh ph. Nhng v cng l mt qun nhn nn c cng t ra tn thnh nhng lp lun ca
Navarre.
V vy, ng hy vng c mt s thay i no trong quyt nh ca chnh ph. V li, gim
bt s chua cht trong cu tr li khng, Hi ng Quc phng cng thm vo th tr li mt t
ng trong cu Ca ngi Tng t lnh ng Dng va mi ginh c nhng thng li qun s,
nhng ng thi cng cn dn Tng t lnh phi chnh l, phi hp cc k hoch vi nhng phng
tin ang c lm cho i phng hiu rng h khng th ginh c thng li qun s.
Tt c iu khng mi.
Mc tiu t c vn ging nh k hoch Navarre m chnh ph thng qua hi thng 7
chnh l cc k hoch cho n khp vi nhau nu khng n gin l s thn trng thng ni ra
ming th cng ch tin hnh c nhng sa i v chi tit. Tng Navarre khng ngh rng cu ny
c th c coi nh li mi di tn khi Lo, v lc ng chng lin h g ti tnh hnh Lo c.
Cu chuyn gia tng Navarre v c Cabanier sa vo nhng vn chung chung.
Cng nh Quc v khanh Jacquet my hm trc, ln ny chun c Cabanier cng ni li,
cc thnh phn trong Chnh ph chia r kin nh th no xoay quanh vn thng lng.
Mt s ngi cho rng thi c m phn ti sau khi ta va thu c nhng thng li qun
s: cuc tin cng ca Vit Minh vo vng ng bng b hon li, qun nhy d ca Php
chim c in Bin Ph. Vy kin Tng t lnh ng Dng th no?
Tng Navarre t lc quan hn mi ngi rt nhiu. ng cho rng s d cuc nhy d nh
chim in Bin Ph t kt qu, phn ln l do tnh hnh tng i yn tnh v cui ma ma.
Ngy mai chin tranh mi tht s bt u. ng ni:
- y mi l mn khai v. Ngy mai mi l ba n chnh thc. Vit Minh ang chun b m
cuc tin cng theo nhiu hng: trc ht l vng ng bng ri n Bc Lo, l cha k n hai
hng phi hp l Lin khu 4 v Lin khu 5, ti min Trung lu vc Mkng v Ty Nguyn.
Chng ta mi ch lm chm cuc tin cng ca Vit Minh nhng cha ct c nhng mu u ca
tim lc Vit Minh. buc Vit Minh phi m phn khng iu kin, ta phi c th mnh. C l
phi n ma xun sang nm mi to c th mnh ny vi iu kin l phi c y nhng
phng tin cn thit.
Cu chuyn li quay tr v vi vn tng vin. c Cabanier chng c g cho, ngoi s
thng cm vi tng Navarre.
Sng hm sau, c Cabanier ln my bay.
Nhng nu ng nn li ng Dng thm vi gi na, c th ng s tin chc l H Ch Minh
quyt nh chi con bi qun s trc khi chp nhn m phn.
Tng Gip lp tc c phn ng ngay sau khi Php nhy d chim ng in Bin Ph.
Trong nhng gi u tin khi qun Php va mi nhy xung in Bin Ph, nhng tiu on
thuc s on 316 c mt ti vng thng du, nhn c lnh bao vy qun Php tht gn. Tiu
on 888 thuc trung on 176 l n v u tin n khu vc in Bin Ph ang tin hnh cn
qut nhng i bit kch ca Php gia N Sn v Sn La. Sau su ngy hnh qun cp tc, tiu
on ny ti nhng mm ni cao pha ng in Bin Ph. l ngy ch nht 29 thng 11,
ng gia lc Tng t lnh Navarre ang gn hun chng khen thng tng Gilles trc cc tiu
on d l duyt binh bn cnh mt bn in Bin Ph. Cc trung on 174 v 98 ti Tun Gio
vo thng tun thng 12, ton b s on 316 u c mt khu vc in Bin Ph.
Ngy 24 thng 12, cc s on mnh thuc lc lng c ng tc chin nh: 308, 312, 351
c lnh ln ng i in Bin Ph. T nhiu thng trc, nhng s on ny ng qun trong
khu vc gia Ph Th v Thi Nguyn v chun b t lu nh ng bng nay li c a ln
vng thng du. Ngay trong bui ti 24 thng 12, s on 308 lp tc ln ng. Trc khi ti in
Bin Ph, s on phi vt khong 600 kilmt i b xuyn rng trong m gi rt. Ba mi m
hnh qun trong sng m trng c bao ph nhng thung lng cao ca x Thi, m vi khi to
ra t nhng cy ci m ut v m hi trn da tht.
ng sau s on b binh 308, l s on pho binh 351 hnh qun trn xe ti Molotova c ko
nhng khu pho 105 M. n Yn Bi, s on vt sng Hng trn ph my ban ngy c ngy
trang k. Nhng chic xe ti ny chy ban m bng n gm, vi tc chng vt qu ngi i b
nhiu lm, bnh xe lun vp phi g trn ng vt sng sui trn ngm, sa ly trn ng
trn c nhng h bom va mi san lp vi v. Nhng khc ngot trn o c m rng cho xe
ko c li vng, nhng khi ln o vn c phi y bng tay tr lc cho my t kit sc.
Cui cng, s on 312 ri khi ni ng qun sau khi hai trung on ca s on 304 t
Thanh Ho n thay th.
Ngy th by, 28 thng 11, S Tnh bo qun s ti H Ni c th trnh ln tng Navarre
bn s lch trnh hnh qun ca lc lng c ng ch lc Vit Minh ang tin ln vng Ty Bc.
Gia trc ng hnh qun c nh du tng ngy vi trc ghi tn cc lng bn i xng, nhng
chm ch cc n v Vit Minh nhch dn theo ng k mu en hng v a danh in Bin
Ph.
Tnh bo Php c tnh n ngy 15 thng 1 nm 1954, tng Gip c th tin cng tp on
c im in Bin Ph vi 30 tiu on qun chnh quy, 24 khu pho 105, 24 khu sn pho 75
mm, nhiu sng ci loi nng pho phng khng
Tng Navarre ngi bn giy, lng nghe thiu t trng ban 2 Levain trnh by. Tng qun
ngi im lng, hai ngn tay chng ln m phi. Gng mt ng vi m tc bc ht ngc v pha sau
c v nh rn li. Trong nhng gi pht ny, nhng ngi gn gi tng Navarre thng ni, ng
cp tai li nh con nga chin ang chun b vt qua mt chng ngi vt kh khn.
Tng Navarre rt s phi suy din trong tru tng. ng cho rng, cha chi t ra nhng gi
thuyt l cung cch suy din ca n b. Vi ng, l mt v tng, ng thng phn tch rt k tng
kh nng ca i phng ri mi i ti quyt nh. n hm nay th ng gn nh tin chc - ni
gn l v cn phi ch cc tin tnh bo xc minh - Vit Minh khng nh ng bng, t nht cng
trong lc ny, m c th thay i k hoch.
Theo ng, l iu may mn, nh vit trong th gi Thng ch Juin ngy 14 thng 12 nm
1953: y l iu nh nhm i vi ti v nu xy ra chin trn ti vng chu th sng Hng th ti
khng bit s phi lm g c th chng li 5 s on ch lc Vit Minh, c ym tr bi sng
ci loi nng 120mm, Bazooka 90, pho 75 v 105 mm, phi hp tc chin vi khong t 75 n
80.000 b i a phng v dn qun du kch cc loi thm nhp vo bn trong cc tuyn phng
ng ca Php.
Mi ngi trong c quan Tng hnh dinh tin phng t ti H Ni cng u th pho nh
nhm v Vit Minh khng nh ng bng. Tuy nhin, mt cu hi li c t ra: trnh giao
chin vi Vit Minh vng ng bng vy th c nn tip nhn chin u vi Vit Minh in Bin
Ph hay l c gng trnh n trc n lc ca ch.
Vo thi im ny, vn c th rt qun khi in Bin Ph: nhng nu lm nh vy th li ri
vo vn t ra t trc y, tc l b ng cho Vit Minh kinh ca Lo ri sau nm
hoc su thng na li phi tip nhn chin u vng chu th. Gii php ny cn phi loi tr.
Nh vy l: C th n cui thng 1 nm 1954 Vit Minh s c kh nng tin nh in Bin
Ph. Cng c ngha l in Bin Ph s l vt em nh i, trnh cho Luang Prabang v c vng
ng bng khi b tin cng. l iu t hi nht. Cn iu may mn l in Bin Ph s chng li
c cuc tin cng ca Vit Minh. Nu in Bin Ph cm c c trong vng mt thng, hai
thng th ngc li Vit Minh c th ko di cuc tin cng c bao lu?
H c 7.000 binh lnh chin u cch xa cc cn c hu phng 400 kilmt v cch cc ca
khu Trung Quc l ni tip t hu cn khong t 600 n 700 kilmt. Hng vn tn n dc
lng thc phi chuyn vn bng 500 xe ti trn con ng duy nht l quc l 41 ang b h hi v
my bay thng xuyn bn ph. Tng Lauzin nghin cu k vn ny. ng tp trung nh
ph cc trng im v kim tra li kt qu bng nh chp t my bay. Tt c cc c quan tham mu
cc cp cng u t cu hi: liu Vit Minh c th duy tr c sc chin u in Bin Ph
c bao lu?
Ti Tng hnh dinh t trong tri Desmarres Si Gn, i t Berteil, Cc ph Cc Tc chin,
lm vic sut mi tm gi mi ngy. Nng nc v mt mi khng c tc ng g vi vin s quan
tt nghip tham mu c l lun, kh khan v lnh lng. ng l ngi c thm nin chn nm
mi nm. ng cng l ngi duy nht d bo phn ng ca tng Gip khi qun d nh chim
in Bin Ph mc d trong thm tm, cng khng mong tng Gip m cuc tin cng. Trong m
khuya i t Berteil vn ngi mt mnh cm ci tnh ton.
i vi mt tiu on b binh, mi ngy cn phi c 1.000 ki l go tc 30 tn mi thng, tc
15 xe chuyn ch trong sut 20 ngy Vy th phi huy ng ti 300 xe ti chuyn lo n cho b
i tc l ton b s xe m Vit Minh c th c c.
Ngoi lng thc, Vit Minh cn phi chuyn vn n dc, cht n, xng du, thuc men v
tt c mi th cn dng cho mt i qun chin u.
Cng phi tnh n nhng chuyn chm tr v con ng c o thng xuyn b nm bom,
phi ch cc vt liu ti sa cha ni lin nhng on ng b ct ph. V vy Vit Minh phi c
t nht 2.000 xe ti ch nhiu tn lng thc cc dng c sa ng, hng ngn mt khi xng
du, hng ngn tn n dc
Berteil tnh ton mt cch rt hp l. V vy, ng t khen v rt vui mng khi thy Tng
t lnh k vo bn ch th ngy 3 thng 12, trong c cu: Ti quyt nh chp nhn chin u vi
Vit Minh trn chin trng Ty Bc.
Hai nm sau, khi tp on c im in Bin Ph sp, trong bi tr li phng vn ca nh
bo Php Jean Ferran ng trn t Paris Match s 370, ngy 12 thng 5 nm 1956, tng Gip cng
ni:
- Vic ngi Php chn thung lng in Bin Ph l c suy ngh. H c cn nhc k mt tt,
mt xu. H tnh ton hp l: in Bin Ph nm rt xa cc hu c ca qun i Vit Minh, v
cng xa cc hu c ca Php. Nhung Php s gii quyt vn bng khng qun. Qun Vit khng
c my bay. H khng th t tip tc lng thc c. Tnh ton nh vy l rt hp l. Nhng
Trong bui tng Navarre ang ngi ti H Ni nghe Cc Qun bo thuyt trnh th tng Gip
ti Tun Gio t lc cha rng ng, cch s ch huy tc chin ca tng Gilles 70 kilmt.
Ngi trn chic xe Jeep chin li phm, ng vt nhng on ng ly li, li lm ca
quc l 41 trong sut ba m. Cc on di lnh b binh thuc cc s on thin chin dt sang hai
bn ng, nhng ch cho xe ca Tng t lnh vt qua. Trong xe, ng Gip mc b chng
khc g ngi li. Tng Gip cho dng xe kim tra cng vic ca cc trung on cng binh ang
m lng ng vng. n Thun Chu ng ngh sut ngy trong np nh tranh ca ngi Thi, ch
n m s i mt mch vt on o di 50 kilmt ln gia m c tranh ung a theo chiu
gi.
y l on ng nguy him nht v hon ton khng c cy che ph, khng c ch no
giu xe hoc ngy trang, v cc my bay Php thng ti nm bom ngay t sng sm. Tng Gip
xung xe, dng bn chn nn nhng h bom c lp t.
Trn tng cy s ng nh gi nhng kh khn trn con ng v nhng kt qu cng tc
gi cho con ng c lnh ln..
n S ch huy tc chin t trong mt khu rng rm, tng Gip nghe cn b qun bo ni v
tnh hnh ch ti in Bin Ph. Trong thung lng lng cho qun Php lm mt ng bng ct
cnh, h cnh cho my bay, tng thm qun, pho, chim ng cc im cao pha ng b sng o
cc chin ho, quy cc lp ro km gai quanh cc c im
Phi tnh k ci gi phi tr cho vic tin nh in Bin Ph. n cui thng 1, cn phi a
ti y hn 5.000 tn go cho b i, 25.000 n pho 105, 1.000 tn xng, hng triu n sng
trng v sng my. Ngoi ra, cn cn phi huy ng hng ngn ngi sa cha khong t 250
n 300 kilmt ng b ph hoi.
Ngy 6 thng 12, tng Gip ra li ku gi vt qua mi kh khn tr ngi, tch cc sa ng,
ngoan cng chin u, chin thng i rt, xc ti in Bin Ph, tiu dit ch, gii phng ng
bo Ty Bc.
Lnh ng vin ca Tng ch huy c cc chnh tr vin truyn t ti chin s, cc cn b
chnh tr truyn ti nhn dn, i Ting ni Vit nam c li tng cu trong nhiu ngy.
T cc bn lng, tng on dn cng lng l b mt ln ng dc theo quc l 41 di 600
kilmt t ni xut pht. H lp ln tri ngay gn nhng trng im thng b nm bom. Khi ln mt
tri h c cn b dn n nhng ni b my bay ph hoi trong ngy. Mang theo nhng chic
r nh b, nhng cuc xng, h lp cc h bom di nh sng ca nhng ngn uc. Khng g c
th cn tr c sc lao ng ca h: mt mi, i rt, bnh tt v c nhng qu bom n chm hoc
nhng qu bom cm by gi l bom bm va chm nh vo pht n ngay lp tc.
Cng khng g c th ngn ni lung go v n sut m t t chy ngc ln pha tp on
c im ca quc Php. m no cng c ti hng chc ngn ngi en kt, ng nh kin, gng
gnh tip vn trn tuyn ng thing ling. n khi tri sng, my bay Php bay ln chp nh th
con ng vng ngt, phi cng ch nhn thy rt r cc on b bom ph hoi c sa cha
xong.
in Bin Ph. l mt s tnh ton hp l. Tng Gip ni vi nh bo Php Jean
Ferran nh vy. Nhng ng cn ni thm: S tnh ton hp l vn cha phi c gi tr. Chnh
nhn dn mi l ngi tm ra gii php cho vn hu cn. ng vy.

Jean Pouget
Dch gi : L Kim
Chng 5
im khng- tr-v

Ngy 7 thng 12 nm 1953, i t De Castries c tng Cogny c lm T lnh Binh
on tc chin Ty Bc, gi l GONO.
Tng Gilles ra i, c giu git nc mt trong con mt cht. ng khng khc v bun thng
s phn tp on c im m ng phi ri b. Khng? ng vy. ng tin chc v ni vi tt c
mi ngi l, nu Vit Minh tin nh in Bin Ph, h s tht bi au hn N Sn. Cha Gilles i
v au bnh. ng nhy d xung in Bin Ph tri vi li khuyn ca thy thuc, v ch nhng
ngi thn cn nht mi bit rng, ng tng tri qua hai hoc ba cn au tim rt ng lo ngi. Cc
bc s ngh tng Navarre chuyn ng v Php. ng s ti Si Gn bn giao cng tc.
ng c ko di cng vic tr hon, nhng cng bit thi gian cn li ca ng ti ng Dng
ang tnh tng ngy. i lc, ng cng mi lng mt cht v li y tt c nhng ngi m
ng yu mn. ng li cho Castries nhng n v xut sc, mt tp on c im c phng ng
kin c mt tp h s cc hun th gip Castries lm trn nhim v.
Tnh n ngy 10 thng 12, doanh tri in Bin Ph c mi tiu on b binh v nm c
pho 105. Su tiu on d nhy xung chim ng in Bin Ph vn ang li y. Ring
binh on b ng khng s 1 do Fourcade ch huy t ngy 11 s rt v ch cn binh on 2 ca
Langlais.
Binh on c ng s 9 c a bng my bay ti min Nam Vit nam, gm hai tiu on
thuc bn l on l dng s 13, gi tt l DBLE. y l bn l on c ca ngi, vn l trung
on s 13 ca cc lc lng nc Php t do, lin tip chin thng trn cc chin trng Bir
Hakeim, Koenig, trong chin tranh th gii th hai, sau c a sang Vit nam. Trung t
Serigny ch huy n v t trn trn ng i Lt lc mi 35 tui. By gi bn l on l
dng s 13 c t di s ch huy ca trung t Gaucher phc v trong i qun l dng sut
hai mi nhm nm nay, c ca ngi l rt vng vng. Ngay khi mi ti in Bin Ph, Gaucher
c Castries giao cho nhim v t chc cc trn a phng ng.
Tp on c im in Bin Ph trong nhng gi chim ng u tin tng Gilles mi phc
ho vi nt s lc nay c i t Castries v r thnh bn . Thnh tr ny c hnh thnh trc
tin bi su trung tm khng, mi trung tm c mang tn mt c gi. Ti a im Mng
Thanh tri di quanh lng bn cho n tn b sng Nm Rm nay l v tr ca cc s ch huy, cc c
quan thng tin lin lc, cc cm pho: c s hu cn, kho tng, s ch huy khng qun nh cha gi
im v ni ng qun ca ba tiu on lnh d c ng ng chin. Ton b tp on c im gm
tt c h thng rt hn n ny c gi bng ci tn rt chung chung l trung tm hoc GONO(1)
hoc in Bin Ph.
Trung tm khng thc s tp trung trong nm c im ny b tr thnh mt vnh ai bo v
theo ng cnh cung vo khong mt phn t ng trn, hng v pha Ty Nam ni c cnh
ng rng ln, ri rc trn cnh ng l nhng lng bn.
Cm c im mang tn Huguette bo v sn bay hng v mt Ty v Bc. pha ng dng
sng Nm Rm l mt cm c im phng ng, b tr trn nm qu i mang tn Dominique v
Eliane, che ch trung tm tp on c im.
mt Ty Bc, c im Anne Marie c xy dng trn mt g cao thoai thoi nh cn ct.
mt ng Nam, ngay st ng 41 l v tr ca tiu on 3 thuc bn l on l dng 13, xy dng
trn ba mm i pht quang cy ci c coi l v tr tin tiu chn ng tin cng ca ch.
Trung tm khng ny nm trong tm tay ca Vit Minh, mang tn Batrice. Di chn Batrice l
mt bn nh bn dng sui, gi tn l bn Him Lam a danh ny sau s tr thnh tn gi chin
thng u tin ca Vit Minh.
Trc khi ra i, cha Gilles trao li cho Castries tp h s cc hun th ca H Ni. Ngy 6
thng 12, Cogny cho lnh rt Lai Chu a ton b binh lnh v c dn trong th x v in Bin
Ph. Cuc hnh qun di tn mang tn Pollux ny ang tin hnh Th ph x Thi sp nh mt
tri cy to, va mi b lay chuyn bi nhng bin ng ca cc tiu on Vit Minh ang n gn
vi rng ri xung t.
Tng Gilles pht biu:
- Trong vng mi lm ngy tnh hnh Ty Bc bin chuyn. Nhng cuc rt qun ln m
tng Cogny hng m c kt thc. Nhng v tr in Bin Ph ch tht s t ra tuyt vi trong
iu kin Vit Minh chp nhn c xt ti y. in Bin Ph ln mnh hn N Sn rt nhiu. C
ng im ch Vit Minh ti nh th tt hn.
Cha Gilles bit rng, i vi mt s quan k binh nh Castries ang ng tin n, li khuyn
ng im ch i c v kh c thc hin.
Castries va mi thay tng Gilles th ngy 17 thng 12, Tng t lnh Navarre ti thm in
Bin Ph.
My bay ca Tng t lnh ct cnh t H Ni lc 9 gi 30 pht, ch theo mt lot nhn vt
quan trng: Tng Lauzin, T lnh khng qun ng Dng, tng Cogny T lnh chin trng
Bc k; tng Nguyn Vn Hinh cng i i quan st c im pho i, vin c tiu on d Bo an
s 301 l n v di quyn ng v cc i t Berteil, Revol.
Ti cn ni thm, vo thi im lc quan sng khoi ny, nhng ch ngi trong cc chuyn bay
ln in Bin Ph, nht l nhng gh hng nht, phi cu cnh mi c c. Tt c mi ngi H
Ni v Si Gn nht l cc s quan tham mu v cc c quan qun s u c vin ra mt l do
c i thm thung lng lng cho.
Ngi trong my bay bu khng kh tht l tt p v d cho cc v tai to mt ln mun che giu,
nhng i vi mt s quan ty tng nh ti vn cm thy rt r nh thi tit bn ngoi.
Ngi trn my bay, i t Berteil c v c thng mt cch thm lng v nhng tnh ton khng
nh Vit Minh khng th duy tr lu cuc chin u in Bin Ph. Thnh thong ng li a mt
nhn mt cch mit th tng Cogny ang ci ha h ln ting gii thch cho tng Hnh r s p
nt Vit Minh ti con chn sng ny nh th no. Tng Cogny v i t Berteil vn khng a
nhau, nhng trong ngy hm , c hai u cng chung lo ngi, ch s Vit Minh b cuc khng tin
nh in Bin Ph th tht ng tic.
ng 10 gi 40 pht, chic chuyn c ca tng Navarre tt my pha u sn bay d chin,
ng bng c lt bng nhng tm kim loi c thng, bc chn ln nghe r ting lo xo di
gt. Mt trung i thuc tiu on b binh Ma-rc s 5 ng nghim, bng sng cho.
Lung nh sng trong lnh v du dng ca bui sm vng thng du c v nh c dt bng
vng. pha cui ng bng, mt chic my bay Dakota ch cc vt liu ang chun b h cnh.
i t De Castries ng nghim nghnh n Tng t lnh trong b qun phc d chin, qun
ng chn di n tn mt c chn, giy vi mm, o s mi len mu c a, m ca-l v khn qung
mu tiu biu cho trung on k binh Ma-rc s 3 ni ting..
Tng Navarre cha bn tay mm mi, ni:
- Cho Castries!
Henri Navarre l ngi vn c thi quen bt tay h hng t nng nhit. Ti khng r c ch te
nht l v tnh hay c v cng khng phi ch th hin trong ngy hm nay. Gia ng vi De
Castries quen bit, thn tnh t lu. Hai ngi cng phc v trong mt trung on xe bc thp hi
trc chin tranh, ri trong chin tranh li cng chin u bn nhau trong trung on ky binh s 3
Ma-rc. Castries tng ni ting l mt mi nhn ca trung on trn cc chin trng Tuynidi,
Italy, Php trong khi Navarre lm trung on trng. Sau chin tranh hai ngi li cng cng tc
trong tp on qun s 1 ng o. i t Castries chin u khp cc chin trng v nay l
nhim v th ba phc v ti ng Dng.
Nhng chin cng ca i t, phong cch v s dng cm ca i t khin ng lun lun c
ca ngi v c cp trn tn nhim v s tnh ton khn ngoan thn trng v c nhng may mn trong
chin u. Tc phong qu tc, tnh cng rn v nhng i hi nghim khc ca ng trong cng vic,
ngay c khi ng gy phin lng cho cp trn cng vn c th hin trong ng l mt vin ch huy
khng c g phi bn ci.
Ti nhy vi ln gh sau ca chic xe Jeep ch tng Navarre do i t De Castries t cm li.
Nhng ngi cn li tranh nhau ch ngi ti nhng chic xe hi hy cn rt t ti in Bin Ph.
on xe i v pha S ch huy tc chin Ty Bc t ti Mng Thanh, hai bn ng l nhng kho
cha dy km gai nhng hm n, bao go cht ng hoc chn di mt t.
T ngy 29 thng 11 nm 1953, b mt thung lng thay i. Nhng cy xoi v cy i to
thng ph bng mt trn ng lng b cht ph ht, ch cn li mt thn cy tr tri en s vn
nhng cnh kh nom nh nhng cnh tay hng ln tri. Thn cy n c ny l du hiu bo cho
bit ti ch t S ch huy b tr su di mt t. Nhng mi nh trong bn bin mt ch cn
li vi chic cc nh sn bn cnh nhng lu bt v chin ho.
Bn tri ng, vo khong hai kilmt v pha ng, b bn kia sng Nm Rm c dng
nc c ngu chy un khc gia m rung, ti nhn ra nhng c im mang tn Dominique v
Eliane chy theo hng dc t Bc xung Nam, nom nh mt dy u lu tri tc qun mt vng
khn bng nhng lp ro km gai ln xn. Trn u dc Eliane 2, mt con ng c o dn n
mt dinh th nt trc kia l nim hnh din ca cc quan cai tr.
Chic xe Jeep dng li trc mt ng ho hp chy vo s ch huy. y l mt nh hm di
15 mt, rng 3 mt c ngn bng nhiu vch tre na. Np hm c p t dy ti mt mt.
Phng lm vic ca i t Castries t ti ngn gia. Tt c cc s quan trong b t lnh Binh
on tc chin Ty Bc u c mt ng . Trn vch c treo mt tm bn ton b tp on c
im, nh du r v tr cc c im v c ni b tr li la phng ng. Tng Navarre c mi
ngi trc tm bn c ph giy bng, trn mt chic bn gp ca M, ng kiu bn lm vic
trong s ch huy d ngoi
i t Castries trnh by k hoch phng ng da theo hun th ca tng Cogny c ghi r
thnh hai im ngn gn trn vn bn:
1. Bo v s t do hot ng ca sn bay n tng chi tit nh bng cch khng cho ch c th
bn ph bng pho nng v m bo cho my bay ta hot ng d dng trong phm vi mt ng
bn knh rng 8 kilmt quanh sn bay.
2. Lm chm kh nng tin nh ca Vit Minh bng cch tin cng mnh cc v tr bao vy ca
ch.
Tip , i t Castries trnh by cc bin php xy dng in Bin Ph thnh mt tp on c
im phng ng. Ngoi su trung tm khng nay c thm mt trung tm na mang tn Isabelle
t Hng Cm gm hai tiu on b binh v hai khu i pho, t cch c im Claudine 5
kilmt v pha Nam. y l khong cch rt tt cc c pho ca ta bn ym tr cho s ch huy
t v tr trung tm, Isabelle cn c mt sn bay ph t trn bi th d Simone, ng bng ca
sn bay ny cng c bo v chu o. Cui cng c im Isabelle pha Nam cn c th s dng
t chc nhng cuc phn cng gii to cho khu Trung tm khi cn. Ring pha Bc sn bay
chnh cha c bo v tt. Qun ch c th tin nh t im cao 530 xung. V vy, c k
hoch xy dng thm mt c im na trn i c lp- do mt tiu on b binh trn gi. C im
trn i c Lp ny mang tn Gabrielle. Xy dng xong c im ny cng c ngha l hon tt vic
b tr phng ng ti in Bin Ph. D kin, nu ba thng sau Vit Minh mi c th tin cng th
n lc , tp on c im phng ng c 12 tiu on b binh, 24 khu pho 105mm, 4 khu
pho 155mm, 10 xe tng Schaffee M24 c tho ri t H Ni a ln my bay ti y s c lp
rp li.
Mt nh chp le ln t my anh ca phng vin, lm lo mt cc tng t ang lm vic.
Tng Navarre kht mi t v kh chu. Tng Cogny vn c thi quen hay ng khom lng,
vt vn thng ngi, c to dng thun li c c mt tm nh p.
i t Castries nghim khc nhn ngi phng vin nhip nh va lm cn tr cuc hp.
Praud khng phi l ngi duy nht b bt qua tang phm li. Cng i vi anh cn c Pierre
Schoendoerffer, phng vin quay phim. Hai ngi bn ny khng bao gi xa nhau. H cng lt c
vo phng hi bo tnh hnh chin s. C hai ngi u cng c gi chung bng mt tn mt dng
ngy trang mt tn hiu thng tin v tuyn. H ni ting v thng n ng ch, ng lc.
C hai ngi u thuc S Thng tin bo ch ca qun i Php. C hai u gy g, rn chc.
Praud ln, Schoendoerffer cao. Ngi th nht khoc my nh nh mt chic ti khoc vai. Ngi
th hai cm my quay phim nh mt khu sng my. H cng ginh c mt ch trong lc
lng vin chinh Php. H i theo cc i trinh st tin tiu hoc ng pha sau hu c sn lng
hnh nh. H b mt ht mi th ch cn gi li c nhng cun phim v nhng dng c chp
nh, quay phim. c ci n, h ch c mi vo bp n tp th ca cc ban tham mu, hoc cng
chia s mn c kh vi ngi lnh Thi. Khi h mc mt chic o s mi sch s, th l chic o
mn ca ban hu cn gim bt hnh trang trong ba l. Nhng t khi h mc nhng chic o s
mi sch s. C mt ln, vo ma xun 1952, cng i theo cuc hnh qun chin u, mt bui ti
Schoendoerffer ny ra nh xung sui tm git. ng l hm tri rt nng. Qun Vit ch
i n gi pht n sng tin cng. Pierre ch kp v nhanh cc dng c quay phim ri chy
bin rt nhanh thot khi cuc tn cng st gn mt cch k l.
Anh trn trung i xuyn rng tm ng v cn c nh mi k nim phiu lu mo him v
mun tm ra sch s trong khi ang c chin dch. Ngoi ra s kim duyt Si Gn cn hy ton
b s phim anh quay c, vi l do nhng cun phim ny ghi hnh mt trong nhng n v
thin chin ang tho chy.
Castries tip tc thuyt trnh phn hai ca nhim v c cp trn giao ph: Dng cc hot
ng qun s mnh tin cng trc nhm lm chm vic b tr qun ca Vit Minh, cn tr ch tin
nh in Bin Ph. Bng li ni v c ch Vit, Castries phn no phn nh nh ca Cogny
l: bin in Bin Ph thnh mt cn c tin cng to khp x Thi.
T ngy 20 thng 11, tc ngay sau khi va mi nhy d chim ng in Bin Ph, s ch huy
ca Cogny ti H Ni qu lc quan trc chin thng ch th cho tng Gilles tip tc tin cng
ch. Trn bn Ty Bc hi , Ban 3 (tc Cc Tc chin) phc ho mt cuc tin qun gng
km, gng th hai t Lai Chu xung Tun Gio l ni hnh nh qun Vit ang b tr cc kho tng
chun b cho chin dch. Cha Gilles sa li ng bng sn bay cng trong lc o ho v xy
dng cc cng trnh phng ng. Hng ngy, tng Gilles cng c nhng i trinh st v trang i
sc so, nhng khng bao gi i qu xa tm bn ca cc khu pho 75 bn ti chn sn i bao
quanh thung lng lng cho.
Sng ngy 4 thng 12, ln u tin tng Gilles cho mt i trinh st mnh tin xa n tn
ng i Tun Gio. Hai tiu on d lnh nhim v tm hiu con ng dn vo tp on c im
gn bn Him Lam. Tiu on 1 bc trn con ng ci sut mt nm qua khng c mt chic xe t
no qua li. Rng r v nhng trn ma trn ngp lm hng ng, con ng mn ca ngi i
b ngon ngoo ln gia nhng bi cy gai. Cch ni xut pht 6 kilmt, i i i u b chn
nh rt c lit. Ton b tiu on d thuc a s 1 b km cht trn mt ng. Phi rt khn ngoan
v kho lo, tiu on trng Brchignac mi g c vng vy cho n v bng cch lun qua rng
rm.
Ti hm , s ch huy H Ni gi in bo co: Nhng i thm bo ca chng ta sc so
chung quanh in Bin Ph c tm cch pht hin ch ang thn trng giu qun. Tuy nhin, mt
cuc ng nghim trng xy ra cch cn c ca ta 6 kilmt v pha ng Bc vo ngy 4
thng 12, lm thit mng 11 binh s, 29 ngi b thng trong c c 2 s quan. T , cha Gilles
khng cho qun tin xa na.
Nhng n khi thay Gilles ch huy in Bin Ph, Castries li nghe theo Cogny v b cm d
bi lun im cn phi tin hnh cc hot ng tin cng mnh m. y vn l nghip v chuyn
mn ca i t k binh De Castries tng phng mi lao trn mnh nga chin trong cc chin dch
tin nh Roma, Florence, Colmar, Karlsruhe v mi ngi thng ca ngi khi nhc n tn ng.
ng ngh mt cch hp l, ng c c lm T lnh in Bin Ph l do s ni ting vinh quang
ny.
Thi c Castries th nghim li cng thc k binh l cuc hnh qun di tn Lai Chu. Hng
ngy nhng ton nh binh lnh chy trn trong rng v c ti in Bin Ph. Cn phi rt
thm n Mng Pn cch in Bin Ph c 18 kilmt. Tnh bo Php cho bit trong vng ny c
ba tiu on Vit Minh. Castries giao nhim v cho cc tiu on lnh d i n binh lnh t Mng
Pn rt v. Thiu t Leclerc trong lc ny ang thay Langlais v H Ni cha bong gn. Ch cn li
tiu on d l dng v tiu on d lnh Bo an l c th s dng c. Tiu on d xung kch s
8 c phi i lm nhim v, ang phn tn thnh cc i bit kch nh sc so cc nh ni c
nhng bn ca ngi Mng. Cuc hnh qun ngy 13 thng 12 nhm hai mc ch, n on qun
t Mng Pn rt v, ng thi ym tr cho tiu on d xung kch s 8 quay v doanh tri sau khi
hon thnh nhim v trn cc ngn ni.
Praud v Schoendoerffer nghe i t Castries thuyt trnh v cm thy ng ni qu di. Hai
phng vin bit r v cuc hnh qun ny. Sng sm ngy 13 thng 12, nhng xe ti ch lnh
d ti chn ni bao ph bi lp sng m c qunh nh sa. Lnh d leo ln nhng sn ni dc,
gia nhng cnh rng rm. H tro ln c ti nh rng ni cao c c mm ln vng vo ln
hng Bc. Lnh d Vit nam do Bottella ch huy leo t nh ni ny sang nh ni khc. H i sut
mt ngy, t t vt qua nhng trng c m voi rng thng qua li thnh thong li ng vi
nhng tp lnh trinh st Vit Minh n vi pht sng ri bin mt ht trong m c.
Cui bui chiu cc i i b tr theo kiu con nhm chung quanh ban ch huy. Hai chic my
bay Dakota th xung cho h khu phn n v nc ung. Mt tri sp ln chiu sng rc ln
im cao 1145, l nh ni tip theo m h phi ti, cch chng 2 kilmt v pha Bc; Praud v
Schoendoerffer n chung hp khu phn ca cha tuyn y Trinquant ri cng p chung chn
nm ng. Sng hm sau, h thc gic, ngm ngha bng cp mt chuyn mn ca ngi ghi hnh
canh mt tri chiu sng nhng thung lng m sng, t khi ln trn l nhng nh ni un ln
nh trong bc tranh thy mc ca Trung Quc.
Cuc hnh qun tip tc. Ngi i u pht hin thy mt on lnh Thi cch gn 8 kilmt
c v nh ang rt theo hng Nam.
ti c nh 1145 phi tin thng pha trc mt v leo khong 2 kilmt ng dc.
Mt trung i ca tiu on 5 dc lnh tin ln, bng ngi khut dn sau nhng m c cao.
T s ch huy, lnh quan st theo di bc tin ca h qua knh ng nhm. T trn cao, chic my
bay quan st nh b ln vng, ting my n rn vang vng trong gi Nam nh ting vo ve ca con
rui.
Tp lnh d xung kch tin n cch mm ni khong mt trm mt th c ting sng n. Mt
lot n ci ln tinh ri ngay pha sau, t chy m c kh. Ngn la to thnh vt cn dnh lin
nhau, c lp trung i vi ton n v. Ton tiu on lp tc tin nhanh ln pha trc ng cu
cho trung i i u, k c lnh quan st bng ng nhm. Pha bn kia hng ro la ang b gi lan
rng, h nghe ting ng i nm dn cht trn mt t ang ku cu v b kt gia la v n.
Vi ngi c vt khi m la chy, mt en sm v loang l mu, gn nh ngt th, ln ln
trn m tro cn nng, ku rn khng khip. m chy din bin nhanh theo tc ca gi thi. Ch
vi pht, ngn la chy tri c mt vt sn ni ri bin mt sau nh cao. Khi qun Php chim
c im cao 1145 th cc v tr ca i phng b tr trn nh ni u trng rng. Vit Minh
rt lui.
Rng sng ngy 15 thng 12, mi mt lnh d b cht chy thnh than c chn ngay ti
mnh t en thui hy cn m.
Trong lc mt trung i ang dn hng ngang, lm l bng sng cho trc nhng ngi m mi
p, th Vit Minh quay tr li. Trc ht l n sng ci ca h n xung nh i ri c. T
pha chn v cc sn ni, qun Vit Minh ko n bao vy qun Php. n tra pha Php ra lnh
rt lui, lnh l dng thuc tp sau cng c sc cn qun Vit. Phng vin Schoendoerffer quay c
cnh Vit Minh h ht xng ln. n chiu th lnh Php tp hp c trn mt mm ni pha Nam,
va tm pho in Bin Ph bn ti ym tr. Nhng t xung phong ca Vit Minh b pho v my
bay bn chn. Cui cng n v d ca Php cng rt v c v tr trc hm Tng t lnh
Navarre ti th st tp on c im.
Hin nay, trong ngn t lu tr ca qun i vn cn gi c vi tm nh v trn chin ny.
Nhng ton b cc cun phim ca Schoendoerffer u b kim duyt, hy b. Nhng ngi lnh
Mng Pn khng bao gi rt c v in Bin Ph na. H i lang thang trn cc mm ni, b
Vit Minh sn lng ri cui cng b hai chic my bay nm bom napalm tiu dit v tng nhm h
l ch. i y Bordier ch huy n v xu s ny khng ngh gay gt ln ban ch huy.
Tng Navarre ng nhn tm bn treo trn tng, nghe i t Castries trnh by s vic.
Cc tiu on ch hin ang bao vy mt Bc v ng Bc, c xc minh l thuc s on
316 m ngy 9 v 10 thng 12 Php pht hin Tun Gio. Con ng t Sp No v Nm Hu
tin sang Lo hin ang b ng. Nhng tiu on ca Vaudrey xut pht t Mng Si ang tin
thn trng v pha Mng Khoa. Tng Navarre ch th cho i t Castries thit lp ngay ng dy
lin lc n tn Sp No tip xc vi cc lc lng Lo.
Cui bui hp, trung t Piroth trnh by k hoch phn pho bng li l chc nch. y l mt s
quan vc dng to cao, khun mt ln au v bnh d, mt cnh tay ct khin cho tay o s-mi lng
lng phi gi vo tht lng nh v mt v kh v dng. Piroth ch huy ton b lc lng pho ti
in Bin Ph, nom khng c v g l mt ngi tn tt. ng pht biu r rng, trnh by mt vn
nghin cu k. ng tng quen bit tng Navarre t hi cng phc v trong s ch huy NATO
t ti Fontainebleau. Mt bui chiu thng 7 nm 1953, Piroth t Paris n tm gp tng Navarre
nhng Navarre i vng. Piroth nhn li:
- Cng khng c vic g quan trng u. Ch xin bo co li vi tng Navarre l ti tnh
nguyn theo tng qun sang phc v ti ng Dng, ty tng qun giao cho nhim v g cng
c Ti sn sng i ngay khi c lnh.
Nu c c ln in Bin Ph, l v Piroth tng l mt s quan pho binh ni ting trong
tt c cc chin dch hi chin tranh th gii th hai, v ng li trn chin trng Italy cnh tay
phi ca mnh. ng hiu r, v tng tri qua kinh nghim chin u l ch cn ngm bn chnh
xc, mt khu 155mm c th tiu dit c mt cm pho 105mm. Phn pho l mt ngh thut
hnh thnh t chin tranh th gii th nht 1914-1918 v c hin i ho trong cuc chin tranh
1940-1945. Khi Tng t lnh hi:
- Vi c pho 155 mm m ng va mi nhn c, ng ngh c th phn kch hiu qu pho
Vit Minh khng?
Piroth bnh thn tr li:
- Tha i tng, ti s khng cho mt khu pho Vit no bn qu ba pht m khng ngm
bn v tiu dit n.
Mi ngi chung quanh, khng ai cho rng y l li m bo cng iu. Bui chiu ngy 17
thng 12, tng Navarre v nhng v cng i ln lt ti thm tt c cc c im. Phn ln lc ny
ang c xy dng nn cha th nhn xt c s vng chc ca cc mi cng s ang p d
dang. Mc d vy, cng bc l mt s im yu. l cc x g nc hm cha tht vng chc,
mng li ro thp gai cn c ch qu tha, cc giao thng ho cha tht y Nhng vn c
th b khuyt trc khi Vit Minh tin cng. Qu tht, khng g l mi v keo di bng vic xy dng
k hoch phng ng cho mt trung tm khng. C ngha l phi phi hp cht ch cc cng s
phng ng chnh vi cc phng tin phng ng ph v k hoch ho lc. Ti in Bin Ph hi ,
nu ch c mt k hoch phng ng tng th th ti vn cha c bit nhng k hoch phng ng
c th cho tng trung tm. Ban ch huy u tin ca tng Gilles ngay khi ti y phc ho mt
k hoch phng ng cho tng c im theo tng ca mnh. Cn ban ch huy tip theo do Castries
ng u li thit k theo nhng tng v nhng phng tin m ng nm c trong tay, khng
hon ton ging nh trc.
V vy, cm c im Anne Marie 1 v 2 mi u c b tr phng ng bi tiu on d l
dng s 1 vi bn i i gn b vng chc vi nhau bng cc v kh t ng. Nhng khi tiu on
3 b binh gm hai i i lnh Thi ti thay th, tiu on trng buc phi rt b mt vi v tr,
mc d nhng v tr ny c thun li v phng ng. C th thng k c nhng s l l tr ni trong
h thng phng ng, chng li ho lc ca ch. Mt trong nhng l do ca s thiu y ny c
th nhn thy trong l lch ca De Castries, vn l mt s quan k binh.
Chnh ti c nhn thy, ng trn nc hm phng ng ca in Bin Ph, hng chc s
quan b binh ni ting nh trung t Gaucher, c giao nhim v chuyn trch lo vic t chc phng
ng cho tp on c im Lalande, Langlais, Trinquant u l nhng s quan b binh sau ny l cp
tng. Chc chn nhng s quan ny u bit r nhng im yu trong h thng phng ng, v h
c th sa cha c nu c phng tin. Th nhng trong sut nhng tun lo vic chun b phng
ng, khng mt ai hnh dung c l cc hm chin u ca chng ta khng th no chng c
trc nhng n pho ch.
Ti nhn mnh l khng mt ai, bi v trong nhng ln tng Navarre ln y th st, h cng
c a ra mt s nhn xt nhng ton l nhng im th yu. Theo h th sut qung thi gian t 17
thng 12 nm 1953 n 13 thng 3 nm 1954 l ngy Vit Minh bt u m cuc tin cng, tp on
c im in Bin Ph c xy dng phng ng khng ti. Nhng trn thc t, Cc Qun bo
ca Php d tnh tng Gip s bn 25.000 qu n pho ph hy cc cng trnh phng ng
in Bin Ph trong vng 10 ngy, tht s l Vit Minh bn ti 20.000 qu n pho, ci t 60
mm tr ln.
D nhin, khng mt v tr phng ng no c th c c gi tr tuyt i. Khng mt v tr
phng ng no c th ng vng nu i phng quyt nh nh chim bng mi gi. Cc chin
ly Maginot ca Php v Siegfried ca c u b chc thng trong chin tranh th gii th hai;
bc tng chu u ca NATO v Vn l trng thnh ca Trung Quc cng c th sp nu chin
tranh xy ra.
Trong khi ch i ung chung vi nhau mt bnh ru trc lc chia tay theo tp qun nh
binh, cc v tng n t H Ni v cc v t ng ti in Bin Ph tip tc cuc hp ngoi tri.
Cc v i li di nng m ca mt tri thng chp, gia khu t c t trm qun y d chin l thin
v nhng vm hm cha pho, trong ting ng ca xe c n my, ting ngi ni to, ting in i
l nh v ting ng c my bay n gin.
Cc v c trnh xa nhm phng vin nh hc tr trnh xa thy gio trong gi ra chi, nht l
trnh xa cc phng vin ang tm cch chp nh ghi hnh. Pierre Schoendoerffer vn cn nh trong
c nhng li trao i gia cc v s quan cp cao, cng vi on phim anh ghi c. Tng Navarre
c thuyt phc mi ngi:
- Tnh hung chin u nu xy ra s khc hn vi N Sn. Ln ny qun Vit c tng
cng, c trang b tt, hun luyn k. S qun ch cng s ng hn, li c pho, ci v sng
phng khng ym tr.
Tng Cogny tr li nh c v thay mt tt c mi ngi in Bin Ph:
- V pha ta, v tr phng ng ca chng ta cng mnh hn N Sn nhiu. Pho binh ca ta
khng ch mnh hn m cn c t v tr hot ng c hiu qua hn. Qun Vit phi vt 500
kilmt ng b nm bom c th ti y. Khng nn lm iu g Vit Minh khng tin nh.
Ngy 20 thng 12, tng Navarre dng li Sno, trn ng t H Ni vo Si Gn. Cn c lc
- khng qun ny c xy dng theo k hoch chin lc mang tn Navarre. Mc d ngn sch xy
dng h tng c s b thiu ht, cn c Sno vn c u tin. Mt ng bng di theo hng
ng Nam - Ty Bc c thit lp gia khu rng tha cch Xavannakht ba mi kilmt trn
ng bay vo Si Gn. Chnh phng hng ca ng bng no c cc nh thit k chn lm
tn, t cho sn bay(2). Ci tn ny li c v nh mt a danh a phng. Nm gia khong cch
t H Ni i Si Gn (khong hai gi bay bng loi Dakota) pha Ty dy Trng Sn, sn bay
ny cn c th dng lm cn cn vn chuyn cc lc lng d tr hai bn sn ni.
Tng Bourgund ch huy vng lnh th chin thut min Trung ng Dng t s ch huy
ti Sn nhm kp thi i ph vi cuc tin cng ca Vit Minh Lin khu 4. Ngay khi ti y,
tng Navarre khng ngc nhin khi c bit nhng n v tin tiu ca s on 325 Vit Minh
nh thm d cc tin n ca Php t ti N Ph v bn N Phao. Theo k hoch nh, nhng
n v nh ca chng ta tun t rt lui, ch mong sao lm chm bc tin ca ch. nh ca
tng Bourgund l cho Vit Minh tin su trong t Lo, xa cc cn c hu cn mt mi giam
nhu kh sau khi tri qua nhng cuc hnh qun di xuyn rng m khng t c nhng thng li
to ln ng k, lt vo nhng vng su, vng xa trong dn chng cha c cm tnh lm i vi
Vit Minh.
Sau , qun Php mi bt u chn nh, tiu dit, hoc t nht cng y li qun ch v pha
Bc Th Kht. Tt c cc hot ng tc chin ny u da vo cn c Sn ni tch ly n dc,
lng thc v lc lng d tr.
Bourgund l bn cng tt nghip mt kho vi Navarre ti trng Saint Cyr v l mt s quan
thuc a. ng c mt dng v coi thng s chi chut, trang phc chnh mng i li nhanh nhn
li ni ngn gn. Tt c iu to cho ng n tng v mt v ch huy c kh nng i vi mnh
t ny.
Tng Navarre khng c l do phi lo lng c bit v vic Vit Minh sp tin cng trong
khu vc ny. Tng Gip s tin cng Trung Lo. Tng Navarre ang i sn v t nay Sn ang
trong tnh th gi vng cn cn thng bng vi sc p ca ch. Ti in Bin Ph, phi sau mt
thng na tnh hnh mi tht r rng, Vit Minh nu c quyt tm tin cng tp on c im ny
hay khng. Vng ng bng l ni Php ang iu qun, bt lnh phc v cho vng thng du
vn ang phi i ph vi nhng chng bnh ung th c chin tranh du kch, ph hoi, nn o ng,
s bi phn, hot ng tp kch cc n bt nh l
Thi tit Si Gn vo thng chp c bit d chu. Tri nng nh, nhng m li lnh. Ngy l
Thin Cha ging sinh sp ti. Khng kh no nc n ch cng thm nim vui v thi tit du mt.
L Noel Si Gn khng ch l tia chp ca mm hy vng le sng gia ma ng, m cn l mt l
hi ko di sut m cho ti khi bng ln nh sng vinh quang ca ban ngy.
Mt tp giy mi cht ng ang ch i Tng t lnh. Tng Navarre rt ght nhng bui t
hi ca gii thng lu. Phi chng y l do tnh rt r e ngi hay l do s kht khao uy lc?
Liu ng c bit hoc cm thy rng, gia m ng ny ng thng t to sng? Vic ght t
hi ny, phi chng bt ngun t nhng l do ng thng lnh lng h hng, hay t chi hi hp,
hoc do ng khng c kh nng tip xc vi qun chng? Trong nhng bui hp bn cng tc, tnh
cch ca ng, nhng tham lun ca ng, nhng li trnh by ca ng u rt c ch . ng pht
hin v th hin nhng lp lun chng c ca mnh bng li l r rng ti mc ngc nhin. H thng
thn kinh trung ng ca ng chnh xc mt cch rt ng ca ngi. Nhng, trong mt cuc hp thuc
loi vui chi, trong ba tic chiu i, trong ba tic ng, trong l duyt binh l nhng ni khng
c g phn tch hoc tm hiu m li phi c nhng c ch nh nhng, ph phim, phi to
dng, phi tht ra mt cu ng lc, phi im mt n ci, phi un mt ging ni, th ng hon
ton l mt ngi b tc ht v kh. Ci tr chi sn khu ny rt v tch s i vi ng. nhiu
ln, ti phi chuyn li xin li n nhng ngi gi giy mi ng tham d nhng bui hp khng
phi tho lun cng tc. Th nhng, ng l rt nhiu giy mi ng ti d l Noel li mang tnh
cht ca nhng cuc hp chnh thc. ng trao li cho ti mt tp giy mi v ni:
- Cu tm cho mnh mt li xin li
- Tha tng qun, l do vng mt ch c th l , m sao tng qun li khng i d l Noel
ti in Bin Ph!
Tng Navarre vui v chp nhn.
Th l ngy 24 thng 12 nm 1953, vo hi 16 gi ri, chic my bay ch tng Navarre h
cnh xung in Bin Ph. Nhng ln ny, ch c mt mnh i t De Castries ng n ti sn bay.
Khng c hng ro danh d, khng c kn trng v c chng trnh lm vic cng khng c.
Bi v, tng Navarre bo trc ng ch mun ln y n Noel vi cc chin s. ng gi in
ch th sau khi ng ti ni, phi triu tp cng nhiu s quan cng tt cng thc n m hy vng
cng vi ng.
Tp on c im vn ang trong qu trnh khn trng xy dng, cc my bay lin tip h
cnh, mang n cc thit b ri xe t cam-nhng GMC li chuyn n cc kho t di hm. Cc
binh lnh ci trn di nh nng, p t trn cc mi hm hoc tri dy km gai chung quanh cc c
im..
Bn cnh hm ch huy, mt lu vi cng sn. Trong lu bt c t t ru bn cnh chic bn
di tri vi d mu trng, trn bn by hai hng cc thng tp nh binh lnh trong l duyt binh.
Nhng chai sm-banh c a t Php sang ng nghim trn bn. Chung quanh bn, cc s quan
ch huy cc n v ang ngi ch Tng ch huy Navarre. Tng Navarre nng cao cc ru, ni
chuyn vi mi ngi. n nay, ti khng cn nh r tng qun ni nhng g, nhng ch c th
l mt bi pht biu theo nghi thc c in. Liu nhng ngi ang quy qun chung quanh ng, n
nghe nhng g? Nhng li chc mng, nhng li thin cm? Mt v tng ch c th ni li chin
thng vi ba qun. Tht tnh, lc ti khng nghe m ch ngh n nhng iu m tng Navarre
khng th ni ra li. Bi v trn bn giy t ti Si Gn lc ny hy cn li mt bc th m
tng Navarre t tay vit d dang gi v Chnh ph Php, sau khi hon chnh chuyn thnh
cng vn s 1 GENE/CC/TS ngy 1 thng 1 nm 1954, trong tng Navarre bc l: Trc
khi c trong tay nhng phng tin mi, ti khng th m bo thng li Trc vo ngy 31
thng 12 nm 1953, i t Castries cng nhn c in mt IPS ch th nghin cu kh nng rt b
in Bin Ph mang mt danh Xenophon. Nhng lc qu mun. in Bin Ph ang b vy
cht vic rt lui khng th no thc hin c v ch thu hp trong phm vi nghin cu mt. Cn
trong lc ny, vo bui ti ngy 24 thng 12 nm 1953 i in Bin Ph, nu t vn ny ra
trc cc s quan qun phc chnh t eo cc huy hiu l dng, d, b binh, pho binh, thit gip..,
th tt c mi ngi s m bo chin thng. V vy ch ring tng Navarre l u tin gi nguyn
vn trong lng s nghi ng v s hoang mang, lo lng.
Sau mt chu ru cho cc s quan, mi ngi bn tn ch cn li tng Navarre v i t
Castries ngi li vi nhau trong hm ch huy. Mt ngy tri qua, mt ngy lao ng v ch i
nh mi ngy khc. V vt mt ci l m Noel. Bui hong hn ngn ngi m ting n ca
ng c v ting h ht ca cc h s quan cng chm dt. Trong m hn lon ca ting ng v
ca gi bi, chic Dakota cui cng bay tr v H Ni. Thung lng in Bin Ph chm m
trong bng ti khng trng, ch c nhng bng n in nhp nhy. Mi khi c mt bn tay m lu
bt, lc nhng lung nh sng mu vng mi lt ra ngoi. Cng vi bng m s im lng ca ni
rng min Ty Bc x ng Dng cng ch ng trn a in Bin Ph, ngn cch c im ny
vi c im khc, bp nght nhng ting ng pht ra t cc cng binh xng v ting ku m ca
nhng c my pht in, gn nh bin thnh mt o lut buc mi ngi cng phi ni kh hoc
gi im lng.
Tng Navarre v i t Castries bc ra khi hm. Tng ch huy kh rng mnh. Ngoi tri
ang lnh. Sau ci nng ban ngy, by gi n lung kh lnh ca ni rng thm qua nhng b qun
o mng. Ti vi a cho ng mt o khoc ra trn bng vi dy c nh bn ngi sao cp bc i
tng. Mi ngi cng i b n v tr trung tm ni lm l thnh n m Thin Cha ging sinh.
Pha sau bn th l nhng ngi lnh l dng ngi chung quanh mt cy thng c thp sng. Cc
i t ngi cng tng Navarre trn hng gh u.
Trc khi lm l, cha tuyn y gi cao cnh tay, vn bn tay ln rt cao nh mun vn ti
nhng pha bn ngoi, ti tn nhng dy i bn kia sng Nm Rm, ni nhng lnh canh ang ng
gc. Chung quanh linh mc, mi ngi u qu gi trong t th ca con chin xng ti hoc ca
hip s trong l th phong. Sau , mi ngi t hp trong nh n chung quanh chic bn di chm
su trong chin ho. ti c ch ngi ca mnh, tng Navarre v i t Castries phi lch qua
nhng tm gh di pha ngoi. Cc s quan cp t Revol, Piroth, Guth v nhng ngi khc ngi theo
th t thm nin cp bc. Ti ngi pha ngoi cng, lng quay ra pha ca lu c che kn bng tm
vi ka-ki pha len. Khng kh cng nh nhit u du mt. Ti cng khng cn nh nhng cu
chuyn trao i qua li trong ba n. V thc n, cng ch cn nh c mn tht nhi ngui lnh,
dnh cht vi lp m trng ng bng trn a st do mt ngi lnh Ma-rc mc b dn tc mang
li.
C ting xe Jeep xch ngay bn ngoi gian hm. Mi ngi cng ngng cu chuyn. T bn
ngoi vang ln ting ni to ca trung t Gaucher: V Thnh Barthelemy, thng tay bn git, nghe
nh mt khu lnh chin u vang vng t thi Jeanne d Are. Gng mt nhn l ca trung t Revol,
chnh vn phng B Tng ch huy cht rn li nh lp m ng trn mn tht nhi t trn a. Tm
lu bt c vn ln. Trung t Gaucher ch huy bn l on l dng ng trn i Him Lam cht
xut hin, c soi r bi nh n in trong lu. L mt ngi tm vc cao ln, Gaucher phi ci
mnh bc vo trong hm ri li lp tc ng nghim sa li vnh m, cho Tng ch huy:
- Xin li i tng. Ti va t c im Batrice v y. Ti hn n ung ru cng vi
binh lnh, ng trn . i vi cnh l dng chng ti, m nay qu l nhiu k nim ng bun.
Tng Navarre mm ci ni vi Gaucher:
- Mi vo! Ngi xung y!
Gaucher nng n t ngi trn chic gh st cnh ti, ng thi cng p lun ti phi ngi
nhch vo mt gc bn, bn cnh trung t Guth.
Ti cm thy m ngi thm mt cht. Tng Navarre v i t Castries tip tc cu chuyn
ang ni d; mt k nim chin u trong m Noel ti vng ni Vosges Php. Sau khi n xong
ming tht nhi, Gaucher hi to Castries:
- Thng tay bn git - ng c hiu khu lnh ngha l g khng? H? H?
Gaucher c tnh dn mnh nhng m thanh h? h? trong cu hi. Castries tr li:
- Trong k binh, l mt kiu tc chin gip l c. Nhng cn trong i ng lnh l dng, c
l Revol hiu r hn ti.
Revol ni:
- Ti khng phi l k binh, ti khng tho lm v k thut chin u trn mnh nga. Nhng
Thnh Barthelemy qu l gi cho ti mt m thm st.
Gaucher ct ngang:
- Thi, khng di li na! V Thnh Barthelemy, thng tay thm st! l ni dung bc in mt
m bo tin c o chnh ti ngy 9 thng 3 nm 1945 ca Nht. Ti qun v mun qun nhng
khng c. Ngy 9 thng 3 nm 1945 ti ch huy tiu on 1 thuc trung on b binh l dng s
5 ng Vit Tr st cnh qun i Nht Bn.
Trung on chng ti nm trong bin ch ca binh on do tng Alessandri ch huy, lc
ang hnh qun d ngoi khu vc nam ngn sng Hng. Khong 9 gi ti, cht ti nhn c in
mt truyn qua my b m v tuyn t H Ni, khu lnh: V Thnh Barthelemy, thang, tay bn
git!, khu lnh ny c nhc i nhc li sut m, bo tin Nht Bn tin hnh o chnh.
Gaucher dng li, ung chm ri mt cc ru vang ri tip tc k:
- Chng ti i ngc ln vng trung du ri theo ng 41, ln tn in Bin Ph. Ai chim
c thung lng ny tc l nm c ton b vng thng du. Sn bay in Bin Ph hi vn
cn tt, v chnh ti y, nhng chic Dakota thuc lc lng 136 ca Anh ti Calcutta n
bay ti tip t cho chng ti. Cng chnh ti y vo ngy 29 hoc 30 thng 3 g ti c tip n
i t Dewarin, trng cc phn gin v i t Langlade c phi vin ca Chnh ph lm thi, t
my bay Dakota bc xung, ni vi chng ti:
- Tng Gaulle ch th cc bn phi gi ly mnh t ng Dng bng bt c gi no. Tuyt
i phi gi bng c thung lng in Bin Ph.
Nu gi c in Bin Ph, c ngha l cu c x ng Dng thuc Php
Ri Gaucher li ci to, ni vi Castries:
- ng nghe r khng? Nu ng gi c in Bin Ph, c ngha l cu c x ng Dng
thuc Php
Cu chuyn nm xa li c tip tc. Hai ngy sau khi tip c phi vin Chnh ph Php,
tng Alessandri v ton b c quan ch huy rt v pha Phng Sal, Lo ri chy sang Trung Quc.
Gaucher, lc l i y, li trn gi in Bin Ph cng vi mt tiu on b binh l
dng. V tr ch huy ca Gaucher lc t trn i Him Lam st ng ci, by gi gi l c im
Batrice. Qun i Nht tin n. Cuc chin u din ra c lit. V m tn qun ca Php li
ngc dng sng Nm Hu, rt chy sang Trung Quc
Cu chuyn chm dt vo ng na m.
Cng ng vo m hm , nhng n v i u ca s on ch lc Vit Minh mang s hiu
308 sau khi hnh qun lin tc sut ba mi m khng ngh chim lnh cc im cao st thung
lng in Bin Ph. Ngy 25 thng 1 nm 1954 b i ca tng Gip ti nhng mm i pha
ng thung lng lng cho gn cao im 781. S on ny hnh qun sut ba mi m khng
nghi, trn nhng ng ci ln hoc ng hm xuyn rng. H vt ba con sng v hng trm
con sui, n mi ngy hai ba, mi ba mt nm cm, thng thng l go v c cha nhiu
vitamin hoc go np v c sn trn ng. Mi ngi lnh mang theo nm ngy go ng trong
nhng bao vai khoc ngang ngi. S on hnh qun rt nhanh, c sc chng no i nhanh chng
y, h i sut m trn nhng ng nh, gp nhng on kh khn lm mi thp uc bng nha
cy soi ng. Mi ngi u i giy vi lm t Trung Quc, nh nh nhng i giy th thao
qun vt. Nhiu khi, tit kim i giy, h i chn khng nhiu gi trong m.
Vch cao im 781 nhn xung thung lng lng cho nh mt bao ln. T trn vch ni ny
nhng ngi lnh s on 308 c th nhn thy nhng nh n t cc doanh tri ca Php, k c cy
thng n l Noel c thp sng ngay di chn h. Nhng ting ht cng vng n tai h.
y l nhng bi ht thnh ca hay l nhng bi ht mi ung ru? khong cch ny bu
khng kh nh quyn vo nhau, ho nhp vi nhau. Nhng ngi lnh s on khng phi l nhng
tn tn gio. H khng tin vo nhng o gio v tch s. Tt c nhng ngi lnh ny u ang
c mt y, trn nh ni . y l s on thin chin nht trong lc lng xung kch ca Vit
Minh. Nhim v ca s on l nh thc su, tiu dit k ch. Pha sau s on l c mt o qun
gm nhng n v b binh, pho binh, v pha sau na cn c mt i qun dn cng ang vt cc
no ng rng, tin v hng mt trn Him Lam.
Ch trong vi gi na cc tiu on ca s on 308 s chim lnh tt c cc li ra vo ca thung
lng lng cho. n rng sng, khi cc i lnh d ca Langlais tr v cn c sau nhng cuc hnh
qun lng sc nhanh chng, s on 308 s kho cht tt c ca ra vo ca tp on c im.
Ngy 25 thng 12 nm 1953, ngy l Noel, vn mnh cuc chin tranh ng Dng c th
ti im khng-tr-li ca lch s. Trong m hm , c th tp on c im b trn ngp qun
Vit Minh v khp ni trn bn o ng Dng cc lc lng ca tng Gip c th pht ng
cuc tng tin cng. T tr i, c th hai i th Php v Vit Minh s dc ht lc lng, lao vo
cuc chin u vi tt c nng lc v c l c danh d ca mnh. Tng Navarre ti in Bin
Ph vo ngy 24 thng 12. Ngay trong ngy hm sau l ngy l chnh thc mng Cha Gisu ra i,
c th tng Navarre s c chng kin mt ci g lm thay i cc din: mt s may mn, mt
im nt lch s, mt vn mnh hoc mt s tnh c?
Trong khi , bu khng kh hong ht p ti Sn. Tng Navarre cng chng ti ri
khi in Bin Ph v ti Sn lc bui tra ngy 25 thng 12. Chng ti n chm v sng m
bui sng ti in Bin Ph qu dy c khng cho php my bay ct cnh.
c thng bo trc, tng Bourgund ra sn bay n tip. ng mc b qun phc nhu
nt, dng iu cung qut cp mt linh hot khc thng. ng quay u nhn khp mi ni c v nh
c ai ang np trong bi rm. l nhng b i Vit Minh.
Tng Bourgund bo co, m hm qua Vit Minh chim Th Kht v hin nay ang tin
n Sn. C mt hot ng khc thng ti cn c ny. Khng cn l bu khng kh vui nhn ca
nhng ngy l hi m ch ba ngi Php c mt ti tin n ho lnh ny cng c th to ra trong
ngy ngh c ghi trn lch. Cng khng phi l bu khng kh no ng trc lc hnh qun
chin u. y l s chun b rt chy. Binh lnh cht ln xe ti nhng th tht l k cc, mt chic
bn lm theo kiu Trung Quc, mt my lnh chy bng du ho, nhng t ng h s ti liu m
tung khng kho v.v C c mt v i t i ngc m b-r . y chnh l v ch huy cuc
hnh qun rt chy. Chic xe Jeep ca ng chun b sn cho chuyn i xa c bm theo ng tng
bc trong khi ng chy i chy li thu nht tt c mi hnh l c ca mnh.
Tng Navarre cp tai li ch lng nghe t nhng cu bo co u tin. ng ni kh
mt cu kh khan, triu tp mi ngi vo gian nh g min nhit i l ni t s ch huy. i t
Berteil va t Si Gn ln y lc sng sm ngi pha sau bn. Va thy chng ti bc vo, ng
nhn tng Bourgund bng cp mt khinh b c st ti mc mi ngi nh c th s thy. Berteil
hon ton khng c u c hi hc. ng khng h bit n s khoan dung v s n cn m ng cho
l khng ghi trong lut l x giao. C nhn cch sng ca Berteil, c v nh ng khng th hiu ni
th no l nim vui ging ci ting khc. Nhng v mt qun s th ng li hiu c ci khng th
hiu ni; ng c th phn tch ch trong vi pht, mt tnh hung ri rm nht. ng bit ct n ra
thnh tng mnh r rt. Trc mt Tng t lnh Navarre, ng trnh by nhng li pht biu, m
khng ai c th tranh ci c, v khi ng gii thch th ai cng nghe. Tc l tng Bourgund
hnh ng tri ch th nhn c. ng l phi cho Vit Minh tin su vo khu rng tha th
ng li mun chn i phng ngay t u ni. Vi , ng a cc i i v pho ln pha
trc tin hnh chin u. Nu thng, d nhin ng c thng hun chng. Nhng, trong m
ti Vit Minh tin nh lun cc khu pho va xut trn. Th l, nhng i i sung sc ca
Bourgund cng vi cc khu pho u nt vn di sc tin cng ca Vit Minh. Th Kht vi vng
di tn y nh Paris nm 1940. By gi, tng pht ny sang pht khc, mi ngi ch i Vit Minh
tin vo Sn nh nhng xe tng ca tng c Rommel tin n Paris rt nhanh.
Nhng li l ca Berteil nh nhng ci gai chc vo tng Bourgund.
Ch thch:
(1) Tn tt Groupement operationel du Nord Ouest, ngha l Cm tc chin Ty Bc
(2) Theo ting Php Sud (ng Nam) Nord-Ouest (Ty Bc)

Jean Pouget
Dch gi : L Kim
Chng 6

D nhin, Vit Minh cha c nhng xe bc thp, nhng r rng l nu c th cuc hong lon cng
tng ln gp bi. Trong khi tho lun cc bin php phng, c ngi no ra lnh ph hy
chic cu ch yu trn con ng t Th Kht i Sn, nm trn sng Sbang Phai. mt Bc on
ct ny c mt n v nh cng binh cht gia chng ti khng bit iu g s xy ra.
Tip theo li pht biu ca Berteil, i y Graillat cng tham gia kin. ng vn l mt i y
k binh chc nch, nng ti 95 kil, hin nay ang ch huy mt i i xe bc thp Lo. i i
ny do ng t thnh lp, bng cch thu thp hai mi xe bc thp c v trang c k ca M, mt
trm nm mi lnh Lo hay ci, thng minh, nhn ni. ng t chc c mt n v nghim
chnh, vt s mong i. Mt trung i ca ng c bit phi ti Th Kht, nhng vn cn
u trn ng i v ang gi in v xin chi th.
Theo bo co ca trung i trng, th x nh b ny vn rt yn tnh k t khi cc c quan
qun s hp tp di tn. Dc ng i, trung i pht hin thy c nhiu kho n hnh nh b b li.
Nhng tin tc do i y Graillat thng bo lm mi ngi xn xao bn tn. Tng Navarre hi:
- Trong trng hp trung i xe thit gip ca anh cng phi rt v Sn th liu c th vt
qua sng Sbang Phai c khng?
- Bo co i tng, khng th c. Ti bit rt r y l mt nhnh ca sng Mkng. on
xe ca chng ti khng th no vt qua c nu khng c cu.
Tng Bourgund ngi trn chic gh g m nh st xung t. y l mt trng hp thng
thy trong vn hc nhng him thy trong cuc sng i thng. Tuy nhin, khi gp phi th ngi
ta vn c phi chp nhn v hiu ra ngay. Tng Bourgund nh mt v anh hng trong truyn c tch
b cc th lc di m ty nh qu. m ma qu b nh trong rng n ht c ca ng.
Tng Navarre ko ring ti ra mt ni, ni vi ti bng mt ging trm tnh, chnh xc nh
thi quen vn c:
- Mnh hi lo ngi v tnh hnh sc khe ca tng Bourgund. Cu c th dng my bay ca ti
a ng y v Hu c khng?
Th l tng Bourgund b cch chc t lnh min Trung ng Dng mt cch b mt. Tng
Franqui c c ti thay th. Tht l bt hnh.
y l mt ngi bn na cng kho vi tng Navarre.
S on 325 Vit Minh hon ton khng bit cu chuyn ny v khng c mt nh bo no
c chng kin sau tit l. Mi bn mi tm gi sau cc nh bo mi ti Th Kht. l
thi gian va chng ti bc li cy cu qua sng Sbang Phai gi cc on xe bc thp quay
tr li a my bay i n nhng tiu on d di tn v ng bng quay tr li Sn. Trong khi
Brchignac v Bigeard hot ng rt khn kho trong rng nh qun Vit tin vo tm pho
ca Php. Mi nhn b nh te, cuc tin cng ca Vit Minh vo Trung Lo cng gim bt sc
thm nhp. Ngy 20 thng 1 Th Kht c chim li. Nhng t ngy 11, mt vi dng tt ni bt
trn bo ch ng Dng b ct i gy xc ng trong cng chng Php.
Tng Navarre m cuc hp bo. ng vn cn c v hi lnh nht vi gii bo ch, nhng bn
thuyt trnh ca ng rt r rng v c tnh thuyt phc. Bui hp bo kt thc vi quang cnh mi
ngi u cm cc ru trong tay. Nhng khi vit sch, Bodard ghi li cu ni ca hai nh bo
m ng nghe c khi ra khi Tng hnh dinh: By gi th c v nh ng y thng. Nhng ta hy
ch xem v tnh hnh ng Dng vn cn nhng nhng nh th..
Tng Navarre t ra thng thn, ci m.
ng khng h ni vi cc nh bo trong cuc hp ngy 2 thng 1 l ng ch i Vit Minh tin
nh in Bin Ph. V ng quyt nh m cuc tin cng ginh li Lin khu 5 trong vng chn
ngy.
inh Vn Sung
Chin dch Atlante, nhm nh chim Lin khu 5 l vng t do ca Vit Minh t ngy bt u
cuc chin tranh Vit-Php c ghi trong k hoch Navarre cng nh trong tt c cc phng n
tin cng t bay nm nay.
Trong khong thi gian , khu vc c coi l ci cht ca Vit Minh ko di t nam Nng
n tn st Nha Trang c t chc li: vng ng bng ven bin tng i tr ph; nhng rung
la nc sn xut hai v mt nm, kh cng vi ngun hi sn nui sng hai triu dn. Nhng
thuyn bum vin dng t o Hi Nam ca Trung Quc thng chc thng vng vy phong to
ca hi qun v khng qun Php, mang n cho Vit Minh nhng v kh n dc vin tr. Trn
lnh th Lin khu 5 m khng mt a im no c th thot khi tm pho t tu chin bn ln, Vit
Minh vn thnh lp, trang b, hun luyn c bn trung on ch lc, mi trung on c mt i
i pho i km.
Lin khu 5, b lng qun hoc c thot khi mt cch k l khi Php quay tr li ng
Dng nm 1945, nay tr thnh mt u cu chin lc rt c gi tr ca tng Gip. T cn c ny
tng Gip c v cuc khng chin Nam B v tun t a cn b v v kh ti min Nam. on
ng xe la t Nha Trang i Si Gn, nm mt phn trong h thng ng st xuyn ng Dng,
c coi nh ng kim tim bm thuc tr lc. Tng on xe la gm ba hoc bn toa, tng t ra
vo, c Php kim sot rt k v Vit Minh bo v rt u. Cc lc lng v trang Lin khu 5 d
nhin, gi mt v tr trong cc k hoch tng phn cng ca tng Gip. T cui thng 1 nm 1954,
lc lng ny tin theo hng Bc nh ln Ty Nguyn, tiu dit h thng phng th yu t
bng cc n bt nh ca chng ta. Cng phi hp vi cuc tin cng Trung Lo, nhng lc lng
ny c th nh chim vng Ba bin gii ch trong vng vi tun. T , s uy hip H Lo, ng
Campuchia, cng nh Nam K v Si Gn.
B Tng tham mu ca tng Navarre hiu r cc ca Vit Minh v chun b cc
phng tin cn thit i ph. Nu ti khng nhm th cc lc lng c b tr phng th Ty
Nguyn cn ngang bng hoc ln hn lc lng s dng trong chin dch Atlante. Nhng kt qu d
tnh s t c trong phng ng cng nh trong tin cng u ging nhau. Nhng lc lng d tnh
huy ng trong chin dch Atlante s c th tin cng trc nhm dp tt hoc v hiu ho cuc tin
cng ca Vit Minh, hoc c th ch Vit Minh nh ln Ty Nguyn s chng li bng chin thut
phng ng. Tng Navarre chn chin thut phng ng v c nhiu li th hn.
Trong vn bn ngy 25 thng 1 nm 1954 lin quan n vn ny c ghi r: Nhng hot
ng qun s ny c tin hnh di hnh thc tin qun theo hng Nam-Bc bng cc lc lng
phi hp gia cnh qun t nam Nng tin xung v cnh qun tham gia chin dch Atlante t
Bnh nh tin ln. Cuc hnh qun phi hp tc chin s phi kt thc trong thng 7 nm 1954.
Giai on u, cuc hnh qun Arethuse gm hai mi nhm tiu on, trong c hai tiu
on d, ba cm pho, hai i i xe bc thp, bn i i cng binh. Mc ch l nh chim Ph
Yn, giao tnh l cho chnh quyn Bo i cai tr
Cn c vo s lng binh lc tham gia chin dch Atlante th y khng phi l mt cuc hnh
qun qui m ln. Nhng cuc hnh qun cn qut Bc k, nh chin dch Brochet cn c nhiu
phng tin hn, c cht lng hn v thng cng ch thu c nhng kt qu rt mng manh.
Tm quan trng ca Atlante nm trong gi tr ca mc tiu. Nu hy b c ci l la nui dng
cuc khng chin ton min Nam v giao cho chnh quyn Bo i qun l, th c th coi nh y
li c cuc chin tranh ra tn ca ng Qung Bnh.
S tht bi ca chin dch Atlante bt ngun t mt cng thc c in i lp vi chin dch
in Bin Ph. Nh t Nc Php bui chiu bnh lun: Tng Navarre lao vo pha Nam, tng
Gip tin cng mt Bc. Phi chng Atlante l mt sai lm v chin lc?
Tng Gip tp trung chung quanh in Bin Ph b phn thin chin nht, ng o nht
ca lc lng ch lc tc chin v nh m cuc tin cng vo ngy 25 thng 1 nm 1954. Tng
Navarre bit r iu nhng li l nh ti mc, nm ngy trc khi chin dch in Bin Ph c
th xy ra, li iu ng mt b phn lc lng ca mnh ti mt ni cch xa mt trn chnh hng
ngn kilmt. Ch cn nu ln con s cc tiu on tham gia chin dch Atlante, bt c mt hc
vin nm th nht no ca trng Cao ng qun s cng c th dng chng minh Tng t lnh
ca mnh vi phm nguyn tc tit kim lc lng. S chng minh ny khng cn mt chng c
no bi v s tht l cc nguyn tc b vi phm rt r rng. Ch cn khng k n cc nguyn tc
, nh ngi ta vn thng l gii mt cch tru tng khi bn n vn chin lc, ri vin vo
cc iu kin c bit ca cuc chin tranh ng Dng.
Mc tiu nh chim ca chin dch Atlante l quan trng. Nhng r rng khng phi y l
chuyn hy sinh gi H Ni hoc in Bin Ph. Cng khng phi l chuyn hy sinh ton b lnh
th ng Dng cu H Ni. B ch huy Php quyt nh m chin dch Atlante ngy 20
thng 1 trong khi ang ch Vit Minh nh in Bin Ph ngy 25 thng 1. Chnh v l , cc tiu
on tham gia chin dch min Nam khng th c mt Bc k v cng khng th ti c
in Bin Ph nu Vit Minh tin nh.
Nhng n v t di quyn ch huy ca Tng t lnh Navarre trn ton ci ng Dng
khng th thay i d dng c nh cc qun c trn bn din tp ca Hc vin chin tranh. Cc
lc lng v trang ca tng Navarre nh nhng mnh vi khng u nhau, chp v cho va kht
vi nhau trong b qun o ca vai h. Cn qun i ca cc quc gia lin kt ng Dng th nh
nhng mnh snh mnh s gn cht vo nhau nh b trang tr ghp mnh c truyn. Cc tiu
on ca Campuchia khng th iu ng ng cu cho Trung K hoc Bc Lo. Nhng, vic cc
n v ca Nam Vit nam khng th ng cu cho vng ng bng Bc b ngi Nam K khng
mun i chin u tn Bc k, khng phi l iu ng lo nht. Ngay trong cuc tip xc u
tin vi tng Navarre, tng Nguyn Vn Hinh trnh by:
- Khi ti iu ng mt s tiu on ca ti min Nam Vit nam ln Ty Nguyn cch Si
Gn 200 kilmt, binh lnh ca ti ngh rng ti lu y h bit x, mc d hi cha c ch
nh trn cao nguyn ngi Thng. i vi h, cao nguyn Trung phn l vng lnh th bn
ngoi, chng khc g iu ng mt trung on lnh Php thnh ph Lille ca Php i sang tn
Tombouctou Chu Phi.
Nhng n v truyn thng ca lc lng vin chinh Php, tc l nhng n v duy nht c
thnh lp Php, mang cc ph hiu c truyn ca qun i Php nh tiu on xung kch k binh
s 1, trung on b binh thuc a s 22, tiu on xung kch b binh s 10.., khng phi l nhng
n v c ng lm. Trn thc t nhng n v a phng ny thiu cn b v phng tin thch
ng vi nhim v. l nhng n v tuyn qun ti ch, trang b nhng phng tin ph hp nht
vi hon cnh a phng, khng ging nhau thay i rt r rng v mt ny, mt khc. Tuy vy
cng khng c tr ngi g ln. Trong khi thch ng vi hon cnh a phng, cc tiu on t c
s mm do v chin thut li b mt tnh c ng chin lc. Binh on c ng s 100 c thnh
lp trn c s mt tiu on Triu Tin trong cuc chin tranh Triu Tin (1950-1953) nhng ri
c b sung thm bng cc binh lnh ngi Nam K v ngi Thng, phnh to ln gp i, ri
gp mi tiu on. Gi tr ca mi tiu on c s, bt ngun t mt tiu on gc, cng c tng
ln gp mi, nhng cc binh on 100 gm mi tiu on vn khng th s dng hu ch bn
ngoi lnh th Nam ng Dng. Cc n v thuc lc lng d tr ca Php cng vng ho,
tc l b sung thm nhiu binh lnh da vng. Nhng tiu on d ca Php, c th nhy t trn my
bay ang bay xung mt im nh bt c ni no trn chin trng di t, nay c ti 50
phn trm qun s l lnh Vit nam. Mc d vic chn lc kht khe c coi l nguyn tc trong cc
n v xung kch ny khin cho binh chng d c hng mt quyn t tr no v mt a l,
nhng tiu on d vn ch hot ng c hiu qu khu vc c lnh Vit nam c tuyn chn, tc
l ng bng Bc b.
Tnh cht khc nhau v hnh thc v gi tr s dng khin cho vic lp rp tin hnh mt
hot ng qun s qui m ln tr thnh kh khn, phc tp. Vic tiu chun ho tng ngi lnh l
iu cn thit cho vic tin hnh chin dch. Trong mt i qun c in, cc n v trong cng mt
binh chng c kh nng thay th ln nhau, h tr, b sung cho nhau. Nhng trong cc i qun do
tng Navarre ch huy ng Dng, kh nng ny khng c. Ngoi lc lng tng d b gm
khong ba mi tiu on, cc n v khc u ch hot ng c hiu qu ni ng qun trong cc
tnh.
Nhng lc lng tham gia chin dch Atlante c huy ng t ba vng lnh th khc nhau
thuc Lin khu 5, tc l vng Trung K, Nam K, Ty Nguyn, tr mt tiu on d. Tt c gm
khong hai mi nhm tiu on b binh, ba cm pho binh, hai tiu on cng binh. Thuc cao
nguyn Trung phn c hai binh on c ng mt tiu on c ng, mt i i xe thit gip, mt
tiu on cng binh (nhng ch c hai i i).
Thuc cc lc lng lc qun Nam Vit nam c binh on c ng s 100 (gm bn tiu on),
mt tiu on d lnh Vit, mt tiu on cng binh (hai i i), su tiu on hnh qun lnh Bo
An. Thuc cc lc lng min Trung Vit nam c binh on c ng 21 (gm ba tiu on) hai tiu
on c ng, mt i i xe thit gip. Thuc lc lng tng d b c mt tiu on d.
Nh vy l khng c mt n v no ca Bc k v cc tiu on d ang ch i tham gia vo
trn nh in Bin Ph.
Trong tm tr B ch huy qun i Php cuc hnh qun Atlante nhm mt mc tiu chnh tr
khng th tuyn b cng khai c.
c tho thun l nhng vng t do qun i Php nh chim c s giao li cho qun i
bn x v chnh quyn Bo i qun l. Thng 9 va qua, vic trao vng Bi Chu v Pht Dim cho
Bo i l th nghim u tin. Tuy nhin trong s nhng ngi bi quan, nhiu ngi cho rng mt
mnh chnh quyn Bo i khng th chng li ni Vit Minh. Mc d vy, tng Navarre vn kin
quyt gi vng quyt nh c, thm ch ng cn mi Bo i tham gia Ban ch huy ti cao cuc
hnh qun Atlante. Quc trng nhn li, nhng li c dc s Giao lm i din cho mnh. Tng
Hinh l ngi ang m p tham vng li khng c u nhim. Vit u tin ca ngi i din Quc
trng, dc s Giao, ngay sau khi c c vo ban iu hnh chin dch l nm lun trong tay vic
kim sot ngn qu dnh cho vic chi tiu v hnh chnh dn s, gm mt khon tin ln.
Tng cao u Dejean v Tng t lnh Navarre c gi , khng can thip vo chuyn ny. Chnh
quyn Bo i c Php cng nhn l i din cho mt quc gia c lp. Nu Php li nm gi
nhng lnh th, d l do qun i Php nh chim c, vn s b coi l bc u tin phn li li
cam kt. Atlante c gi tr ln v s th nghim: nu chnh quyn Bo i hon thnh nhim v tip
qun lnh th Php s tip tc y mnh n lc nu Bo i tht bi th Php s chng cn gi li
cam kt mt cch v ch.
Trong tnh th tan r ni chung trn ton ci ng Dng vo cui ma h 1953, Atlante cng
s gp nhng may ri khc nhau. Hi ngh Geneve sp hp. Kt qu m Php t c ti hi ngh
ny c th bit trc l s ngho nn v ph thuc vo con bi chin tranh duy nht ca chng ta,
mt con s 2 r hoc 3 nhp nh Ngoi trng Bidault hi nhn xt. Nhng cng c th, nu
Atlante thng li, iu s gii thch, c l H Ch Minh s chp nhn rt qun khi cc lnh th
pha Nam v tuyn 17. Nhng s thng li in Bin Ph chi c gii thch trn nguyn tc tit
kim lc lng. Atlante khng c mt cht nh hng no ti in Bin Ph cng nh ti s mt
rung trong vng ng bng Bc b.
Nu tht bi in Bin Ph nh du mt thi im trong lch s ca Php - v c th c lch
s th gii v nhng hu qu ca n hu nh vn cha hon ton chm dt - tht bi ny cng ghi
nhn mt thi im trong nhng quan im v l thuyt qun s ca chng ta. Nu mun gii thch
chin tranh ch di nh sng duy nht ca nhng nguyn tc c in ph y bi, c ngha l
chng hiu g v cuc chin tranh ny c, chng khc g em nhng nguyn tc nh bi Bridge
chi bi Belotte, cng l chi bi l nhng kiu cch rt khc nhau. i vi mt ngi theo ch
ngha Mc-xt, chin lc qun s trc ht l chnh tr. Lch s cuc chin tranh in Bin Ph
gn lin mt cch r rt vi hai s kin chnh tr trng i, nh du bng hai thi im ca cc hi
ngh quc t hp Berlin v Geneve, tri di trn ba gii on khc nhau.
Trong ba gii on ny, thi ca tng Gip trc tp on c im in Bin Ph, nhng
t tng, quyt nh v hnh ng ca ng c thay i t ngt, nhm thch ng cht ch vi nhng
hon cnh chnh tr quc t.
Trong hai thng u sau khi Php chim ng in Bin Ph, Gip ch coi hnh ng ny nh
mt s cn ph ca Navarre, mt phn ng trc nhng k hoch tin cng ca Vit Minh, mt s
lut nt chai trc khi tin hnh tng phn cng(1). V tr ca Php ti in Bin Ph cn tr k
hoch ca tng Gip tin qun sang Thng Lo v khuy ng x Thi mt chng mc no .
Ch vi nhng l do cng tng Gip tin hnh mt cuc tin cng chp nhong nhm
ginh c nhng thng li nhanh chng. ng cha ngh l mt thng li quyt nh v hi ,
cng khng c mt ti liu no ca Vit Minh coi l thng li quyt nh.
u thng 12 nm 1953, tc l vo thi im m c hai pha, tng Navarre cng nh tung
Gip, u chp nhn cng giao chin ti thung lng lng cho, cng chp nhn nhng ri ro tnh
k. Ngy 25 thng 1 nm 1954, b i ca tng Gip sn sng tin cng. Nhng, cng trong
ngy hm , Hi ngh T cng sau nhiu ln tuyn b hp ri li hon do Lin x mun bn
chung nhiu vn v do Php mun m rng thnh nm cng quc c c Php tham gia, cui
cng khai mc ti Berlin. Ti ngy 25 thng 1, tng Gip ra lnh hon cuc tin cng ch i
trn vn mt thng nhng kt qu ca hi ngh quc t ti Berlin(2), phn ln cc lc lng b i
Vit Minh vn ng qun ngay trc tp on c im in Bin Ph.
Ring s on 308 c trao nhim v tin hnh mt hot ng th yu, tc l tin sang Lo
y li cc n v Php-Lo trn ng tin v kinh Luang Prabang.
Ngy 18 thng 2, s on 308, c mnh danh l s on thp, bao vy nm tiu on Php ti
Mng Si. Vic chun b tin cng hon tt. Nhng khu sn pho 75, n dc, lng thc u
c chuyn ti in Bin Ph bng sc ngi. Chi cn vi ting ng h b i Vit Minh
chim gn Mng Si. Thng li r rng v pha tng Gip. S sp cng r rng v pha
Php, B ch huy qun s Si Gn tuyn b nh vy. Cng ngay trong ngy hm , thng co
cui cng ca Hi ngh Berlin tuyn b s hp tip Hi ngh quc t ti Geneve. Bn mi tm gi
sau, s on 308 ri Mng Si, cp tc hnh qun tr li in Bin Ph, li chim lnh v tr c
sau tham gia trn tin cng vo nhng ngy u thng 3. T nhng ngy ny, tng Gip quyt
nh tp trung lc lng, ginh chin thng bng mi gi.
Cng trng ca tng Gip l bit iu hnh mm do hot ng ca mnh. Nh nh bo
Php Jean Ferran nhn xt: Chin lc ca mt ngi Mc-xt l khng tch ri chnh tr vi
qun s nhu ngi Php chng ta. Nu chng ta bit m rng nh vy th s c nhiu kh nng ln
hn. Navarre v Cogny khng c nhng kh nng . B thua trn in Bin Ph vo thng 5,
Navarre v Cogny tranh th c thi gian ma kh ng bng v cui cng tht bi ton b
cuc chin tranh m khng bit g n Hi ngh Geneve. Nu b thua ngay ti in Bin Ph t hi
thng 1, c l h ch b thua mt trn nh v vn cn tranh th c thi gian.
n thng 1 nm 1954, tp on c im y p cc tiu on hon thnh mi vic chun b
mt cch tin tng. Bn bo co tnh hnh t 26 thng 12 nm 1953 n 25 thng 1 nm 1954 gi v
Tng hnh dinh cho bit: Ti vng thng du, trung tm khng in Bin Ph hin ch cn li
mt s cng vic chi tit cng c vic t chc phng ng ang sp hon thnh.
Trong kh ch i cuc tin cng, c Cogny ln De Castries u trnh a qun i xa ti nhng
mm i bao quanh thung lng in Bin Ph. Va li, Vit Minh cng tin xung lng cho, ch
cn i khi trung tm vi kilmt c th bt gp.
Ngy 28 thng 12 nm 1953 trung t Guth l tham mu trng ca Castries b bn cht khi
ng ang dn qun sc so mt pha Bc chun b t s ch huy ca c im mang tn Gabrielle.
Ngy 30 thng 1 2 lnh Tabor ng vi Vit Minh pha Nam c im Isabelle. Ngy 8 thng
nm 1954, ti pha ng Bc c im Batrice 8 kilmt, tiu on d l dng pht hin thy mt
v tr ca Vit Minh ngy trang rt k. Ngy 12 thng 1, mt cuc ng na li xy ra cch trung
tm 8 klmt v pha Ty Nam v n ngy 13 th pht hin ch ch cch trung tm c 3 kilmt.
Tuy nhin, cuc bao vy vn cha tht s tin hnh. Nh c cu hng khng, in Bin Ph ch cch
H Ni mt gi bay. Bui sng c th t in Bin Ph p my bay v H Ni cha rng, n cm
tra ti khch sn Mtropole ri quay tr li v tr bng chuyn Dakota cui cng. Khch tham quan
th ngc li. H ti in Bin Ph sau khi thung lng tan sng m ri tr v H Ni vo bui
chiu. Rt nhiu ngi ti thm in Bin Ph t cp b trng n cp trng ban thp nht.
C im phng ng cui cng c t tn l Gabrielle (nm trn nh i c lp, v ch c
mt mnh im cao ny t khi trn cnh ng trong khu vc) c hon tt vo ng ngy 1 thng
1 nm 1954. Cho ti lc ny ri xong hng ngn kilmt dy km gai chn hng vn cm by cc
loi: mn pht sng, mn st thng, mn cc nhy, mn cha xng kh napalm thiu chy. Cc
binh s trn gi in Bin Ph nhn c y knh hng ngoi c th nhn trong m ti,
sng phun la pht quang bi rm, nc ung ti mt ng chai, thuc vin gip lnh gc m
tnh to, o nt chng n, sng phng lu n loi hin i nht do tng Blanc mang n lm qu
trong chuyn thm, v nhng huy chng o C c do c cha Badre, Tng tuyn y, trao tng.
Mi v khch ti thm in Bin Ph u p thm mt vin cho pho i v tng cc chin
s phng ng mi ngi mt cc ru.
Trong khi , v pha tng Gip, bu khng kh chung quanh Tng hnh dinh t rm r hn.
Cng cuc chun b tin cng cha hon tt, nhng Tng t lnh Qun i nhn dn vn quyt nh
n sng vo ngy 25 thng 1 nm 1954. Nhng tiu on cui cng tham chin tin v in Bin
Ph.
Nhng trc ngy mt hm, c mt ngi lnh Vit Minh tn l inh Vn Sung chy
sang hng ng qun i Php, ng ti in Bin Ph.
Chnh Sung sau ni vi ti, hn thuc i i 18, tiu on 16, trung on 141 s on
312.
Sung l tn khai sinh, cn khi chy sang pha Php, hn gi tn l ng.
Sung sinh ra ti mt lng nh theo o C c vng ng bng. T tha nh, Sung c
mt linh mc cho i hc ti trng dng Pht Dim v bit c kinh l bng ting La-tinh.
Ln ln, Sung yu mt c gi tn l Tuyt, cng l mt n thanh nin theo o Thin Cha.
Gim mc Pht Dim L Hu T vi cp mt soi mi, mt di thun, l ngi khng bao gi
khoan dung cho t cch km ci ca nhng thy dng i chch khi quy tc, d tin cy trao cho
h khu sng. Sung b buc phi ri khi trng dng v ti yu ng trai gi. Sung rt ly lm tic
v hn l ngi hiu hc.
Lc Sung mi 19 tui, ngi mnh d nhng c sc chu ng do dai, c sc sng hp th
c t truyn thng lu i ca nhng ngi nh qu thiu i. Hn l sn phm ca mt s di
truyn khc kh theo mt quy lut t nhin. Trong khu vc ng bng ny, mt dn s ln ti tm
trm ngi trn mt kilmt vung, nhng ngi hn ngi km u b loi tr khng thng tic.
Sau khi b ui khi trng dng, Sung khng mun quay v qu lm rung, cng khng c
tin tip tc theo hc ti H Ni. L mt ngi theo ch ngha dn tc, Sung si sc trong lng
ngn la kht khao tr thnh nhng bc anh hng. Trong con ngi Sung c mt l tng yu nc,
mt tn ngng tn gio, mt tnh yu say m quyn cht vo nhau. Hn c theo ui mt cuc
sng nguy him, liu thn v cng hin cuc i mnh cho Tuyt, cho c Cha Gisu, cho nc
Vit nam. Hn xin gia nhp mt i i thuc lc lng b i a phng Vit Minh.
Trong khi k li chuyn v cuc i mnh, Sung rt t tit l v khong thi gian ny.
Sung c nhanh chng ch c bit, c thng cp hoc t nht cng c giao m
nhim mt s chc v no . Nhim v m Sung c giao ph to cho hn c t do hot ng
v Sung li dng lun b mt v thm Tuyt. Di cp mt ca ngi yu, Sung va c
thng mn, va c knh phc. Sung rt sung sng. Hn c chin u, c yu thng v
vn thng th ti nh mt con chin ngoan o.
Trong mt bui hc tp kim im ma thu 1953 mt ng i t gic Sung. n v kt ti
hn c quan h ti li vi mt ngi con gi m m. S vic tr nn nghim trng. Thi thnh
khn v khn kho ca Sung trong bui ti t kim im gip hn thot khi i lao ng ci to,
nhng chuyn sang s on 312 lm lnh chin u.
Thng 11 nm 1953 Sung ti n v mi ti ni ng qun gn Ph Th. Ngy 25, trung on
ca Sung c lnh ln ng i Mng Thanh.
Ngay hm , n v ln ng sau khi no nc ch i mt thng. i t Nam Long(3) v
chnh u Mc Ninh ci nga dn u hng qun. Cuc hnh trnh ko di v rt vt v. Trung on
phi hnh qun sut nhiu m lin, ngy 7 thng 1 ti Sn La ngy 14 ti Tun Gio.
Ngy 17 thng 1, trung on dng chn ti cy s 55 ng 41 cch in Bin Ph khong hai
mi kilmt. Chnh y l ni ct giu hai mi bn khu pho 105 v mi su khu 75 c
ngy trang rt k bng cnh l ngay st ng ci.
Tt c binh lnh thuc s on 312 u c giao nhim v ko pho sut tm ngy lin. H
li nhng khu pho ny trn nhng ng hm bn sn ni, trn nhng dc m t khng th
no i c. Khong mt trm b i xm vo ko mt khu pho bng nhng chic dy cho.
Thnh thong, bnh pho li sa ly trong m t mi to thnh ng. Nhiu m, pho ch nhch
c vi trm mt. Nhng khc ng nguy him u c nhiu ngi ko ng trc, y ng sau.
Trong m 23 thng 1, nhng ngi lnh ko pho vt qua c nh ni cao nht trong
cuc hnh trnh. y l ln u tin Sung v ng i nhn thy nhng nh n ht ra t nhng n
bt ca bn quc xa xa di chn, v pha Nam. Trc khi tri sng, h t c nhng
khu pho vo trong hm su khot lm bn sn ni. Nng pho cha thng qua mt ca s hp,
nhm vo pha c im ca Php di thung lng.
m hm sau, ton tiu on tp trung trong mt thung lng su nh mt ci m. Chung quanh
l nhng cy cao, g lim, g tch c tn l rng ti tn nh ngn, an xen vi nhau, to thnh mt
vm l cy m my bay trinh st quan st khng th no nhn thy bn di. Hai bn b dng sui
chy vo m ly, nhng khm tre v cy rng t mt t vt ln nh bng n. Cc vch thung u
c khot hm tr n. y l nhng hm su c th chng li c bom. Nhng tht ra th cc phi
cng cng chng n khu vc ny. Ch ring trong mt thung lng nh ny trung on ko ti
ng qun v cn c ti hng chc thung lng khc y p b i cc binh chng ang sn sng chy
vo lng cho, m ni hi t ca cc lc lng v trang nhn dn l cnh ng Mng Thanh.
Mc Linh(4) v Nam Long ti gp cc binh lnh trong n v. i t Nam Long ni: m mai
s bt u(5).
Nhng ngi lnh c c v s dng thi gian cn li trong m lau chi v kh. Vo
lc rng ng, cm nng ng trong gi my c mang n, c nc mm, rau u, tht m ct
thnh tng ming nh. Sau , h nm ng mt lt. n gia tra, trung on li hnh qun theo
hng mt, t y su trong thung lng h ti nhng rung nc trong lng cho. Nhng chic
my bay en, sn c hiu hi qun, t tu sn bay ca Php u trong vnh H Long bay ti, tin
cng h nhiu ln. Mi khi c bo ng, h li nm im di nhng l cy ngy trang eo trn ngi.
Hn na sut dc ng tin qun u c o sn h c nhn hoc hm tr n kp lnh mnh
khi cn thit. Cho ti lc chiu t h vn cn tip tc hnh qun trong nhng giao thng ho ngon
ngoo, ph g v t. H ci khom lng tin bc di nh sng lt qua t nhng l chu mai thnh
thong li c khot vch ho.
m ti nhng b i Vit Minh hy cn cch xa cc v tr ca Php. i i ca Sung bc
ra khi chin ho. Vng trng chiu sng thung lng lng cho. Mi ngi c lnh tuyt i gi
im lng. Mnh lnh c truyn i t ngi ny n ngi khc bng cch ra hiu bng tay. Trung
i ca Sung i u, c lnh trin khai. Pha trc l mc tiu ang hin l m sau ln sng bc.
y l mt qu i hnh li lim c hai i i dng ci tay t t trn ln pha trc ti v tr
xung phong st gn n ch ti mc c th nghe r ting lnh canh i gc. Vi cc ng tc lng
l, trung i ca Sung tho bc ph v lu n khi hnh trang. Trong m en, p mt ln manh
t nng ca m rung kh, Sung cm thy rt lo s. Hn cht ngh ti Tuyt. Hn s vo ngc, ni
c gi chic ti nh bng ni-lng trong ng tm nh Tuyt, cng vi nhng l th gia nh v
nhng huy hiu c M ng trinh v Cha cu th. Theo qui nh, sau mt lot pho bn s l tn
hiu xung phong. Nhng cc khu pho vn im bt. Ch thnh thong nghe thy vi ting sng trng
bn vu v t cc c im ca Php.
Vo khong na m, ngi lnh bn cnh dng c ch ra hiu cho Sung bit c lnh rt lui.
Tng ngi mt lng l quay tr li ri i rt nhanh, thng ngi, trn cnh ng. Trc khi
tri sng, ton n v ti ni tr n trong thung lng. Sung v ng i cha kp hiu chuyn g
xy ra th chnh u Mc Ninh ni:
- B tng t lnh ch ra lnh tin cng khi chc thng.
Bui chiu hm h li c lnh i ko pho tr li ng ci. Ko pho xung cng kh
khn nh li pho ln ni. Phi mt nhiu ngy h mi a c pho ra ng ci t ko v
Tun Gio.
Sng 26 thng 1, i y Dsir ch huy tiu on Thi s 3 ng trn c im Anne Marie 4,
dn mt n v i lng sc v pha Ty. Cch hng ro km gai cha y 80 mt ng pht hin
thy du vt c nhiu ngi i li v nm phc chung quanh v tr. ng thu lm vi qu lu n b
b ri v bo co cp trn. Trong bn bo co tnh hnh t 23 n 25 thng 1, 1953 Castries vit:
thy r Vit Minh ang tht cht vng vy. Nhiu cuc ng gia n v tun tra vi Vit Minh
xy ra trong nhng m 21 v 23, nhng cuc chm trn gn hn trong cc ngy 24, 25 Trong
m 25 v 26 nhiu tin n bo ng b Vit Minh tin cng.
Sng 26 thng 1, mi ngi H Ni vn cha bit g hn. Cc v Jacquet, Blanc, Dejean t
Ving Chn ti y t hm trc. Tng Navarre n H Ni trc h hai mi bn gi. Tt c ngi
chung quanh ngi B trng cng n cm ti i s qun Php, cn gi l Ngi nh ca nc
Php. Ngi Jacquet c v rt ho hc c tham d cuc chin tht s ti in Bin Ph, nng cc
hi Cogny:
- Th no, m nay ch?
Ngi chu trch nhim v cuc chin tr li rn ri:
- Tha ngi B trng, ti hy vng nh vy.
Tuy nhin, tng Navarre vn bo ti ln lch cng tc cho ngy mai. Ring chuyn i in
Bin Ph s li li vo lc 11 gi 45 pht ch khng bay sm nh c. Ti vn c i cng. y l
ln cui cng ti i theo Tng t lnh. Cuc hp hm trc quyt nh ti c c v cng tc ti
cn c hu cn ca tiu on d thuc a s 1 s hot ng Trung Lo. Ti s i ngay Sn khi c
dp.
Ti tng bo ho v nhng chuyn i v nhng cuc th st tp on c im ny ri. y l
ln th nm ti theo Tng ch huy ln in Bin Ph. Nghi thc vn khng thay i: l n cho,
bo co tnh hnh, hi v p, thm cc c im c th ti thm thun li nht, nhn bao qut pha
chn tri, gi bi, ru sm-banh hm nng, nhng li chc tng, cho tm bit, ct cnh tr v my
bay nghing cnh tri ln mt vng nh gi li cho trn trng thung lng in Bin Ph.
Tng Navarre ngi bn cnh tng Blanc, Tng tham mu trng qun i. Tng Blanc
chm ch nhn qua knh ca s my bay khung cnh hng v ca tp on Vit Minh. Trc ht l
cao im Gabrielle trn i c lp nh ln pha trc ton b tp on c im. Ri n ng
bng h cnh c bo v bi nhng c im phng ng pha Ty, ri n ngi sao ba cnh ca c
im Anne Marie, tip l dy i c c im Claudine, pha trc l nhng vng trn t pho
mu quch, t trn cao nhn xung nh nhng nt mn u ma. Pha t ngn sng Nm Rm l
mt chui di cc c im Batrice, Dominique, Eliane t trn dy i t Him Lam n C1, A1.
Ton b cy c b pht quang, hon ton l hnh l nhng i trc. Cui cng l a hnh bng
phng ca c im Isabelle t ti Hng Cm pha Nam, trn u ng bng xui v pha Nam.
My bay bt u ly cao trc khi quay mi hng v pha H Ni:
- Ngi ngh th no?
Tng Navarre ct ting hi Tng tham mu trng Blanc. My bay ang ku m khi bc
cao.
Tng Blanc khng nghe r, ch ht hm t v mun hi li. Tng Navarre go to, nhn mnh
tng cu:
- Ngi ngh th no v ci v tr phng ng ny?
Tng Blanc m to mt, tr mi di, suy ngh trong giy lt chn mt cu tr li tht ch
ng ng nh ang suy ngh
- ! Qu l mt trn a Verdun (trn a p nt qun c trong chin tranh th gii th
nht). ng ht nh vy?
Ti o mt nhn li in Bin Ph mt ln cui cng. ng l mt trn a in Bin Ph
thc s gy n tng v sc mnh. Ngay n c vnh ai ni cao vy bc chung quanh cng nh
khng th no bp c thung lng. Dy i c t cc c im mang tn Dominique cch v tr
trung tm 3000 mt v pha ng. Mun nh chim dy i A c t cc c im mang tn Eliane,
Vit Minh phi vt qua mt cnh ng a hnh bng phng v tin ngc t pha di ln trn
nh cao.
Tng Blanc xut thn t mt s quan pho binh quan st k nhng v tr c th t pho
Vit Minh, v thy l nhng a im c u th.
ng gi Piroth v Cogny ra mt ch vng, cng bn bc vi nhau trn tinh thn ca nhng
chuyn vin k thut. Trung t Piroth vi t cch l ch huy trng cc cm pho binh in Bin
Ph trnh by k hoch phn pho ch km theo c bn , thc o v com-pa. y l ln th
mi Piroth trnh by bn k hoch ca mnh. Tt c cc v tr m Vit Minh c th t pho 105 u
c tnh ton k. Ni mt cch c th, c th bn ph c cc c im phng ng trong lng
thung lng Vit Minh ch c th b tr pho nhng sn ni pha trong hoc di cnh ng.
Nh vy l, ch cn bn khu 155 mm b tr sn ti cc v tr ngy trang k v pha Php c
th d dng phn pho.
Li trnh by qu l c tnh thuyt phc. Hn na li cn c i xe tng ca i y Hervouet
ang nm kn di hm nh nhng con nga thun chng sn sng phi nc i dn u cc tiu
on d ca Langlais phn kch Vit Minh.
hn hai thng nay, cc binh s trn gi in Bin Ph vi chic xng cm tay o hng
tn t xy dng chin ho, cng hng trm kilmt dy km gai, lm ton nhng cng vic lam
l, bn thu ng bun chn th m by gi nu Vit Minh khng tin nh th tht l nhng cng
trnh lao ng v ch, lm ph c nhng u th l pho binh, xe tng, my bay ca Php. Mi ngi
ch mong i Vit Minh ko n v n tht nhanh mc vo hng ro km gai, ri vo mn cm
by v tan xc di ho lc pho binh? n y? l ting gi ca hn mt vn binh s phng
ng, tht ra lin tip bng mi ngn ng khc nhau ca cc dn tc thuc a Php.
Nhng, cng c mt ngi no ni ring vi ti:
- Ny! Ti sao khng c ai pht hin l v tr phng ng m li t trong thung lng lng cho,
c ngha l cm chc tht bi ri hay sao? y l mt vic m ngi no cng bit, thi no cng
c. C mt vin tng Tu t bn ngn nm trc cng nguyn vit: Ngi khn chim ni k
di gi thung
- Vy th phi lm g trong ci thung lng lng cho ny?
- Ai phi lm g? Chng ti ?
- Tt nhin khng phi cc anh. Cc anh ch l nhng ngi phi phc tng mnh lnh. y l
ti mun ni n tng Navarre v Cogny. Cc v s lm g?
Mi mi nm sau, tc ngy 10 thng 1 nm 1964, gia th Paris lnh lo, trong khi lc tm
nhng tp h s ti liu v in Bin Ph, ti thng k c ti hng chc nhn vt tai to mt ln
ti thm trn a phng ng ny trong khong thi gian t ngy 20 thng 11 nm 1953 ngay sau khi
qun ta bt u chim ng n ngy 13 thng 3 nm 1954 l khi Vit Minh bt u m chin dch
tin cng, trong c cc v:
- Dejean, Cao u Php ng Dng.
- Jacquet, Quc v khanh ph trch cc nc lin kt.
- Pleven, B trng Quc phng.
- Chevign, Quc v khanh ph trch vn chin tranh.
- Griotteray, Chnh vn phng, tr l B trng cc nc lin kt.
- Tng Ely, Tng thanh tra qun i.
- Tng Blanc, Tng tham mu trng.
- c Auboyneau, T lnh hi qun Vin ng.
- Tng Fay, Tham mu trng khng qun.
Tng Nguyn Vn Hnh, Tham mu trng qun i Bo i.
- Tng Trapnell Trng phi on vin tr qun s M.
- Tng Spear, Ty vin qun s Anh ti Si Gn.
- Tng O Daniel, T lnh cc lc lng lc qun M khu vc Thi Bnh Dng.
- Ngi Stewart, c vn B ngoi giao Anh..
- Ngi Malcolm Mac Donald, Cao u Anh ng Nam .
- Ngi Charles Loewen, T lnh lc lng Anh Vin ng.
Nu k c nhng t lnh cc cp cc trong gung my qun s ng Dng v cc tng
lnh t Php n in Bin Ph cng tc th c ti nm mi v tt c, gm cc cp dn s, qun
s, ngoi giao, chuyn vin Php, Vit, M, Anh.
Ti tn mt nhn thy cc v len li gia cc lp ro km gai, dng gy chc xung np hm
o dy. Ti cng c nghe cc v trao i kin ring vi nhau, khi vng mt nhng quan
chc tha hnh, bc l tt c nhng suy ngh t y lng mnh. Ti khng thy mt li ch trch no.
Lc , ti ngh rng, ch c mt ngi bi quan duy nht l Tng ch huy Navarre. Nu ti ngh
nhm, th ti sao hi khng mt ai trong s cc nhn vt c thm quyn ln ting mt cch cng
khai, r rt? Ring ti, ti vn c th khng nh l, khng mt ai trong s cc b trng cc nh
ngoi giao, cc tng lnh ti thm in Bin Ph, pht hin c ci th thua phi by sn v
chng ta ng qun trong mt thung lng lng cho.
Ngy 26 thng 1, khi tr li H Ni ch cn mt cu hi ln bn trong u cc tng ch huy v
cc s quan tham mu: Ti sao tng Gip t chi tin cng? Ngay hm sau, c quan tnh bo qun
s Php xem li cc tin tc ti liu thu lm c trong nhng ngy gn y, liu ngi ta c b
qun mt du hiu, lt mt phn lnh trong h s nghe trm in thoi ca Vit Minh? gii
thch r s vic ch cn cch t ra cc gi thuyt.
i y Ferrandi trng c quan tnh bo qun s t ti Si Gn tm thy trong tp h s
nghe trm mt bc in ca hu cn Vit Minh ch th cho cn c Tun Gio chun b nhng khu
phn c bit trong ngy 20 thng 1. Thng thng, nhng tin tc loi ny bo hiu c c vn qun
s Trung Quc ti. Ngi ta t gi thuyt l c th chuyn gia Trung Quc Lin x kin ngh
hon tin cng. Nhng v nhng l do g? Thiu lng thc, hay do cc k hoch tin cng qu mo
him?
Tng Navarre c h s ny vi mt v kh hoi nghi v khng bun ch n cu chuyn
on m m khng ai c th khng nh. ng, quay ra ni chuyn vi cc ng Dejean v Jacquet v
Hi ngh Berlin m sng nay hng AFP va a tin khai mc bui u tin. Ngi B trng bnh
lun:
- S chng i ti u c. Ngoi trng Lin x Molotov s khng nhng b mt cht no trong
vn Berlin.
Tng Gip c th bit nhiu hn B trng Jacquet v nhng ca phe cng sn v c ca
Php trong Hi ngh Berlin. Theo nh bo Jean Lacouture v nh s hc Philippe Devillers th:
Khi bc vo kinh c ca ch c, B trng Ngoi giao X vit bit rng cuc hp T
cng ny s bn c v vn ng Dng theo ngh ca Php. ng Molotov bit chc chn khi
cha ci so cho Php bm ly s c nhiu may mn m rng thnh cuc hp gia nm cng quc
nh Php mong mun c tham d.
Vn bi Berlin nh hng trc tip n nc Vit nam Dn ch Cng ho.
Nhng Ngoi trng M Foster Dulles khng mun hi ngh ny bn n cc vn Vin
ng.
ng n Berlin vi t th so vai nh mt v s u quyn, qun qun v hc thuyt ngn
chn: khng nhng mt tc t no, mt ngi dn no cho th gii cng sn. Khi cn thit ng s
khng t chi a cc chng trai nc M tham chin nh lm Triu Tin. Nhng hin nay,
ng l tng M Eisenhower va c bu lm tng thng Hoa K v ha hn s rt lnh M t
Triu Tin v nc. Lin x khng tn thnh Triu Tin ho cuc chin tranh ng Dng.
Cuc tin cng Soul nm 1950 c coi nh mt sai lm kp v chin lc. chng li l c
Lin hp quc, phe cng sn gi mt vai tr khng ng k v Mao Trch ng a qun Ch
nguyn can thip vo tnh hnh bn o Triu Tin.
Hn l H Ch Minh v V Nguyn Gip cng ngh nh ngi Nga. H khng mun quc t
ho cuc chin tranh ng Dng. M a lnh thy nh b vo Hi Phng th qun Trung Quc
c th cng s ko vo Vit Bc v nn c lp ca Vit nam s b e do trn hai mt trn. Phi x
s mt cch kho lo v tng Gip l ngi khng thiu s tinh khn. Ti Berlin, ba cng quc
phng Ty ang tham d cuc hp quc t. nh in Bin Ph lc ny, liu c khiu khch h
khng? Phi chng nn ch mt c hi m rng thnh hi ngh nm nc, trong Vit nam Dn
ch Cng ho s cng ngi vi Php chung quanh chic bn trn. Ch n cuc hp ny vn hn.
Gia lnh hon c truyn ti cc n v ng v tr xut pht tin cng vi bui khai
mc Hi ngh Berlin, khng phi ch c s trng hp v thi im.
T Berlin n Geneve
Trong thi gian in Bin Ph b lc lng c ng tc chin Vit Minh vy cht, i t
Crvecour, T lnh chin trng Lo lng l khi phc li h thng l chn bo v Luang Prabang
ca b i phng ph hy t ma xun nm trc. Trong thung lng lng cho b nh Mng
Si, cng binh xy dng xong mt ng bng ct cnh v h cnh cho my bay Dakota. Nh ,
nm tiu on t ng bng c a ti Mng Si vo thng 11. Vaudrey c c lm T lnh
binh on c ng Mng Khoa. Hnh ng u tin ca ng l bt lin lc vi Langlais ti Sp
No vo dp trc l Noel. Sau , ng t s ch huy ti Mng Khoa v lin tc cho cc tiu on
hot ng lng sc trong vng. Nhng kt qu nh b thu c c cn b Vit Minh lin tnh
Phng Sal theo di. Trong bc in nghe trm c ca Vit Minh c on vit: Hng ngy gic
Php u pht hin v ph hy c mt s kho lng thc dc theo sng Nm Rm ti Luang
Prabang.
Vic hon tin cng in Bin Ph to iu kin cho Vit Minh rnh tay hot ng h tr
Pathet Lo. S on 308 quen thuc ng li c th qut sch Thng Lo. Nhng kh khn v
vn chuyn lng thc buc s on ny phi dng li trc ca ng Luang Prabang. Tuy nhin,
mc tiu ca n v ny hnh nh ch n gin l ginh li nhng tm thm rng r l ni gieo ht
mm chnh tr ca Pathet Lo.
Ngy 26 thng 1, tng Gip h lnh tin qun. Ngay trong bui ti 27 s on thp lp tc ri
v tr ng qun st in Bin Ph, thc sang Lo trn nhng ng hm m chnh cc n v d
ca Langlais hnh qun trong dp l Noel. Ch bn mi tm gi sau, n v i u ca s on
308 ti ng-nam Mng Khoan y li cc tin n ca Php. Bn thng bo tnh hnh t 26
thng 1 n 10 thng 2 ca Php gi v Tng hnh dinh ghi nhn: Trong vng su ngy s on
308 hy dit h thng bo v an ninh cho Thng Lo m qun ta phi mt nm thng mi xy
dng c.
Vaudrey khng cn v tr no gi na.
Khng chm mt giy khng ngng, khng ngh, T lnh binh on vi v rt v Mng Si
theo nhng con ng hem vt qua nhng inh ni cao v phi mt ba mi tm gi chy b mi
ti ni.
Trong khi rt chy, Vaudrey b tr pha sau mt lc lng hu b gm mt tiu on xung
kch Lo s 2 nhm ngn chn Vit Minh ui theo.
C hai n v ny u b mt s thit hi. Tuy nhin ngy 5 thng 2 khi s on 308 ti gn
Mng Si v c th nhn thy c im bng mt thng, cc tiu on ca Vaudrey cng c
b tr sn sng trong cc chin ho trn cc im cao vy quanh sn bay. Khng th nh chim
Mng Si theo kiu tin cng t, Vit Minh chuyn sang bao vy. Sn pho 75 v sng ci c
t trn cc mm ni, lng thc c chuyn vn trn lng dn cng ti cc v tr ng qun.
Trong khi Mng Si cng tr thnh mt in Bin Ph nh b, mt c im phng ng
khng ni ting, khng c phng vin bo ch ti thm, khng c trng pho v h thng ho lc
chng tr, chung quanh l cc tiu on thuc s on 308 dang tp trung vy hm trc khi xung
phong nh chim.
Ch thch:
(1) Tc gi Jean Pouget hon ton suy din. Nhng ti liu ca ta khng xc nhn vic ny -
ND
(2) Nh mi ngi u bit: ta chuyn phng chm tc chin cng phi v Hi ngh Berlin -
ND
(3) Jean Puget vit sai, Hi cha c ch qun hm. Qun i ta cha c cp hiu - ND
(4) Nguyn vn ting Php l Mc Linh. C l do Nguyn Vn Sung ni ngng, nn trong ton
b cun sch Jean Pouget u vit tn chnh u Mc Ninh l Mc Linh. Ngi dch sa li bn
c tin theo di chnh xc - ND.
(5) Jean Pouget vit sai. Thi gian tn cng khng bao gi bo trc cho cp chin s bit
trc hai mi bn gi, m thng ch ph bin ti cp tiu on- ND

Jean Pouget
Dch gi : L Kim
Chng 7

Ngy 11 thng 2 cuc tin cng c coi nh hin nhin. Vaudrey bo co v Tng hnh dinh, pho
75 v ci 120 bn vo sn bay. Vi nhng mnh chp v ca 5 tiu on phn ln l lnh Lo,
Vaudrey d tnh khng chng c c qu mt m.
Sng hm sau, ti Si Gn, tng Navarre cho gi tng Gilles ti Tng hnh dinh. V t lnh
hm trc va tri qua mt cn au tim nhng hm nay vn ng vng. Tng Navarre ni:
- Ti quyt nh tng vin cho Mng Si. Nhng tin tnh bo mi nht cho bit Vit Minh sp
tin cng n ni. Mng Si ch c th chng chi c vi gi, thm ch mt m l cng. Nhng
Vaudrey cng cm chn c s on 308 Mng Si c lu th Luang Prabang cng cha nguy
him trc mt. a thm mt tiu on n Mng Si, c th ko di thm s chng c. Ngay c
khi ta c thua trn th vn tranh th c thi gian. Hy ch nh ngay mt tiu on d nm xung
.
- Tiu on d thuc a s 1 c th tp trung trong ngy hm nay ti Sn. Sng mai c th
nhy d sau khi tp trung my bay Dakota.
- Ny. l tiu on d ca Pouget c phi khng? Sng mai ti s i Sn cng vi ng.
Navarre, v tng c ci u v nm tay lnh nhng li c tri tim d xc ng m ng coi l
nhng im yu v thng hay che giu nh mt vt thng xu h. Sng hm sau tng Navarre
ti Sn. ng ng nhn tiu on d s 1 bc ti nhng chic my bay v khng ni mt cu no,
trong lc ti ang sa li chic d nhy trc khi bc ln my bay. Sau ny, chnh tng Gilles
k li cho ti nghe ton b cu chuyn trn mt cch c th. ng ni bng mt ging nghn ngo,
con mt b nht ca ng tc con mt khng b cht, vn cn lnh ln, long lanh git nc mt.
Thng thng, cuc nhy d chin u ng Dng ch tin hnh vo ngy th by hoc
ch nht khi gp phi th su ngy 13. y khng phi l mt qui nh, m l mt tp qun. Hm
nay l ngy th by, nhng li l ngy 13 thng 2.
Ti c ch nh lm s quan iu hnh vic ch qun. Phn ln m qua ti tnh ton, lp
k hoch xp ch cho mt tiu on trong nhng chic my bay hin c. Trn l thuyt, vic ny
rt n gian. Ch vic nh s th t, sao cho cc n v khi nhy d xung t khng b tn mt qu
xa nhau. Nhung trn thc t, vn c chuyn phc tp xy ra sau khi k hoch lp xong, s th t
cng b, nhng s qun li khng tng ng. Cho ti khi mi ngi ngi yn ch trong
khong my bay ri, k hoch vn c b o ln.
- Bo co i y, my bay s 2 cho bit ba ngi m v bnh kit l khng hnh qun c. S
qun l 137 nay ch cn 134. Phi iu chnh li.
- Bo co i y, thiu t ch huy cuc hnh qun ghi trong danh sch my bay s 5, nay li
mun chuyn sang my bay s 3 i cng vi hai in bo vin.
8 gi sng, i y Treillou ch huy i i d s 4 n lt ra sn bay. l mt ngi c tui,
mt tay quen sn bn trm, ung ru rt khe v c mt tri tim vng. Anh ni vi ti bng mt
ging rt ty tin c nh ni vi mnh:
- Cho t bay cng vi 127 lnh v 4 thng khing .
- Sao hm qua anh bo co qun s l 124?
- ng ri? Nhng lc mnh qun mt my thng phu khun vc. V li mi n tn by gi,
chng mi dm liu nhy d.
Nhng ngi phu ny, gi tt l PIM, tc l nhng ngi t b giam gi nh nhng t binh.
C hai loi PIM. Loi PIM trn thc t l nhng n ng trai trng bt c trong cc cuc hnh
qun, c coi l ti sn ring ca i i. B bt vo bui sng n bui chiu h c n cm cng
vi binh lnh. Ngy hm sau, h t thi cm n, v i bn cng c li. Mi lm ngy sau nu c
hun luyn tt h tr thnh lnh vc n, np n sng ci hoc sng my. y l nhng t binh b
mt i lp vi nhng t binh ng lut tc l nhng qun nhn b bt trong chin u, c
hng s chm sc ca Hi ch thp v c th ch cho cc n v mn tm trong mt thi hn
nht nh. Trong thi gian mn tm ny, h cng c th nhp vo n v.
iu kh khn nht l phi lm sao h thot khi danh sch kim sot ca chnh quyn trc
khi chuyn thnh qun s n v.
Rt r rng, ci m i y Treillou gi l phu khun vc u l nhng tu binh ng theo lut
nh v phi a h tr v ni quy nh. Nhng Treillou ni:
- Khng sao c? T bo co l ba thng t binh trn ri. Cn nhng thng ny, s t cho
chng h tn khc, khng ai bit c.
Ti khng c thi gi suy ngh lu v nhng l do v nhng mc ch ca cuc chin tranh
ny. 11 gi tra. Nhng chic t ti ln lt chy ti a chng ti ln my bay. Bu khng
kh b kch ng p xung. B nhy d mu xanh loang l bt u v x gan rut nhng ngi
lnh trong tiu on d.
Nhng cng bt u t tr i, trt t c xit cht hon ho. Xe ti s 1 ch qun ti sn
bay s 1. on my bay xp thnh hng dc theo ng bng. Lnh d cng xp thnh hng di
cnh my bay. S quan ph trch th d kim tra qun s v trang b. Nhng khu lnh v tn hiu
u ng nguyn tc, ng ngha.
Cho ti khi, sau hai gi ri bay lin tc chic n tn hiu mu xanh t bn phi cnh ca ra
vo trong khong my bay lp le chiu sng. l lc ngi lnh d mang theo t 30 n 40 ki l
vt dng k c thuc n, t m m hi, tim nh vt ln tn ming, nhm mt lao qua ca my bay
ri vo mt th gii mi, khng g tt p hn. l lc ri t do, nh nhng trong gi mt v nh
sng, l gi pht n c vinh quang trong khong khng trc khi tip xc vi mt t v nhng ri
ro ca con ngi.
Ban tham mu Mng Si chn k bi nhy d. y l mt khong trng trong thung lng,
va qu gii hn tm sng ci ca ch. Lc ny vo khong ba gi chiu. Khng kh nng. Tc
ri t l vi nhit . Kh c lng c sc gi st mt t. Nhng tnh ton sai lm ca phi
cng (l ngi bnh thn ngi trn my bay hng mi tr v H Ni ung nc gii kht) lun lun
lm cho nhiu kin hng ri lc ra ngoi bi th d. Nm trm lnh d ri tn mt trn phm vi nm
mi hc-ta va mi tip t phi chy nho nhc i tm n v ca mnh. Nhiu ngi nm thng
cng. l nhng lnh d b gy mt chn. Chnh mt ti cng nhn thy mt PIM i theo phc
v hu cn ko l trn mt t trn lng vn cn chic d rng 70 m2 ang cn gi v khu sng
cng vi cc th mang theo nng ti 50 ki l. Trn nhiu cnh cy cao chung quanh bi nhy d,
lng lng nhng thn ngi giy gia chi vi v d mc phi cnh cy.
Ti l ngi nhy sau cng. Va tip t, ti phi chng kin mt cch bun bc vic cc
phi cng cu th trong vi pht lm ri lon tan hoang k hoch nhy d do ti nghin cu nhiu
gi. Cht c ting ngi ni:
- Th no, i y, c b gy chn gy tay khng?
Ti nhn ngi va hi c nt mt quen thuc nhng khng bit l ai. Ch thy anh c ci u
to, nht nh phi l mt nh tr thc. Mt chng trai c hnh dng cn i, lc lng, mt gng mt
d chu nu co nhn ru, mt cp mt xanh nhn thng, du hin khng ging nh ci nhn ca
nhng anh lnh tr ang nhm bn mc tiu qua knh ngm. Anh ta mc mt b rt ti t chic
sng ngn gi bn sn theo kiu cao bi min Ty nc M cm trong tay mt chic my nh vi
dng v thng tho. Ti ni:
- My cn ch g na m khng chy i tm n v tp hp? ! ng my y!
Anh ta thn nhin gi my nh chp lun tm nh chn dung mt i y ang cu knh, ri mi
ni:
- Ti y ? - Ging anh ta chc nch, l php nhng khng cng nhc - Ti lm g c i i
no. Ti l Praud phng vin nh, lm vic ti s thng tin bo ch qun s. Ti phi i n
pht cui cng mi c c mt ch trn my bay. y l ln u tin ti nhy d. Qu l qu xc
ng.
Ti nhn ra anh nh bo quen thuc.
Trc khi ri khi bi nhy chng ti phi khing vc ti bn mi by lnh nhy d b
thng. Lc ton tiu on d tp trung c ti trung tm c im, trong mt khu rng rm, gia
hai tin n c lnh Lo canh gc th tri ti en. Lnh Lo bn vu v trong m ti. Chng ti c
th nhn thy nhng lung n la vt qua trn u. Vy l n bn qu cao, chng ti yn tr nm
ng, p chung hai hoc ba ngi mt chic chn.
Trong nhng ngy tip theo chng ti o hm tr n v xy dng cc v tr chin u. Nhng
my bay vn ti dn dng ch nhiu cun dy km gai v bao go ti, c vic nm t do xung t,
khng cn buc d. Mt my bay ln thng t Luang Prabang a th ti v ch lnh b thng i.
Trong khong thi gian ny chng ti t chc c hai hoc ba cuc v trang trinh st bn ngoi
c im. Rng rm n mc cc trinh st va ra khi doanh tri mt ht. B i s on 308 c
mt khp mi ni, ti nhng hm kin c ngy trang k. Chng ti t b nh nh ngay vo
nhng ni c chun b, m ch Vit Minh tin cng, lc mi chng tr. Thnh thong Vit
Minh li bn vi qua n mt cch d sn, keo kit, nhng kho lo v rt chnh xc.
Bui ti, trong khi i kim tra, ti nghe thy nhng ting th di v nhng ting ni t hm tr
n vng ra:
- M kip! Th c nhy xung in Bin Ph li hay!
Ngy 19 thng 2, Vaudrey triu tp cc ch huy n v n hp trong s ch huy t ti mt qu
ni nhn hot. Ch huy c im vn cn gi c gng mt thanh nin nhng hi mt mi, cp mt
thm qung, nhng np nhn chu xung. ng ni:
- Vit Minh s tin cng vo ti mai hoc ti ngy kia. Chng phi sa i li k hoch v tin
cng chm v tiu on d bt ng ti tng vin cho chng ta.
i i d ca ti c nhim v bo v mt ng bc c im, c b tr trn mt sn i
rng, cht ht cy, rt dc. cng l ni hng tt c n pho ca ch. My bay ti nm
bom bn ph lon x khu rng rm c nhiu cy to, l ni nghi ng c b tr pho Vit Minh nhng
xem chng vn khng t kt qu. Sut ngy m, ti tung ra nhng i tun tiu, i cng xa cng
tt pht hin ch. Lnh ca chng ti lun trong rng rm ti st chn sn ni i din ri nm
phc . Nu Vit Minh xut hin s lp tc bo ng. ng chn tri c v nh ch cch h vi
ba mt. H c th nghe thy ting ni nhng khng nhn thy b i Vit Minh. Nhng ting g lc
cc trn khc tre rng, nhng khu lnh pht i bng ging mi v nhiu ting ng khc vang vng
ti. Khng th tin xa hn v nht nh s vp phi mt lung n nhm sn, t mt ch vo
bn ra. C th ni y l bin gii gia Vit Minh v chng ti. Vit Minh cng khng mo him
vt qua chin tuyn ny, nhng b tr canh gc rt chu o.
Rng sng 21 ti n ch cc vng gc bo ng. Sut m yn tnh. Cho n sng vn khng
c mt ting ng no ph tan cnh yn lng trong rng. Cng khng nghe thy nhng ting quen
thuc chng minh s c mt ca i phng ti ni b tr. Phi n tn ni xem sao.
Chng ti t t tin theo hng mt, ngi sau cch ngi trc mt mt. Mt con ng mn
dc ngc dn thng ln nh ni. Chng ti leo ln v ri vo mt v tr xy dng cc cng s
chin u m Vit Minh va mi b i, du vt li hy cn ti ri.
Mt tri chiu ngang lng. Khu rng tr nn ngt ngt, bc hi sng. Nhit lm kh
kh m ban m. n lng chng ni chng ti pht hin thy v tr u tin ca pho ch. Trong
sn ni Vit Minh khot mt hm su. Pha mt hm c ngy trang bng cnh cy, phi ra
vo bng ca ngch. T v tr ny nng pho c th hng thng xung ng bng sn bay v cc
c im phng ng, v pho c th nhm bn thng. Chng ti khm ph c ti hai chc hm t
pho cng mt kiu, cng b tr sn ni. D c tin st n vi mt vn khng th no pht hin
ra nhng hm pho ny v t o ln c trng li cy nh c.
D nhin, khng mt chic hm no b trng bom.
Ti ni qua in i, bo tin qun Vit rt ht. S ch huy tiu on c b tr trc ban sut
ngy m v ti bt lin lc c ngay. Ti cha kp ni, nghe c ting reo to:
- Th l i y y ri! Ti gi i y sut my ting ng h, khng thy tr li. Nghe y
nh? Lnh ca tiu on gi tt c cc i i: v ngay s ch huy tiu on. Chng ta s p my
bay v H Ni. Ht!
Mt ting reo vui vang ln trong my. Ti cha kp hi l do th trc ban tt my.
- Ti sao s on 308 li t nhin rt khi Mng Si. Ti phi ch n ht ngy 4 thng 3
mi tm hiu l do.
Ngy hm , tng Navarre va t in Bin Ph tr v. Ti n to bit th dnh ring cho
Tng t lnh ti H Ni ch n ng. Trong lc ch i ti chi vi vn c vi ch khch sn l
mt ngi Hoa, nhng ly tn Php l Jean. Mi ti by gi ti, tng Navarre mi v ti H Ni.
Qun o, mt mi ng ph y bi ca thung lng lng cho.
Ti k li cho ng nghe chuyn Mng Si t lc ton c im nh b bp c n lc bng n
ting reo vui khi bit tin qun Vit rt. Ti ni:
- C l qun Vit s chng ta!
Trong khng kh nng m, an ton ti H Ni trong lc ngi trn gh bnh ung nc gii kht,
ngi ta d qun pht nhng ni lo s va tri qua. Nghe ti ni, tng Navarre n mt n ci
lng ri tr li:
- Ti khng ngh rng s on 308 rt chy khi nhn thy qun d. Nhng ti cho rng s c
mt ca cc anh lm chm li cuc tin cng Mng Si c vi ngy. Thi gian ,
nhng din bin ngoi nc lm cho Vit Minh phi thay i k hoch. Vit Minh t b vic nh
chim Mng Si khi nghe tin Hi ngh Geneve sp hp. H quyt nh tp trung mi lc lng
tin cng in Bin Ph. Chng ta ch xem. Ch vi ngy na thi. in Bin Ph s b nh.
Ti hm tng Navarre n cm ti nh ring ca tng Cogny. Trc khi vo Si Gn,
tng Navarre k cho ti nghe nhng din bin trong thng 2, tc l khong thi gian ti sng sn
khu th yu ca chin trng, trong khi Hi ngh Berlin ch ghi my dng vn tt trong thng co
bo ch.
C l nh Ngoi trng Anh Eden m chng ti c yn lnh thot khi Mng Si. Sut hai
mi ngy, Hi ngh T cng Berlin b sa ly bi nhng cuc ci v bt ng. Khng mt vn
no ca chu u ghi trong chng trnh ngh s c gii quyt. V vy, chng ai mun ni n vn
ng Dng.
Ngoi trng M Foster Dulles vn trung thnh vi chnh sch ngn chn, khng mun nhc
n ng Dng. Ngoi trng Lin x Molotov c coi nh ngi i din khng chnh thc ca
Vit Minh, v Ngoi trng Php ang mong ch m rng Hi ngh T cng thnh Hi ngh nm
bn, khng ai mun l ngi u tin i hp bn v ng Dng v e ngi l ngi cu xin ngng
bn. Ch ring Ngoi trng Anh Eden l t do thoi mi t vn .
Qu nhin, ngy 17 thng 2 ng Eden nu vn ng Dng trc Hi ngh Berlin. Hai
mi bn gi sau, t c tho thun. Ngy hm sau na, thng co cui cng c cng b rng
ngy 26 thng 4 s hp bn v ng Dng, c thm Trung Quc v cc nc c lin quan cng d.
Trn thc t, thng bo ny chng lm cho ai ngc nhin, c l ch tr cc b i s on 308
v cc lnh d Mng Si l hai lc lng i ch t nhin c rt khi chin trng ny, thng
bo v hi nghi c l cng thay i c bn cc tnh hung chin u in Bin Ph do lnh hon
tin cng t ngy 25 thng 1.
Tuy nhin, Ngoi trng Php Bidault l mt nhn vt bng bnh, ngoan c. ng tm thy
Ngoi trng M Foster Dulles mt s c v tip tc cuc chin tranh. V li, nh ng Pleven va
mi tuyn b sau khi i th st ng Dng cng vi tng Ely trong hai mi ngy tnh hnh qun
s khng n ni nguy kch lm. Hai thng na s c ma v d mun hay khng cc hot ng
qun s vn c phi ngng trong th cn bng. Vng chu th sng Hng s khng b tan nt trc
khi m chin dch. Cuc tin cng ca Vit Minh vo min Trung ng Dng b b gy, khu
vc Trung Lo c th s c cn qut trong ma ma nhm y li s xm chim ca s on 325.
Chin dch Atlante d tin trin chm v vng v nh mt con ln gi nua c k, nhng vic cc tiu
on khinh qun ca Bo i chim lnh Lin khu 5 ch cn l vn s xy ra trong vng vi thng
na, n lc cc cn c qun s ca Vit Minh s b nh bt ra tn pha Bc thnh Hu. in
Bin Ph cht nch binh lnh phi li bn vn c l mt sc mnh nng tru uy hip ton vng
thng du ca Vit Minh.
Trong khi nhng trn ma tm t hng ngy s buc phn ln cc s on Vit Minh phi
rt v vng trung du cho gn vi cc kho lng thc d tr.
Tuy vy nhng trn ma ma h cng c th lm sa ly cc cuc hi ngh m phn. Ti Bn
Mn im (Pan Mun Jon) Triu Tin nhng cuc thng lng ngng bn phi ko di hn mt
nm.
Mun ginh git c mt quyt nh ti Geneve, cn phi ging mt n quyt lit. Nhng lc
lng tp trung ca c hai bn ti in Bin Ph, tnh cht ca chin trng t qun, tng i c
lp vi cc mt trn khc, nht l ting tm ca thnh tr pho i in Bin Ph vang di ton th
gii, i hi cng s phi c mt chin thng tm c nh vy.
Tt c iu to cho hot ng qun s trn chin trng ny mt ngha chnh tr - qun
s.
Chim lnh c in Bin Ph, tng Gip khng chi c trong tay c x Thi v vng Thng
Lo m cn t c mt trnh cao hn. Vn mnh cuc chin u y s quyt nh, hoc l
chin thng v ho bnh, hoc l mt hnh thc Triu Tin ho cuc chin tranh ng Dng. Vn
bi ny, Vit Minh ca H Ch Minh sn sng ginh c thng li bng bt c gi no. Hi ngh
Geneve s lm cho in Bin Ph tr thnh mt chin trng m mu, trc khi m qun c
tng Gip t ln bn c tt c lc lng d tr ca mnh.
Ti hi Tng t lnh Navarre:
- Nhng tha tng qun, trong sut cuc hp quc t ti Berlin, cc ngi Jacquet, Chevign,
Pleven u c mt ti ng Dng. Cc v u c bit nhng din bin trong hi ngh v c
nhng yu t p ng nhng hu qu. Vy th ti sao cc v khng tr hon Hi ngh Geneve
khong mt hoc hai thng na. l thi gian chng ta c c ma ma ti in Bin Ph.
- Trong mi trng hp, c Tng cao u v c ti na u khng c hi kin g v hi ngh
ny. Ngy 21 thng 2, khi gp ng Pleven ti Lt ti ni vi ng v chuyn ny nhng ng t
ra khng quan tm lm. ng ni: Chng ti buc phi chp nhn Hi ngh Geneve. Cng lun
Php s khng hiu nu chng ta ln trnh cuc hp. Hn na mt s thnh vin chnh ph u
mun hp. Trn thc t, chnh Th tng cng cho rng hi ngh ny chng gii quyt c g c. Ta
phi i hp thi, d ch chng t rng Vit Minh vn cha sn sng thng lng trong nhng
iu kin hin nay.
D sao, ngi B trng cng khng nhm. Bc H rt mun ho bnh nhng phi ng lc.
Nhng tnh hung thng 2, thng 3 cha to iu kin thun li v tng Gip ang tm cch xoay
chuyn tnh th c li cho Vit Minh.
Trong sut thng din ra Hi ngh Berlin v sau khi s on 308 chuyn qun sang Lo, in
Bin Ph sng trong bu khng kh tng i yn tnh nhng bn chn ch i. Cc tiu on ci
thin v tr phng ng, cng c cc kho n v lng thc. m hy cn mt nhng ban ngy tri
ang bt u kh nng. l ma Xun vng thng du binh lnh trong thung lng m nc sng
Nm Rm khng th gt ra sch lp bn t bm trn ngi ang m c c tm vi nc hoa
sen, c m p n b, c n nng.
Sut thng 2 nhng chuyn i thm chnh thc n nhp vi nhng hot ng v trang trinh st
tin cng thm d v pha cc nh ni cao.
Nhng tt c nhng chuyn i thm st ny u khng t kt qu ng k. Pha n thm l
nhng li nh gi cao v nhng ci bt tay nng nhit. Pha hnh qun sc so l nhng ci cht v
ch v nhng hun chng v duyn.
Mt tun sau chuyn thm ca ngi Jacquet v tng Blanc, n lt tng M O Daniel cng
ln thm in Bin Ph ngy 2 thng 2 nm 1954.
Lc ny, tng O Daniel vn cn ang gi chc T lnh cc lc lng mt t ca M trong
khu vc Thi Bnh Dng. ng ti y vi t cch l chuyn vin, c phi vin ca Chnh ph M
trn c s mt o lut vin tr ti chnh cho Php.
Tng Navarre khng c thng bo trc v tho thun ny tip n lch s tng O
Daniel nh tip n mt bn ng minh, mt ng nghip hng mnh, nhng khng tit l g nhiu
v cc k hoch tc chin. Ngi Mike st thp ( l bit hiu ca tng O Daniel) khng t ra
phn ng.
Thi thng thn, thn tnh ci m ca ng, chng t ng l mt ngi nh nhn. Ngay trong
cuc gp u tin vo ngy 20 thng 6 nm 1953 tng Navarre nhn c ca Mike nhng ci
v mnh m, thn mt vo lng. T tng Navarre phi cn thn ng i din hoc ng chch
tm tay ca Mike st thp.
Tnh cch v i ca Mike st thp khin cho ng kh thch nghi vi nhng tinh t ca cuc
chin tranh chu ny. ng t cho mnh gi mt v tr quan trng v ginh mt phn cuc i
binh nghip son tho cc k hoch nghin nt Vit Minh. u tin trong hot ng ca ng,
ng phc ho ngay sau khi va t chn ti Tn Sn Nht hai gi v bc l vi tng Navarre
ngay ti hm . D nhin, ny ging nh k hoch m Mac Arthur, Tng t lnh cc lc lng
Thi Bnh Dng tin hnh trong cuc chin tranh Triu Tin v i hi Php cng phi c
nhng phng tin tm c nh M.
Tm li, phng n ca tng M O Daniel l qun Php rt ht v tp trung ti mm C Mau
(nh tng Mac Arthur trc kia tng rt qun v tp trung ti u cu Pusan ca Nam Triu
Tin) ri sau s da vo khng qun v pho binh, nh ngc tr ln cho n tn bin gii
Trung Quc (nh Mac Arthur tng lm trn bn o Triu Tin, tin qun tr li n tn sng p
Lc gip Trung Quc).
Sau ba gi tho lun vi tng Navarre, tng O Daniel ngh i thm tng th cc chin
trng trc khi quyt nh mt k hoch chnh thc. 8 gi sng hm sau, O Daniel ln my bay i
H Ni. n gia tra, my bay lun vng trn vng chu th sng Hng, lc ny ang vo ma
ma. Trn nhng cnh ng ngp nc, lng xm tri ln nh nhng o trn. n 13 gi tng
Navarre nhn c in ca O Daniel: hi r tnh hnh p dng nhng k hoch tng ng.
ngh tham kho sch gio khoa ca b binh M 1, (km theo s hiu sch).
Nh quen bit ty vin qun s i s qun M Si Gn ti c c ti liu ny. l
cun sch vit v cuc chin tranh nh chim qun o. Tuy nhin mt ngy sau khi hnh
qun ng b ti vng chu th Bc k, ngi Mike st thp hy b bc in u tin, mc d
c gi ti tng Navarre.
Ngy 2 thng 2 nm 1954 khi ln thm in Bin Ph tng O Daniel t ra t bc ng hn
trc. ng i thm tt c cc c im, chui vo trong hm pho kim tra v kh, tro ln cc im
cao, i vo cc hm tr n. Trc khi ra i, ng v vo vai Castries hai ci tht mnh t s tn
nhim.
Nm ngy sau, Th trng chin tranh De Chevign ln thm in Bin Ph. tt nghip
trng Cao ng qun s Saint Cyr, ngi c kinh nghim v nhng chuyn i thanh tra chnh thc v
khng tin vo nhng n tng b ngoi. Ngi ch i c mt mnh v n in Bin Ph vo bui
sng th ba ct cng tri qua mt ngy ngh cui tun vi Castries.
Ngy hm , hai tiu on d do Langlais ch huy m mt cuc tin qun thm d n tn cc
cao im 781 v 754 pha ng. Mc ch cuc hnh qun ny l nhm ph hy khu pho 75 ca
Nht Bn, t ngy 31 thng 1 c vo lc 17 gi nhng ngy l l bn vi qu n vo trung tm c
im ca Php. Trung t Piroth ch huy cm pho binh in Bin Ph ch cho khu pho Vit
Minh bn ht ba qu n tnh ton k lng v tr t pho, ri mi cho cc khu 105 ca Php
ti n o t ln ch nghi c pho Vit Minh. Hm sau l ngy chn, khng nghe thy mt ting
pho no.
Cc pho th ca Piroth sng phng mi, hy vng tiu dit c pho ch. Nhng n 17
gi ngy 3 thng 2, tc ngy l, khu pho do Nht Bn ch to li bn, v ngy 5 thng 2 li tip tc
bn. Ngay ti hm , trung t Langlais n tn v tr cm pho binh qut mng cc pho th.
Trung y Constantin ph trch cm pho 15 l ngi hng chu s nng gin ca trung t Langlais
ch huy lc lng phn kch. Trc khi quay v s ch huy, Langlais cn e mt cu:
- T ti s ch thn i tiu dit khu pho Nht.
T m sng hm sau lnh d ti chn im cao 781. Sn ni gn nh dng ng. Qun Vit
ng trn nh, np trong nhng hm h ngy trang rt k, c th trnh c bom v pho 105.
Lnh tiu on d l dng v tiu on d s 8 bm vo vch c tm cch leo ln b b
i Vit Minh nm lu n xung. Vn l ngi dn x Bretagne nn Langlais rt kin cng nhng
sau ba mi su gi tin cng m mu m khng t kt qu nh phi ra lnh rt v.
Ngi Chevign ngi trn thp xe tng Hervouet theo di mt phn trn chin u. Ngi
nhn thy kh r c mt nim v nhng kh khn trong cuc chin tranh vng rng ni.
m hm , Quc v khanh Chevign ngh li trong hm i t Castries. Hai ngi c quan h
h hng vi nhau v ni chuyn vi nhau rt thoi mi.
Sng ch nht, ngi Chevign ri in Bin Ph trc 5 gi chiu nn khng c nghe Vit
Minh li bn t khu pho 75 tch thu c ca Nht Bn, ba pht n vo c im Eliane. Hm
l ngy 7 thng 2, mt ngy l.
Ngy 19 thng 2, B trng Quc phng Pleven cng i vi tng Ely, Tng thanh tra qun i
kim c vn quc phng, ln kim tra tnh hnh in Bin Ph. C hai v nhn xt, tp on c im
t chc phng ng rt tt. Mi ngi in Bin Ph v c H Ni u mong Vit Minh tin
nh.
Khi vo Si Gn, tng Ely hi tng Navarre:
- ng c cng ng th sc in Bin Ph khng?
Tng t lnh p:
- Thnh tht m ni, ti khng thch i n ch . Ti ch mong Vit Minh ngh vic nh
chim in Bin Ph s phi tr gi t v s khng tin nh nh tng lm hi thng 1.
By gi, mi ngi u bit, nim hy vng ca tng Navarre ch l ho huyn. T vi ngy
trc khi tin cng, tng Gip ngh ci gi phi tr cho in Bin Ph bt lun th no cng l gi
r.
T nhng ngy u thng 3, Castries bo co v Tng hnh dinh l Vit Minh ang xit cht
vng vy chung quanh in Bin Ph. Ngy 1 thng 3, ngay khi va mi ra khi lng cho i tun
tra chm ch pha Ty. Trong khi tm ngy trc, lnh d i xa ti mi kilmt cng
khng gp ch. Ngy 3 thng 3 trung y Fox thuc tiu on 5, trung on b binh Angiri s 7 va
i cch c im Gabrille 400 mt v pha ng Bc ri vo mt phc kch.
Ngay hm sau, i y Gendre vi hai i i trong cng mt tiu on vi Fox ng vi
ch ti chn cao im 633, cch c im Gabrielle mt kilmt v pha Bc. Ngy 10, nhng i
tun tra ban ngy gp ch cch v tr ng qun 200 mt. Ngy 12 thiu t Mecquenem gi in bo
co pht hin thy mt h thng chin ho ch pha ng, pha Bc, pha Ty Nam s ch huy ca
ng.
Trong m 10 rng ngy 11 thng 3, nhng khu pho 105 ca Vit Minh c b tr trong
hm p t. Sng hm sau, Vit Minh bn vi qu n pho vo ng sn bay chnh sng, ph
huy mt my bay vn ti ang bc d hng. Sng 12 thng 3, tng Cogny t H Ni gi in cho
Castries theo h thng Z.13 m k ch khng th nghe ln c, cho bit: 17gi ngy mai, ngy 13
thng 3.
m Batrice
Trung y De Veyes, s quan tc chin phn khu Trung tm in Bin Ph bt u lm vic t
su gi sng. Trn bn t trong hm ch huy sp xp cc bo co nhn c qua my v tuyn
in ban m. Trung y nhn thi im bo co: Th bay ngy 13 thng 3. Anh thm ngh: Ti mai
s lm l cu cha trn c im Batrice. Tht l mt ngh v vn. T hm qua, chnh anh l
ngi bit rng c im ca tiu on 1 thuc bn l on l dng s 13 s b tin cng vo bui
ti 13 thng 3 qua bc in mt tng Cogny gi ti. i t Casries bo cho anh bit trong bui
hi .
De Veves tm c cc bo co ca c im Batrice: Trong m 12 rng ngy 13 thng 3, tt
c cnh gii bo ng u b tin cng, buc phi rt lui. T bo ng ca i i 2 b mt tch. S
qun trong t l ba ngi. ch tip tc o ln, nht l mt bc l pha chin ho ch ch cch
cha y mm mi mt. Vit Minh c th hon thnh trn a bao vy ton b trung tm
khng ca chng ti. K Pgot
Qua ging iu trong bn bo co, trung y De Veyes c th on c tm trng k l ca
thiu t Pgot ph trch c im Batrice.
Khng phi ch ring De Veyes c s phn on ny. Tt c mi ngi trong l on u bit
Pgot ang ch c hi t git mnh. i l dng c v ngng ngng trc thi ny v n va
bi thm va k cc. Khng ai ni ra, nhng tt c nhng ngi lnh l dng u bit ti sao Pgot
mun cht.
Mi ngi thng gi thiu t Pgot l c Cha mt cch tru mn. Trc khi ln in Bin
Ph, Pgot l thiu t, ph l on trng, ph trch cng tc hnh chnh ca bn l on l dng
s 13 ng qun tri Arnault Ville l cn c hu cn ca l on, cch Si Gn ba mi kilmt.
y Pgot tha hng mt cuc sng thanh bnh, quan liu, sau khi tri qua nhiu cuc hnh trnh
phiu lu mo him. V y l nm cui cng ca nhim k phc v ti ng Dng nn d nhin
Pgot ngh n chuyn a v sang chi.
B v Pgot khng i my bay m chn tu thy hng cuc hnh trnh. Ti Si Gn, Pgot
nhn c th ca v ng du bu in Suez ca Ai Cp. B v cho bit ln b thm cc Kim t
thp v b mt chic v xch tay.
Vi ngy sau, thiu t Pgot li nhn c mt cng in mt, ngoi b ghi ch Tin dn s.
ng ngh thm: Chc chn y li l giy bo t ca ai thi. L s quan ph trch cng
vic hnh chnh ca l on thiu t Pgot vn thng nhn c nhng giy bo nh th ny.
ng nhn mt, bc phong b. Bc in ghi: ngh bo thiu t Pgot, v ng b mt tch
ngoi bin. Sut mt thi gian u, khng ai bit chuyn ny. c Cha Pgot khng h thay i
cht no trong cung cch lm vic hng ngy.
Cho ti lc , ng vn cha hiu r mt tch ngoi bin l th no.
ng ch n ngy tu cp bn cng Si Gn hi r chuyn. Chnh u tu dn ng n
khoang tu m v ng . Nhng ngi phc v dn dp k cc vt c nhn ca b, lp
bin bn ct gi trong hm. Pgot khng pht hin c iu g. Chnh u cng khng ni g hn
c: v ng b mt tch trong mt m khi con tu ang i ngang n Dng, khng li
mt du vt no, d rt nh.
Thiu t Pgot cho chuyn cc hnh l ca v xung tu ri a v doanh tri Arnault-Ville ti
Si Gn l ni ng lm vic. T ngy hm , Pgot tr nn th vi cng vic khng phi l chin
u. Khi c bit ang thiu ngi ch huy tiu on 1 trn i Batrice in Bin Ph, Pgot
ngh c c lm tiu on trng v c chp nhn.
i vi trung u De Veyes, ngy 3 thng 3 qua i rt nhanh. Bui sng tiu on d l dng
c pho v chin xa ym tr nh nng ra pha ngoi. Sut ngy hm , h c lp nhng on chin
ho m Vit Minh o ln st v tr ng qun.
u bui chiu thiu t Pgot cng vi trung t Gaucher ln c im Batrice. Hu nh ngy
no Gaucher cng phi dng xe Jeep i kim tra v tr ng qun. Lnh l dng rt thch c nhn
thy vc dng nng n ca ng bc nhng bc chn chm chc nch ln cc im cao v nghe
ging ni khn khn ca ng tr chuyn vi binh lnh.
Pgot ni vi Gaucher:
- Anh em c v mt mi, khng ch mt mi m cn cng thng thn kinh v ch i.
Gaucher cu nhu:
- y cha phi lc ln gn. Hy ch n ti. Nht nh nh vy .
- Ti bit?
C hai ngi cng tin hnh nhng bin php cui cng chng chi vi trn nh bit
trc.
Mt gi trc khi tri ti, my bay o t ko ln nm bom. Nu ng l 5 gi chiu Vit Minh
s tin cng th vo gi pht ny, b i Vit Minh chim lnh xong cc v tr xut pht tin cng.
Sut na gi, my bay B.26 ca khng qun trt bom xung cc mm i bao quanh tp on c
im my bay Hellcatt ca hi qun b nho gia nhng cm khi t li la cao x phng khng
ca ch, n n xung cc khe sui v nhng lm cy trn ng mn dn ti c im Him Lam do
lnh l dng ng gi. Cho ti khi th ht bom, bn ht n cc my bay mi ln lt bin dn trn
vm tri bay v hng chu th. Thung lng lng cho ngay lp tc li chm m trong s im lng.
ng 17 gi, pho binh ch bt u bn nhng lot n ch p u tin. Tng lot n pho
105 mm ri ti tp xung khu Trung tm, khu t s ch huy, bi pho. Ti sn bay, hai chic my
bay trn ng bng b bc chy la lan rng ti c kho d tr xng v hm cha bom napalm.
Trn i Him Lam, ni t c im Batrice khng cn l nhng ting pho l t nh my hm
trc na, m l c mt trn bn tiu dit bng n pho tp trung ti mt trc c im. Lnh l
dng ngi rt c trong chin ho nghe ting gm tht ca pho v ci. Theo thi quen, mi ngi
khng h bc l cm xc ca mnh m c thn nhin mc cho s phn. Thnh thong, thiu t Pgot
ch huy c im li gi in lin lc vi cc i i. ng dy in thoi b n pho ct t ch
cn my b m v tuyn.
Hai i i trn gi mt Bc l nhng n v b bn ph thit hi nht. Nhiu l ct b sp, giao
thng ho b xi tung. t nhin, ting pho ngng bt. Lnh l dng li ngng u nhn ln, lc
mi thy, qua lp ro km gai b pho bn ti t hnh nh nhng ngi lnh Vit Minh ang xung
phong, nh li l lp long trn u sng.
Lc l 18 gi 15 pht. Ti v tr trung tm, cc s quan tham mu ang quy qun chung
quanh trung t Gaucher cht thy trung y Veyes l s quan trc ban ti phng tng i chy vo ni
to:
- Bo co trung t. Vit Minh xung phong vo n Batrice, ngh pho bn chn.
Gaucher quay in thoi ni ch huy trng Castries:
- Bo co i t. Batrice s gi vng nhng phi c pho bn chn ht c.
- Batrice s c u tin v pho!
Cc pho th n pho rt mnh lit. C bn lin tc bn hoc nm vin n li nhy xung h
bo v trc khi Vit Minh bn tr ri li nhy ln bn tip. Nhng c hai khu 105 b ph hy,
cc pho th u b thng, mt s b cht. T gian hm tng i, ngi lnh nghe in bo vi
Veyes:
- Tha trung y? Khng thy Batrice tr li.
- Kim tra li my xem!
- Bo co, my vn chy tt. - Lin sau anh lnh bo v li tip tc gi trong my:
- Al! Batrice! Nghe r tr li!
t nhin, qua loa phng thanh mt ging ni hn hn t xa vng li:
- Batrice y! Ton th ban ch huy c im u b t trn Mt qu n n chm lt vo
trng hm ch huy Tt c.., cht ht.., cht, ht
- S ch huy trung tm y? Hy a my cho mt s quan! Gi li cho chng ti!
- Cht ht ri Chng ti vn ang tip tc b bn nh gi gi
Pho binh ca Piroth pht huy ho lc bn ngn chn nhng khng c kt qu. Pho Vit Minh
bn c vo s ch huy v tr trung tm.
Trung y Veyes lic nhn ng h: lc ny l 8 gi km 15 pht. Anh ghi li rt chnh xc trong
s trc ban: 19 gi 45 pht. Ch vi giy sau Veyes b mt lung gi mnh qut ng xung t.
Gian hm rung ln. in tt ngm. D m ca ting n cn kn c trong u. Trong bng ti v
trong m bi t, Veyes ln m tm chic n pin. Mt lung nh sng le ln soi r gian hm.
Nhiu x g trn nc hm b ri xung.
Mt lp t kh ph ln cc c my thu pht hy cn lp le tn hiu le li qua lp bi t.
Trung y Veyes hiu r ngay: mt qu n pho ca Vit Minh ri trng gian hm bn cnh, ni
t v tr ch huy ca tham mu trng. Anh vi soi n nhy sang. Thiu t tham mu trng Vadot
ang ng, c v nh khng vic g, ni vi trung y Veyes:
- Trung t b Anh hy nhn xem?
Veyes li bm n pin, soi sng ton b gian hm. Cc cy g trn nc u b sp, ri cht
ng, ln xn. t ph y ln nhng xc ngi. Di gm chic bn lm vic b ph hy, trung
t Gaucher nm thng cng, hai mt m to, ming ph y t, ngc vn cn php phng ang c ht
khng kh. Nhng c hai cnh tay ca trung t b la khi c th, b ngc m mu. Bn cnh
trung t l mt xc ngi b ct u, nhng Veyes vn nhn ra c, l Bailly, bn cng hc
trng k binh Coetquidam. Gn bn cnh l trung y Bredeville ang th hn hn trc khi tt th.
Thiu t Martinelli cng b thng.
Bn ngoi, pho ch vn tip tc. n 20 gi 30 pht, Veyes mi bt lin lc c vi
Batrice.
T mt v tr cn li pha Ty Bc c im, in i bo v cho bit Vit Minh khp mi
ni, chng ti ang chin u chung quanh s ch huy. n 9 gi ti th c i i cui cng ny
cng khng thy tr li na, cho ti na m th ton b cuc chin u c sp xp mng
tng li nh sau: c hai s quan Pgot v Gaucher u b t trn t u, cuc phng ng thiu ngi
ch huy ri vo hn lon, v t chc. D sao, cng khng th tin c rng ton b tiu on 1 thuc
bn l on l dng s 13 thin chin li b bp nhanh chng chi trong vi gi m khng c mt
lc lng cu vin no. Nhng tin tnh bo cho bit, c hai trung on thuc s on 312 Vit Minh
tin cng Batrice v tiu on l dng phi chin u vi t s mt chi mi.
Bui sm hm sau rt yn tnh, mt s yn tnh hon ton khc xa vi thc t. Cuc u pho
ngng, khng ai nghe thy mt ting sng no. Nhng chic my bay ln tt trn cao cng
khng bn ph.
Pha Vit Minh cho mt trung y Php b thng m h bt c quay tr v mang theo mt
th ngh ngng bn t tm gi n mi hai gi hai bn cng thu nht thng binh. Mi ngi
ra khi hm tr n, nhn v pha ba qu i Batrice, ch thy vi ct khi xm bc cao, quyn vo
sng m ang b mt tri xua tan.
Binh lnh li dng thi gian ngng bn ra sng tm.
n bui tra ting sng li tip tc khi nhng chic Dakota th n v u tin ca tiu on
d lnh Vit s 5 xung bi nhy pha Nam.
H Ni tng vin cho mt tiu on d. Sng mai, c th s phn kch chim li Batrice.
Nhng n 17 gi ngy l thng 3, Vit Minh li n pho chun b vo c im Gabrielle t
trn i c Lp nh bn ph Batrice Him Lam ngy hm trc. T v tr ch huy t trong
hm c mi p t dy ti mt mt trn nhng thn cy ln, thiu t Mecquenem to v tin tng s
chu ng c trn bn ph. ng l mt s quan tng phc v ti c quan lin lc thng trc
ca Php ti th M Washington, di s ch huy ca i tng Ely. ng cng ht nhim k
phc v ti ng Dng sp c thng cp v nng chc xng ng vi kh nng v tr tu. ng
ang chn ngn cuc chin tranh v x s ny, ang cm ght ci kh hu nng m, ci gi bi
u. Ch cn hai hoc ba ngy na thi ng s c ri khi y, c tr v Php bng phng tin
nhanh nht. Ngi thay th ng l thiu t Kah cng bay thng t Php ti in Bin Ph, c
mt ti y v ang ngi cng vi ng trong c im ny. T tm ngy hm nay, thiu t ch huy
theo di st tng gi nhng ng tc o ho ca Vit Minh ngy cng st gn nhng v tr phng
ng ca ng. m hm trc, ng cng theo di trn nh ti Batrice Him Lam. ng d
on, m hm sau s n lt Gabrielle ca ng b tin cng.
Gabrielle l mt c im cch trung tm bn kilmt v pha Bc nhng l mt v tr c chn
lc v mnh. C im c xy dng trn nh mt im cao tr tri, (v vy gi l i c Lp),
sn rt dc nht l mt Bc. Cy ci trn cao im b cht ht dng lm vt liu xy hm v
l ct, tt c u vng chc. Tiu on phng ng c b tr trn nh cao, tt c cc sn dc u
c li la qut st t. Thiu t Mecquenem khng c l do g lo ngi.
T ti hm , pho Vit Minh bn ph lin tc Gabrielle trong sut chn gi ba mi pht.
i i 4 b tr mt ng Bc c im b pho bn nhiu nht. n mi gi ti, mt qu n
ri trng hm ch huy ca trung y i i trng Moreau lm trung y cht ngay ti ch.
Nhng n v i u ca Vit Minh bm chn mt Bc c im gia v tr ca i i 1 v
i i 4. n 3 gi sng Vit Minh ngng bn pho.
Mecquenem tranh th thi gian cng c cng s v tip t n cho cc i i. n 4 gi cc
trung on ca s on 308 bt u xung phong nh chim c im t cc mt pha bc v pha
ng.
Khong 4 gi 30, Gabrielle gi in bo co vi s ch huy ca Castries:
- Cuc tin cng ca ch c v nh ang yu dn. Cc v tr ca ta nhn chung vn cn nguyn
vn tr khong gia i i 1 v i i 4 c mt n v nh ca ch ang chim gi. i y Carr
em theo mt trung i thuc lc lng d b tin ra tng cng phng ng cho pha ny.
Ch vi pht sau, hm ch huy ca Gabrielle c coi l mt v tr vng chc nht ng lm
khun mu cho ton c im b pho Vit Minh bn sp. Mt qu n pho xuyn qua nc hm
ri ng gia ban ch huy ri pht n. Thiu t Kah b t la mt chn. Mecquenem v cc s quan
khc may mn thot cht. Sau khi c i y Gendre ch huy i i 3 bo co, Castries ra lnh cho
Langlais v Pazzis t chc phn kch. Lc ny Langlais ang thay Gaucher ch huy khu Trung tm.
Vn l ngi c giao nhim v nm ton b lc lng c ng ca tp on c im, ng
nghin cu trc k hoch phn kch. Tiu on d l dng s 1, tiu on d thuc a s 8 v
trung i xe tng t chc din tp t hi u thng 3.
Cng binh chun b sn cc thit b xe tng c th vt qua giao thng ho khi xut kch.
Trung t Langlais ngh rng tin hnh phn kch trong m khng t kt qu v vy i n
sng mi bt u. Pazzis l ph ca Langlais cng l ngi t chc cc n v xut kch. Nhng
thiu t Pazzis khng chn tiu on d s 5 ngi Vit lm lc lng ch cht, c thm mt i
i d l dng h tr. Thiu t Guiraud ch huy tiu on d l dng c phn ng khi nhn lnh
v khng ng vi k hoch, trong ton b tiu on d l dng c din tp thnh tho.
ng c Pazzis gii thch:
- Ti bo co v c i t Castries ng ri. Cn phi tit kim lc lng d ca lnh l
dng, nn thay bng tiu on d ngi Vit.
Khi ba chic xe tng dn u tin ngang qua c im Anne Marie th 6 gi sng. Nhng i
i thuc tiu on d s 5 ngi Vit do thiu t Bottela ch huy tin theo vt xch ca xe tng.
Gabrielle ch cn cch h c mt ngn hai trm mt. Cht nhng qu n t hai mi bn khu
pho 105 ca Vit Minh ri xung u on qun ang ko i phn kch. Tiu on d s 5 nm nh
b ng inh trn mt t. Thiu t Bottela b thng nh chn, nhy tp tnh t ch ny n ch
n, qut mng m , ly gy vt c vo ngi m lnh ang nm run cm cp. Martin thc i i d
l dng t pha sau vt ln, bm st nhng chic xe tng m ng. Lc ny, mt tiu on Vit
Minh ng gi Bn Khe Phai v cao im 477 nh ng nt c chai. Cc xe tng bn pho m
ng tin. on qun nhch dn ln ti cch Gabrielle khong bn trm mt th li b chn. Lc ny
l ng 7 gi 15 pht. Cuc chin u trn c im Gabrielle vn ang tip din. Vit Minh ang
tip tc nh chim cc l ct c th. Thm mt tiu on Vit Minh va chim lnh c sn pha
ng c im. Vi gi sau, Gabrielle hon ton b Vit Minh chim ng on qun phn kch cng
chm dt nhim v, khng ginh li c c im v cng khng ym tr c cho lc lng cn
li.
n 11 gi chic xe tng cui cng trong on qun cu vin khng thnh mi quay tr v
c khu Trung tm cng vi Martin bn s quan v mt trm bn mi lnh cn sng st thuc tiu
on b binh thuc a Angiri, ng vo lc mt bu khng kh tang tc nng tru trong s ch huy
trung tm. Trung t Piroth, ch huy cm pho binh va mi t st bng lu n trong hm. Xc ca
ng c mang v y, t bn cnh nhng chic o quan va mi nhp thi hi, l Gaucher v
cc ph ch huy ca ng. Mt i lnh l dng lp hng ro danh d vi nt mt bun thm ca
nhng ngi ng canh l tang. Thiu t, bc s Grauwin, ci trn trng trc, ngi t m m hi
ti gp i t ch huy trng Castries bo co: lnh b thng nm ri rc trong cc hm nhng khng
cn mu truyn na.

Jean Pouget
Dch gi : L Kim
Chng 8

Cn phi ch gp nhng ngi b thng nng v H Ni. Nhng sau khi Vit Minh chim c
Gabrielle t trn i c Lp, sn bay nm ngay di tm n sng ci. Hn na, thi tit xu
cng khng cho php my bay liu lnh h cnh.
Thiu t Thimonier, ch huy tiu on lnh Thi s 3 ti cm c im Anne Marie t Bn
Ko pht hin thy nhng hoang mang dao ng trong m lnh ngi dn tc. C mt ngi no
ri nhng t ri ku gi binh lnh o ng.
Trong tiu on ny hu ht binh s u l ngi dn tc Thi Sn La v Ngha L. Nhng
lng bn qu hng ca h, ni p nhng tnh thng nhng gng mt thn quen nhng truyn
thng qu gi, t hn mt nm nay nm di s kim sot ca Vit Minh. Nhng ngi lnh Thi
ny mun tr v lng bn ca mnh. Hn na, c l h cng cm thy nhng ln sng tuyt vng
ang trn ngp in Bin Ph trc s tin cng ca Vit Minh.
Nhng m my en nng n, hnh thnh t nhng m chy do bom napalm to ra ho nhp
vi nhng m my t nhin, to khp vng tri thung lng.
Bui chiu, mt cn dng p xung, sm chp ho trong nhng ting n ca n pho Vit
Minh vn ang bn ph khng ngng in Bin Ph.
Cuc hong lon ti cm c im Anne Marie Bn Ko bng n nh th no? Vo lc
no? Trng thi tinh thn binh lnh ra sao ti mc ton n v u b chy? Ngi trong s ch huy
ca mnh, i t De Castries suy ngh min man nh vy.
y khng phi ln u tin ng chng kin tnh trng nh vy. Thng 5 nm 1940, khi cn l
trung y, ng nhn thy tn mt cc s on trong trung on ca ng hong lon nh th no
trc s tin cng ca qun c. Lc ny ng ang ch huy mt i i k binh c phn cng b
tr pha sau s on. i i ca ng b cc xe tng v xe bc thp ca c bao vy. Trong nhiu
ngy, cng vi cc chin binh trn mnh nga ng chin u chng li nhng cuc tin cng v
chng c s tuyt vng. Nhng ri cui cng ng phi cu may, vt qua li bao vy ca ch
tr v cc phng tuyn ca Php trc khi k kt hip nh ngng bn t ngy.
Trc mt mi ngi, gi y ng vn phi c gi v bnh tnh. Nhng khi ngi mt mnh trong
hm ch huy, ng li suy tng ti tham ho Anne Marie.
Nu Vit Minh tip tc thng li, t pha bc nh xung Anne Marie trong m nay th cm
c im ny s tan bin. De Castries vn khng tin cy tiu on lnh Thi ny (ng tng ni nh
vy vi Cogny ). Chnh v l ng b tr tiu on ny c im Anne Marie ti Bn Ko nm
pha sau Batrice (Him Lam) v Gabrielle (i c Lp) nhng by gi c hai cm c im
Batrice v Gabrielle u b mt, Anne Marie ang tuyn sau vt tr thnh tin tuyn.
mt pha ng, lnh Angiri v Ma-rc ang trn cc cm c im Dominique v Eliane, liu
c y li c cuc tin cng ca Vit Minh, trong khi b i Vit Minh ch trong vi ting ng
h hon ton tiu dit c Batrice c lnh l dng ng gi? Hin nay, ch cn li hai tiu
on b binh l dng v hai tiu on d l dng ang ng phn sau trung tm. Liu lc lng
ny c th c th liu cht trong vinh d, hay l c chc thng vng vy rt chy, b li nhng binh
s b thng v hng ngn tn n dc?
Tp on c im in Bin Ph c v ang sng trong nhng gi pht cui cng. De Castries
gi in bo co vi tng Cogny: C th, chng ti s b nh tan trong cuc tin cng sp ti.
Cogny cng ngh nh vy. Sng hm qua ng rt ngc nhin, cng nh tt c mi ngi
chung quanh, khi c tin Batrice ch chng c c c vi gi. ng cn ngc nhin hn na khi
thy pho binh ca Piroth khng bn tr c hiu qu d c nhng khu pho c 155 mm. Tnh hnh
ang nguy kch v tng Cogny d tnh s phi ni nhng li d dt, khng hunh hoang nh trc,
d phng cho nhng ngy sau.
Trc mt nhm s quan t tp trong tin snh, tng Cogny tuyn b:
- T nhiu thng trc, ti nhc li vi tng Navarre rng in Bin Ph l ci by chut.
Sau , ng tip hai nh bo Lucien Bodard v Max Clos trong phng lm vic rt lu.
Chiu ngy 15 thng 3, khi i gp Tng t lnh Navarre, tng Cogny mang theo trong ti bc
in ca De Castries v ni:
- Castries khng phi l ngui bi quan. V vy phi tnh trc s qu ca in Bin Ph nu
Vit Minh vn gi cng tin cng v tip tc nh trong m nay.
Navarre hi li:
- Th lc lng tng vin u?
Cogny tr li:
- Hm nay, chng ti khng th tng vin cho in Bin Ph mt ngi no v tt c my bay
u phi huy ng th d n dc tiu ph rt nhiu trong nhng trn va qua. Nhng, tiu
on d thuc a s 6 sn sng, c th nhy ngay xung in Bin Ph sng mai, nu
Cogny khng ni ht cu.
Trc khi vo Si Gn, tng Navarre t tay vit bc in gi chnh ph: Ti in Bin Ph,
tnh hnh tr nn rt nguy kch. Vng vy ca Vit Minh ang xit cht chung quanh khu vc c
cc trung tm khng Claudine, Eliane, Dominique, Huguette v Anne Marie. Ti c cm gic Vit
Minh s m cuc tng tin cng ngay trong m nay.
Cng trong gi pht ny cc tiu on Vit Minh, cha xut trn v ang hng hi, bt u t
nhng nh ni tin xung thung lng lng cho.
Mt trung on a cc i i i u tin st dy i hnh trng li lim l ni t cm c
im Anne Marie c lnh Thi ng gi. Lnh trinh st ca c im Dominique 2 pht hin s vn
chuyn v tp trung ca Vit Minh trong nhng thung lng c nhiu bi rm mt ng Nam.
5 gi chiu, pho bn thng, pho khng git v sng ci ca Vit Minh bt u chun b trc
khi b binh xung phong vo c im Dominique 2, lnh Angiri ng gi qu i ny ngh rng cuc
chng c ca h cng s v ch nh nhng ngi anh em ca h b tiu dit ti Gabrielle.
Tt c binh lnh in Bin Ph u chun b chin u, lnh d, lnh l dng, lnh Angiri, lnh
Ma-rc sn sng ti cc v tr phng ng.
Nhng t tun tiu v bo ng c lnh i ra ngoi c im pht hin ch. Cho ti khi
tri ti hn, mi ngi vn khng bit tng Gip cho ngng vic tin cng lin tc. C th lc
ny, ng Gip ang thc hin phng chm nh chc, tin chc. S tinh khn ca ngi ch huy
Qun i nhn dn Vit nam qua rt ng khm phc v ca ngi.
Sng 16 thng 3, thi hi cc v trung t cht trn c chn ct ti mt gc no m sau
ny khng ai cn nh na. Cc i tun tiu v bo ng khng gp ch quay tr li cn c. Trn
tri cao, nhng chic my bay u tin ang th d tng vin. Khong 11 gi n v d u tin t
chn ti bi Simone pha Nam trung tm v pha Bc c im Isabelle (Hng Cm). Mi ngi
bit rng Bigeard ti.
Nhng i i thuc tiu on d thuc a s 6 do Bigeard ch huy tip t, ang i b tin
v pha sau ni c t c im Eliane 1 v bt u o cng s, xy dng mt c im mi, t tn
l Eliane 4.
Cc pho th cng c b sung qun s. l nhng lnh pho binh thuc trung on pho
binh nh b ng khng a t Ty Nguyn ti. Mi cch y bn mi tm gi, trung on
pho binh nhy d s 35 ny ang cn tham d chin dch Atlante.
Bc s Grauwin cng khng bi quan lm nh s binh s b thng. ng va nhn c mt trm
phu thut d chin vi y cc thit b d nhin ch thiu cc n y t. Ngoi ra, mt s my bay
ln thng t Mng Si ti h xung mt mu t vung ngay bn cnh bnh vin, mang i su
thng binh trong tng s mt trm nm mi ngi b thng. Ch b bn g, nhng d sao cng
li cht hy vng cho ngi cn li.
Bu tri cng quang ng. Sc nng ca mt tri cng vi gi qut sch nhng m my
en t nhng m chy v nm bom napalm.
Ngy 16 thng 3, khng thy Vit Minh tip tc tin cng, tinh thn mi ngi ti in Bin
Ph mi u phc tp, d tan v nh pha l nay c ng v cng rn khng cn nghe thy nhng
ting ku Vit Minh n y nh thi k trc Batrice. Ti nay, mc d pho ch vn cn bn
tiu hao, nhng ngi lnh gp nhau trong cc chin ho, tuy dng i chm chp, cp mt ch quan
st, nhng nhng th tht di cm rn chc.
m nay v c ngy mai, c th nhng lnh Thi thuc tiu on 3 ng Anne Marie s b
chy ht Mc xc chng! C cho chng i!. Nhng ngi lnh Php in Bin Ph ngh
nh vy.
D sao, in Bin Ph cng khng cn l mt trung tm nh rng ra khp vng nh tng
Cogny tng tng; cng khng cn l cn c lc - khng qun bo v cho kinh Lo Luang
Prabang nh tng Navarre ngh. Ci thnh tr pho i b vy hm cng khng cn l mu c ca
th gii t do nh Ngoi trng M Foster Dulles c lm mi ngi tin tng.
Cuc chin ti in Bin Ph tr thnh mt li gii thch kn o gia hai pha Vit v Php.
Vi ngi lnh Vit Minh l nhng ngi khng chu khut phc. i vi pha Php, l nhng
ngi lnh thuc mi chng tc, nhng lnh l dng mi quc tch nhng lnh d ca mi tnh
thnh nc Php, st cnh chung quanh mt a im m i lc h qun v ch cn l s tiu
biu cho k nim ca bn phn nng ln h
in Bin Ph tr thnh mt thch thc.
Nhng con chut Nm Rm
Jean Praud, phng vin ca S thng tin bo ch qun i vn c khuynh hng coi cuc chin
tranh va mi xy ra nh l mt cuc phiu lu mi, y hnh anh ngc nhin, k l, li cun, p
hoc bn thu. T ngy nhy d xung Mng Si n nay, anh vn t coi nh c quyn mc b
nhy d loang l mu ngy trang v chic m b-r ca lnh d. Nhng hin nay, anh li ct chic
m ni trong ti i chic m st nng n nh tt c mi ngi. Trn vai anh c nh mt mu
d mu xanh l cy chng nhn anh gi vai tr mt quan st vin. Nhng anh vn sn sng tham d
tt c nhng pha chin u ca tn bi kch ang din ra.
Ngy 13 thng 3 khi Vit Minh tin nh in Bin Ph th Praud t Mng Si v H Ni
v ang bun chn. Nh quay phim Pierre Schoendoerffer, c coi l u bn kia ca dy ng-ten
ra-a li Si Gn, ch ngy xung tu v Php. H cho t bit nhau trong mt bui ung ru
say. Praud ang t hi c nn cng tr v hay khng. Ch hai thng na s l ma ma v cng s
chng c g c bit cho ti thng mi mi bt u ma kh v cng l ma ca cc chin dch ln.
Cuc tin cng ca Vit Minh n vi Praud mt cch bt ng. iu cng chng minh ban
tham mu qun i Php c kh nng gi b mt. Praud ht chuyn tu th nht, khng kp i
theo tiu on d s 5 lnh Vit nhy d xung in Bin Ph. Nhng sau , anh kho lo ghi
tn c danh sch i theo tiu on d thuc a s 6 do Bigeard ch huy, cng l mt tiu on d
rt thch c chp nh. Ngy 16 thng 3 Praud tip t lng cho cng vi n v u tin ca
Bigeard, v lp tc ng thng dy, bm my Leica chp mt lot nh cc binh lnh ang nhy
d, tip cng hnh qun vi h ti v tr.
Cc nh bp u trng rng hoc bin thnh bung cho thng binh. Praud khng tm c
nc ung. Sut bui chiu anh l i ng nhy d lang thang t khp cc s ch huy ny n cc c
im khc.
Ti ban tham mu ca De Castries c rt ng ngi. l nhng ngi khng c vic g
lm, hoc khng bit lm g in Bin Ph, nhng khch n thm v nhng nh du lch bt hnh
b kt li ngy 13 thng 3 v sn bay b bn hng, nhng ngi mun ngh li mt m in Bin
Ph ri khng cn cch no bay tr v, nhng ngi bn thn, nhng ngi i ngh cui tun, tt
c cng chen chc nhau trong hm tr n v trong nhng chin ho ph, n tm gp i t ch huy
xin mt ch trong my bay ln thng di tn thng binh. V nu hm khng c my bay ln
thng, hn l nhiu ngi khng ngn ngi ch trch Castries l khng lch s, khng chu o,
khng lm mi vic cn thit a khch tham quan in Bin Ph tr v nh.
Trong s ngi ny Praud nhn ra c phi vin t Caravele, tun bo thng tin ca lc lng
vin chinh Php Vin ng, mt trung y ngch d b eo ph hiu lnh l dng.
Trong m 13 rng ngy 14 hm tr n ca anh ta b pho Vit Minh bn sp mt na, anh ta b
mt x g trn nc hm ri vo chn, mt mi cng b xy st. Mt y t bi thuc
mercurochrome ln ri qun bng. By gi mu chy rng rng thm qua lp vi bng mu trng.
Praud lp tc chp lun mt tm nh mu, ch thch l mt trung y l dng b thng. Sau
tm nh c vinh d ng trn trang ba t Match.
Ti s ch huy ca Langlais, ng cho ui ht mi ngi ra ngoi. V ch huy lc lng d
ti in Bin Ph qut mng tt, c mi ngi khng tr ai. ng ngh Lm nh vy h nng cao
tinh thn.
y khng phi l lc ni chuyn to lao vi cnh qun lnh d trn cc c im. Bi v, c mt
ln, cha kp bt chuyn, Praud b lnh d sai phi: Ny, Radar, g tm vn ny ra h mnh
hoc Ny, gip mnh mt tay.
Nhng lnh d ny b v kh cm cuc xng o ho giao thng, cng c cc nc hm
qu yu, xy dng vi v l-ct c th. Praud rt s lm cng vic xc t o t ny. Anh ch g
h tm vn nh c ngi va nh gip.
Praud bun chn trc bu khng kh si sc l mt ngi thch hot ng c lp nhng
khng thch n c, vy m hin nay Praud li thiu ngi bn ng nghip l Schoendoerffer.
Anh bun chn nh con nga gi vng bn ko xe i. Liu Pierre Schoendoerffer bit lm g
Si Gn trong lc ny? Anh ch c th ngh n chuyn i ngh h b bin C te d Azur nc Php
v khng c vic nh Praud y.
ng sau trm qun y, ch cch vi bc chn l trm bu in qun i. T ni ny c th gi
in i ton th gii. Nhng tin in gi v chnh quc c min ph. Ch cn cho bit h tn v a
ch ngi nhn. Cng thc A l: Vn mnh kho gi li thm u ym. Nhng cng thc khc i
loi cng tng t.
Praud chen ngang dng ngi ang ch n lt nhn tin trn an gia nh. Anh ni vi nhn
vin qun bu:
Bo ch!
Ri ni thm:
- Bo ch c u tin.
Tip Praud a ra mt mnh giy vit vi trn bn g. Nhn vin qun bu c gng mt
xanh xm ng khung trong b ru tm ngy cha co, c ni dung: Gi Pierre Schoendoerffer.
S bo ch H Ni - Bn sao gi S bo ch qun s Si Gn. n nhanh y gp tao. K cc lm.
Praud
Ngi bu t a mt nhn Praud, khng hiu g c. Praud ni: y l mt m. Anh ng
bn tm.
- ! Th th c. Anh phi tr cc ph su ng bn ho.
Khi ra khi trm qun y, Praud ly li c tinh thn phn khi. Anh ngh th no
Schoendoerffer cng tm dc cch c mt ti y.
Mt lot n 105 n gn trm qun y ct t nhng suy ngh ca Praud. Gn ti n pho cng
bn d di hn vo phn khu Trung tm.
Khng c nh sng lm vic. y l khonh khc rt ngn ca hong hn nhit i.
nh sng gia ngy v m chuyn nhanh sang mu ti, mt m nh nhng gn nh c th s
thy c. Trn nn en , mt ngn n in nh le ln nh sng yu t ca mt ngi sao.
Nh phng vin nh Praud thng rt tic cha ghi c tm hnh no ca cnh p ny trong
phim nh.
Anh ngh n chuyn quay v hm tr n nhng khng thy bun ng v cng khng mun
ngi mt mnh trong ci hm nh nh ngi m ny. Anh bn i v khu dn c ca ngi Thi trng
dc theo b sng Nm Rm. Nhng binh lnh th h ca o Vn Long t Lai Chu rt v y cng
vi gia nh, xy dng c mt khu sinh sng tm gi l lng bn, na chm na ni, c hm tr
n. Trong nhng ngy ch i Vit Minh tin cng ci bn ngi Thi ny thng l ni nhng
khch quen thuc lui ti ban m.
Khi i qua mt hp m, Praud nghe thy ging ni lanh lnh ca nhng gi im ngi Vit.
Nh cha ny c xy dng trong mt khu hm rng c th hot ng trong mi trng hp.
Nhng vi hm nay, khu nh ny khp kn cc ca chp. Cc c gi im khng cn lng d no
tip khch na, quay sang chm sc lnh b thng hoc lm nhng vic lt vt bnh x.
Nhng cng vic ny khng sch s, khng c tr tin cao, nhng rt l c ch. Mi ngi
u phi nghim chnh tun theo lut l qun y: cho lnh b thng ung nc, lau m hi trn mt
h, tm ra cho nhng thn hnh bn thu, b, ngi cnh nhng ngi sp chtNhng c gi
ny thc hin cc nhim v mt cch nhn nhc v vi mt tnh thng xng ng vi s qun l
ca b ch l Marie Madeleine.
Praud th di, bc nhanh ra khi ni ny. Anh ngh, y khng phi l lc vo chi.
Tri m vn nng. Nhng lot n pho n d di lc xm ti, nay du dn. Nhng thnh
thong vn cn hai hoc ba qu n bn v pha s ch huy hoc khu pho th nm kh xa pha sau
Praud. Anh ti sng Nm Rm v ang i trn con ng hm trn b, dn xung pha Nam.
Trong mt khu t ven b sng, Bordier l con r tng gic o Vn Long v l i din
chnh tr - qun s ca Long ti in Bin Ph cho lm mt hm su rng c th coi nh phng
tin nghi. Khi Bordier khng v H Ni vi gia nh th ng ta thng sng y nh mt quan cai
tr trong cnh in vin c nhiu th vui b mt. Praud nhn thy gian nh hm ny c v nh trng
rng. Chiu 12 thng 3, ngi Bordier cung qut chy ra my bay chun v H Ni ly c i
cha rng. Nht nh, Bordier khng quay v y na. Ngay trong m u tin Vit Minh tin
nh in Bin Ph, nhng lnh hu v bi bp ca Bordier li dng c hi, chy khi tp on
c im v pha Nam. Khu vc dnh cho Bordier hin tr thnh hoang vng. Praud quyt nh vo
thm ni ny.
Anh i dc ng ho giao thng bo v cho ca hm trnh khi nhng n pho bn thng ri
m ca. Mt ngn n in ni vo u dy t nc hm r xung to sng gian hm di chic chp
n ging nh chic nn ca ngi nh qu. Cc vch hm u cng vi d. Sn nh hm tri
chiu ci. Mt chic ging rng kiu Trung Quc, thng gi l ci sp c bn chn un cong
ly mt phn lm bng g g nhn bng, mu sm, ban ngy dng lm bn, ban m dng lm
ging, k st vch tng. Mt c gi mc ym trng, vy en, ng mt gc phng sau chic
sp hu nh khng ng y.
Jean Praud sng ngi mt lt. Anh tng bit n khu ph ngi Thi vi nhng v ng
yu v c nhng b mt, c nhng c gi trc khi xy ra cuc tin cng vn i li thoi mi gia
nhng lp ro dy thp gai v nhng np nh tranh. Nhng y li l mt ngi n b ng trong
hm tr n, gia nhng tm vi d cng trn vch tng to dng v mt gian phng dnh cho nhng
chuyn yu ng, tht l kh tin nh khng c tht.
Praud nh thn li ngay v nhn ra y l mt c gi p. C ng im lng, nhn chm chm
bng cp mt en. Praud hiu ngay l hnh dng anh rt ng s. Tc anh mu hung, nhng anh c
mt b ru cng lu ngy khng co. Chic m st nng n trn u, dy quai thng xung hai bn
m, khu sng ngn Colt 44 eo bn sn, b nhu nt bm y t bi, m hi nng nc khin
anh ging ht mt tn lnh c n ang i tm mi.
D nhin, anh tm thy. Nhng khng nn lm cho c ta hong s. Anh ni bng ting Php
ngn gn d hiu:
- ng s. Ti rt lch s vi ph n.
C ta tr li bng ting Php vi ging ni ca nhng c gi Thi c thi quen va pht m va
ci:
- Cho ng. ng lm ti rt khip s.
Ngoi cc cng cha trong x ny, Praud rt him gp mt c gi ngi dn tc ni ting
Php.
C gi ny dt khot khng phi l mt cng cha, nhng c ta c mt v c bit trong thi
v v du dng trong ting ni, gy n tng i vi Praud. Anh thay i cch ni v cch tip xc:
- Xin li c. Ti c tng y l mt gian hm khng c ngi.
Anh bt gic b m ra. y khng phi l mt c ch l php m ch l t ng. nh sng chiu
vo gng mt Praud vi cp mt xanh l y v t m v nhn hu.
C gi khng ni g. Praud tip tc:
- Nhng m c lm g y th ny?
- C l ng nn bt u cu chuyn bng cch ni vi ti, ng nh lm g nh ti.
V d di trong cu tr li ca c gi lm cho Praud lng tng:
- Xin li Nhng m chng ta ang ng trong mt gian hm tr n chng li n pho, ch
khng phi mt phng tr.
- i vi cc ng, phng tr ngi Hoa l mt gi im. Cn y, ng c coi nh trong
hm tr n. Ti l v th hai ca ng Bordier. ng ta mua ti t nm ti mi mi tui, cho ti i
hc trng ca cc b X ti H Ni n khi ti mi tm tui, ng Bordier mi a ti t H Ni
v y mi lm ngy cng hng tun trng mt. B v c ca ng Bordier khng mun nhn
thy ti ti H Ni. Ti tn l Trinh. Ti l v l, khng phi l mt c gi im.
Ln ny, nh nhip nh bng mt trong, lc c gi r ra ci.
Ngay sau khi tr li S bo ch H Ni, Pierre Schoendoerffer nhn c in ca Praud.
Sut ba ngy lin, anh chy i cc ban, cc s xin c php nhy d xung in Bin Ph,
nhng khng ai thy cn phi tng vin cho tp on c im mt phng vin quay phim.
Trong ban tham mu ca tng Cogny, ngi ta dn Schoendoerffer i t bn giy ny n
bn giy khc. u anh cng pht hin thy mt s hong lon tinh thn chng km g in Bin
Ph. Trng ban tc chin l mt i i trng k binh, ngy 14 thng 3 trong khi gp
Schoendoerffer ti phng n tr mi ni vi nh quay phim:
- i tong ri?
Anh ta khng ni thm cu: May mn qu, ti n hn hi hng, nhng xung tu v
Php ngay lp tc, khi c th.
n gp b t lnh cc binh on b ng khng, Schoendoerffer vn khng c tip n
nim n hn. i t Sauvagnac thay thiu tng Gilles c hai tun. ng l mt chuyn gia thc
th v mn nhy d c cp giy chng nhn loi Mt. Chnh trn danh ngha , ng khng
cho php nhng ngi khng tt nghip c nhy d. Vic tin hnh ty tin cc qui nh ghi
thnh vn bn thng dn n nhng hu qu bi thm.
i y Bizard cha c bng tt nghip nhy d. Anh n t nc Php, t nguyn phc v thm
nhim k th ba. Vn l mt s quan k binh, anh d trn chin u u tin Si Gn ri xin
sang phc v ti mt tiu on d.
Sng 13 thng 3 en ti, b sung s qun b thng vong, Bottella in v H Ni ngh
huy ng tt c cc s quan v binh lnh hu phng tng vin cho in Bin Ph.
Sauvagnac cm Bizard nhy, i anh phi qua mt lp hun luyn s b. Cc hun luyn vin
ngy no cng phi cp tc dy nhy d cho Bizard. n ngy th chn (ch cn nhy by ln cng
cp giy chng nhn) Bizard c nhy xung tp on c im vi giy chng nhn ct k
trong ti, ch khi no chm t mi eo trc ngc.
Pierre Schoendoerffer c giy chng nhn nhng khng ai gi n tn. Sau khi nhn c
in ca Praud, anh bn thay i k hoch. Anh ngi l trong sn bay Bch Mai, ch i mt k h
no trong nhng chic Dakota th d bay i in Bin Ph. Cui cng, n ngy 19, anh lt c
vo mt i nhy d, gi danh l tr l ca linh mc Tissot thng xuyn c tn trong danh sch
bay. Ba ln, my bay bay c na ng li phi quay v v trc trc k thut. n ln th t, my
bay mi trt tt c s ngi trong khong, trong cng mt t, xung m rung pha Nam Eliane 2
(i A1).
Pierre Schoendoerffer phi mt hai gi mi ln vo c ti s ch huy ca De Castries trnh
din. i t ch huy thn mt tip anh v ni:
- Nu Vit Minh tip tc tin cng ngy 16 thng 3 th i t. Nhng by gi nu ch tin cng
th s gp kh khn hn.
Cng vi Praud, Schoendoerffer chui ra khi hm tr n vo lc ch bt u bn ph bui
chiu. Khi ch cn c hai ngi ng bn nhau, phng vin nh ni:
- Sao mi lu mi thy cu ln?
Nh quay phim khng tr li, hi li:
- n y ?
- i theo mnh!
Hai ngi i theo ho giao thng ang o d dang, gp nhng khong trng li co cng chy
trnh n pho ch. Praud a bn n nh ng Bordier. C Trinh, ngi v l b mt ca con
r o Vn Long ang i h. C nu c mi, cng n vi xi np thm v tht ln thi nh.
Mm cm c t trn sp g vi ba chic bt s mu xanh v nhng i a ng.
Schoendoerffer khng c thi gi ngc nhin na. Anh ang gn nh sp cht i. T hm
qua anh cha n g c. Sng hm nay, ti H Ni anh cng khng th nhai c mt cht g do
chng au tht d dy k l thng gp nhng ngi lnh d trc khi nhy Praud ni:
- C Trinh. C mua u c nhng c mi ny. Ngon lm!
- Ti mua bn C M cng vi tht ln v rau mung.
- C ta ni g th? - Schoendoerffer hi, ming lng bng y xi np.
- C y va mi i ch, ti mt lng cch y hai hoc l ba kilmt v pha Nam.
- Cu khng in y ch? T trn tri ri xung nhng cng bit rng in Bin Ph ang
b vy cht. Cu ni nh ngi ta ang H Ni.
- Cu chng hiu g c. Qun Vit t pha Bc tin xung, ang gn cc mt Bc v ng c
im. Nhng trong cnh ng rng ln mnh mng ny, Vit Minh cha c mt thng xuyn
pha Ty v pha Nam. Ch ban m h mi xc xo vo cc lng bn, hot ng dn vn, tuyn
truyn chnh sch trong dn chng, nhng vn cch chng ta mt qung xa. T hai ln cng i
vi cc i tun tiu ban ngy n tn bn Pa Pe, bn C M, bn Ong Pet nhng khng gp qun
Vit.
- Vy l c th thot theo hng ?
- ng? Nhng ch c th i c t hai n ba ngi, ci trang thnh ngi Thi. Cn rt ton
n v th khng c. Con ng mn i sang Lo, cu cng bit nh t y phi tri qua nhiu
on tht c chy v ch i khong mi kilmt trong rng ni l chng ta s gp nhng tiu on
qun Vit ngay trn lng. Nhng ngi Thi th gn nh hon ton i li t do.
C Trinh ni chen ngang:
- Anh Jean ny! Sng nay i ch em c gp b i. H a cho em t giy ny.
- a xem no!
- Ch t . Em dng t giy gi thuc lo. ! y ri.
Praud dng bn tay vut thng t truyn n. Trong truyn n v hnh nt bt n gin mt
ngi lnh b i Vit Minh khng mang v kh, cha tay n mt ngi dn Thi. Trn t giy th,
ch c mt mu in hnh c v ba ch c lp, ho bnh, hnh phc bng ting Vit v ting
Thi.
Mi ngi n xong. C Trinh dn bn v i ra bt a. Hai nh bo nm trn ging, gi
u vo nhng chic gi lm bng da tru theo kiu Trung Quc cng v mt. Pierre rt trong ti ra
mt gi thuc l M:
- y l tt c nhng g mnh c th mang theo c. Hnh trang b hn ch trit ti mc t
nht.
- Cu ng lo. y c th kim th g cng c, k c thuc l.
- Mua cng-tin?
- Cu in ? Cng-tin chng cn g bn na. Mua ch en..
tr li tip cu hi thm lng ca bn, Praud gii thch:
- ng y! ch en, cch y vi trm mt, trn b sng. Cu s nhn thy n vo ban ngy
tt hn l ban m, v tin thng vo lng nguy him lm. Tt c bn lnh o ng ngi Angiri,
Ma-rc, c c vi lnh l dng, lnh Thi khng mun chin u v s Vit Minh, ang chui rc
trong nhng hm h do chng o hai bn b sng Nm Rm. l khu nh chut in Bin
Ph.
- Nhng chng sng nh th no?
- Chng nht tt c nhng chic d ri lc xung gn ch chng. n m chng cn dm m
vo tn bi th d nht nhng kin hng m qun ta cha kp thu lm. Chng ly tt c nhng g
c th, nhng trc ht vn l nhng gi thuc l M m hng ngy hi ch thp vn gi ti cho
thng binh. Gi bn chng t ra hin nay l hai mi nhm ng mt gi. K ra cng khng t.
Nu cu khng c tin, cu c th bn ng h cho chng, chng mua tut!
Pierre lm bm kh, cp mt m mng:
- Ly Cha ti?
- Cu c th tm mua mi th. Ti hm kia, trn on ng n y ngh m, mnh bt gp
ti lnh t bi th d bc ra, mang theo cc thng ng mu kh. Cu bit y, mu l th ang cn
rt nhiu truyn cho nhng binh s b thng. Ti bo cho mt s quan tiu on d thuc a
s 6 bit. l trung y Allaire ch huy cm sng ci ca Bigeard, anh cng bit y. Anh n
tn ni xem xt cng vi nm, su tn lnh trong n v cng i. n mt khu nh chut, Allaire
nhn thy c ti hn mi tn lnh Angiri o ng. Va thy Allaire bn chng nm lun mt
qu lu n v pha trung y. Allaire ni cu cho lnh bt li. Trong khi lc li cc hm h, anh
pht hin thy nhiu thng ng mu kh ang c bn o ng dng lm ging ng.
- C l v nhng th ny khng bn c v cng khng n c.
- Phi lm th no mua c mt bao thuc l m khng phi n sng?
- V mt c nhn ngi mua ngi bn vi nhau th bn khn kip ny khng nguy him lm
nu cu n gp chng vi t cch l mt khch hng. Chng cng bit tn trng mt trt t trong t
chc bun lu do nhu cu bun bn v mng sng. Ch khi no gp chng i l hoc i thnh tng
tp vo ban m, lc mi nguy him.
- Tht l mt l chut. C th vit c mt phng s v l chut Nm Rm ny.
Nhng ngy trong hai tun cui thng 3 tri i tng t nh nhau. Nhng bn bo co gi v
H Ni u ghi: m yn tnh. Pho bn tiu hao. Nhng bui sng nhiu sng m c th coi
nh nhng gi ngng bn. cng l gi thay phin nhng c gc m. Nhng pho th bc vi
vo nng sng v nhng lnh b binh ri c im i ra sng tm. Mt on tun tiu c xe tng dn
u tung y bi, tin v cm c im Isabelle (Hng Cm) pha Nam phn khu Trung tm.
Khi mt tri ln ti nh u ht ht nhng git sng trng trn cnh ng v trong thung
lng, cng l lc hai bn gip mt, sn sng bn git ln nhau. Nhng qu n 105 u tin, bn
thng nng pho bao gi cng ri chung quanh ng-ten cc s ch huy. T trong h ngy trang k
khng sao nhn thy c, mt khu sng my ch t trn mt nh i nh hai, ba lot n vo
mt lnh gc ng tr trn cm Eliane. Nhng i nht d trn bi th cng l mc tiu nhm bn ca
khu pho 75 do Vit Minh thu c, ting n u nng bit r ngay l pho Nht Bn.
Mi ngi c thi quen n cm tra t sm. Cc bp n ca n v tiu on ngng hot
ng. Tng ngi t nu n ly. Thng thng vn l go nu thnh cm, trn ln vi thc n trong
hp khu phn c nhn.
Bng m p xung sau khi trn bn ph cui cng chm dt vi pht. Nhng trn bn pho
ny thng bt u lc nm gi chiu, ko di sut mt gi, nhm vo cc v tr pho ca Php.
Trong bn bo co hi 17 gi 30 pht gi v H Ni, i y Drouin, s quan Ban 3 (tc chin)
thng vit: Pho bn tp trung vo phn khu Trung tm 1. Cc c im vnh ngoi lp tc nu
mnh sau nhng lp ro dy km gai sau khi c cc t bo ng ban m ra ngoi sc so pht
hin ch.
Nhng t bo ng ny c gi l nhng ci chung. Mi chung bo ng gm t nht ba
ngi v mt ci chn. Khi bng ti va che khut, h lun ra ngoi hng ro ri m mm i
trong m ti, c tranh th mt qu n pho va n hoc mt tia chp nh hng. Tip , h
chn mt bi t trng, mt bi cy, mt h n pho, mt ci rnh, mt gc b lm v tr quan st
H ngi np st vo nhau, cng khoc chung mt chic chn, ch mt ngi lun phin nghe
ngng, pht hin nhng ting ng nguy him, m to mt nhn nhng bng en kh nghi lay ng
trong nh sng ca n om m. Khi i tai nhc nhi v nghe nhng bc chn ca cc tiu
on ch hnh qun, cp mt mi nh v quan st nhng hnh bng vn chuyn, sp nhu li, ngi
gc th nht lin nh thc ngi th hai dy ri ng gc bn khu sng trng vn cm chc trong
tay.
C nhiu cch bo ng. Thng thng nht l dng dy in thoi va i va ri ni lin t v
tr t chung n cn c pha sau. l phng tin bo m b mt nht.
Khi no ni th chm chn kn u, bo co v s ch huy:
- Chung t ni Hi pht hin c ting ng kh nghi t pha Ty Nam thung lng. ngh
c trinh st i thm d cch v tr bn trm mt.
i khi, t ting chung bo v nghe thy c ting n ca cc loi v kh. Thng thng s c
ny xy ra rt nhanh, ch c vi lot n v mt hoc hai ting n ca lu n. S quan trc chin lin
bo co ngay vi ch huy c im.
Ngi ta khng bao gi cho qun i cu mt t bo ng. Nu sm hm sau, t ny tr v cn
c th cng tt. Nu khng th ghi trong bo co: chung bo ng trn ni Hi b mt tch.
Chung lm trn nhim v, ku khi tip xc vi ch.
Trong nhng ngy ny, khng iu g c th lm cho th gii bn ngoi on c s vy p
chm chp tng gi nng ln tp on c im.
Bp nght in Bin Ph xut pht t nguyn tc tin chc, nh chc ca tng Gip.
Mc ch ca ng l dn dn to ra nhng iu kin thun li cho cuc tng tin cng. nhm
mc ch ny ng p dng hai hnh thc tc chin khc nhau hoc hai chin thut.
Th nht l, lm cho k ch suy nhc bng cch cn tr tip t v ct t mi ng ra, vo.
Th hai l, xit cht bao vy cc c im bng vic cu trc trn a chin ho c in nhng
pht trin sng to c th tin st cc v tr ch nht.
Ch yu nht ca in Bin Ph r rng l ng bng sn bay, ni tip nhn lng thc, n
dc, thuc men v cng l con ng duy nht c th a lnh b thng v cc bnh vin H Ni
cu cha. T ngy 13 thng 3 tc l ngy Vit Minh t c nhng khu pho 105 trong cc hm
pho khot vo sn ni, khng mt chic my bay no dm liu cht h cnh v rt d tan xc.
Tng Gip nh vo ci d dy mm ca in Bin Ph.
Trong nhng gi u tin ca trn nh, cc my bay vn ti t chi h cnh. Nhng chic
Dakota v C119 mi u th d xung m rung pha ng con ng dn i Isabelle (Hng Cm)
ri sau mi dm th d xung thng trung tm c im.
bp cht in Bin Ph, d nhin Vit Minh phi tnh n chuyn ngn chn th d tip t.
Trung on phng khng ca Vit Minh ti in Bin Ph c hng trm sng trng lin 12,7 mm v
pho 37mm do Lin x vin tr c tm bn cao ti 3000 mt. Nhng c pho ny c b tr ti cc
v tr xa tm bn ca pho binh chng ti, ti cc hm c ngy trang k vy quanh thung lng lng
cho. Ngay trong nhng ngy u tin c mt s my bay b bn h, buc cc phi cng phi bay
cao hn mt cch thn trng v do vic th d tip t khng tht chnh xc, khng ri ng cc
a im n nh. Trong gii on cui ca chin dch, lc lng phng khng ca Vit Minh c
tng cng gp bn ln khi mi bt u n sng.
Nu s tng vin c tin hnh bng cch nhy d v th cc kin hng tip t th cc binh lnh
b thng li khng th i theo con ng c My bay c cnh c nh hoc my bay ln thng
ch c th h cnh c vi pht ri li phi bc ln kp trnh n pho ca Vit Minh. Ngay t
nhng ngy u tin vn thng binh tr thnh cc k quan trng.
T ngy 19 thng 3, B t lnh khng qun ng Dng cho php th h cnh ban m
xung sn bay in Bin Ph. m hm , thi tit tt, tri quang, trng trn soi r ng bng.
Nhng chic Dakota tt ht n cc pho th cao x Vit Minh khng nhn thy h cnh
xung sn bay c nm chuyn. T hm , B t lnh khng qun quyt nh, my bay Dakota s
h cnh ban m, my bay ln thng s p xung ban ngy ti sn bay in Bin Ph. Tuy nhin,
nhng m sau, nhiu chic Dakota vn b bn.
Cao x Vit Minh d theo ting ng c ca my bay n sng. Nhng n ngy 5 thng 4
th ng bng v sn bay u b ph hoi, khng mt hoi my bay no c th p xung c na.
Trong khi , nhng cng vic o ho ca Vit Minh vn tip tc. Vic bao vy c im
khng cn l chuyn gay go lm na, bi v rng v ni cng l nhng chng ngi vt thin
nhin m qun Php kh vt qua c nu tho chy. Cn vic o ho l mt phng thc chin
thut tin cng ph hp vi nhng iu kin ca trn nh.
H thng chin ho ca Vit Minh ti in Bin Ph c tm vc rt ng k v nh hng ca
n nht nh cn ln hn pho binh. v hiu ho hai ch bi ca Php l xe thit gip v my
bay, t bo v chng li xung lc v ho lc, b binh Vit Minh t lu c thi quen nu mnh
trong nhng chin ho.
Ti in Bin Ph c nhng h thng ho giao thng v ho tip cn cng vi nhng chin ho
xut pht xung phong. Nhng chin ho ny, cng vi nhiu cng s khc tr thnh mt loi v
kh tin cng, mt loi cng c tin nh cc thnh ly t thi Trung C.
Ngay trong qun i Php nhng nguyn tc o ho bao vy c bin son t trc nm
1911, tc trc khi bng n chin tranh th gii th nht, ghi r:
1- Ln dn trn a, lm cho bn phng ng mt dn kh nng tng vin v ngi v vt cht.
2- Thit lp, trc khi tin cng chnh din, mt cm pho mnh ph hy hoc tiu dit
cc phng tin chin u v cc hm tr n ca bn phng ng.
3- Tun t nhp theo s ph hoi v hy dit bng pho binh t trong trn a chin ho, cho b
binh tin ln tng bc, mi bc tin l mt bc thit lp cc chin ho ngy cng st gn v tr
ch, phng th v bo v lc lng ca mnh.
4- Sau khi hnh thnh th trn vng chc trn ton trn a tin cng, s chuyn sang gii
on xung phong, tin cng quyt nh.
Hng chc ngn dn cng ang c Vit Minh huy ng thit lp mng li chin ho rng
ln ti in Bin Ph.
Hai chin ho ln m tng Gip gi l ng ho trc t pha Bc tin xung, m ly
phn khu Trung tm mt ng v Ty, ng thi c lp phn khu ny vi cm c im Isabelle
pha Nam.
Trc th nht tin t bn Him Lam di chn c im Batrice. Mt nhnh ca trc ho giao
thng ny vt qua sng Nm Rm i v pha Dominique 4 v ng bng sn bay. Nhng nhnh
nh hn, gi l ho chn rt nh rt nhiu chic vi bch tuc t chn i leo ln tn cc c im
t trn nhng im cao, ngc sn ni ln n tn nh. Trong khi trc chnh ca giao thng
ho tip tc ln dn xung pha Nam.
Trc th hai to thnh mt ng cnh cung rng trn nhng cnh ng pha Ty ri ngot
xung pha Nam ti khu Trung tm v cm c im Isabelle, v cng to nhiu vi bch tuc m ly
cc cm c im Huguette v Claudine.
Khong na m 21 rng ngy 22 thng 3, hai ng ho trc ny ca Vit Minh ni lin vi
nhau. Hi 7 gi 30 pht sng 22 thng 3, mt i tun tiu ca Isabelle pht hin thy mt nhnh
ng ho ngn cn ng tin qun ca Php t cm c im Isabelle ti bn Kho Lai.
Tiu on 3 thuc trung on b binh l dng c lnh c mt lc lng c ba xe tng ym
tr tin ra lp ho. ng ho ca Vit Minh rt vng chc. Thm mt tiu on na cng c xe
tng ym tr, c huy ng tin ra chn ch pha Bc. Mt trn giao chin gia lnh l dng vi
b i Vit Minh din ra sut gn mt ngy, mi ti 16 gi chiu mi chm dt.
Nhng n sng hm sau v c nhiu bui sng tip theo mi ln thc dy lnh trn n li pht
hin thy chin ho Vit Minh o trong m ang nhch ln cc v tr ca mnh. Pho li bn, my
bay li nm bom, xe tng li ym tr cho b binh tin ra lp ho.
Mc d vy, chin ho ca Vit Minh vn ln dn, uy hip cc v tr Php nht l mt pha
Ty. C nhng on ho ch cch trung tm c im 1.500 mt, ti Vit Minh o hm h
t sng phng khng c ngy trang rt k.
y l nhng cng s kin c v b mt, pho binh v my bay khng th no tiu dit c.
m ti, t nhng a im ny, cao x Vit Minh vn bn ln nhng my bay Php ti th d tng
vin cho in Bin Ph.
Ngy 27 thng 3, Castries cho gi Bigeard ti, ra lnh:
- Anh dn mt tiu on l dng v xe tng ym tr. Ti s cho ton b pho binh chi vin v
ngh H Ni cho my bay nm bom t. Ti mun anh s tiu dit c cc v tr pho cao x
Vit Minh ang lm cho chng ta khng sng ni.
Hi , Bruno Bigeard cha ni ting ti mc ch gi tt l B.B cng c mi ngi bit. ng
cha c mi cng n tic vi cc b trng, cha c nh ng trn trang ba t Match, cha qua
Hc vin chin tranh, cha ngh ti chuyn tr thnh mt v tng. ng mi ch l mt s quan c uy
tn c binh s tuyt i phc tng. ng quyt nh ch trong mt nhy mt, ch huy ch bng mt
khu lnh, li cun n v ch do mt c ch. Nhn c lnh ca i t Castries, i y Bruno
Bigeard lp tc chy ngay v n v.
m hm , Bigeard triu tp cc s quan ch huy, cc tiu on trng, i i trng i i
xe tng, ch huy pho binh v vin phi cng iu hnh mt t. Cuc hp rt ngn. Bigeard vn c
thi quen ch ni nhng im thit yu.
ng truyn t li nhng mnh lnh ca cp trn, ly tay ra hiu hoc ch trn bn .
- Nhim v l: tiu dit cc khu pho cao x Vit Minh t bn Ong Pet v bn Nm B.
ch c hm ho vng chc. a hnh bng phng. Tm li dit c ch, phi thc su, tin
nhanh ng sau li la pho bn ym tr nh gi gi.
Va ni cu , Bigeard va nhn vin ch huy pho binh ang h hoy ghi chp. Bigeard nm
cht tay p xung nh kiu th rn p ba, nhp vi cu gi gi ri ni tip:
- Vy l, phi n pho c gi. Khng cn bn lu. Nhng phi bn dy c. Anh hiu khng?
Tt. Lc lui qun cng bn nh th. Tt c s theo lnh ti. Tin tht nhanh theo sau n pho v
bom ym tr ca my bay. Mi ngi r c ch? By gi, nghe phn cng: i i 6 nh bn
Nm B, i i 8 nh bn Ong Pet, tiu on d l dng lm d b ch lnh ca ti.
Bigeard dng ngn tay ch vo bn : v tr xut pht, cc ng tin qun, mc tiu tin nh,
ri kt lun:
- ng 5 gi ri chun b xong. 6 gi xut pht. Cn ai hi g khng?
Sng sm hm sau gia lc tt c cc nng pho u nh n v my bay cng n vi mt tri
mc trt bom xung cc trn a tin cng, cc trung y lng mn di quyn ch huy ca Bigeard
dn cc i i ca mnh bm st hng ro la bng n pho v bom. Sng m, khi v bi che lp
mc tiu. Binh lnh ch cn cch c lng theo tm bn ph. ly xung phong, h tnh ton
trc khong cch, my in m, sn sng xng ln khi c lnh. Bigeard ln lt gi tn tng i
i trng, nh mun nm cht tay tng s quan ch huy di quyn:
- Herv ca Bruno. Cn hai pht na.
- Bruno ca Herv? Sn sng!
Chic ng h eo tay ch ng 6 gi. Cuc bn ph ngng bt. Bigeard h to:
- Tin ln.
Ting h xung phong c tt c ngn y ci ming h theo.
Cc n v di quyn ch huy ca Bruno Bigeard phi mt by hoc tm gi chin u vi
ch. Khong sau bui tra, Bigeard ra lnh rt lui.
Cc my bay li gm r b nho xung nm bom bn ph cc bn lng b thiu chy, lnh
Php phi chy v cn c, mang theo cc ng i b cht v nhng binh lnh b thng ang au
n.
Bui ti hm , H Ni nhn c mt in bo khc thng. Castries bo co c ti hng
ngn b i Vit Minh b cht, mi khu pho cao x, mi lm khu sng phng khng b ph
hy.
Cogny tip cc nh bo Joel le Tac v Michel Descamps l c phi vin ca bo Match vo
bui chiu, cng nhc li bo co ca Castries l c hng ngn Vit Minh b cht, nhng cng tha
nhn pha Php c hai mi binh s b cht trn trong c hai trung y Vigouroux v Jacob, tm
mi nhm binh s b thng ang nm cht cc hm cu thng ca trm x.
C iu, ng trong lc cc n v c c i tin cng ang phi rt chy tr v th chic my
bay cui cng c ch c h l Genevire de Galard u trn ng bng sn bay in Bin Ph
b pho Vit Minh bn trng, bc chy trn ng bng.
Nhng ngy sau, pho cao x Vit Minh vn tip tc hot ng bn ln cc my bay Php.

Jean Pouget
Dch gi : L Kim
Chng 9

Cuc chin u ginh git nm qu i
Ngy 1 thng 4, c quan tnh bo Php thu c bn tin ca i Ting ni Vit nam:
Nm gi chiu nay ngy 30 thng 3 cc n v Qun i nhn dn c pho binh v pho phng
khng ym tr m t tin cng th hai vo h thng phng ng ca Php ti in Bin Ph. H
thng ny gm nm v tr kin c c xy dng trn nm qu i c nhim v bo v cho sn bay
v s ch huy ca ch.
Tin v t tin cng ny c truyn i t in Bin Ph v B ch huy ti H Ni vo sau gi
ngh tra bng mt dng kh khan: Cuc tin cng bt u. Bn tin c ph bin ti cc ban
v mt gi sau c lan truyn trong qun bar Normandie. Mt in mt c gi ti Tng t lnh
Si Gn. Tng Navarre tr li, m nay s ra H Ni. Thi tit xu khin cho khng mt chic my
bay no c th ti in Bin Ph. V li, cng chng cn lm c g cu in Bin Ph. Ch
cn mt cch l ch i.
Mi pht sau, li c bo co, ch chim c qu i trc v mt i na nh hn c t
c im Dominique 6. T ngy 13 thng 3, s ch huy in Bin Ph s dng nhng v tr ny nh
n tin tiu ban ngy v n bo ng ban m, v vy ch c nhng n v nh, nh ng gi.
Nhng n v ny c lnh rt nu ch nh ln.
Trn bn theo di chin s hng ngy, s quan thng trc gch xo bng mt nt en hai v
tr c t bng hnh trn mu xanh.
Tuyn phng ng mt pha ng i qua nm qu i theo hnh cnh cung tri di t Bc xung
Nam trn c cc c im Dominique 1 v 2, Eliane 1, 2, 4. Tiu on b binh Angiri gi cm
Dominique, tiu on b binh Ma-rc gi Eliane 1 v 2. Cn Eliane 4 l mt v tr mi thit lp hi
li v pha sau, nm gia Eliane 1 v 2. Bottella v Bigeard t ban ch huy ti Eliane 4 cng vi cc
i i d b.
Trung t Langlais, ch huy khu Trung tm ngay trong ngy hm ti kim tra tt c cc v
tr phng ng, chic m st chp n tn tai che khut b mt kh khan ca ng. Trung t leo ln
tn nh nhng cao im, i dc cc chin ho phng ng bn ngoi lp ro km gai, kim tra tn
mt gc bn t nhng l chu mai, nhn tng gng mt nhng ngi lnh nh mun thy r tng
tri tim v tm hn ca h. Lnh Angiri bo v c im Dominique khng to cho ng mt cm
gic tin cy nhiu lm. D sao tiu on ny cng cha c tai ting g. B t lnh t H Ni a
tiu on ny ln in Bin Ph nh l mt trong s nhng n v tt nht. Hn na, tng Cogny
khng th ch gi cho Castries ton lnh l dng v lnh d.
Langlais tng cng tc Mritani. ng khng hiu r ngi Angiri lm nhng cng bit
ni i cht ting Arp Bc Phi. ng trao i vi cu vi nhng ngi lnh Angiri. H cng p li
bng ting Arp Bc Phi vi mt v rt bnh thn i mt lnh lng chng ni ln iu g c.
Leo dc ln c im Eliane 4, trung t tip tc nghin ngm s lo ngi. Cc chin ho Vit
Minh vn ti st cc v tr mt c ly c th xung phong nhy vo n, cuc tin cng c th
xy ra trong m nay hoc m sau. Hi th dn dp v thm mt, trung t r vo hm ca Bottella
v Bigeard ngh chn i cht. Ni chuyn vi hai s quan ny ng cm thy thoi mi. cho
mng trung t ch huy trng khu vc trung tm ti thm, Bottella dng dao gm chc thng lon bia
mi thng cp. Ba ngi ln lt truyn tay nhau, ung chung mi ngi mt ngm. Ung chung
nh th ny c v ngon hn, men ru lm m lng ngi hn, cng nh tnh bn vy. Langlais ni:
- Ti ngh rng Dominique 2 c th gi vng. V tr ny rt mnh. Ch huy st cnh vi binh
lnh. Nhng vi hai i i ang trn gi Dominique 1, ti khng c yn tm lm. V tr ny kh
xa khu Trung tm, hi b c lp, cn phi tng cng kp thi
Sau khi cn lon bia, Bottella lp tc a thm mt i i ti Dominique 1. Trung t
Langlais tip tc ti Eliane 1. Hai i i thuc tiu on lnh Ma-rc ang trn gi v tr ny u l
nhng binh s thuc loi chc chn. S ch huy tiu on t Eliane 2 (tc i A1). y l v tr
cui cng Langlais ti kim tra trong ngy. i y Nicolas ch huy tiu on trn gi Eliane t c
quan ch huy trong tng hm mi vm ca mt c quan cai tr c. Dinh th pha trn b nt, cc
nguyn vt liu cn li c s dng xy l ct. V tr ch huy t y rt tt, c th quan st
ton b thung lng.
Langlais hi:
- Tinh thn lnh th no? Anh ngh rng h s gi vng ch?
Nicolas l mt i y tr nhng li l mt s quan ch huy lnh Ma-rc lu nm, bit ni ting
Ma-rc, hiu r tng ngi lnh thuc a di quyn. Nicolas p:
- Bo co trung t! Tinh thn ngi lnh n v ti cng ht nh tinh thn ngi ch huy.
bt c ni no nu ngi ch huy khng b cht hoc b loi khi vng chin u th ngi lnh vn
chin u tt. Nhng nu khng c mt ngi ch huy th khng th m bo.
Cu tr li khng lm yn lng trung t Langlais. Bi hc thi gian qua chng minh ch
vi pht chin u u tin cc s quan ch huy b cht. Tnh hnh ny xy ra Batrice,
Gabrrielle, khu Trung tm. V vy, ng quyt nh thay binh lnh Ma-rc ang trn gi y
bng mt i i lnh d l dng s 1. Vic thay qun phi tin hnh t t, theo tng t, mi ngy
thay dn mt trung i v tin hnh ngay trong ngy hm .
Trung i lnh d l dng u tin do Luciani ch huy ti v tr tip qun vo ng gia bui
tra nng nc, ng l l gi ng tra. H c dn ti mm chin ho pha ng Nam c im
Eliane 2 ni cng trnh phng ng cha c xy dng tt, li l ni ngoi cng chm trn sm nht
vi cuc tin cng. Lnh d l dng vi cm ly cuc xng o su thm chin ho, va o va
chi bi lnh Ma-rc lao ng theo kiu rp. Vo khong 5 gi chiu, gia lc lnh l dng
cn ang lao ng, cha bt ni tng chn ngang o ho th pho Vit Minh bt u p xung
tt c bn qu i vnh ngoi v c khu Trung tm pha trong. Tt c cc v kh nng ca Vit
Minh dng nh u c huy ng vo cuc bn ph chun b ny. Pho v ci nn gi gi trn
nc hm v ph hy cc l chu mai l ct hon thnh vic bn ph hoi chun b cho t xung
phong.
Pho bn dn dp lm cho lnh b binh np mnh trong hm tr n v s hi ri lan nhanh thnh
mt cn hong lon. Tri hy cn sng khi nhng binh lnh Angiri ti cc c im Dominique 1,
Dominique 2 v lnh Ma-rc ti cc c im Eliane 1 b v tr tho chy mt s gi cao hai cnh tay
ln tri khi gip mt vi Vit Minh di ln n pho. Nhiu ngi khc c chy v khu Trung tm.
S cn li chy trn vo trong nhng hm ngm dc theo b sng Nm Rm v c nhng h chut
ven sng. T c im Dominique 1, trung y Martinet tht to:
- Bn vo nhng tn b chy?
Nhng qu chm ngn cn s hong lon. Hn na bng ti p xung nhanh trc khi
Vit Minh kp nhn ra lnh trong n ang tho chy nn lp tc ra lnh xung phong. Di s ch
huy ca trung y Martinet lc ch cn nhng lnh d v s cn b ch huy hai i i lnh thuc
a Angiri phi ng u vi k ch c s qun ng hn gp mi ln. H c chng c vi gi
na ri cui cng hon ton tan bin.
Lc ny, c im Eliane 2 (t trn i A1) phi chu ng pho bn sut bn gi. Cc cng
trnh phng ng chung quanh c im b hy dit hoc v.
mm pha Nam, trung i thuc tiu on d l dng s 1 khng kp chui xung hm tr n
b thng vong gn ht, ch cn li mt h s v su lnh l dng lnh ln. n 9 gi ti, Nicod
ti gp h. Anh nhn di thung lng di chn i trc. Nhng nh n pho sng chiu trn mt t
mt lung nh sng nht nht. C ti hng ngn b i Vit Minh ang lng l leo ln sn i.
Nicod ni to:
- Vit Minh y ny!
Lnh l dng lp tc r nhng lp t bm vo ngi, np sau l chu mai. Vic bn pho t
nhin ngng bt.
n v lnh Ma-rc l mc tiu b thit hi nhiu nht trong nhng t pho bn chun b.
Hm ca ban ch huy i i b sp ngay trong nhng pht u tin do mt qu n pho bn
trng. S c ny tr thnh quen thuc. Nicod b thng nh, nhng ph ca anh l mt trung y
cht trong hm.
Trong nhng tnh hung ny, binh lnh thng c thi quen tm tm li chung quanh vi h s
quan cn sng st to ra nhng khong trng trong tuyn phng ng b t khc, khng cn lin tc
nh trc. Vit Minh li dng lun nhng k h tin su vo bn trong c im.
Cn phi xit cht li i ng trc khi b tin cng trn ngp. Nicod ra lnh cho cc trung i
co cm li t chc mt tuyn phng ng mi chung quanh ban ch huy tiu on.
Khong gn 22 gi th B t lnh H Ni nhn c in bo tnh hnh t in Bin Ph gi
v. Lc ny, tng Cogny hy cn bn d tic chiu i trong thnh ph, cha tr v s ch huy.
Khng ai bit sau tng qun s qua m u, cho nn mi sng hm sau ban tham mu mi
a trnh bn bo co tm tt: Cc c im Dominique 1,2 v 6 u b mt. Eiane 1 cng b nh
chim. Ch cn li mt phn Eliane 2 (tc i A1). ang giao tranh ti trung tm Huguette 7.
Isabelle cng b bn pho nhng khng c tng vin t bn ngoi, kh khi phc uc tnh hnh.
K tn: Castries.
Trong thnh H Ni l ni t c quan thng tin, tng Bodet cng vi cc s quan tham mu
ngi bn lun gia cc thit b v tuyn. Vng mt tng Cogny l t lnh trng, h khng th
quyt nh iu g. H bit nh vy nhng khng ai mun quay v phng ng m cng khng mun
ngi b ng, khng lm vic g trong c quan. H nh xm xt chung quanh my thu, nghe tin tc
bo co t in Bin Ph nh nhng ngi ngi canh chng bn cnh mt k ang hp hi, nghe
tng ting p trong tim, n tng li ni cui cng m khng cn hy vng gip c g cu
sng.
Khi i thu tn hiu bt ting ni, chic mi di ca tng Bodet li tr xung, rung ln v lo
ngi. ng ht thuc l lin tc. Vn l mt vin tng khng qun tng ch huy nhng i my
bay chin u trn vm tri nc c pht xt hi chin tranh th gii 2, ng l mt ngi ni ting
v c tri tim st . Lnh d cho ng, khng phi ch theo iu l m cn do knh trng. Thnh
thong, tng Bodet li nhc my ni, lin lc vi trng phi c chic my bay do thm ang ln
trn vng tri m thung lng lng cho:
- Thi tit in Bin Ph th no?
- Tm nhn s khng! - Vin phi cng tr li bng mt ging quen thuc.
Trong thung lng lng cho, bng m dy c ch b chc thng bi cc m la do n n
hoc cc vt sng theo sau ng n bay. Trn nc hm s ch huy ca Langlais, chic bng n
in trn ang a theo dy treo, nh sng cng rung ng theo nhng nhp sng chn ng.
Khng kh trong hm nng tru v nng nc, mi m hi, c ph ru vang chen ln khi thuc
l v bi t. Mun nghe r in thoi bo co tnh hnh, trung t Langlais phi go to trong my,
bo ngi ni chuyn phi ni tht to.
T u my bn ngoi, c ting thiu t Clmenon ch huy cc cm c im mang tn
Huguette, ngh c ni chuyn trc tip vi Pierre. (Pierre l tn thn mt ca trung t Langlais).
Pierre Langlais go to:
- Ti nghe y!
- Huguette 7 ang b tin nh. Vit Minh bm chn c mt Bc. Ti cn mt i i
phn kch.
- Mc k ci Huguette ca cc anh! Cc anh t lo vi mi th anh c trong tay. Anh khng bit
l mt pha ng ny, Vit Minh cng ang nh mnh ?
V lo ngi m Langlais mun giu bt ra, lm ging ni ca ng rung ln, nh mt sng quc
thi vt tr nn gin d v th bo. in Bin Ph nh ang cht n ni. hai mi pht ri,
c im Eliane 2 t trn i A1 khng tr li tn hiu. Bn bo co cui cng nhn c t lc 23
gi, trong Nicolas cho bit ang tp hp s binh lnh cn li ca tiu on c bo v s ch huy
t trn nh i. Vit Minh chim c sn i t tn l Champs Elyses v ang tip tc tin
cng.
Trong tnh hung ny khng th suy ngh n o Langlais bit phi hnh ng gp. Nhng hnh
ng nh th no? Tng cng phng ng cho c im th qu mun, m phn kch th li qu
sm, t nht phi ch n lc rng ng mi c th tin hnh. Cc ng dy in thoi b t ht.
Langlais dng my v tuyn in gi v ban ch huy cm pho binh:
- Pierre ch thn ni y. Tp trung tt c cc loi pho, bn mnh ln nh i ni t s ch
huy ca Eliane 2 nhm ngn chn Vit Minh, khng cho chim nh i n sng chng ti t
chc phn kch.
T c im Eliane 4, Bigeard ang ngi xm trong hm t my thu - pht, cm ta vo u gi
ph y t. Mt tai, Bigeard theo di tnh hnh chin s ang din ra trn i A1 ni t v tr
Eliane 2. Mt tai khc, ng nghe mnh lnh truyn i t s ch huy ca Langlais. Sau khi nghe thy
Langlais h lnh cho pho binh, Bigeard vi ni chen:
- ng cho lnh bn! Bruno ni y! Nicolas vn ang c gi. Nu ng khng nghe thy
Nicolas ni th c ngha l my ca ng b trc trc y. Nhng Nicolas khng t lc cm c c
ti sng u. Ti s a ngay mt i i ca ti sang tng vin cho Eliane 2.
Lc ny l na m, gia ngy 30 v 31. S phn nm qu i pha ng ang c xoay
chuyn. Cch y vi pht Langlais bo co vi Castries: Mt na Eliane 2 b chim!.
Nhng Luciani kp a mt i i ti. Luciani vi gi in cho Bigeard: Mt na Eliane 2 vn
cn.
ng na m, cc i lnh Ma-rc, lnh d, lnh l dng t chc phn cng. Khong mt gi
sng th ginh li c nh i A1.
Khi mt tri mc cng l lc ti s ch huy, Castries, Pazzis, Langlais v Bigeard nhanh chng
im li tnh hnh. Tt c bn ngi u gy yu, mt nhc, bn thu. H hiu rng ch cn c th
da vo lc lng ti ch. Cho ti ht ngy hm qua tc l t lc c s tho chy ca m lnh thuc
a tnh hnh cha trm trng thm. Nhng vn phi hnh ng gp, phi tn dng ban ngy l thi
gian c my bay ym tr chim li Eliane 2, cng c Eliane 1 v Domimque 2.
Castries lnh cho Lalande c thc hin mt cuc xut kch gii to Eliane 2. Tiu on l
dng s 3 c ba xe tng ym tr lp tc hnh qun t lc rng ng, i dc theo ng ci tin
v pha i A1 cch chng su kilmt. n 9 gi sng th n v ny vp phi cc chin ho Vit
Minh.
Lalande ngh rng vic ph hy san lp cc chin ho c th mang li tn tht cho binh lnh ca
mnh nn khng tin qun na. Trong khi , Bigeard cng ch huy ba i i ca mnh, cng vi
mt tiu on ca Tourret v cc xe tng cn s dng c, tin ln gii vy cho Eliane 1 v
Dominique 2. Castries ng vin Bigeard:
- C i ti ch! H Ni ha s tng vin cho chng ta. C th ngay trong ngy hm nay, n
v ca Brchignac s nhy xung trc khi tri ti. Ngy mai ta c th c thm mt tiu on d.
Cuc phn kch ngy 31 thng 3 c bt u lc gn bui tra, di tri nng gt. Bigeard ch
huy cnh qun xut pht t Eliane 4 c nhim v ginh li Eliane 1 l cao im ang che khut chn
tri v khng ch Eliane 4. Sut m qua, cc sng ci ca Bigeard di ln nh i, ngn Vit
Minh chim lnh. Tourret c trao nhim v ln hn. Vi bn i i trong tay, Tourret phi chim
li Dominique 2 t trn mm cao 505 mt, v d nh s bt u xung phong khi ti mm Yn
Nga vi cao 150 mt.
n ba gi chiu, Bigeard gi in bo co vi Castries:
- Chng ti chim c gn ht Eliane 1. Tourret ang t chn ln Dominique 2. Nhng cn
phi c thm lc lng d tr c th chim gi c tt c cc v tr ny trc khi tri ti. ng c
tin g v Brchignac khng?
- H Ni cha bo tin g c. Chng bit hin nay ci n v d ca Brchignac ang lm g. Tuy
nhin, hm nay p tri
C ting Tourret gi v:
- Chng ti chim li c mt na c im. Vit Minh lin tc tin cng. ch c ti mt
trung on. Cuc giao tranh trn nh i rt khng khip. Pichelin t trn. Ti khng th gi
c nu khng c lc lng tng vin.
Bigeard ngc mt nhn tri. T tt trn cao, trn c tm bn ca pho phng khng, nhng
chic my bay C 119 ang ln vng. Nhng khng phi th d tiu on tng vin ca
Brchignac m l th cc nhu yu phm. y l ln u tin th nghim mt phng php mi:
cho ri t do cch mt t khong 300 mt mi t ng m d. Nhng c mt na s kin hng ri
xung t v tan v d chm m, hoc l d t ng m qu sm b gi nh dt sang trn a ca
Vit Minh.
Bigeard nh tr li Tourret:
- Ti chng cn lc lng d tr no gi sang cho anh ht. Nu khng gi c th rt.
Ti Eliane 1 l chnh ni Bigeard ang chng gi, cc i i cng phi chin u trong hon
cnh khng hn g Dominique 2 ca Tourret. Sau hai mi gi b nm bom v n pho lin tc, trn
a hon ton b ph hy. n pho ca c hai bn ln ln vi nhau nh nhng xc cht chng
cht ln nhau trn t nh i b chy en. Tuy vy Bigeard vn c rng cm c thm vi gi
mong ch vin binh ca Brchignac.
Trc khi n ra cuc chin ti in Bin Ph, Bigeard vn thng t nhiu t v trch thng,
hi coi thng Brchignac. L ngi mun gi vai tr ng u, Bigeard coi Brchignac l i th
cnh tranh st nt ca mnh. Trc khi ln ng i in Bin Ph, Bigeard vit vi my dng
gi Brchignac, ng mt gi trc khi nhy d: Mnh s i lm nhim v hy sinh, chng bit c
tr v c khng. Mnh trao li cho cu ngn uc ca binh on d.
Brchignac, vn l ngi khim tn, c l mm ci trc thi bi kch ca Bigeard.
Nhng d sao anh cng xc ng v anh nht ngn uc khng bao gi c m Bigeard tng
tng lm vui lng bn.
mi su gi. Vo thi im ny kh lng hy vng my bay s ti th d. Ti nay
Brchignac s khng ti. Cng chng cn chin u v ch gi Eliane trong m nay trong khi
khng th gi ni vi nhng i i thiu ht qun s v b thng vong qu nhiu. Tourret rt
khi Dominique.
Bigeard cng ra lnh rt khi Eliane, sau bo co vi phn khu Trung tm. Lc ny, Langlais
cng ang kit sc. ng ang ch qun tng vin nhng hiu rng cc phi cng khng bao gi dm
cho nhy d gia ban ngy. ng khng th ngh cc phi cng lm sai mc d h b nhiu ngi to
ging chi ra. H Ni cho bit, nu m nay thi tit tt s cho tiu on 2 thuc trung on d
thuc a s 1 nhy xung in Bin Ph.
Tinh thn Langlais cha gim st, vn rn nh cao nguyn si ni sinh ra ng. Nhng i
khi s chn nn cng bc l qua v mt mi cng thng thn kinh ca ng. ng qut tho ri li m
hn chng theo mt quy lut no. Sut ba mi su gi khng ngh, ng mng nhic nhng k tr
tr, to cho nhng ngi d dt, qut tho nhng bn hn nht. Khi c tin Eliane 1 b mt, ng
c lc nn lng, nht l Ban 2 (Cc tnh bo qun s) H Ni li cho bit, c th m nay Vit
Minh s tng tin cng. Langlais gi in tr li Bigeard:
- Ti cho anh t suy ngh v quyt nh. Nu anh thy khng c kh nng c th th c vic
rt v bn kia sng. Anh c thm quyn cho rt tt c cc v tr pha ng.
B chm nc, Bigeard vng ln:
- Bo co i t. Chng no cn mt ngi, ti s khng ri b Eliane.
Nh vy l d nh rt khi Eliane b chnh Bigeard t xo b.
m 31 thng 3 rng ngy 1 thng 4 l m th hai tri i rt chm.
Vo lc sm ti, mt trung on ca s on 316 ra lnh xung phong ln i A1 ni t c
im Eliane 2. Cng nh m trc, t tin cng u tin nhm vo mm Yn Nga m Php gi
l Champs Elyses.
Nhng cng nh m trc, lc lng tin cng ny mc d rt mnh vn khng chim c
nh i do lnh l dng chng gi di s ch huy ca Luciani.
Cng trong lc , s on 312 li tin cng Huguette 7, mt c im c xy dng trn mt
m t trn nh b ngc thiu n t khi gia m rung. Cc cng trnh phng ng c b tr rt
cn i theo mt hnh ngi sao c ba gc cnh, chnh gia l v tr ch huy. Trn gi c im ny l
i i 1 thuc tiu on lnh d s 5, t ngy 28 thng 3 c t di s ch huy ca i y Bizard
c c ti thay trung y Roudeau b thng nng.
Bizard l mt s quan t nguyn xung phong ln in Bin Ph v tri qua by nm chin
tranh. ng xut thn l mt k binh, thng ngi trn yn nga, nhng li c cp gi ca b binh
khng thch hp lm vi i ng c gn kho thc nga. ng c th chin u thnh tho trong bn
ly, i b, cng nh ngi trn xe bc thp v nu c c hi, ng khng ngn ngi nhy ngay ln mnh
nga tc chin. ng c khen thng mi ba ln, c vc dng lc s nh mt thin thn Hy
Lp nhng li bn ln nh mt trinh n. ng run ry trc mt ngi n b nhng dm chi nhau
vi mt s on Vit Minh m trong tay ch c tm mi binh lnh.
Bui ti 31 thng 3, Bizard ngi mt mnh trong hm ch huy sp mt na. Hm trc,
ph ca Bizard l thiu y Thelot t trn vo lc nm gi ri chiu bi mt vin n pho 57
bn thng vo v tr chin u ca mnh, cng trong m trc, qun Vit nh su c vo v tr
phng ng ca mt trung i do trung s Tournayre ch huy mt Bc. Vin trung s cng u cng
c ny khng chu rt lui chin u vi ch sut mt m. D sao cc cng trnh phng ng ca
Tournayre b tan nt. Trong khi , Huguette 7 ch sut ngy cng khng c tng vin, cn cc
c im Eliane th cng ngn ht tt c cc lc lng d b. Nhng ngc li, s on 312 vn
khng chc c ca m qua nhng lp ro dy thp gai chim ly cc l ct bn trong d lin
tc khng ngng bn sng ci vo .
Vo lc gn ti m, i y Bizard quyt nh cho rt cc v tr mt Bc c im v c v tr
trung tm. Cng vi s binh lnh cn li, ng tip tc chin u ti hai v tr c th khc.
Vit Minh cng khng mun mo him. B i Vit bn pho chun b nhiu gi lin, tp trung
vo tng thc t, hy dit cc v tr rt b. n mi 11 gi m Vit Minh mi tin hnh xung
phong, mt vic chp nhn rt lu, rt k, nhng ri vo khong t trng rng. Cc i i,
ri n ton tiu on tp trung trn mt phm vi hp ca v tr.
y l mt khu t li khng cn li mt hm tr n no v b pho binh Php c chun b
tnh ton trc, bn rt trng.
Bizard vn khng ng y. Mi ti rng ng, ng mi ra lnh phn kch, ginh li cc v tr
mt.
Ngy 1 thng 4 c mt mi v chua cht i vi cc binh s in Bin Ph. Vm tri vn c.
Nhng m my cha y hi nc lng l tri trc mt tri. Khng mt lc lng tng vin no
c nhy xung in Bin Ph trong m .
Trn i A1, ba i i d trong c im Eliane 2 chin u sut ba mi su gi khng ngh.
Tt c u kit sc nhng Luciani ngh rng Vit Minh cng thm mt. V vy, anh t chc
phn kch v bo co vi Bigeard vo bui tra:
- Chng ti vn c th ginh li c ton b qu i ny nhng vi iu kin l phi c tng
cng thm mt i i mi toanh.
- Ti chng cn g c. Hy d sn lc lng.
Bigeard hiu, cc lc lng tng vin ch c th nhy d vo gia tra. Vy th phi c gi, d
ch cn li mt ngi vn c gi nh ni vi Langlais.
Trong tp on c im, khng cn mt lc lng d tr no ng vi ci tn d tr. Mi
n v phi t xoay s c c nhng lc lng cu ng cho nhau khi cn thit.
Ti c im Huguette 7 trung y Spozio ti thay i y Bizard ch huy mt i i xung kch
gm lnh l dng, lnh Angiri t Batrice sng st tr v v lnh Thi o ng thu gom c.
m th ba, Vit Minh ginh c mt thng li: Huguette 7 b nh chim lc 4 gi sng.
Cm c im c xy dng cn i theo hnh hc ny bin thnh mnh t tan hoang ln xn.
Nhng Eliane 2 vn gi vng.
Trong m, hai trung i thuc trung on nhy d thuc a nhy xung c khu vc sn
bay. Hai trung i c ngha l mt na i i. Mt lc lng tng vin khng ng k chng li ba
mi nghn qun Vit Minh ang tin nh. Nhng cc binh lnh ca Brchignac l nhng qun
nhn c t cch. H n y khng phi b nh bi.
m th t Vit Minh tip tc tin cng Eliane 2 nhng vn khng tin thm c mt mt.
Ti mt pha Ty, Vit Minh tng cng lc lng tin nh Huguette 6 l mt c im ngay
u ng bng, nh mt du chm trn ch i.
Trung y Rastouille cng mt trm lnh l dng trn gi c im ny. H ti y t mi
lm ngy nay v ngy no cng phi ra lp nhng chin ho Vit Minh o ln ch cch v tr ca h
c ba mi mt, vo lc ht m, mi hai lnh l dng trong c im chc thng mt on
hng ro dy km gai o ng.
Bt u bc sang ngy th nm ca cuc tin cng gii on 2, tc l m mng 3 rng ngy 4
thng 4. Pho Vit Minh ti tp n xung Huguette 6. n 8 gi ti, b phn i u ca mt tiu
on ch vo c trung tm c im bng on ro dy thp gai b lnh l dng o ng ct
t.
Castries gi dy ni cho Langlais. V i t dng di qu tc Christian De Castries khng qut
to bao gi. Bao gi ng cng ni bng mt ging u u, c gi mt thi t tn no trong li
l. Langlais, Bottella, Tourret, nhm s quan ch huy cc n v lnh thuc a cm thy y l v gi
to khng thch hp. Bigeard tn thnh cc chin hu ca mnh nhng trong thm tm vn ngng
m Castries mt cch kn o.
Langlais c nn thn kinh cng thng, nghe i t ch huy Castries ni.
- Langlais, anh nghe ti ni y ch? R, h? Chng ta khng th mt Huguette c. Anh
cng hiu r ri ch g. mt Huguette c ngha l mt lun mt phn ba ng bng sn bay, c
khi c mt na sn bay, l bi th d duy nht hin nay chng ta nhn c tng vin Anh nghe
ti ni y ch? Vy th anh bn i, anh phi lm mt ci g cu Huguette trc khi tri sng.
Langlais t my xung khng tr li.
bn ngy nay, ng ch i tiu on tng vin. cng l bn ngy lin tc chin u.
Ngy th nht, ng l vin binh phi nhy d xung bi th d, trn cnh ng pha Nam dy i
c cm c im Eliane, nhng Vit Minh ti st, pho mt t v pho phng khng Vit Minh
lm cho k hoch nhy d khng thc hin c. Phi tm cc bin php khc. B ch huy ti H Ni
chp nhn phng n nhy d m xung sn bay.
l mt bi nhy d kh tt. Mc d hp, nhng chiu di ca ng bng c th va
nhy xung, min l vn gi c Huguette 6 l im ta u pha Bc ng bng.
m hm trc, cc phi cng th d ln u tin cc kin hng xung ng bng cho ti
khi cc pho sng lm lo mt khng th th d tip tc c. Nu m nay mt Huguette 6, c
ngha l mt thm mt phn sn bay. n lc th ngay vic th cc kin hng cng rt kh thc
hin, cha ni g n nhy d.
Huguette 6 vn cn tr li c v cho bit ch cn li khong t su mi n tm mi binh
lnh l dng ang chin u chung quanh ban ch huy ng u vn l Rastouille. H cn c th
cm c c t hai n ba gi na. Langlais phi quyt nh gp. ng th tin hnh mt cuc phn
kch ngay trong m.
Lc ny ch cn c tiu on 8 lnh d thuc a vi 394 binh lnh do Tourret ch huy l mt v
tr phng ng mi c xy dng sau ngy 13 thng 3 nm 1954, cn c th s dng c n v
ny v cc n v khc u ang phi chin u. Hn na, Epervier li gn mc tiu phn kch.
Khong 9 gi ti, i y Desmont nhn c lnh i gii vy cho Huguette 6.
Mc d y l mt mnh lnh ngu xun, nhng Desmont cng c ln thong ngh ti.
Cch y cha c na thng, chnh Langlais cho rng vic phn kch tin hnh vo ban m l
khng th no thc hin c. Th m by gi li nh t chc cuc phn kch gia m ti vi mt
i i v hai xe tng.
Nhng khng phi l lc bn ci m phi thc hin ngay. Desmont cn phi dn n v vt
mt qung ng khong hai kilmt. Di nh pho sng, hai chic xe tng bn vo nhng bng
en c cho l b i Vit Minh. Trong khi , Langlais lin lc bng my v tuyn vi nhng
chic Dakota ang ln vng trn chun b lnh d ca Brchignac nhy xung. m hm trc
chnh nhng chic my bay ch y qun ny phi quay tr v cn c bi v bi nhy b chiu
sng khi n Huguette 7 ang b tin cng. Trng phi c ni:
- Khng th nhy xung ng bng sn bay c chng no sn bay cn b chiu sng.
- Nhng ti cng khng th no ngng cuc phn kch c. Nu khng nhy xung sn bay
c th cho lnh nhy xung khu Trung tm.
- Nhng khng c bi nhy ng tiu chun.
- M kip! C nhy xung. Ti s chu trch nhim. - Langlais tr li.
Ti cuc hi ti H Ni, i t Sauvagnac gii thch cho i y Cldic r, ng phi nhy thng
xung ng bng sn bay. Nguyn tc theo hng Nam - Nam - ng vo phn khu Trung tm
tm gp s ch huy.
ng na m, i y ri vo mt khu vc ln nhn cng s v chin ho. Ch cch ng vi
mt, mt c trng lin bn nng ang cha ln tri. Chung quanh, nhng n pho n tung ra nhng
cm la xen ln vi mu nht nht ca pho sng.
Cldic ti c in Bin Ph. Nhng ang u?
i y o mt nghi ng nhn chung quanh, lc li trong hnh trang ly ra mt khu sng ngn,
ri nm im trn mt t lng tai nghe nhng ting ng ca ngi v ting n ca n pho.
C mt ting gi nh t lng t vt ra:
- Ny! Li y.
Cldic ch ri cch hm ch huy ca Castries khong mt trm mt v coi nh va mi khnh
thnh mt bi nhy d mi toanh. Cho ti ngy hm , bi nhy d vn c quy nh l mt mnh
t c sn kch thc, trn mt ph t nhiu loi c mm. Nhng bi tp nhy d vng ni Pyrnes
bn Php thng trng ton c dy hoc nhng loi c mm. Cn bi t Cldic va nhy xung li
l mt mnh t m h khng bit r ln nhn chin ho, hm h, lm chm nhiu cc nhn gia
nhng lp hng ro dy thp gai.
Gp Cldic, Langlais hi ngay:
- C nhiu qun khng?
- Ton b mt i i ca ti.
Th l Langlais, mt ngi lnh b binh gi v l ngi lnh d tr, ph ra ci. Langlais ci
vin ch huy ca mnh l i t Sauvagnac, mt s quan d v i nhng li l mt lnh b nh b.
m nay, Langlais l mt ngi sung sng. Ba trm mi hai lnh d ti m khng cn
phi chn k bi nhy, cng khng cn phi tho nhy d. Ch cn a ngi ln my bay ri nhy
xung.
ng ngh H Ni ku gi thm nhng ngi tnh nguyn, d bit hay cha bit nhy d cng
khng quan trng. C thm lnh chin u, in Bin Ph s gi vng.
ng lc , Brchignac cng ln m tm c li vo s ch huy. Langlais li ph ra ci khi
nhn thy Brchignac ci trung. i y ri ng vo lp hng ro dy thp gai. Trong m ti,
ng khng ti no g ra c nh phi tt qun b li .
Mt tri mc. Vm tri hng sng, khng kh nh nhng nh thi tit thng 8 bn Php.
Lnh d thuc tiu on 2, trung on d thuc a s 1 i theo hng mt tin ln dy i Eliane. B
ngy trang ra trn chnh t, v kh lau chi sch s. Ton i cng chung mt kiu i ging nh
ngi ch huy, tc l bc chn di, hi nng, tit kim, to ra mt nim tin bnh thn.
Khong 5 gi sng Vit Minh t rt khi bi Champs Elyses pha trc Eliane 2 sau mt t
tin cng ko di mt trm gi.
m 4 rng ngy 5 thng 4 l m th su ca cuc tin cng gii on hai.
Trong khi rt khi Eliane 2, ch tp trung tin cng Huguette 6. Vit Minh quyt tm nh bt
ci nt chai trn u ng bng. S on 312 c ym tr bng tt c cc khu pho 105 v mt
i i ci 120 mm, huy ng ti bn tiu on b binh cng vi mt tiu on pho hng nng.
Trc mt s on 312 l mt trm lnh l dng s 2 va ti thay n v ca trung y
Francois, nhng trung y Rastouille cha i m vn cn li c im bn giao.
Pho chun b ca Vit Minh ko di nm ting ng h. Trc na m, cc tiu on Vit
Minh lt c vo c im qua on hng ro km gai b bn lnh o ng ct t. Lnh l
dng li vo pha trong.
Tnh th tr li gn ging nh m trc.
Huguette sp b mt n ni. Langlais li lp tc quyt nh phn kch.
Trung y Bailly thuc tiu on d thuc a s 6 c bo ng u tin. Cng nh Desmont
m trc, Bailly m nay li dn ton i i chy dc theo ng bng tin v pha ch.
Nhng ln nay, Vit Minh s dng ton b mt tiu on cnh tri. Mt trm nm mi
lnh ca Bailly phi chng vi mt s qun ng hn rt nhiu. Cho ti khi tri sng hn th ch cn
c hai mi lnh d tr li chung quanh trung y Bailly. H c php rt khi v tr chin u.
Ti Eliane 2, Cldic ng t sng sm trong hm tr n. n qu na m th ngi lnh gc
in thoi lay ng dy. Brchignac gi Cldic.
- Huguette b nh. Anh dn qun chi vin. Bit ng ch?
i y Cldic khng bit r ng lm. Nhng ng thng ng trn nh i A1 ni t c
im Eliane 2 nhn bao qut chung quanh nn bit r cc khu vc ln cn. ng dn u n v i
xung ni. on qun xp thnh hng dc i theo ng tng bc tin v hng Bc vt khc sng
nm gia Dominique 3 v Epervier ri i n tn ng ng thot nc. Pha trc mt, n om
m ang l m soi sng ng bng sn bay nh mt di bng trng bc ca t thn tng b bn
ph nhiu ln bng mi ho lc. Bailly pha tay phi pht tn hiu ng b chn.
Cldic quyt nh cho n v tin vt qua ng bng xng thng v pha trc. ng khng bit
r mnh ang ch no, ch bit ang tin trc hng sng. Pha trc l c mt i i Vit ang
hng v pha Nam i mt vi n v ca Cldic va xc ti. D sao cng khng chm tr. ba
gi sng, Cldic n con ng ngon ngoo mt Nam Huguette. Ch cn khong hai mi lnh
l dng tr li chung quanh trung y Legros, nu mnh trong nhng h ho pha Nam c im.
Qun Vit Minh kim sot hu ht trn a. Cldic hi:
- Qun Vit b tr nhng u?
- Mt trung i bn phi. Mt trung i bn tri. Anh qut gip chng ti ng ho chung
quanh.
Lc ny, c v nh pha Vit Minh cng cm thy khng th tip tc tin thm. Tiu on th
t, tiu on d b c tung vo chin u. Cldic chi nhau vi tiu on ny.
Tnh th rt gay, nhng d sao tri cng sng r. Pho binh c th bn tr mt cch chnh
xc My bay cng c th ym tr. V nht l Bigeard ang tng vin cho Cldic mt i i nh
nhng ch huy bi mt trung y ln l Lepage.
Thy tri sng r. Qun Vit tun t rt trnh my bay v pho binh bn ph. n mi
gi sng, cuc chin u chm dt.
Brchignac gi in cho Cldic:
- Tt lm. n mi bn gi ti s cho i i ca Minaud n thay th cho n v anh. i i
ca anh s chuyn thnh lc lng d b phn kch trn i A1.
Cuc tin cng gii on hai ca Vit Minh kt thc.
Huguette thng t
Trong nh hm ca ngi Bordier ting vng ca n pho quen thuc nh nhng ting
ng trong nh, v hi nh chic i thu thanh.
Sut ngy, Jean Praud v Pierre Schoendoerffer ngi y theo di trn nh trn c im
Eliane 1. H quay phim, chp nh t xung phong ca lnh d, trong cn thnh n tnh ton sn
dn cnh, va c v ging nh s phn n ca mt trn u v cng c v gi to nh la
ngi xem. H quay phim chp nh rt gn nhng cnh gi l nhng t phn kch ca Vit
Minh, c c mn trnh din cc t binh na. Cun phim cn b tr nhng cnh khng c tht nh khi
thy ng i ra hng lnh Php nhng b i Vit Minh cn vng vng hoc c n np tt,
va chi ra, va n sng my vo h.
Hai nh bo Php xung ni vo lc bt u ti, khi c t thay qun. Pierre dm phi mt
mnh st. Anh khng bit chuyn xy ra vo lc no, y l mnh n pho hay lu n, ch bit bn
chn sng ln trong giy vi khin anh phi ko l tng bc.
Thng thng y l mt vt thng rt may mn, v c th c ngh mi ngy, nm trong
chn m sch s ti mt bnh vin qun y H Ni hoc Si Gn. Nhng in Bin Ph khng
c vt thng no gi l may mn c. Cc thy thuc khoa ngoi ch m x nhng vt thng ng
phu thut cho nhng binh lnh b thng nng m khng c chuyn v hu phng. Cn nhng
ngi b thng nh th c vic t gii quyt bng cun bng c nhn v khng c ri khi v tr
chin u. Ch khi no sp cht n ni mi c gi im chm sc.
V vy Pierre khng khi no ngh ti chuyn i trm x iu tr vt xc. Cng nh mi
ngi, anh c pht mt cun bng c nhn gi cht vo m st bng mt cht keo rt dnh. Anh
ch cn c mt ni kh ro nh lnh thy thng ni.
Pierre dn bn i n gian nh hm b mt bn b sng Nm Rm. Va thy h, c Trinh
nhn t tay chm sc Pierre vi tt c uy th v tnh thng. Hi c cn theo hc ti trng dng
H Ni, cc b X nui tr m ci dy c cch s cu ban u. C t Pierre nm di trn sp,
tho b chic ng nhy d dnh y bn v ct, b chic tt i chn ang m cht vt thng. C bt
chc ging ni ca cc c gi hu bn ngi Vit, bo Pierre:
- Chn anh bc mi thi lm?
Praud ph ra ci, mt ging ci vui rt to, rt vang. Anh cng b o ngoi, ci tt c hai
i giy v tt ca mnh. Trn trn nh, chic bng n in vn a chuyn ng theo nhng ln
sng v hnh. Lung nh sng vng vt run ry em li cho gian nh mt v m cng.
Pierre ng di bng n nh tm nh sng bng vi hoa sen, gi nh nhng m lng trn
bng. C Trinh li ni:
- Cn anh, Jean, anh ang bc mi xc cht y Trong khi ti chm sc Pierre, anh hy tm ra
v co ru i.
Pierre khng tr li ni y t ngy 31 thng 3. Trong sut cuc tin cng gii on hai ca
Vit Minh, Praud v anh chy i chy li t im ta ny n im ta khc ghi li nhng
hnh nh chin u. Sau nhng ngy lm vic mt mi ny, hai ngi phi im li nhng on phim
chp, nh s, ghi nhn ri buc kn trong nhng gi nh, ch dp gi v H Ni trng phim ri
trnh chiu ti Par. Nhng kin hng ny vn ang au kh nm ch ti cc kho hng ca cc phi
cng, nhng hai nh bo vn c tip tc ghi thm nhng hnh nh t liu mi.
Pierre thng tm mt gc khut c che chn ng m, cn Praud th hu nh m no cng
nm vi c Trinh.
Ngi n b tr tui ny khng cn nhng thc n d tr ca ng Bordier dn nhng ba
cm ngon na. C cng khng i ch cc lng bn pha Nam khu Trung tm. Theo lnh ca Vit
Minh, dn c khu vc ny s tn ht. V li, nhng cuc tun tiu ca c hai bn i ch u
dn n nhng v bn git nhau trong nhng nh tranh b trng, nhng khu vn b hoang.
Cn cc sn nui g vt ly li th y chng mn cm by.
C Trinh c nhng bn tay thon di xinh p ca ph n Vin ng, nhng ngn tay mm mi,
kho lo ca nhng c gi t tha th u bt chc ri c tp nhng iu ma l hi. C ly
bng tm ru cn, ra vt thng nng nh ca Pierre ri kho lo qun bng ra ngoi.
Sau , ch trong vng hai mi pht c lm xong ba cm xong xnh nhng thm ngon:
mt ki l go, hai qu t , mt c gng v mt hp tht b trong khu phn ca lnh Php. Trong
nhng bt s mu xanh, mn n t hng thm ca go to ra mt mi v rt ngon. Ba ngi lng l
ngi n. chu , y l mt tp qun, n cm khng gy ra nhng ting ng chng t l ngi
l php.
Sau ba cm, hai ngi n ng ht mi ngi mt iu thuc lo. Khi thuc lo cho n khi
ht nng vn cn cay x v dy c, chy bng hng, bng phi, to ra mt cn say.
Pierre ni, anh thch ht thuc l thm Camel hn.
Praud tr li:
- Sng mai, t s i lng mua cho cu ch bun lu ca bn lnh o ng. T cng cn mua c
ph v sa hp.
- ng i mt mnh. Hnh nh t khi bn lnh Angiri v Ma-rc t cm c im Dominique
b chy t tp y, tnh hnh c v khng an ton. Nhng con chut Nm Rm ngy cng ng
hn. Chng cng ang kim thc n.
C ba ngi cng nm trn sp. Jean Praud t nhin ni:
- Ngy mt ngy hai, ri s c ngy chng n cp ph gian hm ny. Phi kim mt ch no
gn trung tm a c Trinh rt xung .
- Cu tng d kim y ?
Tt c cc hm h Claudine u t s ch huy tc chin hoc cht nch lnh b thng.
Ba ngi im lng. Mt lt sau, Pierre ni qua vai Praud, hi c Trinh:
- C Trinh, sao em khng rt khi in Bin Ph ngay trong lc ny? Em i m, c th lt qua
vng vy ca Vit Minh, n mt bn no vnh ngoi trc khi tri sng. Phn ln ng bo
ca em i ht ri.
Ngi n b tr vn khng ng y. i ? Nht nh, c c th i khi ch ny. Bordier
li c cho nhng ng bc trng, c c th thu ngi dn ng i n tn Lo Cai, ni gia nh c
ang sinh sng. Nhng ri sau s ra sao? C khng mun t tr li cu hi rt kh gii p ny.
C ri bn lng qu hng nm mi mi mt tui. M c lc l mt b gi m tn d
oan, cng lng v nhng cng vic ng ng v cng l thn linh.
Trong th gii ca m c nhan nhan rt nhiu thn thnh, ma, qu. Nhng nhn vt ci m ph
ny c mt khp ni, bao gm loi. C nhng ci ma l vong linh ca t tin, l nhng ngi
trong nh, hoc tt hoc xu, ty theo c tnh trc kia ca h. C thn Th cng gi t v thn C
th gi cy. C ma u ma v ma c rng l loi c c nht.
Nhng loi ny c khi hng trm nm mi tr v bn, em theo cc mm bnh dch t, dch
hch, mt nn i ln. dp bt cn thnh n v ho gii vi cc ma ny, m c phi cng hin
mt phn quan trng thi gian v ca ci cng l.
Do s ci ma bo hi, m c Trinh khng dm u ym chm sc con gi mnh. Khi c
Trinh b st rt hoc tiu chy, b giu c trong mt gc ti di mi nh tranh, xp nhng bao dim
mua c bng gi rt t nh thy ph thy gi l Ph to, chung quanh con gi. y l nhng
bao dim tr t, np bao c vit ch trn nn giy vng hoc bc ty theo gi bn. i khi bn
cnh nhng bao dim, cn treo thm nhng chic a tre buc vo si ch la di t nc nh r
xung. Trong bng ti, ting a chm nhau ku lch cch khng ngng. B m khng dm gi con
gi bng tn tht. nh la t ma, b gi con mnh l con ln en hoc con ch nh, nhng
con vt rt thn thuc.
C khng nh c ln no cha c ci xung nhn mt con gi khng. ng l mt ngi cao ln
hn tt c nhng ngi n ng trong bn. H c v n s ng v ng thuc hi nhng ngi i sn
chim cc, l mt hi ngy nay bin mt nhng bt ngun t bn Trung Quc, c coi nh mt
gio phi thng i khp chn tri, gc b. ng khng bao gi m tay vo cng vic ng ng, rt
ngi ng chm n ma qu, thng ch hay ni chuyn vi con chim mi bao gi cng qun qut
bn cnh ng.
ng thng mang con chim mi ln thuyn c mc, i ngc dng sng Nm Thi nhiu ngy
mi tr v nh. Hoc i trn b sng, va i va cu c. Con chim mi c buc mt vng nh bng
ng chung quanh c, va kht n khng th nut c c. V vy, mi khi bt c c, n li t
c di chn ng.
Lc quay v nh vo bui chiu ti, con chim to ln vi i mt mi mt l nh cht vn
u trn cnh tre ung a trn u ng.
ng n cm ri nm di trn chiu ht thuc. Khi ng nh m khi thuc phin c st ra, con
chim mi lin th c vn di ti st mi ng ch ht y phi th khi gy nghin.
C cng khng nh ti sao c li b bn, v bn nh th no cho ci ng Ty Bordier, mt
ngi rt trn, u trn, mt trn, bng trn, i v bp chn trn.
Pierre bt ci, ni chen ngang:
- Trn nh mt trng
C Trinh cng chng thy c mt tnh cm g c bit i vi ng ch ca mnh. Hi c cn i
hc ti trng b X H Ni, mi nm ng Ty Bordier li v gp c vi ba ln, ch yu tr
tin hc cho c. Mi ln gp ngi con gi Thi, ng li a cho c vi lt gng hoc mt bnh
scla Menier. Hi , c kiu hnh v c ng ch chm sc, c cc b phc u i, c mc
nhng b trng i cn thn.
C Trinh khng i o. ng Bordier cng khng mun c theo o Thin Cha t tm
lng tn knh o th cng t tin ca dn tc c.
Cc b x cng khng ging o cho c. Nhng g c thm nhun v tinh thn hy sinh v lng
nhn c, l c hc qua s chu nh hng ca cc bn cng lp. Cc b x tn tm v o
hot ng v tnh thng yu, mt th nhp ng ca nhng ngi theo o.
chng hon thnh vic dy d gio dc c Trinh, Bordier gi c theo hc mt nm ti
nh mt b gio ngi Hoa. l b L Bnh, mt ngi c n trng v c mt trng hc dnh
ring cho cc c gi n tui i ly chng, t ti ph Hng o, H Ni. Trng n hc ny l mt
th ging ng v o lm v, lm du. Chng trnh gio dc va c tnh trit hc li va c tnh
thit thc, n gin v tinh t. B m nh L Bnh dy rng, a v x hi duy nht dnh cho ngi
con gi l kt hn, lm v, tc l phc tng v iu kin ngi chng. Gi tr ca mt ngi con gi
c nh gi bng s kho lo bng ngh thut bit tho mn dc vng xc tht cng nh kht vng
tinh thn ca chng.
C Trinh cn c hc cch lm bp, t chc nhng mn n ngon. C tm thy nhng qui
tc c dy d mt cuc sng khn ngoan v c trng n. C thng thm kn m c c c
mt ngi chng giu sang.
ng Bordier c c c Trinh, lc c hy cn trinh tit m thng tho ngh thut lm
v, v n b s ch i kin nhn ca c. Nhng by gi, c Trinh hiu rng c chng cho
Bordier mt ci g c, ngoi vic phc tng chng mt cch th , lnh m.
Mt bui ti thng 3, Jean Praud bc vo cn nh hm. Gi hm ny l nh, v chnh y l
gian nh u tin m Jean t tay sa sang va mnh.
Nh bo nh ny mc qun phc nhng khng c x nh bn lnh trng. Cn nhng ngi lnh
khc th hut so gi khi thy c i ngang qua hoc vng vo mt c mt cu bng ting Php hoc
ting Vit th bo: ci qun ra mau ln!. Ti phng tr dnh cho lnh Php y ch c ngha l
nhanh chng ci ngay b lt.
Jean l ngi u tin i x vi c nh mt ph n. Anh gi c l em hoc l c gi
nhng khng tm cch g gm ng vi c. Cp mt mu xanh l ca anh tht du hin. Khi anh
nhn c, c cm thy mnh tng thm sc lc. C khng cn l v l ca ng Bordier na m l c
Trinh mt ngi n b t do ang kht khao xc tht, mun c mt ci g trao i.
Mt m, ci m yn tnh trc cuc tin cng ca Vit Minh c t hin thn cho Praud.
T mi ngy trc h vn nm bn nhau trn chic ging g rng nhng cha ln no ng
vo ngi nhau. Chnh c, trong m ti, l ngi u tin vut ve b ngc ca Praud. C t ci
qun o ri chp chn n st anh trong bng en.
M tr L Bnh cha chun b cho c Trinh iu g phi n trong ci m ny. Nhng, t
tr i ngy no c gi cng c mt s thch th cung nhit mun chinh phc anh chng ngi Php.
C rnh bt gp trong ci nhn ca Praud mt nh mt en lm ny sinh s ham mun v thch th
vi c gng ca Praud mun chng li s cm d. Khi c trao thn cho anh, l c mun cm n.
C cho rng l tr tin trc c li v sau.
Trong m hm hp nng ca cn nh hm, trn ci sp g cng, c trao cho anh tt c ln
da nu, b ngc rn, ci ming t, v c gii phng cho anh c t do. l tnh cm qu bu,
quan trng, t nguyn thoi mi v xng ng.
Anh khm ph c. C hy sinh cho anh.
Bui sng, khi Praud ri khi gian nh hm, c Trinh t nhin lo s nh bui u tin. C s
mt anh. Lc ny, anh ngonh lng v pha c nn khng nhn thy s ht hong trn gng mt
c gi.
C mun c c s m bo sng bn anh sut i, c quyn c phc v anh mi mi. n
by gi c khm ph ra s b mt ca cc b X ti H Ni v cng n by gi mi hiu cu
Tin yu phc v c Cha Tri. Phi chng l nh vy ?
Nm bn cnh c, hai ngi n ng vn tip tc cu chuyn. C nh nhng rui cnh tay. Bn
tay c t nh ln vai Jean. Khng phi l vut ve, m ch l mt s tip xc, chng minh c c mt.
Pierre ni:
- Tt c s hng ht nu chm tr. Ta khng lm c g vi mt ngi n b bn cnh. Phi
cho c ta i khi ni ny.
- Khng, anh Pierre, ti khng i khi in Bin Ph u. Ti c y.
C cm thy bn tay gn guc ca Jean nm cht tay c.
l ngy 10 thng 4 nm 1954, vi pht trc lc na m. Cu chuyn gia Jean Praud
khng c hi kt. Nhng cun sch ny khng phi l mt b tiu thuyt. Nn ti ch xin tm tt l,
mi n tn ti ngy 7 thng 5 nm 1954, khi kt thc trn nh, ngi n b ny mi ri khi
in Bin Ph. Jean Praud ln xe Molotova m 25 rng 26 thng 5 v tri t binh nhng
nhy xung chy trn. Pierre Schoendoerffer cng nhy xung theo nhng b Vit Minh bt li.
Ln cui cng, Pierre nhn thy bng bn chy mit pha sau oi hng v pha Bc pha thung lng
Nm Thi. Vi nm sau, c mt nh bo nc ngoi k li, nhn thy trn toa xe in gia ph H
Ni mt ngi Php gy g, tc hung, mt xanh mc b Kaki theo kiu Vit Minh, cng i vi
mt ph n tr tui ngi dn tc. Ngi Php ny t chi tr li cc cu hi ca nh bo chu u
trong cuc gp tnh c ny.
Thc t, khng c g chng minh l Praud.
Nhng cc bn anh c mun tin l nh vy.
Tr li ngy 5 thng 4 nm 1954 ti in Bin Ph. Nh c thm lc lng tng vin, tnh hnh
c ci thin i cht. Hai qu i pha ng, ni t Eliane 2 v Eliane 4 chng chi c
sut su m lin trong cuc tin cng gii on hai ca Vit Minh.
Nhn chung, nu nh binh lnh trong tp on c im rt mt mi th ton b tiu on 2
thuc trung on nhy d l dng s 1 ln u tin ti in Bin Ph vi y qun s.
Castries ang ch c thm tiu on th hai. H Ni, vn cn hai tiu on d ang chun b.
Tiu on d l dng th hai s bt u nhy lin tc ht m ny n m khc theo nhp u
n ca s my bay, cho ti khi ton b tiu on c mt ti in Bin Ph.
Tuy nhin, nu Vit Minh tm ngng cuc tin cng trc din th cha phi h hon ton
ngh cc hot ng qun s. H vn tip tc bn pho vi nhp tit kim, vn cho qun i tun
tiu st cc hng ro dy km gai ca cc c im, vn li trn hng ro nhng l c sao vng
nh b v nhng truyn n ch vn, vn tip tc hm h o chin ho ln dn cc trn a.
Liu Castries v cc ph ch huy ca ng cn c th lm g c na? Tin hnh thng li mt
cuc rt qun chng? H khng bao gi tin vo iu . Ch i mt s can thip k diu t bn
ngoi chng? Ngay n Castries l ch huy trng cng khng bit g n vic tng Ely gp Ch
tch hi ng tham mu M Radford bn k hoch Vautour, nh s dng nhiu my bay nm bom
hng nng ca M t Philippin bay ti nm bom cc tuyn ng vn ti v v tr ng qun ca
Vit Minh in Bin Ph. Khng mt nhn vt c thm quyn no ng Dng, tr my nh
bo, khng bit g v a hnh a phng li ngh rng c th rt qun t in Bin Ph sang Lo
c. Tnh th cng tr nn tuyt vng khi mi ngi u ngh khng th trng ch vo mt iu k
diu g s xy ra.
Nhng h vn trng ch thi tit. Nhng trn ma thng 5 s ngn cn cuc vn chuyn bng
xe t vn ti trn ng ci, cng nh xe p th v ngi vc gng gnh trn nhng ng mn.
n lt lc lng tin cng s b thi tit vy hm gim dn sc lc. D cho lc tp on c
im c b chm trong lp bn ca lng cho th vn c sng c v vn c lng n th d xung.

Jean Pouget
Chng 10 (on kt)

Hi ngh Geneve s hp vo cui thng 4 lm cho nhng ngi c bit tin ny c thm l do hy
vng. Cha th on c kt qu hi ngh s nh th no, nhng iu d hiu l nhng cuc tho
lun c th s ko di. Mt tho thun nhanh chng v ngng bn khng phi l o tng, nht l
nu cc hot ng qun s ca Php tin trin.
Tm li, iu ct yu l phi c gi hn mt thng na. Mc tiu ny khng vt qu tm tay.
Castries l Langlais, Pazzis, Bigeard cng ngi xem xt li t chc phng ng.
Pazzis c c gi chc tham mu trng Binh on tc chin Ty Bc. Ban tham mu l
mt c quan m m mi cng vic nng nhc: tc chin, qun lc, tnh bo, tip t, iu hnh mi
hot ng phi hp vi cc binh chng v cc c quan bn: pho binh, thng tin, qun nhu, y t.
Vai tr ca tham mu trng khng sng chi nhng c tnh quyt nh.
Lalande vn l ch huy trng ton b cm c im Isabelle phn khu Nam. Hin nay phn khu
ny ang b c lp. Chuyn lin lc ng b cui cng vi phn khu Trung tm l vo ngy 30
thng 3.
Vadot ch huy bn l on l dng s 13 sau khi Gaucher cht trn. Hin nay Vadot ph
trch ton b cm c im Claudine. V bnh tnh rt l dng v mt s c tnh khc khin cho
ng c c s ni ting vng chc. Lnh l dng thng hi kin Vadot nhiu hn l xin ch th
ban tham mu ca Langlais. Cn Langlais th li dnh phn ln thi gian quan tm n lc lng d.
Tuy nhin khng c s trc trc gia ban ch huy l dng v ban ch huy lnh d. Hn na h cn
b sung cho nhau.
Phn khu Trung tm do Langlais ch huy l phn khu b tin cng ch yu. Phn khu ny gm
ba trung tm khng: mt ng c cm c im Eliane do Brchignac ch huy; mt Ty Bc c
nhng c im Huguette ng u l Clmenon; cui cng l cm c im Claudine Ty Nam,
vy quanh v bo v cho trung tm tp on c im gm c: S ch huy, cm pho binh, nh vm
xe tng, cc c quan thng tin lin lc, cc xng sa cha v kh thit b, cc t my pht in,
kho n, kho lng thc d tr, kho xng v.v
Cm pho t Isabelle thuc phn khu Nam, mc d b pho Vit Minh bn ph khng ngng,
vn l mt trong nhng thnh phn thit yu bo v khu Trung tm. Cm pho ny c nhim v bn
cn, bo v cho tt c cc im ta chung quanh s ch huy Binh on tc chin Ty Bc.
Trong cuc ci t li t chc phng ng ln ny, Castries quyt nh trc tip nm Bigeard bng
cch giao cho Bigeard ch huy cc lc lng can thip theo lnh ca Castries.
Can thip l mt t c l s trong t vng qun s lu i, nay c trng thm lp men mi.
Trn danh ngha nguyn tc, lc lng can thip tc l nhng lc lng d b, gm c: cc n v
c ng, cc n v lnh l dng, lnh d, l nhng n v thng tin hnh chin tranh trong khi
nhng n v khc lm cng vic bnh nh, ng qun ti ch.
Bigeard c c gi chc ch huy cc lc lng can thip nhng trong tay khng c lc
lng no can thip cu ng cho cc c im b tin nh. Binh on b ng khng s 2
ca Langlais v mi xe tng ca Hervouet trc kia nm trong lc lng can thip u b nh
tan t lu. Tt c nhng n v cn li quay sang ng gi cc c im ang b tin nh, khng cn
sc no, lc no c ng i can thip na.
thnh lp nhng lc lng d b mi lm nhim v can thip, Bigeard phi tin hnh i
thu gom. ng n tng cm c im lnh cho ban ch huy ty theo kh nng c th phi rt ra
mt hoc hai i i ng gp vo lc lng can thip. ng cng gi nhng ton qun c lnh
rt lui lm lc lng d b sn sng ng cu cho bt c im ta no trong tp on c im b
tin nh. Thng thng, lc lng can thip l nhng n v xung kch lnh l dng v lnh d,
nhng thi phng ln nh con nga gi c nht rm trong bng c chy thi cho n ht cuc
ua.
Ch huy trng lc lng can thip Bigeard nh phi hi lng vi ba hoc bn chic xe tng
cn nguyn vn, tuy qu t khng th s dng lm mi nhn i u (l nhim v ng nhin),
nhng vn c th tn dng c ho lc ym tr cho b binh.
S d Castries chn gii php ny thc t l trao thm nhim v cho Langlais m khng ngi
Langlais t i. Castries vn c mt im yu i vi Langlais mt tnh cm bu bn kh k l gia
mt k binh vi mt b binh. Castries c mt tnh bn chn thnh vi Langlais. Chnh ti tai nghe
mt thy Castries bo v Langlais trc mt tng Gilles (l ngi khng a Langlais cht no),
Castries hiu, Langlais ch cu knh khi qu mt mi, thn kinh b kch ng. Ngc li, Bigeard nh
th cht mnh kho vn gi c trn tnh. Hai ngi b sung cho nhau v cng lm vic trong mt
ban ch huy chung.
Sau khi ci t li t chc phng ng, Castries tnh n chuyn ginh li mt phn s ch ng
tc chin v ci thin tnh th mt ng. ng in cho tng Cogny: Nu c thm mt tiu on,
ti s ginh li Eliane.
Bigeard thc y thm hnh ng. ng khng bao gi chu mt Eliane. im cao nh b ny
khng ch Eliane 4 v l mt trong ba nh ca hnh tam gic gm ba qu i phng ng, chim lnh
mt v tr c tnh sng cn. Nhng t tin cng xung phong ca Vit Minh vo im cao ny
thng ging nhng n mnh v qun Vit o c chin ho st gn c im. Chin ho tip
cn xut pht tin cng l mt kiu nh c in bit r t lu. Nhng vo thi i c xe
tng th cch thc o ho tin cng li qu chm, khng hp thi. Nhng Bigeard khng hiu iu
, ng vn tin tng vo hiu qu ca chin ho v p dng. ng cng cho o theo kiu Vit
Minh mt ho giao thng tip cn t Eliane 4, qua bi yn nga nm gia hai qu i, ti cch v
tr ch khong ba mi mt.
Ngy 9 thng 4, Castries va mi nhn c mt i i mi toanh thuc tiu on d l dng
s 2 v ang i cc i i tip theo t H Ni gi ti, bt n xanh cho Bigeard tin hnh can
thip.
Trc khi xut pht, Bigeard chn hai ph ch huy tiu on l trung y Trapp v trung y
Lepage, mi ngi nm khong mt trm lnh d va Php va Vit trn ln vi nhau. Bigeard c
u tin s dng tt c lc lng pho, lin lc trc tip vi hai i i, ci 120 v tt c cc khu ci
81 bo im nm bom vi cc my bay tr chin ngay t lc mt tri mc ln trn vm tri
in Bin Ph. Tt c cc v kh c th bn ti Eliane 1 u nhm sn v sn sng nh n khi c
lnh.
Ngy 10 thng 4, ch thn Bigeard t lc tri cha sng c mt trn nh Eliane 4, i mt
vi mc tiu. Bigeard ni: y l chic gh bnh ca nhc trng. ng cho t ti bay my in
m chung quanh gh. Ch cn gi tay l nm c mt chic micro v c th gi ht my ny n
my khc truyn lnh.
K hoch tin cng c tnh ton chi ly n tng pht. Tng ngi u c phn cng r
trch nhim, nhng nhc trng Bigeard mun c mt ti y phi hp mi hnh ng, bt
nhp, tng gim nhp iu ty theo cm hng ca mnh.
Cuc phn kch bt u ng 5 gi 30 pht sng bng mt lot pho bn chun b. Nhng khu
i pho 10 phn khu Trung tm v tm nng pho Isabelle thuc phn khu Nam u nhp nhng
di xung Eliane 1 m Vit Minh ang chim gi. Nhng khu pho 155 khng bn thng c v
hm pho nng, khng c ch cho pho git li khi n n. Constantin ch huy pho lin cho nhng
khu i 155 bn ti nhng cn c ho lc ca Vit Minh cch 1.500 mt. Ci 120 gi gi vo
ni Gi v ni Hi u.
6 gi ng. Nhc trng cho ngng pho, ci. Trn tri xut hin nhng my bay tr chin.
T chic gy nhc trng, Bigeard h lnh cho trung y Trapp:
- Herv ca Bruno, chi i!
- Bruno ca Herv, bo co nghe r?
Pho ngng bt mt lt cho binh lnh Vit Minh va mi nh u khi chin ho th lnh
ca trung y p ti. Vit Minh vn cn trong chin ho nhng do b tin cng bt ng nn vic t
chc chng tr c phn ln xn. l lc Bigeard tung thm n v ca Lepage vo cuc chin.
Cng i vi i i ny cn c mt i cng binh v mt i lnh trang b sng phun la qut chy
mt i.
Phn ng ca Vit Minh rt mnh lit, biu l s tc gin v c s bc mnh v th nn thiu
bnh tnh. Nhng lot pho v c my bay Hellcat ca hi qun bay ti nm bom ph c ca m
vo i ng dy c ca b i Vit Minh.
D sao, pha Php cng b nhiu thng vong. Trc khi tri ti, Bigeard phi cho cc i
i tin cng ca Trapp v Lepage rt, thay bng nhng i i mi, va mi nhy d xung ca
Brchignac, do hai i y Charles v Minaud ch huy.
n m, cuc phn kch ca Vit Minh li cng quyt lit. Ba tiu on lin tip tng t xng
ln Eliane 1. n na m, c Charles v Minaud u b thng nng. Lnh d thuc tiu on 2
trung on d thuc a s 1 phi t ng chin u trong h c nhn hoc t tp thnh tng nhm
nh. Vit Minh li tng thm qun chin u.
Ti Eliane 4, Bigeard thu gom cc i i d tr ti cc trung tm thnh lp lc lng
phn kch mi. Tiu on d l dng s 1 gp Martin v Brandon, mi ngi mang theo nm mi
lnh, tng cng l mt trm ngi. y l nhng n v xut pht u tin, h va i va ht.
Tin theo hai i i ny l lnh d ngi Vit ca tiu on d s 5 do Bottella ch huy, cui
cng l i i 7 thuc tiu on d l dng s 2. y l n v va mi nhy d xung in Bin
Ph c hai mi bn gi. i y ch huy Delafond b cht ngay khi mi ti. Trung y Lecour
Grandmaison c c ln thay. C Delafond ln Grandmaison u cha bit g v in Bin Ph.
H ch mi c nhn thy trn nh ginh li Eliane 1 vo bui sng v nghe thy nhng ting ht
ca nhng n v va mi xut trn ang lao vo cuc chin u. Khi tro ln nh i Eliane 1, h
mi ch l nhng quan st vin.
Hai i i ca Brchignac sau mt m chin u ch cn li tm mi ngi sng st. t
trn i hng trm ln b hng ngn n pho cy xi tan hoang. Binh lnh phi o h c nhn
tr n trong m t nt vn nh tro. Nhng n ci 120 cm su vo lp t mm nhuyn ny ri
mi n lm sp c vch chin ho. Phi dng xng xc nhanh t cu nhng ngi b lp vi pha
di.
Sut hai mi ngy, hai i i ca tiu on d l dng v tiu on d thuc a c gi
mm i ng nguyn ra ny. C bn mi tm gi li phi mt ln thay qun. Nhng cuc thay
qun ny u phi tin hnh vo ban m di n ci ca Vit Minh bn lin tc v rt chnh xc.
Cldic ni vi Priou:
- Vit Minh nghe c nhng cuc ni chuyn ca chng ta qua my v tuyn in thoi nn
bit r thi im v hnh trnh thay qun.
- D nhin, ngy mai ta s ni chuyn vi nhau bng ting Bretagne ca x s qu hng.
C hai ngi u sinh ra Bretagne, min Bc nc Php.
T tr i, nhng cuc thay qun ca tiu on 2 trung on d thuc a s 1 khng xy ra
chuyn g ng tic. Ring Brchignac khi nghe qua in i th ngn ng khc l c tng l Vit
Minh va mi thnh lp mt t in bo mi bo tin bng mt th ngn ng no ca chu cha
ai trong pha Php hiu c.
Trong khi tm ngng tin nh cc mm i pha ng bo v phn khu Trung tm, Vit Minh
vn y mnh n lc nhm tiu dit cc cm c im mang tn Huguette bo v ng bng sn
bay. Huguette 6 l mt con mi u tin b tiu dit bi chin thut mi ca Vit Minh.
C im ny c xy dng ngay trn cnh ng pha u ng bng, theo hnh ngi sao c
ba cnh khng u nhau.
T ngy 8 thng 4, c im Huguette 6 c giao cho mt i i thuc tiu on 5 lnh bn x
ngi Vit trn gi. Hng ngy, m lnh Bo an ny phi chng chi tng gi vi vic b i Vit
Minh o ho ln dn nhm tht cht vic bao vy bp nght c im. th, lnh Bo an cn phi
lin tc chin u gi mt con ng ni lin vi khu Trung tm pha Nam l con ng tip t
duy nht. m lnh tip t cho Huguette 6 thng hnh qun ban m trnh ng vi ch. M
u l mt ton lnh l dng i m ng. Ni theo sau l m dn phu rch ri, khn kh vc
trn vai nhng hm n, hm hp thc phm v gnh theo c nhng thng ng nc bi v trn
m t t c im Huguette 6 khng c sui, khng c ging, ch cn bn bn sau trn ma lm
ngp chin ho.
Nhng n m 14 rng 15 thng 4 th chin ho Vit Minh o ln gp nhau pha Nam
nh nhng ngn tay ca hai bn tay bp cht ly gy con mi, lnh l dng phi huy ng ti ba i
i chin u. Cho ti lc rng sng mi m c ng cho m dn phu mang tip t n cho
Huguette 6. Lc xut pht trong m phu c 35 ngi gnh nc, khi ti n ch cn by ngi v
nm thng nc. Lnh trong n nh phi chia nhau d sn, mi ngy mi ngi ch c phn
pht mt c nc trong lc tri rt nng nc.
m 16 rng 17 thng 4 li phi huy ng ti hai tiu on, chin u sut mi ting ng h
mi m c con ng tip t a ti Huguette 6 su hm n v vi thng nc.
Langlais ti gp ch huy trng Castries bo co:
- Trong tun l Thnh va qua, ch ring vic tip t cho Huguette 6 lm chng ta thng
vong mt s qun ngang vi s tn tht trong nhng trn chin u ginh git Eliane 1.
Lc ny Castries va mi c thng cp thiu tng. ng ngi im trn gh, l r v mt mi
v cuc chin u trin min. Tng qun cm thy rt r binh lnh ang b tiu hao, nng lc ngy
cng kit cn. ng nhn thc c rng mnh khng c quyn tip tc c gng mi vic gi
Huguette 6 sut m ny qua m khc nu mun cm c ti mc gii hn cho php. ng quyt
nh rt b Huguette 6 vo m mai.
Bigeard c lnh huy ng ton b lc lng d tr ca tp on c im, cc n v lnh d
l dng, lnh xung kch ca Tourret ng thi rt bt c mt s trung i b binh l dng cc c
im khc m mt hnh lang an ton cho lnh trn n Huguette 6 rt v khu Trung tm. Cn phi
hnh ng gp. Binh lnh Huguette 6 ch cn mi pht ph hy cc thit b cng knh, nng n
nh in i v sng ln. Li dng m sng m trng bc chng bit c phi hi sng thin
nhin, hay l khi bc ln t cc cht n, m lnh cn sng st trong c im Huguette 6 np mnh
b di giao thng ho ch cch Vit Minh khong ba mi mt, rt dn ra ca n pha Nam. Theo
lnh ca ch huy, m lnh rt lui bn tng lot n ngn, nm tng chm lu n v pha Vit Minh
ri tho chy. Trong tng s 120 binh s ch cn li khong su mi vn ng vin, mu me bn t
y ngi vt c c ly 1500 mt chy vo tr n ti c im Huguette 2, ming th hn hn.
Lc l 8 gi sng ngy l Phc sinh.
Cng trong ngy hm , i y Chevalier ch huy i i 4 thuc bn l on l dng s 13
c lnh dn qun thay phin cho i i thuc trung on b binh l dng s 2 ang trn gi ti
c im Huguette 1. Vo lc chp ti, ton i i tng ngi mt i theo hng dc bt u xut
pht. T Huguette 2, h i khong 100 mt di ho giao thng d nh ni lin vi sn bay nhng
ang o d chng th vp phi chin ho Vit Minh ct ngang. Khong 9 gi ti th trung i l
dng i u vp phi cng s ca Vit Minh.
Lnh Vit Minh cu trc mt im ta tht s ngang ng, c c l ct sng t ng ni
lin vi nhau bng cc ho giao thng. Chevalier phi cho qun dng li, ch tri sng r mi gi
in cho tt c lc lng pho ci tp on c im v c my bay nm bom bn ph dn ng.
n 10 gi sng n v ca Chevalier mi nhch c tng thc t ti Huguette 1 ang b vy
ln.
Nhng n khi n v c va ri khi Huguette 1 sau khi bn giao li cho Chevalier th Vit
Minh li khp cht vng vy sau khi tm thi b ph v trong chc lt. i lnh l dng ca
Chevalier ti ng ti Huguette 1 c bn ngy th im bt, khng thy Chevalier gi in lin lc
vi s ch huy trung tm nh thng l. Ch ti sng sm ngy 23 thng 4, mi ngi mi bit
Huguette b nh chim m khng nghe thy mt ting sng no. Mt lnh l dng chy thot t
Huguette 1, mt mi hc hc, ngi y bi t k li tnh hnh. Nhng do anh ta ni nhng iu rt
l tai nn phi dn ln tn s ch huy trung tm ca tng De Castries.
n y, c l kp hon hn, ngi lnh ny mi k li mch lc cu chuyn cho chnh tng
Castries nghe. C im Huguette 1 b nh chim mt cch hon ton khc l, khng ging nh
cc im ta khc tng b tin cng. Ln ny, Vit Minh o mt ng hm di mt t,
xuyn qua cc lp ro km gai v cc sng.
T my hm trc binh lnh ca Chevalier c nghe r nhng ting ng do o hm ngm t
di t vng ln nhng khng hiu chuyn g s xy ra.
Nu bit trc th vn c th ngn chn c d dng nh ly mt ngn tay bt mt vi nc
ang chy. Nhng h khng lm nh vy. Dn d sc p ngy cng tng trong lc binh lnh trong
c im cng ngy cng mt mi kit sc v hai mi bn gi qua, cc th tip t, tng vin cho
n u b Vit Minh chn li, ch cch c im khong mt trm mt m khng th no vt qua
c ng na m hm , t di sn nh st xung. B i Vit Minh t di t chui ln to
i khp ni trong khi lnh l dng trong c im b t lit hon ton ngay ti ch v qu bt ng v
hong s, ln dn trong lp bn t. Trong nhng giy pht cui cng, anh lnh sng st ny cn
nhn thy i y Chevalier ng trn np hm c thc khong mi lnh l dng chng c, v
chnh ngi lnh l dng ny tn mt nhn thy i y ch huy ca mnh t t st xung t nh
chm trong ct chuyn ng, di lp sng ngi ca b i Vit Minh ang chy vo n v to i
khp mi ni.
Anh lnh sng st c a n trm x qun y iu tr. Tng Castries triu tp Langlais v
Bigeard ti hi .
Cuc hp sng 25 thng 4 ti s ch huy cng khc thng so vi nhng cuc hp trc. Tng
Castries v cc s quan cp t ca ng tri qua nhng gi pht rt gay go, nhng tnh th rt kh
khn, nhng cn mt mi rt ln, nhng gi y vic Huguette 1 b nh chim li ang l mt s
kin mi ng lo ngi v ng nguy c tiu vong. Vit Minh ang p dng nhng chin thut mi,
ln u tin th nghim v thnh cng, nhng ri s tr thnh mt chin thut c in v s c p
dng t t nh mt mm cy nhoi ln gia hai k , khng g c th cng li c.
Huguette 5 hin cng ang b vy ln v c th cng s b bp nght nh Huguette 1.
Mt l do na cng lm cho tng Castries lo ngi, l vn tip t. Tp on c im ang
ch n dc tng ngy v ch c lng thc d tr khong hai ngy mt t. Vic mt Huguette
1 thu hp ng k din tch th d v t nht mt na kin hng th xung t nay s ri vo tay
Vit Minh. Bigeard ln ting:
- Phi c tranh th mt c o vn.
Castries ni:
- Th th phi c ginh li Huguette 1.
Cc v s quan trung t, i t u nhn mt.
Trc khi im li s lng thc d tr, h im i s qun. Mt cuc phn kch bao gi
cng phi tr gi rt t. Mun cm c lu di th phi d sn binh lc. V li, phn kch vi nhng
phng tin no by gi? Ch cn li hai xe tng c th hot ng c. Tt c cc n v lnh d v
lnh b binh l dng u b st m, tiu hao mn mi v mt cuc chng c qu lu di. H vn
cn c th bm gi trn a, phng ng ti ch, nhng thiu lc lng d b lm thc y xung
phong phn kch, vi tiu on d l dng s 2 l n v cui cng va mi nhy xung. Khi tng
Castries quyt nh th t chc mt ln na, khng ai ni g thm. Mi ngi u cho rng, Bigeard
va c thng cp trung t v l ch huy cc lc lng ng cu s ng ra t chc cuc phn kch
ny. Nhng Bigeard t nguyn nhng quyn cho thiu t Liesenfeld, ch huy tiu on d l dng
s 2 va mi ti.
Lc trung t Bigeard kt thc cuc hi v truyn t ch th phn kch cho cc trung y ch
huy bn i i lnh d l dng th 11 gi 25 pht. ng 11 gi ri, cc c pho bt u bn
chun b. Cuc tin cng bt u ng gia tra, di s ym tr ca my bay. Tiu on d l
dng s 2 t lu c truyn tng l khng bao gi b xp th nh trc bt c ai ng l mt
trong nhng n v xut sc nht. Ngy 23 thng 4 tiu on ny hy cn l mt n v mi toanh.
Cc trung y v i y ch huy cc n v trong tiu on u tt nghip cng mt trng o to
nh cc s quan ca Bigeard v Tourret.
Cc binh lnh u c ti luyn nh nhng lnh chin ca Guiraud. Bn i i do bn trung
y ch huy lao vo trn nh ng thi im nng nc nht trong ngy, trong lc tp on c
im vn im lm nh ang ng tra. n 15 gi, trong lc Bigeard cng ang ng tra trong s ch
huy th tng Castries cho ngi nh thc dy v bo tin: Ti c cm gic nh cuc phn kch
thiu sc bt. Bigeard vi chy ti Huguette 2 gp tiu on trng Liesenfeld hi tnh hnh chin
u. Liesenfeld bnh thn tr li: Cuc tin qun ang b chng li. Ti khng nhn c tin tc g
ca cc n v di quyn.
Th ra, tiu on khng phi hp chin u tt.
Hai i i b chn ng khi ch cn cch Huguette 1 khong nm mi mt.
Vo bui tra khi i i do Petre ch huy va vt qua ng bng h cnh th i i trng
Petre b thng nng. Vi pht sau i i ph cng b cht. Trung i trng Ysquierdo ln thay
trong lc ton i i b chn li. Pha bn kia ng bng khong cch cha y nm mi mt l
nhng chin ho Vit Minh, c cu trc vi y cc cng trnh phng ng do mt tiu on
chim lnh. Hai i i l dng c tin cng nhng khng sc nh phi bm cht ly trn a,
nu mnh trong nhng h bom. T pha chin ho Vit Minh, mi chic my bay vn ti c ln b
bn ri ngy 13 thng 4 ang c Vit Minh s dng nh mt sng trng lin b tr rt tt bn
qut vo cc h bom c lnh l dng n nu.
mt pha Nam, hai i i khc ca tiu on d l dng cng khng lm c g hn
m ng tin.
Bigeard nh chp nhn tht bi: Huguette b mt hn ri. Vy th nh tip tc chng gi
khng c Huguette 1. Ngy 25 thng 4, Bigeard bo co tnh hnh vi Castries. Ti v tr trung tm
ch cn c 3.620 lnh chin u trong c 1.300 lnh d hn hp Php - Vit, 500 lnh d l dng,
700 lnh b binh l dng, 500 lnh Thi, 300 lnh Ma-rc, 200 lnh Angiri. Bn thng k ny ch
bao gm lnh trc tip chin u, khng tnh n lnh pho ym tr ang phc v 18 khu cn hot
ng c trong tng s 24 khu, cng khng k n lnh xe tng ang s dng ba hoc bn chic xe
cn s dng c. Nu gp tt c cng ch cn thong t 4.000 n 5.000 binh lnh trong tng s
16.000 binh lnh ln lt ng ti tp on c im nhng khng c ng ra. Ngoi nhng binh
lnh cht trn, cn c t hai n ba ngn lnh b thng. Cng cha tnh n cht trn ti cc im
ta cha c thng k chnh xc c th ti my ngn. Ri cui cng l nhng lnh o ng, nhng lnh
ang sng chui rc ti cc h chut dc sng Nm Rm. Nu gp tt c li th tng cng vn l
16.000 binh s.
Tng Castries khng ch nhn vo cc con s ng khng mun ngh ti ni mt nhc ca
nhng con ngi ang kit sc v chin u lin tc ti nay bn mi nhm ngy cng thng,
khng c ngh ngi th gin. Trong khi nhng tin tc bn ngoi khng mang li ngun ng
vin no. K hoch Vautourt ca M nhm cu nguy cho in Bin Ph, Castries hon ton khng
c bit v Navarre cng khng mun bo cho Castries bit.
Vo gi pht ny khng cn trng mong g c v s can thip ca M vo ng Dng. Hy
vng v mt nn ho bnh ang ny n ti Geneve ct t mi s can thip t bn ngoi.
T pha Lo, cuc hnh qun Condor m bo ch bnh lun l s gii vy cho in Bin Ph
ang tin trin bnh thng. Dn u cuc hnh qun l tiu on d s 1 lnh Lo n thung lng
nh cch Mng Khoa ba mi kilmt v cch in Bin Ph ba ngy ng. Nhng, tng De
Castries cho rng k hoch Condor ch nh mt bn tay cu ngi cht ui ngoi tm vi, khng
th tip nhn c nhng binh lnh t in Bin Ph rt chy khi thm ho. Nhng ng vn gi kn
khng ni vi ai, tr i t Pazzis l tham mu trng, v nh chc thng vng vy B ch huy ti
H Ni ch th cho tng De Castries nghin cu k k hoch mang tn Albatros ny. y l mt
hnh ng v ngha, mt hnh ng tuyt vng mt cch t st trnh cht ngay ti ch.
Ch cn li c Hi ngh Geneve. iu k diu c th s n t Geneve. Nhng nh ngoi giao
u tin ti d hi ngh bt u n nhng to bit th thanh bnh chung quanh h, v cn c c
ma ma na. Phi c gi n ma ma. Nhng cn dng bt u xut hin mi ngy mt nhiu,
cng ngy cng mnh. Bn ly ang ngp nga khp cc chin ho.
Vi gi trc t tng tin cng ca Vit Minh, tng De Castries v cc i t vn cha ngh
l s bi trn v cn ni nng i vi nhng k hoi nghi, dao ng.
Castries vit in gi Cogny: S phn Binh on tc chin Ty Bc s nh ot trc ngy 10
thng 5 ty theo vic hun luyn nhy d tng vin.
Chng cui cng
n ngy 1 thng 5, ngy u tin ca thng Trinh n v ca nhng bng hng, ngy Quc
t lao ng, ngy hi ca cuc i. chu u, ngy 1 thng 5 em li li ha ca nim hy vng,
mang n tia nng m u tin ca mt tri tui tr, lm ny n nhng mm non ca cuc sng.
Cn i vi nhng ngi lnh ang trn gi in Bin Ph, ngy 1 thng 5 nm 1954 mt tri
vn gi ci t hng t nm nh sng, ang lm ngt ngt nhng ngi lnh i m st. Ti ngha
trang ca tp on c im b hoang t ngy b vy cht phi chn xc cht ngay ti ch bt c
ni no v khng th a ra ch tp trung, c di vn c mc n hoa mu trng v xanh. Trn i
A1, ni t c im Eliane 2, ngay cnh li i c o c mt hng cy phng v to cao vn cn
ng vng, mc d nhng cnh trc kia c chim so lm t nay gm y mnh n, nhng chm
hoa mu thm cng bt u n. Ch c nhng dy i l hon ton tri cy c nom nh nhng
chic u trc b bom n chy en. Trong i, nhng binh lnh chui rc nh su b vn ang cht
ng c sng st. Trn cnh ng, nhng vt loang l nh bnh phong ghi li nhng chng tch
cc im ta b mt.
Cuc sng ti Eliane 2 cng chng hn g ch em sinh i vi n l Eliane 1. Binh lnh vn phi
i mt vi b i Vit Minh rt linh hot ang tch cc ci to trn a, rnh bn ta nhng ngi
lnh gc m mng hoc ng tr. Trong nhng ngy gn y, ngy no in Bin Ph cng c
ma. Nc ma lm cho nhng giao thng ho di tng cng 450 kilmt ph y bn c qunh.
Vi ngy na, c th mt tun hoc vi tun na, ma s chn ng cc hot ng tin cng. C tin,
ng Phm Vn ng, Ph th tng ca Vit nam Dn ch Cng ho ln ng i d Hi ngh
Geneve, c r qua Bc Kinh v Matxcva. Vn ho bnh s c a ra tho lun cng trong lc
din ra nhng trn ma ln. Tuy nhin, nu n gi pht ngng bn vn gi c lng cho in
Bin Ph th x Thi b mt rung nhng then ca vo Lo vn c kho cht.
Nm gi chiu ngy 1 thng 5, pho Vit Minh li bt u bn chun b cho nhng cuc tin
cng Sng ngy 2 thng 5, qua knh v tuyn mt Z.13, trung t Seguin Pazzis t s ch huy in
Bin Ph bo co trc tip bng ming v Tng hnh dinh H Ni v khng cn thi gian vit v
chuyn thnh mt m na: Khu vc Trung tm b mt Eliane 1, Dominique 3, Huguette 5.
phn khu Nam, Isabelle 5 cng b mt nhng ang t chc phn cng ginh li. Tt c cc
im ta u b Vit Minh tin nh vi qun s p o. Tt c pho binh ch u tp trung bn vo
cc cm pho v ci ca qun ta. Khng cn mt n, v d b no na. Chng ti ang ngn chn
Vit Minh bng cch o cc ng ho gia cc im ta vi trn a Vit Minh mt pha Ty.
Tng Castries ngh thm mt tiu on tng vin na nhy d xung ngay trong m mai.
Nhng H Ni, tiu on d thuc a s 1 ang phi ch sut mt thng nay m cha ct
cnh c. Chng ti (tc Jean Pouget, s quan ty tng ca tng Navarre v s s quan vn phng
n pht cui cng phi dc ht cho chin trng in Bin Ph), ang ch i nhng khng st
rut. Nhng ngi chun b ln ng i in Bin Ph nh chng ti ang tp trung ti cc sn bay
vng chu th sng Hng. Ban ngy, b t lnh chin trng ng bng s dng chng ti vo vic
cn qut ngn nhng xm lng ang b Vit Minh thm nhp. n m, chng ti li tp trung canh
gc chung quanh nhng chic my bay trong bi u, ch n phin ct cnh, ngc mt nhn nhng
chic Dakota ang ch cc n v khc ln ng i in Bin Ph trc chng ti. Nhng lnh d
t nguyn (tc cha c bng tt nghip nhy d) n sn bay bng xe ti. Trn sn bay, cc hun
luyn vin nhy d eo d vo ngi gip h. Tng ngi mt, nhng thn hnh mo m, bin dng
v eo d nhy, ba l c trc ngc v sau lng, ln lt leo ln my bay, ngi vo nhng hng
gh di bng st, trong khong ti om v nng rut ch i. Phi may mn lm mi c th nhy
c ngay trong chuyn bay u tin. nhiu ln, my bay cha ti c vng tri in Bin Ph
phi quay tr v, hoc bay ti in Bin Ph, ln vi vng trn tri ri li quay v vi ton
b s qun v khng nhy xung c. V th l li phi ch i thm mt ngy na. Hai trung y
Walter v Poinsignon mt ba ngy bay t Paris n H Ni, nhng phi ch mi ngy m mi
c th ti in Bin Ph.
Ngy ch nht, mng 2 thng 5 nm 1954, chng ti c t do. T lc mi rng ng, mi
ngi ci b qun phc rn ri ngy trang bng vi cng quyn cht lp m hi, thay bng chic
qun i thng np v chic o s mi vi mng. Cc h s quan kim tra li giy php ra ngoi doanh
tri.
Ti cng d vi lnh d ngi Vit bui cu kinh ti mt nh th Gia Lm. Trong khi ch n
gi n tra, ti n vn phng hu c ca tiu on t trong mt to nh xy theo kiu c ca thuc
a Php, trong gi pht ny vn cn gi c lung hi mt m ca ban m. Ti vn yu thch s
tnh mch, vng v. Vm tri xanh ngt, rt cao, nhng cn dng thng ch xut hin vo bui
chiu. nh sng t khe ca chp lt vo phng lm vic tht trong lnh, mang mu sc ca khng kh
Provence, min Nam nc Php.
Khi trung y s quan bc vo phng cng l lc ti va mi ngng u ln khi trang th ang
vit gi cho mt ngi bn thn rt xa.
Trung y khng cho ti kp tr v t H Ni m bo tin lun:
- Bo co i y. Ti va nhn c in t ban tham mu. Ti nay, tiu on s nhy xung
in Bin Ph.
Mi vic chun b c hon tt trc gi n tra. i i 2 xut pht u tin. i i ca ti
c th ln ng ngay trong m nay hoc m mai. kp bo tin cho cc s quan ang c php
ra khi doanh tri, lin lc phi chy ti cc tim c ph, ca hng n, nh ca cc linh mc tuyn
y; qun ru ngoi v nhng gi im cng khai hoc b mt. Vic tp hp im danh trong
qun phc nhy d c bo trc vo lc 17 gi. Nh vy ti vn cn 5 ting ng h na git
thi gi. Ti n n tra ti nh n ca Ban tham mu tin phng, gm mt nhm cc s quan
tham mu t Tng hnh dinh ti Si Gn c bit phi ra H Ni lin lc cht ch hn vi chin
trng in Bin Ph. nh n ny, thc n ngon, khn tri bn sch s v c t do ni chuyn
thoi mi.
T ngy 13 thng 3, tng Bodet l ph ca Tng ch huy Navarre lun ti H Ni lm vic
cng vi cc s quan bit phi ti Tng hnh dinh tin phng. ng cng n vi cc s quan cp di
ti nh n chung t ti mt bit th tin nghi trong khu hnh chnh. Ti l ngi bc vo phng n
u tin. Trong lc ch i, ti chi mt vn bi, khng phi cu may v ti khng m tn d oan
m ch gii tr.
Thiu t Jacquelot dn u mt nhm s quan va ti. ng l ngi c thm nin cao nht v
cng l ngi ng u c quan Tng hnh dinh tin phng, vc dng p vi i mt knh trn g
mi qu tc l r v tr thc, ni nng lch s vi mi ngi.
Trung y Ferrandi ph trch phng tnh bo qun s lm vic nhiu nm ti Cc qun bo
Si Gn. Mc d l mt s quan s cp nhng do lm vic lu nm trong ngnh, hiu bit rng, nn
Ferrandi c mi ngi c bit coi trng. Anh hiu r Vit Minh v tt c mi iu cn bit v c
th cn hn th na. Anh tng b ra nhiu gi ngi cm ci nghin cu tnh cch tng nhn vt
ch cht pha bn kia, sc tm qu kh, soi mi tm hn h. Anh sng c thn Si Gn nhng
c mt ngi con gi Vit lun bn cnh, cho anh n cm cng vi nc mm v thnh thong
li thp hng trn bn th c pho tng Pht bng ng, cu mong cho Vit Minh thng trn.
Chng ti bt u ngi vo bn n khi tng Bodet ti. Cp mt ng thm qung v thiu ng,
trn cm v m lm chm nhng mng ru cha co nhn. Thc n c tay u bp ngi Hoa
sp xp cn thn, ng l mt ba n ngy ch nht, c tht b bc bt m l mn n rt him ng
Dng, g gi nu vi kem, cm trn m bo, rau x lch, pho mt v nhiu mn m. Ferrandi ngi
trc mt a tht g trng nu vi ru nh vn cn gy n tng v n cm bng a. Nhng
anh n c v khng ngon lnh, nt mt vng v v nhng ngy phc v qu lu, cp mt en vn
sng. Gi y, ti qun hnh nh ca nhng nhn vt khc cng n vi ti hm nhng vn cn
nh cu chuyn trao i gia Jacquelot, Ferrandi v tng Bodet. T nm mi ngy nay, ba ngi
ny theo di tnh hnh in Bin Ph tng gi mt. Trong m cui cng, h cng nh ngi
canh bn cnh ging k hp hi v cu chuyn gia h vi nhau d nhin l bn n chuyn lm l
tang.
Tng Bodet ni:
- Tng Navarre bo tin s ti sn bay Bch Mai vo hi 16 gi. Ti s ra n.
Ngi hu bn mang ti mt chic khay trn, trn c t mt a kem to mu trng, c trn
nhng ming tht g. Ti va mi n xong mn tht b bc bt v cn au d dy t nhiu gi trc
vn khng ngng hnh h ti. Trong khi , Jacquelot va xin da vo mn n, va ni nh tr
li tng Bodet:
- Ti son xong bn bo co tm tt tnh hnh m qua v sng nay ti in Bin Ph
trnh ln ngi Tng ch huy.
- Cuc phn kch Isabelle th no?
- Bo co cui cng cho bit, qun ta ti chim li Isabelle 5 nhng khng gi c. Lalande
cho lnh rt.
Anh hu bn r rng l u i ti. Anh kh mi ti dng mn tht g nu kem. Cn au d dy
trn ln n hng. Nu n nhiu tht na qu l vt qu sc D sao, ti cng th can m nhm
nhp mn tht va a n. Ti c cm gic n va dai va tanh nh cht keo Arp. Ti phi che
giu c cm i vi mn tht g nu kem bng cch gi v chm ch vo cu chuyn v n cng
chng cn lm ti khe khon hn mn tht g. Tng Bodet tip tc nhn xt v trn phn kch
Isabelle 5:
- Tht tai hi. Bn thn ti cng thy khng cn hy vng g na. Castries v binh lnh ca ng ta
chng c vt s mong i ca chng ta, chng ta khng th mong mi iu g hn. Th l ht
ri: in Bin Ph s cht gc trong m nay hoc ngy mai.
Jacquelot nut vi mt ming tht g to tng ri ni ngay khng cn ly li hi th:
- C th, con thuyn ca chng ta s cht chm gia lc nhn thy bn. Ch vi ngy na, Hi
ngh Geneve s tranh lun v vn ng Dng. V cng s c ma vng thng du.
Tng Bodet hi bng qu, khng hng v ai trong bn n:
- Cc ng c bit nh i ph ca tng Cogny nh th no khng?
Ru vang Angiri l loi ru t b nh hng bi kh hu ng Dng nht. Ferrandi nhm
nhp mt cc ln y p ru vang Angiri ri im tm thm tch nc tr hoa nhi Vit nam. Tnh
bo chnh l lnh vc ca Ferrandi. Anh tr li bng mt ging u u, khng c v hng th:
- Sng hm nay khng nhn thy T lnh chin trng Bc b Cogny. Cng nh mi ngy ng
thng tip cc nh bo Lucien Bodard v Max Clos trong phng lm vic.
Mi di ca tng Bodet nh rung ln. ng ra hiu cho ngi hu bn thu dn a n ri chm
mt iu thuc l. Ferrandi ngng mt lt ri ni tip:
- Ti c th khng nh l tng Cogny ang trnh by vi cc nh bo v cc k hoch gii vy
cho in Bin Ph xut pht t ng bng, c hy vng thnh cng nu khng b ngn cn.
Jacquelot nhn vai ni chen vo:
- Khi chng ti nghin cu k hoch ny, tng Cogny l ngi u tin cho rng vic chim
ng Thi Nguyn hon ton khng c hiu qu ct t ng vn chuyn tip t cho Vit Minh
in Bin Ph. Cn vic chim ng Yn Bi th li khng phng tin tin hnh.
Tng Bodet nhn xt:
- i vi gii bo ch, tng Cogny mun bt chc De Lattre de Tassigny, nhng ng khng
c tm c v kh nng nh De Lattre.
Jaequelot li chen vo:
- Xin php tng qun cho ti c t do bc l. Ti thy rng, c tng Navarre ln tng
Cogny u c mt yu gy nn ti. Cogny l ngi trc tip iu hnh cuc chin u in Bin
Ph thiu trch nhim. ng l i trng i bng, dn qun ra sn u m li ni trc l hng
ri th cn hy vng g thng na. Hng ri l cu pht biu ca tng Cogny t ngy 13 thng 3,
khi Vit Minh mi bt u m chin dch tin cng. Ti ngh, ng l phi thay i trng i
bng
Tng Bodet ni:
- Tng Navarre phi rt lu mi ht nim tin i vi tng Cogny, v tng Cogny tr ht
ti m hoc tng Navarre, phi mi n ngy 31 thng 3 tng Navarre mi m mt ra. Nhng
ng li cho rng khng nn thay nga gia dng, trong lc chnh con nga li ang lm xe.
t nhin, ti thy nghn hng. Khng bit c phi do mn g nu kem lm cho ti bun nn
hay khng. Bnh au d dy khng gii thch c mi chuyn. Ti nhn chic ng h eo tay, lm
ra v nh mt anh chng trt qun mt cuc hn h, v ni:
- hai gi mi lm ri. Xin php tng qun cho ti c co lui. Ti c cuc hp vo lc
hai gi ri.
- C t nhin. Nhng n ba ti li n y vi chng ti nh!
- D, khng th c . Ti vn cn mc bn.
- Th th sng mai vy!
- Sng mai, ti s n ti in Bin Ph.
Ti ng khi gh. Chung quanh bn n, mi gng mt nh sng s. Tng Bodet cng
ng dy, gin d ni:
- Sao cu khng ni g c?
ng ri khi bn, bc ra ca, cn gin d cng bc cao:
- Tht ng ngn! Mt chnh ph khng vng chc, nhng tng lnh khng tin tng, v th m
bn ny m no cng nhy, tng thng mt xung ng mm con qui vt!
Tng qun ri khi phng nh chy vi. Ti cng bc ra ngoi, nhn thy mt chic xe xch
l, ngi p ang u oi ngi ch khch. Ti bc ln xe i qua nhng i l rp bng mt v vng
ngi v ang l gi ngh tra, i v khu trng dng l ni ang c dng lm a im tp hp
ton i i vo bui chiu hm nay.
Nhng m hm , chng ti vn cha nhy xung in Bin Ph v thiu my bay. Ch c
mt i i ca Edme l c xut pht. m hm cng cha c chuyn g xy ra ti in Bin
Ph, ch c sm chp bo hiu dng t cng vi ting n ca pho mt t v pho cao x. Li tranh
th c vi gi na. Chng ti cn phi ch sut ngy hm sau. Li c t do i chi ph, la c
trn ng ph Paul Bert (Trng Tin), ti cc tim c ph, hoc cc tim nhy. Thu vi gi thn
xc thm tho ca mt c gi no trong tim Panier Fleuri (gi hoa). Qun s i i 3 ca ti c
135 binh s thuc tiu on d thuc a s 1. Sau khi i chi ph, chng ti tr v ni tp trung.
Ch i hng gi ti sn bay, gia nn t trng ximng l ch d, ba l, v kh xp ngay ngn
tng hng nh nhng chic gh trong nh th. Gian nh vm lp tn v st vang vng nhng ting
ni ca chng ti nh trong gian chnh gia ca nh th, ni hnh l. Ti nm di trong mt gc nh,
gi v ng. Bn ngoi cn dng ang p xung thnh ph. Chng ti c nhng xe t cam nhng
ph bt a n tn ch my bay u trnh b t. Chng ti khng nhn thy ai bc l thi
nh nhng ngi ang cn sng, tr nhng nhn vin phi hnh ph trch vic th d khng ni mt
cu no v nhng phi cng trnh n khng nhn chng ti.
My bay ln rt cao trn thung lng lng cho. Trong khong my bay tt c n in u b
tt. Ch cn mt lung nh sng mu xanh nht ht ra t nhng bng iu khin trong bung li, soi
chiu gng mt t li. Chng ti ng trong khong thnh hng dc, ngi ny ng sau ngi
khc. Qua ca m chun b nhy d, ti ngm nhn in Bin Ph, ch thy mt hnh ch thp
mu sng rc trn nn en, nh du bi nhy v hng th d. Khu vc nhy di khong mi
giy ng h bay. t th nht c mi ngi nhy vi iu kin l ngi th nht khng chn ch
do d.
My bay nho xung t vi cao khong 300 mt va tm nhy d, hng theo ng dc
ca hnh ch thp. Ngi hng dn t tay ln vai ti. l mt du hiu chun b sn sng. Anh
nhc ti:
- Hy cn thn quan st, khi no thy du hiu u ch T ngay di my bay lc mi nhy.
ng n tn hiu bt n xanh trong khoang li, v bn phi cng khng c kinh nghim bng
chng ti u.
Cng trong lc , tt c cc loi sng phng khng ca Vit Minh b tr chung quanh thung
lng lng cho ng lot nh n. c th th d ng a im, my bay vn c phi gi nguyn
hng bay. Nhng lung n vt ln cao v pha chng ti. nh n xanh trong khong my bay
cng mt lc vi ting chung reo. Nhn xung t, vch hnh ch thp tri dn v pha trc
ngay di mi my bay theo chiu thng ng.
ng l phi h khu hiu Go rt ngn gn theo iu lnh nhm thc gic lnh d nhy xung
ngay lp tc th ngi hng dn li ni vi ti bng mt ging nh ni chuyn:
- Nhy xung i, tha i y!
Ti lao ra khi ca my bay, tri l lng trong lung khng kh m p, khng cm thy au d
dy m ngc li thy rt d chu. Ti mun c ko di tnh trng ny ti hng ngn giy ng h
tn hng cm gic bng bnh trn ngp tm hn nh ln gi ang thi phng cnh d trong trng
ca ti, khin ti t ho v ch ng c s s hi v hng th c s vut v ca tri m trn
da tht. Ti chm t m khng nhn thy t. Chung quanh ch c nhng ting n ca n pho
rc nh la lung linh. Ti ln mt vng trn a hnh g gh ri ci b d, tm ngay thy s ch huy
khng kh khn lm.
Lc ny qu na m. i t Langlais ang ngi tn cui gian hm, ng sau mt ci bn
g, trn t ln xn mi th nh mt quy hng trong ch: nhng chic c ung nc mi
kiu, mt m c ph, hai chai ru cn, nhng mu giy lau ming, nhng hp thc n m
tung, mt bnh s-c-la v mt khu sng ngn.
Ngi ng gy g, rt gy, l c xng sn cng nh v mt hc hc. Ging ni, nh mt,
thi , c ch u biu l s kit sc v c suy nhc thn kinh.
Ti nhn ra ngay vc dng lc s ca Bigeard. ng ang ng st vch hm, ni chuyn qua
mt my b m. Bigeard khng thay i my tuy c gy i cht t. ng ni vi ti:
- i n sng r th tp hp i i ca anh li. Ri i sang Eliane 3. Anh ch huy vic phng
ng Eliane 3 nhng cng phi sn sng tham gia phn kch ginh li Eliane 2. Trong lc ch
sng, hy ng i mt lt.
Ti khng ng m tho lun cc chi tit nhim v vi cc s quan tham mu. Khong hn hai
gi sng ti n gian hm ln, ni t b t lnh Binh on tc chin Ty Bc, gi tt l GONO.
i t Seguin Pazzis tip n ti vi v lch s vn c v n ci hm hnh. Mc d v ngoi
nh vy, ng vn gi bn trong tnh kiu hnh ca mt con nga chin thun chng so vi cc
ng cp trong i qun thuc a. Ti bit ng t lu, hi ng ang lm hun luyn vin ging dy
cho chng ti ti trng Cao ng qun s Saint Cyr. y ng khng i i ng Saumur bng
nhong na m l i t, nhng ngn chn qu tc dnh y bn bm cht ly nn t dnh v trn.
ng ch tay ln bn , m t vn tt cho ti tnh hnh mt trn. T gc hm mt loa phng thanh
ang ln ting r r. C ai t u bn kia ang gi:
- Yu cu tng vin gp. Ti nhc li l tnh hnh rt phc tp. Chng ti b tin cng ng lot
t khp mi pha. Vit Minh bm chn c nhiu ni. Tng vin gp. Ht!
C ting tr li lnh lng vang ln trong loa:
- R ri. Ti s lm mi vic cn thit.
Pazzis ni vi ti:
- l Huguette 4 y. Chng ti on trc cuc tin cng ny. Trong c im c mt i
i d, do Luciani ch huy, vi tm chc lnh d l dng v vi lnh Ma-rc.
Tng Castries bc vo hm. Di nh sng bng n in treo trn trn, nom ng gi i ti
mi tui so vi hi thng 3 nm nay. Nhng nt hc hc trn mt ghi r ng b mt ng v cng
thng thn kinh, i li phi chng gy, nhng l mt chic gy ca cc tay chi c nga m ng vung
vy theo kiu trng gi hc lm sang. ng chng tay ln u gy rt chn ra khi bn v ni vi
ti:
- Th no? Cu cng ln y c ?
Ri ng quay lun sang pha i t Pazzis, ht hm v pha loa phng thanh ni:
- Huguette 4 y phi khng?
- Vng, tha tng qun. Vit Minh chc thng c lp phng ng mt pha Bc.
- Pho binh u?
- Pho bn rt trng. Nhng cc c pho t Isabelle cng ang b Vit Minh bn tr c
lit.
- Bigeard bit cha?
- . Nhng khng cn lc lng d b na. Ch c mt trung i lnh Ma-rc ang c n tng
vin cho c im.
Tng Castries quay sang nhn ti, nh mun ti l ngi lm chng v ti l ngi t pha
trn, H Ni, ti phi bit nh ca cp trn. ng ni:
- Cu thy khng? Nhng cn H Ni th th no? H ngh rng chng ti cn c th gi
c bao lu na.
Qu tht, ti chng hiu bit g v nhng nh ca B tng ch huy v nhng iu ti bit v
s phn ca in Bin Ph, ti khng th ni ra vi tng De Castries c. Nhiu s quan ko
n ang ch ti tr li. Ti ni:
- H ngh rng ch cn chng ta gi c vi ngy na thi cng . Vit Minh gp tn tht
ln s b cuc..
Ti nhn r v bi quan trong m ngi ng nghe. Hy vng Vit Minh b cuc c cp
trn lm le sng ln t su thng nay ri, mi ngi u mong mi tng ngy nhng Vit Minh
cha bao gi c v t hi. Ti vi ni tip:
- So vi ngy 13 thng 3, tnh hnh hin nay c nhiu im khc trc. Nhng trn ma ang
cn tr hot ng, lm chm li cuc tin cng ca Vit Minh (ti nhn thy vi ngi gt u, c v
tn thnh). Nhng cuc tho lun ang din ra ti Geneve. Mt hip nh ngng bn c th c k
kt vi ngy na, thm ch vi gi na.
Ln ny, ti nhn thy mi cp mt u bc l v ng . Tng Castries ni:
- Geneve ? ! Phi (ng nhc li nh mun nhn thc r). Geneve? Cng c th
Trong loa phng thanh li vang ln ting gi bng mt ging ct cao, ni rt nhanh, l r v
kinh hong nh mun giu i ni s hi.
- Huguette 4 gi y. i y Luciani b thng vo u. Chng ti ch cn khong mt chc
ngi ang bo v s ch huy. Chng ti ch vin binh. Qun tng vin u? Vit Minh ang tin
cng Ti nghe r ting Vit Minh ang tin vo chin ho. V pha ti Qun Vit y ri?
i? IIi?
Ngi ang ni l mt trung y thuc trung on b binh Ma-rc s 4. Cu sau cng anh ni
nh ku tht, tht s l mt ting ku lc sp cht lm tt c chng ti u bt dy, ng thng
ngi.
Ting loa im bt. Mt lt sau mi li vang ln ting ni ca anh lnh ph trch in i ca s
ch huy trung tm gi bt lin lc vi Huguette 4 mt cch my mc nh l lm trn nhim v:
- Huguette 4 u, Huguette 4 u? GONO gi y! Nghe r tr li. Nghe r tr li
Tng Castries li ni vi ti:
- Cu nhn thy cha? Mt c im va sp . Khng lm g c na. Ming da la ang co
li.
Lung nh sng u tin ca ban ngy c v xm xt v bn. Ti tm gp c rt nhanh
nhng binh lnh thuc i i ca ti trong cc h ho xung quanh s ch huy trung tm. Thiu mt
trung i v hai my bay phi quay v na chng. Ti tp hp qun v tin hnh im danh trong
cc chin ho ca tiu on d thuc a s 8 ti c im Epervier. Tri vn ma. Nhng git nc
ma m v nhy nha nh git m hi.
ti c Eliane 3 chng ti phi i mt t nm n su ting ng h theo nhng ho giao
thng cht hp ly li, c on nc ngp ti bng.
Vit Minh ang theo di cuc hnh qun ca chng ti bng ng nhm. Thnh thong chng ti
li nhn c mt lot n pho bn vo ng ho v c n trng lin bn i t mm ni trc m
Vit Minh chim c.
Trong cc hm tr n ca Eliane 3 cn ng li ti ba trm lnh b thng, nm cht cc hm
h.
Lnh ca i i ti ng trong chin ho nhn nhng chic d th lc ang ri xung trn a
Vit Minh. Mt cn dng p xung lc na m. Nc t nc hm trn xung nh sui chy. Nhn
ra ngoi tri ti m mt khng thy g c. Sng th t ngy 4 thng 5, ma vn tip tc ri. Mt trn
ma chm ri, khng gin d nhng ko di nh v tn. Bt chp cn dng v n pho cao x, m
qua khng qun vn tip tc th d tng vin. Thm 74 binh lnh c a n Eliane 3 cng vi
trung y Julien.
i y Penduff cng dn theo mt phn trung i ca tiu on b. Mt lin lc vin chy n
a cho ti mt mnh lnh do Bigeard k tn: n ngay Elian 2 (trn i A1) thay qun cho tiu
on thuc bn l on l dng 13. Anh c ch nh ch huy c im vi hai i i thuc tiu
on d thuc a s 1. ng thi, ngay lc cng xut hin mt i i lnh Ma-rc do i y
Nicod n thay i i ca ti, lm nhim v trn gi Eliane 3.
Ti i theo ng ho giao thng dn ln nh i, i rt chm v bn dnh n tn i, mi
bc tin ln u phi ly sc. Lc ti ti cy phng v c th chn i th 11 gi tra. D sao
ti cng vt c nhng thc t cui cng bng cch chy c vo v tr ch huy: th hn hn,
ng lc mt lot n ci p xung. i y Coutant n ti bng mt n ci v ni:
- Ti Eliane 2 (trn i A1) ny, khng lc no ngng bn c.
Anh c mt b mt trn, trm lng ca mt ngi b, hon ton khc vi nhng b mt vnh
vo ca lnh l dng thng m t trn bo ch, phim nh v trong nhng bi vit ca Editn Piaf.
Anh t Tng hnh dinh t ti Si Gn ra cng tc ngn hn ngoi ny, vi thi gian c n
nh l 48 gi l ti in Bin Ph vo ngy 12 thng 3 trong chuyn bay cui cng v hm sau l
trn nh. Anh khng th quay v c na, nh nhn chc v ch huy tiu on b binh s 1
Ph ca anh l i y Georges, ngi nh b, cng l mt s quan cng bay vi anh trong chuyn
bay cui cng H Ni - in Bin Ph.
Ti i chm chp mt vng chung quanh im ta. Cc chin ho v cng trnh phng ng u
nt nh nhng di tch hoang tn. Mi hm, vch trn, cc l chu mai u phi gia c thm bng
cc vt liu chp v hn n nh: Ging st, t st ly c quan hu cn, nhng nng pho b hng
sn xut t Tip Khc, Trung Quc, M, nhng thng v bi ng nhi t. Mt chic qun loang l
mu ngy trang cha y ct trong hai ng, t thm ln trn b chin ho; l chu mai nm gia
ng qun vi hai ng dang ra hai bn nom nh nhng bp i ca mt xc cht.
i y Edma nhy xung trc ti hai mi bn gi ang ch huy i trn gi mt ng v
Nam, l gc bt li nht c im v chin ho Vit Minh ch cch chng ti cha y 5 mt. nh i
hy cn xc cht xe tng Bazeille b bn hng bng mt qu n Bazooka ngy 1 thng 4, c coi
nh mt vt nh giu. Thn xe tng chm kh su trong lp t nhng thp pho vn cn xoay
chuyn c. Chic xe tng ny c dng lm l ct bc thp.
Khp ni, mi xc cht bc ln nng nc.
Nhng ngi lnh l dng cui cng c chng ti ti thay th rt ht khi c im.
chun khi ni ny tht nhanh, h vt ln b ho chy. n khi nghe thy ting pho ci n
u nng h mi nm rp xung t bn trnh n. Sau lot n, h li vng ln chy tip.
i i trng Coutant cng chun b xong ba l. Nhng anh chn ch nn li v ni vi ti:
- Ti s li y m nay vi anh bn giao tnh hnh.
Nhng Coutant khng ni g vi ti v vic b i Vit Minh ang o mt ng hm ngm
ngay pha di, v hai ngy hm nay khng nghe thy ting ng na. Cc chuyn gia cho rng vi
ng hm bn di c im Eliane 2 ny, Vit Minh c th t t hai n ba tn thuc n. Coutant
chp mt ng trong khi ti thc canh chng. n m, cht thy nh b i Vit Minh ang c mt
chung quanh chng ti? Trong khung cnh tnh mch ca ban m, nghe r nhng ting gm nhm
nh ang nghin g trong cn nh thanh bnh. Nhng ting cuc t no t, moi t mi lc mt
gn. Chng ti bn vu v nhng pht n ra pha chung quanh.
Coutant thc gic ni:
- V khon tip t th tnh hnh ny mi m phi c ti 3.000 qu lu n mi .
Trong m r cy phng v c th c mt l ct ngm rt vng chc, nm su di mt t,
bo v cho con ng tip vn l thin ni lin Eliane 3 vi Eliane 2 v l si dy lin lc duy nht
gia hai c im. R rng Vit Minh mun ph hy ci l ct ny. B i Vit Minh o mt
ng ho di v su, t chn sn i mt pha Ty, nhch dn ln ti nh. hai chc ln, lnh
l dng trn i phi ra sc chin u lp u on ho ny nhng Vit Minh vn tip tc o
ln v hin nay u ho ch cch l ct ca chng ti khong 10 mt, va tm lnh Vit Minh m
bc ph t chin ho vt ln
Khong 10 gi sng, chng ti nghe thy i pht thanh H Ni bo tin on i biu Vit
Minh ti thnh ph Geneve. Coutant ra i trc khi ti c th mi anh mt c nc qu ng
hp. Chng ti cng cha kp n sng, tranh th ban ngy, ti dnh nhiu gi i kim tra tnh hnh
im ta.
Khng nhn thy mt binh lnh Vit Minh no c nhng thnh thong chng ti li nhn c
mt lot n sng bn thng nhm vo cc l chu mai hoc mt chm n ci di xung u khi
chng ti i li trong c im. C im vn kin c nhng thiu t nht l mt i i gi vng.
Ti ch c hai i i thuc tiu on d thuc a s 1 dn ra chung quanh nh mt vnh ai mng
c nhiu im yu. Khi ti quay v v tr ch huy t sn i, tri tnh ma. Thi tit dn dn
c ci thin, pho ch bn c v ho nh hn. Trn vm tri xanh ngt, nhng chic d trng
ang ri xung. Trong bu khng kh hy cn m t, nhng nh ni hin ln rt r nt, nom nh
st gn. i y Edme ngi si nng ca hm. Lc nhy d, anh b si chn, hin nay bn chn
ang cn phi qun cht trong vi bng b. Nhn thy ti, anh ng dy, ngm nhn cnh vt kh lu
ri ni:
- K ra nu tri khng ma th cng khng n ni ti t lm. Cnh vt ti p, trn nh i
khng c bn.
Chng ti c cm gic nh cn ng qun y lu. Nhng n 5 gi chiu, pho li bn rt d
di. Ngay lot u c ti hng trm qu n ri xung ri ting n rn c ko di nh on tu chy
nhanh trn chic cu st. n bn ti t khp cc im pha chn tri. Mt cm ci 120 mm bn t
pha sau ni trc c th nghe r ting n u nng.
Nhng qu n phng i t nhng c pho khng git nhm thng vo cc l ct, ln lt ph
hy tng l chu mai v lm sp nhng vt gia c bng bi ng nhi t v nhng bao ct.
Nhng chin ho tip cn trn y b i Vit Minh tin theo mt hng dc. Ti nghe ting
trung t Brchignac gi qua my v tuyn:
- Ti nay n lt cc cu y. ng tung ht lc lng ra ngay, trc ht hy tp trung pho
bn tr. Mi vic sau l da theo lnh chin u ca anh. V ri sau c l cc anh s c thm
mt i i tng vin.
Ph trch chnh hng cho pho l Robin, c mt ti Eliane 2 t ba tun nay, c th cn sm
hn na. Vi mt ci bng g, chic compa, thc k, my tnh, anh s dng rt chnh xc cc thit
b trong tay, tnh ton v dn ng cho pho bn theo yu cu. Ti ch th cho Robin hng dn
pho bn chn ngay st nhng lp ro phng ng mt Ty Nam c im. B i Vit Minh xung
phong ngay t lc tri cn sng. Khi ting pho chun b va ngng nhng d m vn cn vang th
thy hng ngn b i t di t vng ln xng thng vo nhng lp ro km gai. Ti ra hiu
cho Robin. Robin ni mt cu qua my ri m tht to loa phng thanh. T loa phng thanh, ti nghe
r ting mt s quan s ch huy trung tm ra lnh cho cc khu pho ng lot bn chn. n 7 gi
ti, tri en kt nh ban m.
ng thi in Bin Ph cng bt u bn pho sng to nn mt ban ngy nhn to. B i
Vit Minh vn tip tc xung phong tng t, cch nhau mi t khong na gi hoc bn mi
nhm pht.
Khong gn 11 gi m, qu mn ln n.
Trc tin, ti cm thy mt lung sng chn ng lan i t pha sn i, t rung chuyn, ri
mt ting n ln t c mi ting ng khc. Sau ting n, d m cn vang vng vi giy trong lng
t.
nh i b v nh b lt mt m i. Cc v tr ca i i 2 khng cn na. T l hng ny
Vit Minh vt ln chim cc im ming phu trn nh i. Phi t lu sau, ti mi nhn thc
c tnh hnh. mt pha Ty, Julien vn cn chn ch. mt Nam, mt trung i di s ch huy
ca thiu y Paul vn cn ti ch. mt Bc, Nectoux vn gi vng. Chng ti phn kch mt
pha ng vi mt trung i ca i i 3.
Khi ti quay v hm ch huy 3 gi sng. Ti gi v s ch huy trung tm; khng thy tr li.
Nhng qua loa phng thanh ti nghe thy ting trung t Brchignac ang ni vi cc i i.
n lt Elian 4 cng b tin cng. Ti gi v s ch huy binh on l dng ni chuyn vi thiu
t Vadot:
- Eliane 2 ni y! Vit Minh ngng tin cng. Pho bn tha tht. Ti ch cn 35 lnh
sc chin u. Vi bng n sng my v mt qu lu n. Nu c thm mt i i tng vin, ti c
th ng u c vi t tin cng sp ti.
- Ny, anh bn! Nn bit iu mt cht. Ti o u ra mt i i a cho anh by gi. Khng
cn g ht.
- Trong tnh hung nh th ny. Ti xin php c cng vi s binh lnh cn li chc vng vy,
rt sang Eliane 3.
- . Khng c. Cc anh phi gi nguyn v tr. Trc ht, anh l lnh d, anh phi chin u
n cng, t nht cng n khi tri sng.
- R! i vi ti th cng l xong ri.
Ti bn ba pht n cc-bin vo c my thu pht. Bn ngoi, cnh vt vn hin r di pho
sng. nh i A1 ni t c im Eliane 2 vn cn bc khi, c mi pht li nhn c mt hoc
hai qu n pho bn cm chng. Nhng binh lnh cn sng st ca i i d thuc a s 3 ngi
tm tm vi nhau, ba ngi hoc bn ngi mt h. Gi pht kch ng v cuc chin chm dt.
By gi mi ngi u l r v kit sc, trng rng, b nh gc.
Ti ngi trn b t mm ca ming h va b mn n, nh ming ni la, nhn nhng m la
tung ln t nhng qu n pho bn vo khu Trung tm v cc v tr pho binh. Trn sn i mt
pha ng, ti nhn thy nhng chin ho Vit Minh cch ch ti khong nm mi mt. T di
chin ho, Vit Minh vt ln rt ng i theo hng dc trn b ho ri to i rt nhanh trn mt t,
tng t ba hoc bn ngi. Ti c cm gic hnh nh m cht qu lu n, ch ch c hi tt nht
th s dng.
Vit Minh rt ng. Ti ch cn khong ba hoc bn chc binh lnh nhng khng cn n.
Khng chn ch, ti ra lnh cho trung y Fesselet rt v khu vc trung tm vi tt c nhng ai cn i
c. C l n mai s t chc c nhng i i phn kch t nhng m binh lnh thot khi
vng vy.
Trung y Julien li bn cnh ti. Vi chng ti khng cn g lm na. Chng ti chy n
cc v tr mt pha Bc do Nectoux trn gi. Cc chin ho u vng lng. Tt c u b cht
trn, tr mt vi ngi b thng b Vit Minh mang i.
Ti cm thy bn tay phi gi cht qu lu n t cng nh b chut rt. Qu lu n rt
cht an ton. Ti ngh n chuyn m nhng ngn tay. Ri m n nm. D thi. Ti bt u
m n ba th nm qu lu n v pha m b i ang xng n cch ti khong 5 mt.
Lc ti tnh dy th thy c mt gng mt ci xung, ni vi ti mt cch hin t:
- Anh b Qun i nhn dn Vit nam bt lm t binh. ng s. i vi cc anh chin tranh
chm dt. Anh s c chm sc tt do chnh sch khoan hng ca ch tch H Ch Minh.
Trong lc hai ngi lnh dn ti v tri t binh, ti ngc nhn ln vm tri. Mt tri cha ln
ti nh. n 11 gi 30 pht ngy 7 thng 5 th tt c cc v tr pha ng sng Nm Rm u b
nh chim. Sau khi mt Eliane 2 c coi nh chic cha kho ca ton b h thng (trn i A1)
cuc chin u phng ng in Bin Ph b sp .
Ti cc c im Isabelle pha Nam Mng Thanh cn c ti 2.000 qu n pho, nhng ch c
mt khu pho c th s dng c.
T hai hoc ba ngy trc, Castries, Langlais, Bigeard ngh n mt k hoch rt lui mang
mt danh Albatros. l mu thc hin vo pht cui cng, c chy sang Lo. Ba ngi bn kn
vi nhau y nh mt m mu vng trm.
Brchignac, Tourret, Bottella, Guiraud u l ngi trong cuc. Cn nhng ngi khc ang
cng vi m binh lnh b thng bm gi trn a th khng bit g c v h s phi li. Nhng mi
n ngy 7 thng 5, t Castries n Langlais v Bigeard u khng ai dm khi s, thc hin k
hoch ny. Ln cui cng h gp nhau bn v nhng c may ca cuc tho chy l vo lc bui
tra. Bigeard c th xut pht lc na m rt theo hng Ty Nam, li vo vng rng ni thot
thn. Nhng Langlais khng m bo c sc i b hai ting ng h m khng gc ng.
n qu tra th h b nh bi. Khu trung tm ch cn li mt mu t cui cng khong
500 m2 nm lt thm gia dng sng v c im Claudine 4, Huguette 2 v Junon, trong cn c
ti t 3.000 n 4.000 lnh b thng, khong 3.000 n 4.000 lnh o ng ang chui rc ti cc
hm h nh n chut. Lnh chin u tht s ch cn li 1.000 kit sc, ri lon v khng cn
n dc.
Castries lic nhn ng h eo tay. 16 gi 15 pht. Si Gn v H Ni lc ny ht gi
ngh tra. ng cm ng ni, bo nhn vin ph trch in i:
- Cho ti ni chuyn vi H Ni.
Trong lc ny khng cn mt c im no c th t chc phng ng c na. t xung phong
sp ti ca Vit Minh c th nh thng vo khu Trung tm. Ting chung reo. Nhn vin ph trch
in i ni:
- Bo co thiu tng, lin lc vi H Ni. Xin tng qun c ni chm chp nghe cho r.
Cn dng p xung thung lng nh, ni t tri t binh s 1, chm dt. Bu khng kh hin
nay kh mt. Ngi trong tri, chng ti nghe r ting dng sng chy o o do nc l v c ting
ngy ca ng gi ngi Ty say thuc lo ang nm ng trong ln dng lm ni tm gi t binh.
Anh lnh t binh Ysquierdo c to bn thng bo cui cng v trn in Bin Ph va c pht ti
tay cc t binh:
- Vo hi 5 gi chiu nay, ngy 7 thng 5 nm 1954

Ht

Li cui: Cm n bn theo di ht cun truyn.
Ngun: http://vnthuquan.net
Pht hnh: Nguyn Kim V.
nh my : MoHaNoi - NguyenHoc
Ngun: MoHaNoi
c bn: NHDT a ln
vo ngy: 28 thng 8 nm 2006

NAVARRE Với Điện Biên Phủ - Jean Pouget

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

NAVARRE Với Điện Biên Phủ - Jean Pouget

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

NAVARRE Vi in Bin Ph Jean Pouget

To Ebook: Nguyn Kim V Ngun truyn: vnthuquan.net

You might also like